BIZNESI I VOGËL DHE I MESËM Nga literaturat mësimore V.S 2/1/2010
Literatur mësimore
Faktorët të cilët ndikojnë në zgjedhjen e formës adekuate të organizimit të NVM janë: 1. Kapita Kapitali li fille fillesta starr dhe plane planett financi financiare are 2. Përfitimet Përfitimet,, detyrimet detyrimet dhe obligimet obligimet e pronarëve pronarëve / menaxherëve menaxherëve 3. Tatime Tatimett dhe rregull rregullimi imi qeverit qeveritar ar 4. Shfr Shfryt ytëz ëzim imii i burim burimev evee 5. Rritj Rritja, a, ekspansi ekspansioni oni,, integri integrimi mi dhe shitj shitjaa FORMAT KRYESORE TË ORGANIZIMIT SIPAS PRONËSISË 1. Pronar Pronar i vetëm vetëm – biznesi biznesi indivi individual dual 2. Orta Ortake keri riaa – part partne neri rite teti ti 3. Korporata Pronar i vetëm – biznesi individual 1. Prona Pronarr i vetë vetëm m Të punësu punësuar arit it 2. Përp Përpar arës ësiitë: të: 3. Liri Liri e vep vepri rim mit 4. Lehtës Lehtësia ia e fillimi fillimitt dhe përfundi përfundimit mit të të biznesit biznesit 5. Taks Taksaa më më thj thjes esht htaa 6. Kufi Kufizi zime me më të vogla vogla ligj ligjor oree Të metat e pronësisë individuale: 1. Përgjeg Përgjegjësi jësi e plotë plotë mbi pronari pronarinn 2. Vështi Vështirësi rësitë të për të siguru siguruar ar kapital kapitalin in e nevojshë nevojshëm m 3. Pronari Pronari / menaxh menaxheri eri ësht ështëë tepër tepër i ngarku ngarkuar ar 4. Kont Kontin inui uite teti ti koh kohor or 5. Kufizi Kufizime me (mun (mungesë gesë)) të menaxh menaxhmen mentit tit Ortakeria – partneriteti 1. Partneri Partneritet tetii formal formalizo izohet het me kontrat kontratëë 2. kushtev kushtevee të ndërp ndërprërj rërjes es së part partneri neritet tetit it 3. Tërheqj Tërheqjaa ose inkuad inkuadrim rimii i partnerë partnerëve ve të rinj rinj 4. Nuk ekzistojnë ekzistojnë kufizime kufizime ligjor ligjoree për numrin e partnerëv partnerëvee Përparësitë e partneritetit si formë e organizimit të ndërmarrjes së vogël janë këto: 1. Rritja Rritja e potencialeve potencialeve për për funsionimi funsioniminn dhe zhvillim zhvillimin in e biznesit biznesit (sinergji (sinergjia) a) 2. Mundësi Mundësitë të më të të mëdha mëdha për rritj rritjee dhe zhvill zhvillim im 3. Thjeshtësia Thjeshtësia e procedura procedurave ve të menaxhimi menaxhimitt dhe marrjes marrjes së vendimeve vendimeve në në krahasim krahasim me korporaten 4. Leht Lehtëë them themel eloh ohet et 5. Kufi Kufizi zime me të të vogl voglaa ligj ligjore ore 6. Ndar Ndarja ja e rrez rrezik ikut ut Mangësitë e partneritetit si formë e organizimit të ndërmarrjes së vogël janë këto: 1. Fleks Fleksib ibil ilit itet etii i kufiz kufizua uar r 2. marrja marrja e vendi vendimev meve, e, zhvil zhvillim limi, i, persone personeli li 3. Rrit Rritja ja e kapi kapita tali litt 4. Kont Kontin inui uite tett në pun punëë 5. Ndarja Ndarja e punës: punës: ka vështi vështirësi rësi në ndarje ndarjenn Korporata 1. Jeta Jeta e korporat korporatës ës është është e pavarur pavarur nga nga jeta jeta e pronari pronaritt 2. Formë Formë më e kompli komplikua kuarr e organizm organizmit it të bizn biznesi esitt
3. Ndarja Ndarja e pronë pronësisë sisë nga menaxh menaxhimi imi 4. prona prona mund mund te shitet shitet - bizn biznesi esi vazhdon vazhdon 5. Korporata Korporata themelohet themelohet siaps rregullave rregullave të përcaktuara përcaktuara me ligj Pronësia në korporatë mund të jetë e transferueshme dhe jo jo e transferueshme transferueshme Korporata (struktura organizative) është përgjegjëse për obligimet e bëra, e jo pronarët e kapitalit Akcionarët janë pronarë dhe zgjedhin bordin e drejtorëve Përparësitë: 1. Orientimi Orientimi kah zhvill zhvillimi: imi: ndarja ndarja e e qartë qartë e përgjegjë përgjegjësive sive për menaxhi menaxhim m nga prona dhe motivimi për dividendë dhe mundësia për të siguruar burime për investime krijon platformë për zhvillim zhvillim 2. Lehtës Lehtësia ia për të të siguruar siguruar buri burime me financ financiar iaree 3. Letësia Letësia në ndryshimin ndryshimin e strukturë strukturëss së pronësisë pronësisë dhe dhe transferin transferin e pronës pronës 4. Mena Menaxh xhme ment ntii i specia speciali lizu zuar ar 5. Përgj Përgjeg egjë jësi siaa e kufi kufizu zuar ar 6. Përf Përfit itim imee për për të punë punësua suari ritt Mangësitë: 1. Kapitali Kapitali themlet themletar ar i nevojshë nevojshëm m për krijimi krijiminn e koorporatë koorporatëss (i përcaktuar përcaktuar me ligj) ligj) 2. Taks Taksat atee dyf dyfis isht htaa 3. Kërkesa të mëdha juridi juridik: k: çertifikat çertifikatës ës së aksioneve, aksioneve, vulës vulës së korporatës, korporatës, librit librit korporativ të shënimeve, regjistrimit si inkorporatë, evidencë të detajizuar të kontabilitetit, regulativ lidhur me mbledhjet e këshillit kës hillit të drejtorëve, etj. 4. kont kontro roll llii i vës vësht htir irës ësuar uar 5. Rrezik Rrezikim im i aksi aksioner onerëve ëve të vegjël vegjël 6. Strukt Struktura ura menaxhu menaxhuese ese e korpor korporata atave ve Akcionerët janë pronarët e korporatës PERGJEGJESITË LIGJORE TË BIZNESEVE 1. Shoqëri Shoqëritë të tregt tregtare are me përgj përgjegj egjësi ësi të plot plotëë 2. Shoqëri Shoqëritë të tregta tregtare re me përgjeg përgjegjës jësii të kufizu kufizuar ar 3. Shoq Shoqër ërit itëë koma komand ndit itee FRANSHIZA SI FORMË E KRIJIMIT TË BIZNESIT Franshiza është një marrëveshje midis kompanisë poseduese të një marke të mirënjohur produkti (kompania prind) dhe një ndërmarrësi Tipet e franshizave janë: 1. Fransh Franshiz izaa e emr emrit it treg tregta tar r 2. Franshi Franshiza za e shpërnda shpërndarje rjess së produkt produktit it 3. Fran Fransh shiz izaa e past pastër ër Përparësitë e franshizës 1. Suksesi më i lehtë lehtë në zbatimi zbatiminn e teknologji teknologjisë së dhe standardeve standardeve / trajnimi trajnimi 2. Marketingu Marketingu / penetri penetrimi mi me i lehtë lehtë (emri (emri me i njohur njohur dhe identi identifikim fikimii me te) 3. Sistemi Sistemi i përpunuar përpunuar mire për të sigurauar sigurauar cilësi cilësinë në + standardet standardet 4. Asiste Asistenca nca tekni teknike ke dhe finan financia ciare re (trajni (trajnime) me) Të metat e franshizës 1. Pagesa e vazhdueshme vazhdueshme e franshize franshizess në kembim kembim të së drejtës drejtës 2. Standardet Standardet strikte strikte-- autonomia autonomia më e vogël (inspektimi (inspektimi nga franshizor franshizori) i) 3. Kufizi Kufizimet met në blerje blerje dhe shitje shitje
4. Kufi Kufizi zime mett në në asor asorti tima mann REGJISTRIMI I BIZNESVE 1. Bazat ligjore ligjore per krijimin krijimin dhe dhe funksioni funksionimin min e bizneseve bizneseve 2. Formë legale legale –regjistr –regjistrohen ohen tek tek organi organi perkatës perkatës shtetëror shtetëror 3. numri identifiku identifikues, es, xhiroll xhirollogaria, ogaria, emri tregtar tregtar (firma) (firma) 4. Përkufizojnë Përkufizojnë obligime obligime reciprok reciprokee me biznese biznesett e tjera tjera shteti shtetinn 5. Akti Akti i tehmel tehmelimi imit, t, Statut Statutii dhe Kontrata Kontrata Zakonisht e zhvilluar në sektorin e tregtisë(Vickham, 2003) Ndërmarrës qe i drejton burimet (resurset) e siguruara nga te tjeret Termi : Ndërmarrës dhe ndërmarrësi Richard Couton me 1734 Ndërmarrësi i lëvizë burimet nga një fushë më fitim më të ultë në një fushë me fitim më të lartë (D.Stoks, 2003) Shumpeteri në shekullin 20 ,ndërmarrësit i konsideron si një force destabilizuese në kuptimin e nxitjes së ndryshimit të asaj që ekziston P. Drucker në vitet 80,paraqitjen e ekonomisë së ndërmarrësisë do ta quajë “ngjarjen me shpresëdhënëse”: ajo incon ndryshimet e shpeshta, shfrytëzon shanst që tjerët nuk i shohin Krjon diçka ndryshe dhe bën që nevoja për risi të jetë e përhershme Wickham ( 2003) numron disa nga keto atribute : 1. Rrez Rrezik ikuu (ri (risku) sku) 2. Efi Efikasi kasitteti eti 3. Inova ovacioni oni Howard (1998) numron kater karakteristika qenesore te ndermarrësit : 1. Njohj Njohjaa e shansa shansave ve në treg treg 2. Gatish Gatishmeri meriaa për pranimi praniminn e rrëzi rrëzikut kut 3. Aftesia Aftesia per per te siguruar siguruar resurset resurset ( burimet) burimet) per investi investim m 4. Aftesi Aftesiaa per per te te menax menaxhua huarr bzine bzinesit sit Zimmerer dhe Scarborough ( 1998): nje person qe krijon nje biznes duke u ballafaquar me rrezikun dhe duke synuar realizimin e fitimit dhe rritjen e biznesit duke perfituar nga shansat dhe aftesia per te siguruar dhe menaxhuar resurset ( burimet) burimet) . Atributet e profilit te ndermarresit: 1. Deshira Deshira per marrjen marrjen e pergj pergjegj egjesi esise se 2. Preferenca Preferenca per nje nje rrezik rrezik te menaxhueshem menaxhueshem - nje rrezik rrezik i kalkul kalkulueshem ueshem 3. Vetebes Vetebesimi imi i larte larte ne afte aftesin sinee per sukses sukses 4. Deshira Deshira per per nje pergje pergjegje gje te shpej shpejte te ndaj ndaj veprimev veprimevee Fushat e veprimit të biznesit të vogël dhe të mesëm … 1. Aktivitete intensive për nga puna që realizohen me shfrytëzim më racional të burimeve njerëzore dhe pajisjeve, që sigurojnë punësim më të madh. 2. Nevoja për konsumatorë të rregullt që krijon një marrëdhënie midis shfrytëzuesve të rregullt të shërbimeve përkatësisht konsumatorëve dhe dhënësve /ofruesve të shërbimeve 3. Problemi i përputhjes mes ofertës dhe kërkesës ka të bëjë me pasigurinë lidhur me kërkesën e cila është shpeshherë vështirë e parashikueshme; 4. Fleksibiliteti në lokacion që ndërlidhet me faktin faktin se lokacioni duhet të jetë te konsumatorët. Kjo është një komponentë e rëndësishme e planit të marketingut
1. Pozi Pozici cion onim imii në tre tregg 2. Strate Strategji gjiaa rreth rreth përkufi përkufizim zimit it të çmim çmimeve eve 3. Strate Strategji gjiaa dhe dhe plani plani I shitj shitjes es 4. Plani Plani i promoci promocioni onit, t, publici publicitet tetit it dhe reklam reklamës ës PLANI I BIZNESIT 1. Plani Plani i biznesi biznesitt duhet duhet të siguroj sigurojëë inform informata atatt si: 2. Ku ndodh ndodhemi emi në mome momenti ntinn e tani tanishëm shëm?? 3. Analiz Analizaa mbi gjendj gjendjen en e tani tanishme shme (SWOT) (SWOT) 4. Ku dësh dëshir iroj ojmë më të të arri arrijm jmë? ë? 5. Qëllim Qëllimet et që dëshi dëshiroj rojmë më ti realizo realizojmë jmë 6. Si do të arrij arrijmë më atje atje?? 7. Shpjegi Shpjegimet met mbi kusht kushtet et e tregut, tregut, teknol teknologj ogjisë isë.. 8. Sa janë të të vlefshme vlefshme sakrificat sakrificat në në krahasim krahasim me investim investimet et që kemi kemi për të bërë? bërë? 9. Krahasim Krahasim në mes të të investime investimeve ve dhe efekteve efekteve nga investimet investimet Përgatitja dhe hartimi Përmbajtja 1. Rezyme 2. Histor Historiku iku i shkurtë shkurtërr dhe gjen gjendja dja e tani tanishme shme 3. Analiza SW SWOT 4. Përca Përcakt ktim imii i qëlli qëllime meve ve 5. Anal Analiiza e tre tregu gutt 6. Aspek Aspekte tett tek teknol nolog ogji jike ke 7. Aspek Aspekte tett e menax menaxhi himi mitt 8. Identifikim Identifikimii i shpenzime shpenzimeve, ve, investim investimeve eve dhe mjeteve mjeteve të financi financimit mit 9. Anal Analiz izaa Fina Financ ncia iare re Struktura -Në përgjithësi mund të themi se kemi të bëjmë me 4 njësi themelore: 1. Anal Analiz izaa e gje gjend ndje jess 2. Anal Analiiza e Tre Tregu gutt 3. Analiz Analizaa e teknol teknologj ogjisë isë dhe dhe menax menaxhme hmenti ntitt 4. Anal Analiz izaa Fina Financ ncia iare re 1. Analiza e gjendjes -Pasqyrë mbi: 1. Bizn Biznes esin in ekz ekzis istu tues es 2. Orig Origji jinë nënn e bizne biznesi sitt 3. Pronarët 4. Form Formëne ëne e organ organiz izim imit it 5. Rrug Rrugaa e zhv zhvil illi limi mitt Çka është SWOT analiza ? Teknikë e analizës së gjendjes aktuale të institucionit të caktuar dhe ambientit të tij Është faza e parë e planifikimit dhe ndihmon në fokusimin mbi çështjet kyçe SWOT 1. Stren Strengt gths hs – Përp Përpar arësi ësitë të 2. Weak Weaknes nesses ses – Dobë Dobësi sitë të 3. Oppor Opportu tuni niti ties es - Mun Mundë dësi sitë të 4. Thre Threat atss - Rrez Rreziq iqet et
SWOT përdoret për të zhvilluar një PLAN që merr për bazë 1. fakt faktor orët ët e bre brend ndsh shëm ëm 2. fakt faktor orët ët e jas jasht htëm ëm 3. maksim maksimizo izonn përparë përparësit sitëë dhe mundësi mundësitë të 4. minimi minimizon zon ndiki ndikimin min e dobësi dobësive ve dhe rrezi rreziqeve qeve Përparësitë (Strengths) 1. Cila Cilatt janë janë përpa përparës rësit itëë tuaja tuaja?? 2. Çfarë Çfarë bëni bëni ju më së mir miri? i? 3. Cilat Cilat janë janë përparës përparësitë itë tuaja tuaja në sytë sytë e të tjerëv tjerëve? e? Dobësitë – Weaknesses: 1. Çfarë Çfarë mund mund të të përm përmir irëso ësoni ni?? 2. Çfarë Çfarë nuk nuk e bëni bëni mirë mirë / apo e bëni bëni keq? keq? 3. Çfarë Çfarë nuk nuk duh duhet et të bëni bëni?? Mundësitë - Opportunities 1. Ku janë janë mundë mundësi sitë të e mir miraa për për ju? ju? 2. Cilat janë trendet trendet me interes interes për për të cilat keni ju njohuri? njohuri? Rreziqet - Threats 1. Me cilat cilat pengesa pengesa ballaf ballafaqoh aqoheni eni?? 2. Çfarë Çfarë bën bën konk konkure urenc ncaa juaj? juaj? 3. A po rrezikon rrezikon seriozisht seriozisht veprimtar veprimtarinë inë tuaj ndërrimi ndërrimi i shpejtë shpejtë i ambientit? ambientit? SMART 1. S – SPECIFIK FIK 2. M – I MA MATSHëM 3. A – I ARR ARRIT ITSH SHëM ëM 4. R – REALIST 5. T – I PëRKUFI PëRKUFIZUA ZUAR R Në PIKëPAM PIKëPAMJE JE KOHO KOHORE RE 1. Përkufizimi i produktit dhe konsumatorëve 1. Emri, Emri, paketi paketimi, mi, madhës madhësia, ia, karakt karakteri eristi stikat kat 2. Si do do titi plot plotës ësoj ojëë nevoj nevojat at 3. Pse mund mund të penetr penetrojë ojë në tregun tregun ekzi ekzistu stues/ es/tre tregun gun e ri 4. Çfarë Çfarë e dall dallon on nga nga të të tjerë tjerëtt Produkti mund të destinohet në tregjet: 1. TREGU I KONSUMIT KONSUMIT – nevoja nevoja indivi individuale duale dhe konsumi konsumi familj familjar ar 2. TREGU INDUSTRIAL INDUSTRIAL – produkte produkte të destinua destinuara ra për prodhim prodhim të të mëtejmë mëtejmë (gjysmëprodukte) 3. QEVERIA QEVERIA – prokurime prokurime dhe blerje blerje (kontrakt (kontraktim im i shërbimeve) shërbimeve) 4. EKSPORTI EKSPORTI – tregje tregje ndërkombëta ndërkombëtare re (kërkesa të të rrepta në pikëpamje pikëpamje të aftësi aftësisë së konkurruese) Procesi i identifikimit të segmenteve ka tri hapa: 1. Segm Segmen enti timi mi i treg tregut ut 2. Tregu ca cak 3. Pozi Pozici cion onim imii në treg treg Segmentimi në bazë të kategorive të konsumatorëve: Familja 1. Shtri Shtrirj rjaa gjeog gjeogra rafi fike ke 2. Të ardh rdhurat rat
3. Religjioni 4. Pro Profesio sioni 5. Edukimi 6. Nive Nivelli soc sociial 7. Mosha 8. Gjinia Tregu cak – bëhet pasi BVM ti ketë identifikuar segmentet e tregut 1. Vlerësi Vlerësimi mi i aktivi aktivitet teteve eve të secil secilit it segmen segmentt 2. Cili Cili gjen gjeneron eron më shumë shumë të të ardhu ardhura ra 3. Ku ka ka më pak pak kon konku kure renc ncëë 4. Cili Cili ka ka më tepë tepërr qëndr qëndrues ueshm hmëri ëri Të mirat zëvendësuese 1. Autobus Autobusii me Taxi Taxi Largës Largësia ia gjeo gjeograf grafike ike 2. Konku Konkuren rentt në sht shtet etin in fqi fqinj nj 3. Krahason Krahasonii produkt produktin in tuaj tuaj me atë të të konkurent konkurentëve ëve 3. Strategjia dhe plani i shitjeve 1. Shi Shitja tja dire direkt ktee 2. Porosit Porositëë (shi (shitj tjee e kontrakt kontraktuar) uar) 3. Ndër Ndërmj mjet etës ësit it 4. Shit Shitja ja me shum shumic icëë 5. Shit Shitje je me paki pakicë cë
1. Cila Cilatt janë janë dy ose më shumë shumë nga nga kara karakte kteri risti stika katt me të cila cilatt përku përkufi fizo zohen hen bizneset e vogla? Karakteristikat me të cilat përkufizohen bizneset e vogla janë: a) Menaxhm Menaxhment entii i firmës firmës është është i pavarur pavarur dhe zakonis zakonisht ht menaxherë menaxherëtt janë dhe pronarë. b) Kapitali Kapitali është është në pronësi pronësi të një një individi individi ose një një grupi të vogël c) Kryesi Kryesisht sht shtrih shtrihen en në një regjion regjion të vogël, vogël, ndërsa punëto punëtorët rët dhe pronarë pronarëtt janë po të njëjtit regjion. Mirëpo nuk do të thotë se tregu është lokal. d) Madh Madhës ësia ia e firm firmës ës në korn korniz izaa të indu indust stri risë së duhe duhett të jetë jetë e vogë vogëll kur kur krahasohet me ndërmarrjet më të mëdha në atë rajon. 2. Si defi definoh nohen en mikr mikrond ondër ërma marr rrjet jet,, ndërm ndërmarr arrje jett e vogl voglaa dhe dhe ndërm ndërmarr arrje jett e mesme sipas kriterit të numrit të punëtorëve? Mikrondërmarrjet, prej 1-19 të punësuar Ndërmarrjet e vogla prej 20-99 të punësuar Ndërmarrjet e mesme, prej 100-499 të punësuar . 3. Si ndahen ndahen BVM BVM në katego kategori ri ( tri kateg kategori ori sipas sipas BE)? BE)? Sipas Unionit Evropian NVM ndahen në tri kategori: Ndërmarrjet/bizneset mikro prej 1-9 të punësuar Ndërmarrjet/bizneset e vogla prej 10-49 Bizneset e mesme prej 50-249 të punësuar.
4. Si përkuf përkufizo izohen hen BVM BVM sipas sipas Bankë Bankëss Botëror Botërore? e? BVM sipas bankës botërore sa i përket numrit të punëtorëve është: Mikrondërmarrje prej 1-5 Ndërmarrje të vogla 6-25 Ndërmarrje të mesme prej 25-250. 5. Cila Cilatt janë janë spec specif ifik ikat at e BVM BVM?? Specifikat kryesore të BVM janë: Inova Inovaci cione onet, t, Fleks Fleksib ibil ilit itet eti, i, Marrë Marrëdh dhën ënie iett dire direkt ktee gjat gjatëë punë punës, s, Mund Mundës ësia ia e punësimit, menaxhimi bëhet nga një person, kapitali është i kufizuar, pavarësia e pronarëve, marrja e shpejtë e vendimeve 6. Çka kupto kuptoni ni me marr marrjen jen e shpejt shpejt të të vendime vendimeve ve të BVM BVM Me marrj marrjen en e shpej shpejtt të vendi vendime meve ve tek tek BVM BVM kupto kuptojm jmëë se në këto këto bizn biznese ese centralizimi është më i madh në rastin e marrjes së vendimeve, ka një numër të kufizuar të të punësuarve të cilët marrin pjesë në vendimmarrje apo kryesisht vendimmarrja bëhet nga vetë pronari. 7. Cilat Cilat janë janë disa disa prej prej zbuli zbulimev mevee të BVM? BVM? Klimatizimi, transmisioni automatik, celofani, helikopteri, aviomotorët, ngrirja e shpejtë, streptomicina, etj. 8. Si bëhe bëhett Menax Menaxhi himi mi i BVM BVM?? Në fazën fillestare të zhvillimit të BVM, në të shumtën e rasteve menaxhmenti zbat zbatohe ohett nga një një perso person. n. Mena Menaxh xherë erëtt apo vetë vetë Pronar Pronarët ët e këtyr këtyree bizne biznesev sevee dispo disponoj nojnë në me njoh njohuri uri të përg përgji jith thshm shme, e, kanë kanë auto autori rite tett të pakuf pakufiz izua uarr dhe dhe përgjegjësi në udhëheqjen e këtyre bizneseve. Po ashtu Menaxherët- pronarët e këtyre bizneseve marrin të gjitha vendimet strategjike dhe taktike që janë të lidhura me zhvillimin dhe punësimin. 9. Cila Cila është është rëndësi rëndësiaa e BVM në ekonom ekonominë inë e tregut tregut?? Rëndësia e BVM në ekonominë e tregut është e madhe, ato demonstrojnë një nivel të lartë të inovacionit, fleksibilitetit dhe adaptimit ndaj ndryshimeve të cilat ndodhin në rrethinë. Në ekonomitë e vendeve të zhvilluara përmenden kontributet që kanë dhënë BVN në ekonominë e tregut si psh. Kontributet në proceset e ndryshimeve teknologjike, kontributi në sjelljen e konkurrencës së shëndoshë, hapja e vendeve të punës, oferta e pasur e prodhimeve në tregun vendor, NVM bëh bëhen en të përs përsht htat atsh shme me në afri afrimi minn e njoh njohur uriv ivee dhe dhe shka shkath thtë tësi sive ve të reja reja,, përmirësimin e strukturave etj. Por vlen të theksohet se rëndësi a më e madhe i kushtohet punësimit në të cilin NVM zënë një vend të madh. 10. Në cilin cilin sektor të ekonomisë ekonomisë kemi më shumë BVM Në sektorin e Shërbimeve, të ndërtimit dhe Teknologjisë Informative. 11. Në çka bazohet bazohet teoria e dualitetit, dualitetit, teoria teoria e niçve strategjike strategjike në lidhje me me b. e vogla dhe të mëdha?
NË bazë të teorisë së dualitetit bizneset e vogla realizojnë aktivitet të ndryshëm nga bizneset e mëdha, bizneset e vogla shmangin ballafaqimin direkt me bizneset e mëdha në që do të thotë se nuk janë konkurrentë të bizneseve të mëdha.
12. Në Çka bazohet kompleksi kompleksi i konkurrencës konkurrencës direkte të BV dhe B. të mëdha? BM qëndrojnë më mirë në prodhimin e teknologjive të reja bazike përderisa BV janë më të mira në transformimin e tyre në produkte të reja për treg. Bizneset e mëdha janë më të suksesshme në aktivitete të shkallës së gjerë, prodhimi më efiçient dhe në marketingun e produkteve, ndërsa në anën tjetër BV janë të specializuara në tregjet niçe si dhe në krijim e tregjeve shtesë për produktet në fund të ciklit jetësor të tyre. Pra këto teori bazohen në faktin se këto dy kategori të bizneseve kanë qasje të ndryshme në ndonjë faktor të kufizuar të prodhimit., ky faktor mund të jetë i lidhur me aftësitë ndërmarrëse know-how apo në ndonjë resurs fizik. 13. Çka kuptoni kuptoni me kooperim kooperim të B. B. vogla dhe dhe të mëdha a mund të kooperojnë kooperojnë BV dhe BM dhe mos të jenë vetëm konkurrente? BV dhe BM nuk janë gjithnjë konkurrentë, mirëpo këto dy biznese shpesh kooperojnë dhe varen nga njëri tjetri. BM në shumë raste i sub-kontraktojnë aktivitetet e furnizimit të të mirave të ndërmjetme te bizneset e vogla, pra këto mund të kooperojnë në shumë fusha si psh. BV bëjnë furnizimin BM me lëndë të parë dhe produkte të ndërmjetme, gjithashtu BM janë ato që vendosin kushtet për rritjen e industrive në të cilat BV janë numër më të madh. 14. Cilat janë janë përparësitë përparësitë dhe mangësitë mangësitë e BV dhe BM? ( ne kete pyetje ka përdorur profa shume si dhe besoj se secili di mjafte nga jeta e përditshme) 15. Çka kuptoni me me fleksibilit fleksibilitet et të BV? Bizneset e vogla njihen për aftësitë e tyre për fleksibilitet rëndësia ekonomike kryesore e BV qëndron në aftësinë e tyre për të ndryshuar. Meqenëse BV nuk kanë kanë resu resurs rsee të mjaf mjaftu tues eshm hmee si dhe dhe janë janë nën nën pres presio ionn të vazh vazhdu dues eshë hëm m të kërcënimeve nga tregua, ato nuk ka zgjedhje tjetër përveç se të ndryshojnë nëse dëshirojnë të ekzistojnë. 16. Numëroni Numëroni disa prej fleksibiliteteve fleksibiliteteve?? Fleksibiliteti sipas madhësisë së bizneseve, fleksibiliteti në sektorë të ndryshëm të ekonomisë, fleksibiliteti si përgjigje ndaj fluktimeve në kërkesë për produkte dhe shërbime, fleksibiliteti dhe ndryshimet në çmime, fleksibiliteti dhe ndryshimet në teknologji, fleksibiliteti në format organizative etj. 17. Çka kuptonim fluktuimet fluktuimet në kërkesë dhe fleksibilitetin e bizneseve të vogla? BV veprojnë në tregjet apo industritë në të cilat fluktuimet në kërkesë janë dukuri e përhershme. Pra fluktuimet në kërkesë janë vetëm një nga aspektet i cili i detyron bizneset të jenë fleksibile.
18. Çka kuptoni me teknologji dhe fleksibilitet fleksibilitet të bizneseve të vogla? Bizneset e vogla zakonisht janë të kufizuara nga aspekti i kapitalit dhe mundësitë për financim të jashtëm i kanë shumë më të vogla se bizneset e mëdha, atëherë mundësitë për të poseduar teknologji të avancuar janë të vogla. 19. Çka kuptoni me fleksibilitetin fleksibilitetin dhe format organizative? BV janë më të prirura të jenë fleksibile në format organizative. Ky argument është i bazuar në faktin se BV kanë një strukturë organizative relativisht të thjeshtë detyrat dhe raportet në punë janë të qarta, bizneset e vogla mund të marrin punëtor të rinj kur kërkesa për produktet e tyre rritet, si dhe mund të largojnë nëse kërkesa bie. 20. Çka kuptoni me fleksibil fleksibilitet itet dhe çmimet? Bizneset mund të jenë fleksibile në çmime , mirëpo kjo varet nga qasja në info inform rmat atat at nga treg tregu. u. Efek Efekte tett e flek fleksi sibi bili lite teti titt të çmim çmimeve eve do të varen varen nga elasticiteti i kërkesës për këto dy produkte si dhe elasticiteti i kryqëzuar i këtyre produkteve. 21. Çka kuptoni kuptoni me raport raport optima optimall të BV dhe BM për zhvilli zhvillimin min ekonomik ekonomik të një vendi? Është tejet e rëndësishme që Ekonomitë nacionale të kenë një raport optimal të BV dhe BM. Është mjaft i rëndësishëm ky optimum në mes këtyre dy kategorive sepse prezenca më e madhe e njërës nga këto kategori në strukturën industriale të një ekonomie mund të ndikoj negativisht në rritjen ekonomike të atij vendi. 22. Çka ndodhë nëse një ekonomi ekonomi ka më shumë shumë BV? Nëse në një ekonomi ka më shumë BV kjo do të ndikonte në orientimin e biznesit në tregun vendor, zvogëlimin në kërkesë për kapital dhe shërbime për konsulencë, mos mos shfry shfrytë tëzi zimi minn e treg tregje jeve ve në të cila cilatt mund mund të përf përfit itoh ohet et nga nga preze prezenca nca e ekonomive të shkallës. 23. Çka ndodhë nëse një ekonomi ekonomi ka më shumë shumë BM? Nëse në ekonomi ka më shumë BM kjo do ta bënte ekonominë ekonominë rigide , sepse BV janë burimi kryesor i ndryshimeve në ekonomi. Kjo do të rriste tendencat për aktivitetet monopolistike dhe oligopolistike në ekonomi nga të cilat do të pasonin konsumatorët. 24. Çka kuptoni kuptoni me specifika specifikatt karakte karakteris ristik tikee të ekonomi ekonomive ve dhe cilat janë ato specifika të cilat ndikojnë optimalen në mes të BV dhe BM? Secila Secila ekonom ekonomii ka një numër numër të karakte karakterist ristika ikave ve specif specifiket iket cilat cilat e ndikoj ndikojnë në optim optimalen alen.. Këto Këto specifi specifika ka mund mund të jenë jenë të natyrë natyrëss instit instituci ucional onal,, politi politika ka të apliku aplikuara ara ekonom ekonomik, ik, histor historii të cilat cilat kanë ndikim ndikim në distrib distribuim uimin in specif specifik ik të ndërmarrësisë nëpër këto vende. 25. Në cilat faza faza të inovacionit inovacionit ......( nuk e kuptova) kuptova) BM dhe BV?
Zakonisht Zakonisht fazat e inovacionit inovacionit janë: invencioni, invencioni, zhvillimi, zhvillimi, prodhimi, hyrja në treg dhe difuzioni. BM e mëdha janë më të suksesshme në invencion dhe zhvillim, sepse posedojnë kapital, ndërsa BV janë më të suksesshme në fazat tjera e sidomos në plasim në treg.
26. Në bazë të cilit cilit indikatorë llogaritet efikasiteti i BV dhe BM në inovacione? Efektiviteti i BV në kuptimin e inovacioneve llogaritet në bazë të dy indikatorëve: shpen shpenzi zime mett për për inov inovac acio ione ne (shpe (shpenz nzim imet et për për hulum hulumti tim m dhe zhvil zhvilli lim) m) dhe inovacionet për punëtorë. 27. Cilat janë mendimet mendimet e disa ekonomistëve ekonomistëve lidhur lidhur me BV dhe BM sa i përket vendeve të punës, pagave dhe sigurisë së vendeve të punës 28. Në cilat industri gjenerojnë më tepër vende të punës BV dhe në cilat industri BM? BV gjenerojnë vende të punës kryesisht në industritë intensive në fuqi punëtore, ndërsa BM në industritë intensive në kapital.
LENDA: BIZNESI I VOGEL DHE I MESEM KAPITULLI I DYTE 1. Elementet Elementet te cilat cilat duhet te merren ne konsiderim konsiderim per te dhene nje perkufizim se cilat jane specifikat qe e dallojen ndermarresin nga menaxheri jane : •
Rreziku , Efektiviteti, Inovacioni
2. Kater Kater karakter karakterist istika ikatt qenesore qenesore te nderm ndermarr arresi esitt jane : •
Njohja e shanseve ne treg
•
Gadishmeria per pranimin e rrezikut
•
Aftesia per te siguruar resurset dhe menaxhuar biznesin
3. Grupi Grupimi mi I mena menaxh xher ereve eve esht eshtee ky: •
Zejtari, Promotori, Menaxheri professional
4. Faktoret Faktoret qe ndikojne ndikojne ne jete gjatesine gjatesine dhe dhe zhvillim zhvillimin in e BVM BVM ndahen ne:
•
•
Faktore te brendshem: Motivimi, vetit personale, shkathtesit dhe aftesit menaxheriale ne fushen e marketingut ,kontabilitetit, dhe financave Faktoret e jashtem: Nderlidhen me ndikimet e mjedisit makro ( niveli nacional, shtetror dhe nderkombetar) dhe mjedisi mikro (niveli lokal)
5. Pyetjet me te cilat cilat ndeshet pronari/nderm pronari/ndermarresi arresi gjate themelimit themelimit te nje nje biznesi te ri jane: •
Kur te filloj te themeloj biznesin , kur ta beje themelimin, ne cilin sektore
6. Faktoret Faktoret nga mjedsi mjedsi I afert qe qe ndikojne ndikojne ne mundesit mundesit hyrese sipas Porterit Porterit jane: •
Barrierat per hyrje ne treg, Fuqia e blerësve, Fuqia e furnitoreve, Potencialet e subtituimit, Rivaliteti ekzistues
7. Ekzist Ekzistojn ojnee disa forma forma specif specifike ike te nderma ndermarres rresit: it: •
Bizneset familijare, Grate ndermarrese, Ndermarresit me orar te pjesshem, me veprim nga shtepia
KAPITULLI I TRETE 1. Faktoret Faktoret te cilet cilet ndikojne ndikojne ne zgjedhjen zgjedhjen e formes formes adekuate adekuate te organizimit organizimit te te NVM jane: •
Kapitali fillestar dhe planet financiare
•
Perfitimet detyrimet dhe obligimet e pronareve – menaxherwve
•
Tatimet dhe regullimi qeveritar
•
Shfrytezimi I burimeve
•
Rritja, ekspansioni, integrimi dhe shitja.
2. Format Format krueso kruesore re te organi organizim zimit it sipas sipas pronsise pronsise jane: jane: •
Biznesi individual, Ortakeri, Korporata
3. Biznesi individual eshte pronar I vetem , pronar I mjeteve detyrimeve , profitit,
humbjes, rrezikut udheheqjes se biznesit.
4. Struktura organizative paraqet nje system te mardhenjeve formalisht te caktuar
dhe jo formalisht te zhvilluar e cila I udheheq aktivitetet e njerezve qe punojne bashke.
5. Perpar Perparesi esitt e biznes biznesit it indi individ vidual ual jane: jane: •
•
Lirine e veprimit, lehtesia e fillimit dhe mbarimit te biznesit, taksa me te thjeshta, kufizime me te vogla ligjore dhe kenaqesi personale.
Te metat e biznesit individual jane: Pergjegjesia eshte mbi pronarin, per obligimet e veta pergjigjet vet me tere pasurine e tij, veshtiresi per te siguruar kapitalin e nevojshem dhe burimet, pronari menaxheri teper I ngarkuar , kohezgjatja e ndermarrjes varet nga vullneti I pronarit, rreziqet personale semundje e papritur, vdekje.
6. Ortakria eshte biznes ne pronesi te dy ose me shume pronareve
7. Perpar Perparesi esitt e partne partnerit riteti etitt jane: jane: •
•
•
Rritje e potencialeve per funksionimin dhe zhvillimin e biznesit, sigurim me te lehte te kapitalit fillestare, mundesi me te medha per rritjen dhe zhvillimin , ndarja e profitit ne pjese te barabarta ose ne baze te mjeteve te investuara, leht themelohet.
Dobesit e partneritetit jane: Mos marreveshje midis partnereve rreth menaxhimit dhe autorizimit, rritja e kapitalit, kontinuiteti ne pune ndarja e punes.
8. Korporata eshte pergjegjese per obligimet e bera e jo pronaret e kapitalit.
Drejtoret, anetaret e bordit dhe menaxherit sherbejne si perfaqesues te kapitalit dhe jane pergjegjes per korporaten.
9. Perp Perpar aresi esitt e korpo korpora rates tes jan jane: e: •
•
•
Orijentimi kah zhvillimi, lehtesia per te siguruar burime financiare per investime, menaxhmenti I specializuar dhe pergjegjesia e kufizuar.
Mangesit e korporatave jane: Kapitali themelor I nevojshem per krijimin e korporatave, taksat e dyfishta, kerkesa juridike, kontrolli e veshtirsuar , rrezikimi I aksioneve te vegjel.
10. Strukturen Strukturen udheheqese te formes korporative korporative te organizimit organizimit e perbejne: perbejne:
•
Aksionaret, Keshilli (bordi) I drejtoreve dhe ekipi menaxhues.
Aksionaret jane pronare te korporates dhe per te mbrojtur interest e veta zgjedhin anetar ne keshillin e drejtoreve.
11.
Keshilli I drejtoreve eshte nje grup I personave me autoritet te kufizuar juridik , te cilet jane juridikisht pergjegjes aksionareve dhe jane zgjedhur nga ata.
12.
Koperativa eshte forme e organizimit te ndermarrjeve te vogla ne pronesi te pronareve e cila punon ne interest e pronareve dhe e cila I shfrytezon sherbimet e tyre.
13.
Joint Ventures (investimet e perbashketa) eshte forme e partneritetit per krijimin dhe zhvillimin e biznesit e krijuar me bashkimin e disa partnereve te angazhuar ne nje lemi mjaft te specializuar zakonisht me partnere te jashtem.
14.
Franshiza rrjedh ptej fjales franceze qe do te thote privilegj ose autorizim. Ndersa ne gjuhen anglese e drejt e votes, ndonje e drejt speciale, e drejta e emrit te sherbimeve dhe produkteve.
15.
Asociacioni ndrekombetare per franshizen e definon franshizen si raport kontinuel ne te cilen bleresi I franshizes siguron te drejten per biznes sipas nje marke , licence, me rregull dhe standarde strikte.
16.
17. Kontrata Kontrata per franshi franshizen zen : •
A eshte kontrate e drejt per te dyja palet ?
•
A jane kushtet e blerjes se franshizes te arsyeshme ?
•
A jane kushtet e veqanta ne kontrate te arsyeshme ne lidhje me: pagesat fikse, kuotat e shitjeve, te drejtat ekskluzive, cimimi total te franshizes.
18. Tipet e franshizes franshizes jane: jane: •
Franshiza e emrit tregtar, Franshiza e shperndarjes se produktit, Franshiza e pastert.
19. Perparesit Perparesit e franshi franshizes zes : •
Sukses me I lehte ne zbatimin e teknologjise dhe standardeve, trajnimi, marketing, sistemi I perpunuar mire per te siguruar cilesia + standardet .
20. Te metat metat e franshize franshizess :
•
Ndarja e fitimit dhe pengesat franshize , Ndjekja strikte e veprimeve te standardizuar, Kufizimet mbi blerjen , Me pak liri.
21. Elementet Elementet e permbajtjes se kontrates per regjistrimin regjistrimin e biznesit: biznesit: •
Identifikimi, Veprimtaria, Pasuria/kapitali, Menyra e formimit te kapitalit, Menyra e menaxhimit, Menyra e ndarjes se profitit/rrezikut, Hyrja dhe dalja nga partneriteti, Perfundimi I punes.
22. Ne grupin e motiveve qe lidhen me nevojen e verifikimit te personalitetit mund te merren: •
Deshira per pavaresi, deshira per te shfrytezuar shanset , deshira per ta materjalizuar pervojen ne biznes.
Ne grupin e motiveve qe lidhen me rritjen e mireqenjes sociale dhe rritjen apo rruajtjen e pasurise hyjne: Motivet financiare, Tradita familjare.
23.
24. Nder faktoret nxites qe kane burimin burimin nga nje nevoje apo detyrim mund te llogariten : •
Zvoglimi I shanseve per punesim, Humbja e vendit te punes, Konfliktet ne vendin e punes.
25. Menyrat per fillim fillimin in e biznesit nga ana e pronareve pronareve jane : •
Blerja e bisnesit ekzistues, Themelimi I biznesit te ri, Trashigemia e biznesit familjare, Bashkengjitje ne biznes.
26. Para se te merret vendimi per blerjen blerjen e biznesit ekzistues ekzistues duhet te analizohet analizohet puna e ndermarrjes dhe aspektet e veqanta si: •
Arsyet e shitjes se ndermarrjes, Analizen e profitabilitetit, profitabilitetit, Analiza e dokumenteve juridike.
27. Perparesite Perparesite e blerjes se nje biznesi biznesi ekzistues ekzistues : •
Tejkalimi I barrierave per hyrje ne treg, Kalimi I shpejt nga ideja ne shitje , besimi me konsumatoret ekzistues, Dija prezente ne stafin ekzistues per teknologji.
28. Te metat e blerjes blerjes se nje biznesi ekzistues: ekzistues:
•
Veshtiresia e percaktimit te obligimeve dhe detyrimeve te biznesit per shkak te pasigurise, Rreziku lidhur me asetet e paprekshme, reputacioni qe lidhet me reputacioni e keq, Trashigemia tek bizneset familjare, Stoqet jo adekuate.
29. Perparesit Perparesit e krijimit krijimit ten je biznesi te ri jane : •
Pronari zgjedh vet lokacionin e ndermarrjes, Pronari nuk I trashigon problemet qe dalin si pasoj e trashigemise negative te ndermarrjes, Pronari zgjedh vet fushen e veprimtarise, produktet dhe sherbimet, zgjedh dhe udheheqe vet personelin.
30. Te metat e krijimi krijimitt ten je biznesi te ri ri jane : •
Ekziston rrezik I lart I falimentimit ne vitet e para, Vellimi I investimeve, Veshtiresit e krijimit te marrdhenjeve te mira ndermjet njerezve brenda personelit.
Kapitulli I katert 1. Plan Planii I biz bizne nesi sitt para paraqe qet: t: •
Instrument te rendesishem te qeverisjes,
•
Zhvillimin e partneritetit dhe sigurimin e financimit nga burimet e jashtme.
2. Plani I biznesit biznesit duhet te te siguroj siguroj informa informatat tat e me poshtme: poshtme: •
Ku ndodhemi ne momentin e tashem ?, Ku deshirojme te arrijme?, Si do te arrijme atje ?, Sa do te jene te vlefshme sakrificat ne krahasim me investimet qe kemi per te bere ?
3. Burime Burimett me standart standartee te inform informati ative ve duhet duhet kerkuar kerkuar ne: ne: •
Dokumentet historike te biznesit, analizat, analizat, raportet dhe kontabilitetin kontabilitetin e vet, studimet origjinale dhe vetnake per gjenerimin e te dhenave – informative primare mbi tregun apo teknologjit dhe lokacionin e biznesit.
4. Permba Permbajtja jtja e plani planitt te biznesi biznesitt : Rezymeja, vellimin e sherbimeve dhe prodhimeve, historiku I shkurter dhe gjendja e pikerishme, analiza e pozicionit konkurrues dhe SWOT, Percaktimi I qellimeve, Analiza e tregut, Aspektet e menaxhimit, Identifikimi I shpenzimeve, investimeve dhe burimeve te financimit, analiza financiare
KAPITULLI I PESTE 1. Prezentimi I biznesit dhe analiza e gjendjes aktuale paraqet nje pasqyre te shkurter te biznesit ekzistues origjinen e biznesit, pronaret, formen e organizimit dhe rrugen e zhvillimit te tij.
2.
Analiza SWOT behet duke analizuar sa me hollesisht ndikimin e faktoreve te brendshem dhe te jashtem.
3.
Analiza SWOT quhet duke u bazuar ne shkronjat e para : S ( perparesit ), W ( dobesit ), O ( mundesite ), T ( rreziqet )
4. Diagram Diagramii I SWOTSWOT- it perbe perbehet het nga nga kater kater blloqe: blloqe: S: Perparesit Lokacioni I mire Shpenzimet e uleta Sherbimet per konsumet Partneret strategjik
W: Dobesit Shka.e pamjaftueshme menaxh Mungesa e pervojes Disajni I dobet Motivimi I dobet
O: Mundesit Rritja e nivelit te konsumit dhe GDP Ndertimi I infrastruktures Marveshjet e tregtis se lire
T: Rreziqet Rritja e taksave Inflacioni Pasiguria Kriza/ recesioni ekonomik
5. SMART paraqet nje karakteristik qe domosdo duhet te permbaje nje objective te perkufizuar mire. S – per specifik: qellimi duhet te jete I qarte dhe I kuptueshem M- I matshem: qellimi duhet te jete I matshem A- I arritshem: qellimi duhet te jete I arritshem dhe I kuptueshem R- realist : qellimi duhet te jete realist ne kuptim te mundesive per ta realizuar ate T- i perkufizuar ne pikepamje kohore : arritja e qellimit duhet te jete I perkufizuar dhe afatizuar 6.Produkti apo sherbimi mund te jete I destinuar ne tregjet : Tregu I konsumit, Tregu industrial, Qeveria, Eksporti.
7.Segmentimi I tregut shpesh behet duke pasur parasyshe kategorit e ndryshme te konsumatoreve potencial sipas karakteristikave te ndryshme te tyre si: Familja, Shtrirja gjeografike, Te ardhurat, Religjioni, Profesioni, Edukimi, Niveli social, Mosha.
8.Tregu duhet ndare ne kategori ( segmente ) diskrete qe mund te menaxhohen:
Sipas kritereve socio- demografike, Te ardhurat, Ne baze te statusit familjar, Kur ndermarrja prodhen lenden e pare, Madhesia e vedbanimit, Sipas menyres se jeteses , sasis se perdorimit te produktit.
9.Tregu cak dhe zgjedhja e tij behen pasi BVM t’I kete identifikuar segmented e tregut qe asaj I ofrojne me shume shanse per zhvillim. 10.Gjate hartimit te planit te biznesit perkufizimi I tregut cak behet sipas nje procedure qe ka te beje me: Identifikimin e nevojave dhe kerkesave te tregut cak, Cili eshte klienti juaj, Madhesia e tregut, terendet e rritjes
10.Komponentet e planit te marketingut jane: Politika e qmimeve, strategjia e shitjes, promocioni dhe shperndarja duke e perfunduar me planin e shitjeve
11.Pozicionimi ne treg paraqet qasjen e zenies se nje vendi te caktuar te qarte dhe te deshirueshem te produktit ne mendjen e konsumatoreve cak ne raport me konkurrencen 12.Strategjia rreth perkufizimit te qmimeve eshte diqka me e nderlikuar se sa te perkufizohen qmimet diqka me te ulta se konkurenca . Ndodh qe qmimet e uleta te kene efekte te kundert. 13.Strategjia dhe plani I shitjeve ka te beje me pershkrimin e metodes se shitjes perkatesisht kanalet e distribuimit dhe shperndarjes. 14.Plani I promocionit, publicitetit, dhe reklames sherbejne se si do te informoni , perkujtoni, komunikoni me konsumatoret qe tashem I kemi perkufizuar me segmentim dhe pozicionim 15.Publiciteti dhe marrdheniet publike – definohet si publikim I informatave positive te ndermarrjes apo produkteve dhe sherbimeve te saj ne masmedia te cilat nuk jane prone e vete ndermarrjes. 16.Propaganda ekonomike eshte menyre e komunikimit massiv qe ka per qellim te percjellin informaten te krijojne interesim dhe te stimulojne blerjen e produkteve dhe sherbimeve te ndermarrjes. 17.Disa nga faktoret qe ndikojne ne percaktimin e vendit – lokacionit te biznesit jane Shpenzimet e transportit dhe logjistika, Te dhenat mbi popillsin locale she shtrirjen e saj si dhe levizja.
18.Plani I personelit dhe pershkrimi I puneve duhet pasur kujdes sidomos per aspektet siq jane: Specifikimi I puneve, Pershkrimi I puneve sipas segmenteve perkatesisht blloqeve kryesore: marketing dhe shitja ,operacionet teknologjike, financat e kontabilitetit, menaxhmenti
19.Te identifikimi I investimeve dhe shpenzimeve duhet te merren ne konsiderim keto investime dhe shpenzime : Investimet: Paisjet, mjetet transportues Brenda lokacionit, mobiljet e zyres dhe paisjet ndihmese kompjuteri telefoni, internet Shpenzimet: Shpenzimet e materialit dhe lendeve te tjera ndihmese, shpenzimet e energjis, ujit, higjijenes publike shpenzimet e punes, shpenzimet e qirase. 20.Planifikimiet e rezultateve financiare behen sipas dokumenteve standarte si: Rrjedha e paras, Pasqyra e te ardhurave, Bilanci I gjendjes
21.Pasqyra e parase se gatshme tregon aftesine e biznesit per te paguar obligimet e veta ne para , faturat nga furnitoret, pagat, kredite, sherbimet publike, tatimet. 22.Shitja – e cila paraqet vleren e mallrave dhe sherbimeve te shitura e qe nxjeren nga plani I shitjes 23.Kostoja e shitjes san a ka kushtuar malli apo sherbimi I shitur ose I blere 24.Shlyrja e detyrimeve financiare me kohe ka nje rendesi shume te madhe : Per te ndertuar nje imazhe te mire, per te ruajtur partneret , per tu ikur sanksioneve, per te ruajtur vazhdimesin e funksionimit.
25.Struktura e bilancit te gjendjes eshte si vijon : Asetet/Mjetet/Kapitali Asetet xhiiruese/Likuidet jane: Paraja e gatshme, kerkesat, llogarit e pagueshme, stoqet Asetet fikse- pajisjet, toka, ndertesat, mjetet e transportit Obligimet – obligimet afatshkurtra /furnitoret, Obligimet afatgjata
26.Obligimet vijuese – jane jane borgje qe kompanija eshte marre vesh ti paguaj me afat te shkurter prandaj ndermarrja duhet te jete ne gjendje ti mbuloj ato nga asetet likuide. Diferenca mes aseteve likuide dhe obligimeve vijuese quhet kapitali qarkullues
27.Obligimet afatgjata – zakonishte paraqesin shuma te medha financiare qe ndermarrja planifikon ti paguaj per disa vite. 28.Kapitali paraqet ate qe eshte investuar ne kompanin nga vete pronaret apo ndermarresi dhe te tjeret jashte kompanise. 29.Koeficientet me kryesore te kalkulimit te treguesit te suksesit financiar jane: Profitabiliteti, Likuiditeti, Efiqnca, Efikasiteti I investimeve
30.Rezymeja e planit te biznesit duhet te permbaje keto informata bazike: Emri I biznesit dhe pershkrimi I shkurter I tij , investitoret, produkti dhe sasit qe planifikohen te prodhohen Tregu/segmentimi/tregu cak, sasit e planifikuara te shitjes Investimet e nevojshme burimet e financimit Rezultati financiar, cash flow, dhe bruto e neto fitimi Plani I realizimit: Fillimi dhe perfundimi I planit te biznesit
31.Masat me te rendesishme per realizimin e planit te biznesit jane: Sigurimi I burimeve financiare, menaxhimi I biznesit, Hartimi I orarit per zbatimin e planit te biznesit, Identifikimi I aktiviteteve qe duhet te kryhen, Caktimi I kohes se nevojshme per kryerjen e secilit aktivitet Diagrami I Gantit eshte nje paraqitje grafike ne te cilen pasqyrohen aktivitetet dhe koha e fillimit dhe perfundimit te tyre. KAPITULLI I GJASHTE
1. Specifikat Specifikat e menaxhimit menaxhimit te te marketing marketing jane te te lidhura lidhura me: me: •
Stilin e marketingut, Strategjine, Metodat e kerkimit,dhe identifikimin e tregut cak.
2. Per stilin stilin e marketingut marketingut ne BVM mund mund te flitet flitet per disa disa karakteristi karakteristika: ka: •
•
Strategjia e marketingut jo e formalizuar, Vellimi Vellimi I kufizuar I aktevitetit, produktit, qmimit. Involvimi I pronarit/ menaxherit dhe ndermarresit.
3. Karakteristik Karakteristikaa kryesore kryesore e mix marketingut marketingut ndermar ndermarres res eshte eshte :
•
Inovacioni, Informal, Identifikim I tregut cak, Interaktive.
4. Per ta bere identifi identifikimin kimin e tregut cak edhe biznesi I vogel ekzistojne ekzistojne dy qasje : •
•
Top – down/ nga lart posht : segmentimi, tragetii, pozicionimi Bottom – up/ nga poshte lart :Identifikimi I shanseve ne treg, Terheqja e nje baze iniciale te konsumatoreve, zgjerimi I bazes se konsumatoreve
5. Lidhur me krijimin krijimin dhe mbajtjen mbajtjen e raporteve raporteve afatgjata afatgjata mund mund te kemi kemi kete kete kategori konsumatoresh: •
Bleresi potencial, Konsumatori, Klienti, Mbeshtetes, Avokat, Partneri.
6. Specifikave Specifikave te menaxhimit menaxhimit te financave financave ne BVM per nga natyra natyra e nevojave nevojave mund te paraqiten keto kerkesa : •
Kapital te perhershem ( themelues ), Kapital punues , Financimi I aseteve fikse, financimi te eksportit
7. Kapitali Kapitali I perhershe perhershem m themelues themelues sajohet sajohet nga nga burimet burimet e ndryshme ndryshme si : •
Investimet personale, Kapitali ndermarres, Fondet politike.
8. Me financimin e kapitalit punues kemi te bejme me nevoja afatshkurtera
financiare, per perballimin e shperputhjeve ne periudhat midis pages se llogarive/ faturave, shpenzimeve operacionale dhe arketimit te kerkesave. 9. Financimi I aseteve ( asetet e prekshme )ka te beje me nje financim afatmesem
dhe afatgjate
3 – 10 e me shume vjete.
10. Burimet Burimet e financimit financimit te nevojave biznisore biznisore mbeshteten mbeshteten ne burime burime : •
Vetijake, Bankat, Kapitali ndermarres – investees, Leasing, Factoring .
11.
Burimet vetiake paraqesin burimin kryesore te financimit te BVM
12.
Bankat jane burimi me I shpejt I financimit te jashtem.
Leasingu paraqet marrjen e aseteve me qira ne saje ten je garancie bankare dhe nje pagese mujore ne emer qeras. Shpeshhere ky bashke punim perfundon me shitblerje.
13.
Factoringu eshte nje forme specifike per te siguruar kapitalin punuse. Kompania factoring merr pergjegjesine per mbledhjen e borxheve per nje kompensim duke I siguruar kompanise perqindjen e caktuar te mbledhjes.
14.
Plani I biznesit paraqet: •Instrument te rendesishem te qeverisjes, •Zhvillimin e partneritetit dhe sigurimin e financimit nga burimet e jashtme. Plani I biznesit duhet te siguroj informatat e me poshtme: •Ku ndodhemi ne momentin e tashem ?, Ku deshirojme te arrijme?, Si do te arrijme atje ?, Sa do te jene te vlefshme sakrificat ne krahasim me investimet qe kemi per te bere ? Qka peremban plani i biznesit Rezyme Historiku i shkurtër Analiza e pozicionit konkurrues dhe SWOT Aspektet e menaxhimit Aspektet teknologjike dhe përshkrimi i procesit të punës. Përcaktimi i qëllimeve për një periudhë të ardhshme kohore, .PLANI I PERSONELIT DHE PERSHKRIMI PERSHKRIMI I PUNËVE PUNËVE Faktor kyç Specifikimi i punëve Kategorizimi dhe numri i punëtorëve Përshkrimi i punëve sipas segmenteve përkatësisht blloqeve kryesore marketingu dhe shtija, operacionet teknologjike, financat e konatbiliteti, menaxhmenti Duhet analizuar se çfarë cilësie, dijesh, shkathtësishë e përvoje Cilat punë do t’i keni me orar të plotë dhe cilat mund t’i kontraktohen Trajnime shtesë Investimi nënkupton angazhimin e një shume të dhënë të parave në kohën e tanishme, në pritje të kthimit të një shume më të madhe në të ardhmen Segmentimi shpesh bëhet duke pasur parasysh kategoritë e ndryshme të konsumatorëve potencial sipas karakteristikave të ndryshme ndryshme si: Familja (madhësia) • Shtr Shtriirja rja gjeo gjeogr graf afiike • Të ardhurat • Religjioni • Profesioni • Edukimi • Nive Niveli li soc socia iall (gje (gjend ndja ja soc socia iale le)) • Mosha • Gjinia Analiza më e mirë e konkurrencës është që ti shikojmë ata me sytë e konsumatorëve - Cilët janë konkurruesit më të afërt, cili është segmenti unik, cila është peformansa e biznesit të tyre Krahasoni produktin tuaj me atë të konkurrentëve në aspektin e disnjit, madhësisë, çmimit;
Analizoni efektivitetin tuaj dhe të tyre në aspektin e menaxhimit, ndonjë evidence të shitjes si dhe trendin e tyre të zhvillimit; Segmentimi i tregut dhe tregu cak . Segmentimi shpesh bëhet duke pasur parasysh kategoritë e ndryshme të konsumatoreve potenciale sipas karakteristikave të ndryshme të tyre si: Familja, Shtrirja gjeografike, Të ardhurat, Regjioni, Profesioni, Edukimi, Niveli social, Mosha, Gjinia. 5.4 Analiza financiare Me analizën financiare do të shohim se çfarë janë efektet financiare dhe a mjaftojnë ato në disa aspekte të rëndësishme: Rrjedha e parasë; Pasqyra e të ardhurave; Bilanci i gjendjes 5.4.1 5.4 .1 Cash Ca sh flow flo w/rrjed /rr jedha ha e para p arassë Pasqyra e parasë së gatshme tregon aftësinë e biznesit për të paguar obligimet e veta në para: faturat nga furnitorët, pagat, kreditë, shërbimet publike, tatimet. 5.4.2 Pasqyra e te ardhurave bilanci i suksesit Dokumenti i pasqyrës së të ardhurave, përkatësisht bilancit të suksesit konstaton humbje ose fitim. 5.4.3 Bilanci i gjendjes Planifikimi i bilancit të gjendjes së paku për një periudhe trevjeçare është po ashtu i domosdoshëm për të konstatuar se cili do të jetë ndikimi i biznesit në pasurinë e pronarit. Bilanci Bilanci i gjendjes ofron informacione informacione rreth fondeve të kompanisë përkatësisht përkatësisht se si janë shfrytëzuar ato në biznes. Asetet likuide – paraqesin rezervat e kompanisë si dhe fondet e tjera që shërbejnë për operimin e biznesit në baza ditore, ku bëjnë pjesë paraja e gatshme Asetet fikse – janë fikse në kuptimin se nuk mund të shndërrohen lehtë në para të gatshme dhe se janë planifikuar që të zgjasin për disa vite Pika kritike e rentabilitetit (PKR) Sa më të mëdha të jenë shpenzimet fikse të ndërmarrjes, zakonisht merr kohë më shumë për arritur pikën e rentabilitetit Korporata Është më shumë karakteristikë për bizneset e mesme sesa ato të vogla. Menaxhmenti dhe prona janë qartazi të përkufizuara – prona mund të shitet – biznesi vazhdon. Korporata është përgjegjëse për obligimet e bëra e jo pronarët e kapitalit.
1.Cilat janë dy ose më shumë nga karakteristikat me të cilat cilat përkufizohen bizneset e vogla? Karakteristikat me të cilat përkufizohen bizneset e vogla janë: Menaxhmenti i firmës është i pavarur dhe zakonisht menaxherët janë dhe pronarë. Kapitali është në pronësi të një individi ose një grupi të vogël Kryesisht shtrihen në një regjion të vogël, ndërsa punëtorët dhe pronarët janë po të njëjtit regjion. Mirëpo nuk do të thotë se tregu është lokal. Madhësia e firmës në korniza të industrisë duhet të jetë e vogël kur krahasohet me ndërmarrjet më të mëdha në atë rajon. 2.Si definohen mikrondërmarrjet, ndërmarrjet e vogla dhe ndërmarrjet e mesme sipas kriterit të numrit të punëtorëve? Mikrondërmarrjet, prej 1-19 të punësuar Ndërmarrjet e vogla prej 20-99 të punësuar
Ndërmarrjet e mesme, prej 100-499 të punësuar . 3.Si ndahen BVM në kategori ( tri kategori sipas BE)? Sipas Unionit Evropian NVM ndahen në tri kategori: Ndërmarrjet/bizneset mikro prej 1-9 të punësuar Ndërmarrjet/bizneset e vogla prej 10-49 Bizneset e mesme prej 50-249 të punësuar.
4.Si përkufizohen BVM sipas Bankës Botërore? BVM sipas bankës botërore sa i përket numrit të punëtorëve është: Mikrondërmarrje prej 1-5 Ndërmarrje të vogla 6-25 Ndërmarrje të mesme prej 25-250. 5.Cilat janë specifikat e BVM? Specifikat kryesore të BVM janë: Inovacionet, Fleksibiliteti, Marrëdhëniet direkte gjatë punës, Mundësia e punësimit, menaxhimi bëhet nga një person, kapitali është i kufizuar, pavarësia e pronarëve, marrja e shpejtë e vendimeve 6.Çka kuptoni me marrjen e shpejt të vendimeve të BVM Me marrjen e shpejt të vendimeve tek BVM kuptojmë se në këto biznese centralizimi është më i madh në rastin e marrjes së vendimeve, ka një numër të kufizuar të të punësuarve të cilët marrin pjesë në vendimmarrje apo kryesisht vendimmarrja bëhet nga vetë pronari. 7.Cilat janë disa prej zbulimeve të BVM? Klimatizimi, transmisioni automatik, celofani, helikopteri, aviomotorët, ngrirja e shpejtë, streptomicina, etj. 8.Si bëhet Menaxhimi i BVM? Në fazën fillestare të zhvillimit të BVM, në të shumtën e rasteve menaxhmenti zbatohet nga një person. Menaxherët apo vetë Pronarët e këtyre bizneseve disponojnë me njohuri të përgjithshme, kanë autoritet të pakufizuar dhe përgjegjësi në udhëheqjen e këtyre bizneseve. Po ashtu Menaxherët- pronarët e këtyre bizneseve marrin të gjitha vendimet strategjike dhe taktike që janë të lidhura me zhvillimin dhe punësimin. 9.Cila është rëndësia e BVM në ekonominë e tregut? Rëndësia e BVM në ekonominë e tregut është e madhe, ato demonstrojnë një nivel të lartë të inovacionit, fleksibilitetit dhe adaptimit ndaj ndryshimeve ndr yshimeve të cilat ndodhin në rrethinë. Në ekonomitë e vendeve të zhvilluara përmenden kontributet që kanë dhënë BVN në ekonominë e tregut si psh. Kontributet në proceset e ndryshimeve teknologjike, kontributi në sjelljen e konkurrencës së shëndoshë, hapja e vendeve të punës, oferta e pasur e prodhimeve në tregun vendor, NVM bëhen të përshtatshme në afrimin e njohurive dhe shkathtësive të reja, përmirësimin e strukturave etj. Por vlen të theksohet se rëndësi a më e madhe i kushtohet punësimit në të cilin NVM zënë një vend të madh. 10.Në cilin sektor të ekonomisë kemi më shumë BVM Në sektorin e Shërbimeve, të ndërtimit dhe Teknologjisë Informative.
11.Në çka bazohet teoria e dualitetit, teoria e niçve strategjike në lidhje me b. e vogla dhe të mëdha? NË bazë të teorisë së dualitetit bizneset e vogla realizojnë aktivitet të ndryshëm nga bizneset e mëdha, bizneset e vogla shmangin ballafaqimin direkt me bizneset e mëdha në që do të thotë se nuk janë konkurrentë të bizneseve të mëdha. 12. Në Çka bazohet kompleksi i konkurrencës direkte të BV dhe B. të mëdha? BM qëndrojnë më mirë në prodhimin e teknologjive të reja bazike përderisa BV janë më të mira në transformimin e tyre në produkte të reja për treg. Bizneset e mëdha janë më të suksesshme në aktivitete të shkallës së gjerë, prodhimi më efiçient dhe në marketingun e produkteve, ndërsa në anën tjetër BV janë të specializuara në tregjet niçe si dhe në krijim e tregjeve shtesë për produktet në fund të ciklit jetësor të tyre. Pra këto teori bazohen në faktin se këto dy kategori të bizneseve kanë qasje të ndryshme në ndonjë faktor të kufizuar të prodhimit., ky faktor mund të jetë i lidhur me aftësitë ndërmarrëse know-how apo në ndonjë resurs fizik. 13.Çka kuptoni me kooperim të B. vogla dhe të mëdha a mund të kooperojnë BV dhe BM dhe mos të jenë vetëm konkurrente? BV dhe BM nuk janë gjithnjë konkurrentë, mirëpo këto dy biznese shpesh kooperojnë dhe varen nga njëri tjetri. BM në shumë raste i sub-kontraktojnë aktivitetet e furnizimit të të mirave të ndërmjetme te bizneset e vogla, pra këto mund të kooperojnë në shumë fusha si psh. BV bëjnë furnizimin BM me lëndë të parë dhe produkte të ndërmjetme, gjithashtu BM janë ato që vendosin kushtet për rritjen e industrive në të cilat BV janë numër më të madh. 14.Cilat janë përparësitë dhe mangësitë e BV dhe BM? ( ne kete pyetje ka përdorur profa shume si dhe besoj se secili di mjafte nga jeta e përditshme) 15.Çka kuptoni me fleksibilitet të BV? Bizneset e vogla njihen për aftësitë e tyre për fleksibilitet rëndësia ekonomike kryesore e BV qëndron në aftësinë e tyre për të ndryshuar. Meqenëse BV nuk kanë resurse të mjaftueshme si dhe janë nën presion të vazhdueshëm të kërcënimeve nga tregua, ato nuk ka zgjedhje tjetër përveç se të ndryshojnë nëse dëshirojnë të ekzistojnë. 16.Numëroni disa prej fleksibiliteteve? Fleksibiliteti sipas madhësisë së bizneseve, fleksibiliteti në sektorë të ndryshëm të ekonomisë, fleksibiliteti si përgjigje ndaj fluktimeve në kërkesë për produkte dhe shërbime, fleksibiliteti dhe ndryshimet në çmime, fleksibiliteti dhe ndryshimet në teknologji, fleksibiliteti në format organizative etj. 17.Çka kuptonim fluktuimet në kërkesë dhe fleksibilitetin e bizneseve të vogla? BV veprojnë në tregjet apo industritë në të cilat fluktuimet në kërkesë janë dukuri e përhershme. Pra fluktuimet në kërkesë janë vetëm një nga aspektet i cili i detyron bizneset të jenë fleksibile. 18.Çka kuptoni me teknologji dhe fleksibilitet të bizneseve të vogla?
Bizneset e vogla zakonisht janë të kufizuara nga aspekti i kapitalit dhe mundësitë për financim të jashtëm i kanë shumë më të vogla se bizneset e mëdha, atëherë mundësitë për të poseduar teknologji të avancuar janë të vogla. 19.Çka kuptoni me fleksibilitetin dhe format organizative? BV janë më të prirura të jenë fleksibile në format organizative. Ky argument është i bazuar në faktin se BV kanë një strukturë organizative relativisht të thjeshtë detyrat dhe raportet në punë janë të qarta, bizneset e vogla mund të marrin punëtor të rinj kur kërkesa për produktet e tyre rritet, si dhe mund të largojnë nëse kërkesa bie.
20.Çka kuptoni me fleksibilitet dhe çmimet? Bizneset mund të jenë fleksibile në çmime , mirëpo kjo varet nga qasja në informatat nga tregu. Efektet e fleksibilitetit të çmimeve do të varen nga elasticiteti i kërkesës për këto dy produkte si dhe elasticiteti i kryqëzuar i këtyre produkteve. 21. Në cilat industri gjenerojnë më tepër vende të punës BV dhe në cilat industri BM? BV gjenerojnë vende të punës kryesisht në industritë intensive në fuqi punëtore, ndërsa BM në industritë intensive në kapital. 22.Çka kuptoni me raport optimal të BV dhe BM për zhvillimin ekonomik të një vendi? Është tejet e rëndësishme që Ekonomitë nacionale të kenë një raport optimal të BV dhe BM. Është mjaft i rëndësishëm ky optimum në mes këtyre dy kategorive sepse prezenca më e madhe e njërës nga këto kategori në strukturën industriale të një ekonomie mund të ndikoj negativisht në rritjen ekonomike të atij vendi.
23.Çka ndodhë nëse një ekonomi ka më shumë BV? Nëse në një ekonomi ka më shumë BV kjo do të ndikonte në orientimin e biznesit në tregun vendor, zvogëlimin në kërkesë për kapital dhe shërbime për konsulencë, mos shfrytëzimin e tregjeve në të cilat mund të përfitohet nga prezenca e ekonomive të shkallës. 24.Çka ndodhë nëse një ekonomi ka më shumë BM? Nëse në ekonomi ka më shumë BM kjo do ta bënte ekonominë rigide , sepse BV janë burimi kryesor i ndryshimeve në ekonomi. Kjo do të rriste tendencat për aktivitetet monopolistike dhe oligopolistike në ekonomi nga të cilat do të pasonin konsumatorët 25.Çka kuptoni me specifikat karakteristike të ekonomive dhe cilat janë ato specifika të cilat ndikojnë optimalen në mes të BV dhe BM? Secila ekonomi ka një numër të karakteristikave specifiket cilat e ndikojnë optimalen. Këto specifika mund të jenë të natyrës institucional, politika të aplikuara ekonomik, histori të cilat kanë ndikim në distribuimin specifik të ndërmarrësisë nëpër këto vende. 26.Në cilat faza të inovacionit ......( nuk e kuptova) BM dhe BV? Zakonisht fazat e inovacionit janë: invencioni, zhvillimi, prodhimi, hyrja në treg dhe difuzioni. BM e mëdha janë më të suksesshme në invencion dhe zhvillim, sepse posedojnë kapital, ndërsa BV janë më të suksesshme në fazat tjera e sidomos në plasim në treg.
27.Në bazë të cilit indikatorë llogaritet efikasiteti i BV dhe BM në inovacione? Efektiviteti i BV në kuptimin e inovacioneve llogaritet në bazë të dy indikatorëve: shpenzimet për inovacione (shpenzimet për hulumtim dhe zhvillim) dhe inovacionet për punëtorë. 28.Elementet te cilat duhet te merren ne konsiderim per te dhene nje perkufizim se cilat jane specifikat qe e dallojen dallojen ndermarresin nga menaxheri menaxheri jane : Rreziku , Efektiviteti, Inovacioni 29.Kater karakteristikat qenesore te ndermarresit jane : Njohja e shanseve ne treg Gadishmeria per pranimin e rrezikut Aftesia per te siguruar resurset dhe menaxhuar biznesin 30.Grupimi I menaxhereve eshte ky: Zejtari, Promotori, Menaxheri professional 31.Faktoret qe ndikojne ne jete gjatesine dhe zhvillimin e BVM ndahen ne: Faktore te brendshem: Motivimi, vetit personale, shkathtesit dhe aftesit menaxheriale ne fushen e marketingut ,kontabilitetit, dhe financave Faktoret e jashtem: Nderlidhen me ndikimet e mjedisit makro ( niveli nacional, shtetror dhe nderkombetar) dhe mjedisi mikro (niveli lokal) 32.Pyetjet me te cilat cilat ndeshet pronari/ndermarresi gjate themelimit te nje biznesi te ri jane: Kur te filloj te themeloj biznesin , kur ta beje themelimin, ne cilin sektore 33.Faktoret nga mjedsi I afert qe ndikojne ne mundesit hyrese sipas Porterit jane: Barrierat per hyrje ne treg, Fuqia e blerësve, Fuqia e furnitoreve, Potencialet e subtituimit, Rivaliteti ekzistues 34.Ekzistojne disa forma specifike te ndermarresit: Bizneset familijare, Grate ndermarrese, Ndermarresit me orar te pjesshem, me veprim nga shtepia 35.Faktoret te cilet ndikojne ne zgjedhjen e formes adekuate te organizimit te NVM jane: Kapitali fillestar dhe planet financiare Perfitimet detyrimet dhe obligimet e pronareve – menaxherwve Tatimet dhe regullimi qeveritar Shfrytezimi I burimeve Rritja, ekspansioni, integrimi dhe shitja. 36.Format kruesore te organizimit sipas pronsise jane: Biznesi individual, Ortakeri, Korporata 37.Biznesi individual eshte pronar I vetem , pronar I mjeteve detyrimeve , profitit, humbjes, rrezikut udheheqjes se biznesit. 38.Struktura organizative paraqet nje system te mardhenjeve formalisht te caktuar dhe jo formalisht te zhvilluar e cila I udheheq aktivitetet e njerezve qe punojne bashke. 39.Perparesit e biznesit individual jane: Lirine e veprimit, lehtesia e fillimit dhe mbarimit te biznesit, taksa me te thjeshta, kufizime me te vogla ligjore dhe kenaqesi personale. 40.Te metat e biznesit individual jane: Pergjegjesia eshte mbi pronarin, per obligimet e veta pergjigjet vet me tere pasurine e tij, veshtiresi per te siguruar kapitalin e nevojshem
dhe burimet, pronari menaxheri teper I ngarkuar , kohezgjatja e ndermarrjes varet nga vullneti I pronarit, rreziqet personale - semundje e papritur, vdekje. 41.Ortakria eshte biznes ne pronesi te dy ose me shume pronareve 42.Perparesit e partneritetit jane: Rritje e potencialeve per funksionimin dhe zhvillimin e biznesit, sigurim me te lehte te kapitalit fillestare, mundesi me te medha per rritjen dhe zhvillimin , ndarja e profitit ne pjese te barabarta ose ne baze te mjeteve te investuara, leht themelohet. 43.Dobesit e partneritetit jane: Mos marreveshje midis partnereve rreth menaxhimit dhe autorizimit, rritja e kapitalit, kontinuiteti ne pune ndarja e punes. 44.Korporata eshte pergjegjese per obligimet e bera e jo pronaret e kapitalit. Drejtoret, anetaret e bordit dhe menaxherit sherbejne si perfaqesues te kapitalit dhe jane pergjegjes per korporaten. 45.Perparesit e korporates jane: Orijentimi kah zhvillimi, lehtesia per te siguruar burime financiare per investime, menaxhmenti I specializuar dhe pergjegjesia e kufizuar. 46.Mangesit e korporatave jane: Kapitali themelor I nevojshem per krijimin e korporatave, taksat e dyfishta, kerkesa juridike, kontrolli e veshtirsuar , rrezikimi I aksioneve te vegjel. 47.Strukturen udheheqese te formes korporative te organizimit e perbejne: Aksionaret, Keshilli (bordi) I drejtoreve dhe ekipi menaxhues. 48.Aksionaret jane pronare te korporates dhe per te mbrojtur interest e veta zgjedhin anetar ne keshillin e drejtoreve. 49.Keshilli I drejtoreve eshte nje grup I personave me autoritet te kufizuar juridik , te cilet jane juridikisht pergjegjes aksionareve dhe jane zgjedhur nga ata. 50.Koperativa eshte forme e organizimit te ndermarrjeve te vogla ne pronesi te pronareve e cila punon ne interest e pronareve dhe e cila I shfrytezon sherbimet e tyre. 51.Joint Ventures (investimet e perbashketa) eshte forme e partneritetit per krijimin dhe zhvillimin e biznesit e krijuar me bashkimin e disa partnereve te angazhuar ne nje lemi mjaft te specializuar zakonisht me partnere te jashtem. 52.Franshiza rrjedh ptej fjales franceze qe do te thote privilegj ose autorizim. Ndersa ne gjuhen anglese e drejt e votes, ndonje e drejt speciale, e drejta e emrit te sherbimeve dhe produkteve. 53.Asociacioni ndrekombetare per franshizen e definon franshizen si raport kontinuel ne te cilen bleresi I franshizes siguron te drejten per biznes sipas nje marke , licence, me rregull dhe standarde strikte. 54.Kontrata per franshizen : A eshte kontrate e drejt per te dyja palet ? A jane kushtet e blerjes se franshizes te arsyeshme ? A jane kushtet e veqanta ne kontrate te arsyeshme ne lidhje me: pagesat fikse, kuotat e shitjeve, te drejtat ekskluzive, cimimi total te franshizes. 55.Tipet e franshizes jane: Franshiza e emrit tregtar, Franshiza e shperndarjes se produktit, Franshiza e pastert 56.Perparesit e franshizes : Sukses me I lehte ne zbatimin e teknologjise dhe standardeve, trajnimi, marketing, sistemi I perpunuar mire per te siguruar cilesia + standardet .
57.Te metat e franshizes : Ndarja e fitimit dhe pengesat franshize , Ndjekja strikte e veprimeve te standardizuar, Kufizimet mbi blerjen , Me pak liri. 58.Elementet e permbajtjes se kontrates per regjistrimin e biznesit: Identifikimi, Veprimtaria, Pasuria/kapitali, Menyra e formimit te kapitalit, Menyra e menaxhimit, Menyra e ndarjes se profitit/rrezikut, Hyrja dhe dalja nga partneriteti, Perfundimi I punes. 59.Ne grupin e motiveve qe lidhen me nevojen e verifikimit te personalitetit mund te merren: Deshira per pavaresi, deshira per te shfrytezuar shanset , deshira per ta materjalizuar pervojen ne biznes. 60.Ne grupin e motiveve qe lidhen me rritjen e mireqenjes sociale dhe rritjen apo rruajtjen e pasurise hyjne: Motivet financiare, Tradita familjare. 61.Nder faktoret nxites qe kane burimin nga nje nevoje apo detyrim mund te llogariten : Zvoglimi I shanseve per punesim, Humbja e vendit te punes, Konfliktet ne vendin e punes. 62.Menyrat per fillimin e biznesit nga ana e pronareve jane : Blerja e bisnesit ekzistues, Themelimi I biznesit te ri, Trashigemia e biznesit familjare, Bashkengjitje ne biznes. 63.Para se te merret vendimi per blerjen e biznesit ekzistues duhet te analizohet puna e ndermarrjes dhe aspektet e veqanta si: Arsyet e shitjes se ndermarrjes, Analizen e profitabilitetit, profitabilitetit, Analiza e dokumenteve juridike. 64.Perparesite e blerjes se nje biznesi ekzistues : Tejkalimi I barrierave per hyrje ne treg, Kalimi I shpejt nga ideja ne shitje , besimi me konsumatoret ekzistues, Dija prezente ne stafin ekzistues per teknologji. 65.Te metat e blerjes se nje biznesi ekzistues: Veshtiresia e percaktimit te obligimeve dhe detyrimeve te biznesit per shkak te pasigurise, Rreziku lidhur me asetet e paprekshme, reputacioni qe lidhet me reputacioni e keq, Trashigemia tek bizneset familjare, Stoqet jo adekuate. 66.Perparesit e krijimit ten je biznesi te ri jane : Pronari zgjedh vet lokacionin e ndermarrjes, Pronari nuk I trashigon problemet qe dalin si pasoj e trashigemise negative te ndermarrjes, Pronari zgjedh vet fushen e veprimtarise, produktet dhe sherbimet, zgjedh dhe udheheqe vet personelin. 67.Te metat e krijimit ten je biznesi te ri jane : Ekziston rrezik I lart I falimentimit ne vitet e para, Vellimi I investimeve, Veshtiresit e krijimit te marrdhenjeve te mira ndermjet njerezve brenda personelit. 68.Plani I biznesit paraqet: Instrument te rendesishem te qeverisjes, Zhvillimin e partneritetit dhe sigurimin e financimit nga burimet e jashtme. 69.Plani I biznesit duhet te siguroj informatat e me poshtme: Ku ndodhemi ne momentin e tashem ?, Ku deshirojme te arrijme?, Si do te arrijme atje ?, Sa do te jene te vlefshme sakrificat ne krahasim me investimet qe kemi per te bere ? 70.Burimet me standarte te informative duhet kerkuar ne:
Dokumentet historike te biznesit, analizat, analizat, raportet dhe kontabilitetin kontabilitetin e vet, studimet origjinale dhe vetnake per gjenerimin e te dhenave – informative primare mbi tregun apo teknologjit dhe lokacionin e biznesit. 71.Permbajtja e planit te biznesit : Rezymeja, vellimin e sherbimeve dhe prodhimeve, historiku I shkurter dhe gjendja e pikerishme, analiza e pozicionit konkurrues dhe SWOT, Percaktimi I qellimeve, Analiza e tregut, Aspektet e menaxhimit, Identifikimi I shpenzimeve, investimeve dhe burimeve te financimit, analiza financiare 72.Prezentimi I biznesit dhe analiza e gjendjes aktuale paraqet nje pasqyre te shkurter te biznesit ekzistues origjinen e biznesit, pronaret, formen e organizimit dhe rrugen e zhvillimit te tij. 73.Analiza SWOT behet duke analizuar sa me hollesisht ndikimin e faktoreve te brendshem dhe te jashtem 74.Analiza SWOT quhet duke u bazuar ne shkronjat e para : S ( perparesit ), W ( dobesit ), O ( mundesite ), T ( rreziqet 75.Diagrami I SWOT- it perbehet nga kater blloqe : S: Perparesit Lokacioni I mire Shpenzimet e uleta Sherbimet per konsumet Partneret strategjik W: Dobesit Shka.e pamjaftueshme menaxh Mungesa e pervojes Disajni I dobet Motivimi I dobet O: Mundesit Rritja e nivelit nivelit te konsumit dhe GDP Ndertimi I infrastruktures Marveshjet e tregtis se lire T: Rreziqet Rritja e taksave Inflacioni Pasiguria Kriza/ recesioni ekonomik .76. SMART paraqet nje karakteristik qe domosdo duhet te permbaje nje objective te perkufizuar mire. S – per specifik: qellimi duhet te jete I qarte dhe I kuptueshem M- I matshem: qellimi duhet te jete I matshem A- I arritshem: qellimi duhet te jete I arritshem dhe I kuptueshem R- realist : qellimi duhet te jete realist ne kuptim te mundesive per ta realizuar ate T- i perkufizuar ne pikepamje kohore : arritja e qellimit duhet te jete I perkufizuar dhe afatizuar 77..Produkti apo sherbimi mund te jete I destinuar ne tregjet : Tregu I konsumit, Tregu industrial, Qeveria, Eksporti.
78..Segmentimi I tregut shpesh behet duke pasur parasyshe kategorit e ndryshme te konsumatoreve potencial sipas karakteristikave te ndryshme te tyre si: Familja, Shtrirja gjeografike, Te ardhurat, Religjioni, Profesioni, Edukimi, Niveli social, Mosha. 79..Tregu duhet ndare ne kategori ( segmente ) diskrete qe mund te menaxhohen: Sipas kritereve socio- demografike, Te ardhurat, Ne baze te statusit familjar, Kur ndermarrja prodhen lenden e pare, Madhesia e vedbanimit, Sipas menyres se jeteses , sasis se perdorimit te produktit. 80..Tregu cak dhe zgjedhja e tij behen pasi BVM t’I kete identifikuar segmented e tregut qe asaj I ofrojne me shume shanse per zhvillim. 81.Gjate hartimit te planit te biznesit perkufizimi I tregut cak behet sipas nje procedure qe ka te beje me: Identifikimin e nevojave dhe kerkesave te tregut cak, Cili eshte klienti juaj, Madhesia e tregut, terendet e rritjes 82..Komponentet e planit te marketingut jane: Politika e qmimeve, strategjia e shitjes, promocioni dhe shperndarja duke e perfunduar me planin e shitjeve 83.Pozicionimi ne treg paraqet qasjen e zenies se nje vendi te caktuar te qarte dhe te deshirueshem te produktit ne mendjen e konsumatoreve cak ne raport me konkurrencen 84.Strategjia rreth perkufizimit te qmimeve eshte diqka me e nderlikuar se sa te perkufizohen qmimet diqka me te ulta se konkurenca . Ndodh qe qmimet e uleta te kene efekte te kundert. 85.Strategjia dhe plani I shitjeve ka te beje me pershkrimin e metodes se shitjes perkatesisht kanalet e distribuimit dhe shperndarjes. 86.Plani I promocionit, publicitetit, dhe reklames sherbejne se si do te informoni , perkujtoni, komunikoni me konsumatoret qe tashem I kemi perkufizuar me segmentim dhe pozicionim 87.Publiciteti dhe marrdheniet publike – definohet si publikim I informatave positive te ndermarrjes apo produkteve dhe sherbimeve te saj ne masmedia te cilat nuk jane prone e vete ndermarrjes. 88.Propaganda ekonomike eshte menyre e komunikimit massiv qe ka per qellim te percjellin informaten te krijojne interesim dhe te stimulojne blerjen e produkteve dhe sherbimeve te ndermarrjes. 89.Disa nga faktoret qe ndikojne ne percaktimin e vendit – lokacionit te biznesit jane Shpenzimet e transportit dhe logjistika, Te dhenat mbi popillsin locale she shtrirjen e saj si dhe levizja. 90.Plani I personelit dhe pershkrimi I puneve duhet pasur kujdes sidomos per aspektet siq jane: Specifikimi I puneve, Pershkrimi I puneve sipas segmenteve perkatesisht blloqeve kryesore: marketing dhe shitja ,operacionet teknologjike, financat e kontabilitetit, menaxhmenti 91.Te identifikimi I investimeve dhe shpenzimeve duhet te merren ne konsiderim keto investime dhe shpenzime : Investimet: Paisjet, mjetet transportues Brenda lokacionit, mobiljet e zyres dhe paisjet ndihmese kompjuteri telefoni, internet
Shpenzimet: Shpenzimet e materialit dhe lendeve te tjera ndihmese, shpenzimet e energjis, ujit, higjijenes publike shpenzimet e punes, shpenzimet e qirase. 92.Planifikimiet e rezultateve financiare behen sipas dokumenteve standarte si: Rrjedha e paras, Pasqyra e te ardhurave, Bilanci I gjendjes 93.Pasqyra e parase se gatshme tregon aftesine e biznesit per te paguar obligimet e veta ne para , faturat nga furnitoret, pagat, kredite, sherbimet publike, tatimet. 94.Shitja – e cila paraqet vleren e mallrave dhe sherbimeve te shitura e qe nxjeren nga plani I shitjes 95.Kostoja e shitjes san a ka kushtuar malli apo sherbimi I shitur ose I blere 96.Shlyrja e detyrimeve financiare me kohe ka nje rendesi shume te madhe : Per te ndertuar nje imazhe te mire, per te ruajtur partneret , per tu ikur sanksioneve, per te ruajtur vazhdimesin e funksionimit. 97.Struktura e bilancit te gjendjes eshte si vijon : Asetet/Mjetet/Kapitali Asetet xhiiruese/Likuidet jane: Paraja e gatshme, kerkesat, llogarit e pagueshme, stoqet Asetet fikse- pajisjet, toka, ndertesat, mjetet e transportit Obligimet – obligimet afatshkurtra /furnitoret, Obligimet afatgjata 98.Obligimet vijuese – jane jane borgje qe kompanija eshte marre vesh ti paguaj me afat te shkurter prandaj ndermarrja duhet te jete ne gjendje ti mbuloj ato nga asetet likuide. Diferenca mes aseteve likuide dhe obligimeve vijuese quhet kapitali qarkullues 99.Obligimet afatgjata – zakonishte paraqesin shuma te medha financiare qe ndermarrja planifikon ti paguaj per disa vite. 100.Kapitali paraqet ate qe eshte investuar ne kompanin nga vete pronaret apo ndermarresi dhe te tjeret jashte kompanise. 101.Koeficientet me kryesore te kalkulimit te treguesit te suksesit financiar jane: Profitabiliteti, Likuiditeti, Efiqnca, Efikasiteti I investimeve 102.Rezymeja e planit te biznesit duhet te permbaje keto informata bazike: Emri I biznesit dhe pershkrimi I shkurter I tij , investitoret, produkti dhe sasit qe planifikohen te prodhohen Tregu/segmentimi/tregu cak, sasit e planifikuara te shitjes Investimet e nevojshme burimet e financimit Rezultati financiar, cash flow, dhe bruto e neto fitimi Plani I realizimit: Fillimi dhe perfundimi I planit te biznesit 103.Masat me te rendesishme per realizimin e planit te biznesit jane: Sigurimi I burimeve financiare, menaxhimi I biznesit, Hartimi I orarit per zbatimin e planit te biznesit, Identifikimi I aktiviteteve qe duhet te kryhen, Caktimi I kohes se nevojshme per kryerjen e secilit aktivitet Diagrami I Gantit eshte nje paraqitje grafike ne te cilen pasqyrohen aktivitetet dhe koha e fillimit dhe perfundimit te tyre. 104.Specifikat e menaxhimit te marketing jane te lidhura me: Stilin e marketingut, Strategjine, Metodat e kerkimit,dhe identifikimin e tregut cak. 105.Per stilin e marketingut ne BVM mund te flitet per disa karakteristika: Strategjia e marketingut jo e formalizuar, Vellimi Vellimi I kufizuar I aktevitetit, produktit, qmimit. Involvimi I pronarit/ menaxherit dhe ndermarresit. 106.Karakteristika kryesore e mix marketingut ndermarres eshte :
Inovacioni, Informal, Identifikim I tregut cak, Interaktive. 107.Per ta bere identifikimin e tregut cak edhe biznesi I vogel ekzistojne dy qasje : Top – down/ nga lart posht : segmentimi, tragetii, pozicionimi Bottom – up/ nga poshte lart : Identifikimi I shanseve ne treg, Terheqja e nje baze iniciale te konsumatoreve, zgjerimi I bazes se konsumatoreve 108.Lidhur me krijimin dhe mbajtjen e raporteve afatgjata mund te kemi kete kategori konsumatoresh: Bleresi potencial, Konsumatori, Klienti, Mbeshtetes, Avokat, Partneri. 109.Specifikave te menaxhimit te financave ne BVM per nga natyra e nevojave mund te paraqiten keto kerkesa : Kapital te perhershem ( themelues ), Kapital punues , Financimi I aseteve fikse, financimi te eksportit 110.Kapitali I perhershem themelues sajohet nga burimet e ndryshme si : Investimet personale, Kapitali ndermarres, Fondet politike. 111.Me financimin e kapitalit punues kemi te bejme me nevoja afatshkurtera financiare, per perballimin e shperputhjeve ne periudhat midis pages se llogarive/ faturave, shpenzimeve operacionale dhe arketimit te kerkesave. 112.Financimi I aseteve ( asetet e prekshme )ka te beje me nje financim afatmesem dhe afatgjate 3 – 10 e me shume vjete. 113.Burimet e financimit te nevojave biznisore mbeshteten ne burime : Vetijake, Bankat, Kapitali ndermarres – investees, Leasing, Factoring . 114.Burimet vetiake paraqesin burimin kryesore te financimit te BVM 115.Bankat jane burimi me I shpejt I financimit te jashtem. 116.Leasingu paraqet marrjen e aseteve me qira ne saje ten je garancie bankare dhe nje pagese mujore ne emer qeras. Shpeshhere ky bashke punim perfundon me shitblerje. 117.Factoringu eshte nje forme specifike per te siguruar kapitalin punuse. Kompania factoring merr pergjegjesine per mbledhjen e borxheve per nje kompensim duke I siguruar kompanise perqindjen e caktuar te mbledhjes. Nëpërmjet analizës financiare shohim efektet financiare dhe se a mjaftojnë ato në disa aspekte të rëndësishme: Në krahasim me investimet dhe sakrificat që kemi bërë A mjaftojnë ato të mbulojnë shpenzimet e punës dhe të kemi gjithnjë aftësi për të paguar obligimet A do të mjaftojnë të ardhurat e krijuara për të mbuluar shpenzimet dhe për të krijuar profit Si do të lëvizë pasuria RRJEDHA E PARASË (CASH FLOW) Tregon aftësinë e biznesit për të paguar obligimet e veta në para: Faturat Pagat Kreditë Shërbimet publike Tatime Me një fjalë ajo paraqet aftësinë paguese - LIKUIDITETIN RRJEDHA E PARASË (CASH FLOW)
Thelbi qëndron në faktin se paraje e gatshme në disponim të mjaftojë për të mbuluar kërkesat për pagesa. Shitja Kosotoja e shitjes Krijimi i fitimit nuk do të thotë se siguron sasi të mjaftueshme të parave të gatshme. ZBATIMI I PLANIT TË BIZNESIT Masat më të rëndësishme për të realizuar planin e biznesit janë : Sigurimi i burimeve fianaciare Menaxhimi i biznesit (dokument i qeverisjes) objektivat Identifikimi i aktiviteteve që duhen kryer Caktimi i bartësit e aktiviteteve. Caktimi i kohes se nevojshme për kryerjen e secilit aktivitet Diagrami GANTT Investimet: - Pajisjet – makinat dhe instalimet për prodhim duke i llogaritur ato sipas çdo pjese dhe kategorie të tyre me të gjitha shpenzimet përcjellëse të lizingut/blerja; Mjetet transportuese brenda lokacionit të punës si dhe për logjistikën e shitjes dhe furnizimit Mobiliet e zyrës dhe pajisjet ndihmëse Kompjuteri (hardueri dhe softueri), telefoni dhe interneti Objektet (ndërtimi / meremetimi) Kapitali punues inicial / mjetet e xhiros / stoqet iniciale që duhet të financojë zhvillimin e operacioneve të biznesit deri sa fillimisht të arkëtohen të ardhurat nga shitja B. Shpenzimet Shpenzimet e materialit dhe lëndëve tjera ndihmëse Shpenzimet e punës, sipas kualifikimit dhe vëllimit x paga e planifikuar në bazë të çmimit në tregun e punës Shpenzimet e energjisë, ujit, higjienës publike Shpenzimet e qirasë Shpenzimet administrative: telekomunikimet, furnizimet e vogla vo gla / letër etj. Udhëtimet e meditjet Shpenzimet e marketingut dhe promocionit Shpenzimet e financimit kur shfrytëzohen huatë apo kreditë Amortizimi vjetor i pajisjeve, i mjeteve të transportit, objekteve ndërtimore, përkatësisht i të gjitha aseteve fikse Krijimi i biznsit të ri – identifikimi i ideve, brainstormingu Të ndërtosh idetë / qëndrimet në interakcion me të tjerët Inkurajim i diskutimit, respektimi i mendimeve të tjerëve Regjistrimi i të gjitha ideve Sistemimi, klasifikimi dhe grupimi Krahso me qëllimet, ambiciet dhe resurset personale 2. Segmentimi i tregut dhe tregu cak Diversitet i konsumatorëve
Secili BVM identifikon nevoja specifike të tregut dhe konsumatorëve Procesi i identifikimit të segmenteve ka tri hapa: 1. Segmentimi i tregut 2. Tregu cak 3. Pozicionimi në treg “…ndërmarrjet me rritje të lartë të afarizmit kanë pasur sukses vetëm pse i kanë zbuluar dhe plotësuar nevojat e llojit të caktuar të konsumatorëve me produkte dhe shërbime të caktuara, por jo të gjithë konsumatorëve dhe jo me të gjitha produktet dhe të gjitha shërbimet..” Clifford and Cavanagh
Gjatë segmentimit të kihet parasysh edhe konkurrenca Segmentimi në bazë të kategorive të konsumatorëve: Familja Shtrirja gjeografike Të ardhurat Religjioni Profesioni Edukimi Niveli social Mosha Gjinia