Referat
KARSINOMA LARING
Oleh: Retno Susilowati Nur Suci Trendy Trendy Asih
04054811416088 04054821517024
e!"i!"in#: dr$ %enny Satria &ta!a' S($ T)T*+,' T)T*+,' -./S
BAGIAN ILMU KESEHATAN KESEHATAN TELINGA HIDUNG TENGGOROK - BEDAH KEPALA KEPALA LEHER RSUP DR. MOHAMMAD HOESIN FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS SRIWIJAYA PALEMBANG 2015
HALAMAN PENGESAHAN
Reerat udul
KARSINOMA LARING
Oleh: Retno Susilawati Nur Suci Trendy Trendy Asih
04054811416088 04054821517024
Telah diteri!a dan disahan se"a#ai salah satu syarat dala! !en#iuti +e(aniteraan +lini Senior di 3a#ian%e(arte!en .l!u +esehatan Telin#a )idun# Ten##oro Ten##oro Ru!ah Sait dr$ oha!!ad oha!!ad )oesin )oesin ale!"an# ale!"an# -aultas -aultas +edoteran +edoteran &niersitas Sriwiaya (eriode 24 A#ustus 25 Se(te!"er 2015$
ale!"an#'
Se(te!"er 2015
e!"i!"in#'
dr$ %enny Satria &ta!a' S($ T)T*+,' T)T*+,' -./S
HALAMAN PENGESAHAN
Reerat udul
KARSINOMA LARING
Oleh: Retno Susilawati Nur Suci Trendy Trendy Asih
04054811416088 04054821517024
Telah diteri!a dan disahan se"a#ai salah satu syarat dala! !en#iuti +e(aniteraan +lini Senior di 3a#ian%e(arte!en .l!u +esehatan Telin#a )idun# Ten##oro Ten##oro Ru!ah Sait dr$ oha!!ad oha!!ad )oesin )oesin ale!"an# ale!"an# -aultas -aultas +edoteran +edoteran &niersitas Sriwiaya (eriode 24 A#ustus 25 Se(te!"er 2015$
ale!"an#'
Se(te!"er 2015
e!"i!"in#'
dr$ %enny Satria &ta!a' S($ T)T*+,' T)T*+,' -./S
KATA PENGANTAR
Se#ala (ui syuur e(ada Tuhan Tuhan 9' arena atas "erat dan rah!at*Nya rah!at*Nya sehin##a sehin##a (enulis (enulis da(at !enyelesaian !enyelesaian reerat reerat den#an udul ;+arsino!a ;+arsino!a ,arin#<$ ,arin#<$ %i ese!(atan ini (enulis u#a !en#uca(an teri!a asih yan# se"esar*"esarnya e(ada dr$ dr$ %enn %enny y Satr Satria ia &ta! &ta!a' a' S($ S($ T)T T)T*+,' +,' -./S -./S sela selau u (e!" (e!"i! i!"i "in# n# yan# yan# tela telah h !e!"antu (enyelesaian reerat ini$ enulisan u#a !en#uca(an teri!a asih e(ada te!an*te!an' dan se!ua (iha yan# telah !e!"antu dala! !enyelesaian reerat ini$ enulis !enyadari se(enuhnya "ahwa dala! (enyusunan reerat ini !asih "anya terda(at esalahan dan euran#an$ Oleh arena itu' se#ala saran dan riti yan# "ersiat !e!"an#un san#at a!i hara(an$ %e!iianlah (enulisan reerat ini' se!o#a "er!anaat' a!in$
ale!"an#' Se(te!"er 2015
enulis
DAFTAR DAFTAR ISI I SI
)ala!an udul$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$i )ala!an en#esahan$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ii +ata en#antar$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$iii %atar .si$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$i 3a" . endahuluan$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$1 3a" .. Tinauan ustaa$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ 2$1$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
3a" ... +esi!(ulan$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ %atar ustaa$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
BAB I PENDAHULUAN
+arsino!a larin# !eru(aan e#anasan yan# serin# teradi (ada saluran naas dan !asih !eru(aan !asalah arena (enan##ulannnya !encau( "er"a#ai se#i$ Se"a#ai #a!"aran (er"andin#an' di luar ne#eri arsino!a larin# !ene!(ati te!(at (erta!a dala! urutan e#anasan di "idan# T)T' sedan#an di RS /i(to an#unusu!a aarta !endudui urutan eti#a setelah arsino!a nasoarin# dan arsino!a hidun# dan sinus (aranasal$ Tu!or =anas larin# le"ih serin# !en#enai lai*lai di"andin# (ere!(uan' den#an (er"andin#an 11:1$ Ter"anya (ada usia 56* 6> tahun$1' 2 Etiologi pasti sampai saat ini belum diketahui, namun didapatkan beberapa hal yang berhubungan erat dengan terjadinya keganasan laring yaitu rokok, alkohol, sinar radioaktif, polusi udara radiasi leher dan asbestosis. 1 Meningkatnya insiden karsinoma laring sangat berkaitan dengan merokok dimana seorang perokok memiliki risiko 6 kali lipat untuk menderita tumor kepala dan leher dibandingkan dengan bukan perokok dan lebih banyak terjadi pada laki-laki. Namun, akhir-akhir ini jumlah penderita perempuan semakin meningkat karena adanya kecenderungan makin banyaknya wanita yang merokok. 1, asien arsino!a larin# "iasanya datan# dala! stadiu! lanut sehin##a hasil
(en#o"atan yan# di"erian uran# !e!uasan' oleh arena itu (erlu dia#nosis dini untu (enan##ulan#annya$ Secara u!u!' (enatalasanaan arsino!a larin# !eli(uti (e!"edahan' radiasi' sitostatia atau(un tera(i o!"inasi' ter#antun# stadiu! (enyait dan eadaan u!u! (enderita$ Tuuan uta!a (enatalasanaan arsino!a larin# adalah !en#eluaran "a#ian larin# yan# terena tu!or den#an !e!(erhatian un#si res(irasi' onasi serta un#si sin#ter larin#.1'2
BAB II TINJAUAN PUSTAKA
2.1 Kar!"#$a Lar!"% 2.2.1 D&'!"!! Tu!or #anas ?neo(las!a@ secara hariah "erarti (ertu!"uhan "aru$ %en#an ata lain' neo(las!a !eru(aan !assa a"nor!al arin#an yan# (ertu!"uhannya "erle"ihan dan tida teroordinasian den#an (ertu!"uhan arin#an nor!al !esi(un ran#san#an yan# !e!icu (eru"ahan terse"ut telah "erhenti$ Tu!or #anas ?aner@ larin# !eru(aan suatu neo(las!a yan# ditandai den#an se"uah tu!or yan# "erasal dari e(itel strutur larin#$
2.2.2 E(!)&$!#*#%!
Tu!or #anas larin# !eru(aan 1*2 dari seluruh eadian tu!or #anas di seluruh dunia$ ada tahun 2011 di(eriraan 12$740 asus "aru tu!or #anas larin# di A!eria Seriat dan di(eriraan B560 oran# !enin##al$ +asus tu!or #anas larin# di RS$ $ %a!il adan# (eriode anuari 2011*%ese!"er 2012 tercatat 1B asus "aru dan ditatalasana den#an larin#eto!i total se"anya 6 asus$ +eadian tu!or #anas larin# "erhu"un#an den#an e"iasaan !eroo dan onsu!si alohol$ ada indiidu yan# !en#onsu!si eduanya' ator resionya !enadi siner#i dan e!un#inan teradi aner le"ih tin##i$ %i RS& )$ Ada! ali edan' -e"ruari 1>>5 uni 200B diu!(ai >7 asus arsino!a larin# den#an (er"andin#an lai dan (ere!(uan 8:1$ &sia (enderita
"erisar antara B0 sa!(ai 7> tahun$ %ari -e"ruari 1>>5 -e"ruari 2000' 28 oran# diantaranya telah dilauan o(erasi larin#eto!i total$
2.2.+ E,!#*#%!
enye"a" (asti sa!(ai saat ini "elu! dietahui$ %iataan oleh (ara ahli "ahwa (eroo dan (e!inu! alohol !eru(aan elo!(o oran#*oran# den#an resio tin##i terhada( arsino!a larin#$ eroo !eru(aan ator risio uta!a (ada arsino!a larin# di!ana (ada roo terda(at 4B "ahan arsino#en antara lain (olisili hiroar"on' nitrosa!in' radioati (oloniu!*210$ Alohol ?etanol@ ia dio!"inasi den#an (en##unaan roo !aa aan "er(otensi untu !e!"erian ee arsino#eni yan# aan !e!udahan (enetrasi Cat arsino#eni dala! arin#an tu"uh$ tanol u#a !en##an##u sintesis retinoid' deriat ita!in A yan# !ana Cat ini !e!"erian ee (roteti dari (ere!"an#an sel aner$ Dirus yan# u#a diaitan den#an eadian arsino!a larin# yaitu )D ? Human Papilloma Virus) dan Eibstein Barr Virus. )D diate#orian !enadi risio tin##i ?ti(e 16'18@' !ediu! ?ti(e B1'BB@' risio rendah ?ti(e 6'11@$ -ator risio lainnya adalah (a(aran de"u ayu' sinar radio ati' (olusi udara' radiasi leher dan as"estosis$ 2.2. Pa,#'!!#*#%!
a(aran arsino#eni "erulan#*ulan# aan !enye"a"an strutur %NA sel nor!al aan ter#an##u sehin##a teradi dierensiasi dan (rolierasi a"nor!al$ Adanya !utasi serta (eru"ahan (ada un#si dan arateristi sel "erai"at (ada "urunya siste! (er"aian sel dan teradilah a(o(tosis serta e!atian sel$ ro*
ono#en aan terus !enin#at se!entara tumor supressor gene !enurun' eadaan ini !en#ai"atan (rolierasi terus*!enerus dari sel ana(lasti yan# aan !en#a!"il su(ly osi#en' darah dan nutrien dari sel nor!al sehin##a (enderita aan !en#ala!i (enurunan "erat "adan$ Sealin itu aan teradi (enurunan serta serta destrusi o!(onen darah' (enurunan tro!"osit (enurunan
u!lah
eritrosit
!enye"a"an
!enye"a"an
ane!ia
#an##uan
dan
(erdarahan'
(enurunan
leuosit
!enye"a"an #an##uan status i!unolo#i (asien$ rolierasi sel aner yan# terus "erlanut hin##a !e!"entu suatu !asa !en#ai"atan o!(resi (ada (e!"uluh darah seitar dan sara sehin##a teradilah odinoa#i' disa#i' dan nyeri (ada artila#o tiroid$ assa terse"ut u#a !en#ai"atan ha!"atan (ada alan naas$ .ritasi (ada nerus larin#eus !enye"a"an suara !enadi sera$ ia !utasi yan# teradi san#at (ro#resi' aner da(at "er!etastasis e arin#an seitar dan elenar #etah "enin#$ 2.2.5 H!,#(a,#*#%!
+arsino!a sel sua!osa !eli(uti >5 >8 dari se!ua tu!or #anas larin#' den#an deraat dierensiasi yan# "er"eda*"eda$ +arsino!a sel sua!osa di"a#i B tin#at dierensiasi' yaitu: a$ 3erdierensiasi "ai ?=rade .@ "$ 3erdierensiasi sedan# ?=rade ..@ c$ 3erdierensiasi "uru ?=rade ...@ +e"anyaan tu!or #anas (ita suara "erdierensiasi den#an "ai$ lesi yan# !en#enai hi(oarin#'sinus (irior!is dan (lia arie(i#lotia uran# "erdierensiasi "ai$ enis lain yan# aran# ita u!(ai adalah arsino!a ana(lasti' (seudosaro!a' adenoarsino!a dan saro!a$
2.2. K*a!'!/a!
3erdasaran &nion .nternational /entre le /ancer ?&.//@ 1>82' lasiiasi dan stadiu! tu!or #anas larin# ter"a#i atas : 1$ Su(ra#lotis ?B0*B5@ 2$ =lotis ?60*65@ B$ Su"#lotis ?1@ 9an# ter!asu su(ra#lotis adalah (er!uaan (osterior e(i#lotis yan# terleta di seitar os hioid' li(atan arie(i#loti' aritenoid' e(i#lotis yan# terleta di "awah os hioid' (ita suara (alsu' entriel$ 9an# ter!asu #lottis adalah (ita suara asli' o!isura anterior dan o!isura (osterior$ 9an# ter!asu su"#lotis adalah dindin# su"#lotis$ +lasiiasi dan stadiu! tu!or "erdasaran &.// :
1$ Tu!or ri!er ?T@ S(ra%*#,!
Tis
+arsino!a insitu
T0
tida elas adanya tu!or (ri!er l
T1
Tu!or terda(at (ada satu sisi suara(ita suara (alsu ?#eraan !asih "ai@$ T1a:
tu!or
ter"atas
(ada
(er!uaan
larin#
e(i#lotis'
(lia
arie(i#lotia' entriel atau (ita suara (alsu satu sisi$ T1": tu!or telah !en#enai e(i#lotis dan !eluas e ron##a entriel atau (ita suara (alsu T2
Tu!or sudah !enalar e 1 dan 2 sisi daaerah su(ra #lotis dan #lotis !asih "isa "er#era ?tida terisir@$
TB
Tu!or ter"atas (ada larin# dan sudah terisir atau !eluas e daerah rioid "a#ian "elaan#' dindin# !edial daari sinus (irior!is' dan arah e ron##a (re e(i#lotis$
T4
Tu!or sudah !eluas e luar larin#' !en#iniltrasi oroarin# arin#an luna (ada leher atau sudah !erusa tulan# rawan tiroid$
G*#,!
Tis
+arsino!a insitu$
T0
Ta elas adanya tu!or (ri!er
T1
Tu!or !en#enai satu atau dua sisi (ita suara' teta(i #eraan (ita suara !asih "ai' atau tu!or sudah terda(at (ada o!isura anterior atau (osterior$ T1a : tu!or ter"atas (ada satu (ita suara asli T1" : tu!or !en#enai edua (ita suara
T2
Tu!or !eluas e daerah su(ra#lotis atau su"#lotis' (ita suara !asih da(at "er#era atau sudah terisir ?i!(aired !o"ility@$
TB
Tu!or !eli(uti larin# dan (ita suara sudah terisir$
T4
Tu!or san#at luas den#an erusaan tulan# rawan tiroid atau sudah eluar dari larin#$
S%*#,!
Tis arsino!a insitu T0
Ta elas adanya tu!or (ri!er
T1
Tu!or ter"atas (ada daerah su"#lotis$ T1a : tu!or ter"atas (ada satu sisi T1" : tu!or telah !en#enai edua sisi
T2
Tu!or sudah !eluas e (ita' (ita suara !asih da(at "er#era atau sudah terisir$
TB
Tu!or sudah !en#enai larin# dan (ita suara sudah terisir$
T4
Tu!or yan# luas den#an destrusi tulan# rawan atau (erluasan eluar larin# atau edua*duanya$
2$ enalaran e +elenar ,i!a ?N@ NE
+elenar li!a tida tera"a
N0
Secara linis elenar tida tera"a
N1
Secara linis tera"a satu elenar li!a den#an uuran dia!eter B c! ho!olateral$
N2
Tera"a elenar li!a tun##al' i(silateral' uuran dia!eter B*6 c!$ N2a : satu elenar li!a i(silateral' dia!eter le"ih dari Bc! ta(i tida le"ih dari 6c! N2" : !ulti(el elenar li!a i(silateral' dia!eter tida le"ih dari 6c! N2c : !etastasis"ilateral atau ontralateral' dia!eter tida le"ih dari 6c!
NB
etastasis elenar li!a le"ih dari 6 c!$
B$ etastasis auh ?@ E
Tida terda(atterdetesi$
0
Tida ada !etastasis auh$
1
Terda(at !etastasis auh$
4$ Stadiu! STA%.& Stadiu! 1 Stadiu! 2 Stadiu! B Stadiu! 4
T&OR R.R
+,$,.-A
TASTAS.S
T1 T2 TB T1T2TB T4 T1T2TBT4 T1T2TBT4
N0 N0 N0 N1 N0N1 N2NB N1N2NB
N0 N0 0 0 0 1
2.2. Ma"!'&,a! K*!"! A"a$"&!
ada ana!nesis "iasanya dida(atan eluhan suara (arau yan# diderita sudah cuu( la!a' tida "ersiat hilan#*ti!"ul !esi(un sudah dio"ati dan "ertendens !ain la!a !enadi "erat$ enderita e"anyaan adalah seoran# (eroo "erat' (e!inu! alohol atau seoran# yan# serin# atau (ernah ter(a(ar sinar radioati' !isalnya (ernah diradiasi didaerah lain$ ada ana!nesis adan#adan# dida(atan he!o(tisis' yan# "isa tersa!ar "ersa!aan den#an adanya T3/ (aru' se"a" "anya (enderita !enelan# tua dan dari sosial*eono!i yan# le!ah$ G&3a*a K*!"!
1$ Serak : =eala uta!a /a larin#' !eru(aan #eala dini tu!or (ita suara$ )al ini dise"a"an arena #an##uan un#si onasi larin#$+ualitas nada san#at di(en#aruhi oleh "esar celah #loti' "esar (ita suara' etaa!an te(i (ita suara' ece(atan #etaran dan ete#an#an (ita suara$ada tu!or #anas larin#' (ita suara #a#al "erun#si secara "ai dise"a"an oleh etida teraturan (ita suara' olusi atau (enye!(itan celah #loti' terseran#nya otot*otot oalis' sendi dan li#a!ent rioaritenoid dan adan#* adan# !enyeran# sara$ Adanya tu!or di (ita suara aan !en##an##u #era !au(un #etaran edua (ita suara terse"ut$ Sera !enye"a"an ualitas suara !enadi
se!ain asar' !en##an##u' su!"an# dan nadanya le"ih rendah dari "iasa$+adan#* adan# "isa aoni arena n yeri' su!"atan alan naas atau (aralisis o!(lit$)u"un#an antara sera den#an tu!or larin# ter#antun# (ada leta tu!or$A(a"ila tu!or larin# tu!"uh (ada (ita suara asli' sera !eru(aan #eala dini dan !eneta($ A(a"ila tu!or tu!"uh di daerah entriel larin#' di"a#ian "awah (lia entriularis atau di"atas inerior (ita suara' sera aan ti!"ul e!udian$ ada tu!or su(ra#lotis dan su"#lotis' sera da(at !eru(aan #eala ahir atau tida ti!"ul sa!a seali$ ada elo!(o ini' #eala (erta!a tida has dan su"eti se(erti (erasaan tida nya!an' rasa ada yan# !en##anal di ten##oro$ Tu!or hi(oarin# aran# !eni!"ulan sera ecuali tu!ornya esenti$ 2$ Suara bergumam (hot potato voice): isasi dan nyeri !eni!"ulan suara "er#u!a!$ B$ ispnea !an stri!or : =eala yan# dise"a"an su!"atan alan naas dan da(at ti!"ul (ada tia( tu!or larin#$ =eala ini dise"a"an oleh #an##uan alan naas oleh !assa tu!or' (enu!(uan otoran atau secret !au(un oleh isasi (ita suara$ ada tu!or su(ra#loti dan trans#loti terda(at edua #eala terse"ut$Su!"atan yan# teradi (erlahan*lahan da(at dio!(ensasi$ ada u!unya dis(nea dan stridor adalah tanda (ro#nosis yan# uran# "ai$ 4$ "#eri tenggorok : eluhan ini da(at "erariasi dari rasa #oresan sa!(ai rasa nyeri yan# taa!$ 5$ isfagia: eru(aan ciri has tu!or (an#al lidah' su(ra#loti' hi(oarin# dan sinus (irior!is$ +eluhan ini !eru(aan eluhan yan# (alin# serin# (ada tu!or #anas (ostrioid$Rasa nyeri etia !enelan ?odinoa#ia@: !enandaan adanya tu!or #anas lanut yan# !en#enai strutur estra larin#$ 6$ Batuk !an hemoptisis: 3atu aran# dite!uan (ada tu!or #anas #loti' "iasanya ti!"ul den#an terteanya hi(oarin# disertai secret yan# !en#alir e dala! larin#$ )e!o(tisis serin# teradi (ada tu!or #loti dan tu!or su(ra#loti$B 7$ "#eri tekan laring adalah #eala lanut yan# dise"a"an oleh o!(liasi su(urasi tu!or yan# !enyeran# artila#o tiroid dan (eriondriu!$
2.2.4 P&$&r!/aa" P&""3a"% a. Ra)!#*#%! /#"&"!#"a*
Radio#rai arin#an luna leher !eru(aan studi surey yan# "ai$ &dara di#unaan se"a#ai a#en ontras ala!i untu !e!isualisasian lu!en larin# dan traea$ +ete"alan arin#an retro(haryn#eal da(at dinilai$ (i#lottis dan li(atan arye(i#lottic da(at diisualisasian$ Na!un' radio#rai tida !e!ilii (eran dala! !anae!en aner larin# saat ini$
=a!"ar 1: ,ateral radio#ra(h o the nec showin# the dierent structures o the larynE: a' alleculaF "' hyoid "oneF c' e(i#lottisF d' (re*e(i#lottic s(aceF e' entricle ?air*s(ace "etween alse and true cords@F ' arytenoidF #' cricoidF and h' thyroid cartila#e$
. 6#$(,&) T#$#%ra(78 9 S:a" ;6T<
enentuan stadiu! awal (ada dia#nosa linis "erdasaran (ada eterli"atan "e"era(a te!(at (ada su(ra#lotis larin# dan !o"ilitas (ita suara$ encitraan da(at !e!"antu
dala!
!en#identiiasi
(erluasan
su"!uosa
trans#lotis
yan#
terse!"unyi$ +riteria (encitraan lesi TB adalah (erluasan e ruan# (ra*e(i#lotis ? parala#ngeal fat @ atau tu!or yan# !en#erosi e"a#ian dala! ortes dari artila#o tiroid$ Tu!or yan# !en#erosi e "a#ian luar ortes artila#o tiroid !eru(aan stadiu! T4a$ ada yan# "er(enda(at "ahwa erterli"atan ortes "a#ian luar saa tan(a eterli"atan se"a#ian "esar tendon "isa !e!enuhi riteria (encitraan lesi T4$ Tu!or stadiu! T4 ?a dan "@ sulit diidentiiasian hanya den#an (e!erisaan linis
saa' arena se"a#ian "esar riteria tida da(at diniai den#an (al(asi dan
endoso(i$ encitraan secara $ross%sectional diindiasian untu !en#etahui o!(onen anato!i yan# terli"at untu !enentuan stadiu! tu!or$ &ntu !enda(atan #a!"aran yan# "ai' ete"alan (oton#an tida "oleh le"ih dari B !! dan larin# da(at dicitraan dala! "e"era(a deti' dan den#an artea !ini!al ai"at #eraan$
=a!"ar 2: Nor!al larynE$ AEial /T scan shows the nor!al a((earance o the larynE durin# Guiet res(iration$ The true ocal cords are a"ducted$ 12
=a!"ar B: Nor!al larynE$ AEial /T scan o"tained durin# (honation shows that the true ocal cords are thin and adducted$ The entricles are (ro(erly inlated ?H@$
=a!"ar 4. Tu!orlie nodules o the true ocal cords that !aniested as hoarseness$ AEial /T scan o"tained durin# Guiet res(iration shows a((osition o the thicened true ocal cords ?arrows@
=a!"ar 5. Tu!orlie nodules o the true ocal cords that !aniested as hoarseness$ AEial /T scan o"tained durin# (honation shows a nodule o the ri#ht true ocal cord ?arrow@$ The nodule is clearly isi"le due to tension o the true ocal cords$
=a!"ar 6$ Tu!orlie nodules o the true ocal cords that !aniested as hoarseness$ .!a#e ro! endosco(y shows two lesions o the true ocal cords$ )isto(atholo#ic ealuation reealed Reine ede!a ?(seudocysts@$
=a!"ar 7$ Tu!orlie nodules o the true ocal cords that !aniested as hoarseness$ .!a#e ro! endosco(y shows two lesions o the true ocal cords$ )isto(atholo#ic ealuation reealed Reine ede!a ?(seudocysts@$
=a!"ar 8$ SGua!ous cell carcino!a o the ri#ht side o the #lottis$ AEial /T scan o"tained durin# Guiet res(iration shows a tu!or o the anterior co!!issure ?arrow@$
=a!"ar >$ SGua!ous cell carcino!a o the ri#ht side o the #lottis$ /oronal reor!atted i!a#e o"tained durin# Guiet res(iration shows the tu!or ?H@$ )oweer' the true and alse ocal cords are (oorly seen' so the local eEtent o the tu!or re!ains undeined
=a!"ar 10$ SGua!ous cell carcino!a o the ri#ht side o the #lottis$ /oronal reor!atted i!a#e o"tained durin# (honation shows the ri#ht laryn#eal entricle ?arrow@$ The tu!or ?H@ is located solely "elow the entricleF thereore' inole!ent o the su(ra#lottic structures is ruled out
=a!"ar 11$ /T scan shows tu!oral inole!ent o the ri#ht ocal cord
=a!"ar 12$ /T scan shows a su"#lottic cancer alon# the cricoid cartila#e
=a!"ar 1B$/a larynE 52 year old heay s!oer with seere swallowin# diiculties$ F!")!"%: The (ost contrast aEial /T i!a#e o the larynE de!onstrates an eEtensie' !ainly let*sided !ass on "oth sides o the larynE with distinct inho!o#eneous contrast enhance!ent$ The !ass can "e seen all around laryn#eal seleton$ The lu!en o the larynE is sli#htly dis(laced to the let$ The sa#ittal reconstruction i!a#e ?to( ri#ht i!a#e@ eEcellently de!onstrates the cranio*caudal s(read o the tu!or that eEtends ro! the oro(harynE ri#ht down to the larynE$ The coronal reconstruction i!a#es ?i!a#es "elow@ also de!onstrate the s(read o the tu!orF the lower ri#ht (icture shows the #rowth all around o the laryn#eal seleton$ The lower let (icture also shows ly!(h node !etastases$ %ia#nosis with Etensie hy(o(harynE*larynE carcino!a with (atholo#ical ly!(h nodes with dierensial dia#nosis Other !ali#nant tu!ors with ori#in in the hy(o(harynE or larynE$
:. Ma%"&,!: R&#"a":& I$a%!"% ;MRI<
R. !e!ilii "e"era(a ele"ihan dari(ada /T yan# !un#in !e!"antu dala! (erencanaan (re*o(erasi$ encitraan oronal !e!"antu dala! !enentuan eterli"atan entriel laryn#eal dan (enye"aran trans#lottic$ encitraan idsa#ittal !e!"antu untu !e!(erlihatan hu"un#an antara tu!or den#an o!isura anterior$ R. u#a le"ih un##ul dari(ada /T untu araterisasi arin#an s(esii$ Na!un' (encitraan yan# le"ih la!a da(at !enye"a"an de#radasi #a!"ar ai"at (er#eraan$
=a!"ar 14$ =a!"aran R. larin# Nor!al
=a!"ar 15$ =a!"aran R. larin# den#an tu!or
=a!"ar 16$ AEial co!(uted to!o#ra(hy ?/T@ o"tained at the leel o the true ocal cord ?A@ and su"#lottis ?3@ shows a let*sided carcino!a ?arrow@$ There is no eidence o erosion o the adacent thyroid or cricoid cartila#e$ /: AEial noncontrast T1 I R shows the inter!ediate si#nal tu!or ?short arrow@ re(lacin# nor!al hi#h si#nal in the adacent cricoid cartila#e ?lon# arrow@$ This indicates cartila#e inasion that is not detected on /T$ Note the nor!al hi#h si#nal ty(ically (resent in the let side o the cricoid cartila#e ?arrowhead@$ %: The tu!or intensely enhances on the (ostcontrast i!a#es$ There is also enhance!ent o the adacent thyroid cartila#e ?arrow@ a#ain indicatin# cartila#e inasion that was not detected on /T$ T1 I' T1 wei#htedF R' !a#netic resonance$
). P&$&r!/aa" H!,#(a,#*#%!
%ia#nosis (asti dite#aan den#an (e!erisaan histo(atolo#i dari "ahan "io(si larin#' dan "io(si aru! halus (ada (e!"esaran elenar #etah "enin# di leher$ )asil (e!erisaan histo(atolo#i yan# ter"anya adalah arsino!a sel sua!osa$ 3e"era(a enis tu!or #anas larin# "erdasaran histo(atolo#i antara lain:
a@ +arsino!a sel sua!osa eli(uti >5*>8 dari se!ua tu!or #anas larin#' den#an deraat dirensiasi yan# "er"eda*"eda$ enis lain yan# aran# ita u!(ai adalah arsino!a ana(lasti' (seudosaro!a' adenoarsino!a dan saro!a$ "@ +arsino!a eruosa eru(aan satu tu!or yan# secara histolo#is elihatannya ina' aan teta(i linis #anas$ .nsidennya 1*2 dari seluruh tu!or #anas larin#' le"ih "anya !en#enai (ria dari wanita den#an (er"andin#an B:1$ Tu!or tu!"uh la!"at teta(i da(at !e!"esar sehin##a da(at !eni!"ulan erusaan loal yan# luas$ Tida teradi !etastase re#ional atau auh$ en#o"atannya den#an o(erasi' radiotera(i tida eeti dan !eru(aan ontraindiasi$ ro#nosisnya san#at "ai$ c@ Adenoarsino!a An#a insidennya 1 dari seluruh tu!or #anas larin#$ Serin# dari elenar !uus su(ra#lotis dan su"#lotis dan tida (ernah dari #lottis$ Serin# "er!etastase e (aru*(aru dan he(ar$ &'o #ears survival rate%nya san#at rendah$ Tera(i yan# dianuran adalah resesi radial den#an disesi elenar li!e re#ional dan radiasi (asca o(erasi$ d@ +ondrosaro!a Tu!or #anas yan# "erasal dari tulan# rawan rioid 70' tiroid 20 dan aritenoid 10$ Serin# (ada lai*lai 40 60 tahun$ Tera(i yan# dianuran adalah larin#eto!i total$ 2.2.= D!a%"#!
%ia#nosis dite#aan "erdasaran: 1$ Ana!nesis ada ana!nesis "iasanya dida(atan eluhan suara (arau yan# diderita sudah cuu( la!a' tida "ersiat hilan# * ti!"ul !esi(un sudah dio"ati dan "ertendens !ain la!a !enadi "erat$ enderita e"anyaan adalah seoran# (eroo "erat yan# u#a adan# adan# adalah seoran# yan# u#a "anya !e!aai suara "erle"ihan dan salah ?ocal a"use@' (e!inu! alohol atau seoran# yan# serin# atau (ernah
ter(a(ar sinar radioati' !isalnya (ernah diradiasi didaerah lain$ ada ana!nesis adan# adan# dida(atan he!o(tisis' yan# "isa tersa!ar "ersa!aan den#an adanya T3/ (aru' se"a" "anya (enderita !enelan# tua dan dari sosial * eono!i yan# le!ah$ Sesuai (e!"a#ian anato!i' loasi tu!or larin# di"a#i !enadi B "a#ian yani su(ra#lotis' #lottis dan su"#lotis' dan #eala serta tanda tandanya sesuai den#an loasi tu!or terse"ut$
2$ e!erisaan T)T Rutin B$ ,arin#oso(i &ntu !elihat e dala! larin# da(at dilauan den#an cara ta lan#sun# !au(un lan#sun# den#an !en##unaan larin#oso( untu !enilai loasi tu!or' (enye"aran tu!or yan# terlihat ? fiel! of cancerisation@$ Selain itu da(at u#a den#an larin#oso(i indire den#an cer!in larin# dan endoso(i$
=a!"ar 17$ =a!"aran ,arin#oso(i +arsino!a larin#
B$ Radiolo#i oto (olos leher dan dada 4$ e!erisaan radiolo#i husus : (olito!o#rai' /T*Scan' R. 5$ e!erisaan his(atolo#i dari "io(si larin# se"a#ai dia#nosis (asti +arsino!a larin# da(at didia#nosis "andin# den#an "e"era(a (enyait lainnya' den#an dasar (enyoon# dan (enolaan se"a#ai "eriut$ 1$ Tu!or ina larin#
%asar (enyoon#: suara (arau' sesa na(as dan stridor %asar (enolaan: Terda(at !etastase e elenar #etah "enin# re#ional$ 2$ Nodul ocal %asar (enyoon#: suara sera dan "atu %asar (enolaan: Tida dida(atan nodul di (ita suara se"esar acan# hiau atau le"ih ecil yan# "erwarna (utih$ B$ Tu"erulosis ,arin# %asar (enyoon#: suara (arau' sesa na(as' nyeri telan' adan# !enyeru(ai lesi non s(esii dan "entuan tu!or %asar (enolaan: den#an (e!erisaan larin#oso(i indire tida dite!uan lesi (ada daerah larin# 3eriut ini adalah al#orit!a dia#nosa arsino!a larin#:
=a!"ar 18$ Al#orit!a %ia#nois +arsino!a ,arin#
2.2.10 P&"a,a*a/a"aa"
Secara u!u! ada
B
enis
(enan##ulan#an arsino!a
larin#
yaitu
(e!"edahan' radiasi dan sitostatia' atau(un o!"inasi dari(adanya$ Ter#antun#
(asda stadiu! (enyait dan eadaan u!u! (asien$ Se"a#ai (atoan da(at diataan stadiu! 1 diiri! untu !enda(atan radiasi' stadiu! 2 dan B diiri! untu dilauan o(erasi' stadiu! 4 dilauan o(erasi den#an reonstrusi' "ila !asih !e!un#inan atau diiri! untu !enda(atan radiasi$ 1. P&$&)a7a"
Tindaan o(erasi untu e#anasan larin# terdiri dari : A$ ,arin#eto!i 1$ ,arin#eto!i (arsial ,arin#eto!i (arsial diindiasian untu arsino!a larin# stadiu! . yan# tida !e!un#inan dilauan radiasi' dan tu!or stadiu! ..$ 2$ ,arin#eto!i total Adalah tindaan (en#an#atan seluruh strutur larin# !ulai dari "atas atas ?e(i#lotis dan os hioid@ sa!(ai "atas "awah cincin traea$
3$ %isesi ,eher Radial Tida dilauan (ada tu!or #lotis stadiu! dini ?T1 T2@ arena e!un#inan !etastase e elenar li!e leher san#at rendah$ Sedan#an tu!or su(ra#lotis' su"#lotis dan tu!or #lotis stadiu! lanut serin# ali !en#adaan !etastase e elenar li!e leher sehin##a (erlu dilauan tindaan disesi leher$ e!"edahan ini tida disaranan "ila telah terda(at !etastase auh$
2. Ra)!#,&ra(!
Radiotera(i di#unaan untu !en#o"ati tu!or #lotis dan su(ra#lotis T1 dan T2 den#an hasil yan# "ai ?an#a ese!"uhannya >0@$ +euntun#an den#an cara ini adalah larin# tida cedera sehin##a suara !asih da(at di(ertahanan$ %osis yan# dianuran adalah 200 rad (erhari sa!(ai dosis total 6000 7000 rad$ Radiotera(i den#an dosis !enen#ah telah (ula dilauan oleh O#ura' So!' Ian#' d' untu tu!or*tu!or tertentu$ +onse(nya adalah untu !e!(eroleh erusaan !asi!al dari tu!or tan(a erusaan yan# tida da(at dise!"uhan (ada
arin#an yan# !ela(isinya$ Ian# dan SchulC !e!"erian 45005000 rad sela!a 46 !in##u diiuti den#an larin#eto!i total$
+. K&$#,&ra(!
%i"erian (ada tu!or stadiu! lanut' se"a#ai tera(i aduant atau(un (aliati$ O"at yan# di"erian adalah cis(latinu! 80120 !#!2 dan 5 -& 8001000 !#!2$
. R&7a!*!,a!
Reha"ilitasi setelah o(erasi san#at (entin# arena telah dietahui "ahwa tu!or #anas larin# yan# ditera(i den#an sesa!a !e!ilii (ro#nosis yan# "ai$ reha"ilitasi !encau(Vocal Rehabilitation Vocational Rehabilitation dan Social Rehabilitation*$ ,arin#eto!i
yan#
dieraan
untu
!en#o"ati
arsino!a
larin#
!enye"a"an cacat (ada (asien$ %en#an dilauannya (en#an#atan larin# "eserta (ita suara yan# "erada di dala!nya' !aa (asien !enadi aonia dan "ernaas !elalui sto!a (er!anen di leher$ Reha"ilitasi suara da(at dilauan den#an (ertolon#an alat "antu suara' yani se!aca! i"rator yan# dite!(elan di daerah su"!andi"ula' atau(un den#an suara yan# dihasilan dari esoa#us !elalui (roses "elaar$ 3anya ator yan# !e!(en#aruhi susesnya (roses reha"ilitasi suara ini$ Teta(i ator isi dan (sio*sosial !eru(aan 2 ator uta!a$ un#in den#an adanya wadah (eru!(ulan #una !en#hi!(un (asien*(asien tuna larin# #una !enyoon# as(e (siis dala! lin#u( yan# luas dari (asien' "ai se"elu! !au(un sesudah o(erasi$ "ational $omprehensive $ancer "et'ork ("$$") !en#eluaran gui!eline (enatalasaan
arsino!a
larin#
yan#
di"edaan
"erdasaran
stadiu!nya$
enatalasanaan arsino!a larin# "erdasaran N//N da(at dilihat (ada #a!"ar di "awah ini$ 1$ +arsino!a ,arin# yan# Terleta di =lotis
2$ +arsino!a ,arin# yan# Terleta di Su(ra#lotis
2.2.11 Pr#%"#!
Ter#antun# dari stadiu! tu!or' (ilihan (en#o"atan' loasi tu!or dan ecaa(an tena#a ahli$Secara u!u! diataan five #ears survival (ada arsino!a larin# stadiu! . >0 >8 stadiu! .. 75 85' stadiu! ... 60 70 dan stadiu! .D 40 50$ Adanya !etastase e elenar li!e re#ional aan !enurunan 5 year surial rate se"esar 50$7
S(ra%*#,,! ;(ar, #' ,7& *ar8"> a#& ,7& #:a* :#r)<
STAGE
5-8&ar r&*a,!& r!a* ra,&
I
5=?
..
5+?
...
5B
.D
B4
G*#,,! ;(ar, #' ,7& *ar8"> !":*)!"% ,7& #:a* :#r)<
STAGE
5- 8&ar r&*a,!& r!a* ra,&
I
=0?
II
?
III
5?
IV
?
S %*#,,! ;(ar, #' ,7& *ar8"> &*#@ ,7& #:a* :#r)<
STAGE
5 98&ar r&*a,!& r!a* ra,&
I
5?
II
5?
III
?
IV
+2?
H8(#(7ar8">
STAGE
5-8&ar r&*a,!& r!r!a* ra,&
I
5+?
II
+=?
III
+?
IV
2?
BAB III KESIMPULAN
+arsino!a larin# !eru(aan e#anasan yan# serin# teradi (ada saluran naas setelah arsino!a nasoarin# dan tu!or #anas hidun# dan sinus (aranasal$1 Tu!or #anas larin# !eru(aan 1*2 dari seluruh eadian tu!or #anas di seluruh dunia$ %i RS& )$ Ada! ali edan' -e"ruari 1>>5 uni 200B diu!(ai >7 asus arsino!a larin# den#an (er"andin#an lai dan (ere!(uan 8:1$ &sia (enderita "erisar antara B0 sa!(ai 7> tahun$ enye"a" (asti sa!(ai saat ini "elu! dietahui$ %iataan oleh (ara ahli "ahwa (eroo dan (e!inu! alohol !eru(aan elo!(o oran#*oran# den#an resio tin##i terhada( arsino!a larin#$ Dirus yan# u#a diaitan den#an eadian arsino!a larin# yaitu )D ? Human Papilloma Virus) dan Eibstein Barr Virus. -ator risio lainnya adalah (a(aran de"u ayu' sinar radio ati' (olusi udara' radiasi leher dan as"estosis$ 3erdasaran &nion .nternational /entre le /ancer ?&.//@ 1>82' lasiiasi tu!or #anas larin# ter"a#i atas tu!or su(ra#lotis ?B0*B5@' #lotis ?60*65@' dan su"#lotis ?1@$ ene#aan dia#nosis dari arsino!a larin# didasaran (ada ana!nesis' (e!erisaan isi' dan (e!erisaan (enunan#$ =eala yan# serin# dieluhan adalah sera' dis(nea' stidor' nyeri ten##oro$ %ari hasil (e!erisaan isi den#an (e!erisaan larin#oso(i dida(atan adanya tu!or di daerah (ita suara$ e!erisaan (enunan# yan# dilauan adalah radiolo#i onensional' /T*scan' dan R.$ Sedan#an untu dia#nosis (asti dilauan (e!erisaan histo(atolo#i$ enatalasanaan dari arsino!a larin# secara u!u! adalah den#an (e!"edahan' radiotera(i' e!otera(i' dan reha"ilitasi$ enatalasanaan terse"ut da(at !en#acu (ada #uideline tahun 2015 yan# di"uat oleh N//N "erdasaran stadiu!
linisnya$ ro#nosis dari arsino!a larin# ter#antun# dari stadiu! tu!or' (ilihan (en#o"atan' loasi tu!or dan ecaa(an tena#a ahli$Secara u!u! diataan five #ears survival (ada arsino!a larin# stadiu! . >0 >8 stadiu! .. 75 85' stadiu! ... 60 70 dan stadiu! .D 40 50$ Adanya !etastase e elenar li!e re#ional aan !enurunan 5 year surial rate se"esar 50$
