UNIVERSITETI UNIVERSITETI MBRETËROR ILIRIA Fakulteti i Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomacisë Viti akademik 2009/2010 Semestri VI Lënda
Diplomacia e re ekonomike globale Tipi i punimit
ESE Aspekte Përshkruese Tema
Griza ekonomike Greke dhe impakti në ekonominë globale
Prof.Dr. Ylber Sela Ass. Mr Bardhok Bashota
Studenti
Bahri Gashi
Prishtinë, 14.04. 2010
Hyrje
Titullit të cilit i referohem me rastin e këtij punimi të emërtuar “Griza emërtuar “Griza ekonomike Greke” që ka për qëllim qëllim analiz analizimi imin n dhe argumenti argumentimin min e nevojs nevojshëm hëm për të kuptuar kuptuar kompeksitetin financiar dhe kontradiktor të ndërlikueshmërinë ekonomike të faktorëve dhe shkaqeve të krizës ekonomike ekonomike që në trajtimin trajtimin tone do të jenë të sistemuara sistemuara në disa këndvështrime të ndryshme. Që kur ditë më parë mes Greqisë e Gjermanisë kishte shpërthyer një luftë mediatike. Më shumë se një betejë mes mediave, duket një betejë mes dy shteteve me koncepte të kundërta për zhvillimin. Në një anketë të bërë së fundi nga gazeta më e madhe madhe
BILD, gjer gjerma mane, ne, BILD,
kërkon
që
gre grekët
të
përjashtohen
nga
Bashkimi
Evropian. Tetëdhjetë për qind e qytetarëve të vendit më të fuqishëm në Evropë, nuk pranojnë që të paguajnë para për të ndihmuar Greqinë, gjithashtu rreshton arsyet përse. Më posh poshtë të janë janë të botua botuara ra shka shkaqe qett pse pse sipa sipass kësa kësajj gaze gazete te Greq Greqia ia po shkon shkon drej drejtt falimentimi falimentimit. t. Në këtë aspekt Greqia Greqia është në prag të falimenti falimentimit, mit, por shpreson shpreson për miliarda ndihmë nga Bashkimi Europian. Grekët vazhdojnë të jetojnë përtej mundësive të tyre - kur mundeshin të kursenin miliarda. BILD numëron mëkatet më të këqija të grekëve: Në vijim po japim disa shembuj të çuditshmëm për një anëtarë të BE –së. Nuk ka fatura fatura,, nuk ka kasa; kasa; taksis taksistët tët,, kamari kamarierë erët, t, lulish lulishtar tarët: ët: pothuaj pothuajse se askush askush në sektor sektorin in e shërbimit nuk lëshon fatura. Kur u bë një përpjekje që karburantet të kishin kasa, pati grevë. Rreth 30 përqind e ekonomisë ekonomisë greke është në të zezë. Gjithashtu Gjithashtu kaosi me taksat: fshehja e taksave është si një lojë fëmijësh. Për shembull: mjekët e njohur në lagjen luksoze të Athinës, Kolonaki, deklarojnë të ardhura mujore nga 300 deri në 1000 euro. Shembuj të tjerë të burokracisë janë si, politika luksoze: parlamenti gjigand (300 anëtarë, katër herë më shumë për votues sesa Bundestag) u paguan deputetëve 16 rroga mujore në vit, përveç kësaj kanë dhe zyra e makina shërbimi. Në total, Greqia ka 50 mijë makina për nëpunës e politikanë. Kostot: 350 milion euro në vit.
1
Greqia Greqia gjithasht gjithashtu u konsiderohet konsiderohet si kampionë i Evropës Evropës në borxhe: në mënyrë që të vjedhin euro, Greqia prej kohësh ka falsifikaur bilancin shtetëror. Grekët kanë në total 300 miliardë euro borxhe, deficiti i shtetit është rreth 12.7 përqind (3% është e lejuar)një rekord europian. Me të drejtë konsiderohet moral i ndyrë i shifrave: për shkak se është bërë keq për lekë, shteti grek të lë në dispozicion 165 ditë për të paguar faturat. Për momentin shteti grek u ka borxh prodhuesve europiane të pajisjeve mjekësore rreth 5.2 miliardë euro.
Franca e Gjermania plan financimi për Greqinë
Liderët e vendeve evropiane, janë mbledhur në Bruksel dhe vendet tjera te BE –se disa herë rradhazi për të dikutuar mbi çështjen e krizës financiare greke dhe për të arritur arritur njëë ma nj marrrë rëve vesh shjje pa parran anda dallue uesse pë përr të nd ndal alua uarr rë rëni nien en e më tej ejsshm hmee të eu euro ros. s. Franca dhe Gjermania duket se kanë arritur një marrëveshje për një plan financimi për për të nd ndih ihmu muar ar Gr Greq eqin inëë që do të pë përf rfsh shij ijëë ed edhe he nd ndih ihmë mën n e Fo Fond ndit it Mo Mone neta tar r Ndërkombëtar. Sipas BBC e cila i referohet zyrtarëve në Bruksel, paketa e ndihmës, që do të duhet të aprovohet edhe nga vendet e tjera të eurozonës, do të jetë 23 miliard dollarë.
Presidenca franceze mendonte se do të duhet të kishte "kushte shumë preçize", në të cilat 16 vendeve të eurozonës "u kërkohej që të ndërhynin" për ndërhynin" për të ndihmu ndihmuar ar Greqinë. Gjitha Gji thasht shtu u një pako kredish kredish të koor koordin dinuar uaraa mes FMN-në FMN-në jan janëë par parash ashiku ikuar ar në kët këtëë marrëveshje. Liderët e Bashkimit Evropian javë më parë u mblodhën në Buksel për një samit
dyditor,
por
që
priitet pr
të
domino noh hej
nga
kriza
ekono nom mike
greeke. gr
Kancelarja gjermane, Angela Merkel , deklaroi më herët se një plan shpëtimi për Greqinë duhet të zbatohej vetëm si një alternativë e fundit për zgjidhjen e krizës. Kryeministri grek Jorgo Papandreu , tha se vendi i tij do të merrte masa shtrënguese të dhembshme, pavarësisht asaj që do të ndodhte në samit. Në ndërkohë vlera e euros ndërk ndë rkaq aq ka rë rënë në ndj ndjes eshë hëm, m, pë përr sh shka kak k të sh shqe qetë tësi sime meve ve se pr probl oblem emet et e Gr Greqi eqisë së me buxhetin po zgjeroheshin.
2
Përmasat e krizës financiare Greke
Athinë, 23 mars (MIA) - Kriza financiare në Greqi drejtpërdrejt mund të ndikojë në ekonomi ekonominë në e SHBA-s SHBA-së, ë, vlerës vlerësoi oi Denis Denis Lokart Lokart,, përfaq përfaqësu ësues es i rezerv rezervave ave federa federale le rë SHBA-së, i cituar nga gazeta greke "Katimerini". Ai shikon tre mënyra nëpërmjet të cilave kriza në Greqi do të mund drejtpërdrejtë të ndikojë ndaj ekonomisë amerikane: Një, në qoftë se vendet e BE-së merren me disa probleme të paraqitura, lidhur me buxhetin, kjo mund të pengojë në zhvillimin e eurozonës dhe eksportit amerikan për këtë rajon, tha Lokart, duke përkujtuar se BE-ja është tregu i parë për mallrat amerikane. Dy, në qoftë se kriza shkakton lëvizje të kapitaleve në drejtim drejt dollarit dhe në dëm të euros, revalorizi revalorizimi mi i valutës valutës amerikane, amerikane, e cila është e mundshme mundshme të dalë nga ajo, mund mund
ta
pris prishë hë
aftë aftëssinë inë
konk konkur urrrente ente
të
eksp ekspor orti titt
amer ameriikan, kan,
sht shtoi
Loka Lokart rt..
Momenti i tretë është i lidhur me krizën e mundur buxhetore në Greqi t'u shkaktoj shok tregjeve të parave. Kjo mund të reflektohet ndaj sistemit bankar nën formën e tërheqjes së investitorëve nga blerja e borxhit, deklaroi përfaqësuesi i rezervave federale amerikane.
Kriza Kriza financia financiare re greke greke nuk kanos kanos vetëm vetëm eur euron, on, por rre rreziko zikon n gjithë gjithë Bashkim Bashkimin in Evropian
''Kriza aktuale financiare që goditi Greqinë, ndërkohë që po i kanoset Spanjës, Portug Portugali alisë së madje madje edhe Italis Italisë, ë, kërkon kërkon përgji përgjigje gje të fuqish fuqishme me polit politike ike,, që megji megjitha thatë të ngec'', shkruan "Financial Times" Times" Kriza financiare greke nuk kanos vetëm euron, por rrezikon gjithë Bashkimin Evropian, prandaj ajo kërkon përgjigje të fuqishme politike, shkruante sot gazeta e njohur "Financial Times". ''Kjo që po ndodh në Greqi do të mund ta rrezikojë rrezikojë bashkimin e familjes familjes evropiane të ndërtuar ndërtuar përgjatë 60 viteve. viteve. Nëse Evropa në planin politik nuk bën hap përpara në përgjigjen e krizës greke, do të fillojë një hap pas dhe procesi i gjatë i integrimit evropian do të fillojë të shpërbëhet'', shton gazeta londineze. 3
''Formimi i tregut të vetëm dhe miratimi i valutës së përbashkët ishin vetëm elementet fillestare në krijimin e politikës së unionit, qësolli deri tek zgjerimi i ligjeve evropi evropiane ane dhe zvogël zvogëlimi imi i sovran sovranite itetit tit kombët kombëtar' ar'',', vazhdon vazhdon gazeta. gazeta. ''Kriz ''Krizaa aktual aktualee financiare financiare që goditi Greqinë, Greqinë, ndërkohë ndërkohë që po i kanoset kanoset Spanjës, Spanjës, Portugalisë Portugalisë madje edhe Italisë, kërkon përgjigje të fuqishme politike, që megjithatë ngec'', shkruan "Financial Times" Times".. "Me sa duket, duket, evropi evropianët anët nuk dëshir dëshirojn ojnëë të paguajnë paguajnë nga xhepi i tyre tyre për problemet e të tjerëve", vlerëson gazeta. ''Krahas krizës së re të euros, që do të mund të shfaqet për disa muaj, ka rrezik që Bashkimi Evropian të ballafaqohet edhe me krizën e mosbesimit'', përfundon ''Financial Times'' Kriza financiare greke dhe impakti i saj në Shqipëri
Shqipëria dhe shqetësimet për krizën e rëndë financiare që po kalon Greqia, tashmë i kanë kaluar ndjeshëm kufijtë e saj. Edhe në axhendën prioritare të vetë BE-së, “çështja greke” duket se është e para. Greqia rezulton vendi evropian evropian i prekur më rëndë, jo vetëm nga kriza financiare, financiare, por mbi të gjitha gjitha edhe nga një menaxhim i keq i financave të saj publike. Shteti fqinj rezulton gjithashtu edhe si një vend që nuk e ka pasur fare nën kontroll situatën financiare, si pasojë e defekte të mëdha në sistemin e statistikave dhe të dhënave bazë makroekonomike. Situata Situata e shifrave shifrave duket se është aq problematike problematike në besueshmërinë besueshmërinë e tyre, tyre, aq sa agjencia greke e statistikave ELSTA, do vihet nën tutelën e Eurostat-it ose nën survejimin e njërës nga agjencitë e statistikave të vendeve të tjera të BE-së. Deficiti buxhetor ka arritur arritur në shifrat shifrat negative rekord prej 12.7% nga maksimumi 3% që lejojnë kriteret e Manstrichtit. Borxhi publik i Greqisë e kalon shifrën e 300 miliardë eurove. Së fundi, duket se situata u bë më serioze, serioze, edhe si pasojë pasojë e faktit se një pjesë e kapitaleve private, private, nga frika e masave shtrënguese shtrënguese fiskale fiskale të Qeverisë, po shfaqin shfaqin një tendencë largimi nga Greqia. Duke ju referuar gazetave greke, “bankat greke po përballen me një largim masiv të kapitaleve të tyre drejt Zvicrës dhe Qipros, në shuma që mendohet se arrijnë në 10 miliardë euro”.
4
Gjithashu në thelb të asaj se si duhet ta shikojmë dhe trajtojmë edhe në Shqipëri krizën financiare greke dhe pasojat e saj mbi ekonominë shqiptare. është e vërtetë se bankat kryesore dhe më të mëdha greke janë në vështirësi serioze, pasojë e të cilave është vlerës vlerësimi imi “me nota nota më të ulëta” ulëta” që ju bë atyre atyre nga instit instituci ucione one ndërkom ndërkombët bëtare are të specializuara vlerësimi. Por, po ti referohemi analizave të revistave apo gazetave të specializuara financiare e bankare, efekti kryesor jashtë Greqisë i kësaj situate të bankave greke, duket se do të jetë një reduktim i kredisë që këto banka kanë dhënë në vende si Bullgaria, Rumania, Shqipëria, etj. Në mënyrë të veçantë, vlerësohet se pasojat më të mëdha mëdha prit pritet et t’i t’i ketë ketë Bullg Bullgar aria ia,, vend vend në të cili cilin n kred kredit itëë vjet vjetor oree të bank bankave ave greke greke vlerësohet se kanë arritur shumën e 1 miliard eurove. Në rastin e Shqipërisë, mendoj se nuk duhet të ketë vend për trembje apo panik në lidhje me performancën dhe situatën financiare të këtyre bankave, për faktin se bankat greke që janë prezente në Shqipëri, janë “banka bija” të “bankave mëmë” dhe funksionojnë si banka të veçanta të pavarura në mënyrë direkte apo të plotë nga qendra. Një ndikim i mundshëm në ekonominë shqiptare pritet të jetë zvogëlimi i sasisë së remitancave që emigracioni ekonomik shqiptar sjell në Shqipëri, si pasojë e një rritje të mundshme të papunësisë dhe kostos së jetesës në Greqi në këto 2-3 vite të një rigoroziteti buxhet buxhetor or ekstre ekstrem. m. Përveç Përveç uljes uljes së remita remitancav ncave, e, nga shumë shumë emigra emigrantë ntë ekonomi ekonomikë kë shqiptarë në Greqi nuk përjashtohet edhe mundësia e kthimit në Shqipëri, si pasojë e vështirësisë për të mbajtur vendet e tyre të punës apo për të gjetur vende të reja. Kjo situatë duhet studiuar me kujdes nga institucionet dhe politikat ekonomike e financiare shqiptare. Së dyti, ndikim negativ mund të ketë sektori i industrisë me fason, sepse një pjesë dërrmuese e kompanive prezente në tregun shqiptar janë me kapital dhe porosi greke dhe natyrisht që kriza pritet t’i prekë direkt apo indirekt këto biznese, sidomos nëse ato e kanë aktivitetin bazë të tyre në tregun grek. Shumë nga këto ndërmarrje kanë filluar të mendojnë për mënyrat dhe masat e nevojshme që duhet të marrin për të përballuar një kontraktim të përkohshëm të aktivitetit të tyre, si pasojë e situatës në Greqi duke u bërë shumë të ndjeshme edhe në kërkesat për mbështetje nga Qeveria shqiptare.
5
Konkluzione
Nuk mund të përjashtohet mundësia që Greqia e cila për momentin po ballafaqohet me krizë serioze ekonomike, në fund megjithatë të publikojë se nuk është në gjendje ta kthejë borxhin, vlerëson gazeta britanike "Ekonomist". Rasti me Greqinë, siç theksohet, theksohet, përkujton përkujton në atë që ndodhi me Argjentinë Argjentinën n në vitin vitin 2001, kur ky vend amerikano-ju amerikano-jugor gor pas kaosit disa mujor, në të cilin ra sektori i saj bankar në dhjetor të atij viti, publikoi se nuk është në gjendje ta kthejë kredinë prej 81,8 miliardë dollarëve, e cila edhe pse më 29 mars arriti të grumbullojë 6,7 miliardë dollarë nga shitja e detyruesve shtetërorë, ka nevojë për shumë më tepër mjete financiare. Kur dihet se tani në një vend të BE –së, 30% e ekonomisë dhe e sistemit financiar është ekonomi informate, kur dihet nga statistikat Grekët kanë në total 300 miliardë euro borxhe, deficiti i shtetit është rreth 12.7 përqind (3% është e lejuar)- një rekord europian. Gjithashtu shteti grek u ka borxh prodhuesve europiane të pajisjeve mjekësore rreth 5.2 miliard miliardëë euro. euro. Greqia Greqia ka 50 mijë mijë makina makina për nëpunës nëpunës e politi politikanë kanë.. Kostot Kostot:: 350 milion euro në vit. Nga pikëpamja sociopolitike me të drejtë citonte citonte "Financial Times", se ''Kjo që po ndodh në Greqi do të mund ta rrezikojë bashkimin e familjes evropiane të ndërtuar përgjatë 60 viteve Së fundi, nuhatja e bankierëve bankierëve greke që “bankat “bankat greke po përballen me një largim largim masiv të kapitaleve të tyre drejt Zvicrës dhe Qipros, në shuma që mendohet se arrijnë në 10 miliardë euro”, vlet për një ndërlikueshmëri në disa pista të zeza ekonomike si dhe një thelli thellim m psikol psikologj ogjiko iko - faktik faktik i krizës krizës ekonom ekonomike ike mëton mëton të vazhdoj vazhdoj edhe përkund përkundër ër inje injekt ktim imit it të disa disa mili miliar arda dave ve ( 23) 23) si fazë fazë e parë parë nga Gjer Gjerma mani niaa e Franc Francaa si masa masa preventive.
6
