4.0 TEKNIK TEKNIK TERJEMA TERJEMAHAN HAN DAN DAN PENTERJEMA PENTERJEMAHAN HAN
4.1 Defin Definisi isi Terj Terjema emahan han
Takrif “terjemahan” dari segi sejarah boleh dilihat daripada perkataan “terjemah” berasal daripa daripada da perkat perkataa aan n Arab Arab “tarja “tarjamah mah”” yang yang memba membawa wa maksu maksud d mentaf mentafsir sirkan kan perka perkataa taan n denga dengan n mengun mengunaka akan n perka perkataa taan n dalam dalam bahas bahasa a yang yang lain. lain. Maksu Maksud d moden moden perkat perkataa aan n terjemah terjemah boleh dilihat dilihat di dalam dalam Kamus Kamus Dewan Dewan Edisi Edisi Keempat Keempat di mana kamus tersebut tersebut mendefinisikan perkataan terjemah sebagai “... pindahan karangan dan lain!lain" daripada suatu bahasa ke suatu bahasa yang lain...”.
Di samping samping itu# se$ara se$ara literalny literalnya# a# penterjem penterjemahan ahan boleh dikatakan dikatakan sebagai sebagai teknik teknik mengganti menggantikan kan perkataa perkataan!pe n!perkata rkataan an daripad daripada a satu bahasa bahasa ke bahasa bahasa yang lain. lain. Definisi Definisi terje terjemah mahan an harus harus dilih dilihat at darip daripada ada sudut sudut yang yang menye menyelur luruh uh supay supaya a iany ianya a jelas jelas kepada kepada mereka yang ingin tahu akan maksud sebenar terjemahan. %enterjemahan %enterjemahan boleh didefinisikan didefinisikan mengikut &atford '(()*+," seperti yang berikut* “%engantian bahan teks dalam satu bahasa bahasa sumber" dengan bahan teks yang sepadan dalam bahasa lain bahasa sasaran"”
Manakala# -ewmark '(*/" menyatakan terjemahan ialah akti0iti menterjemahkan maksud maksud teks ke bahasa bahasa lain lain iaitu iaitu bahasa bahasa sasaran sasaran berdasark berdasarkan an kehendak kehendak penulis penulis teks bahasa sumber.
Menu Menuru rutt
Aino Ainon n
Muha Muhamm mmad ad
dala dalam m
buku bukuny nya a
%and %andua uan n
Ment Menter erje jema mah h
'(( '((," ,"
penterje penterjemaha mahan n bermaksu bermaksud d mengalih mengalih satu bahasa bahasa ke bahasa bahasa yang yang lain. lain. %engalih %engalihan an ini merangkumi warta mesej" teks sumber# gaya bahasa dan tindak balas yang sama daripada pemba$a sasaran.
Eugen Eugene e -ida -ida menge mengemuk mukaka akan n konsep konsep 1terje 1terjemah mahan an persam persamaan aan dinami dinamis2. s2. 3elia 3eliau u mend mendef efin inis isik ikan an -ida#'(),*'/("*
terj terjem emah ahan an
berd berdas asar arka kan n
pers persam amaa aan n
dina dinami mis. s.
3eli 3eliau au
meny menyat atak akan an
“ A translation of dynami$ e4ui0alen$e aim at $omplete naturalness of e5pression and tries to relate the re$eptor to modes of beha0iour rele0ant within the $onte5t of his own $ulture.”
Definisi ini telah dihurai oleh Abdullah 6asan dan Ainon +77'*8+" sebagai* “%enterjemahan ialah penyalinan semula ke dalam bahasa penerima maklumat daripada bahasa asal dalam bentuk persamaan yang terdekat dan bersahaja9 pertama dari segi maknanya dan kedua dari segi gayanya.”
Terdapat pelbagai jenis definisi yang dikemukakan oleh tokoh!tokoh penterjemahan# walaubagaimanapun# definisi yang paling tepat dalam konteks terjemahan moden adalah yang telah disuarakan oleh Eugene A. -ida di mana beliau mengatakan bahawa terjemahan merupakan penyalinan semula ke dalam bahasa penerima maklumat daripada bahasa asal dalam bentuk persamaan terdekat dan bersahaja# pertama dari segi makna dan kedua dari segi gayanya.
Terjemahan jenis bersahaja ini disebut sebagai terjemahan dinamis dan takrif terjemahan oleh Eugene A. -ida telah diterima pakai oleh segenap lapisan masyarakat yang mempraktikkan kerja!kerja penterjemahan. Terjemah dari segi menyeluruh dan bersahaja ini memberi kesan di mana pemba$a tidak dapat membe:akan atau mengenalpasti sama ada teks yang diba$a merupakan teks terjemahan atau tidak.
3erdasarkan definisi!definisi terjemahan di atas# boleh disimpulkan di sini# proses penterjemahan melibatkan penggunaan bahasa sumber# bahasa sasaran dan teks atau bahan yang diterjemah. Di samping itu# dalam proses penterjemahan beberapa aspek perlu dipertimbangkan iaitu gaya bahasa# tindak balas pemba$a sasaran# persamaan antara bahasa sumber dengan bahasa sasaran serta dua budaya yang terlibat iaitu budaya bahasa sumber dan budaya bahasa sasaran.
4.2
Proses Terjemahan
Menurut -ewmark '("# penterjemahan melibatkan tiga proses asas iaitu penafsiran dan analisis teks bahasa sumber yang diikuti oleh prosedur terjemahan. %rosedur terjemahan mungkin bersifat langsung atau berdasarkan struktur sintaksis yang sepadan bagi bahasa sumber 3;" dan bahasa penerima 3T"# atau menerusi 1antara bahasa2 yang asas dan logik. %roses yang terakhir ialah penulisan semula teks dalam hubungannya dengan tujuan penulis# harapan pemba$a# dan norma yang sesuai bagi bahasa penerima dan sebagainya.
%emindahan warta merupakan proses kedua yang terpenting dalam terjemahan. %roses ini perlu dilakukan se$ara berhati!hati. %ada tahap ini maklumat dan maksud yang diperoleh dalam proses analisis tadi dipindahkan ke dalam bahasa sasaran. 6anya penterjemah sahaja yang mengetahui $ara warta yang dihasilkan itu hendak dipindahkan kepada bahasa penerima.
;etelah membuat analisis dan beberapa penyesuaian dalam proses pemindahan# maka maklumat yang hendak disampaikan itu distruktur semula dalam bahasa sasaran. %enstrukturan semula bergantung pada pelbagai gaya bahasa yang dianggap sesuai# $iri! $iri utama pada gaya bahasa dan kaedah yang dapat digunakan sesuai dengan konteks penggunaan bahasa yang dikehendaki. =aya bahasa yang digunakan hendaklah memudahkan pemba$a memahami terjemahan. ;upaya struktur $erita $epat difahami dan tidak membosankan.
;etelah selesai melakukan penstrukturan semula# sesebuah terjemahan masih belum dikatakan benar!benar baik.
Kaedah Dan !ra!e"i Terjemahan
4.3
Menurut Ari:ah Ardi dalm bukunya %engantar %rinsip %enterjemah pada tahun '(/7an banyak kaedah yang digunakan untuk menterjemah dan menganalisis terjemahan. %enggunaan pelbagai perkataan seperti strategi# taktik#kaedah# proses#prinsip dan prosedur hanyalah satu kekeliruan istilah sahaja.Tahun '(/7an banyak kaedah yang digunakan untuk menterjemah dan menganalisis terjemahan.%enggunaan pelbagai perkataan seperti strategi# taktik# kaedah# proses#prinsip dan prosedur hanyalah satu kekeliruan istilah sahaja.D#a $aedah %en!erjemahan iai!# $aedah &ama dan $aedah 'ar#.
Mengikut kaedah lama penterjemahan ditumpukan pada persamaan bentuk teks terjemahan dengan teks asal. Aspek seperti format#rima rentak# bunga bahasa dan $iri!$iri kebahasaan dalam teks asal $uba dikekalkan supaya terjemahan yg dihasilkan menyamai bentuk teks asal. Kaedah ini dinamakan Kaedah Terjemahan >ormal formal e4ui0alen$e ". Kaedah ini juga dikenali sebagai Kaedah >ormal# Kaedah Terjemahan 6arafiah dan Terjemahan
Kaedah baru pula mengutamakan reaksi pemba$a dan kesan terhadap pemba$a. kaedah baru ini menitikberatkan persamaan dinamik dynami$ e4ui0alen$e " dan disebut sebagai terjemahan kaedah dinamik. 3erdasarkan + kaedah utama tersebut# ?inay dan Darbelnet iaitu + orang pakar penterjemahan telah mengutarakan beberapa kaedah antaranya * KAEDAH (AMA ) KAEDAH *+RMA( ,
KAEDAH -AR ) KAEDAH DINAMI ,
•
%injaman
•
%ersamaan
•
%eniruan
•
Adaptasi
•
%enggantian
•
%enyamaan fungsian
•
Tranposisi
•
%engembangan
•
=eneralisasi
•
Modulasi
4.3.1
Kaedah (ama 4.3.1.1 Kaedah Pinjaman ) -orro/in" ,
Kaedah ini digunakan untuk sesuatu unsur yg tidak wujud dan tiada padanan yg sesuai di dalam bahasa sasaran misalnya dari segi teknik# konsep# peristilahan dan sebagainya. &ontoh9 Te$s s#m'er
Endoradi!is is a#sed ' 'a!eria !ha! en!er !he '&ood.
Te$s sasaran
Endo$raditis berlaku akibat bakteria yang memasuki darah.
Kaedah ini diamalkan untuk menimbulkan sifat!sifat khusus dalam sesebuah teks. Kata ini dipinjam se$ara terus dan ditulis miring dalam t eks misalnya aorta# aspirin #matron# wikipedia# homestay dan sebagainya. Kaedah ini paling mudah dan merupakan terjemahan terus dan terjemahan langsung. Kata pinjaman ini diklasifikasikan sebagai kata pinjaman tulen tidak asimilasi $ontohnya *
Te$s s#m'er * %elan$ong juga akan berpeluang mengunjungi pasar malam yang@.. Te$s sasaran* Tourist will also ha0e the opportunity to 0isit the pasar malam whi$h@.
4.3.1.2 Kaedah Penir#an ) (oan Trans&a!ion , Kaedah ini berlaku apabila kemasukan istilah pinjaman ke dlm bahasa sasaran namun istilahnya sahaja yang ditiru atau diterjemah. Terdapat dua jenis peniruan iaitu * '.
%eniruan penyampaian yang tidak mengubah struktur bahasa sasaran $ontohnya *
buffet ser0is
ser0is buffet
ele$tri$ $urrent
arus elektrik
so$ial s$ien$e
sains sosial
+.
%eniruan struktur yg memasukkan struktur baru dalam bahasa sasaran.&ontoh * prime minister
perdana menteri
head 4uarters
ibu pejabat
$arbon dio5ide
karbon dioksida
4.3.1.3 Kaedah Pen""an!ian ) Harafiah (i!era& Trans&a!ion , Kaedah ini digunakan dengan menterjemahkan atau menggantikan perkataan atau frasa dalam ayat tanpa perlu melakukan perubahan yang besar terhadap kedudukan struktur atau susunannya. &ontoh * miss you
saya rindu awak
4.3.1.4 Kaedah Tran%osisi ) Trans%osi!ion , Kaedah tponposisi merupakan kaedah terjemahan yg mengubah atau menukar kedudukan frasa atau klausa dan golongan kata dlm bahasa sasaran tanpa mengubah maksud warta atau maklumat. Kaedah ini bertujuan untuk menyampaikan maksud dlm bahasa sasaran se$ara paling bersahaja dan utk memperjelaskan lagi kandungan maklumat yg mungkin boleh mengelirukan jika kaedah tranposisi tidak digunakan. &ontoh* n0est as low as BM/#777.
Dengan pelaburan serendah BM/#777.
trading as a profession.
berniaga sebagai kerjaya.
4.3.1. enera&isasi
Merupakan kaedah yang paling mudah dan ringkas. Kaedah ini merupakan kaedah yang menjadikan makna terjemahan lebih umum atau tidak khusus. -amun kaedah ini hanya boleh digunakan seandainya pengabungan makna terjemahan tersebut tidak mengubah mesej teks asal. &ontoh * Te$s s#m'er
Te$s sasaran
Mereka akan dijamu dengan durian#langsat#
;ome lo$al fruits will be ser0e to them
rambutan dan manggis.
4.3.2
Kaedah -ar# 4.3.2.1 Kaedah Persamaan ) E5#i6a&ene ,
Kaedah persamaan iaitu persamaan yang perlu dilakukan oleh seseorang penterjemah ialah persamaan yang paling hampir dan persamaan yang paling la:im. Kaedah persamaan ini dilakukan pada pelbagai tahap seperti peringkat leksikal# sintaktikal dan persamaan wan$ana. %ersamaan leksikal bukanlah mudah. &ontohnya kos hangus tidak sama dengan burnt.
4.3.2.2 Kaedah Penes#aian ) Ada%!a!ion , Kaedah penyesuaian merupakan penggantian terhadap perbe:aaan budaya yang terdapat dalam dua bahasa. Kaedah ini dianggap sebagai kaedah terjemahan yang paling bebas. anya digunakan se$ara meluas untuk menterjemah lakonan komedi " dan puisi.Tema# watak dan plot la:imnya dikekalkan. 3iasanya dlm keadaan ini makna dan mesej yg $uba disampaikan dengan $ara lain# dan pemba$a akan memahaminya setelah memba$a keseluruhan teks.
%ersamaan terdekat bergantung sepenuhnya kepada konteks dan nilai budaya seperti dalam ungkapan idiomatik daripada peribahasa. Tidak ada dua perkataan yang benar!benar sama makna dalam dua bahasa yang berlainan. Cleh itu# kita tidak menterjemah dengan menggunakan persamaan yang tepat# sebaliknya menggunakan persamaan yang paling dekat maknanya.
&ontohnya * PERAMAAN TERDEKAT
PERAMAAN EJATI -ERAHAJA
•
na!iona&
•
nasional# negara# kebangsaan
•
'i" and sma&&
•
ke$il besar
•
na!iona& &an"#a"e
•
bahasa kebangsaan
•
m friend and i
•
saya dan sahabat saya
%ersamaan yang paling baik ialah persamaan yang terdekat dan sejadi sekali gus. %enterjemah yang menggunakan hanya bentuk persamaan sejadi akan menghasilkan terjemahan bersahaja. Terjemahan tersebut seolah olah ditulis terus ke dalam bahasa penerima dan tidak kelihatan seperti terjemahan. &ontohnya * Te$s s#m'er
Te$s sasaran
6e kissed his daughter on the mouth.
Dia memeluk anak perempuannya dengan penuh kasih sayang.
Dalam budaya inggeris# seorang bapa yang baru pulang dari perjalanan yang panjang boleh men$ium bibir anaknya . Tetapi situasi ini tidak wujud langsung dalam budaya Melayu yang boleh disamakan dengan seorang anak yang menghulurkan tangan untuk bersalaman dengan bapanya lalu men$ium tangan bapanya.
4.3.2.3 Penamaan Padanan *#n"sian
Merupakan kaedah yang menterjemah fungsi warta supaya dapat memberi reaksi yang sama kepada pemba$a terjemahan seperti reaksi yang diterima oleh pemba$a teks sumber. &ontohnya * Da&am 'ahasa In""eris
Da&am 'ahasa Me&a#
go to hell
pergi jahanam# pergi mampus
Kaedah penyamaan ini boleh juga digunakan dalam simpulan bahasa dan peribahasa dalam bahasa sumber. &ontohnya*
-ahasa s#m'er
-ahasa sasaran
as &i$e as !/o %eas
bagai pinang dibelah dua.
!oo man oo$s s%oi& !he 'ro!h
dua nakhoda satu kapal
%eribahasa ini tidak boleh diterjemahkan se$ara literal atau se$ara peniruan kerana ia mempunyai maksud yang bersifat kebudayaan. ika diterjemah se$ara langsung# ayat!ayat di atas membawa maksud “ seperti dua ka$ang pis” dan “ terlalu banyak tukang masak merosakkan sup”. ni menyimpang dari maksud asal peribahasa.
4.3.2.4 Pen"em'an"an ) E7%ansion , Merupakan kaedah yang menghuraikan dan memperjelaskan warta dengan panjang lebar bagi pemahaman pemba$a terjemahan. Kaedah ini digunakan dengan memasukkan maklumat!maklumat tambahan dan baru yang biasanya melibatkan konsep saintifik atau istilah yang tidak terdapat dalam budaya bahasa sasaran. %engembangan boleh dilakukan dua $ara iaitu sisipan dan nota kaki *
&ontoh * IIPAN ) PARENTHETI8 ,
Te$s s#m'er
Te$s sasaran
%ekan Kajang masyur dengan sate.
Kajang town is well know for satay.
4.3.2. Kaedah Mod#&asi ) Mod#&asion , Kaedah modulasi digunakan untuk tujuan yg sama seperti tranposisi iaitu untuk menyampaikan maklumat dengan gaya bahasa yang paling bersahaja dan mudah difahami. Modulasi boleh digunakan apabila terjemahan yang terhasil tidak menepati hukum tatabahasa# janggal atau menyimpang maknanya walaupun terjemahan se$ara literal atau tranposisi telah digunakan. &ontohnya *
right bank
4.4
tebing kiri
Kesim%#&an
Kesimpulannya#pemilihan kaedah yang sesuai bagi penterjemahan banyak bergantung kepada berbagai!bagai faktor iaitu ringkas atau kompleks sesuatu teks# jenis atau fungsi teks risalah#am atau tenikal"#bidang teks sastera# agama# sains atau teknikal " dan peringkat teks untuk kanak!kanak# sekolah rendah atau sekolah menengah atau pengajian tinggi ". usteru# seorang penterjemah haruslah berhati!hati dan peka dalam memilih kaedah yang sesuai. Adakalanya kaedah!kaedah tersebut boleh digabungkan dan adakalanya terpisah.
4.
Men!erjemah 'ahan a#!en!i$ seara !e$ni$ "&o'a&.
TEK -AHAA INERI
TERJEMAHANN9A
Researhers a! /eden:s Ins!i!#!e of
%ara penyelidik di nstitut %erubatan dan
En6ironmen!a&
Mediine
fo#nd
!ha! Alam ;ekitar ;weden mendapati bahawa
drin$in" offee o#&d red#e a man:s ris$
minum
of %ros!a!e aner.
mendapat kanser prostat.
The Ma 2013 s!#d fo#nd !ha! for eah
Kajian yang dijalankan pada
#% of offee dr#n$ %er da; !here /as a 3
mendapati bahawa bagi setiap $awan kopi
%er
en!
red#!ion
in
!he
ris$
kopi boleh
mengurangkan risiko
Mei +7'F
of yang diminum pada setiap hari# terdapat
de6e&o%in" s&o/ "ro/in" %ros!a!e aner.
pengurangan
F
peratus
dalam
risiko
memperlahan pertumbuhan kanser prostat. There /as a &o/er red#!ion of 2 %er en!
Terdapat pengurangan serendah + peratus
in a""ressi6e ases.
dalam kes!kes yang agresif.
Drin$in" offee o#&d red#e !he ris$ of
Minum
de6e&o%in" !%e 2 dia'e!es; a 2010 %a%er
diabetes jenis +# menurut $adangan dalam
%#'&ished in !he Jo#rna& of A"ri#&!#ra&
urnal %ertanian dan Makanan Kimia kertas
And *ood 8hemis!r s#""es!.
+7'7 yang diterbitkan pada kertas +7'7.
Tes!s
fo#nd
!ha!
in
mie;
kopi boleh
mengurangkan risiko
offee Gjian terhadap tikus mendapati bahawa#
ons#m%!ion %re6en!ed hi"h '&ood s#"ar
penggunaan kopi baik untuk menghalang
&e6e&s and im%ro6ed ins#&in sensi!i6i!; tahap gula dalam darah yang tinggi dan !here' red#in" !he ris$ of dia'e!es.
membaiki
sensiti0iti
insulin#
sekali
gus
mengurangkan risiko ken$ing manis. Drin$in" !hree #%s of offee a da o#&d
Kajian
si"nifian!& red#e !he ris$ of de6e&o%in"
menunjukkan bahawa dengan
A&
disease;
a
2010
yang
dijalankan
pada
+7'7
minum tiga
s!#d $awan kopi sehari dapat mengurangkan
s#""es!s.
risiko penyakit Al:heimer.
Researhers a! !he ni6ersi! of o#!h
%enyelidik di Gni0ersity of ;outh >lorida
*&orida moni!ored 124 6o&#n!eers for fo#r
memantau '+, sukarelawan selama empat
ears; &oo$in" for si"ns of mi&d o"ni!i6e
tahun# men$ari tanda!tanda kemerosotan
im%airmen!.
ringan dari segi kognitif.
Those /ho de6e&o%ed s#h im%airmen! Mereka yang mempunyai kerosakan tersebut /ere fo#nd !o ha6e 1 %er en! &o/er
didapati mempunyai tahap kafein yang lebih
affeine &e6e&s a! !he 'e"innin" of !he rendah iaitu /' peratus pada awal kajian s!#d !han 6o&#n!eers /ho remained
daripada sukarelawan yang
kekal sihat
o"ni!i6e& hea&!h.
kognitifnya.
Inreased affeine in!a$e o#&d 'enefi!
%eningkatan pengambilan kafein
!hose /ho s#ffer from non=a&oho&i fa!!
memberi
&i6er disease )NA*(D,; a s!#d %#'&ished
mengalami penyakit hati berlemak bukan
in A%ri& 2013 re6ea&ed.
alkohol
manfaat
dapat
kepada mereka yang
-A>
menurut
kajian
yang
diterbitkan dalam April +7'F. ien!is!s a! D#$e ni6ersi! hoo& of
%ara saintis di Gni0ersiti Duke ;ekolah
Mediine fo#nd !ha! affeine s!im#&a!ed
%erubatan
mendapati
bahawa
kafein
!he me!a'o&isa!ion of &i%ids s!ored in &i6er merangsang metabolis lipid yang disimpan di e&&s; and red#ed !he fa!! &i6er of mie
dalam sel!sel hati# dan mengurangkan lemak
/ho /ere on a hi"h=fa! die!.
hati tikus yang berada pada diet yang tinggi lemak.
The findin"s s#""es! !ha! drin$in" fo#r 6asil kajian menunjukkan bahawa minum #%s of offee a da o#&d %re6en! !he
empat $awan kopi sehari boleh menghalang
%ro"ression of NA*(D in h#mans.
perkembangan -A>
A 2012 s!#d ' researhers from !he
Kajian oleh penyelidik dari %ersatuan Kanser
Amerian
8aner
oie!
fo#nd
!ha! Amerika pada +7'+ mendapati bahawa
drin$in" fo#r #%s of offee dai& o#&d
minum empat $awan kopi setiap hari boleh
#! mo#!h aner ris$ in ha&f.
mengurangkan risiko kanser mulut.
The red#ed ris$ ma no! a!#a&& 'e d#e
Bisiko
!o !he %resene of affeine in !he drin$;
sebenarnya bukan kerana kehadiran kafein
'#! ra!her !o !he na!#ra&& o#rrin"
dalam
an!io7idan!s in offee.
antioksidan yang berlaku se$ara semula jadi
yang
berkurangan
minuman#
tetapi
mungkin
sebaliknya
dalam kopi. mo$ers and drin$ers e7hi'i!ed !he same
%erokok dan peminum juga mempamerkan
ris$ red#!ion as anone e&se.
pengurangan risiko yang sama seperti orang lain.
.0
KEIMP(AN
