BAB III
KAEDAH PENGENDALIAN PROJEK
3.1 PENGENALAN
Secara umum tidak ada projek pembinaan yang boleh dikecualikan daripada risiko (Kwakye, a997), setiap projek pembinaan yang dilaksanakan akan mempunyai risiko tertentu yang akan memberi kesan negatif terhadap projek tersebut. Kebiasaannya risiko akan menyebabkan sesuatu projek pembinaan akan tergendala atau terlewat daripada masa penyiapan yang dijanjikan (Powell 1999). Oleh itu Bab ini akan menerangkan dengan lebih lanjut mengenai pengurusan risiko melalui Kaedah Pengendalian Projek. Kaedah-kaedah yang dimaksudkan ialah Kaedah Tradisional, Kaedah Reka Dan Bina, Kaedah Pengurusan Pembinaan, dan Kaedah BOT.
3.2 KAEDAH PENGENDALIAN PROJEK
Pengendalian projek merupakan istilah yang merujuk kepada cara atau kaedah yang digunakan dalam pelaksanaan projek tersebut dan merujuk kepada pihak yang
36 terlibat seperti pihak pemilik dan pihak professional seperti jurutera, arkitek, dan sebagainya dalam menjalankan tugas mereka di dalam projek pembinaan tersebut. Kaedah ini telah pun digunakan secara umun sejak abad ke-20 dan telah pun berkembang dari semasa ke semasa, disebabkan oleh kemajuan dari segi teknologi dan keunikan projek pembinaan maka perlulah menyediakan kepakaran yang lebih professional dalam proses reka bentuk dan pembinaan (Konchar, 1998). Kaedah pengendalian projek perlu untuk diperkembangkan supaya dapat mengatasi risiko-risiko yang wujud dalam sesuatu projek pembinaan. Sebagaimana yang telah dinyatakan oleh Kwakye (1998), iaitu tiada satu projek pembinaan yang bebas daripada mengalami risiko, kerana semua aktiviti pembinaan akan mendedahkan pihakpihak yang terlibat dalam kontrak terhadap risiko. Beliau juga menyatakan bahawa kehadiran risiko tidak semestinya memberikan kesan yang dijangkakan terhadap sesuatu projek, malah risiko mungkin akan menjadi lebih rendah daripada yang dijangkakan atau mungkin sebaliknya. Risiko-risko dalam sesuatu projek pembinaan boleh dipindahkan melalui beberapa kaedah pengendalian projek iaitu Kaedah Tradisional, Kaedah Reka dan Bina, Kaedah Pengurusan Pembinaan, dan Keadah Bina Operasi pindah(BOT). Keempatempat kaedah pengendalian projek akan dibincangkan dengan lebih lanjut dalam seksyen berikutnya.
3.2.1 Pengendalaian Projek Melalui Kaedah Tradisional
Pengendalian projek melalui Kaedah Tradisional adalah merupakan jenis pengendalian projek yang lazim diamalkan di negara ini. Boleh dikatakan kebanyakan projek pembinaan yang telah siap dibangunkan adalah di bawah pengendalian kaedah tradisional, bahkan projek yang sedang dalam pembinaan pada masa ini juga masih
37 menggunakan kaedah ini dan melibatkan projek-projek pembinaan yang dijalankan oleh pihak kerajaan dan swasta. Pengendalian kaedah ini melibatkan pemilik dan juga para tenaga professional. Pemilik akan mengupah arkitek atau jurutera untuk menyediakan semua reka bentuk termasuk pakej lukisan pembinaan, spesifikasi dan kontrak. Secara umum hanya terdapat dua kontrak awalan dengan klien iaitu yang pertama ialah dengan pihak arkitek dan jurutera dan satu lagi ialah kontraktor utama yang akan membina projek itu. Projek pembinaan yang lebih komplek dan rumit, pihak kontraktor utama akan memohon dari pihak klien untuk membuat tawaran kepada pihak subkontraktor yang lebih mahir untuk melakukan kerja yang lebih rumit. Dalam hal ini subkontraktor akan menjalinkan hubungan kontrak dengan kontraktor utama sahaja dan pihak kontraktor utama masih bertanggungjawab sepenuhnya terhadap penyiapan projek keseluruhan (rujuk rajah 3.1).
Klien Hubungan kontrak
Arkitek/ Kontraktor jurutera utama Rajah 3.1 : Hubungan kontrak pembinaan untuk Kaedah Tradisional Penyelian tapak sahaja (Sumber: Fisk, 2000)
Sub kontrator
Sub kontraktor
Sub kontraktor
38 Seterusnya, pakej rekabentuk akan dikemukakan kepada kontraktor yang berminat, mereka akan bersedia unutk membuat tawaran kepada kerja tersebut, dan menjalinkan kontrak dengan subkontraktor untuk menjalankan proses pembinaan. Sebagaimana yang telah dinyatakan oleh Fisk(2000) dan Peck (2001), mereka mempunyai pandangan yang sama iaitu kebiasaannya kontraktor yang menawarkan harga yang lebih rendah akan dipilih. Kontraktor yang berjaya dipilih akan menjalankan kerja pembinaan mengikut reka bentuk yang disediakan. Pihak arkitek atau jurutera akan memihak kepada pemilik dalam menghadkan kerja dan tanggungjawab terhadap reka bentuk. Pihak arkitek ataupun jurutera akan menasihatkan pemilik dalam melaksanakan kontrak binaan, ini termasuklah dalam perancangan penentuan kemajuan kerja, cara pembayaran kepada kontraktor. Barrie (1992) dan Peck (2001) menyatakan bahawa cara pembayaran boleh dibuat dengan penggunaan cara kontrak umum, iaitu kontraktor akan menghatar satu tawaran secara “Lump Sum”. Walau bagaimanapun semasa dalam peringkat pembinaan akan wujud banyak VO (Variation Order) yang menyebabkan harga berubah. Untuk menjadikan Kaedah Tradisional lebih berkesan satu kaedah lain yang boleh dilakukan ialah dengan memasukkan kontrak unit harga, di mana secara umum kontrak ini akan membahagikan kerja kepada beberapa pekara kecil dan kuantiti akan dikira terlebih dahulu. Keadaan sebegini biasanya boleh dijumpai pada projek besar sahaja. Selain daripada kontrak unit harga, kontrak kos tambah (Cost-Plus) juga dapat digunakan. Di mana kontrak ini akan digunakan dalam keadaan yang berisiko tinggi atau dalam keadaan kerja yang sentiasa berubah-ubah yang mungkin perlu bertanggungjawab terhadap tawaran yang dibuat. Sistem kontrak tradisional ini dapat dipraktikkan dalam banyak jenis projek, kerana mudah difahami, dan mudah dikendalikan serta mudah menjelaskan peranan setiap parti yang terlibat. Kaedah ini memberi keistimewaan kepada pemilik secara keseluruhannya. Walaubagaimanapun banyak pemilik yang menggunakan Kaedah Tradisional ini menemui kegagalan dalam projek pembinaan.
39 3.2.1.1 Kelebihan Kaedah Tradisional
Kaedah Tradisional adalah satu kaedah yang mudah untuk dilaksanakan kerana kesemua pihak yang telibat akan mudah memahami tanggungjawab masing-masing. Dengan itu segala ketidakpastian akan dapat diminimumkan seterusnya risiko akan dapat dikurangkan. Selain itu juga, dari segi kos pembinaan pihak klien dilindungi dari lebihan kos yang timbul akibat kelewatan. Kerana segala risiko kewangan dalam pembinaan terletak sepenuhnya di tangan kontraktor apabila berlakunya masalah-masalah dalam proses pembinaan. Setiap kontraktor akan menawarkan harga yang paling rendah supaya projek pembinaan tersebut dapat dilaksanakan oleh mereka. Dengan ini membolehkan pihak klien mendapat harga yang paling rendah dalam proses tender. Kerja-kerja untuk pengurusan, rekabentuk dan pembinaan akan dilakukan oleh pihak lain seperti jurutera dan kontraktor, dan penglibatan klien terhadap projek pembinaan ini dapat dikurangkan. Pihak klien hanya akan mendapat laporan dari semasa ke semasa.
3.2.1.2Kelemahan Kaedah Tradisional
Kaedah Tradisional adalah satu kaedah yang mudah untuk dilaksanakan tetapi tetap mempunyai pelbagai masalah dan kelemahan yang amat ketara kerana kaedah ini memakan masa yang panjang dalam penyiapan sesuatu projek. Kesemua projek reka bentuk harus diselesaikan terlebih dahulu sebelum proses tender dijalankan. Secara
40 umumnya sesuatu projek pembinaan akan melalui lima proses seperti yang ditunjukan dalam Rajah 3.2
Rajah 3.2 : Proses Kaedah Tradisional Tarikh Pembukaan Tarikh Tandatangan Notis pengiklanan tawaran penganugerahan perjanjian menjalankan Selain itu kelemahan yang lain ialah pihak arkitek atau jurutera mempunyai had kerja kemampuan untuk merancang keadaan yang kompleks sekiranya peringkat reka bentuk dijalankan maka akan menambahkan kos pada produk akhir (Peck, 2001). Kelemahan yang seterusnya ialah pemilik akan menghadapi masalah tuntutan daripada kontraktor berkaitan dengan isu reka bentuk dan pembinaan walaupun pemilik menerima tanggungjawab reka bentuk yang telah ditetapkan dalam dukumen kontrak dengan pihak kontraktor (Peck, 2000) Manakala melalui organisasi, Kaedah Tradisional tidak dapat memberikan kerjasama dan koordinasi di antara pihak yang terlibat dalam pembinaan seperti antara pemilik dengan kontraktor, kontraktor dengan arkitek/jurutera, jurutera/arkitek dengan pemilik dan sebagainya malah kaedah ini lebih menjalinkan permusuhan di antara pihak yang terlibat (Peck, 2000). Disebabkan harga tawaran yang dipilih oleh pihak klien merupakan harga yang paling rendah dan kualiti yang tinggi maka pihak kontraktor akan cuba untuk mengurang kos pembinaan dalam penyiapan projek dengan tujuan keuntungan. Sekiranya kos
41 pembinaan projek dikurang maka kualiti sesuatu projek itu akan menjadi lebih rendah dan tidak memuaskan kehendak klien pada akhir projek (Peck, 2000). Dengan merujuk Rajah 3.1 didapati pihak perunding hanya membuat pemerhatian terhadap kerja yang dilakukan oleh pihak kontraktor sahaja dan jelas d isini bahawa pihak kontraktor tidak terlibat dengan peringkat reka bentuk. Sekiranya ini berlaku ia akan mempengaruhi keberkesanan reka bentuk terhadap peringkat pembinaan. Keputusan reka bentuk akan mempengaruhi spesifikasi bahan dan pandangan terhadap kaedah pembinaan (Peck, 2000)
3.2.2
Kaedah Reka Dan Bina
Kaedah Reka dan Bina ialah satu pertukaran daripada Kaedah Tradisional (molemaar dan Songer, 1998). Kaedah Reka dan Bina merupakan satu konsep di mana hanya satu kontraktor sahaja yang akan menjalinkan kontrak dengan pihak pemilik untuk menjalankan kerja-kerja perancangan, kerja reka bentuk dan kerja pembinaan. Faktor yang menyebabkan pihak klien untuk mempraktikkan Kaedah Reka dan Bina ini adalah disebabkan oleh evolusi sistem undangan dan dokumentasi. Dalam dokumen baru Kaedah Reka dan Bina , merangkumi beberapa kaedah kontrak antaranya ialah, hubungan antara klien dengan badan reka dan bina merangkumi kedua-dua syarat dan perjanjian, satu untuk kontrak kos keseluruhan , dan satu lagi untuk kontrak kos campur. Kedua-dua kontrak tersebut akan memberikan jaminan terhadap harga maksimun kontrak. Di antara peristiwa yang wujud dalam dokumen baru ialah penjelasan terhadap proses pemilihan kontraktor, definisikan skop dan perbezaan dari segi kerja reka dan
42 bina pada sesuatu bahagian seperti dalam memberi perjanjian dan jaminan, dimana kerja pembinaan yang dilakukan mesti menepati kehendak piawaian reka bentuk. Sehingga sekarang masih tidak ada satu kaedah pemilihan bagi kaedah pengendalian yang sistematik dan formal untuk mempraktikkan Kaedah Reka dan Bina dalam projek pembinaan. Walaubagaimanapun Ndekugri dan Turner (1994) menyatakan bahawa pada peringkat permulaan, Kaedah Reka dan Bina adalah sangat sesuai untuk projek yang mudah, kenyataan ini juga dipersetujui oleh Cook dan Smith (1994). Manakala Peck (2001) yang menyatakan bahawa Kaedah Bina dan Reka adalah amat sesuai untuk projek biasa sahaja ini adalah kerana setiap kehendak projek dapat diketahui dengan jelas. Walau bagaimanapun pada tahun 1992 telah terdapat bantahan atau pendapat baru dari komuniti arkitek, jurutera dan kontraktor, yang menyatakan bahawa pihak mereka percaya bahawa Kaedah Reka dan Bina bukan sahaja berkesan untuk projek kecil dan mudah malahan kaedah ini juga dapat dipraktikkan dalam projek yang besar dan rumit. Penggunaan Kaedah Reka dan Bina dalam projek yang komplek dan rumit dapat mengurangkan beban pentadbiran dan memberikan keputusan yang baik secara menyeluruh. Didalam sistem ini klien akan menjalinkan hubungan kontrak dengan badan Reka dan Bina, di mana badan ini merupakan badan satu gabungan daripada pasukan pereka bentuk dan kontraktor utama. Di dalam pelaksanaan kaedah ini, kontraktor akan mengambil peranan dan bertanggungjawab sebagai ketua kerana di dalam proses pembinaan dijalankan pihak yang paling berisiko adalah pihak kontraktor. Rajah 3.3 merupakan hubungan kontrak di bawah pengendalian Kaedah Reka dan Bina.
43
Rajah 3.3 : Hubungan kontrak di bawah Klien kontrak jenis Reka dan Bina Hubungan kontrak
(Sumber: Fisk 2000)
Pengurus Reka dan Bina Pemilihan badan Reka dan Bina boleh dilihat daripada tiga kategori, iaitu harga sahaja, kelayakan sahaja, atau gabungan harga dan kelayakan. Dengan merujuk kepada Pasukan Pasukan keputusan kajian dilakukan oleh Molenaar pembinaan dan Songer (1998) didapati biasanya Rekayang bentuk klien akan membuat pemilihan bergantung kepada harga dan kelayakan. Kontraktor utama/ rekod kerja Proses pemilihan hanya terhad kepada kontraktor yang mempunyai kontrak persendirian yang baik. Bila pemilik menggunakan kelayakan sebagai asas pemilihan, secara teorinya akan memilih badan Reka dan Bina yang berkelayakan dan jarang kepada pemilihan berdasarkan kos kerana badan Reka dan Bina yang berkelayakan akan mengurangkan beban pentadbiran bagi pihak klien. Sekiranya klien hanya merujuk kepada kelayakan sahaja dalam pemilihan, ini menunjukkan bahawa klien sendiri akan mempunyai masalah dalam reka bentuk pada projek. Dengan sebab itulah, sesuatu projek akan diberi kepada badan Reka dan Bina sejak awal proses. Badan Reka dan Bina mempunyai kawalan yang baik terhadap skop, kos, dan jadual kerja serta kurang memerlukan pentadbiran daripada pihak klien.
44 3.2.2.1 Kelebihan Kaedah Reka dan Bina
Penggunaan kaedah Reka dan Bina semakin popular digunakan kerana dapat mengatasi kelemahan dan mengatasi had penggunaan dalam kaedah lain. Pihak klien akan dapat mempengaruhi satu badan yang bertanggungjawab terhadap perkembangan sesuatu projek, dengan itu penglibatan pihak klien dalam hal-hal pentadbiran projek dapat diminimumkan. Semasa proses pertengahan dalam perlaksanaan kerja telah dijadikan isu dalaman badan Reka dan Bina dan tidak perlu melibatkan pihak klien. Pengendalian kaedah ini juga memberikan kebaikan dalam pengurusan masa dan kos, kerana pihak pembinaan telah pun bekerjasama dari awal pelaksaan projek. Ini memberikan kelebihan kepada kerja-kerja pembinaan di mana kaedah tersebut dapat dilaksanakan dengan lebih awal mengikut fasa kerja yang telah dibahagikan dan ditetapkan tanpa perlu menunggu sehingga kerja reka bentuk disiapkan. Rajah 3.4 menunjukkan bagaimana kaedah ini dapat mengurangkan masa penyiapan projek berbanding kaedah lain.
Aktiviti Reka bentuk
Jangka masa
pembinaan
Kaedah tradisional Kaedah Reka dan Bina
Jumlah pemjimatan masa
Rajah 3.4 Perbandingan masa diantara Kaedah Reka dan Bina dengan kaedah lain.
45 Selain itu kelebihan pengendalian melalui kaedah Reka dan Bina ialah pihak kontraktor tidak perlu untuk menuntut apa-apa daripada pihak klien kerana pihak krontraktor akan mengemukakan tuntutan terhadap badan Reka dan Bina sahaja dan sekiranya berlaku kesilapan pelan dan spesifikasi yang akan menyebabkan banyak masalah V.O. tidak akan menjadi masalah kepada pihak klien. Disebabkan oleh kelebihan inilah, segala perubahan reka bentuk dapat dilakukan dengan cepat dan berkesan.
3.2.2.2 Kelemahan Kaedah Reka dan Bina
Kelemahan biasanya akan berlaku sekiranya melibatkan wang orang awam dalam pembinaan, ini adalah kerana di bawah undang-undang kebanyakan tempat mewajiban proses pemilihan kontraktor pembinaan dijalankan dengan tawaran harga, dan tawaran yang paling rendah akan layak untuk mendapatkan kerja. Tetapi dalam kaedah Reka dan Bina biasanya firma perunding dan organisasi pengurusan pembinaan akan dipilih daripada golongan yang berkemahiran dan berpengalaman dan kerja pelaksaan projek (Peck, 2000). Sekiranya Kaedah Reka dan Bina mengutamakan penjimatan kos klien, maka perangcangan kerja pembinaan akan dimasukkan dalam peringkat reka bentuk. Oleh sebab berlakunya pertindihan aktiviti kerja, akan menyebabkan sesuatu kerja rekabentuk dilakukan tanpa menjalani pemeriksaan, dan tanpa tujuan keselamatan. Oleh itu pihak pereka bentuk akan meningkatkan faktor keselamatan dalam reka bentuk ke tahap yang paling maksima untuk mengatasi daripada kesilapan yang mungkin berlaku. Sekiranya ini dilakukan, maka kos untuk pembinaan akan menjadi lebih tinggi walaupun tujuan utama adalah untuk menjimatkan kos untuk klien.
46 Sebenarnya tidak ada satu kos projek yang tetap diberikan kepada pihak klien selagi keseluruhan projek pembinaan itu tidak disiapkan (Barrie, 1992). Sebab utama ialah pada permulaan tawaran masih tidak ada sebarang reka bentuk yang dapat digunakan untuk meletakkan harga untuk sesuatu projek pembinaan begitu juga pada peringkat reka bentuk, untuk menjimatkan masa kerja pembinaan akan dilakukan sebaik sahaja sebahagian fasa kerja rekabentuk disiapkan dan untuk memberikan satu harga tetap tidak dapat dilakukan. Selepas siap kerja reka bentuk masih lagi terdapat banyak perubahan yang disebabkan oleh kekurangan masa untuk menjalani pemeriksaan pada peringkat reka bentuk. Dengan sebab-sebab yang dinyatakan , maka pihak klien hanya boleh memperolehi satu jumlah harga di akhir penyiapan projek. Untuk mengatasi kelemahan yang dinyatakan seperti di atas, biasanya kaedah ini akan dikendalikan dengan menggunakan kontrak jenis Lump Sum atau perjanjian harga maksimum. Tetapi untuk mendapatkan keuntungan biasanya kualiti akhir kerja akan lebih rendah daripada yang dijangkakan. Kelemahan-kelemahan yang lain adalah sama dengan kaedah tradisional yang telah dibincangkan dalam seksyen sebelum ini.
3.2.3
Kaedah Pengurusan Pembinaan
Kaedah pengurusan pembinaan dapat didefinisikan sebagai satu kaedah yang melibatkan badan atau organisasi yang berpengalaman dalam pengurusan pembinaan atau badan-badan yang dapat mempraktikkan Kaedah Pengurusan Pembinaan dalam sesuatu projek. Pengurusan projek merupakan sebahagian daripada pengurusan reka bentuk dan juga pengurusan pembinaan.
47 Seperti mana yang telah dinyatakan oleh Peck (2001), pengurusan pembinaan ialah satu kaedah yang paling bersistem dan efektif dalam membuat perancangan, reka bentuk, dan proses pembinaan dalam sesuatu projek yang dilaksanakan. Fisk (2000) menyatakan bahawa Kaedah pengurusan Pembinaan adalah salah satu di antara kaedah pengendalian yang terbaik untuk beberapa tahun yang lalu, dan kaedah ini telah digunakan oleh banyak syarikat kontraktor besar. Kaedah Pengurusan Pembinaan ini telahpun berjaya digunakan dalam semua kaedah kontrak dan sistem pengendalian oleh pemilik, dimana pemilik tidak perlu mempunyai staf atau tidak perlu mengekalkan staf yang berkemahiran untuk melaksanakan kerja yang kompleks yang perlukan bertanggungjawab dalam kerja pengurusan projek utama. Pengurusan pembinaan akan mengekalkan risiko dalam kontrak, dengan membahagikan kontrak kepada beberapa aktiviti kecil kemudian ditawarkan kepada beberapa sub-kontraktor kecil dengan cara ini akan menyiapkan projek dalam kadar harga dan masa yang telah ditetapkan untuk sesuatu projek. Semasa dalam peringkat pembinaan pihak pengurus pembinaan akan menjadi penasihat kepada klien, pihak pengurus akan meyediakan jadual perancangan kerja, belanjawan dan menasihati klien dalam perancangan untuk pembinaan. Walaupun tidak ada perbezaan dari segi fungsian yang dilakukan oleh badan pengurus pembinaan dengan badan perunding Arkitek/Jurutera, tanggungjawab dan status kontrak adalah berbeza. Pengurus pembinaan tidak bertanggungjawab dalam rekabentuk dan kerja pembinaan mereka hanya akan menjadi wakil kepada pemilik sepanjang hayat projek. Tanggungjawab pengurus pembinaan adalah menyemak tuntutan daripada Arkitek/jurutera dan kontraktor. Dalam kebanyakan kes pihak pengurus pembinaan juga bertanggungjawab dalam mengawal jumlah kos dan masa projek. Pengurus projek juga perlu menjaga tahap komunikasi di kalangan setiap pihak dengan berkesan dalam menjaga kualiti serta memberi penyelian dan kawalan terhadap badan fungsian Arkitek/jurutera dan kontraktor.
48 Satu perbezaaan yang penting wujud dalam kaedah ini ialah pengurus pembinaan di bawah konsep ini merupakan satu organisasi bukannya individual yang berasingan. Dengan itu badan pengurusan pembinaan hendaklah menyediakan staf di pejabat dan di tapak. Di antara staf yang di perlukan ialah pengurus projek, juruukur bahan, perancang kerja, jurutera tapak, penjaga kualiti dan sebagainya.
3.2.3.1 Kelebihan Kaedah Pengurusan Projek
Di antara kelebihan yang telah disebutkan dalam bahagian pengenalan iaitu pihak klien tidak perlu mempunyai pekerja yang berkemahiran untuk menjalankan projek pembinaan dan klien juga tida perlu mengekalkan bilangan pekerja pengurusan yang banyak selepas projek siap kerana meraka adalah di bawah badan pengurusan pembinaan Sekiranya sebahagian projek yang didapati akan melambatkan tarikh penyiapan projek secara keseluruhan maka dalam kes ini badan pengurus dapat mengambil tindakan untuk mengeluarkan bahagian kerja tersebut dan ditawarkan kepada pihak subkontraktor yang lain untuk menjalankan kerja. Dalam kes ini badan pengurus seharusnya mengekalkan kos yang maksimum asal kontrak dengan mengikut rekabentuk asal yang telah ditetapkan. Selain daripada itu, kaedah ini juga dapat menjalinkan hubungan antara kerja yang baik bagi semua pihak yang terlibat. Pengurus pembinaan akan sentiasa bekerja sama dengan klien dan organisasi pereka bentuk dari permulaan projek pembinaan sehingga selesai pembinaan. Pengurus pembinaan merupakan ketua kepada badan pembinaan dalam semua pekara yang berkaitan dengan masalah pembinaan dan pengurusan pembinaan dan juga akan memberikan cadangan dari segi penggunaan teknologi binaan, perancangn dan ekonomi pembinaan. Dengan adanya badan ini dalam
49 operasi maka pihak klien dapat mengikut perkembangan pembinaan dengan lebih terperinci. Koordinasi adalah penting untuk projek pembinaan, untuk memperolehi kooordinasi yang baik maka kaedah pengurusan pembinaan diperkenalkan. Kaedah ini dikatakan dapat memberikan koordinasi yang baik dengan kontraktor semasa peringkat pembinaan. Dengan kaedah pengendalian ini maka projek tersebut dapat dijalankan dengan lancar dan kualiti kerja juga dapat dikawal dengan mudah serta dapat memudahkan kerja penyelian dalam peringkat pembinaan. Dengan wujudnya badan pengurus pembinaan dalam projek pembinaan, pihak klien dapat mengetahui kos pembinaan dari semasa ke semasa dan kemajuan kerja juga dapat diawasi dengan lebih tepat.
3.2.3.2 Kelemahan Kaedah Pengurusan Projek
Salah satu kelemahan awal yang wujud dalam kaedah ini ialah sistem kontrak antara Arkitek/jurutera, pengurus pembinaan dan klien akan dijalinkan sebaik sahaja proses pembinaan bermula. Dalam kes ini sekiranya berlaku kelewatan pihak pengurus pembinaan akan bertukar peranannya dari badan pengurusan pembinaan kepada peranan sebagai kontraktor utama. Dalam masa ini keadaan tegang akan berlaku, perbincangan dalam hal-hal yang berkaitan dengan kualiti kerja, kelengkapan reka bentuk dan kesan kepada penjadualan kerja dan belanjawan akan dibicarakan (Peck, 200). Disebabkan peranan badan pengurus pembinaan ialah untuk menjimatkan masa pembinaan dan kebanyakan digunakan dalam projek yang besar dan rumit. Sekiranya klien hanya mempunyai masalah kewangan atau hanya mempunyai sejumlah wang yang tetap untuk dibelanjakan dan tidak akan menjalankan proses pembinaan. Sekiranya kos
50 melebihi nilai wang yang ditetapkan, penggunaan Kaedah Tradisional adalah lebih sesuai. Apabila melihat kepada carta organisasi dapat diketahui bahawa pengurus pembinaan adalah penting dalam sesuatu projek, dengan itu kerjayaan sesuatu projek akan bergantung sepenuhnya kepada perancangan,penjadualan kerja, ramalan dan kemahiran pengurusan oleh badan pengurusan pembinaan (Barrie, 1992). Kelemahan yang seterusnya ialah badan pengurusan pembinaan tidak memberikan jaminan terhadap harga keseluruhan dan kualiti kerja.
3.2.4
Kaedah Bina-Operasi-Pindah
‘Built’ Perkataan ‘built’ adalah bermaksud membina sesuatu projek, di mana pihak kontraktor utama yang bertindak sebagai penender perlu melaksanakan keseluruhan fasa dari konsep pembinaan, rekabentuk dan pembinaan. ‘Operate’ Perkataan ‘operate’ pula bermaksud menjalankan sesuatu pekerjaan dimana pihak kontraktor utama diperlukan untuk menlajalankan kerja pengoperasi dan pengenggaraan setelah penyiapan projek. Semasa tahap pengoperasian inilah pihak kontraktor utama mendapat semula sumber kewangan untuk menampung kos projek, kos penyelenggaraan, kos pengurusan serta keungtungan. Tahap pengoperasian ini merupakan suatu tempoh yang lama seperti yang telah dipersetujui di dalam kontrak.
51 ‘Transfer’ Manakala perkataan ‘transfer’ pula bermaksud pemindahan di mana pihak kontraktor utama perlu memindahkan semula hak milik projek kepada pihak pemilik. Pemindahan hak milik ini adalah setelah habisnya tahap tahap pengoperasian dan pihak kontraktor utama memperolehi keuntungan daripada perlaksaan projek tersebut.
3.2.4.1 Kelebihan kaedah BOT
Pihak kontraktor boleh mendapatkan keuntungan yang besar dari perlaksanaan projek BOT ini sekiranya kontraktor mempunyai suatu sistem pengurusan yang baik dan sitematik. Ini adalah kerana projek ini dimonopoli sepenuhnya oleh kontraktor dan kontrak ini juga merupakan suatu projek terjamin keuntungannya. Meskipun begitu, segala risiko bahan binaan, buruh, peralatan dan jentera, dan sebagainya ditanggung oleh kontraktor. Seterusnya pihak pemilik tidak akan menanggung pembiayaan ke atas kos projek kerana kontrak ini ditanggung sendiri oleh pihak kontraktor utama. Oleh itu jika kerajaan yang bertindak sebagai pihak pemilik projek, sudah tentulah akan mengurangkan perbelanjaan Negara unutk pembiayaan ke atas projek kemudahan awamnya. Ini secara tidak langsungnya mengatasi risiko keadaan ekonomi dan risiko kaedaah sosial politik
52 3.3
Kesimpulan
Risiko merupakan satu masalah yang besar dalam projek pembinaan, untuk mengatasi risiko dalam projek, kaedah atau cara pengendalian risiko yang berkesan perlu digunakan. Cara pemindahan risiko yang dibincangkan dalam bab ini secara umum ialah memindahkan risiko yang berkaitan dengan tanggungjawab dan kewangan dari pihak klien kepada pihak-pihak lain seperti kontraktor atau perunding. Setiap kaedah pengendalian projek yang diperkenalkan mempunyai kesesuaian dengan projek tertentu. Maka penelitian terhadap kaedah pengendalian projek amatlah penting dalam mengatasi risiko dengan berkesan.
