ב"ה
מקוה ישראל ה'
קהל יטב לב ד 'סאטמאר
בנשיאות כ "ק מרן אדמו "ר שליט "א וויליאמסבורג, ברוקלין ניו יארק יצ "ו
ושאבתם מים בששון ממעיני הישועה
אריינפיר
ב
שי ר ו שב ח ל ה ' ט ו ע ן מי ר פ ר ע ז ע נט יר ן דע ם פ אל גע נד ן ב רא שו ר ,ו וא ו אי ר וו עט קע נע ן זע ן
ד ע ם א וי סש טע ל פו ן ד י "מ קו ה ט הר ה " ו וא ס
ו וע ר ט גע ב ו יע ט דו ר ך ק הל תי נ ו ה ק ' א י ן ו וי ל יא מס ב ור ג ,א ו ן ג לי י כ צי י ט י ג ז י ך קע נ ע ן או י ס ו וע ל ן א יי נ ס פ ו ן ד י ג ע וו א לד י ג ע ת" ,שפע זכותים אדירים אפצוקויפן פון דעם "מעיין הישועות", ב ר כ ה ו ה צל ח ה ,י ש וע ו ת ,ר פ וא ו ת ,ה ש פע ו ת טו ב ו ת ,ב ני ,חי י , מזוני וכל טוב סלה דורך די סגולות פון א מקוה. באלד נאכדעם וואס קהל עדתינו האט בהסכמת כ"ק מרן ר בי נ ו ה ג ה " ק ש ל יט " א מכ תי ר גע ו וע ן ד ע ם א י ש ע ל ה עד ה הג ה" צ א בד " ק ו ר" מ ש לי ט" א ,הא ט דע ר ר ב של יט " א זי ך אריינגעלייגט בעובי הקורה צו נעמען אויף זיך דעם עול פון או י פ ב ו י ע ן א ו ן א הע ר ש טע ל ן ד י מ ק ו ה טה ר ה פ א ר ד י קה ל ה ק ד וש ה א ו ן ת ו שב י ו ו יל י אמ סב ו רג .ו ו י בא ק אנ ט פ ו ן ה יי ל יג ן בע ש" ט הק ' זי " ע (וו ער ט גע ב רע נג ט אי ן ספ ה" ק בע ש" ט ב) בזעם תצעד ג ,יב) ר' יתרו) אויפן פסוק אין חבקוק (ג, עה"ת פר' ץ ,אז דער עיקר תפקיד פון א מנהיג בישראל אין א עדה ארץ, ה ,מדקדק קדושה זענען די דריי זאכן,ן ,ז'ביחה ע'ירובין מ'קוה, ה ,ע י רו ב י ן א ו ן ט הר ת ה מק ו ה ז אל ן זי י ן צ ו זי י ן א ז ד י ש חי ט ה , ב תכ ל י ת ה ש ל ימ ו ת ,א ו ן ד ו ר ך ד ע ם וו ע ט מ ע ן ז ו כ ה ז י י ן צ ו ד י ג א ו ל ה ה ש ל י מ ה ב ק ר ו ב . נאך
ל א נ ג ע
ח ד ש י ם
פ ו ן
ש ו ו ע ר ע
ה א ר א ו ו א נ י ע
א ו ן
אי נ טע נ סי ו ו ע ז וכ ו נ גע ן ,א י ז בע ז ר ת ה ' גע ל ונ ג ע ן אפ צ ו קו י פ ן א ג א ר ג רו יס ן ש טח ,ו ו א ו ע ס וו ער ט אי ן ד י טע ג גע ב וי עט ק' ,וואס וועט פארנוצט ווערן ה" דקהלתינו הק', די "מקוה טהרה" לטהרתן של ישראל.
2
עס איז געווארן א ריינגעלייגט ספעציעלע ארבעט און כוחות אהערצושטעלן א ז ד י פ לע נ ע ר פ ו ן ד י מק ו ה ז אל ן ז י י ן ד א ס ב עס ט ע ג עפ אס ט פ א ר א ו נז ע ר ל ,די איינריכטונ גען,ן ,אלעס זאל זיין געאייגנט ציבור .דאס פלאץ ,דע ר אויסשטעל, פ א ר ד י ב אק ו ו עמ ל י כק י י ט פ ו ן ד י ב אנ ו צ ע ר ,א ו ן י ע צ ט ה א ל ט ן מ י ר ב "ה ב י י ד י ערשטע פאזעס פון אנהייבן די בוי ארבעט בשעה טובה ומוצלחת. מ י ר הא פ ן א ז ו ו ע ן ד י מ ק ו ה ט ה ר ה ו ו ע ט ז י י ן פ א ר ענ ד י ג ט ו ו ע ט ד א ס ד ינ ע ן ט ,און זיכער וועלן די ה" מיט'ן ה"א הידיעה אין די גאנצע שטאט, אלס "די מקוה" מנ ד ב י ם ב ע ם וו ע ל כ ע ז ע נ ע ן מ נ ד ב פ א ר ד י מ ק ו ה גע נ י ס ן פ ו ן ד י ל א נג י ע רי ג ע ז כו תי ם א ד יר י ם ב הע מד ת ד ו רו ת י שר י ם ו מ ב ור כי ם ,א ו ן ד ע ר ז כו ת ו וע ט ז י י באגלייטן לעולם ועד בזה ובבא. מיט עהרע וועד קרן הבנין
כמה מעלות טובות: * ד ע ר א וי ס שט ע ל פ ו ן ד י ג א נ צ ע מ ק ו ה * ד י מקוה וועט דינען די גאנצע שטאט, שטייענדיג ביים גרעניץ פון וויליאמסבו ור וגע ר ט ד ע ז י י נ ט א ו י פ ן ש ע נ ס ט ן א ו ן ב א ק ו ו ע מ ס ט ן פ א ר נ ע ם . און ניי-וויליאמסבורג. * א י ן ד י מ ק ו ה ו ו ע ר ן ג ע ב ו י ט 91צ י מ ע ר ן , * ד י מ ק ו ה ו ו ע ט ש ט י י ן א ו נ ט ע ר ד י ע י נ א פקיחא פון כ"ק מרן רבינו שליט"א והגה"צ א ו ן ב א ז ו נ ד ע ר ע 10ג ר ע ס ע ר ע צ י מ ע ר ן פ א ר כ ל ו ת . א ב ד "ק ו ר "מ ש ל י ט "א . * ד י מ ק ו ה ו ו ע ט פ י ל ד ע ר ל י י כ ט ע ר ן ד ע ם * ד י ג א נ צ ע מ ק ו ה ו ו ע ר ט גע ב ו י ע ט מ י ט די גרעסטע מאס הידורים און חומרות לפיג ע ד ר ע נ ג א ו ן פ א ר נ ו צ ט ו ו ע ר ן מ י ט ד י ג ר ע ס ט ע מ א ס פ ר י י ו ו ע ס י . הוראות רביה"ק זי"ע.
3
4
מקוה ישראל מושיעו בעת צרה (ירמי'י' יד ח)
זכות בור טבילה
$180,000 ת ,הצלחה, ת ,רפואות, קוואל פון ישועות, ת ,וכל טוב סלה ה ,נחת, פרנסה,
5
דער בנין אנטהאלט: •
•
•
58שיינע צימערן 10שאוער צימערן 5כלה צימערן
6
"אראפנעמען דעם פרוכת פון ש"... "... ארון הקודש א מקוה איז דאס הייליגסטע וואס איז שייך ביי אידן,ן ,און ישראל קדושים ם ,זוכט מען שטענדיג צו מאכן די מערסטע הידורים וואס איז נאר שייך, הם, א ז ס 'ז אל זי י ן או י סג עה אלט ן לו י ט אל ע ש יט ו ת או ן ח ומ רו ת ,או ן או י ך אי ן גשמיות'דיגן טייל זארגט מען אז ס'זאל זיין צוגעשטעלט מיט די מערסטע און בעסטע באקוועמליכקייטן. ל ,אז עס ווערט פארציילט א מורא'דיגע מעשה פונעם מהר"ם א"ש זצוק"ל, ה ,,ווייל ער איז אמאל געווען אין א שטאט וואו מ 'האט נישט געענדיגט די מקוה ס'איז נישט געווען גענוג געלט אויסצופלאסטערן דעם וועג צו די מקוה. הא ט דע ר מה ר" ם א" ש ג ער ופ ן ד י קה לה ל יי ט או ן זי י גע זא גט" :א וי ב מ 'ע נ ד יג ט ני ש ט ד י מק ו ה ,ו ו ע ל א י ך אר א פנ עמ ע ן ד ע ם פ רו כ ת פ ונ ע ם אר ו ן ד"! "! ש ,און עס אראפלייגן ווי א טעפיך אויף דער ערד הקודש,
7
8
א פראכטפולע שטוב אין די ה ,איינגערישט מקוה, מיט אלע באקוועמליכקייטן מיט א אויג- פארכאפנדע שיינקייט
9
ק ,מיט די צייכענוגנ פונעם ערשטן שטאק , צענדליגער שטובער און בורות טבילה 10
דער בנין המקוה אנטהאלט •
58ש י י נ ע צ י מ ע ר ן 58
•
10ש א ו ע ר צ י מ ע ר ן 10
•
ב א ז ו נ ד ע ר ע כ ל ה ש ט י ב ע ר
•
ב א ז ו נ ד ע ר ע ה ע נ ד י ק ע פ ד ש ט י ב ע ר
•
פר יו וא טע ו וא רט -צ ימ ער ן לו יט ' ן גע בר וי ך
•
ע ק ס ט ער ע א רי י נג אנ ג או ן א ר וי סג אנ ג
•
סא פי ס טי ק יר ט ע קא מפ י וט ע ר סי ס טע ם א ז מ 'זא ל ד אר פ ן וו א ס וו י ינ י גע ר ו ו אר ט ן
•
ת ,א ז ס 'ז אל ז יי ן ד אס ב עסט ע בר ו חנ יו ת ו ב גש מי ו ת . נ א ך פא רש י ד ענ ע מ על ו ת, 11
צייכענוגנ פונעם צווייטן שטאק 12
צייכענוגנ פונעם דאך 13
ה" אין א "מקוה טהרה" דער אלטער היים
"רב לעבן,ן ,איר זענט 'איינגעטינקען' אין ה"... די מקוה"...
ם ,א י ן יע ד ן אי ד יש ן מ וש ב בכ ל ע ב ר א י ן ד ע ר אל טע ר הי י ם , ה .עס ט ,איז די ערשטע זאך געווען א מקוה. ופינה אויף די וועלט, איז געווען א זעלבסט פארשטענדליכע זאך אז עס איז קיין נישט מציאות אז ס 'זאל קענען עקזעסטירן א אידישער ישוב אין א פלאץ וואו ס'איז נישטא קיין כשר'ע מהודר'דיגע מקוה
א י ן י ענ ע תק ופ ה פל ע גט הג או ן ה צד י ק חכימא דיהודאי רבי מיכאל בער ווייסמאנדל
ה .דאס איז דער יסוד בקדושתן של ישראל. טהרה.
זצוק"ל מייסד וראש ישיבת נייטרא קומען זייער פיל צום רבי'ן אדורכשמועסן דברים
ל' ,יעדעס אין אלגעמיין איז דער מקוה געווען ווי א 'מעסטל', ה ,האט געקענט געמאסטן ב ,יעדע איינציגע אידישע קהלה, ישוב, ה ,אויב האט די קהלה ווערן איר מעמ ד ברוחניות דורך די מקוה,
ק ,ענינים וואס זענען נוגע העומדים על הפרק, גע ו וע ן צו ם כל ל ,א ו יפ צו ב וי ע ן אי ד יש קי י ט אין אמעריקא.
ג ע הא ט צו ג עש ט על ט א מ ק ו ה מה ו ד ר ת ל ו י ט אל ע ח ו מר ו ת
אין איינע פון די שמועסן,ן ,האט דער רבי
איז דאס געווען א סימן מובהק אז די קהלה איז א ערליכע
א לאנגע צייט גאר שטארק משבח געווען דע ם גע בו י פ ו ן ד י מ ק ו ה .ד א ן אי ז ד ע ר
או ן אפ גע ה יט ענ ע ,או ן א יר ע מ יט גל יד ע ר זע נע ן מ דק ד קי ם
שמועס אריבער צו אנדערע ענינים. אינמיטן דעם שמועס האט דער רבי זיך פ אר טר אכ ט או י ף א וו י יל ע ,או ן ע ר ר ופ ט
ב מצ ו ו ת ומ ת נ הג י ם ע "ד ה תו ר ה ו ה מצ ו ו ת ,או י ב אב ע ר הא ט ה; עס זענען געווען ז י ך א נ ג ע ז ע ה ן ש ו ו א כ ק י י ט ן ב נ ו ג ע ד י מ ק ו ה ; מכ שו לו ת ו וע לכ ע ז ע נע ן נ יש ט ת יכ ף פ אר רא כט ן גע וו אר ן , אדער ס'איז בכלל נישט געווען ווער ס'זאל זיך אפגעבן אז די מקוה זאל זיין אויסגעהאלטן,ן ,איז געווען א ריכטיגער סימן אז
ז י ך א ן צ ו ר ב י מ י כ א ל ב ע ר ז" ל " ,א ב ע ר ו וא ס ז אג ט אי ר צ ו ד י מ ק וה ? ס' הא ט זי ך
די שטאט איז ווייט נישט אין ארדענונג. ט ,איז דער ערשטער תפקיד ף ,שטאט, ב ,דארף, א י ן י ע ד ן מ ו ש ב ,
נ יש ט גע גל יי בט א ז מ ' וו עט דא ס קע נע ן
פ ו ן ד י ק ה ל ה ג ע ו ו ע ן צ ו פ א ר ז י כ ע ר ן א ז ד י מ ק ו ה א י ז א י נ ע ם
א". אויפשטעלן דא אין אמעריקא". ר ב י מ י כ א ל ב ע ר ז " ל ה א ט ו ו י י ט ע ר גע צו יג ן דע ם ש מו ע ס בש י חו ת ת למ יד י
ת .די ספרי הפוסקים פון בעסטן צושטאנד ברוחניות ובגשמ יות. אל ע דו רו ת זע נע ן פו ל מ י ט ש אל ו ת או ן בי רו רי ם אי בע ר ד י פארשידענע שאלות וואס האט זיך געמאכט בהמשך הימים
ח כמ ים ,א בע ר עטל יכ ע מ ינ ו ט ש פע טע ר הא ט ז י ך אפ גע ש פי ל ט ד א ס ז ע לב ע .ד ע ר
ת ,זה בכה וזה בכה האבן די גדולי ישראל זי"ע א י ן ד י מ ק ו א ו ת ,
ר ב י פ א ר ט ר א כ ט ז י ך א ו ן ר ו פ ט ז י ך א ן מ י ט
א נ גע ו ו אנ ד ן אל ע מ י טל ע ן א ז א י ן י ע ד ע אי ד י ש ע ש טא ט זא ל
ט ,איר באגרייפט וואס ם" ,זאגט, א צהלת פנים,
ד י מק ו ה גע פי ר ט וו ע ר ן ב ת כל י ת הש ל ימ ו ת ,לה עמ י ד ד ור ו ת ה' בדרך התורה והטהרה. ישרים ומבורכים זרע ברך ה'
מ 'ה א ט ד א ג ע טו ה ן ? מ 'ה א ט ג ע מ א כ ט
ה לכו ת מ קו או ת בכל ל אי ז בא קא נט אלס א ט יפ ע או ן ע ,אנגעהויבן פון די מקורות בדברי חז"ל און די שווערע מקצוע,
א י ן א מע ר יק א אז אנ ס ו וא ס כ ' וו אל ט זי ך ק י ינ מא ל נ יש ט גע רא כט ן ,מ י ט א כ שר ' ע
ע ,יעדער מורה הוראה ווייסט פון די לענגערע סימנים אין שו"ע,
ה". מקוה". ד א ה א ט ר ב י מ י כ א ל ב ע ר ז "ל ג ע נ ו מ ע ן
פארשידענע שיטות און חומרות וואס גדולי הפוסקים האבן
דעם דרייסט און געזאגט פארן רבי'ן:ן" :רב
ת ,באזונדער איז באקאנט אלס אריינגעלייגט בהלכות מקוואות,
לעבן,ן ,איר זענט ממש 'איינגעטינקען'ן' אין די
די חומרות פון מרן הדברי חיים זי"ע וואס ער האט געהאט שטארקע חומרות ווי אזוי א כשר'ע מקוה ברויך אויסזען.
ן". ה ..ס'איז דא נאך ענינים צו ערלעדיגן". מקוה ט ,און דער רבי זי"ע האט זיך צושמייכלט, בצ חו ת לש ונ ו ג עע נטפ ער ט " :אי ר הא ט
מקואות אין אמעריקא
ר ע כ ט ,א י ך בי ן ט א ק ע 'אי ינ ג עט י נ ק ען ' דערין,ן ,און טאקע נאר אזוי האב איך דאס
בימים מקדם האט אין אמעריקא געהערשט א געוואלדיגע
ט". אהערגעשטעלט". 14
ה .די וועלכע זענען געקומען אהער נאכגעלאזנקייט אין ענין פון טהרת המקוה. בע פא ר ד י צ ו וי י ט ע ו ו על ט קר י ג ז ענ ע ן לי י ד ע ר ש נע ל ג ע ו וא ר ן א ו י סג עמ י ש ט א ,און דאס הפקירות אין אלע ענינים מ י ט ל ע ב נ ס ש ט י י ג ע ר ד א א י ן א מ ע ר י ק א , האט געבוזשעוועט און פארלענדט כל חלקה טובה. צ וו יש ן ד י ג רו יס ע חס רו נו ת אי ן אי די שק יי ט מי ט ו וא ס אמ ער יק ע הא ט ג ע'ש מ 'ט ,א י ז ג ע ו ו ע ן ד ע ר מ צ ב מ י ט ד י מ ק ו וא ו ת .ע ס א י ז זע ל ט ן ג עו ו ע ן צ ו ט ר ע פ ן א י ן א מ ע ר י ק ע א מ ק ו ה מ ה ו ד ר ת ו ו י ע ס ג ע ה ע ר צ ו ז י י ן ,ן ,א ז ו י א ז ו ו ע ן ד ע ר הי ימ י שע ר צ יב ו ר ,א ונ זע ר ע ע לט ער ן או ן ז יי ד עס ,הא ט א נג עה ו יב ן צ ו ש טר אמ ע ן א הע ר נ אכ ן חו רב ן א י ן אי י רא פא ,הא ט ז י ך אנ גע זע ע ן א ג רו י ס נחיצות אויפצושטעלן א מהודר'דיגע מקוה אין אלע היימישע געגנטער וואו אידן האבן זיך באזעצט. ק' בעל דברי עס איז גענוג מעתיק צו זיין די הייליגע ווערטער וואס רבינו הק' ר'' עקב שנת תש"י א'' פר ת" ביום א יואל זי"ע האט געזאגט ביי די "אסיפה כללית" אין זיין קליין ביהמ"ד אויף 500בעדפארד עוו.ו .איבער דעם נחיצות פון מייסד ק ,ובתוך דבריו האט ק' ,וואס איז דאן געווען עומד על הפרק, זיין די מוסדות הק', דער רבי זי"ע געזאגט וזל"ק: א ,שבאו לכאן במרוצת " בעוה"ר אנו רואין זאת במדינה זו באמעריקא, ת ,אבל ה ש נ י ם ה ר ב ה א נ ש י ם ט ו ב י ם ו י ש ר י ם ש ו מ ר י ת ו ר ה ו מ ק י י מ י מ צ ו ו ת , במשך הזמן נמשכו אחרי ההמון,ן ,ובעוה"ר אנו רואים מה עלתה בידם, שהלכו מדחי אל דחי,י ,ולא הצליחו להעמיד דורות כשרים ונאמנים.
אף הקב "ה מטהר את ישראל
" כמה כואב הלב אם מתבוננים על דבר המצב הרוחני הירוד והשפל פ ה במ ד י נ ת א מע ר י קא .הל א ב א ו לכ א ן הר ב ה א נש י ם י רא י ם וש למ י ם מ כמ ה מד י נו ת .תל מי ד י ח כמ י ם ו מ דק ד קי ם ב מצ ו ות .ה אב ו ת הי ו ע ו ד ש ו מר י ת ור ה ול ו מ ד י ת ו רה .ו פו ק חז י מ ה על ת ה ל הם .מ ה נ עש ה ע ם ם .איפוא הם הצאצאים והדורות של היהודים החרדים ב נ י ה ם ו צ א צ א י ה ם .
כלל ישראל ווערט אנגערופן
ל ,נאבדו מעם ישראל והתבוללו בתוך ל .הלא כמעט רובם נמחקו כליל, הנ "ל. ל .פ ח ד ה סב יב ה .ר ו ב ם כ מ ע ט ס פ ו ת מ ו ו י א ב ד ו מ ת ו ך ק ה ל ע ד ת יש ר אל . ורעד תאחז את כולנו בראותינו מה נעשה עם היהודים ההם שבאו הנה. ומורא עולה על ראשינו כאשר אנו נמצאים במדינה קשה זו,ו ,ארץ אוכלת ה ,ואנו צריכים לטכס עצות שלא נאבד ח"ו,ו ,ושנוכל להתגבר על י ו ש ב י ה , ת'. כל הנסיונות הקדשים ופגעי הזמן בעזרת הבורא ית'. " והסיבה להירידה הנוראה הזאת היא בגלל שלא שמו ראשם ורובם ם ,גם לא דאגו לטהרת וקדושת ישראל לדאוג לחנוך של בניהם וצאצאיהם, ככ ל הצ ור ך ,לה קי ם מק וו או ת כש רו ת ב תכ לי ת ה כש רו ת ,ש זה ו יס ו ד ט ה ר ת ן ו ק ד וש ת ן ש ל י שר אל ,ו לכ ן ל א הצ לי ח ו ל ג ד ל ב נ י ת ור ה ו שו מ ר י ת". מצוות בשלימות". ק' זי "ע אין א תשובה פאר הגה "צ העלמעצער רב אזוי שרייבט אויך רבינו הק' ז') ,וזל"ק: ל( ,שו"ת דברי יואל סי'י' נ"ט אות ז'), זצ"ל, ו] בעניני המקוואות, ובאמת שמה שלא השתדלו המנהיגים במדינה [זו] כ ,כי יען שהמה זה אחד מן היסודות העקריים שהיא לירידה נוראה כ"כ, ה ,והרבה מזרעם המובאים לישיבות ל ,טומאה גוררת טומאה, בני הנדה ר"ל, ה ,וצריך לחוס על נפשם לשומרם שלא יהיו בני הנדה, ומלמדין אותם תורה,
15
א ן ע ם ק דו ש .ק דו שי ם תה יו . ה' .א ב ע ר כ י ע ם ק ד ו ש א ת ה ל ה'. דע ר מ עסט ל אי ן ו וא ס ס' אי ז אנ ג עו ו א נ ד ן ד י ט ה ר ה פ ו ן ד י ש ט א ט ,אי ז ד י מ ק ו ה אי ן ד י ש ט א ט .ד ע ר ג א נ צע ר מ ו ש ג פון
ק ד ו ש ה
פארזיכערט
ו ט ה ר ה , ד ע ם
ו ו א ס ה מ ש ך
הדורות בטהרה איז בלויז דורך די טהרת המקוה.
ה ,אבל והי'י' אפשרות לקרב הרבה מזרעם לתורה ולקדושה,
ג ,ער איז געשטאנען על המשמר דעם גאנצן אונטערנעמונג,
הולדה בטהרה נחוץ מאוד לזה.
על כל דבר קטן וגדול אז עס זאל געבויעט ווערן לויט זיינע פארשריפטן,ן ,און לויט אלע חומרות ודקדוקי הלכות. ר ,עס איז די מקוה איז געווען אין פיבערהאפטיגע פלענער, ל .ו ו י ב א ל ד ע ס ז ע נ ע ן א ב ע ר נ י ש ט א ר ו י ס מ ן ה כ ח א ל ה פ ו ע ל .
ז :רביה "ק זי "ע קומט תש "ז: קיין אמעריקא
געווען פארשידענע קהלות אינאיינעם אין די אונטערנעמונג, און נישט אלע זענען געווען אזוי דערביי מיט די אלע חומרות
אין חודש תשרי תש "ז לפ "ק איז רבינו הק' עןהי דו רי ם ו וא ס דע ר רב י ז י" ע הא ט פא רל אנ גט ,אי ז דע ר ק' זי "ע אנגעקומ ו ע ,דער רבי זי"ע זעלבסט איז געווען צוקלאפט ק י י ן א מ ע ר י ק ע , גאנצער פלאן איז געווארן אויס. ם ,אן זיינע חסידים און תלמידים. און צובראכן,ן ,עלנד און איינזאם, דער רבי זי"ע האט דערפון געהאט גרויס צער און עגמת אפש ו וע ן ע ר הא ט גע ז ע ן א ז ד ע ר פ לא ן פו ן ד י מ קו ה אי ז ד ע ר מ סב ב כ ל ה ס י ב ו ת פ י ר ט צ ו א ז ד ע ר ר ב י מ ו ז ד נ פארבלייבן,ן ,און באלד דערזעט דער רבי דעם עול וואס פאלט
נישט צושטאנד געקומען.ן .ער האט מאמענטאל נישט געזען
ארויף אויף זיינע פלייצעס איבער דעם פליכט אויפצושטעלן
פאר זיך קיין וועג וויאזוי ער זאל קענען אויפשטעלן א מקוה
דאס אידישקייט אין אמעריקע. דער
ג א נ צ ע ר
ע ו ל
פ ו ן
'א ו י פ ש ט ע ל ן
א י ד י ש ק י י ט
א י ן
ס ,צוצושטעלן די אמעריקע' איז געליגן אויפן רבי'נס פלייצעס,
ת ,ווידעראום איז נישט געווען קיין געדאנק אז אונזער מהודרת, ציבור זאל נוצן א מקוה וואס זאל נישט האבן אלע חומרות והידורים וואס נאר מעגליך.
פארהארטעוועטע אמעריקע ,דער מקור הזוהמה והטומאה דא ן ה א ט דע ר רב י ז י" ע גע זע ן א ז ע ס אי ז ני ש ט א ק יי ן וואס אין דער אלטער היים האט מען געציטערט בלויז פאר ה ,נאר ער מוז זיך נעמען צו די עבודה פון אליינס צווייטע ברירה, דעם נאמען,ן ,אז זי זאל זיין ראוי צו זיין די לעצטע סטאנציע
ר ,וואו ער זאל קענען בויען ץ ,א מקום מוכשר, טרעפן א פלאץ,
פאר אידישע קינדער אין גלות ,איבערצופלאנצן ארגינעלע א ן אי י גע נ ע מק ו ה ,פא ר ב נ י ק הל ת ו וו ע לכ ע פ י ר ן ז י ך ב דר כ י אידישקייט אז זאל נאך קענען עושה פירות זיין מיט ערליכע התורה והטהרה תחת צל קדושתו. דורות. ד ע ר רב י זי " ע הא ט זי ך ב אז עצ ט אי ן וו י לי אמ סב ו רג ,או ן אנגעהויבן זיין ברייט פארצווייגטע עבודת הקודש וואס אירע ליכטיגע שטראלן האט געווארפן אירע שאטנס לארץ ולדרים.
ב :די מקוה אין תשי"ב: "נעפ מענשאן" אין אנהויב יאר תשי"ב לפ"ק איז געלונגען פאר קהל יטב
דער רבי האט דא אנגעהויבן אויפצושטעלן א אייגענע קהלה, מוסדות הקדושים, 550 ם ,און זיינע טעטיגקייטן האט זיך צושפרייטלב אפ צו קו יפ ן דע ם ג רו יס ן ב ני ן 'נ עפ מע נש אן ' א וי ף 550 אויף איבעראל מיט פארצווייגטע פעולות להעמיד הדת על בעדפארד עווו ..וואו עס איז איינקוואטירט געווארן דער בית תילה. ה .דאן האט דער רבי תיכף צוגעטרעטן המדרש מיט די ישיבה.
תש"י:י :דער פלאן פון די צענטראלע מקוה
צ ו ד י ע ב וד ה פו ן א ו יפ ב וי ע ן מ ה וד ר' ד יג ע מ קו או ת ל אנ שי ם ם ,אינעם הונטערשטן שטאק פונעם בית המדרש. ונשים, די מקוה איז געבויט געווארן גענוי לויטן רבי 'נס פארשריפטן ט ,דער רבי זי "ע האט אין וויאזוי ער האט באפוילן און אנגעצייגט,
זעלבסט פארשטענדליך אז איינע פון די צענטראלע פעולות
יענע תקופה גאר אסאך עוסק געווען אין הלכות מקוואות,
וואס דער רבי זי"ע האט זיך דאן שטארק אריינגעלייגט אי אוז ן ע ר ה א ט ד א ס ג ע לע ר נ ט א ינ א יי נע ם מי ט ד י ב חו רי ם ג עו ו ע ן ד א ס א ו י פש טע ל ן א מ ק ו ה מ ה ו דר ת ו וא ס זא ל שט י י ןד י תל מי ד י הי ש יב ה ,א ו ן מ בר ר גע ו וע ן פ אר שי ד ענ ע ב יר ור י צ ו פא ר פי ג ן פא ר ן ה י ימ י ש ן צ יב ו ר ,א ו י סג ע הא לט ן לו י ט אל ע ם .במשך די גאנצע תקופה האט דער רבי הלכות אין די ענינים. חומרות והידורים וואס איז אנגענומען ביי ערליכע אידן. איבערגעשמועסט די אלע ענינים מיט די גדולי תורה והוראה, אין יאר תש"י לפ"ק איז אויפגעקומען א פלאן צו בויען א ג ר וי ס ע צ ע נט ר אל ע מק ו ה ד ו ר ך א ל ע ח רד 'י ש ע ק הי ל ו ת א י ן
און דורכדעם אויסגעארבעט גענוי ווי אזוי עס איז געווען רצון קדשו,ו ,ווי אזוי די מקוה זאל געבויעט ווערן.
ו ו י לי א מס ב ור ג .ו ו י פ אר ש טע נ דל י ך א י ז ד ע ר רב י ז י "ע ג עו ו ע ן ד י צו וי י מ קו וא ות ,זע נע ן ג עו וע ן גע ב וי עט אי ינ ע נ עב ן ד י גא ר שט אר ק פא רמ יש ט או ן גע ו וע ן ד ע ר ב רי ח ה תי כו ן פו ן ע ,אז די מי גשמים ע ,און די בורות זענען געווען די זעלבע, צווייטע ,
16
נעפ מענשאן ת ,אזוי איז געווען מורא 'דיגע זענען דורכן זעלבן צינור אנגעקומען צו ביידע בורות, ה ,אז דער רבי איז גאר שטארק צופרידן הידורים אריינגעארבעט אין די מקוה, געווען מיט די מקוה מהודרת וואס ער האט זוכה געווען אויפצושטעלן.
"ביי 'די'י' מקוה האב איך נישט מסיח דעת געווען "... עס איז שווער אראפצוגעבן ווי ווייט דער רבי זי "ע איז געווען פאראינטערעסירט ה ,און ווי ווייט ער האט זיך דערפאר אוועקגעגעבן במשך די גאנצע אין די מקוה, ב .י ע ד ע צ י י ט ו ו א ס ד ע ר ג ע ב ו י פ ו ן ד י מק ו ה הא ט ז י ך ג ע צו י ג ן ,ן ,ו ו י נט ע ר תש י "ב . שר י ט הא ט גע מ וז ט וו ע ר ן דו ר כג ע שמ ו עס ט מ י ט ן רב י 'ן א ו ן ס 'הא ט גע מו ז ט גענומען ווערן חוות דעת קדשו אין יעדן ענין.ן .נישט איינמאל האט דער רבי אר א פג עק לע טע ר ט א ינ ע ם ב עי ס מ ענ ט א ו ן ב אט ר אכ ט י עד ע ס פר ט ו ו יא ז ו י ד א ס ו וע ר ט ג עמ א כט ,ו ו י א ו י ך הא ט ע ר אר ו י פג עק לע טע ר ט ד י פ י ר ש טא ק ביז'ן דאך פונעם בנין,ן ,וואס פון דארט האט מען באהאפטן דעם צינור פון די ם ,און אנגעצייגט גענוי וויאזוי מ'זאל אלעס אדורכפירן. מי גשמים,
עס רעדט פאר זיך די פאלגענדע געשיכטע: אין לויף פון די יארן האט זיך געמאכט אז מ'האט געדארפט פאררעכטן ת ..ווען די ארבייטער האבן זיך גענומען ארבעטן א קלייניגקייט אין די מקוואות ב י י ד י ב ו ר ו ת ה א ב ן ז י י ק ו ד ם פ א ר ר א כ ט ן ד י מ ק ו ה ל א נ ש י ם ו ו א ו ז י י ה א ב ן ז י ך אנגעטראפן אין אומפאראויסגעזענע שוועריגקייטן,ן ,און זיי האבן זיך גאר א לאנגע צייט געמוטשעט דאס צו פאררעכטן און אהערשטעלן די מקוה על ה .ווען זיי זענען אריבער צו פאררעכטן די זעלבע זאך ביי די כ נ ה ו ע ל מ כ ו נ ה . זי י ט פו ן ד י מ קו ה טה ר ה א י ז אל ע ס א ד ור ך גל אט י ג או ן ס' הא ט זי ך נ יש ט געמאכט קיין שום פראבלעם. ווען די ממונים פון די מקוה זענען געגאנגען זיך שואל עצה זיין מיטן רבי'ן ב דב ר ה לכ ה ו וי אז ו י צ ו מ תק ן זי י ן ד י פר יש ע פר אב לע מע ן ו וא ס הא ב ן זי ך
פ א ר ז ע צ ו נ ג א ו י ף ז י י ט 20 17
האט דער רבי זיך אנגערופן:ן" :וואס זאל איך טוהן,ן ,ווען מ'האט געבויט די ה ,האב נשים מקוה, איך נישט מסיח דעת געווען איין רגע דערפון,ן ,אבער ביי די מענער מקוה האב איך יא מסיח דעת געוועןן"... "...
די פרחי תלמידי חכמים לערנען מקוואות
"
עט לי כ ע ש ו וע ר ע א ו ן טי פ ע מ ק צו ע ו ת ז ענ ע ן ד ור כ גע טו ה ן גע ו וא ר ן ב י י יע נ ע ס ו גי א ם ,די תלמידים פון יענע תקופה געדענקען ווי מ 'האט דעמאלט עוסק געווען א שיעורים, ת ,וואס דער לימוד איז געגאנגען לענגערע צייט פון צוויי דריי זמנים אין הלכות מקואות,
ה ,וואס איז דאן געווען א דבר א ,הלכה למעשה, דירעקט לאסוקי שמעתתא אליבא דהלכתא, הע ו מ ד ע ל ה פר ק ו ו ע ן ע ס א י ז א ו נט ע רג ע נו מ ע ן גע ו וא ר ן א פל א ן צ ו ב ו י ע ן א מ ק ו ה ט הר ה אי ן וו יל יא מס בו רג ,או ן ד עמ אלט הא ט ד ע ר ר ב י א ו י פג עש ט על ט ד י מ קו ה א וי ף רא ס ס ט .נ עב ן דע ם ב י ת ה מ ד ר ש ,ה א ב ן ד י ב ח ו ר י ם גע לע רע נט ד י הל כו ת בי י ס וג יא , או ן אי ן ד י ע ני ני ם ה אט דע ר רב י געזאגט זיינע שיעורים. "א י ן
ד י
ת ק ו פ ה
ו ו א ס
מ ע ן
הא ט ד ו רכ ג על ע רנ ט ד י ס וג י א א י ן ת ,האט מען זיך נאך יעדע מקוואות, ש ט י ק צ י י ט מ ע מ י ק ג ע ו ו ע ן א י ן א צו וי יט ע מ ק צו ע אי ן ד י בר יי ט פארצווייגטע סוגיות פון מקוואות,
אין די תקופה וואס מען האט דורכגעלערנט די סוגיא אין מקוואות, האט מען זיך נאך יעדע שטיק צייט מעמיק געווען אין א צווייטע מקצוע אין די ברייט פארצווייגטע סוגיות פון ת ,מען האט געלערנט נוטפין, מקוואות, ס ,שאובין,ן ,או ן נאך, ר ,קטפרס, ניצוק חיבור, דער פלפול התורה איז גאר גרויס געווען, דער רבי אליין איז גאר שטארק פארטוהן געווען אין די סוגיא 'ס
מען האט געלערנט נוטפין,ן ,ניצוק ח יב ו ר ,ק טפ רס ,ש א וב י ן ,א ו ן נ א ך, דער פלפול התורה איז גאר גרויס געווען,ן ,דער רבי אליין איז גאר שטארק פארטוהן געווען אין די סוגיא'ס. "עס געדענקן די תלמידים ווי עס איז געווען אמאל ווען ס'איז געווען די מדובר איבער א ז" ,און איינע פון די בחורים האט געוויזן פארן רבי'ן וואס אין שו"ת עצי מקוה פון "קונסט אייז", ר ,האט דער רבי מברר געווען דעם גאנצן ענין קלאר ב) זעהט אויס להיתר, חיים (חיו"ד סי'י' כ"ב)
18
ר ,און צומארגנס ביים פארלערנען האט דער רבי ווי עס קען נישט זיין קיין וועג להיתר, קלאר געמאכט אז דער עצי חיים ז"ל האט נישט געשריבן די תשובה להלכה נאר ל ,נאר אזוי ווי דער עצי חיים איז ל"ע נפטר געווארן אינגערהייט האט ב ד ר ך פ ל פ ו ל , ת( .ועי'י' בשו"ת דברי יואל חיו"ד עס דער דרוקער בטעות אריינגעלייגט אין די תשובות. א). סיי'' מ"ד וסיי'' ע"א). "עטליכע תשובות להלכה אין הלכות מקוואות וואס דער רבי האט זיך געשריבן ם ,איז געשריבן געווארן אין יענע תקופה וואס מען האט די סוגיא געלערנט, מיט רבנים, און זענען שפעטער געדריקט געווארן אין שו"ת דברי יואל. "עס פלעגן זיצן אין בית המדרש א צאל יונגעלייט וואס זענען במשך דעם גאנצן טאג געזעצן אין בית המדרש און געלערנט בהתמדה וואס דאס האט פיל צוגעגעבן ר'' אלי' ה ..ווי למשל דער וואדקערטער רב הגה"צ ר צ ו ם ה ת מ ד ת ה ת ו ר ה א י ן ד י י ש י ב ה פאללאק ז"ל אן איידעם ביים ראש ישיבה דער שאפראנער רב ז"ל און א תלמיד ר ,הרה"ג רבי משה דוב וויינבערגער שליט"א פאיער חביב פון רבי'ן נאך פון סאטמאר, ל], א) [ז"ל], ר' אברהם לייטנער (שליט"א) ל ,הרה"ג ר' ר' שמואל זיינוויל גאלד ז"ל, ב ,הרה"ג ר' רב, הרה"ג ר' נתן יוסף מייזעלס (שליט"א) [ז"ל ] ,און נאך אזעלכע תלמידי חכמים ובני ה ,וואס האט היבש צוגעגעבן צום שיינקייט און פראכט פון די ישיבה. תורה, ת ,און "דער רבי האט געהייסן די יונגעלייט אז זיי זאלן עוסק זיין אין הלכות מקוואות, זיי זענען דעמאלט דעם רבי'ן צוניץ געקומען בעת דער רבי האט געבויעט די מקוה ט". טהרה אויף ראס סט". ה" ח"א) (ספר "מבצר תורה ויראה"
19
81אנשטאט ...!18 ר ,א י ן ד י י ומ א דה יל ול א פ ו ן מר ן הג ה" ק בע ל ק ד וש ת י ו" ט ז י" ע ,ב יי ם ס יו ם מש ני ו ת ו וא ו ע ס א י ז זי ך סו ף וו י נט ע ר, ר ,האט דער רבי גאר שטארק מאריך געווען אין די דברות קודש אז מ'זאל זיך באשטייערן צוזאמגעקומען דער ציבור, פאר די מקוה. דעם פאלגענדן טאג האט דער רבי זי"ע זיך פערזענליך אראפגעזעצט אין בית המדרש ביים טישל און גענומען די ר ,און געשריבן רעסיטס. נתינות ביים ציבור, ג ,צו זען ווי דער רבי זיצט עטליכע גאר אינטערעסאנטע אנעקדאטן איז פארבליבן ביי די חסידים פון יענע ערשיינונג , ס ,וואס דאס איז געווען דאס איינציגסטע מאל וואס דער רבי איז פערזענליך געזיצן ביים טישל און שרייבט די רעסיטס, און אפגענומען די נדבות ביים ציבור אין ביהמ"ד. ר ,האט דער רבי ביי איין פאל ווען א איד מאנשי שלומינו האט דערלאנגט פארן רבי'ן דעם סכום פון אכצן דאללער, ר .ווען דער איד האט זיך געוואונדערט דערויף און אנגעצייגט דעם רבי'ן אויסגעשריבן דעם רעסיט אויף " "81דאללער. ל" ,שרייבן ס) ,האט דער רבי זיך אנגערופן מיט א שמייכל, אז די נומער 'ן זענען געשריבן פארקערט (פון רעכטס צו לינקס), ס). ט"?( ...פון לינקס צו רעכטס). דארף מען אויף פארקערט"?...
ג עש א פ ן א י ן ד י מק ו ה ,ה א ב ן ז י י דע ר צ י יל ט פא ר ן רב י 'ן ד ע ם ו וא ונ דע ר א ז בי יד ע מק וו או ת ו וא ס זע נע ן דא ך אי נא יי נע ם
בטהרה. דער רבי זי "ע איז געקומען אין באגלייטונג פון הגאון הצדיק
געבויט פונדעסוועגן איז פון איין זייט פיל מיט פראבלעמען רב י י ו נ ת ן ש ט י י ף ז צ "ל א ב ד "ק ע ד ת י רא י ם ו וי ע ן ,הג ה "צ רב י וואס קומען אונטער, ב ,א ו ן כ "ק מ ר ן ר ,און ווידער ביי די מקוה טהרה גייט אלעס י ו ס ף מ ש ה מ י י ז ל י ש ז צ "ל ד ע ר א ו י ו ו א ר 'ע ר ר ב , אזוי גלאטיג אן קיין שום פראבלעמען.
רב ינ ו הג ה" ק ב ע ל ב ר ך מ ש ה זי "ע ,מ כ שי ר ז יי ן ד י מ קו ה .
הא ט דע ר רב י זי ך אנ גע רו פן " :ו וא ס ז אל אי ך טו הן ,ו וע ן
אנצוקומען צום צינור פון די מי גשמים האט מען געדארפט
תר וי פצ וג יי ן או יפ ן דא ך פו ן דע ם בנ ין ,או ן פו ן ד אר ט הא ט מ 'הא ט גע ב ו י ט ד י נש י ם מק ו ה ,ה א ב א י ך נ י ש ט מ ס י ח ד ע א געווען איין רגע דערפון,ן ,אבער ביי די מענער מקוה האב איך ן"... יא מסיח דעת געווען"...
אנ צ וק ומ ע ן צו ם צ ינ ו ר .ו וע ן מ 'א י ז א נג עק ומ ע ן צו ם פע רט ן שטאק פונעם בנין דארט וואו די בחורים פון די ישיבה האבן
די הייליגע ווערטער רעדן פאר זיך.
ואסף איש טהור
מען נאך געדארפט ארויפגיין מיט א לייטער נאך א שטאק
ג על ער נט ,הא ט ז י ך ד ע ר רב י א נג ער ופ ן מ י ט א שמ י יכ ל צ ו הג ה" צ ר ' יו נת ן שט יי ף ז צ" ל " ,לא מי ר זי ך ד א א רא פז עצ ן ק"... אפרוען ווייל מיר ברויכן קריכן נאך צוויי שטאק"...
א ו י ך א י ן ד ע ם פ י נ א נ צ י ע ל ן ט י י ל פ ו ן ד י מ ק ו ה ה א ט דע ר רב י גא ר שט אר ק נ וש א ב עו ל גע וו ען .דע ר רב י הא ט א ו מא ו י פה ע רל י ך ג עפ א דע ר ט א ו ן פ אר ל אנ ג ט פ ונ ע ם צי ב ו ר אז מ'זאל זיך באשטייערן מיט גרעסערע סכומים לטובת די
ם" ביז "שמירת עינים" ה... צו די מקוה...
מקוה ,ער האט אויך ארויפגעלייגט א חוב אויף יעדן מאנ"ש ד י מ קו ה אי ז גע ו וע ן ב אה אפ ט ן צ ו ם ב י ת ה מ דר ש פו ן ד י זאל געבן א באשטימטן סכום פאר די מקוה. ט ,א ו ן ד ע ר א רי י נ ג א נ ג צ ו ד י מ ק ו ה א י ז גע ו ו ע ן א ו י ף מ ז ר ח ז י י ט ,
כשר'ן די מקוה
ב ע דפ אר ד ע וו .צ ו וי ש ן ד י צ וו י י אר יי נ גע נ ג אי ז גע ו וע ן שט יג ן ה ,א ו ן נ א ר ד ו ר ך ד י ג א ס א י ז מ ע ג ל י ך א ר א פ צ ו ג י י ן צ ו ד י מ ק ו ה ,
ווען די מקוה איז ענדליך פארטיג געווארן האט דעם רבי 'נס ץ ,אז ענדליך האט מען זוכה שמחה נישט געהאט קיין גרעניץ, ג עו וע ן אה ער צו שט על ן א מ קו ה מי ט אל ע הי דו רי ם פאר ן ר ,וסמוך לבו בטוח אויף די ווייטערדיגע המשכת הדורות ציבור, 20
ה ,דורכן בית המדרש האט מען ג ע ו ו ע ן א ר י י נ צ ו ג י י ן א י ן ד י מ ק ו ה , נישט געקענט גיין.ן .עס איז באקאנט וואס דער רבי האט זיך אמאל אויסגעדריקט ווען ער האט גערעדט איבער שמירת עיניים אויף די גאס האט זיך דער רבי אויסגעדריקט "אפילו
צו גיין פון דא ביז צו די מקוה ברויך מען אויך האבן אסאך סייעתא דשמיא ן". אז מען זאל צוריק קומען דער זעלבער וואס מען איז ארויסגעגאנגען". ד י מק ו ה א י ז ג ע שט אנ ע ן צ ו ם ד י נס ט פ ונ ע ם צ י ב ו ר א נ ש י ש ל ומ י נ ו א יב ע ר ר ,ווי אויך פאר אלע חרדי 'שע ערליכע משפחות איבער די שטאט צוואנציג יאר, וועלכע פלעגן אלע קומען נאר אין די סאטמארע מקוה. ד ע ר ר ב י ה א ט א ו י פג ע נו מ ע ן הג ה "צ ד ע ם שא פר אנ ע ר ר ב ז צ "ל צ ו ד ינ ע ן ה .דער שאפראנער רב האט אלס דער משגיח און מורה הוראה אויף די מקוה. ערליך געהאלטן דעם תפקיד איבער פופצן יאר ביז צו זיין פטירה שביעי של ט ,וואס דאן איז אויפגענומען געווארן הגה"צ דער קאפישער רב פסח תשכ"ט, זצ"ל אלס מורה הוראה און משגיח אויף די מקוה.
ג :די מקוה תשל "ג: אין זופניק מ י ט ד י י אר ן אי ז ד ע ר צי ב ו ר ז י ך צ וא וו אק סן ,או ן ד י מ קו ה א ונ טע ר ן בי ת המדרש האט שוין נישט דערהאלטן דעם גרויסן געברויך פונעם ציבור וואס ט .מיט די צייט האט דער ביהמ "ד זיך אוועקגעצויגן האט זיך שטארק פארמערט. ט .און מ'האט דעם בנין געדארפט אראפווארפן,ן ,און גלייכצייטיג פון ראסס סט. באלד בויען א פרישע מקוה טהרה. דאן איז הנגיד המפורסם בונה ומקים עולמות של תורה רבי ישראל זופניק ז"ל געקומען מיט א פארשלאגג ..היות ער האט אין יענע צייט אויפגעבויעט עט לי כ ע ג ר וי ס ע בנ י נ י ם א ו י ף ד י ג א ס פ ו ן ו ו י לי א מס ב ור ג ס טר י ט א י סט .א ו ן
"ער נוצט נישט ה"! "! 'מיין'ן' מקוה
ט ,.פא ר ד י הת אח דו ת א בר כי ם א ו ן ד י ת למ ו ד ת ור ה בנ ינ י ז ופ ני ק , ק י עפ ס ט,. איז ער גרייט אויך צו פינאנצירן די אויסגאבן פון די מקוה טהרה וואס זאל געבויעט ווערן אין די אונטערשטע שטאקן פון די געביידעס. ד ע ר פא רש לא ג א י ז גע וו אר ן א ו יפ גע נ ומ ע ן גע וו אר ן מ י ט א גע וו אל ד יג ע שמחה ביי די הנהלת הקהלה וועלכע האבן זיך דערזעען מיט א געוואלדיגע ך ,און זיי זענען אריבער צום רבי'ן זי"ע אים דערציילן די לעזונג צו דעם געברויך, ר' ישראל זופניק איז גרייט אויסצוצאלן די גאנצע מקוה. ה ,אז ר' גוטע בשורה, דער רבי איז נישט מסכים!
ו ו י אי נטע ר עס אנ ט ק לי נג ט דער
ע פ י ז א ד
ו ו ע ן
א
א י ד
ו ו ע ל כ ע ר ה א ט ל אנ ג ע י א ר ן נ י ש ט ז ו כ ה ג עו ו ע ן צ ו הא ב ן ק יי ן ק ינ דע ר ,או ן ע ר פ לע גט פ י ל מ פצ י ר זי י ן בי י ם ר בי ' ן א ז
ווי פארוואונדערט איז די הנהלת הקהלה געווארן ווען דער רבי האט דעם פארשלאג דראסטיש אפגעווארפן .דער רבי האט קלאר ארויסגעזאגט זיין
ה ,האט אים דער א גיכע ישועה,
פארלאנג אז די מקוה זאל געבויעט ווערן דורך קהל אליין,ן ,בנדבת לבם פון
רב י א ז א ג גע טו ה ן "וו א ס זא ל
ה .דער רבי האט אנגעגעבן זיין מאטיוו אז ער וויל אז די מקוה אלע בני הקהלה.
אי ך ט וה ן א ז א י ר נ יצ ט נ יש ט
זאל געבויעט ווערן לויט אלע הלכה'דיגע פארשריפטן מיט די פילע חומרות ם ,און ס'קען נישט זיין אז א יחיד זאל דאס באצאלן און א דעת בעלי והידורים, בתים זאל האבן די מיינונג איבער די מקוה! ווען די הנהלת הקהלה האט פרובירט צו איבערצייגן דעם רבי 'ן אז די מקוה ה ,און שטייט אונטער די פולשטענדיגע אויפזיכט פון די דיינים און מורי הוראה, אז דער חשוב'ער נדבן האט נישט קיין שום שייכות מיטן סדר און אופן ווי אזוי די מקוה זאל געבויעט ווערן,ן ,האט דער רבי פונדעסוועגן פארלאנגט אז ל ,א ו ן ני ש ט ד י מ ק ו ה ז א ל ן מ ע ר ע ר ע מ י טג ל י ד ע ר פ ו ן ד י ק ה ל ה נ עמ ע ן א ט י י ל ,
21
דער רבי זאל אים מבטיח זיין
ה."... ."... מיין מקוה
ר' י ש רא ל זא ל אל י י נ ס א ו יס צ אל ן ד י ג אנ צ ע ס כ ו ם פ ו ן ד י ז ענ ען .ר ' א ב רה ם הא ט א לע ס ג ענ ו י אר אפ גע שר יב ן א ו יפ ן א ז ר ' מק וה .וכ ך הו ה ר ' י שר אל א י ז ט אק ע גע ו וע ן א נ וט ל חל ק פ אפ י ר ,א ו ן ע ס א י ז א ו י סג ע קו מ ע ן ד ע ר חש ב ו ן א ז ד י מק ו ה ר ,לויטן סכום פון מאכט ריוח עטליכע דרייסיג דאללער א יאר, בראש אבער אויך הונדערטער אנדערע אידן מאנ"ש האבן יענע יארן.
בייגעשטייערט מנדבת לבם פאר די מקוה.
דער רבי איז נישט צופרידן געווען דערפון,ן ,ער האט גענומען
יע דער זאל נוצן די מקוה
...
.
:
.
ט ,ביז ווען דעם חשבון און דאס עטליכע מאל איבערגערעכענט, ר' אברהם אז דער חשבון איז ער האט איבערגעצייגט פאר ר' א ,די מקוה דערלייגט יערליך ג ,נאר אדרבא, נישט געווען ריכטיג,
ד ע ר ר ב י ז י "ע ה א ט ג א ר שטארק געפאדערט אז יעדער
א געוויסן סכום. הא ט ד א ן ד ע ר רב י אי ם
אי ז מח וי ב זי ך צ ו ב אנ יצ ן נא ר
געזאגט בארוהיגטערהייט, " ד א ס ה א ב א י ך ט א ק ע
ג ע ב וי ע ט ג עו ו א ר ן לו י ט זי י נ ע
ט ,איך וויל ווייזן אז א געוואלט, מקוה איז נישט קיין רווחים.
דע ר רב י הא ט ג עו ואל ט א ז י ע ד ע ר א י י נ ע ר נ י ש ט ק י י ן ח י ל ו ק
א איד פון בארא פארק איז זי ך גע קו מע ן ש ו א ל עצ ה
פו ן וו עלכ ע קר יי ז ז אל נ יצ ן ד י ה ,גאר שטארק האט דער מקוה,
ז י י ן א ז ע ר ו ו י ל ע פ ע נ ע ן א מ ק ו ה ו ו א ס ז א ל א י ם
ר ב י ה נ א ה ג ע הא ט צ ו ה ע ר ן א ז
ה ,האב איך ברענגען פרנסה,
אפילו אזעלכע וואס אנגעהערן
אי ם גע וו אל ט אי בע רו ו יי ז ן א ז א מ ק ו ה ב ר ע נ ג ט נ י ש ט
מ י ט א ט ד י מ ק ו ה ו ו א ס א י ז אנווייזונגען.
ב כ ל ל נ י ש ט צ ו א ו נ ז ע ר ע ק ר י י ז ן , א ו ן פ י ר ן ז י י ע ר ע ש ט ו ב ע ר א ו י ף א שו ו אכ אר ן ס ט א נד א ר ט וו י ד ע ר רב י הא ט פא רל א נג ט פ ו ן
ק י י ן פ ר נ ס ה כ ד י ס 'ז א ל נישט ווערן קיין שפיל'עכל מי ט ו ו א ס מע נטש ן ז אל ן ט ,וואס וועלן פארדינען געלט,
אנשי שלומו,ו ,פונדעסוועגן האבן
זיי געניצט די סאטמארע מקוה. ד ור כד ע ם א וי ב ו ו עט זי ך מ אכ ן פ רא בל עמ ע ן או ן מ כש ול ו ת ט ,א מקוה דע ר רב י הא ט אפ יל ו גע הי יס ן א יי נש אפ ן פא ר ד י מ קו ה וועט מען זוכן אלע קולות כדי זיך צו שפארן געלט, ס פע צ יע ל ע א י ינ ר י כט ו נ גע ן ,טר א ץ ד ע ם ו וא ס פא ר א ו נז ע ר ע הי י מי ש ע קר יי ז ן אי ז דא ס גע נצ לי :ך א יב רי ג או ן ס 'א י ז נ יש ט
ט!". טאר נישט זיין קיין ביזנעס מיט וואס מען פארדינט געלט!". דער רבי האט דאס ענין פון די מקוה געהאלטן פאר איינע
ב אנ יצ ט גע ו וא רן ,הא ט א בע ר ד ע ר רב י ג עה י יס ן א ז מ ' זא ל פ ו ן ז יי נ ע ג א ר ג ר ו י ס ע א ו יפ ט ו ע ן א ו ן ע ר הא ט ד א ס ש טא ר ק דאס קויפן און איינשטעלן אין די מקוה כדי אז אפילו די מער באגלייט און אויפגעפאדערט אז נאר דאס זאל געניצט ווערן מ א ד ע ר נ ע ק ר י י ז ן ז א ל ן ז י ך נ י ש ט צ ו ר י ק ה א ל ט ן פ ו ן ק ו מ ע ן א י ן
דורכ'ן היימ ישן ציבור.
די מקוה.
א מקוה איז נישט קיין פארדינסט א ע ני ן פל א ה א ט ד ע רצ י יל ט הר ה" ח ר ' אב ר ה ם כ " ץ ז " ל ה ,אז אמאל האט דער לאנגיעריגער מנהל פון די מקוה טהרה, אים דער רבי געלאזט רופן און פון אים פארלאנגט אז ער זאל אים גענוי אפשרייבן אלע הוצאות און הכנסות פון די מקוה אי ב ע ר ן י א ר ,כ ד י ע ר זא ל ק ענ ע ן זע ע ן גע נ ו י א ו י ב ע ס ז ענ ע ן ה ,און וואס די פארדינסטן ב כ ל ל ד א פ א ר ד י נ ס ט ן פ ו ן ד י מ ק ו ה , 22
ח :שיפוץ המקוה תשנ "ח: ע"י כ"ק מרן רבינו הגה "ק שליט "א זעקס און צוואנציג יאר זענען דורכגעלאפן זינט תשל"ג! גא ר א סא ך גע שע ענ יש ן ה אב ן זי ך א פגע שפ יל ט אי ן ד י ס ,און א ,קינדער זענען געווארן טאטעס, י א ר ן ,ד ו ר ה ו ל ך ו ד ו ר ב א , ס ,דער ציבור איז זיך צואוואקסן אינגעלייט זענען געווארן זיידעס, ג ,אלעס האט באקומען א פנים חדשות, ד ר י י א ו ן פ י ר פ א כ י ג ,
ה... ט ,אבער נישט אין די מקוה... איבעראל האט זיך אלעס געטוישט, ד ע ר מ צ י א ו ת ה א ט ב א ו ו י ז ן א ז ד י צ י מ ע ר ן ו ו א ס א י ז ג ע ו ו ע ן ד י ו ה ו ת ר מ י ט 26יא ר צ ור יק ,א י ז גע וו אר ן צ ר מה כי ל ,א ו ן ו ו י פא רש טע נד לי ך הא ט דא ס געברענגט צו גאר אסאך אומאנגענעמליכקייטן. ד י ה נ הל ת הק הל ה הא ב ן ג ע נו מ ע ן א י ן ב א טר אכ ט פ אר ש י דע נ ע פ ל ענ ע ר א י בע ר דע ם א י בע ר בו י פו ן ד י מק וה ,א בע ר נ אכ דע ם ו ו א ס מ 'ה א ט זי ך אנגעשטויסן אין פארשידענע שוועריגקייטן,ן ,האט דאן כ"ק מרן רבינו הגה"ק ל] ,זייענדיג דער שליח נאמן פון מר אביו שליט"א [דאן אב"ד ור"מ קרית יואל], ה ,אונטערגענומען דעם גרויסן עול מרן רבינו הגה "ק זי "ע אין אלע עניני הקהלה, צו טוהן די נויטיגע שריט לטובת די מקוה. מ ' הא ט ב אל ד גע זע ן א ז דא ס ו וע ט אר יי נ צי ע ן אי ן גא ר גר ו יס ע ה וצ או ת . או יפ ן ער שט ן שא ץ הא ט מע ן ג ער עכ נט א ז דא ס וו עט א וי סקו מע ן צ ו א ר) .ד ע ר רב י ש ל יט "א הא ט בא ל ד גע נ ו מ ע ן א ו י ך ( 1,000,000$מ י לי א ן דא לל ע ר). זיך אהערצושטעלן די גאנצע אסטראנאמישע סומע.
ק ,וואס וועט זיין מיט די ר' יצחק, "ר' ה?"... מקוה?"... ב י ו ם ל "ג בע ו מ ר תש נ "ח א י ז פא רג ע קו מ ע ן א ג ר ו יס ע ר מ ע מ ד ו ו ע ן ס'א י ז נ ת חד ש גע וו אר ן ד ע ר ב ני ן פו ן ד י ת למ ו ד ת ור ה " עטר ת יו אל " או י ף ר אס ס ט ..ס 'א י ז ג ע וו ע ן ד א ן ג א ר א ש י י נ ע ר מ ע מ ד ב ר ו ב ע ם הד ר ת מ ל ך ו ו ע ן ס טר י ט טויזנטער תינוקות של בית רבן האבן אריבערמארשירט צו זייער נייעם בנין. אויפן וועג צוריק איז מרן רבינו הגה"ק בעל ברך משה זי"ע געגאנגען אין ב א גל י י ט ו נ ג פ ו ן ה רב נ י ה נ ג י ד מ ו "ה יצ ח ק רא ז ע נ בע ר ג ה י "ו ס .רא ש הק הל , און ער האט געוויזן פארן רבי'ן דעם געבוי פונעם בית המדרש הגדול וואס ר' יצחק איז געווען דער א ,אין וועלכען ר' איז דאן אנגעגאנגען אין פולן טעמפא, ם .ער האט געבעטן פונעם רבי 'ן אז דער רבי זאל אנווינטשן גאנצער רוח החיים. אז מ'זאל דאס בקרוב ענדיגן.ן .האט דער רבי זי"ע זיך געגעבן א שטעל אפ, ה?!". ק ,וואס וועט זיין מיט די מקוה?!". ר' יצחק, און זיך אנגערופן:ן" :אבער ר' ד י ר אש י ה קה לה ה אב ן דא ן גע זע ן וו י שט אר ק דא ס ע ני ן פו ן ד י מ קו ה ץ ,און ווי שטארק ס'איז דאס נחיצות דערפון,ן ,איז ליגט ביים רבי'ן אויפן הארץ, ב א של א ס ן ג ע ו וא ר ן ב אל ד צ ו צ וט ר עט ן מ י ט אל ע כ וח ו ת א י ן א יב ע רב ו י ע ן ד י מקוה. אויפן פארלאנג פון רבינו שליט"א איז דאן נתמנה געווארן א וועד פון בעלי ב ת י ם ח ש וב י ם א ו י ף א ל ע ע נ ינ י ם ו וא ס א י ז ג עו ו ע ן נו ג ע ד י מ ק וה :ה "ה מ ו "ה יעקב הכהן גליק הי"ו גבאי,י ,מו"ה יצחק ראזענבערג הי"ו,ו ,מו"ה שמואל דוד מא ר קא ו וי ט ש ה י "ו ,ו ,מ ו "ה של מ ה אה ר ן פ רי ע ד מ א ן ה י "ו ,א ו ן נ א ך .א י ן צו ג א ב צ ו ד י א בר כי ם חש ו בי ם מו " ה ט ו בי ' א ב רה ם ש עה נפ על ד ה י" ו ,מ ו" ה מ אי ר נ פת ל י פע ר ל ה י "ו מ נ ה ל מ ו ס ד ו ת י ט ב ל ב ב א ה"ק ,ה ר ב י ח יא ל גו ט מ א ן ה י "ו ה ,מ ו "ה ש ל מ ה ז ל מ ן ו ו י י ס ה י "ו ,ו ,מ ו "ה ש ל מ ה ז ל ק א ר "מ ב י ש י ב ת ק ר ן ה ת ו ר ה , מויזקאפף הי "ו.ו .אויך איז נתמנה געווארן אלס מנהל פון די מקוה מו "ה עזריאל ר' אברהם כ"ץ ז"ל וועלכער איז נתמנה יודא כ"ץ הי"ו אן אייניקל פון הרה"ח ר'
23
דער מציאות איז אבער אז א קהלה ל ,ובפרט קדושה בישראל, ק' מיט אירע קהלתינו הק' טויזנטער מיטגלידער, קען נישט און טאר נישט עקזעסטירן אן א מקוה טהרה מהודרת, וואס זאל שטיין אונטער די שטרענגע און שטענדיגע השגחה פון א מורה הוראה מובהק
ק' זי"ע אלס מנהל המקוה. געווארן דורך רבינו הק'
יאחז צדיק דרכו וטהר ידים יוסיף אומץ
א י ן ל ו י ף פ ו ן ד י ל ע צט ע י א ר ן נ אכ ד ע ם וו א ס קה לת י נ ו ה ק ' א י ז ז י ך צ ו נ ו י פ ג ע ו ו א ק ס ן ל ש ם ו ל ת פ א ר ת א ו נ ט ע ר ד י ה י י ל י ג ע א ,האט ווי נאטורליך נשיאות פון כ "ק מרן רבינו הגה "ק שליט "א, זי ך מ י טג עז ע ן ד ע ר בא לד י גע ר ג עב ר וי ך צ ו ב וי ע ן א פר יש ע מקוה טהרה.
(איוב יז ט)
אויב האט מען מיט עטליכע יאר צוריק געמיינט אז מ'וועט
פון דאן אן איז דער רבי שליט "א געווען פולקאם אריינגעטוהן
ט ,איז אבער דער מציאות ן" ווי ביז יעצט, קענען "אדורכשטיפן"
ק' מיט אירע ל ,ובפרט קהלתינו הק' אז א קהלה קדושה בישראל, א י ן ד י מ ק ו ה ט ה רה .ע ר ה א ט ז י ך אר י י נג ע ו וא ר פ ן מ י ט אל ע ר ,קען נישט און טאר נישט עקזעסטירן טויזנטער מיטגלידער, כוחות אין די עבודת הקודש צו שטיין על המשמר אז ס'זאל גע ב וי עט וו ער ן מי ט פ יל ע ח ומ רו ת ו הי דו רי ם או ן תי קו ני םא ן א מ קו ה ט הר ה מ הו דרת ,ו וא ס ז אל שט יי ן או נטע ר ד י שטרענגע און שטענדיגע השגחה פון א מורה הוראה מובהק, ה ,לויט די ת ,ווי ס'פאסט פאר אזא קהלה חשובה , בגדרי הצניעות , דער
ק'' זי"ע. הייליגע הוראות פון רבינו הק
ו וא ס צ ו דע ם זע לבס ט שפ יר ט זי ך א ב רע נע די גע ר מצ ב
ד א ן
ו ו א ס ה א ט ג עפא דע ר ט ב אל די ג ע
ר ב י
ש ל י ט "א
א י ז
ב פק וד ת ה קו ד ש פו ן מ ר א בי ו מר ן
וועד קרן הבנין
עמערדזשענסי שריט.
די ר בי נ ו הג ה" ק בע ל בר ך מש ה ז י" ע , ד ע ר ר ב ש ל יט "א הא ט ממ נ ה גע ו וע ן א צ ו ש ט י מ ו נ ג פ ו ן כ " ק מ ר ן ר ב י נ ו ר ע ג ל מ ע ס י ג א ר י י נ ג ע ק ו מ ע ן ק י י ן "ו וע ד קר ן ה בנ ין " פא ר ד י מק וה טה רה , ש ל י ט "א ה א ב ן א י י נ ג ע ז ע ן ,א ז ו ו י לי א מס ב ור ג א ו ן גע שא פ ן ג ר וי ס ע געטרייע עסקנים חשובים וועלכע האבן זיך ס' אי ז א ג עו ואל די גע ר גע בר וי ך צ ו ה ..ו ו א ך נ א ך ס כ ו מ י ם ל צ ור ך ד י מ ק ו ה ט ,אויסצוארבעטן אריינגעלייגט אין די ארבעט, ב וי ע ן א נ יי ע ר חב ו ת 'ד י ג ע מ ק וה , וואך איז דער רבי שליט"א געקומען די פלענער איבער דאס בוי פון די מקוה. מי ט מ ער ער ע צ ימ ער ן או ן בו רו ת נ ד י ב י ם פ ת ח י ע ל אנקלאפן די חברי הוועד לייגן אריין א גאר שווערע ל ט ב י ל ה ,א ו י ס ג ע ש ט א ט מ י ט ד י א ו יפ צ וט ר יי ב ן ג א ר ג ר וי ס ע ס כ ומ י ם א רב עט צ ו פ אר ז יכ ער ן א ז ד י בו י א רב עט בא ק וו ע מס ט ע א י ינ ר י כט ו נ גע ן ,ו וא ס פא ר ד י מ ק ו ה , ה ,ב י ז ס 'א י ז ג על ו נג ע ןו ו ע ר ט צ ו ג עג ר י י ט א ו ן פ ר א צ ע ס י ר ט ו ו י צו שאפן די אסטראנאמישע סומע ש נע ל מ עג לי ך ,א בע ר צ ו ד י זע לב ע צ יי ט ז אל זי י ן בא 'ט עמ ' ט א ו ן צו גע נג לי ך, ר ,לתועלת ווי שענער און באקוועמער, פון בערך צו ויי מילליאן דאללער ,און א י ז פא ר שט ענ ד לי ך א ז דא ס ב ו יע ן ד י נ יי ע הענין. מקוה טהרה וועט אריינציען אין גאר הויכע ד י מ ק ו ה א י ז פ א ר ט י ג ג ע ו ו א ר ן צ ו ם דינסט פונעם ציבור. ע ס ג ע ד ע נ ק ט ז י ך נ א ך ג ו ט ד י ג ר וי ס ע מ ס י ב ת "ש ר י הא לף " ו וא ס איז
פ א ר ג ע ק ו מ ע ן
ר א ש
ח ו ד ש
ם ,און זיי ציפערן און אסטראנאמישע סכומים, זענען פארנומען צונויפצושטעלן די ריזיגע פאנדן וואס פארלאנגט זיך פארן געבוי פון די מקוה.
ה נ ה ל ת
ה ק ה ל ה
מ י ט
ד י
די שטאט וויליאמסבורג
ס יו ן תש נ" ט אי ן ד י ז אל ן פו ן ר או ז
ב א ז ונ ד ע ר ה א ט ז י ך ד ע ר ז ע ן ד א ס
ק עס טל ,מי ט ד י ב אטי יל יג ונ ג פו ן
נ חי צו ת אי ן בו יע ן א פר יש ע מ קו ה
ע ,וואו הונדערטער כ"ק מרן רבינו הגה"ק בעל ברך משה זי"ע, אברכים האבן מנדב געווען ד עם סכום פון 1,000$און העכער
טהרה נאכדעם וואס דער היינטיגער ג ,האט געאגראפישער אויסשטעל פון די שטאט וויליאמסבורג, ז י ך א ו י סג ע צו י ג ן א י ן פר י ש ע צ ע נד ל יג ע ר ג אס ן א ו ן גע ג נט ע ר,
פאר די מקוה. ווען מ'שפאצירט אדורך די שטובלעך אויפן צווייטן שטאק ה ,זעט מען ווי אויף אלע טירן פיגורירן די נעמען א י ן ד י מ ק ו ה , בלויז פון אנשי שלומינו וועלכע זענען דאן נענה געווארן לקול
וואס נעמט אריין פרישע טויזנטער משפחות אין אלע עקן פון דער שטאט ,און דאס פארלאנגט א דערלייכטערונג אין פ ל א ץ צ ו ע ר מ ע ג ל י כ ן ד א ס ב א נ ו ץ פ ו ן ד י מ ק ו ה ט ה ר ה א ו י ף גאר א באקוועמען פארנעם.
קריאת הקודש פון רבינו שליט"א צו באשטייערן צימערן און בורות טבילה אין די מקוה. ט וי זנט אי ד יש ע מש פחו ת בל יע ה" ר ,או ן מי ט י עד ן ח וד ש
ד י ש טא ט ו ו יל י אמ ס בו ר ג פ אר מ אג ט ה י ינ ט לע ר ך צ ו ו על ף
וואס ס'וואקסט דער ציבור ווערט גרעסער דער מאנגל אין ת .אפילו אזא שטאט ווי בארא פארק פארמאגט היינט מקוואות.
ח :צר לנו המקום תשס "ח: 24
ש ה ְמ ֵה ָרה , ָא ָנּ א ְל ֶע ְז ַרת ְי ִד י ֶד י ָך ִה ָוֲ ּ עָדה ח ּ ו ָ ׁ שי ע ו ְ ּ ֹ ב ֵעת ָצ ָרה: ש ֵאל מ וֹ ִ ׁ ׂ ָר ִמ ְק ֵוה י ְִ ד' עשי"ת) (סליחות יום ד'
מיר נויטיגן זיך אצינד אין גאר גרויסע סכומים געלט צו קענען צוטרעטן צום בויען די מקוה טהרה דקהלתינו הק' צו פארזיכערן דעם ערליכן עתיד בטהרתן של ישראל מיט די גרעסטע הידורים און חומרות ת ,בני חיי ווערט א שותף אין בויען דעם מקום טהרה און געניסט פון די געוואלדיגע סגולות אויף ישועות און רפואות, ומזוני רויחי
ו ש א ב ת ם מ י ם ב ש ש ו ן מ מ ע י נ י ה י ש ו ע ה
המקוה מושיע מכל צרות וזה בחינת המקוה שהוא שער העליון מחמשים שערי בינה, שהוא בחינות שכל ודעת עליון,ן ,בחינת חסד עליון ורחמים גדולים. ת ,כ מ ו ש כת ו ב מ ק ו ה י ש רא ל וע ל כ ן ה מק ו ה מ וש י ע בכ ל הצ ר ו ת , ה ,כי הוא חסד עליון,ן ,שמושיע מכל הצרות. מושיעו בעת צרה, ת ,כמו שכתוב (יחזקאל ועל כן המקוה מטהר מכל הטמאות, ו' .כי 'אין יסורין ם" וכו'. ו)" :וזרקתי עליכם מים טהורים וטהרתם" ל"ו): ה) ,ועל כן המקוה שמושיע מכל הצרות בלא עוון' וכו'ו' (שבת נ"ה), ומכל היסורים ,הוא מטהר מכל הטמאות ומכל החטאים. (ליקוטי מוהר "ן מהדו "ק סי'י' נ "ו) 25
ת ,איז דאך א פארשטענדליכע זאך פינף באזונדערע מקוואות, ט ,קהל יטב לב אז די גרעסטע חרד י 'שע קהלה אין די שטאט, ר ,זאל האבן אן אייגענע מקוה מיט א שטרענגע ד'סאטמאר, און שטענדיגע השגחה מעולה. א ספעציעלע געברויך איז געקומען מצד הונדערטער נייע ר ,וואס די ווייטקייט פון די מקוואות תושבים אין יענע גענגטער, אין די שטאט ברענגט נאטורליכע שוועריגקייטן פון דארפן ה ,און די מורי הוראה ווערן גיין צומאל העכער א האלבע שעה, א נג עפר עג ט מ י ט פ אר שי ד ענ ע שא לו ת ו וא ס אי ז נ וג ע צ ו ה לכ ו ת ש ב ת ו ו יא ז ו י צ ו ע ר מע ג לי כ ן צ ו ד ער ל י יכ ט ע ר ן ד א ס ג י י ן א י ן מ ק ו ה ב שב ת ו ת וי מ י ם ט ו בי ם ,מ 'זא ל נ י ש ט ד א רפ ן אפשטיפן א .ד .ג.
אומגלויבליכע הצלחה! באגלייט בברכת הקודש פון כ"ק מרן רבינו שליט"א האט הגה"צ דער רב שליט"א אונטערגענומען דעם שווערן עול פו ן ב וי ע ן ד י מק וה .ע ס ז ע נע ן נת מנ ה גע וו אר ן א ו ו ע ד פ ו ן חשוב'ע אברכים חברי הקהלה זיך צו באפאסן מיט די טאג ה ,בנוי לתלפיות, ט ע ג ל י כ ע א ר ב ע ט א ה ע ר צ ו ש ט ע ל ן ד י מ ק ו ה , וואס זאל זיין לשם ולתפארת. נאך א שטיק צייט וואס מ 'האט געזוכט האט מען געטראפן א פ ל א ץ ו ו א ס ה א ט א ו י ס ג ע ק ו ק ט פ א ס י ג פ א ר ד ע ם צ ו ו ע ק , וואו מ'האט שוין געהאט געשריבן קאנטראקט ,אבער נאך א ש טי ק צ יי ט ו וע ן מ' הא ט אד ור כג עפ יר ט פא רש יד ענ ע "טע סט ס " הא ט מ ע ן גע מו ז ט צ ור י קצ י ע ן פ ונ ע ם מק ח ,א ו ן מ'איז געווען עטוואס פארלוירן און פארצווייפלט.
דער פראכטפולער בנין המקוה
אין אזא גרויסע און באוואוינטע שטאט ווי וויליאמסבורג צו ץ ,און דערצו אין הארץ פון די היימישע טרעפן אזא גוט פלאץ,
ד א אי ז א ונ טע רג עק ומ ע ן ד י זע לט ענ ע ס י יע ת א דש מי א
געגנט,
ע ,ווען ס'איז מיט ק' זי"ע, ב כ ו ח ו ו ב ז כ ו ת ו ש ל א ו ת ו ז ק ן ר ב י נ ו ה ק ' קו י ם עטל יכ ע וו אכ ן ש פע טע ר א ונ טע רג עק ומ ע ן צ ו ק ו יפ ן
גדול זכות המשתתפים
פי ל א גר עס ער ן פ לא ץ צ ו בו יע ן ד י מ קו ה טה רה ,א וי ף א עס איז באמת איבריג יעדעס ווארט ארוסצוברענגן בשבח ץ ,ביים ווינקל וואס באהעפט וויליאמסבורג און ש ט י ל פ ל א ץ , ג ,אויף וואלווארט סטריט קארנער פלאשינגפ ו ן זי ך מ שת ת ף ז י י ן מ י ט גר ו יס ע ס כו מ י ם פ אר ן ב ו י פ ו ן ד י ניי-וויליאמסבורג, ה ..אידן אין אלע דורות האבן זיך געלאזט קאסטן מקוה טהרה .$1,800,00 עוועניו,ו ,פארן סכום פון .$1,800,00 0 וו י ס 'ה א ט ז י ך א רו י ס ג ע ש ט ע ל ט א י ז ד ע ר יע צ ט י ג ע ר
ה .דאס איז ווי באקאנט שווערע געלטער צו בויען א מקוה טהרה.
ח ,מיט נאענט ר ,כמעט דאפעלט אין שטח, פלאץ פיל גרעסער,
ת" צו אלע ישועות און רפואות אין לעבן דער "מעיין הישועות"
צ ו ה ונ ד ער ט שט ו בע ר ,ו וא ס ו וע ט מ אכ ן ד י מ קו ה אל ס ד י גר עסט ע מ קו ה אי ן ד י שט אט ,או ן הא פע נט לי ך מי ט ד י מערסטע הידורים און חומרות. ה ,אויף ווי אויך געפינט זיך דער שטח וואו מ'בויעט די מקוה,
ד ,מיט אומצאליגע סגולות אין אלע הינזיכטן. פון יעדן איד,
דורות ישרים ומבורכים
א זע לט ן ג וט ע פ לא ץ לת ו על ת ג דר י הצ ני עו ת ,א שט יל ע
עס איז זיכער אז יעדער וואס באשטייערט פאר די מקוה,
א ו ן ב אש י י דע נ ע ג אס ,ו ו א ס א י ז כ מ ע ט נ י ש ט ק י י ן מ צ יא ו ת
האט דעם זכות נשגב פון אויפשטעלן דורות ישרים ומבורכים ה' ,באגלייט מיט אלע זכותים וואס וועלן צוקומען זרע ברך ה',
26
א י ן ל ו י ף פ ו ן ד י י א ר ן ב י ס ו ד ק ד ו ש ת ן ו טה ר ת ן ש ל יש ר אל ,ו וא ס ד א ס א י ז ד י ה' ולתורתו. התחלה אין יסוד לבנות בית נאמן לה'
ממעייני הישועה דער געוואלדיגער זכות וועט ביישטיין פאר די אלע וואס העלפן אויפבויען ט ,פרנסה ה ,מיט געזונט, ה ,להתברך בכל משאלות לבבם לטובה, די מקוה טהרה, ך ,מיט הרחבת הדעת וכל טוב און נחת דקדושה פון די קינדער און אייניקלעך, ה ,ביז מיר וועלן זוכה צו ביאת משיח צדקינו,ו ,כי מלאה הארץ דעה את ה' סלה, ם ,במהרה בימינו אמן. כמים לים מכסים,
ט .דו ביסט א געב צוריק דאס געלט. געהאלפענער. צו באגרייפן ווי ווייט צדיקים האבן מחשיב געווען א מקוה טהרה אלס א ת ,איז אינטרעסאנט די פאלגענדע פאסירונג. סגולה פאר כל מיני ישועות, א א י ד א י ז א מא ל אר י י נג ע קו מ ע ן צ ו ה רה "ק רב י י ע ק ב'ל ע מ פש ע ו וא רס ק ז צ ו ק "ל א ו ן ז י ך א ו י סג ע ג א ס ן ז י י ן פא רב י טע ר ט הא ר ץ א ז ע ר נ ו י ט יג ט ז י ך א י ן א ישועה .דער רבי הערט אים אויס און פארשטייט אז דער איד נויטיגט זיך ע .זאגט ער צו באמת אין א גאר גרויסן זכות צו געהאלפן ווערן אין זיין לאגע. 27
דער רבי הערט אים אויס און פארשטייט אז דער איד נויטיגט זיך באמת אין א גאר גרויסן זכות צו געהאלפן ווערן אין ע .זאגט ער זיין לאגע. ד" ,איך בין צו דעם איד, יעצט עוסק אין בויען ה ,אויב וועסטו א מקוה, מיר צוזאמשטעלן א גרויסן סכום געלט פאר די מקוה וועסטו געהאלפן ווערן"
ה ,אויב וועסטו ת ני נ א ב רמ ז י א חש " פ) וז ל "ק :ע ל י ד י ז כו ת המ קו ה מ וש י ע ד" ,איך בין יעצט עוסק אין בויען א מקוה, דעם איד, מיר צוזאמשטעלן א גרויסן סכום געלט פאר די מקוה וועסטו ה קב "ה לי ש רא ל בכ ל צ ר כי ה ם לפ ר נס ה ו לח שו כ י בנ י ם ר "ל , ן". געהאלפן ווערן". כ דכ תי ב (י ר מי ' י ד ח) מ קו ה י שר א ל ה ' מו שי עו ,שב ז כו ת המקוה יושיע הקב"ה לישראל.
ד ע ר א י ד ,ה ער נד י ג א זע לכ ע אפ ענ ע ו ו ער טע ר ,הא ט ז י ך בא ל ד אר י ינ ג על י יג ט צ ו ש א פ ן ד א ס גע לט ,א ו ן ב י ז א קו ר צ ע
אי ב ער ז ע צו נ ג :דו ר ך ד ע ם ז כ ו ת פ ו ן א מק ו ה הע ל פ ט ד ע ר
ט .דער צייט קומט ער צוריק צום רבי'ן מיט דאס גאנצע געלט.
אויבערשטער אין אלע געברויכן,ן ,פאר פרנסה און קינדערלאזע
רבי נעמט דאס געלט און דערלאנגט דאס צוריק פאר דעם
ה' מושיעו,ו ,אין זכות ל ,ווי ס'שטייט אין פסוק מקוה ישראל ה' ר"ל, פון א מקוה העלפט דער רבוש"ע פאר אידן.
ת ,איך בוי נישט קיין ג" :כ'וועל דיר זאגן דעם אמת, א י ד ז א ג נ ד י ג : ט .נאר כ'האב געזען מקוה יעצט און כ'דארף נישט דאס געלט. א ז ד ו דא רפ ס ט ב אמ ת א ג א ר גר וי ס ע י שו עה ,הא ב א י ך
מקוה סגולה להוושע בבנים
ת .יעצט אז דו האסט דיר געוואלט שאפן גאר א גרויסן זכות. צוזאמגעשטעלט דאס געלט פאר א מקוה האסטו ממילא
ה .קענסט שוין צוריקגעבן דאס געלט פון ב המ קו ה פו עלי ם בח ינ ת לי דה ל צא ת מ רח ם א מו ,כמ ו באקומען דיין ישועה. שרמזתי בקרא את וה"ב בסופ"ה ,היינו סופ"ה עולה מקו"ה, ן". וועמען דו האסט דאס גענומען". א"ת וה"ב ר"ת ב'טרם ת'בוא א'ליהן ה'מילדת ו'ילדו.
צו בויען א מקוה ט... דארף מען געלט...
ר' בשלח) (אמרי נועם פר'
בויען א מקוה איז ווי בנין בית המקדש!
אין די צייטן פון הייליגן דברי יחזקאל פון שינאווא זי"ע האט ז י ך א י ן א י י נ ע פ ו ן ד י ש ט ע ט צ ו פ ל א ק ע ר ט א מ ח ל ו ק ה א י ב ע ר ה ,די חסידים אין די שטאט האבן געוואלט בויען א מקוה טהרה, ה ,אבער די עשירים וועלכע האבן דאס געזאלט בויען די מקוה,
א ו יפ ן פ סו ק א י ן פר ' פ קו ד י " ו יה י ב חו ד ש ה רא שו ן ב שנ ה
פ י נ א נ צ י ר ן ה א ב ן נ י ש ט א י י נ ג ע ז ע ן ד א ס ו ו י כ ט י ג ק י י ט פ ו ן ב ו י ע ן די מקוה.
מ) ,שרייבט ז ,מ), השנית באחד לחודש הוקם המשכן" (שמות יז, ם) " ,הו קם " או תי ו ת ד ע ר הי י לי גע ר ח יד " א ז " ל (נח ל קד ו מי ם),
ו) ל מ ה ה" ,וו י י ל ד י ג מ ר א ז אג ט א י ן מ ס ' ב רכ ו ת (ד ף ט "ו ) ו וע ן דע ר ש ינ או וע ר רב ז י" ע אי ז גע קו מע ן צ ו פאר ן אי ן "מק ו ה", ה ,דאס איז דער רמז, ד י ש ט א ט ה א ט ע ר ב א ל ד ג ע ל א ז ט ר ו פ ן ד י ע ש י ר י ם א ו ן ז י י נסמכו אהלים לנחלים שמעלין לטהרה, ט ,אז די גמרא ף ,האט ער זיי דאן געזאגט, פארגעהאלטן דערויף,
ה" ,דער בית המקדש איז מטהר "שבית המקדש הוא כמו מקוה",
ב) דרש 'נט דעם פסוק "ויחן את פני ס' שבת (דף ל "ג ע "ב) אין מס'
ה" המשכן. ה ,ואידי ואידי מטו אהדדי "מקוה" אזוי ווי א מקוה,
ר' יוחן אמר מרחצאות תיקן ם ,ור' ר" ,אמר רב מטבע תיקן להם, העיר", ם ,ד י מ ח ל ו ק ה צ ו ו י ש ן ד י א מ ו ר א י ם א י ז א ו י ב י ע ק ב א ב י נ ו להם, האט מתקן געווען א מקוה אדער דאס געלט צו האנדלען. ה ,ו ו י י ל וו ע ן א ב ע ר בא מ ת א י ז ד א ס בכ ל ל ני ש ט ק י י ן מ חל ו ק ה , מ 'קומט אין א שטאט דארף מען באמת דאס ערשטע מתקן ה ,א ב ע ר כ ד י צ ו ב ו י ע ן א מ ק ו ה ד א ר ף מ ע ן ה א ב ן ז י י ן ד י מ ק ו ה ,
שרייבט מיר בכתב אז איר ווילט נישט פאררעכטן די מקוה!
א סא ך גע לט ,ד ע רי בע ר הא ט ע ר מ תק ן גע ו וע ן א וי ך דא ס א פ אר כט יג ע מ עש ה ו ו ער ט ד ע רצ י יל ט או י ף הג או ן ד ע ר ל ,א ז א י ן א ש ט ע ט ל נ י ש ט ו ו י י ט פ ו ן ז י י ן ה י י ם ג על ט צ ו ם הא נ דל ע ן ,א ב ע ר ד א ס ו ו יכ ט יג ס ט ע א י ז ז יכ ע ר ד י ח פ ץ ח י י ם ז צ "ל , אר ט רא ד י ן א י ז ד י מ קו ה פ סו ל גע ו וא רן ,או ן קי י נע ר פו ן ד י ם). ס' דברי יחזקאל ליקוטים). ה( .ס' מקוה. שטאט האט זיך נישט געקימערט דאס צו פאררעכטן.ן .ווען די מעשה איז אנגעקומען צום חפץ חיים ז"ל איז ער באלד
א סגולה פאר פרנסה און קינדער
אריבערגעפארן צו יענעם שטאט און געלאזט אויסרופען אז ער געפינט זיך אין די שטאט און ער רופט די גאנצע שטאט
ד ע ר ה י יל י ג ע ר ט ר י סק ע ר מ ג י ד ז י "ע שר י יב ט (מ ג ן א בר ה ם
28
צו א דרשה. ווען די שטאט לייט האבן געהערט אז דער גרויסער גאון
דער חפץ חיים געפינט זיך אין זייער שטאט און גרייט זיך צו זאגן א דרשה איז יעדער שנעל געקומען,ן ,ביז דאס ביהמ"ד איז געווארן געפאקט מלא על כל גדותיו.ו .דאן האט דער חפץ חיים אנגעהויבן די קורצע אבער גאר שארפע דרשה און געזאגט אזוי: "מורי ורבותי,י ,ווען איך וועל אנקומען צום בית דין של מעלה וועט מען מיך ר .וועט מען מיך ן? וועל איך ענטפערן ישראל מאיר. פרעגן וואס איז מיין נאמען? ם? וועל איך זאגן פון ראדין.ן .וועט מען מיך פ ר ע ג ן פ ו ן ו ו ע ל כ ע ש ט א ט א י ך ק ו ם ? פ רע ג ן א וי ב אי ך הא ב גע ו וא וס ט א ז אי ן ד י ש טא ט נע ב ן מ י ר א י ז ד י מ קו ה א .וועט מען מיך דאן פרעגן וואס ל? וועל איך געוויס ענטפע רן אז יא. געווען פסול? ו? וועל איך בלויז קענען ענטפערן אז איך האב זיך איך האט געטוהן דערצו? מטריח געווען צו פארן צו אייך און לאזן וויסן אז מ'דארף דאס פאררעכטן ט .דעריבער בעט איך אייך איר זאלט מיר און איר האט מיך נישט צוגעהערט. ף ,כ ד י א י ך ז א ל ד א ס ג ע ב ן ש ר י פ ט ל י ך א ז א י ך ה א ב א י י ך ג ע ו ו א ר ע נ ט ד ע ר ו י ף , ה". דאס קענען צייגן ביים בית דין של מעלה". די אויפריכטיגע ווערטער האבן געוויס עושה רושם געווען און ביז א קורצע צייט איז די מקוה פארראכטן געווארן.
צוגעזאגט א בן זכר אין זכות פון א מקוה צו ם הי יל יג ן צ די ק פו ן ר אד א שי ץ ז י" ע זע נע ן אמ א ל א רי ינ גע קו מע ן א פא רפ אל ק ו וא ס הע כע ר צ וו על ף יא ר נא ך ד י ח תו נ ה ז ע נע ן ז י י נא ך נ יש ט געהאלפן געווארן מיט זרע של קיימא. ק ,ביז די דאס פארפאלק האט אויסגעגאסן זייער ביטער הארץ פארן צדיק, ס" ,פאר יעדן קען דער רבי העלפן,ן ,און נאר איך פרוי האט געגעבן א שריי אויס, ט?! מ ו ז ק ו מ ע ן א י י ן מ א ל א ו ן נ אכ א מא ל א ו ן א י ך ג י י א הי י ם מ י ט ל י י ד י ג ע ה ענ ט?! ר ,ווילאנג דער רבי וועט מיר צוזאגן א י ך ר י ר ז י ך נ י ש ט א ר ו י ס פ ו ן ד ע ם צ י מ ע ר , ד! ". א קינד! ד י ו ו ע רט ע ר הא ב ן צ וט ר יי ס על ט ד ע ם צ ד י ק ,ע ר הא ט אר א פג על י יג ט ז י י ן ט ,און דאן זאגט ער פאר דעם פארפאלק ,בכהאי הייליגן קאפ אויף די האנט, ל יש נא " :או נז ע ר ה יי ל יג ע ז יי ד ע א ב רה ם א בי נ ו א ו ן שר ה א מי נ ו הא ב ן או י ך ר ,וואס האבן זיי געטוהן,ן ,שטייט אין זוהר לאנגע יארן נישט געהאט קיין קינדער, ב) "אברהם ושרה הוו מתקני טבילה לכולהו,ו ,איהו לגברי הקדוש (וירא ק "ב ע "ב) ו' ,ו מ עי י נ א דמ י א ה ו ה ת ח ו ת הה ו א א יל נ א ומ א ן ד צר י ך ט בי ל ה ו אי ה י לנ ש י ו כ ו ', ה ,און דורך ה" ,אונטערן בוים האבן זיי געבויעט א מקוה, מיד מיין סלקין לגביה", ד ע ם זכ ו ת ז ענ ע ן ז י י גע ה אל פ ן ג ע ו וא ר ן .ן .ז א ג א י ך א י י ך ד י ז ע לב ע ,ז ו כ ט א ו י ס ה ,און אז איר וועט ארויסהעלפן דערצו וועט אייך דער וואו מ'בויעט א מקוה, ן". רבוש"ע זיכער העלפן". ק ,האבן זיי פארלאזט הערנדיג אזעלכע אפענע ווערטער פונעם הייליגן צדיק, ר ,זיי האבן ארויסגעהאלפן צו ד ע ם צ י מ ע ר א ו ן א ו י ס ג ע פ א ל ג ט ז י י נ ע ו ו ע ר ט ע ר , ט ,און ביז א יאר איז דאס פארפאלק ב ו י ע ן א מ ק ו ה א י ן א ד ע ר נ ע ב י ג ן ש ט א ט , ר". געהאלפן געווארן מיט א בן זכר".
29
"אונזער הייליגע זיידע אברהם אבינו און שרה אמינו האבן אויך לאנגע יארן נישט געהאט קיין קינדער ,וואס האבן זיי געטוהן,ן ,שטייט אין זוהר הקדוש (וירא ק "ב ב) "אברהם ושרה הוו ע "ב) מתקני טבילה לכולהו, איהו לגברי ואיהי לנשי ו' ,ומעיינא דמיא הוה וכו', תחות ההוא אילנא ומאן דצריך טבילה מיד מיין סלקין לגביה"
30
איינע פון די צימערן
דער פראכטפולער ווארט -זאל 31
ט ה ר ה מ ק ו ה לב יטב 'קהל ד 'סאטמאר ד Mikvah Tharah of Cong. Yetev Y etev Lev D'Satmar Central Office: 163 Rodney Street Brooklyn NY 11211 T: 718.302.6720 F: 718.486.2473
