11. Sınıf Türk Ed. Dil Ve an. Soru Bankası

1.

fasikül

YAL S O S , E NC İSİ Ü Ş Ü D TLA ATIN İLİŞK tın İlişkisi A Y İ B E ED HAY al ve Siyasi Haya İ S A Y İ VE S e, Sosy nc a Düşü l t a y i b Ede i Dönem e m ş e l Yeni

1

IN İLİŞKİSİ NCE, SOSYAL VE SİYASİ HAYAT EDEBİYATLA DÜŞÜve isi İlişk Siyasi Hayatın Edebiyatla Düşünce, Sosyal

1.

manında Cumhuriyet’in kuruluş dönemiyle ilgili pek çok ayrıntı bulmak

Edebî eser, ait olduğu çağın olaylarından soyutlanamaz; o çağa ait izleri geleceğe taşır.

Yazarın dünya görüşü onun eserlerinde

Yakup Kadri’nin, Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra yazdığı “Ankara” romümkündür.

Bu bilgiden aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Edebî eser, sosyal ve siyasi hayattan etkilenir.

B) Edebî eser, sosyal ve siyasi hayatı etkiler.

C) Edebî eserin ünü, yazarın ününü geçebilir.

D) Edebî eser, topluma yön verebilir.

E) Edebî eser, okuyucunun düşüncelerini etkiler.

2.

Halide Edip, milliyetçi bir yazardı; “Ateşten Gömlek, Yeni Turan” gibi eserlerinde Türklüğü öne çıkarmıştır.

karşılık bulur. Bu yönüyle edebî eser, ya-

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

zarın kafasının içindekileri gösteren bir

A) Edebî eserin sosyal hayattan etkilendiği

B) Edebî eserin, okuyucunun isteği doğrultusunda şekillenebildiği

C) Edebî eserin, yazarın düşünce dünyasına göre şekillendiği

D) Edebî eserin toplumsal yaşamı eleştirebileceği

E) Edebî eserin üslubunun içeriğine göre şekillendiği

3.

Anadolu’da yoksulluk yaşanmasaydı köy romanlarında yoksulluk öne çık-

aynadır.

Yazar, kendisini toplumdan ne ölçüde soyutlarsa soyutlasın halkın yaşadığı sorunlar, onun eserine yansır.

11

TÜRK EDEBİYATI DİL VE ANLATIM

2

Edebiyat; tarih, sosyoloji gibi toplumun

mazdı.

Bu cümlenin yazarı aşağıdakilerden hangisini anlatmaktadır?

A) Edebiyat, yaşananı değil, yaşanması gerekeni anlatır.

B) Edebî eser, gerçeküstü ayrıntılar içerebilir.

C) Yazar, eserini okuyucusunun düzeyine göre yazar.

D) Edebiyat, sosyal gerçekleri aktarır.

E) Siyasi olaylar, edebiyatçının özgürlüğünü kısıtlayabilir.

4.

I. Edebî eserde düşünceye yer verilmez.

II. Edebî eser, yazıldığı çağın siyasi yaşamından izler taşıyabilir.

III. Edebî eser, tarihî olayları edebî bir üslupla ve yazarın bakış açısı doğrultusunda aktarır.

yaşadıklarıyla doğrudan ilgili bilimlerin sunduğu malzemeyi yazarın kişisel yak-

IV. Edebiyatın gerçekleri ele alış tarzı, tarih biliminin ele alış tarzından farklıdır.

laşımı ve estetik anlayışı doğrultusunda kullanır.

V. Sosyal yaşamı ele alan bir esere edebî eser denemez.

Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangileri doğru değildir?

A) I. ve II.

B) I. ve IV. C) I. ve V.

D) II. ve III.

E) III. ve V.

ünite

ÖĞRETEN TEST

EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasi Hayatın İlişkisi

1.

Çağlar öncesinde yaşananları kaynaklardan araştırarak

3.

anlatan romancının amacı tarih anlatmak olmasa da ---

hangisiyle sürdürülebilir?

Açıp da içinden kaçamaz mısın

A) yazdığı roman, kimi tarihî bilgilerin okuyucuya ulaşma-

Azad eyleseler uçamaz mısın

Kırık mı kanadın kolların hani” gibi şaheserlerimiz söylenmezdi.

B) okuyucunun geçmişte yaşananları eksiksiz öğrenme

C) tarihin, edebî eserde olduğu gibi anlatılmasını istemiş

D) tarihle ilgili araştırma yapanların aradıklarını onlara vermeyebilir.

kadar çok ağıt bulunmaz ve “Ecel tuzağın açamaz mısın

olabilir.

Anadolu’da yas geleneği olmasaydı Türk edebiyatında bu

isteğini karşılamaz.

KONU TESTİ

Bu cümle, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerin

sını sağlar.

1

E) edebiyatla tarih arasındaki ilgiyi açıklamakta güçlük çekebilir.

Bu metinde aşağıdakilerden hangisi işlenmiştir?

A) Edebiyat, okuyucunun estetik anlayışını değiştirir.

B) Edebiyat, sosyal hayatın gerçeklerinden etkilenir.

C) Edebiyatın temel amacı güzellik oluşturmak değildir.

D) Edebiyat, diğer sanatların verilerini kullanır.

E) Edebiyat, halkın düşünce dünyasına yön verir.

Yıldızlı Soru 1

2.

Aşağıdakilerden hangisi edebiya t, sosyal ve siyasi hayat arasındaki ilişkiyi örneklem ektedir? A) Bireysel konulara ağırlık vere n sanatçıların eserlerinin her dönem popülerliğini koru ması B) Turgut Özakman’ın “Şu Çılg ın Türkler” adlı eserinin toplum tarafından büyük ilgi görm esi C) Millî Mücadele yıllarında yaşayan sanatçıların, eserlerinde Millî Mücadele’nin ele alınması D) Cumhuriyet Dönemi sanatçıla rının genellikle yalın bir anlatıma başvurması E) Divan Edebiyatı Dönemi’nde “Sanat, sanat içindir.” görüşünün etkili olması

II. Abdülhamit Dönemi’nde, ülkenin içinde bulunduğu koşullar gereği, sosyal ve siyasi konuların yazar ve şairlerce sık işlenmesine olumlu bakılmamış, bu da içeriği toplumu

4.

doğrudan ilgilendirmeyen edebî eserlerin çoğalmasının

Rousseau’nun doğa-şehir karşıtlığından etkilenmiştir. Ku-

yolunu açmıştır.

yucaklı Yusuf’ta kahramanın, kasabanın kokuşmuşluğun-

Bu cümleden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi

dan uzaklaşmak istedikçe doğaya sığınması bu etkinin neticesidir.

söylenebilir?

A) Edebiyatçılar, duyguyu düşünceden daha çok önem-

B) Edebiyatta içerikle üslup arasında uyum aranır.

C) Edebiyatçı, topluma yol gösteren bir aydın olmak durumundadır.

D) Edebiyatın şekillenmesinde siyasi ortamın rolü vardır.

E) Edebiyat, halkla bilgi arasındaki köprüyü inşa eden sanattır.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmaktadır?

serler.

1

Sabahattin Ali, gerçekçi bir yazar olarak bilinse de

A) Sosyal hayatın edebî eser üzerindeki etkisi

B) Yazarın toplumun hangi kesimine seslendiği

C) Yazarın düşünce yapısının edebî esere yansıması

D) Yazarın kendisini toplumdan soyutlamasının olumsuzluğu

E) Kahramanın yazardan bağımsız gelişmesinin önemi

3

KONU TESTİ

5.

IN İLİŞKİSİ NCE, SOSYAL VE SİYASİ HAYAT EDEBİYATLA DÜŞÜve isi İlişk Siyasi Hayatın

1

Edebiyatla Düşünce, Sosyal

Osmanlı bürokrasisinin kokuşmuşluğunu anlatan bir tarihî

7.

daki ilişki anlatılmaktadır?

eser yoktur. Bu konuda araştırma yapmak isteyen, pek çok halk şiirinin yanında Fuzuli’nin “Şikâyetname”sini ve Nabi’nin hikmetli şiirlerini okumak durumundadır. Bu cümlede anlatılanlar aşağıdakilerden hangisini

doğrulamaktadır?

A) Toplumun karşılaştığı aksaklıklar, edebî eserde kendisine yer bulur.

B) Edebiyat, halkın sözcülüğünü üstlenen bir sanat değildir.

C) Edebiyatçılarla yönetenler arasındaki ilişki, edebiyatı gerçeklerden uzaklaştırır.

A) Kemal Tahir’in eserlerinde, yaşadığı sıkıntıların koyu izlerini bulmak zor değildir.

B) Orhan Kemal, varoş denen kenar semtlerde oturanlarla ilgili ayrıntılı bir gözleme sahiptir.

C) Edebiyatın gelenek üzerine oluşması gerektiği görüşü, Yahya Kemal’i eski şiirimizin olanaklarından yararlanmaya yönlendirmiştir.

D) Ahmet Haşim’in yalnızlığa düşkünlüğü, onun şiirini âdeta şehrin dışına çıkarmış; sessiz kırlara sürmüştür.

D) Edebiyatçının amacı, bilgi aktarmak değil, okuyucunun zevkine seslenmektir.

Aşağıdakilerin hangisinde edebiyatla düşünce arasın-

E) Necip Fazıl’ın aruza ilgi göstermemesi hececiliğin onun döneminde ulaştığı gücün bir göstergesidir.

E) Maddi bir gereksinimi karşılamak üzere oluşturulan eser, sanat eseri değildir.

8.

(I) Şinasi, Fransız aydınlarıyla tanışmanın neticesinde Batılı yaşam tarzını yakından gördü ve Şair Evlenmesi’nde bu yaşam tarzına geçmek gerektiğine dair işaretler verdi. (II) Namık Kemal’in devrimci kişiliğine rağmen o işaretleri çok algıladığı söylenemez. (III) Namık Kemal, eserlerinde kahraman nitelikli Türklerin yanında geleneksel yaşama uymayarak güç durumda kalan kişileri de işledi. (IV) Ziya Paşa da Türklere yeni bir yaşam tarzı aşılamaktan öte eski yaşam tarzlarını yenilemeyi öğütledi. (V) Bu da dolaylı olarak onun geleneksel yaşam tarzını idealize ettiğini gösterir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde çevrenin edebiyatçının eserlerine yansımasına değinilmiştir?

11


(I) Şair, kendi hayatıyla toplumsal hayat arasına duvar örebilir. (II) Fil dişi kulesine çekilerek gözlerini toplumun

9.

E) V.

Kemal Tahir, bir söyleşide “Bence Osmanlı İmparatorlu-

hasıdır.” der. Bu anlayış, yazarın “Devlet Ana” romanında

(IV) Ancak bu, asla onların şiirlerinin suyun üstündeki yağ

Türklüğü öne çıkarmasını sağlamıştır. “Devlet Ana”nın kah-

gibi toplumun yaşadıklarından ayrı durduğu anlamına gel-

ramanları Türklük karakteriyle bir kişiliğe bürünmüşlerdir.

geçlerinin tutmadığı nice kırıntı bulmak mümkündür, bu

Bu parçada aşağıdakilerin hangisi anlatılmaktadır?

kırıntıları topladığınızda şiirleriyle çağlarının gelişmeleri

A) Sosyal çevrenin eserin içeriği üzerindeki etkisi

B) Yazarın tarihle ilgili düşüncesinin eserine yansıması

C) Yazarın okuyucusunu yönlendirme çabası

D) Tarihin bir eserde, olduğu gibi işlenebileceği

E) Edebiyatın geçmişi tarih kitaplarından daha doğru an-

arasındaki engellenmez ilişkiyi kolayca bulabilirsiniz. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde “şiirin çağın sosyal olaylarından etkilenmesinin kaçınılmaz olduğu” dile getirilmiştir?

D) IV.

dana getiren insanlardaki devlet kuruculuğu yatkınlığı de-

Şahabettin gibi bunu yapan pek çok şair gelip geçmiştir.

C) III.

ğu’nun kuruluşundaki ana unsur, Osmanlı toplumunu mey-

yaşadıklarına kapatabilir. (III) Baki, Ahmet Haşim, Cenap

mez. (V) Onların şiirlerinde halkın yaşadıklarına dair, süz-

B) II.

A) I. ve III.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

lattığı

ünite

6. 4

A) I.

EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ

1

Edebiyatla Düşünce, Sosyal ve Siyasi Hayatın İlişkisi

10. Aşağıdakilerin

hangisinde edebiyatın sosyal çevreyi

13. “Tevfik Fikret kimdir?” sorusuna verilecek en gerçekçi ce-

etkileyebileceği vurgulanmıştır?

vap, sanırım, “Cumhuriyet Devrimi denilen köklü değişi-

A) Aslında “Yaprak Dökümü”nün Ali Rıza Bey’i, eserin

min tarihsel kökenleri içinde, düşünce alanındaki en büyük temel taşlardan birisidir.” ifadesidir. Denebilir ki Tevfik

anlattığı döneme ait herhangi bir devlet memurudur.

Fikret’in şiirleri olmasaydı Mustafa Kemal’in geçmişten ko-

B) “Kiralık Konak” Tanzimat Dönemi Türk toplumu hak-

pup Batı değerlerine yönelme yönündeki düşünceleri bu

kında önümüze geniş bir pencere açar.

C) “Tutunamayanlar”, Cumhuriyet Dönemi Türk aydını-

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Sosyal çevrenin edebiyat üzerindeki etkisi

D) “Çalıkuşu” romanının geniş kitlelere ulaşmasından

B) Edebiyatın siyasi hayat üzerindeki etkisi

sonra toplumun zihninde idealist kadın öğretmen, Fe-

C) Sanatçının dünya görüşüyle eserleri arasındaki ilişki

D) Edebî eseri oluşturan malzemenin kaynakları

E) Halkın edebî esere ilgi göstermesinin gerekçeleri

önemlidir.

ride ile özdeşleşti.

ölçüde netleşmezdi.

nın içinde bulunduğu bunalımı göstermesi açısından

KONU TESTİ

E) “İnce Memed”de eşkıyalığın kutsanması Anadolu insanının genel görüşüyle çelişmektedir.

11. Türk toplumu 19. yüzyıl sonu karanlığını yaşamasaydı o dönemde oluşan Servetifünun edebiyatı karamsarlık üzerine oturmazdı.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

A) Edebiyatın sosyal çevre üzerindeki etkisi

B) Edebiyatın düşünce üzerindeki etkisi

C) Yazarla okuyucu arasındaki ilişkinin oluşması

D) Edebiyatın toplumu yönlendirmedeki başarısı

E) Sosyal çevrenin edebiyat üzerindeki etkisi


hangisinde ayraç içinde verilen ilişki

14. Aşağıdakilerden

hangisinin edebiyat eseri olduğu

söylenemez?

A) Sosyal olayları tahlil eden bilimsel bir yazı

B) Halkın estetik anlayışını ortaya koyan bir şiir

C) Ekonomik adaletsizliği mizahi bir dille işleyen bir gazete fıkrası

D) Toplumun düşünce yapısını ortaya koyan bir halk hikâyesi

E) Düşünceyi meyvedeki vitamin gibi veren bir roman

anlatılmamaktadır?

A) Resmî dilin Farsça olduğu Selçuklular döneminde Türk edebiyatı yeteri kadar gelişmemiştir. (Edebiyat siyasi hayat ilişkisi)

15.

dan oluşur.

B) Namık Kemal’in coşkun kişiliği onun şiirlerinin yanında tiyatrolarına yansımıştır. (Eserle sanatçı arasındaki

ilişki)

C) Ziya Gökalp’in milliyetçiliğe olan inancı, onun Türk şiir kalıplarını yabancı kökenli divan şiiri kalıplarına tercih etmesini sağlamıştır. (Edebiyat düşünce ilişkisi)

D) Ömer Seyfettin’in Balkanlar’da savaşan bir Türk subayı olması, onun Türk milliyetçiliğini anlatan hikâyeler yazmasında etkili olmuştur. ( Edebiyatla okuyucu ara-

1

E) Tevfik Fikret’in bir resim ustası olması, şiirlerinde tas-

II. Sosyal hayat neredeyse her yönüyle edebiyatta karşılık bulur.

III. Edebiyatın oluşmasında sosyal hayatın çok önemli bir katkısı vardır.

IV. Edebiyat, sosyal hayattan aldığı malzemeyi işleyerek okuyucuya sunar.

V. Edebiyat, sosyal hayatın sıradanlıklarından uzak bir sanattır.

sındaki ilişki)

I. Edebiyat, sosyal hayatın edebî bir dille aktarılmasın-

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anla-

virleri başarıyla yapmasını sağlamıştır. (Edebiyatla di-

tılanlar, ötekilerle çelişmektedir?

ğer sanatlar arasındaki ilişki)

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5

ÖĞRETEN TEST

2

AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY Yenileşme Dönemi

1. Tanzimat Dönemi’ne devrim değil, ıslahat anlayışı hâkimdir; gerek siyasi gerek sosyal gerek edebî alanda köklü değişiklikler değil, eski kurum ve yapıların kimi yeni özelliklerle donatılarak devletin güçlendirilmesi ve bu doğrultuda sanatla sosyal hayatın geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Şiir, Türk edebiyatının geleneği en iyi oluşmuş ve uzun bir dönem en çok ilgi gören edebî türüdür.

Tanzimat Dönemi’ndeki yenilik istekleri aşağıdakilerden hangisini kapsamamaktadır?

A) Eğitim alanında Batı’nın örnek alınmasını

B) Askerî kurumların modernize edilmesini

C) Saltanat ve halifeliğin kaldırılmasını

D) Hükümet icraatlarının basın tarafından halka duyurulmasını

E) Edebiyatın içerik bakımından değişime uğramasını

2.

Aşağıdakilerden hangisi, yenileşme çabalarının bir neticesi değildir?

A) Gazete ve dergilerin yayımlanması

B) Batı’ya ait eserleri çevirecek kurulların oluşturulması

C) Türk öğrencilerin Paris’e eğitim görmek amacıyla gönderilmesi

D) Edebiyatımızda roman, makale, deneme gibi türlerin ortaya çıkması

E) Şiirin en çok ilgi gören edebî tür olması

3.

Yenileşme dönemi sanatçılarının aklın ve bilimin önemini vurgulama-

Hümanistler insan sevgisini; pozitivistler, doğa ve insanın anlaşılmasında insanın kendisiyle sınırlı çabalarının önemini; realistler, gerçekçiliği; romantikler, coşkulu toplumculuğu; sembolistler, imgelerden yararlanmayı öne çıkarmışlardır.

ları onların aşağıdaki hangi akımın etkisinde kaldıklarını gösterir?

11


A) Pozitivizm

B) Hümanizm

D) Romantizm

C) Realizm

E) Sembolizm

6

4.

(I) Yenileşme, Osmanlı devlet yönetiminin değil, halkın isteğidir. (II) Batı’yı

19. yüzyılda Osmanlı toplumunun eğitim

gören elçiler başta olmak üzere, yöneticiler Osmanlı’nın Batı karşısındaki

düzeyi düşüktü. Halk, Batı’daki gelişme-

gerilemesinin nedenlerini araştırmış. (III) Gerilemenin altında Osmanlının

lerden habersizdi; devletin başarısızlığı-

neredeyse bütün alanlarında kendini gösteren durgun yapısını bulmuş.

nı geleneklerden uzaklaşmasına bağlı-

(IV) Çözümü, başta devlet idaresi olmak üzere birçok alanda Batı’yı örnek

yordu.

almakta görmüş. (V) Bu durum, ister istemez yeniliğin önünü açmış ve

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

ünite

Osmanlıyı geleneksel yapısından uzaklaştırarak Batı’ya yaklaştırmıştır.

EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ Yenileşme Dönemi

1.

(I) Osmanlıdaki gerilemenin durdurulabilmesi için XVIII. yüz-

4.

Ancak bu yüzyılın son padişahı ve XIX. yüzyılın ilk birkaç yılında tahtta bulunan III. Selim devrinden itibaren köklü düzenlemelere gidilmiştir. (III) O da gelenek yanlılarının sert

hem resmî bir nitelik hem de ilk dönem için genel bir çerçeve

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

B) İstanbul’a yerleşen yabancıların Osmanlı kültür yaşa-

C) Yabancı eğitim kurumlarının, yöneticilerin dünyaya bakışını değiştirmesi

D) Batı’ya giden öğrencilerin, Batı edebiyatını taklit etmek istemeleri

kazandırmıştır.

A) Batı karşısındaki askerî yenilginin nedenlerinin sorgu-

mını etkilemeleri

askerî alanla sınırlı tutmayıp kültürel hayata da taşımış. (V) Tanzimat Fermanı’nı ilan ederek Osmanlıdaki yenilik isteğine

Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlıdaki yenileşme ha-

lanması

karşı çıkışıyla karşılaşmış, yenilik çabasını canıyla ödemiştir. (IV) III. Selim’den sonra tahta çıkan II. Mahmut, yenilikleri

KONU TESTİ

reketinin en önemli nedenidir?

yılda yapılan düzenlemeler, köklü olmadığından, problemlere çözüm olmamış; aksine zaman kaybına yol açmıştır. (II)

2

E) Halkın devlet idaresindeki bozukluktan şikâyetçi olması

bilgi yanlışı vardır? A) I.

2.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Yenilik, kalıpları kırma çabasıdır. II. Mahmut’un Osmanlı-

Yıldızlı Soru 2

nın yenileşmesine en önemli katkısı geleneğin kabuğunu kırması, böylece yenilik isteklerini cesaretlendirmesidir. Ben, devlet dairelerine padişahın resmini asmayla edebi-

Osmanlı Devleti’ndeki “yenileşm e hareketi” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Özellikle 19. yüzyılda kendini gösteren Batılılaşma hareketlerini karşıladığı B) Devletin çöküşünün değil, aksi ne çöküşten kurtulma isteğinin sonucu olarak ortaya çıktığı

yat alanında çok sonra kendini gösteren yenilikler arasında bile bir ilgi görüyorum. O resimler asılmasaydı geleneğe karşı oluşan tepkinin neticesi olan “Edebiyatımız Batı çizgisinde gelişsin.” yönündeki isteklerin daha seslendiriliş aşamasında boğulacağını düşünüyorum.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) II. Mahmut’un yenilik isteklerinin önünü açtığına

B) Edebiyattaki yeniliğin diğer yeniliklerden önce başladı-

C) Yönetim sisteminde, eğitimde ve askerî alanda daha çok kendini gösterdiği

D) Devlet yönetiminde söz sahi bi olan aydınların öncülüğünde gerçekleştiği

ğına

E) Halkın, baskı ve zorlamay la sürecin içine dâhil edildiği

C) Edebî yenilikleri diğer alanlardaki yeniliklerin içinde görmek gerektiğine

D) Siyasi alandaki yeniliklerin edebiyat alanındaki yeniliklerin yolunu açtığına

7

5.

arayışları, reform arayışları niteliğindedir. (II) Arayış için-

E) Gelenekten uzaklaşma çabasının edebiyatta yenilik

de olan bütün Osmanlı aydınlarının amacı, ülkeyi restore

isteğini etkilediğine

3.

ederek kurtarmaktır. (III) Bunun için divan şiirini hem biçim

Aşağıdakilerden hangisi Yenileşme Dönemi’ndeki ye-

hem öz bakımdan baştan sona yenilemişlerdir. (IV) Akla

niliklerden biri değildir?

1

A) İlk Türkçe gazete Takvim-i Vekâyi’nin yayımlanması

B) Divan-ı Hümâyun yerine bakanlıkların kurulması

C) Cevdet Paşa başkanlığında Mecelle hazırlanması

D) Şura-yı Devlet’in kurulması

E) Türk oyunculardan oluşan tiyatro topluluklarının kurulması

(I) Tanzimat öncesi ve Tanzimat’ın hemen sonrası yenilik

ve bilime önem vermek onların önemli isteklerinden biridir. (V) Ancak geleneğin ne kadarını terk edip ne kadarını terk etmeyecekleri konusunda zihinsel bir kargaşa içindedirler, bu zihinsel kargaşa onların bir hedefe odaklanan, pürüzsüz düşünceler dile getirmesini bir miktar engellemiştir.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

6.

AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY

2

Yenileşme Dönemi

Edebiyat alanında bir amatör olarak kalmışsa da yeni

9.

mi padişahlarından değildir?

Türk edebiyatının oluşmasında oldukça yararı dokunmuş bir devlet adamıdır. Yeni Türk edebiyatı Batı’ya yönelir ve ondan örneklenirken bu hususta en verimli alanlardan biri de oradan şiir çevirileri yapmaktı. Bu ortamda, Tanzimat

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlının Yenileşme Döne-

A) III. Selim

B) II. Mahmut

C) IV. Murat

D) Abdülmecit

Dönemi’nde, Batı’dan Türkçeye ilk şiir çevirisi yapanlar-

E) Abdülaziz

dan biri odur. Onun «Ondokuzuncu Asır» adlı ünlü manzumesi -edebî değerinden öte- çağdaş uygarlığı tanıtması bakımından, çok değerli bir belge karakteri taşır. “Lamartine” den çevirdiği, çok tanınmış “Göl” manzumesi de yeni

10. (I) Tercümeler, yeni bir medeniyetle buluşma konusunda

şiir zevkinin belirli bir örneğini teşkil eder. Onun siyasi ve

lokomotif görevi görür. (II) İslam dünyasındaki İbn-i Sina

kişisel anılarıyla gezi notları niteliğindeki kimi yazıları da

gibi dehaların yetişmesini sağlayan felsefi ve bilimsel atı-

Tanzimat’la birlikte kendini göstermeye başlayan yeni

lım eski Latin ve Yunan metinlerinden yapılan çeviriyle

edebî nesrin üzerinde durulmaya değer örnekleridir.

başlamıştır, denilir. (III) Avrupa’daki düşünsel gelişimin İspanya’da kurulan İslam medeniyeti kaynaklarının Batı

Bu parçada sözü edilen devlet adamı ve şair aşağıda-

dillerine çevrilmesiyle başladığı iddia edilir. (IV) Tanzimat

kilerden hangisidir?

Dönemi yenilik çabalarında da tercümenin önemli bir yeri

A) Ziya Paşa

B) Ahmet Mithat Paşa

C) Ali Suavi

D) Sadullah Paşa

bilgi yanlışı vardır?

E) Ahmet Vefik Paşa

A) I.

7.

Yenileşme Dönemi’nin aydınları daha çok, aşağıdaki

vardır. (V) Bu dönemde Farsça, Arapça ve eski Yunancadan yapılan tercümeler, Osmanlı aydınlarının önünü açmıştır.

hangi ülkenin kültürel ortamından etkilenmişlerdir?

A) Fransa

11


B) Almanya

D) İngiltere

C) Rusya

E) İspanya

8

8.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. Aşağıdakilerden hangisi II. Mahmut dönemi yeniliklerinden değildir?

A) İlköğretimin zorunlu hâle getirilmesi

B) Memurların kılık kıyafetlerinin değiştirilmesi

C) Türklerin matbaayı kullanmaya başlaması

D) Memurların Fransızca öğrenmesine önem verilmesi

E) Devlet dairelerine padişahın resminin asılması

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Yenileşme Dönemi ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır? A) Batılı yazar ve şairlerden çeviriler yapılmaya başlanmıştır.

B) Dile getirilen düşünceler, daha çok öneri niteliğindedir.

C) Devlete, dolayısıyla topluma yön verme amacı öne çıkmaktadır.

D) Edebiyatçılar şiiri bırakıp düzyazıya yönelmişlerdir.

E) Çabalar, “Doğu’dan Batı’ya yöneliş” hedefi doğrultusunda olmuştur.

12. Sadullah Paşa’nın “Yıkıldı belki esasından eski malumat” dizesi, aşağıdaki hangi değişime işaret etmektedir?

A) Bazı Batı kurumlarının Osmanlıda kurulmasına

B) Halkın devlet yönetimine müdahale etmesine

C) Azınlıkların Müslümanlarla eşitlenmesine

D) Geçmişe ait bilgilerin geçerliliğini yitirmesine

E) Osmanlının Batı karşısında gerilemesine

ünite

EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ Yenileşme Dönemi

13. Klişeden kaçınmak ve geleneğin oluşturduğu yapıları deforme etmek ya da klişeleri ters yüz edip yeniden kullanıma sokmak yeni olmak için yeterli değildir.

Bu cümlenin yazarının aşağıdakilerden hangisine karşı çıkması beklenir? A) Yeniliğin sınırlı tutulmasına

B) Yeniliğin kapsayıcı olmasına

C) Yeniliğin sürekli yapılmasına

D) Yeniliğin geçmişi yıkmasına

E) Yeniliğin bilinmeyen değerler getirmesine

I

yenileşmenin en önemli adımlarındandır. Abdülmecit dö

okunmuştur. Bu fermana Gülhane Hatt-ı Hümayunu veya

I. Ordunun eğitilmesi için yurt dışından uzmanlar getirildi.

II. Batı tarzı eğitim veren okullar kuruldu.

III. Başkent İstanbul’da ilkokulu okumak zorunlu hâle ge-

V

Bu parçada numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

17. Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat’ın ilan edilmesinin nedenlerinden biri değildir?

tirildi.

IV. Azınlıkların kendi okullarını açmalarına izin verildi.

V. Her vatandaşın eşit ve serbest şekilde ticari ve ekonomik girişimlerde bulunması sağlandı. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde Yeni-

söz edilmektedir? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’ya karşı Avrupa’nın desteğini almak

B) Osmanlının kuruluş dönemine özgü yapısını korumak

C) Batılı ülkelerin Osmanlının iç işlerine karışmasını önle-

leşme Dönemi’yle ilgili ötekilerden farklı bir alandan A) I.

IV

Tanzimat-ı Hayriye de denir.

A) I.

III

II

neminde Dış İşleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından

14.

KONU TESTİ

16. 3 Kasım 1856’da okunan Tanzimat Fermanı, Türk tarihinde

2

mek

D) Fransız İhtilali’nin azınlıkları ayrılığa yöneltmesini engellemek

E) Gayrimüslimleri devlete bağlamak

9

15. Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlıda yenileşme çabasının oluşmasında etkili olduğu söylenemez?

A) Sefaretnamelerde Avrupa’nın zenginliklerinin anlatılması

B) Osmanlı limanlarına gelen ticari gemilerin modern görünümü

1

C) Batılı düşünürlerden yapılan çeviriler

D) Osmanlı aydınlarının yabancı elçilik görevlileriyle görüşmeleri

E) Osmanlı aydınlarının divan edebiyatı kültürüyle yetişmiş olmaları

18. Tanzimat Fermanı’nda aşağıdaki hangi alanla ile ilgili yenilik yapılacağı belirtilmemiştir?

A) Hukuk

B) Ticaret

C) Eğitim

D) Edebiyat

E) Askerlik

ÜNİTE TESTİ

1.

1


Moliere tiyatrolarının çoğu XIV. Louis döneminin saray ha-

3.

hangisi yanlıştır?

yatının aynasıdır. 20. yüzyıl Alman edebiyatında Nazilere ait pek çok iz vardır. Rus edebiyatında da Çarlığın derin etkisi vardır. Fakat bunun da ötesine gitmek gerekiyor. Denebilir ki az veya çok, edebiyat her zaman toplumsal veya siyasal yaşam tarafından ısmarlanır.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Sosyal hayatın edebiyatı etkilediğine

B) Siyasi gelişmelerin edebiyata yön verebildiğine

C) Edebiyatın ait olduğu çağa ayna tuttuğuna

D) Edebî eserin siyasi baskı altında yazılamayacağına

E) Edebî eserden bazı tarihî ve sosyolojik bilgilere ulaşı-

Edebî eserle tarihi karşılaştıran aşağıdaki bilgilerden

A) Edebî eser, bir sanat eseridir; tarih, bilimsel bir çalışmadır.

B) Edebî eser, gerçekleri olduğu gibi aktarır; tarih eseri tarihçinin düşüncesine göre şekillenir.

C) Edebî eserin tek amacı gerçekleri anlatmak değildir; tarihin amacı gerçekleri aktarmaktır.

D) Edebî eserin yazarı, olayları kendi süzgecinden geçirerek verir; tarih yazarı, aslına bağlı kalarak aktarır.

E) Edebî eser, okuyucunun zevkine seslenir; tarih eseri, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla yazılır.

labileceğine

4.

(I) Yenilik, kimi dönemlerde kaçınılmaz olur. (II) 19. yüzyılın başında Avrupa ülkeleri karşısında yenilen Osmanlı için de yenilik kaçınılmazdı. (III) Halk, Avrupa’daki gelişmeleri duyuyor ve devletin geleneksel yapısını terk ederek Batı’ya uyum sağlamasını istiyordu. (IV) Osmanlıda ilk yenilikler Türk toplum yapısında devletin öncü rolü gereği önce devlet idaresiyle ilgili oldu. (V) III. Selim ve ondan sonra gelen padişahlar askerî kurumlardan başlayarak devlete Batı doğrultusunda yeni bir yön vermeye çalıştı.


11


2.

D) IV.

E) V.

Yazar, hayatın içerisinden aldıklarına değişik biçim ve şekiller verdirse de bu değişim bizzat özde değil, ifadede

C) III.

5.

“Şu Çılgın Türkler” adlı romanın Türk toplumunun, yakın

bulur kendini. Yani yazar, ne kadar değiştirirse değiştirsin

tarihimize yönelik ilgi ve bilgisini artırdığını ve toplumun

gözlemlediği ve hayal ettiği her türlü malzeme bizzat top-

önemli bir kısmında milliyetçilik duygusunun gelişmesinde

lumun yaşantısından esinlenmiş ürünlerdir.

etkili olduğunu düşünüyorum. Özellikle Kurtuluş Savaşı ile

Bu parçanın yazarı aşağıdakilerden hangisini iddia et-

ilgili törenlere ilginin artmasında bu kitabın etkisinin olduğu

mektedir?

inkâr edilemez.

A) Edebiyat, sosyal hayatı mutlaka etkiler.

B) Yazar, halk dilinin imkânlarından yararlanır.

C) Yazarın anlatımı, toplumun anlatımından farklı olamaz.

D) Edebî eserin dili zamanla topluma mal olur.

E) Toplumsal yaşam, edebî eserde mutlaka kendisine yer bulur.

Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Edebiyatın sosyal hayatı etkilediği

B) Edebiyatın toplumun ilgilerine yön verebildiği

C) Edebî eserin tarihî olayları aktarabildiği

D) Edebî eserin toplumu bilgilendirebildiği

E) Edebî eserin tarih eserinden farklı olmadığı

ünite

10

B) II.

EDEBİYATLA DÜŞÜNCE, SOSY AL VE SİYASİ HAYATIN İLİŞKİSİ 6.

I. 19. yüzyıl, Türk aydınları için bir arayış çağıdır.

II. Türk aydını, 19. yüzyılda Türk toplumunun yaşadıkla-

9.

mişlerdir. IV. Yenileşme Dönemi Türk aydınları devlet adamları arasından çıkmamıştır.

V. Yenileşme Dönemi Türk aydınları, Batı karşısında gerilediğimizi kabul etmek istememişlerdir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatılanlar doğrudur?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

gılamasına katkıda bulunmuş ve o ülkelerde baskılara

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Sosyal hayatın edebiyatçının görüşünün oluşması üzerinde etkili olduğu

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Edebî eserler, toplumda bir sanat zevki oluştururken

D) “Sefiller”in Victor Hugo’nun en önemli eseri kabul edildiği

E) Edebiyatın sosyal ve siyasi hareketlerin gelişmesinde etkili olduğu

10. (I) İlk kez III. Selim döneminde Paris, Viyana gibi Avrupa başkentlerinde elçilikler açıldı. (II) Buralara giden elçiler

değişik bilimlerden yararlanarak toplumun bilgisini de

ve onların yanında bulunanlar yabancı dil öğrendiler, Ba-

artırabilir.

tılı yazarların eserlerini okudular. (III) Avrupa başkentlerine gönderilen elçiler, yeniliklere de katkıda bulundular ve

B) Edebiyat, siyasi yapının baskılarından etkilenmez ve

yeniliklerin benimsenmesi noktasında Osmanlı kamuoyu üzerinde etkili oldular. (IV) Devlet bürokrasisini düze-

C) Yenileşme Dönemi’nin aydınları yenilik yanlısıdırlar

ne sokmak isteyen II. Mahmut, Fransa’yı örnek alarak

ancak geleneksel bakış açısından da tam uzaklaşmış

hükûmet sistemi oluşturdu; hariciye, dâhiliye gibi nazırlık-

değillerdir.

lar (bakanlık) kurdurdu. (V) İlk resmî Türk gazetesi olan Tercüman-ı Ahval de onun döneminde yayına başladı.

D) Edebî eser, okuyucu üzerinden değişik toplum katmanlarına ulaşır ve toplumun siyasi görüşünün oluş-

masında etkili olabilir.

C) “Sefiller”in Fransız hukukundaki aksaklıkları eksiksiz anlattığı

siyasi ortama herhangi bir katkıda bulunmaz.

B) Victor Hugo’nun Fransız edebiyatının en önemli yazarı olduğu

E) IV. ve V.

7.

Victor Hugo’nun “Sefiller” adlı romanı sadece Fransa’da

karşı bir muhalefet ruhu oluşturmuştur.

III. Sadullah Paşa gibi devlet adamları, aydınlardan farklı olarak sorunlara geleneksel yapı içinde çözüm öner-

ÜNİTE TESTİ

değil, ulaştığı bütün ülkelerde halkın hukuk sistemini yar-

rına eleştirel yaklaşmıştır.

1


E) Anlatımının güzel olması, edebî eseri yararlandığı bi-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

limlere ait eserlerden ayıran en önemli özelliktir.

8.

Edebiyattaki yenileşme ile aşağıdakilerden hangisi

11. Aşağıdakilerden hangisinin edebiyat alanında yeniliklerin yapılmasında daha çok etkili olduğu söylenebilir?

arasında daha çok ilgi vardır?

1

A) Sanayideki gelişmeler

B) Sosyal olaylar

C) Siyasi gelişmeler

D) Dildeki değişmeler

E) Askerî gelişmeler

A) Askerî kurumlarda Batı tarzı eğitimin verilmesi

B) Bazı okullarda yabancı dillerin okutulmaya başlanması

C) Gazetenin yayımlanması

D) Eski Türk edebiyatının modern okullarda da okutulması

E) Batı ülkeleriyle ticari ilişkilerin artması

11

1

ÜNİTE TESTİ


12.

I. Osmanlı toplumunda okuma yazma bilenlerin az olması

II. Halkın kendisini devleti yönetme konumunda görmemesi

III. İzmir, Selânik gibi kentlerde yabancıların kendilerine

15. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatı açısından yenilik sayılmaz?

şılaştırmalar yapıp Batı’ya yönelişi tavsiye etmesi

ait kurumlar oluşturmaları

IV. Ulaşım imkânlarının eserlerin küçük kentlere zama-

V. Halkın Batı kaynaklı fikirleri öğrenme konusunda istek-

Yukarıdakilerden hangisinin, yeniliklerin halka geç ulaşmasında etkili olduğu söylenemez? A) I.

13. (I)

B) II.

C) III.

D) IV.

C) Namık Kemal’in gazel ve kaside nazım biçimlerini kullanması

siz olması

B) Ali Suavi’nin düşüncelerini makale türü içinde dile getirmesi

nında gitmesini engellemesi

A) Ziya Paşa’nın eserlerinde Batı ile Doğu arasında kar-

D) Şemsettin Sami’nin roman türünde eser yazması

E) Edebî eserlerin gazetelerde yayımlanması

E) V.

Batı’daki yenilik temelde insan aklının hayatın her

alanında öne çıkarılmasına dayanıyordu. (II) Bunun için Batı’ya yönelmek akla yönelmek olarak görülebilir. (III) Bilimin önemsenmesini de aklın etkinliklerini önemsemek olarak kabul etmek doğru olur. (IV) Batı’da aklı öne çıkaran ana akım romantizmdi. (V) Saint Simon, Auguste Comte gibi aydınların ortaya attığı bu akım insan aklının üzerinde hiçbir güç tanımayarak tam anlamıyla insanın hakimiyetine dayalı bir medeniyetin temelini atıyor sayılırdı. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir


B) II.

16. Yeniliği sağlayan en önemli etkenlerden biri, ileride olanC) III.

D) IV.

ların üretimlerinin daha büyük olduğunun anlaşılmasıdır.

E) V.

Yenileşmenin ilk döneminde ---- Ancak, Türk devlet adam-

11


larının Batı’yı devlet idaresi bakımından daha ileride görmeleri ve yenilik kararı almaları ister istemez edebî üretimi de etkilemiş ve bu alanda da yenilikle neticelenmiştir.

14. Tevfik Fikret, II. Abdülhamit döneminde Servetifünun çizgisinde içe dönük şiirler yazarken II. Meşrutiyet’in kendisine özgürlük sağlayan ortamında toplumcu şiirler yazmıştır.

Bu cümleden aşağıdakilerden hangisine varılır?

A) Edebiyat, siyasi ortamdan etkilenir.

B) Edebiyat, siyasi ortamı etkiler.

C) Edebiyatçının öncelikli amacı okuyucunun görüşünü değiştirmektir.

si getirilebilir?

E) Edebiyat, siyasi ortamın kargaşasından etkilenmez.

A) edebiyatçılarımızın Batı edebiyatını Türk edebiyatından üstün gördükleri iddia edilemez.

B) Türk edebiyatçıları, Batı edebiyatı ürünlerini divan ve halk ürünlerinden daha üstün görmüşlerdir.

C) Türk edebiyatçıları, Batı edebiyatı ile ilgili araştırma yapmayı önemli bulmuşlardır.

D) Türk edebiyatçılarının Türk edebiyatının üstünlüğüne kuşkuyla yaklaştıkları söylenebilir.

D) Edebiyatçılarla siyasetçiler arasında bir karşıtlıktan söz edilemez.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi-

E) Türk edebiyatçılarının Batı edebiyatına yönelmelerinin altında da bu durum vardır.

ünite

12

1.

................................ “Yol Ayrımı” adlı romanında Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaşananları anlatmaktadır.

2.

Mehmet Akif Ersoy’un Bursa’nın işgali üzerine yazdığı “...........................” adlı şiiri toplumu etkileyen önemli olayların edebiyata konu edilebileceğini gösterir.

3.

1839’da ilan edilen ................................ ile yenileşme çabası resmi ve kalıcı bir devlet politikası hâline gelmiştir.

4.

Edebiyat, ................................ olayları anlatır ancak geçmişe ait olayları olduğu gibi aktarmaz, sanat zevkinin süzgecinden geçirir, güzel bir anlatımla aktarır.

5.

................................’ da ilan edilen Islahat Fermanı ile devletin halkla ilişkileri konusunda yeni bir dönem başlamış, yenileşme çabası Batı’nın da baskısıyla yeni bir sürece girmiştir.

6.

................................ “Serbest Fırka Hatıraları” adlı eserinde Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki parti kurma çalışmalarını anlatmaktadır.

7.

Osmanlı’da yenileşme çabası halkın baskısıyla değil ....................... isteği ve Batı’nın dayatmasıyla gelişmiştir.

8.

Demokrasi, ................................ bilimine ait bir kavramdır.

9.

“Cumhuriyet 1923’te kuruldu.” cümlesi, ....................... bilimine aitken “1923’te bir umut gemisi olarak Anadolu limanına yanaştı Cumhuriyet.” cümlesi ....................... metne aittir.

10. İşgal yılları İstanbul’unu anlatan romanlarda toplamsal yozlaşma ve kokuşmuşluğun işlenmesi, edebiyatın içerik bakımından ....................... ve ....................... olaylardan etkilendiğini gösterir. 11. Bir roman ile bir tarih eseri ................................ bakımından birbirine benzeyebilir, örneğin ikisi de Cumhuriyet’in ilk yıllarını anlatabilir ama anlatım ve olayları işleyiş şekli bakımından farklı olur. 12. Tanzimat’ın ilanı ................................ alanda yapılan bir yeniliktir ama edebiyat alanında da yenileşmeye yol açmıştır çünkü edebiyat, devletin uygulamalarından tam bağımsız değildir.

13 13. “Yenileşme” kavramı Batı dillerinde ....................., eski Türkçede ..................... kavramının karşılığı kabul edilir. 14. “Ondukuzuncu Asır” adlı şiirin şairi ................................ ’nın “Ne yazık ki ilim ve irfanın doğduğu yer Batı ülkeleri oldu.” dizesi Yenileşme Dönemi aydınlarının hem Batı’ya imrendiklerini hem de Doğu’nun geri kalmasına hayıflandıklarını ortaya koymaktadır. 15. ................................ , ilk resmî gazetemizdir.

Cevaplar

1

1. Kemal Tahir

6. Ahmet Ağaoğlu

11. konu

2. Bülbül

7. devlet idarecilerinin

12. siyasi

3. Tanzimat Fermanı

8. siyaset

13. reform-ıslahat

4. tarihî

9. tarih-edebî

14. Sadullah Paşa

5. 1856

10. sosyal-siyasi

15. Takvim-i Vekayi

D 1.

Edebiyat; resim, müzik, mimari gibi sanatların olanaklarından da yararlanabilir.

2.

Bir yazarın düşünceleri ile eseri arasında yakından ilgi vardır, milliyetçilik düşüncesini benimseyen Ömer

Y

Seyfettin’in Türklerle ilgili olumsuz bir hikâye yazması beklenemez. 3.

Bir eserin yazıldığı dönemle onun içeriği arasında doğrudan veya dolaylı bir ilgi aramak doğru değildir.

4.

Ziya Paşa gibi ilk yenilikçilerimiz, Osmanlı Devleti’nin, yenilenme çalışmalarına toplumun düşünce ve gündelik hayat bakımından yenilenmesinden başlamasını istemişler.

5.

Edebî eserin tarihî bir konuyu işlemesi sanatsal değerini olumsuz etkiler.

6.

Yenilikçi padişahlardan III. Selim, Osmanlı’yı modernleştirme çalışmasına askerî kurumlardan başlamış ancak bu konuda, dönemin yerleşik askerî kurumu olan yeniçerilerin tepkisiyle karşılaşmıştır.

7.

II. Mahmut’un halk arasında olumlu anılmaması yenilik çabasının ilk dönemde halk arasında yadırgandığını gösterir.

8.

Yenileşme Dönemi Osmanlı aydınları, devletin yenilenmesi konusunda çaba gösterirken edebiyatın yenilenmesini gereksiz hatta yanlış bulmuşlardır.

9.

Osmanlıda siyasi alandaki “Doğu’dan uzaklaşıp Batı’ya yaklaşma” yönündeki yenilik çalışmasının divan geleneğinden uzaklaşıp Batı edebiyatına yönelme biçiminde olması, siyasi alandaki gelişmelerin edebiyat alanını da etkilediğini gösterir.

10. Yenilik Dönemi’nde gazeteler, kültürü kitlelere indirip basitleştirerek edebiyat alanındaki çalışmaları olumsuz etkiledi ve kitap okuyucusunu azalttı. 11. Edebiyat; güzel sanatlar, sosyal hayat ve siyasi hayatla etkileşim içerisindedir. 12. İttihad-ı İslam düşüncesinin gündemde olduğu bir dönemde Namık Kemal’in dönemin iki büyük İslam devleti Osmanlı ve İran’ı “Cezmi” adlı romanında birleştirme çabası vermesi düşünsel tartışmaların ve siyasi hayatın edebiyat üzerindeki etkisiyle açıklanabilir. 13. Osmanlının Batı karşısında gerilemesinin nedenini askerî alanda yenilenmeme ile açıklamak yetersizdir. Osmanlı, 17. yüzyılda birçok kurumu ve devletin değişik etkinlik alanlarıyla Batı’nın gerisinde kalmıştı, askerî alandaki gerileme bunun yansımasıydı. 14. 17. yüzyıl Avrupa’sı bilimsel alanda olduğu gibi şiirde de Osmanlının çok ilerisindeydi. 15. Matbaanın Osmanlıya geç gelmesinin pek çok sebebinin yanında ekonomik sebepleri de vardı, matbaa her şeyden önce sayısız kitap çoğaltıcısını işsiz bırakacaktı.

Cevaplar 1. D

2. D

3. Y

4. Y

5. Y

6. D

7. D

8. Y

9. D

10. Y

11. D

12. D

13. D

14. Y

15. D

ünite

14

A. Aşağıdaki eser adlarıyla yazar adlarını eşleştiriniz. 1.

Vatan yahut Silistre

a) Reşat Nuri Güntekin

2.

Oliver Twist

b) Halide Edip Adıvar

3.

Çalıkuşu

c) Kemal Tahir

4.

Küçük Ağa

d) Namık Kemal

5.

Ateşten Gömlek

e) Mehmet Akif Ersoy

6.

Esir Şehrin İnsanları

f) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

7.

Git Bahar

g) Halide Nusret Zorlutuna

8.

Bir Şehit Mezadı

h) Tarık Buğra

9.

Bülbül

ı) Charles Dickens

10.

Serbest Fırka Hatıraları

i) Ahmet Ağaoğlu

B. Aşağıdaki yenilikleri ait olduğu alanla eşleştiriniz. 1.

Yeniçeri ocağının kaldırılması

a) Düşünce

2.

Şiirde sosyal ve siyasi konuların işlenmesi

b) Siyasi

15 3.

Padişahın yetkisinin kısıtlanması

c) Sosyal

4.

Görücü usulü evliliğin yadırganmaya başlanması

d) Edebiyat

5.

Akılcılığın Türk aydınları arasında taraftar bulması

e) Askerî

Cevaplar A.

1

1. d

2. ı

3. a

4. h

5. b

1. e

2. d

3. b

4. c

5. a

B.

6. c

7. g

8. f

9. e

10. i

2.

fasikül

ATI Y İ B E D EMİ E

TA

ÖN D T A luşumu O M n ı İ n Z N iyatı

deb ) nemi E ö D t a ler (Şiir n ti e M Tanzim r n le i Metin nı Dile Getire c ti e r ğ Ö ca e Heye v u k ş o C

ÖĞRETEN TEST

1

EBİYATI TANZİMAT DÖNEMİ ED Oluşumu/Öğretici Metinler Tanzimat Dönemi Edebiyatının

1. Tanzimat Dönemi aydınları klasik Osmanlı kültürüyle yetişmişlerdi, o kültüre ait ürünleri özümsemişler ve hayatlarının bir döneminde bile olsa genellikle ilk edebî ürünlerini o kültür doğrultusunda kaleme almışlardı.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi edebiyatının oluşmasında etkili olan gelişmelerden değildir?

A) Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi

B) Batı dillerinden Türkçeye çevirilerin yapılması

C) Osmanlı aydınları arasında yenilik düşüncesinin oluşması

D) Batı’da gelişen edebiyat akımlarının Osmanlıda duyulmaya başlanması

E) Genç Osmanlı aydınlarının divan geleneğinde yazılan ürünlerin dilini anlamaması

2.

layan asıl gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

Tanzimat Dönemi’nde henüz yaygın tiyatro gösterileri olmadığı gibi ödül mekanizması da gelişmemiştir; devletin sanatçılara sahip çıkması da sınırlıdır ve kişilere göre değişmektedir.

Tanzimat Dönemi’nde oluşturulan ürünlerin okuyucu bulmasını sağ-

A) Tiyatro gösterileri

B) Gazetelerin yayımlanması

C) Edebiyatçıların devlet idarecisi olması

D) Sanatçılara verilen ödüller

E) Memurların sanat eserlerine sahip çıkması

3.

I. Batılı tarzda ilk eleştiri yazıları yayımlanmış, bu yazılarda divan ve

Tanzimat Dönemi, bir yenilik dönemidir; bu dönemde Batı’dan yeni yazı türleri alınmış, bu yazılarda yenilik düşüncesi

halk şiiri üzerine önemli tartışmalara yer verilmiştir.

II. Yeni yazı türleri alınmamış, divan edebiyatının süslü nesri olduğu gibi taklit edilmiştir.

ve düşüncenin getirdiği ürünler savunulmuştur.

III. Öğretici metinlerde bile sanat kaygısı bir düşünceyi iletme kaygısının önüne geçmiş, düşünce süslü anlatımın gölgesinde kalmıştır.

IV. Makale türündeki yazılarda gazetenin önemi ve Osmanlının Batı’nın

11

gerisinde kalması gibi konular işlenmiş; okuyucuya bir düşünce ka-


zandırılmaya çalışılmıştır.

2

Tanzimat Dönemi öğretici metinleri ile ilgili yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde bilgi yanlışı vardır?

A) I. ve II.

4.

D) II. ve III.

C) I. ve IV.

E) III. ve IV.

(I) Tanzimat Dönemi edebiyatı, ilk dönemde, yeniliklerin halka benimsetilmesi amacı üzerine oluşmuştur. (II) Dolayısıyla başlangıçta bu edebiyatın

yakın bir ilgi vardır. Halkı yönlendirmek

yüzü halka dönüktür. (III) Bu dönemde eserler, divan edebiyatının eserle-

üzere yazılan eserler genellikle ağır bir

rinden bile daha ağır bir dille yazılmıştır. (IV) Ürünler, genellikle gazeteler-

dille kaleme alınmaz.

de yayımlanmış, böylece halk arasında okuma yazma bilen ve gündemle ilgili olan kişilere kolayca ulaşmıştır. (V) Bu da Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi yenilikçilerin tanınmasında etkili olmuştur.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

Eserlerin dili ile yazılış amacı arasında

B) I. ve III.

TANZİMAT DÖNEMİ ED

EBİYATI Tanzimat Dönemi Edebiyatının Oluşumu/Öğretici Metinler 1.

İlk gazetemiz ----, 1831’de devlet tarafından yayımlanmış

4.

1

KONU TESTİ

Tanzimat Dönemi aydınlarından Ziya Paşa “Şiir ve İnşa”

ancak edebiyatımızdaki yenilik düşüncesinin gelişmesi,

adlı makalesinde halk şiirini överken daha sonra yazdığı

yeni anlayış doğrultusunda yazılan ürünlerin ilk kez ya-

Harabat adlı antolojisinin ön sözünde bu şiirimizi yermiş-

yımlandığı ---- gazetesi aracılığıyla olmuştur. Şinasi tara-

tir.

fından 1860’ta çıkarılan bu gazetenin yayın hayatına başlaması, Batı çizgisindeki edebiyatımızın başlangıcı kabul edilir.

Bu cümleden Tanzimat Dönemi aydınları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Sanat anlayışlarında tutarlı olmadıkları

gisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

B) Sorunlara gerçekçi yaklaştıkları

A) Tercüman-ı Ahval-Ceride-i Havadis

C) Divan kültürünü halk kültüründen daha çok önemse-

B) Takvim-i Vakayi-Tercüman-ı Ahval

C) Tercüman-ı Hakikat-Tercüman-ı Ahval

D) Ceride-i Havadis-Tercüman-ı Ahval

E) Takvim-i Vakayi-Ceride-i Havadis

2.

Tanzimat Dönemi aydınları, sorunları Osmanlı padişahlı-

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden han-

dikleri

D) Düşüncelerinin etkilendikleri kaynaklara göre değiştiği

E) Toplumsal konulara eğilmeyi doğru bulmadıkları

Yıldızlı Soru 1

ğına son vererek değil, devleti meşruti yönetime kavuşturarak çözebileceklerine inanıyorlardı. Fransızlardan

Tanzimat’ın I. Dönemi öğretici metinleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yan lıştır? A) “Toplum için sanat” anlayışı benimsenmeye çalışılmıştır.

“eşitlik, adalet, hürriyet” gibi kavramları alarak devletin bu kavramları önemsemesi için çaba gösteriyorlardı. Bir kısmı “paşa” rütbesindeydi, aralarında vali olan da vardı. Onların Osmanlının birliğini sağlama yönünde bir çaba içinde

B) Halktan kopuk, soyut konular ele alınmıştır. C) Temada, dilde, ifade biçiminde eski-yeni çatışması varlığını hissettirmiştir.

olması doğaldı. Aynı şekilde onların Osmanlı yazısını, dilini, eğitim anlayışını kökten değiştirmeye çalışmaları beklenemezdi.

D) Halka ulaşmak amacıyla ifade lerin yalınlaştırılmasına özen gösterilmiştir.

Bu parçadan yola çıkılarak Tanzimat Dönemi aydınları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Amaçlarının devrim değil, reform olduğu

B) Osmanlı’nın kurumlarından umutlarını kesmedikleri

C) Devlette görev aldıkları

D) Osmanlı kültürünün yenilenmesine karşı oldukları

E) Geleneği inkâr etmeden yenilik yapmaya çalıştıkları

3.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’ne ait bir

E) Bu dönemde başlayan gaze tecilik ve gazete etrafında gelişen öğretici türler gittikçe gelişme göstermiştir.

3

5.

Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayına başlama yazısı

yayın organı değildir?

2

I

niteliğinde olan ilk makalemiz Mukaddime, Namık Kemal

II

III

IV

tarafından kaleme alınmıştır. Söz konusu makalede yazar,

A) Hürriyet

B) Muhbir

C) Vekayi-i Tıbbıye

D) Türk Yurdu

değildir?

E) Tasvir-i Efkâr

A) I.

basının önemi üzerinde durmuştur.

V

Bu parçada numaralanmış bilgilerden hangisi doğru B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

1


Tanzimat Dönemi öğretici metinleri ile divan edebiyatı

6.

9.

öğretici metinlerini karşılaştıran aşağıdaki yargılardan

cüme Odası”nın önemli etkisi vardır. Denebilir ki Tanzimat


edebiyatındaki pek çok yenilik Batı’ya öğrenci olarak gi-

A) Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinin devleti değiştir-

den Türklerin yanında bu odada çalışanların yaptıkları çevirilerin etkisiyle olmuştur.

me amacı varken divan öğretici metinlerinde böyle bir

amaçtan söz edilemez.

B) Tanzimat Dönemi öğretici metinleri gazetelerde ya-

yımlanmışken divan öğretici metinleri gazetelerde ya-

A) Kaynağını ülke dışındaki gelişmelerden aldığı

yımlanmamıştır.

B) Toplumculuk amacı varsa da büyük kitlelere ulaşama-

zarlara aitken divan öğretici metinlerinin yazarları aynı zamanda şairdir.

dığı

C) Divan kültürünün etkilerini zayıflatmaya yönelik oluşturulduğu

D) Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinde noktalama işaretleri kullanılmışken divan öğretici metinlerinde noktalama işareti kullanılmamıştır.

Bu cümlelerden Tanzimat edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?

C) Tanzimat Dönemi öğretici metinleri şair olmayan ya-

Tanzimat edebiyatının oluşmasında 1832’de kurulan “Ter-

E) Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinin yazarlarının, dili sadeleştirme amacı söz konusuyken divan öğretici metinlerini yazanların böyle bir amacı yoktur.

D) Dönemin siyasi gelişmelerinden bağımsız geliştiği

E) Topluma dönük yanlarının zamanla zayıfladığı

10.

I. Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmıştır.

II. Makale, roman ve tiyatroları ile adını duyurmuştur.

III. Fransız edebiyatını Türk edebiyatçılarına ilk tanıtan yazarlardandır.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat edebiyatının ilk dö-

7.

IV. Noktalama işaretlerini ilk kullanan yazarımızdır.

V. Türk gazeteciliğini Batı çizgisi üzerinde geliştiren bir basın öncüsüdür.

nem sanatçılarından değildir?

A) Namık Kemal

B) Ziya Paşa

C) Muallim Naci

D) Ahmet Mithat Efendi

İYATI

11

TÜRK EDEB DİL VE ANLATIM

E) Şinasi

Şinasi ile ilgili yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. Yabancıların yerleştiği Beyoğlu, zamanla İstanbul’un değişen yüzünün simgesi hâline gelmiş, âdeta Batı’ya ait bir semt olarak şekillenmiştir. Osmanlı aydınları Batı’daki pek

4

çok gelişmeyi ilk kez bu semtte görmüş, Batı ile Osmanlı

Tanzimat Dönemi edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdaki-

arasındaki farkı burada karşılaştırma imkânı bulmuştur.

lerden hangisi söylenemez?

Tanzimat edebiyatı da çok yönüyle bu semte aittir. Bu

A) Batı edebiyatından makale, eleştiri gibi yeni edebî tür-

semt, Osmanlıda yaşama imkânı bulmasaydı belki Tanzi-

ler alınmıştır.

B) “Sanat toplum içindir.” anlayışı doğrultusunda eser verilmiştir.

C) Düzyazı yaygınlaşmış ve düşünceyi aktarmada önemli bir araç hâline gelmiştir.

D) Ürünler, türünün ilk örneği olduğundan teknik bakımdan kusurludur.

E) Cümle kalıpları kırılmış, devrik cümleler yaygın olarak kullanılmıştır.

mat edebiyatı da gelişmeyecekti.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Tanzimat edebiyatının sosyal hayat üzerindeki etkisi

B) Sosyal hayatın Tanzimat edebiyatının oluşması üzerindeki etkisi

C) Tanzimat edebiyatının dayandığı ilkeler

D) Tanzimat edebiyatının İstanbul kültürüyle uyuşmadığı

E) Tanzimat edebiyatının dar bir çevre içinde ilgi gördüğü

ünite

8.


EBİYATI Tanzimat Dönemi Edebiyatının Oluşumu/Öğretici Metinler 12. Aşağıdakilerin hangisinde verilenler, Türk edebiyatın-

1

KONU TESTİ

16. Aşağıdakilerden hangisi, Tanzimat’ın ilk kuşağının sa-

da ilk kez Tanzimat Dönemi’nde görülmüştür?

nat anlayışına uygun değildir?

A) Makale, gezi yazısı, biyografi

A) Sanatın toplumu eğitmek amacıyla kullanılması

B) Makale, eleştiri, gezi yazısı

B) Edebî türlerde siyasi gelişmelere yönelik eleştirilere de

C) Makale, eleştiri, deneme

D) Makale, fıkra, şiir

E) Deneme, hikâye, destan

yer verilmesi

C) Toplumun anlayacağı bir dili kullanmanın amaçlanması

D) Sanatlı söyleyişin, düşüncenin dile getirilmesinden daha çok önemsenmesi

E) Okuyucuya yararlı olma kaygısının okuyucunun zevkine seslenme kaygısından daha çok öne çıkması

13. (I) Tanzimat’ın ilanından yirmi bir yıl sonra yayımlanmıştır. (II) İlk özel Türk gazetesidir. (III) Şinasi ve Namık Kemal tarafından çıkarılmıştır. (IV) Edebî yazılara yer vermesiyle

17. Yenilik,

bugünün pek çok gazetesinden ayrılır. (V) Edebiyatımızı

“çağdaşlaşma” kavramı henüz gelişmemiştir. Sanatçılar,

ve yenilik çabamızı ilgilendiren pek çok tartışma ilk kez

yenilik düşüncelerini daha çok “gelişmelere ayak uydur-

bu gazetede yayımlanmış, aydınlarımız Batı’daki pek çok

ma” ifadeleri etrafında anlatmışlardır. Buradaki gelişmeyle

gelişmeyi ilk kez ondan duymuşlardır.

amaçlanan, elbette Batı’daki yeniliklerdir, bunun için Tan-

Tercüman-ı Ahval gazetesi ile ilgili yukarıdaki numara-

zimat yenilikleri Batılılaşma olarak görülmüş ve o günlerin

lanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Tanzimat Dönemi’nde Türk aydınlarının günde-

minin en önemli konuları arasındadır. Ancak o günlerde

sanatçısı, Batıcı diye etiketlenmiştir. Ancak ---

Bu parçanın son cümlesi aşağıdakilerin hangisiyle sürdürülebilir?

14. Tanzimat Dönemi öğretici metinleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Toplumu ilgilendiren her konunun yanında sanat ve kültürle ilgili gelişmeler de işlenmiştir.

B) Sade bir dil kullanılmaya çalışılmışsa da cümlelerde çok sayıda Arapça ve Farsça kelime ve tamlama vardır.

C) Gazete çevresinde geliştiğinden güncel olaylarla ilgilidir.

D) Okuyucuların görüş ve duygularını değiştirmek üzere kaleme alınmıştır.

E) Tanzimat Dönemi’ndeki diğer metinlerden farklı olarak Türk yazarları tarafından geliştirilmiştir.

A) sanatçıların Doğu kültürünün etkisinden kurtuldukları söylenemez.

B) Türk edebiyatına Batı’nın etkisi ilk kez bu dönemde gözlenmiştir.

C) sanatçıların Osmanlı kültürüne önem verdikleri iddia edilemez.

D) sanatçıların Batı’yı taklit ettiklerini söylemek yanlış değildir.

E) sanatçıların Batı edebiyatını iyi takip ettikleri öne sürülebilir.

18. Devlet ve hükûmet kuralları, parasal denetim, adliye ve il

15. Tanzimat Dönemi sanatçılarını himaye eden ve onlara

2

A) Mustafa Reşit Paşa B) II. Abdülhamit

C) II. Mahmut D) III. Selim E) III. Ahmet

II

III

IV

liklerin öngörüldüğü Hattı-ı Hümayun, gerçekte Avrupa devletlerinin baskısıyla, edebiyat çevrelerinin haklarını gü-

Batı’ya dair bir bakış açısı kazandıran devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir?

I

miye yenilikleri, askerlik işleri gibi başlıca dört alanda yeni-

V

vence altına alan bir belgeydi.

Bu cümlede numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5

KONU TESTİ

1.

EBİYATI TANZİMAT DÖNEMİ ED Oluşumu/Öğretici Metinler

2

Tanzimat Dönemi Edebiyatının

Tanzimat’la birlikte Batı düşüncesinin temel alınmasının

4.

sonucu Türk edebiyatının yönü değişmiştir. Osmanlının

“mevzun, mukaffa söz” diye tarif olunması beyan olunduğu

Batı’yla ilişkilerini geliştirmesiyle Batı dillerini öğrenenlerin

üzere tabiatın kelam-ı manzumu kelam-ı mensur, kafiyeli

çoğalması, devletin okullarda Fransızca dersini okutması,

nazmı kafiyesiz nazma tercih etmek istidadında bulunma-

Fransızca öğrenenlerin devlet kurumlarında daha kolay

sından neş’et etmiştir.

yükselmeleri gençleri Fransız ürünlerine yönlendirmiş, onların Batı’daki siyasal eğilimlerle edebî akımları öğren-

alan bir edebiyat geliştirme düşüncesine götürmüştür. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmaktadır?

Ziya Paşa’dan alınan bu cümleden yola çıkılarak Tanzimat Dönemi öğretici metinlerinin dili ile ilgili aşağı-

melerini sağlamış, bu da onları Fransız edebiyatını örnek

Zannederiz ki şiirin öteden beri bazı kuyud-ı saire beraber

dakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Cümleler uzundur.

B) Yabancı kelimelere yer verme alışkanlığı devam etmektedir.

A) Siyasi hayatın edebiyatımızın Batı etkisine girmesi üzerindeki etkisi

C) Divan edebiyatının etkisi sürmektedir.

B) Fransız aydınlarının Batı edebiyatına öncülük etmeleri

D) Kurallı cümle kalıbı korunmuştur.

C) Tanzimat aydınlarının Osmanlı devlet yapısı üzerinde-

E) Tamlamalardan sıkça yararlanma alışkanlığı son bulmuştur.

ki etkisi

D) Fransız edebiyatının Fransız dilinin yaygınlaşmasına katkısı

E) Okullarda Fransızca dersi okutulmasının Fransızlarla ilişkilerimize katkısı

5.

Öğretici metinlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

2.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’ne ait bir öğretici metin değildir?

A) Tahrib-i Harabat

B) Ömer’in Çocukluğu

C) Magosa Hatıraları

D) Yeni Lisan

11


E) Lisan-ı Osmani

A) Okuyucuyu bilgilendirme amacıyla kaleme alınır.

B) Anlatım, yazının özünden daha çok önemsenir.

C) Dilin anlaşılır olmasına dikkat edilir.

D) Güncel konularla da ilgili olabilir.

E) Gazetelerde yayımlanan türleri vardır.

6.

Namık Kemal, 1866’da Ceride-i Havadis gazetesinde

6

3.

(I) Edebiyatımızda ilk makale, Şinasi’ye aittir. (II) Daha sonra Ziya Paşa, Namık Kemal, Ali Suavi gibi Tanzimat

rinde Batı’ya yönelmenin gerekçelerine ve edebiyatta yeniliğin önemine değindiler. (IV) Londra’da Hürriyet gazete-

III

Mülahazatı Şamildir” adlı makalesinde divan edebiyatını

IV

yasi çalışmaları ile adını duyurdu ise de edebiyat alanında

II

yayımlanan “Lisan-ı Osmani’nin Edebiyatı Hakkında Bazı

sini çıkaran Ali Suavi, Osmanlı devlet yapısını eleştirmeye yönelik daha sert yazılar yazdı. (V) Gazete yazıları ve si-

I

V

önemli bir varlık gösteremedi.

eleştirir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

Bu cümlede numaralanmış yerlerin hangisinde bir bil-


B) II.

gi yanlışı vardır? C) III.

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

yazarları da değişik makaleler yazdılar. (III) Bu makalele-


EBİYATI Tanzimat Dönemi Edebiyatının Oluşumu/Öğretici Metinler 7.

Tanzimat Dönemi eleştirisiyle ilgili olarak aşağıdaki-

10. Tanzimat


B) Yazarlar, genellikle divan şiirini eleştirmiş, Batı’daki

C) İlk dönemde Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında divan şiiri - halk şiiri konusunda tartışma yaşanmıştır.

aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Eleştiri yazıları daha çok eski-yeni tartışmaları çerçe-

edebî gelişmeleri övmüşlerdir.

yazarlarının eserlerinde “eşitlik, adalet, hür-

riyet, hukuk” kavramlarının sıkça geçmesinin nedeni

vesinde yazılmıştır.

KONU TESTİ

2

D) İkinci dönemde Abdülhak Hamit, Takdir-i Elhan ve

A) Edebî gelişmelere ilgi göstermeleri

B) Divan edebiyatını da iyi bilmeleri

C) Fransız İhtilali’nin etkisinde kalmaları

D) Okuyucuyu yönlendirmeye çalışmaları

E) Halk-devlet ilişkilerinde yenilikten yana olmaları

Talim-i Edebiyat gibi eserlerinde divan edebiyatını yermiştir.

E) Muallim Naci, yazılarında Batı’ya yönelişin eski edebiyatı yok sayma anlayışı doğrultusunda yapılmasına karşı çıkmıştır.

Yıldızlı Soru 2 8.

Tanzimat Dönemi öğretici metinleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Şinasi ile Agâh Efendi 1839’da Tercümân-ı Ahvâl adlı I II ilk özel gazeteyi çıkarmışlardır. Şinasi bu gazetede III IV

A) Namık Kemal, tarih ve hatıra türü de dâhil birçok alanda yazılar kaleme almıştır.

B) Ahmet Mithat Efendi, halkı bilgilendirme amacıyla, ro-

Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi adlı ilk makaleyi yaz V mıştır. Bundan sonra diğer öğretici metinler de gazete aracılığıyla ve gazete etrafında geliş meye başlamıştır. Yukarıdaki numaralanmış yerlerde n hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

manlarının arasına âdeta makaleler koymuş, gazete yazılarıyla da kendinden söz ettirmiştir.

C) Ziya Paşa, Defter-i Amal adlı eserinde anılarını anlatmış; eleştiri ve makale türünde yazılar kaleme almıştır.

D) Şinasi, Tasvir-i Efkar gazetesinde yayımlanan makale-

A) I.

leri ile Tanzimat yazarlarına yol göstermiştir.

E) Abdülhak Hamit, “Harabat” adlı antolojisinin önsözünde Türk edebiyatı hakkında eski görüşleriyle çelişen

11. Tanzimat

II

III

izade Mahmut Ekrem’e karşı yazdığı Zemzeme adlı eleş-

2

IV

V

eleştirisiyle de kendinden söz ettirmiştir.


C) III.

D) IV.

B) Yazının içeriğinin yanında sanat yönüne de önem ver-

C) Şiir türünde divan şairleri kadar geniş bir birikime ve

E) V.

D) Duygularını üstün bir üslupla aktarmaları gerektiğine inanmaları

gi yanlışı vardır? B) II.

A) Okuyucularını kendi düşünceleri doğrultusunda yön-

büyük bir yeteneğe sahip olmamaları

A) I.

yazarlarının gazeteye, dolayısıyla öğretici

meleri

Naci, sözlük çalışmasıyla dilimize katkıda bulunmuş; Reca

E) V.

lendirmek istemeleri

“Ömer’in Çocukluğu” adlı bir hatıra kitabı bulunan Muallim I

D) IV.

lanır?

C) III.

metinlere yönelmesi aşağıdakilerden hangisiyle açık-

düşüncelere yer vermiştir.

9.

B) II.

E) Yazı konusunda Batılı yazarların gerisinde kalmadıklarını ispatlamaya çalışmaları

7

KONU TESTİ

2


12. Tanzimat edebiyatçıları Osmanlı kültürü ile yetişmişlerdi,

15. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat yazarlarının öğretici metinlerle ilgili getirdikleri yeniliklerden değildir?

bunun için gönülleri Osmanlı kültüründen yanaydı ancak yeni dünya koşullarında Batı’ya uymayı da bir zorunlu-

A) Noktalama işaretlerini kullanmaları

götürüyordu. Denebilir ki Tanzimat Dönemi Türk aydınla-

B) Yazılarını gazete ve dergilerde yayımlamaları

rı için bir çatışma çağıydı. Gönülle aklın, eski ile yeninin,

C) Tarih, anı ve gezi türünde eserler vermeleri

D) Güncel konuları işleyen yazılar kaleme almaları

E) Dili süslü nesrin yapaylığından bir miktar uzaklaştır-

luk olarak görüyorlardı, bu da onların aklını Batı kültürüne

Doğu ile Batı’nın, Divan şiiriyle toplumcu şiirin çatıştığı bir çağ… Aşağıdakilerden hangisi bu parçada değinilen çatış-

maları

ma türünü örneklemez?

A) Harabat’ın önsözü ve Tahrib-i Harabat’ın kaleme alın-

16. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi yazarlarından değildir?

ması

B) Zemzeme ile Demdeme’nin kaleme alınması

C) Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı tiyatrosunda görücü usulü evliliği eleştirmesi

D) Namık Kemal’in “Cezmi” adlı romanında Osmanlı-İran savaşlarını konu alması

A) Abdülhak Hamit Tarhan

B) Direktör Ali Bey

C) Nabizade Nazım

D) Yusuf Kamil Paşa

E) Mehmet Rauf

E) Beyoğlu’ndaki yaşam biçimi ile İstanbul’un sur içi semtlerindeki yaşam biçimi

17. Şinasi’nin aşağıdaki hangi çalışması öğretici metinlerle ilgili değildir?

13. Tanzimat Dönemi’ne ait aşağıdaki eserlerden hangisi eleştiri türünde yazılmamıştır?

A) Takib

B) Demdeme

C) Istılahat-ı Edebiye

D) Tahrib-i Harabat

A) İlk özel gazeteyi çıkarması

B) Şiir yazması

C) Tasvir-i Efkar gazetesini çıkarması

D) Batı edebiyatı hakkında yazılar kaleme alması

E) İlk makaleyi yazması

E) Zemzeme

11


18. Öğretici

metinler, insanların, gerçeklere farklı bir gözle

bakmasını sağlar. Öğretici metinler, aydınlatmak, haber vermek, tanıtmak, uyarmak, düşündürmek, değiştirmek,

8

geliştirmek gibi amaçlarla kaleme alınır. Örneğin, tarihî bir olayın anlatıldığı öğretici metinde ilk amaç, insanları bilgi-

14. (I) Makale, deneme gibi öğretici metinler edebiyatımızda

lendirmek, onlara konuyla ilgili bir şeyler öğretmektir. Bunun

ilk kez Tanzimat Dönemi’nde görülmüştür. (II) Bu yazı

yanında o metin, olayın gerçek nedenlerini ortaya koyarak

türlerinin gelişmesinde gazete önemli rol oynamıştır.

uyarma, insanların yerleşik düşüncelerini değiştirme, olaya

(III) Yazarların yazdıkları öğretici metinler, dönemin galilerinden biri de Tasvir-i Efkâr’dır. (V) Şinasi’nin çıkarıp

farklı bir bakış açısıyla yaklaştırma amacını da taşır.

lerden hangisine değinilmemiştir?

sonradan Ziya Paşa’ya teslim ettiği bu gazete, yazarların

Bu parçada öğretici metinlerle ilgili olarak aşağıdaki-

düşüncelerinin halka ulaşmasında çok önemli bir rol üst-

A) Okuyucuların bakış açısını değiştirdiğine

lenmiştir.

B) Okuyucuyu bilgilendirme amacı taşıdığına


C) Gerçekleri sade bir anlatımla aktardığına

D) Alışılmış düşünceleri değiştirebildiğine

E) Toplumu uyarma yönünün olabildiğine


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

zetelerinde yayımlanmıştır. (IV) O gazetelerin en önem-

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

1.

A) Sanatsal bir zevk oluşturmaktan öte okuyucunun düşüncelerini etkilemek üzere yazılmıştır.

ÖĞRETEN TEST

Tanzimat Dönemi şiiri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

2

B) “Yeni” olması biçimsel özellikleriyle değil, dönemin zihniyetini yansı-

Tanzimat şairleri, şiirin biçimsel özelliklerine pek dokunmamış, eski şiir kalıpları içinde yeni konuları işlemişlerdir.

tan özüyle ilgilidir.

C) Şairler, sade bir dille yazmayı amaçlamışlarsa da bu yönde önemli bir aşamaya ulaşmamışlardır.

D) “Vatan, millet, eşitlik, hürriyet” gibi daha önce şiirimizde yer bulmayan

Bağdatlı Ruhi çizgisinde şiir yazan şairimiz Ziya Paşa’dır.

kavramlar işlenmiştir. E) Halk şiiri örnek alınmış, divan şiirinin ahenk unsurları yerine hece ölçüsü ve yarım uyak gibi unsurlar kullanılmıştır.

2.

(I) Tanzimat şiiri, toplum için sanat ilkesine dayanmaktadır. (II) Bu dönemde eski edebiyatın soyut aşk şiirine karşı bir düşünce ve eylem şiiri geliştirilmiştir. (III) “Üst şiir” de diyebileceğimiz, okumuş kesime ait Türk şiiri ilk kez bu dönemde değişikliğe uğramış, geleneksel çizgisinden uzaklaşmıştır. (IV) Dönemin şairlerinden Namık Kemal, Terkib-i Bent ve Terci-i Bentlerinde Osmanlı’nın içinde bulunduğu durumu çok yönlü tasvir etmiştir. (V) Şairin Bağdatlı Ruhi çizgisinde yazdığı bu eserler, bugün de sosyal içerikli şiirimizin çok önemli örnekleri arasında yer almaktadır.

Ziya Paşa


3.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Tanzimat edebiyatçıları, ---- La Fontaine, Racine, Lamartine gibi Fransız şairlerinden yaptığı çevirileri “Tercüme-i Manzume” adı altında bir araya getirmesiyle Batı şiirini tanıdı.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Şinasi’nin

B) Namık Kemal’in

C) Ziya Paşa’nın

D) Ahmet Vefik Paşa’nın

E) Ahmet Mithat Efendi’nin

4.

Durup ahkam-ı nusret ittihad-ı kalb-i millette

Çıkar asar-ı rahmet ihtilaf-ı rey-i ümmetten

“Hürriyet Kasidesi”nden alınan bu dizelerden Namık Kemal’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

2

A) Osmanlı’nın birliğini sağlama siyasi amacını benimsediği

B) Toplum için sanat anlayışına bağlı olduğu

C) Dil bakımından divan şiirinden uzaklaştığı

D) Şiirlerinde söz sanatlarından yararlandığı

E) Şiirlerinin döneminin zihniyetini yansıttığı

Tercüme-i Manzume, Fransa’da öğrenci olarak bulunduğu süre içinde bu ülkenin şiirini tanıyan ve şairlerimize tanıtan öncü bir edebiyatçımıza aittir.

9

Namık Kemal

Bu dizelerde Namık Kemal’in diğer şiirlerinde de olduğu gibi çok sayıda Arapça, Farsça sözcüğe ve uzun tamlamalara yer verilmiştir.

3

EDEBİYATI TANZİMAT DÖNEMİren Metinler (Şiir) Coşku ve Heyecanı Dile Geti

Divan şiiri ile Tanzimat şiirini karşılaştıran aşağıdaki

1.

4.

şairleri bir arada verilmiştir?

yargılardan hangisi yanlıştır?

Aşağıdakilerden hangisinde Tanzimat’ın birinci kuşak

A) Divan şairlerinin tek amacı mutlak güzelliğe ulaşmak

A) Şinasi, Namık Kemal, Muallim Naci

iken Tanzimat şairleri toplumu düşünce bakımından

B) Muallim Naci, Abdülhak Hamit, Recaizade Mahmut

kendilerine benzetmeyi amaçlamışlardır.

B) Divan şairleri ölçü, uyak gibi ahenk ögelerini önemserken Tanzimat şairleri şiirde ahenk unsurlarını ihmal etmişlerdir.

C) Tanzimat şairleri de divan şairleri gibi söz sanatlarından yararlanmış, sözlerini sanatlı söyleyişle güçlendir-

D) Divan şairleri Arap ve Fars edebiyatlarının etkisinde ürün vermişken Tanzimat şairleri şiirin özü bakımından Batı’daki gelişmelerden etkilenmişlerdir.

C) Ziya Paşa, Muallim Naci, Şinasi

D) Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal

E) Şinasi, Abdülhak Hamit, Ziya Paşa

5.

Şiire divan çizgisinde başlayan Ziya Paşa, Şinasi ile tanış

meye çalışmışlardır.

Ekrem

E) Divan şairleri “kadın, aşk, şarap” kavramlarını öne çıkarırken Tanzimat şiirinde “hak, adalet, özgürlük” kavramları işlenmiştir.

şiirlerinde “vatan, hürriyet, adalet” gibi kavramları işlemiş,

rinden ayrılır?

10

A) Teması

B) Ölçüsü

C) Uyaklanışı

D) Nazım biçimi

3.

E) Nazım birimi

Şiir güzellik için vardır. Şairin tek amacı mutlak güzelliğe ulaşmaktır. Şiirde konunun önemi yoktur. Önemli olan konunun işleniş biçimidir. Onlarca şair Leyla ile Mecnun’u

yeni şiirler de yazmıştır.


C) III.

D) IV.

E) V.

zerliğine dayalı ahenk, uyakla sağlanmamıştır?

A) Götürdün sevgilimi mavi su beyaz duvak

Her şey benim benim için bir akım

D) Seni estirmeye yeter mi bilmem

sunuz şair değilsiniz.” dememiştir ama onlardan sadece

7.

Aşkım yıllardır kendini benden saklar

C) Benim oyunumdur, benim merakım

Senin olsun pervanen, yârimi bana bırak

B) Nar çiçeğinden tatlı, keza ipek dudaklar

Bu parçada anlatılanlar aşağıdakilerden hangisinin

B) II.

Aşağıdakilerin hangisinde dize sonlarındaki ses ben-

anlatmış, hiç kimse onlara “Madem eski bir konuyu işliyorgüzel anlatmayı başaranlara büyük şair denmiştir.

V

hayatının sonlarına doğru hem öz hem biçim bakımından

gi yanlışı vardır?

yazılmış bir şiir aşağıdakilerden hangisiyle divan şii-

11

IV

6.


III

Tanzimat’ın ilk kuşağının şiir anlayışı doğrultusunda

II

tıktan sonra “özde yeni, biçimde eski” bir şiire yönelmiş,

A) I.

2.

I

Ama vardır yine kıştan biraz nem

E) Bir dağ çiçeği gibi şimdiden hasretteydim Sürgündüm, çok uzaklardaydım

(I) Kaside, divan şiirine ait bir nazım biçimidir. (II) Ancak Tanzimat şairlerince de kullanılmıştır. (III) Namık Kemal’e

şiir anlayışıyla çelişmektedir?

ait “Mustafa Reşit Paşa Kasidesi” dönemin en ünlü ürünlerindendir. (IV) Şair, bu eserde kasidenin klasik bölümlen-

A) Ziya Paşa

B) Fuzuli

C) Baki

D) Abdülhak Hamit Tarhan


E) Muallim Naci

A) I.

dirilişine uymamıştır. (V) Tasvir ve girizgâh bölümlerine yer vermeden söze doğrudan methiye bölümü ile başlamıştır.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

KONU TESTİ


8.

(I)Tanzimat edebiyatının kurucusu sayılan Şinasi şiirde

ikinci kuşak şairlerindendir. Edebiyatımızda

şiirleri ile tanınmıştır. “Şair-i Azam” olarak bilinmiştir. Şiirle-

biçimlerini terk ederek Batı’dan alınma nazım biçimleri-

rinde süslü ve sanatlı bir dil kullanmış, aruz ölçüsünü ter-

ni kullanmıştır. (II) Namık Kemal, “Hürriyet Kasidesi” ve

cih etmiştir. “Sanat, sanat içindir.” görüşüne bağlıdır. Şiirde

“Vatan yahut Silistre” gibi geniş yankılar uyandıran eserler

her konunun işlenebileceğini iddia etmiş; aşk, ölüm, tabiat

yazmış, kuşağının en gür sesli şairi olarak görülmüştür.

gibi konuları işlemiştir. Felsefi şiirin edebiyatımızdaki güç-

(III) Ziya Paşa, divan şiiri geleneğini biçim bakımından sür-

lü temsilcilerindendir. “Sahra” adlı şiiri edebiyatımızda ilk

dürmesine rağmen, şiirde sosyal ve siyasal konular işleye-

pastoral şiir kabul edilir.

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

kuşağı, beş yüz yıl süren divan edebiyatı geleneğinden

A) Namık Kemal

tam olarak kurtulamamıştır. (V) Bu kuşağın şiire getirdiği

B) Ziya Paşa

C) Recaizade Mahmut Ekrem




E) Muallim Naci

Bu üç büyük sanat adamının öncülük ettiği Tanzimat’ın ilk

yenilik, şiiri soyut aşktan uzaklaştırıp sosyal konuların hizmetine vermek olmuştur.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Yıldızlı Soru 3 Divan edebiyatı ile Tanzimat ede biyatı şiirinin karşılaştırılmasına ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Divan şiirinde “bütün güzelliği” , “parça güzelliği” anlayışı benimseTanzimat şiirinde nmiştir, B) Divan şiirinde soyut konular, Tanz toplumsal konulara ağırlık verilmiştimat şiirinde ise ir. C) Divan edebiyatında kullanılan nazı m biçimleri, Tanzimat edebiyatında da kulla nılmaya devam edilmiştir.

9.

Pek rengine aldanma felek eski felektir

Zira feleğin meşreb-i nasazı dönektir

Ya bister-i kemhada ya viranede can ver

Çün bay u geda hake beraber girecektir

Allah´a sığın şahs-i halimin gazabından

Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir

Yaktı nice canlar o nezaketle tebessüm

Şirin dahi kasdetmesi cana gülerektir

11. Tanzimat şiirinde “hürriyet, adalet, eşitlik” gibi kavramların

Bed-asla necabet mi verir hiç üniforma

Zerduz palan ursan eşşek yine eşşektir

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülebilir?

Bu dizelerden Ziya Paşa ile ilgili olarak aşağıdakiler-

A) Tanzimat şairlerinin divan geleneğini olduğu gibi sür-

den hangisine ulaşılamaz?

A) Toplum için sanat anlayışında olduğu

B) Şiirinin biçim bakımından divan şiirinden farklı olmadığı

C) Şiirlerinde okuyucusunda düşünsel değişim oluşturmayı amaçladığı

2

KONU TESTİ

ilk defa köklü bir değişiklik yapmış, divan edebiyatı nazım

rek Tanzimat edebiyatı çizgisinin içinde yer almıştır. (IV)

10. Tanzimat’ın

3

D) Dizelerinde söz sanatlarından yararlandığı

E) Şiirin özüne yöneldiğinden ölçü, uyak gibi ahenk unsurlarını önemsemediği

D) Divan şiirinde seçkin zümreye hitap mat edebiyatında ise halka ulaşmak edilmiş, Tanziamaçlanmıştır. E) Divan edebiyatında aruz ölçü sü kullanılmış, Tanzimat edebiyatında az da olsa hece ölçüsü çalışmaları yapılmıştır.

yer alması ----

dürdüklerini gösterir.

B) Tanzimat şairlerinin sadece Türk kültüründen beslendiklerini kanıtlar.

C) Tanzimat şairlerinin “sanat için sanat” görüşüne bağlı olduklarının kanıtıdır.

D) Tanzimat şairlerinin Fransız İhtilali’nden etkilendiklerini gösterir.

E) Tanzimat şairlerinin şiirde kalıplaşmışlıktan kurtulamadığının kanıtıdır.

11

KONU TESTİ

3


12. ---- için sanatın amacı güzelliktir. Şiir akıldan çok duyguya

15. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’nin şairlerinden değildir?

dayanır. Ona göre şiirde sade üslup, müzeyyen üslup ve yüce üslup olmak üzere üç üslup vardır. Kendisi müzeyyen

A) Namık Kemal

nin şekil benzerliğinden daha önemli olduğunu söyleyerek

B) Cenap Şahabettin

Türk şiirinde büyük bir tartışmayı başlatmış. Bu tartışma,



E) Şinasi

üslup dediği süslü üslubu kullanır. Kafiyede ses benzerliği-

Türk şiirinin yenilenmesine katkıda bulunmuştur. Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilme-

lidir?

A) Namık Kemal

B) Ziya Paşa



E) Muallim Naci

16.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilen görüş, adı ayraç içinde verilen şairin şiir görüşünü açıklamamaktadır?

A) Şiir toplumun sorunlarını dillendiren bir araçtır. (Namık Kemal)

13. (I) Kaside, Arap edebiyatından alınan bir nazım biçimidir. (II) Bir övgü şiiri olarak bilinir, beyit sayısının çokluğuyla gazelden ayrılır. (III) Klasik bir bölümlendirilişi vardır. (IV) Tasvir bölümü ile başlar, methiye bölümü ile biter.

zelliğidir. ( Ziya Paşa)


B) II.

D) Aruz ölçüsünü kullanırım ancak konularımı ve şiirimin biçimini divan şairleri gibi seçmek zorunda değilim.


C) Divan şiiri, Türk edebiyatının en önemli ve asla göz ardı edilemeyecek çizgisini oluşturur. ( Muallim Naci)

(V) Şairin mahlasına yer verdiği bölüme taç beyit denir.

B) Şiirde biçim ve konudan öte önemli olan söyleyiş gü-

C) III.

D) IV.

(Abdülhak Hamit)

E) V.

11


E) Divan şairleri Arap harflerinden yola çıkarak kafiyede şekil benzerliğini önemsemekle hata etmişlerdir, ben ses benzerliğini yeterli görüyorum. (Recaizade Mahmut Ekrem)

12

14. Tanzimat’ın

ikinci kuşak şairleri için aşağıdakilerden

hangisi söylenemez? A) “Sanat için sanat” anlayışı doğrultusunda eser vermişlerdir.

B) Şiirlerinde aşk, ölüm, tabiat temalarını işlemişlerdir.

C) Tanzimat şiirini biçim bakımından divan şiirine yaklaştırmışlardır.

D) Dilin sadeleştirilmesini gündemlerinin dışında tutmuşlardır.

E) Siyasi ortam ve devletin geleceğiyle ilgili şiir yazmaktan kaçınmışlardır.


hangisi Tanzimat Dönemi’ne ait bir

eser değildir?

A) Tercüme-i Manzume

B) Makber

C) Zafername

D) Nağme-i Seher

E) Evrak-ı Leyal

ünite


1.

4.

Güneş güler, kuşlar uçar havada,

maksadıyla yazılmıştır. (II) Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri

Uyanırlar nazlı nazlı çiçekler..

Yalnız mısın o karanlık yuvada?

Yok mu seni bir kayırır, bir bekler?

Recaizade Mahmut Ekrem’e ait, günümüz Türkçesi-

ne anlattığı, nasıl anlattığından önemlidir. (IV) Ama bu onların sözü gelişigüzel söylediği anlamına gelmez. (V) Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa, aruzu terk edip hece

ne çevrilmiş bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden

ölçüsünü titizce kullanmış, sözü bir disiplin içinde şiirleştir-

hangisi söylenemez?

mişlerdir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

A) Kişileştirme sanatı yapılmıştır.


B) Tecahül-i arif (bilmezlikten gelme) sanatı vardır.

C) Nazım birimi dörtlüktür.

D) Bireysel bir sorun işlenmiştir.

E) Kafiye kullanılmamıştır.

A) I.

2.

KONU TESTİ

(I) Klasik Türk şiirinde kasideler, genellikle bir kişiyi övmek ise şiirde düşüncelerini işlemişlerdir. (III) Onlar için şiirin

4

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Tanzimat’ın iki kuşağıyla ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? Birinci Kuşak A) “Toplum için sanat”

“Sanat için sanat” anla-

anlayışı doğrultusun-

yışı doğrultusunda eser

da eser vermişlerdir.

vermişlerdir.

B) Dili sadeleştirmeye çalışmışlardır.

Yıldızlı Soru 4

İkinci Kuşak

Usanmaz kendini insan bilenler halk a hizmetten Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez iânetten Hakîr olduysa millet şânına noks an gelir sanma Yere düşmekle cevher sâkıt olma z kadr ü kıymetten Tanzimat Dönemi’nde yazılan bu şiirden hareketle o dönemin şiiriyle ilgili olarak aşağ ıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aruz ölçüsü ile yazıldığı B) Sosyal konuların ele alındığı C) Divan edebiyatı nazım biçim lerinin terk edildiği D) Şiirin içeriğinde yeni kavramla ra yer verildiği E) Arapça ve Farsça sözcüklerin kullanılmaya devam edildiği

Dili sadeleştirme amaçları yoktur.

C) Divan nazım biçimleri- Divan nazım biçimlerini ni kullanmamışlardır.

kullanmışlardır.

D) Şiirde siyasi düşünce- Şiirde daha çok doğa, lerini anlatmışlardır.

ölüm gibi konularla ilgili duygularını işlemişlerdir.

E) Uyakta klasik anlayışa Yeni bir uyak anlayışı bağlı kalmışlar.

3.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin uyak vardır?

5.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yarım uyak vardır?

A) Makber mi nedir şu gördüğüm yer

A) Çiçek diye sevinip de severken incitme

Vaktiyle siyah, şimdi fakat yemyeşil olmuş

D) Cepler delik az çok

Demez mi hiç sana kalbin bakıp teravetine

C) Cümlesi solmuş

Ya böyle reva mı ca-yı dilber

B) Gülersin ah! Benim hissimin sabavetine

2

geliştirmişler.

Lakin ne zarar var ki delikten düşecek yok

E) En büyük zevkim, ümidim, neşem

Kırda seyran idi, her gün, her dem

B) Ki hüsnü müncezip etti senin gibi güzeli

Bütün ümidi kadar bir kızın hayatından

D) Dokunma! Solmayacak bir şüküfe-i terdir

Masun-ı dest-i taaruz mu kalmadır emeli

C) Nasibi andaki aşkın tecelliyatından

Koparma! Bir hevese bir gülü feda etme

Koparma! Belki gelindir, ümid-i perverdir

E) Fakat bekası kadar bari şad-kam olsun

Hazin hazin gülerekten yavaş yavaş solsun

13

KONU TESTİ

4


9.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat’ın ikinci kuşak şair-

6.

Git vatan! Ka’bede siyaha bürün

Bir kolun ravza-i nebi’ye uzat

Birini Kerbela’da meşhede at

A) Sanatlı söyleyiş

Kâinata o hey’etinle görün!

B) Aruz ölçüsü

O temaşaya hak da aşık olur

C) Uyak ve redif

Göze bir alem eyliyor izhar

Ki cihandan büyük letafeti olur:

D) Divan nazım biçimleri

Aç vatan göğsünü ilahına aç!

E) Bireysel konular

Şühedanı çıkar da ortaya saç!

Bu dizelerden Namık Kemal ile ilgili olarak aşağıdaki-

lerinin şiirlerinde görülmez?

lerden hangisine ulaşılamaz?

10. Aşağıdaki dizelerden hangisi Tanzimat’ın ikinci kuşak

A) Dili sadeleştirmeyi amaçlamadığı

B) Şiiri sorunları anlatmada bir araç olarak kullandığı

C) Şiirinin konu bakımından divan şiirinden ayrıldığı

D) Söz sanatlarından yararlandığı

E) Anlatımının coşkulu olduğu

7.

Makber, Sahra gibi şiirleri bilinen Şinasi, divan nazım biI

II

III

IV

hengi önemseyerek kelime seçimi üzerinde durmuştur.

Bu cümlede numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? D) IV.

E) V.

Ben anlıyorum ki yâr sensin

C) Hevesli bir gülü soldurmada safa yokdur Koparma! Gülşen-i hüsnünde güllerin çoktur

D) Milliyeti unutarak her işimizde

Biri endişeden zaman bulmaz

B) Ey yâr şu nev-bahar sensin

V

C) III.

A) Biri endişeden aman bulmaz

B) II.

çimlerini terk etmiş, şiirde bireysel duygularını işlemiş, a-

A) I.

şairlerine ait olamaz?

Batı’nın düşüncelerine uymak yeni çıktı

E) Uçtukça hayâl-i yâr gözde

Ârâma bulup medar sözde

11


8.

Koyamam kargayı bülbül yerine

Çiçek açmış dikeni gül yerine

Eşi yok bir güzeli sevdi beğendi gönlüm

Kıskanır kendi gözünden yine kendi gönlüm

Bu dizelerden yola çıkılarak Şinasi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sade bir dil kullanmıştır.

B) Uyak ve redif gibi ahenk ögelerinden yararlanmıştır.

C) Halk deyişlerinden yararlanmıştır.

D) Söz sanatlarını kullanmıştır.

E) Şiirde bireysel duyguları işlemekten kaçınmıştır.

11. Konuyu sadece bir malzeme olarak gören ---- şairleri şiirde parça güzelliğini yeterli bulurken konu işlemeyi amaç hâline getiren ---- bütün güzelliğine önem vermişlerdir.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangilerinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) divan -Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri

B) halk - Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri

C) divan - Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri

D) Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri - Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri

E) Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri - Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri

ünite

14


12. Gönlüme sâkîyi mi’mâr eyledim mey-hânede

4

14. Aşağıdakilerden hangisi Abdülhak Hamit’le divan şairlerinde ortaktır?

Allah Allah Kâ’be i’mâr eyledim mey-hânede

A) Serbest nazmı denemesi

Ol kadar çaktım ki tersâ-zâdegânın aşkına

B) Doğal çevreyi şiirde konu edinmesi

Berke döndüm neşr-i envâr eyledim mey-hânede

C) Aruz ölçüsünü kullanması

Merkez-î feyzimde oldum müstakar hur-şîd vâr

D) Kafiyeyi çok önemli görmemesi

Encüm-i akdâhı seyyar eyledim mey-hânede

E) Hece denemesi yapması

Kâ’be-yî kuyun anıp nûş ettiğim sâgarları

15. Gül hazin …sünbül perişan… bağzarın şevki yok

Zemzem-î eskimle ser-şâr eyledim mey-hânede

Derdnâk olmuş hezâr-ı nağmekârın şevki yok

Başka bir haletle çağlar, cuybarın şevki yok

Gel de cûş-â-cûşunu seyr eyle Mes’ûdî’lerin

Ah edip inler nesim-i bikararım şevki yok

Başka bir âlem bedîdâr eyledim mey-hânede

Geldi amma neyleyim sensiz baharın şevki yok

Muallim Naci’ye ait bu dizelerle ilgili olarak aşağıdaki-


A) Tanzimat’ın ilk kuşağının “toplum için sanat” anlayışına uymadığı

B) Nazım biçiminin gazel olduğu

C) Divan şairlerinin zihniyetini yansıttığı

D) Üslup bakımından klasik şiirimize benzediği

E) Türk şiirindeki yenileşmeyi gösterdiği

KONU TESTİ

Recaizade Mahmut Ekrem

Bu dizelerde belirgin olan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Benzetme

B) Hüsnütalil

C) Tezat

D) Kişileştirme

E) Tecahülüarif

16. Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri eski ile yeni arasında gelgitler yaşamışlar, halk kültürünün şiire yansıtılması konusunda da istikrarlı bir tutum ortaya koyamamışlardır.

Bu cümlede Tanzimat’ın ilk kuşak şairlerinin öne çıkarılan yönü aşağıdakilerden hangisidir?

13. Bu ayrılık bana yaman geldi pek

A) Gerçekçilik

B) Tutarsızlık

Ruhum hasta, kırık kolum kanadım

C) İdealistlik

D) Yenilikçilik

Ya gel bana, ya beni oraya çek

Gözüm nuru oğulcuğum, Nijad’ım

Recaizade Mahmut Ekrem

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

17. Aşağıdakilerden hangisi Ziya Paşa ile divan şairlerin-

lenemez?

2

E) Toplumculuk

de ortak değildir?

A) Teması ölümden duyulan acıdır.

A) Aruz ölçüsünü kullanması

B) Halk deyişlerine yer verilmiştir.

B) Söyleyişinin sanatlı olması

C) Dili oldukça sadedir.

C) Toplumsal sorunları işlemesi

D) Çapraz uyak düzenine örnektir.

D) Şiirlerini bir nazım biçimi içinde yazması

E) Söz sanatlarından yararlanılmamıştır.

E) Beyit nazım birimini kullanması

15

3.

fasikül

TA

ÖN D T A NZİM

ATI Y İ B E D EMİ E

estleri Ünite T

ÜNİTE TESTİ

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI

1

Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı ile ilgili olarak aşağı-

1.

dakilerden hangisi söylenemez?

A) İlk dönemde gazete etrafında oluşup gelişmiş, ikinci dönemde gazeteyle ilgisi azalmıştır.

B) Düz yazı, Batı’dan alınan makale, fıkra, deneme, eleş-

4.

I. Heceyle az da olsa denemeler yapılmıştır.

II. İlk dönemde nazım birimi genellikle beyittir.

III. Bütün güzelliği yerine parça güzelliği önemsenmiştir.

IV. İkinci kuşağın şairleri, şiiri toplumu eğitmek için bir araç olarak görmüşlerdir.

tiri, roman gibi türlerle zenginleşmiştir.

C) Batı şiirinin etkisinde kalan şairler, şiirde önce biçim

V. İçeriğin önem kazanmasıyla şiire konusuna göre isim verilmiş, böylece şiirin nazım biçimiyle adlandırılması

değişiklikleri, sonra öz bakımından önemli değişiklikler

sona ermiştir.

yapmışlardır.

D) Düz yazıda noktalama işaretleri ilk kez kullanılmış, böylece düz yazı düşünce ve olayları aktarmada daha üst bir niteliğe kavuşmuştur.

E) İlk dönemde Batı romanıyla halk hikâyeleri arasında

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Tanzimat Dönemi’yle ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III

E) IV. ve V.

kalan romanlar yazılırken ikinci dönemde romanda gerçekçilik öne çıkmıştır.

5.

(I) Edebiyatımızda ilk edebî romanı Namık Kemal yazmıştır. (II) Aydınlara yönelik roman yazan Namık Kemal, romanlarında süslü, sanatlı bir anlatımı tercih etmiştir. (III) Tasvirleri genellikle uzundur ve karakterleri ortaya koymaktan öte yazarın kalem gücünü göstermeye yöneliktir. (IV) Bütün kişilerini sıradan insanlardan seçmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi ilk kez Tanzimat Dönemi’nde

2.

(V) İntibah’ta çağının olaylarını işlerken Cezmi’de tarihî bir

görülen tür değildir?

A) Makale

B) Fıkra

D) Deneme

C) Roman

konuyu işlemiştir.

E) Anı


11


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

2 (I) Ahmet Mithat, Tanzimat Dönemi’nde halka yönelen roman türünün temsilcisidir. (II) Romanı halkı eğitmede bir

6.

divan şiiri mirasını neredeyse birçok yönüyle devralmışlar-

araç olarak gören yazar, eserlerinde olay akışını sıkça keserek araya öğretici bilgiler koymuştur. (III) Bu da onun romanının teknik bakımdan kusurlu olmasına neden ol-

dır.

larından ayrılmıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III

E) IV. ve V.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şairlerinin divan şairlerinden devraldıkları özelliklerden değildir?

muştur. (IV) Dili çağdaşlarına göre ağırdır. (V) Konusunu genellikle İstanbul’un dışından alarak döneminin romancı-

Tanzimat şairleri, şiirde yenilik yapmaya çalışmışlarsa da

A) Dilin genellikle süslü ve ağır olması

B) Kafiye ve redif gibi ahenk unsurlarını kullanmaları

C) Şiire konusuna göre başlık koymaları

D) Genellikle aruz ölçüsünü tercih etmeleri

E) Söz sanatlarından sıkça yararlanmaları

ünite

3.

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI 7.

Yanlış Batılılaşmayı işleyen ilk romanımızdır. Yazar,

10.

eserinde Karagöz tekniğinden yararlanmış, aydın bir Osmanlı’nın karşısına Batılılaşmayı yanlış anlamış bir züppeyi yerleştirmiştir. Yazarın amacı Batılılaşmayı eleş-

ulaştığı söylenebilir.

I. Biçim bakımından eski edebiyatımızın sınırları içinde

II. Dizeleri yoğun anlamıyla birer özdeyiş gibi dilimize yerleşti.

III. Toplum için sanat anlayışından vazgeçerek şiirlerinde bireysel duyguları işledi.

dur. Onun için önemli olan, halkın romandan ders almasıdır. Eseri teknik bakımdan zayıfsa da yazarın bu amaca

ÜNİTE TESTİ

kalan eserler kaleme aldı.

tirmek değil, nasıl olması gerektiğini açıklamaktır. Bu da kendisini “ilk muallim” olarak gören yazarın tarzına uygun-

1

IV. “Harabat” adlı antolojisinde divan şairlerinden ve onların örnek aldığı şairlerden söz etti.

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

V. Hicivleri çağının toplumsal gerçeklerine ışık tutmuş, şiirlerini sosyal araştırmalar için bir kaynak hâline ge-

A) Cezmi

B) İntibah

C) Araba Sevdası

D) Felatun Bey’le Rakım Efendi

E) Sergüzeşt

tirmiştir.

Ziya Paşa ile ilgili yukarıdaki cümlelerden hangisinde anlatılanlar doğru değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. Aşağıdakilerden hangisi Şinasi’nin edebiyatımıza kazandırdıklarından değildir?

8.

Shakespeare ve Corneille gibi yazarların etkisinde kalan Abdülhak Hamit, Finten, Nesteren, Çok Bilen, Çok Yanılır,

I

II

III

İçli Kız, Duhter-i Hindu gibi eserleri kalemi aldı. IV

A) İlk özel gazete

B) İlk atasözü derlemesi

C) İlk yerli tiyatro

D) İlk serbest şiir

E) İlk makale

V

Bu cümlede numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

12. Türk

edebiyatının ilk gerçekçi romanlarındandır. Çağının

gerçeklerini bir fotoğraf gerçekçiliğiyle olmasa da realist

E) V.

yazarların tekniğine yakın bir şekilde aktarmaktadır. Romanın kahramanı Dilber, zengin konaklarına satılmak üzere Kafkasya’dan kaçırılmış bir Çerkez kızıdır. Kızın satıldığı konağın sahibinin oğlu Celal Bey ise Paris’te eğitim almış,

9.

Tiyatroda eğlence ile sosyal faydayı birleştirerek tiyatroyu

insan hakları konusunda duyarlı bir gençtir. Roman, Dilber’in

“faydalı bir eğlence” olarak tanıtan ---- Vatan yahut Silistre,

trajik öyküsü ve Celal Bey’in onu kurtarma ideali etrafında

Zavallı Çocuk, Gülnihal gibi eserler kaleme alarak tiyatro-

gelişir; Celal Bey’in dilinden dönemin insan anlayışına ve

muza katkıda bulundu.

hizmetçilerine bakışa yönelik bir eleştiriye dönüşür.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi-

den hangisinde doğru verilmiştir?

si getirilmelidir?

2

Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakiler-

A) Ahmet Vefik Paşa

A) Cezmi – Namık Kemal

B) Abdülhak Hamit Tarhan

B) İntibah – Namık Kemal

C) Namık Kemal

C) Araba Sevdası – Recaizade Mahmut Ekrem

D) Recaizade Mahmut Ekrem

D) Felatun Bey’le Rakım Efendi – Ahmet Mithat

E) Şinasi

E) Sergüzeşt – Samipaşazade Sezai

3

ÜNİTE TESTİ

1


13. Tanzimat Dönemi’ndeki öğretici metinlerle ilgili olarak

16. Tanzimat edebiyatı, Tanzimat Dönemi’nde görülen siyasi

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

ve sosyal gelişmelere uygun gelişmiştir. O dönemin yazar

A) Güncel konulardan çok felsefe ve tarih alanında geliş-

ve şairleri de çağın devlet adamları gibi geçmişin etkisinden tam kurtulamamış, büyük yenilikler yapmaktan kaçın-

miştir.

mıştır.

B) Dil, klasik nesrin etkisiyle oldukça ağırdır.

C) Batı’dan alınan yeni türlerle yazarların kendilerini ifade etme olanakları artmıştır.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Tanzimat edebiyatının ait olduğu çağın etkisi altında geliştiği

D) Gazete üzerinden gelişmiş ve halka ulaşma olanağı bulmuştur.

B) Tanzimat edebiyatının ait olduğu çağın gelişmelerini etkilediği

E) Makale ve eleştiri türünde yazılan yazılar dönemin hem siyasi sorunlarına hem edebî tartışmalarına ayna tutmaktadır.

C) Tanzimat yazarlarının toplum için sanat anlayışında oldukları

D) Tanzimat yazarlarının toplumsal olaylara yön verdikleri

E) Tanzimat Dönemi yazarlarının aynı zamanda devlet adamı oldukları

14.

I. Edebiyatımızda ilk yerli roman örneğidir.

II. Görücü tarzı evliliği eleştirmektedir.

III. Romantizmin etkisinde kaleme alınmıştır.

IV. Teknik bakımdan zayıftır, uzun bir hikâyeye benzemektedir.

17. “Letaif-i

V. Ahmet Vefik Paşa, tarafından kaleme alınmıştır.

“Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eserle ilgili yukarıdaki

Rivayat” ve “Küçük Şeyler” adlı eserlerle ilgili

olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Aynı yazara ait oldukları

numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır?

B) Türk edebiyatında ilk öykü örnekleri oldukları

A) I.

C) Realizmin etkisinde yazıldıkları

D) Halk hikâyeleri tarzında kaleme alındıkları

E) Öğretici metinler arasında yer aldıkları

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


4

15. Şiir de her edebî tür gibi öncelikle topluma yararı amaçlamalı, bir toplumsal sorunu işlemeli, bir toplumsal isteği dile getirmeli ve toplumu eğitmeye yönelik olmalıdır. Bu cümlede dile getirilenler aşağıdakilerden hangisin-


de adı geçen şairlerin şiir zihniyetine aykırıdır?

hangisi Namık Kemal’e ait, ötekiler-

den farklı türde bir eserdir?

A) Namık Kemal – Abdülhak Hamit

A) Gülnihal

B) Recaizade Mahmut Ekrem – Abdülhak Hamit

B) Akif Bey

C) Muallim Naci – Namık Kemal

C) Cezmi

D) Ziya Paşa – Muallim Naci

D) Zavallı Çocuk

E) Namık Kemal – Recaizade Mahmut Ekrem

E) Kara Bela

ünite


Aşağıdakilerden hangisindeki bilgi, adı ayraç içinde

4.

verilen yazara ait değildir?

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat’ın ilk kuşak yazar-

A) Genellikle eski tarzlarda aldıkları eğitim

B) Divan şiiri ile ilgili kendilerine öğretilenler

C) Fransız şair ve yazarlarından yapılan çeviriler

ğil, dil araştırmaları ve bu doğrultuda hazırladığı söz-

D) Osmanlının içinde bulunduğu askerî ve siyasi durum

lükle duyuran Tanzimat aydınıdır. (Ahmet Vefik Paşa)

E) Sembolizm akımının Batı’ya getirdiği şiir anlayışı

A) Tiyatrolarında irade gücüyle her engeli aşacak, her Kemal)

ÜNİTE TESTİ

larının zihniyetini belirleyen etkenlerden değildir?

acıyı yenecek güçlü bir insan tipi peşindedir. (Namık

2

B) Bir roman yazmışsa da adını sanat çalışmalarıyla de-

C) Beğeniyle okunan şiirler yazmışsa da şiir alanındaki çalışmaları, edebiyat araştırmaları ve yenilikçilere yönelik eleştirilerinin gölgesinde kalmıştır. (Muallim Naci)

D) Şiir onun için düşünceyi dile getiren güçlü bir araçtır, bunun için dil inceliği onun şiirlerine duygu inceliği olarak yansımamıştır. (Ziya Paşa)

E) Şiiri Tanzimat’ın ilk kuşak yazarlarının toplumcu dünyasından uzaklaştırmış; kendisini, acılarını, tabiatla ilgili bireysel düşüncelerini anlatan bir araç hâline getirmiştir. (Abdülhak Hamit)

5.

I. Roman, şiir ve tiyatro yazmıştır.

II. Şiirlerinde romantizm öne çıkmaktadır.

III. Romancılığı dönemine göre gerçekçidir.

IV. Sanat toplum içindir, anlayışını savunmuştur.

V. Edebiyatımızın her alanda yenilenmesinden yanadır.

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangisi Recaizade Mahmut Ekrem ve Namık Kemal’de ortak değildir?

2.

---- bağlı olanlara göre sanatçı, değişmezliği ve evrensel-

A) I.

liği yakalamalıdır. Olaylar ve insanların görünen özürleri

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

geçicidir ama insan karakteri kalıcıdır. Dünyada iyiliksever, kötü, vefalı, nankör gibi belli insan modelleri vardır. Bu modeller üzerinden bütün insanlık anlatılabilir. Eserleri bu tipler etrafında oluşmuştur. Edebiyatımızda bu akımın güçlü bir temsilcisi yoktur. Ancak Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa ondan etkilenmişlerdir.

6.

Bir Rousseau hayranıydı. Onun “Toplum Sözleşmesi”

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilme-

adlı eserini Fransa’dayken heykelinin karşısına oturarak

lidir?

Türkçeye çevirmeye çalışmıştı. Rousseau nasıl Fransız

A) Klasisizme

B) Romantizme

C) Realizme

D) Natüralizme

toplumunu değiştirmişse kendisi de Osmanlı toplumunu değiştirmek istiyordu. Şiirini yalnız bu yönde kullanıyor, dizeleriyle toplumu geçmişin yıkılmışlığına karşı mamur bir geleceğe inandırmaya çalışıyordu.

E) Sembolizme

Bu parçada sözü edilen sanat adamımız aşağıdakilerden hangisidir?

3.

Aşağıdakilerden hangisi Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılan bir gazetedir?

2

A) Şinasi

B) Ziya Paşa

A) Takvim-i Vakayi

B) Ceride-i Havadis


C) Tercüman-ı Ahval

D) Tasvir-i Efkâr


E) Ahmet Mithat Efendi

E) Tercüman-ı Hakikat

5

ÜNİTE TESTİ

7.

2


Şinasi “Mukaddime”yi, Agâh Efendi ile birlikte çıkardığı

10. Çağının en üretken yazarıdır. İki yüze yakın roman yaz-

Tasvir-i Efkâr gazetesine yazdığında henüz hiçbir yaza-

mıştır. Ancak bunların çok azı günümüze kalmıştır. Çünkü

rımız bir makale kaleme almış değildi. Bu yönüyle Şinasi

neredeyse hepsi teknik bakımdan zayıftır. Kendisini, hal-

öncüsüzdü. Buna rağmen basının Türkler için önemini çok

ka okumayı öğretmekle görevli kabul etmiştir. Onun için

iyi ifade etmiş ve bu yazısı Türk edebiyatında ilk makale

önemli olan tek şey, eserinin okuyucu bulmasıdır. Merak

olarak kalıcı bir yer edinmiştir.

uyandırıcı hikâyelere yönelmiştir. Bölüm bölüm yayımla-

Bu parçadaki bilgi yanlışı aşağıdakilerden hangisidir?

dığı yazıları, gazetelerin okuyucu bulmasına önemli bir

A) Mukaddime, Şinasi’ye ait bir makale değildir.

B) Tasvir-i Efkâr, Şinasi tarafından çıkarılmamıştır.

C) Agâh Efendi, Şinasi ile birlikte çalışan bir gazeteci değildir.

D) Sözü edilen gazete Tasvir-i Efkâr değil, Tercüman-ı Ahval’dir.

E) Şinasi, ilk makale yazarımız değildir.

katkıda bulunmuştur.

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Namık Kemal

B) Ahmet Mithat Efendi

C) Şemsettin Sami


E) Abdülhak Hamit Tarhan

11. Edebiyatımızda Tanzimat Dönemi’nin sonlarına doğru hissedilen bir akımdır. Akımın kurucusu Emile Zola’ya göre

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat şiiri ile divan şiirin-

8.

dünya bir laboratuvar, romancı bir bilim adamı gibidir. Bu-

de ortaktır?

nun için romancı, realist anlayışı da aşarak doğal gerçek-

A) Konu bütünlüğü

B) Aruz ölçüsü

C) Konuya göre adlandırma

D) Düşünceyi öne çıkarma

E) Toplum için yazılma

çiliğe ulaşmalı; her şeyi bütün yönleriyle aktarmalıdır. Bunun için kişilerin diline de dokunmamalı, onları ait oldukları çevrenin diliyle konuşturmalıdır.

dir?

11


9.

(I) Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri, II. Abdülhamit Dönemi’nin etkisiyle şiirin kapısını toplumsal sorunlara kapatmışlardır. (II) Bunun için şiirin biçimi üzerindeki yeni-

A) Natüralizm

B) Sembolizm

C) Klasisizm

D) Romantizm

E) Sürrealizm

liklere odaklanmışlardır. (III) Abdülhak Hamit’in şairliğinde, beyit şiirinden uzaklaşıp neredeyse serbest bir şiire doğru yol almışlar. (IV) Recaizade’nin şairliğinde uyakta ses

12. (I) Nabizade Nazım, köy sorunlarını roman konusu yapan ilk yazarımızdır. (II) Kişilerini ait oldukları yörenin diliyle

benzerliğinin yeterli görülmesi anlayışına son verip harf

konuşturmuştur. (III) Eserlerinde kişiliğini belli etmekten

benzerliği şartını koşmuşlardır. (V) İçerikteki yenilik her iki

kaçınarak olay akışına müdahale etmemiştir. (IV) “Karabi-

şairimizin de şiiri kendi yakınlarının ölümünden duydukları

bik” adlı romanı, edebiyatımızda köy sorunlarını işleyen ilk

acıyı anlatmakta kullanmaları ile sınırlı kalmıştır, denebi-

eserdir. (V) “Küçük Şeyler” adlı kitabı da edebiyatımızda

lir.

Batılı anlamda ilk hikâye kitabı kabul edilir.


B) II.


C) III.

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

6

Bu parçada sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisi-

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI 13. ----

edebiyatımızın konu ve tema ufuklarını genişletmiş,

16. Ahmet

A) Tanzimat’ın ilk kuşak yazarlarından olmaları

dır.

B) Romantizmin etkisinde eser yazmaları


C) Edebiyatın neredeyse her türünde eser vermeleri

lidir?

D) Tiyatro alanındaki çalışmalarıyla toplumu yönlendir-

A) Şinasi

B) Ahmet Mithat Efendi

C) Şemsettin Sami



14. “Kamus-i

meleri

Türki”, yazarın edebiyatımıza kazandırdığı en

Türkçesine çevirdiği eserlerdendir. Bu çalışmalarıyla Os-

termeye bağlı edebî metinlerin bir özelliği değildir?

Bu parçada sözü edilen yazın ustası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şinasi

B) Ahmet Mithat

C) Şemsettin Sami

D) Muallim Naci


A) Eserler, sahnelenmek için değil, okunmak için yazılmıştır.

manlı aydınlarının dikkatini Türk kültürüne çekmiş, Türkçülüğün oluşması için zemin hazırlamıştır.

E) Roman türünde eser yazmış olmaları

17. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’ndeki gös-

önemli eserdir. Orhun Yazıtları ve Kutadgu Bilig, Türkiye

Mithat, Namık Kemal ve Sami Paşazade Se-

geçiş dönemine ait edebî sürecimizi eksiksiz yansıtmakta

ÜNİTE TESTİ

zai’nin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

öykü ve romanlarında meddah tekniğinden başarıyla yararlanmıştır. Bu yönüyle eserleri Doğu ile Batı arasındaki

2

B) Aruz ölçüsüyle manzum eserler de kaleme alınmıştır.

C) Konular, çağın koşulları gereği günlük yaşamdan değil, tarihten alınmıştır.

D) Yazarlar, klasisizm ve romantizmin etkisinde kalmışlardır.

E) Tiyatro, toplumu eğitmede önemli bir araç olarak görülmüştür.

15. Tiyatro her uygarlığa ulaşmış ülkeler için zaruri ihtiyaçlar sırasına girmiş olup medeniyetçe bizim gibi henüz kemale ulaşmamış olan yerler içinse bunun lüzumu bir kat daha artar. Halk ilerlemeyi ve medeniyeti anlatan dersi, yalnız ciddi edebî eserlerden alırsa, bu yönde istenen sonuca çok uzun zamanda ulaşılır. Hâlbuki tiyatroda kısa sürede

on-on beş bin kişiye ulaşmak mümkündür.

dır. Şiirlerini lirik ve felsefi bir anlayışla yazmıştır. Serbest

Ahmet Mithat’tın bir eserinden sadeleştirilen bu me-

tarzda şiirler de yazmış, pastoral şiirin ilk örneğini vermiş-

tinden Tanzimat tiyatrosuyla ilgili olarak aşağıdakiler-

tir. Dili genellikle ağırdır. Kendisinden sonra gelen Ahmet

den hangisine ulaşılır?

Haşim gibi şairleri etkilemiştir..

A) Batı’nın değerlerini halka anlatmada bir araç olarak görüldüğü

B) Halk kültürüne ait meddah ve Karagöz geleneğini dışladığı

2

18. Aşk, doğa, ölüm ve metafizik; şiirlerinin önemli temaları-

C) Diğer edebî türlere göre sade bir dille oluşturulduğu

D) Çevirilerden çok yerli eserlere dayandığı

E) Güldürü açısından yeteri kadar gelişmediği



B) Recaizade Mahmut Ekrem

C) Namık Kemal

D) Muallim Naci

E) Şinasi

7

ÜNİTE TESTİ


3

Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içindeki açıklama

1.

4.

doğru değildir?

nın teşvikiyle yazmıştır. İstanbul’a geldikten sonra şairle-

A) Telemak (Fransız yazar Fenelon’un romanı), Türkçeye

rin toplandığı Encümen-i Şuara’ya katılmış ve kimi divan şairlerine nazireler yazmıştır. Şinasi’yle tanışıncaya değin

Yusuf Kamil Paşa tarafından çevrilmiştir.

şiirlerinde tasavvuf etkileri görülür. Bu dönemde özellikle

B) Şair Evlenmesi (ilk yerli tiyatromuz), meddah gelene-

Yenişehirli Avni, Leskofçalı Galip gibi şairlerden etkilen-

ğiyle klasisizmin getirdiklerini birleştirerek Tanzimat

miştir. Şinasi’yle tanışmasından sonra şiirlerindeki içerik

Dönemi’ndeki geçiş sürecine ilginç bir örnek oluştur-

de değişmiştir. Günlük konuşma dilinden alıntıların yanı

muştur.

sıra o zamana değin geleneksel Türk şiirinde görülmemiş

C) Araba Sevdası (romantizmin etkisinde yazılan ilk Türk

olan “hürriyet kavgası”, “esaret zinciri”, “vatan”, “kalb-i mil-

romanı), Recaizade Mahmut Ekrem’in Batılılaşma ile

let” gibi yeni kavramlarla birlikte, doğrudan doğruya dü-

ilgili düşüncelerini yansıtmaktadır.

şüncenin aktarılmasını amaçlayan bir tür “manzum nesir”

D) Vatan yahut Silistre (sahnelenen ilk tiyatromuz), toplum üzerinde derin bir etki bırakmış ve toplumsal bir

oluşturmuştur.

E) Celalettin Harzemşah (Namık Kemal’in bilinen tiyatrolarından biri), Türk tarihinin çok bilinmeyen bir sayfasına ışık tutmaktadır.

A) Sadullah Paşa

B) Muallim Naci


D) Namık Kemal

E) Ziya Paşa

5.

Aşağıdakilerden hangisi Şinasi ve Namık Kemal’de or-

Aşağıdakilerden hangisi ötekilerden farklı türde bir

2.

eserdir?

A) Gülnihal

B) Sabr ü Sebat

C) Makber

D) Nesteren

tak değildir?

11

A) Düşüncelerini halka ulaştırmada gazeteden yararlanmaları

E) Finten


8

3.

Bu parçada şiirdeki gelişimi anlatılan şair aşağıdakilerden hangisidir?

hareketliliğe yol açmıştır.

İlk şiirlerini çocuk yaşta, divan şiirinin etkisindeki hocaları-

B) Tiyatrolarında vatan, millet sevgisini öne çıkarmaları

C) Fransız yazar ve şairlerinden etkilenmiş olmaları

D) Duygularını kaside nazım biçimini kullanarak işlemeleri

E) Toplum için sanat anlayışını benimsemeleri

6.

Aşağıdakilerden hangisinin tiyatro veya roman türün-

(I) Tanzimat’ın ilk döneminde natüralizmin etkisinde gelişen romanımız teknik yönden zayıftır. (II) Eserlerde halk neredeyse her eserde vardır. (IV) Olağanüstü olaylara ve

de eseri yoktur?

rastlantılara sıkça yer verilmiştir. (V) Yazarlar kişiliklerini

belli etmekte bir sakınca görmemişlerdir.

A) Recaizade Mahmut Ekrem


B) Namık Kemal

C) Ziya Paşa

D) Şemsettin Sami


değişiklik yapılırsa Tanzimat’ın ilk dönem romancılığıyla ilgili bilgi yanlışı düzeltilmiş olur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

hikâyelerimizin etkisi belirgindir. (III) İyi kötü çatışması


Türk gazeteciliğinin ve Batı etkisindeki Türk edebiyatının

10. I.

öncüsüdür. Fransız kültürünün etkisinde kalmış ve kültürü Türk toplumuna taşımaya çalışmıştır. Bu doğrultuda La Fontaine, Lamartine gibi Fransız şairlerden çeviriler yap-

nin yenilik yönü sanat yönünden daha önemlidir.

Bu metinde sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?

yönetiminde, yarı resmî bir gazetedir.

III. ----, Şinasi’nin tek başına çıkarıp Namık Kemal’e teslim ettiği sanat ve kültür gazetemizdir.

IV. ----, Namık Kemal ve Ziya Paşa tarafından Londra’da çıkarılan gazetemizdir.

Aşağıdakilerden hangisi, yukarıdaki numaralanmış cümlelerde boş bırakılan yerlere getirilecek adlardan

A) Şinasi

B) Namık Kemal

C) Ziya Paşa

D) Şemsettin Sami

8.

----, Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılan bir gaze-

II. ----, ilk gazetemizden sonra yayımlanan, yabancıların

biyatında büyük bir sanatçı olarak görmekten çok, büyük bir yenilikçi olarak görmek daha doğrudur. Çünkü eserleri-

ÜNİTE TESTİ

tedir.

mış, klasisizmin etkisiyle bir tiyatro eseri kaleme almıştır. Edebiyatımızdaki pek çok yenilik ona aittir. Onu Türk ede-

3


(I) Tanzimat Dönemi’nde öğretici metinler gazetenin öncü-

değildir?

A) Ceride-i Havadis

B) Tercüman-ı Hakikat

C) Tasvir-i Efkâr

D) Hürriyet

E) Takvim-i Vakayi


hangisi Tanzimat Dönemi’nde gaze-

lüğünde gelişmiştir. (II) Başta ilk makalemiz olmak üzere bu türdeki pek çok metin ilkin gazetede yayımlanmıştır. (III) Bu konuda Namık Kemal’in çıkardığı Tercüman-ı Ha-

tenin işlevi değildir?

kikat öncü bir rol üstlenmiştir. (IV) Ali Suavi’ye ait Muhbir de önemli bir gazetedir. (V) Muhbir gibi ancak yurt dışında yayımlanma olanağı bulan Hürriyet, Namık Kemal ve Ziya Paşa’ya düşüncelerini özgürce anlatma olanağı vermiştir.


A) Batı’daki gelişmelerin duyulmasını sağlamak

B) Yazılı edebî tartışmalara imkân vermek

C) Edebî eserlerin okuyucu kitlelerine ulaşmasını sağlamak


9.

B) II.

C) III.

D) IV.

E)V.

D) Osmanlının içinde bulunduğu durumu duyurmak

E) Toplumun Latin alfabesini öğrenmesine öncülük etmek

Edebiyatta genel olarak halk için roman ve aydınlar için roman olmak üzere, seslenilen okuyucunun niteliği bakımından iki tür roman vardır. Edebiyatımızda ---- birinci türü tercih ederken ---- ikinci türü tercih etmiş; romanlarında süslü,

12. Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre adlı eseri, Osmanlı’nın içinde bulunduğu ---- yapının; Recaizade Mahmut Ekrem’in

sanatlı, ağır bir dille ve ancak edebî tasvirlerden zevk alan

Araba Sevdası, Tanzimat’ın aydın çevrelerde oluşturduğu

okuyucuların ilgisini çekebilecek tasvirler yapmıştır. Bugün

---- yapının, Ziya Paşa’nın divan şairleri tarzında şiir yaz-

onun “İntibah” adlı romanını ilk baskısından okuyup anlaya-

ması Osmanlının köklü ---- yapısının Tanzimat yazar ve

bilecek okuyucularımız yoktur. Bunun için onun romancılığı okul kitaplarında kalmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

2

A) Recaizade Mahmut Ekrem – Namık Kemal

B) Ahmet Mithat Efendi – Namık Kemal

C) Ziya Paşa – Ahmet Mithat Efendi

D) Şemsettin Sami – Ahmet Mithat Efendi

E) Ahmet Mithat Efendi – Samipaşazade Sezai

şairleri üzerinde bıraktığı etkinin ürünüdür.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) sosyal, siyasi, askerî

B) siyasi, sosyal, kültürel

C) kültürel, siyasi, sosyal

D) ekonomik, askerî, sosyal

E) sosyal, ekonomik, kültürel

9

ÜNİTE TESTİ

13.


3

I. Dili dönemine göre ağır olduğundan eserleri günümü-


akım yanlış verilmiştir?

ze kalmamıştır.

II. Çıkardığı gazetelerle genç yazarlara yol göstermekle yetinmemiş, yazmayı öğrenme olanağı da tanımıştır.

III. Adını romanlarıyla duyurmuşsa da hikâye, gezi, makale gibi türlerde de eser vermiştir.

IV. Romantizmin etkisinde kaldığından eserlerinde tesadüflere yer vermekten çekinmemiştir.

hangisinde yazarımızın etkilendiği

A) Namık Kemal – Romantizm

B) Ahmet Vefik Paşa – Klasisizm

C) Şinasi – Sembolizm

D) Samipaşazade Sezai – Realizm

E) Nabizade Nazım – Natüralizm

V. Romanlarında töre baskısı, yanlış Batılılaşma gibi konuları işlemiştir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anla-

tılanlar Ahmet Mithat’a ait değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

17. Abdülhak

Hamit’i anlatan bir biyografi çalışmasında

aşağıdaki başlıklardan hangisinin açılması beklenmez?

14. Namık Kemal, ---- türünde eser vermemiştir.

A) Şiir

B) Romantizm

D) Roman

C) Tiyatro

E) Metafizik


si getirilmelidir? A) mektup

B) tarih

D) makale

C) eleştiri

E) öykü

11


10

18. Ali

Bey, zengin bir ailenin çocuğudur. İyi bir eğitim gör-

müş ancak bilinçsizdir, konduğu mirasın hiç tükenmeye-

15. Genç yaşta hayatını kaybetmesine rağmen edebiyatımız-

ceğini düşünen savurgan bir gençtir. Bir gün Çamlıca’da

da adı kalıcılaşan yazarlardandır. “Karabibik” adlı roma-

Mahpeyker adında güzel bir kadınla tanışır, ona aşık olur.

nında Türk gerçekçiliğini doruğa ulaştırmış, aynı zamanda

Mahpeyker’i soylu bir kadın sanmış, ona aşırı bir şekil-

köy romancılığını da başlatmıştır. Bu eser, Anadolu’daki

de bağlanmıştır. Annesinin uyarılarına ve onunla Dilaşup

renkli yaşamın yazarlarımız için sınırsız bir malzeme sağ-

adında güzel bir kızı tanıştırmasına rağmen Ali Bey ondan

layacağını göstermesi bakımından önemlidir.

vazgeçmez. Romanın sonunda bütün kahramanlar ölür.

Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangi-

Bu parçada sözü edilen roman ve yazarı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

sidir?


A) İntibah – Namık Kemal

B) Ahmet Vefik Paşa

B) Araba Sevdası – Recaizade Mahmut Ekrem

C) Yusuf Kâmil Paşa

C) Henüz On Yedi Yaşında – Ahmet Mithat

D) Nabizade Nazım

D) Sergüzeşt – Samipaşazade Sezai


E) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat – Şemsettin Sami

ünite


Aşağıdakilerden hangisi Recaizade Mahmut Ekrem’le

4.

tenkit” düşüncesinden doğmuş bir harekettir ve onunla

A) Güzellik için sanat anlayışı doğrultusunda şiirde birey-

başlayan yeni bir edebiyat anlayışı da bu temel düşünceye dayanmaktadır. Dönemin kendi adlarıyla anılan ilk edebî okulunu meydana getiren ---- çoğu kez birlikte yürüttükleri

B) Ders kitabı, eleştiri ve roman türlerinde önemli eserle-

toplum, politika ve edebiyat üçgenindeki çalışmaların asıl

re sahip olmak

amacı, Tanzimat’ın getirdiği dinamizmin halka açılma isteğidir. Onlar, düşüncelerini geniş kitlelere anlatmak için,

C) Tiyatrolarını sahnelenmekten çok okunmak için kale-

Batı’daki gücünü yakından bildikleri gazeteciliğe yönel-

me almak

E) Tanzimat’ın ilk kuşağının dili sadeleştirme amacını sürdürmemek

2.

diler. İmzalarını attıkları ilk özel Türkçe gazeteler, “tenkit

D) Biçimsel yenilikler yaparak şiirimizi divan geleneğinden uzaklaştırmak

1839’da ilan edilen Tanzimat, her şeyden önce, “sosyal

Abdülhak Hamit’te ortak değildir? sel duyguları işlemek

ÜNİTE TESTİ

4

düşüncesi”ni beraberinde getirdi.

sinde verilenler getirilmelidir?

A) Ahmet Mithat, Namık Kemal, Muallim Naci’nin

B) Ziya

Recaizade Mahmut Ekrem, “Araba Sevdası” adlı romanında Bihruz Bey’in kişiliğinde çağında görülen bir tipi gözlemleyip anlatması onun aşağıdaki hangi akımın etkisinde kaldığını gösterir?

A) Klasisizm

B) Romantizm

C) Sembolizm

D) Sürrealizm


Paşa, Ahmet

Mithat,

Recaizade

Mahmut

Ekrem’in

C) Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa’nın

D) Recaizade Mahmut Ekrem, Namık Kemal, Ziya Paşa’nın

E) Namık Kemal, Ziya Paşa, Abdülhak Hamit’in

5.

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat’ın ikinci kuşağının

E) Realizm

3.

Tanzimat Dönemi’nde, yazarlar ve eğitimciler tarafından,

şiiriyle divan şiirinde ortaktır?

ailenin çocuk eğitimi ve görevleri üzerinde geleneksel gö-

A) Arap ve Fars edebiyatlarının örnek alınması

rüşlerden farklı düşünceler gündeme getirilir. Ailelerin gö-

B) Fransız şairlerinin etkisinde kalınması

C) Nazım biçiminin önemsenmemesi

D) Süslü ve ağır bir dilin kullanılması

E) Uyakta harf benzerliğinin önemsenmemesi

revlerini sadece dinî ve geleneksel normların taşınmasıyla sınırlayan görüşler eleştirilmiş; sorumluluk alanı, topluma izafe edilerek genişletilmiş ve yeniden tanımlanmıştır. Bu yeni tanımlamanın temelinde bazı aydınların öz eleştiride bulunup toplumun geri kalmışlığının nedenlerinden birini

11

de aile ve okuldaki geleneksel eğitim ve öğretim anlayışında görmeleri yatmaktadır.

6.

gazeteden yeteri kadar yararlanamadı. Bu dönemde ga-

Bu parçadan Tanzimat aydınları ile ilgili olarak aşağı-

zetecilik ile edebî kişilik birbirinden ayrıldı. Örneğin ---- bü-

dakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Topluma yön vermek istediklerine

B) Geleneksel yapının olduğu gibi korunmasına karşı olduklarına

2

C) Toplumun geri kalmışlığını sorguladıklarına

D) Toplumun değişmesi konusunda eğitimi önemsediklerine

E) Toplumu yeniliğe yönlendirme konusunda başarısız olduklarına

Tanzimat’ın ikinci kuşağı, dönemin koşullarından dolayı

yük bir edebî kişiliktir ama onun gazetecilikle ilgisi yoktur.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Abdülhak Hamit

B) Şinasi

C) Ziya Paşa

D) Namık Kemal


ÜNİTE TESTİ

7.

4


----, küçük yaşta şiire başladığını “Harâbât” mukaddime-

10. Tanzimat Dönemi’nde Namık Kemal eserlerini söz sanat-

sinde anlatırken ilk şiir zevkini, lalasının tesiriyle Âşık

larıyla yüklü, ağır bir dille yazar oysa Ahmet Mithat, eserini

Ömer, Âşık Kerem ve Âşık Garib’i okuyarak aldığını söy-

bir an önce baskıya yetiştirmenin telaşıyla gelişigüzel ka-

ler. Bu durum şairimizin kimi hece denemeleri yapmasını

leme alır. Recaizade Mahmut Ekrem, çevresinde gördük-

sağlamışsa da sonradan tanıştığı edebiyat ortamları onu

lerini olay bütünlüğü içinde romanlaştırır, Nabizade Nazım

Bağdatlı Ruhi üzerinden güçlü bir divan geleneğine bağ-

ise romanı İstanbul mekânından kurtarır, köy seyahatine

lar. O, bu geleneği ne kadar eleştirirse eleştirsin onun çer-

çıkarır.

çevesinden tam çıkamaz.

lardan birine ait değildir?


lidir?

A) Abdülhak Hamit

B) Şinasi

C) Ziya Paşa

D) Namık Kemal

E) Muallim Naci

Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada adı geçen yazar-

A) İntibah

B) Araba Sevdası

C) Karabibik

D) Avrupa’da Bir Cevelan

E) Sergüzeşt

11. Tanzimat Dönemi’nde dil çalışmaları önemli bir yer tutmuş, dili sadeleştirme ile ilgili fikirler tartışılmış ancak bundan daha önemlisi sanatçılar sözlük çalışmalarına yönelmiş,

8.

Tercüman-ı Ahval ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-

bugün de bizim için önemli olan eserler oluşturmuştur. ----,

gisi söylenemez?

o sözlükler arasında yer alır.

A) 1860’ta yayımlanmaya başladığı

B) Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarıldığı

C) Türkler tarafından çıkarılan ilk resmî gazete olduğu

D) Yayımlanışının Tanzimat edebiyatının başlangıcı kabul edildiği

E) Edebî yazıların yayınlanmasına olanak oluşturduğu

11


Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) Lehçe-i Osmani

B) Kamus-i Türki

C) Kamusü’l-Alam

D) Istılahat-ı Edebiyye

E) Talim-i Edebiyat

12. Tanzimat

tiyatrosunun oluşmasında önemli katkısı olan

yazarlardandır. Teodor Kasap’ın yayımladığı Diyojen dergisi için yazdığı mizah yazılarıyla tanınmıştır. Moliere’den

12

yaptığı uyarlamalar beğeniyle okunmuştur. Klasisizmin

Tanzimat Dönemi’ndeki akım takibi, kronoloji açısından

etkisinde kalan yazarlar arasında yer alır. Gedik Paşa Ti-

Batı’ya uymaktadır. Önce klasisizmin etkisi hissedilmiş,

yatrosu için çeviriler yapmıştır. “Ayyar Hamza” adlı oyunu

ardından romantizm görülmüş, sonra realizm ve en son

ile Lehçetü’l-Hakayık adlı mizah sözlüğü bilinen eserleri

natüralizmin işaretleri alınmıştır.

arasındadır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin eserlerinde ro-

mantizmin etkisi görülmez?

Bu parçada sözü edilen sanat adamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nabizade Nazım

A) Ahmet Vefik Paşa

B) Abdülhak Hamit

B) Direktör Ali Bey

C) Şemsettin Sami

C) Şemsettin Sami

D) Namık Kemal

D) Mizancı Murat


E) Muallim Naci

ünite

9.

1.

Tanzimat edebiyatı, Şinasi’nin 1860’ta Agâh Efendi ile birlikte çıkardığı ....................... gazetesi ile başlamıştır.

2.

Namık Kemal, Fransız İhtilali’nin öncülerinden Victor Hugo’nun ve onun bağlandığı .......................akımının etkisinde kalmıştır.

3.

....................... bir sanat adamı olmaktan öte bir dil bilimcidir, edebiyatımıza katkısı daha çok dil alanında yaptığı çalışmalarla olmuştur, edebiyatımızda bir sanat adamı olarak anılmasını sağlayan, ilk yerli romanımızın onun tarafından kaleme alınmasıdır.

4.

Tanzimat’ın ikinci kuşak yazarlarından ....................... roman ve hikâyede gerçekçi çizgiye bağlanmış, “Sergüzeşt, Küçük Şeyler” gibi eserlerinde gözlemlerini anlatmıştır.

5.

Ziya Paşa ve Namık Kemal, Londra’da çıkardıkları .......................gazetesi ile siyasi ortama katılmakla kalmamış, aynı zamanda edebiyat için de bir imkân oluşturmuştur.

6.

Tanzimat romanında kahramanlar genellikle ....................................... seçilmiştir.

7.

Tanzimat Dönemi’nde ....................... ve ....................... tiyatro alanında en çok eser veren edebiyatçılardır.

8.

İlk edebî romanımız kabul edilen ....................... Tanzimat’ın ilk kuşak yazarlarının romanda ulaştıkları düzeyi göstermesi açısından önemli bir eserdir. Eser “Son Pişmanlık” adı altında yayımlanacak iken dönemin katı sansür aşamasında isim değişikliğine uğramıştır.

9.

Bağdatlı Ruhi’nin terkibibent ve terciibent etkilenen ......................., Osmanlı’nın içinde bulunduğu durumu gözler önüne seren, biçimce eski, özde yeni şiirler yazmıştır.

10. Şinasi’nin eseri bir yana Tanzimat tiyatrosuna neredeyse baştan başa .......................akımı hâkimdir. Namık Kemal’in de Abdülhak Hamit’in de eserleri birer dramdır. 11. Kutadgu Bilig’i de Türkiye Türkçesine uyarlayan .......................Türk aydınları ile Türklerin kültürel birikimi arasındaki duvarı kaldıran önemli isimler arasında yer alır. 12. Gerçek bir düşünce ve sanat gazetesi olan ....................... Namık Kemal’in idaresinde olduğu dönemde de dönemin sanat ve edebiyat tartışmaları için uygun bir ortam oluşturmuştur. 13. Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nu ilan eden güçlü Osmanlı başveziri ....................... başta Şinasi olmak üzere yenilikçi sanat adamlarına sahip çıkmıştır. 14. Düşüncelerini halka ulaştırmada güldürüden yararlanmayı seçen Tanzimat aydınları, ünlü Fransız komedi yazarı .......................’in neredeyse her eserini Türkçeye uyarlamışlardır. 15. Araba Sevdası’nın kahramanı ....................... Batılılaşmayı yanlış anlayan züppe bir tip olarak edebiyatımızda kalıcı bir yer edinmiştir.

Cevaplar

2

1. Tercüman-ı Ahval

6. İstanbul’un aydın çevrelerinden

11. Şemsettin Sami

2. romantizm

7. Namık Kemal, Abdülhak Hamit

12. Tasvir-i Efkâr

3. Şemsettin Sami

8. İntibah

13. Mustafa Reşit Paşa

4. Samipaşazade Sezai

9. Ziya Paşa

14. Moliere

5. Hürriyet

10. romantizm

15. Bihruz Bey

13

D 1.

Y

Osmanlı İmparatorluğu, 1839’da Tanzimat Fermanı’nı, 1856’da Islahat Fermanı’nı ilan ederek Batı’ya yöneldiğini resmen açıklamıştır.

2.

Hayrullah Efendi’nin “Hikaye-i İbrahim Paşa be-İbrahim-i Gülşeni” adlı eseri, edebiyatımızda Batılı anlamda ilk tiyatro eseri kabul edilir.

3.

Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri, Fransız İhtilali’nin getirdiği kavramları işleyerek şiire yeni bir öz kazandırdıkları gibi divan nazım biçimlerini kullanmayarak şiirimizin biçiminde de önemli bir değişiklik yapmışlardır.

4.

Tanzimat Dönemi’nde yazılan romanlarda mekân İstanbul’dur, Anadolu’ya açılma bir örnekle sınırlı kalmış-

5.

tır. Tanzimat’ın ikinci kuşağı dönemin koşullarından etkilenerek toplum için sanat anlayışını terk etmiş, güzellik için sanat anlayışını benimsemiştir.

6.

Ziya Paşa, “Şiir ve İnşa” makalesinde divan şiirinin edebiyatımızdaki yerini öne çıkarırken halk şiirimizi yermiştir.

7.

Batı’ya giden elçilerin tuttukları notların yanında Paris gibi şehirlere gönderilen öğrencilerin Batı’daki edebî akımlarla ilgili anlattıkları da Osmanlı aydınlarının edebiyatta yeniliğe yönelmelerinde etkili olmuştur.

8.

Aydınların ve toplumun karamsar olduğu bir dönemde yazılan Tanzimat eserlerinde güldürü uyarlamaları dışında acılar ağır basmıştır.

9.

Recaizade Mahmut Ekrem, “Zemzeme” adlı şiir kitabının ön sözünde kafiyede şekil benzerliğinin ses benzerliğinden daha önemli olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır.

10. Namık Kemal’in “Vatan yahut Silistre” adlı tiyatrosunun sahnelenmesi I. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde etkili olmuştur. 11. Ahmet Mithat Efendi, teknik bakımından üstün, konu bakımından ilginç, dil bakımından sade romanlar kaleme almıştır. 12. Abdülhak Hamit, şiirde bireysel acılarını ve tabiatla ilgili düşüncelerini işleyerek “toplum için sanat” görüşünde olan ilk kuşak şairlerinden farklı bir şiir çizgisi edinmiştir. 13. Türkçede ilk atasözü derlememiz kabul edilen “Durub-ı Emsali Osmaniye” Ahmet Mithat Efendi tarafından hazırlanmıştır. 14. Şinasi ve Namık Kemal’in ortak yönü, edebiyatta yenilik yanlısı olmalarıdır. 15. Tanzimat Dönemi’nde aruz ölçüsünün kullanılması sürdürülmüş ancak şairler halk şiirine özenerek kimi hece denemeleri de yapmışlardır.

Cevaplar 1. D

2. Y

3. Y

4. D

5. D

6. Y

7. D

8. D

9. Y

10. Y

11. Y

12. D

13. Y

14. D

15. D

ünite

14

1. Tanzimat edebiyatının oluşmasında Osmanlının içinde bulunduğu siyasi ve sosyal durumun etkisini açıklayınız.

2. Bu halkın mülkünü seyret harâbâd lâzımsa

Bu halkın mülkünü söylet sana feryâd lazımsa

Abdülhak Hamit’e ait bu dizelerin öz bakımından şairin bilinen şiir çizgisine hangi yönden uymadığını açıklayınız.

3. Tanzimat şiiriyle Divan şiiri arasındaki farkları yazınız.

4. Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” adlı eserinin hangi akımın etkisi altında yazıldığını açıklayınız, bu eserle geleneksel tiyatromuz arasındaki ilgiyi kısaca belirtiniz.

5. Zalim olsa ne rütbe bi-perva

2

Yine bünyadı zulmü biz yıkarız

Merkez-i haka atsalar da bizi

Küre-i arzı patlatır çıkarız

Namık Kemal’e ait bu dizeleri dil, tema, söz sanatları ve ahenk unsurları bakımından inceleyiniz.

15

4.

fasikül

I VE T A Y İ B EDE N U N ) Ü F U İ ler (Şiir Ğ n T ti E e U L M V i r SER ATİ TOPLOUluşumu - Öğrre(Ştiiicr) - Mensur Şii FECRİ Edebiyatının tiren Metinle nler fünun ile Ge Serveti e Heyecanı Dşan Edebi Meti Coşku vevresinde Olu Olay Ç Topluluğu Fecriati

ÖĞRETEN TEST

1

U İYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN EDEB nler Meti umu – Öğretici Servetifünun Edebiyatının Oluş

1. Türkçülük akımının olgunlaşması Balkan Savaşları’ndan sonra olmuştur. Oysa Servetifünun edebiyatı Balkan Savaşları’ndan önceki döneme denk gelmiştir.

Servetifünun edebiyatının oluştuğu dönemle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) II. Abdülhamit’in basını kontrol altında tutan yönetimi devam etmektedir.

B) Osmanlı Devleti’nin dağılacağına dair belirtiler artmıştır.

C) Aydınlar, ülkenin sorunlarına çözüm bulma konusunda karamsardırlar.

D) Azınlık isyanlarına tepki olarak aydınlar Türkçülük akımını benimse-

E) Sanatçılar toplumdan uzaklaşmış, toplumun dilini kullanma kaygısını

mişlerdir. taşımamışlardır.

2.

(I) Servetifünun edebiyatının ortaya çıkması Tanzimat Dönemi’nin iki öğ-

Recaizade Mahmut Ekrem ile eski-yeni

retmen, şair ve yazarına dayanıyor. (II) Tanzimat Dönemi’nde Recaizade

tartışmasına giren öğretmen, şair ve ya-

Mahmut Ekrem edebiyatımızın Fransız edebiyatı doğrultusunda yenilen-

zarımız Muallim Naci’dir.

mesinden yanaydı. (III) Abdülhak Hamit ise divan geleneğinden kopanların ilkesiz bir yenilik içinde olduklarını söyleyerek yenileşme haraketine karşı çıkıyordu. (IV) Gençler, hocaları Recaizade Mahmut Ekrem’in yenilik yanlısı tutumunu benimsediler. (V) Araba Sevdası’nın ve Takdir-i Elhan’ın yazarı, onları 1896’da Servetifünun dergisi etrafında topladı, böylece Edebiyatıcedide denen grup oluştu.

Bu parçada numaral6anmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

Servetifünuncular, saray ve köşk çevre-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

lerinde yetişmiştir; halk kültürüne uzaktır ve halka seslenme amaçları yoktur. Hal-

3.


ka seslenme amacı olmayan bir grubun

A) Servetifünun Dönemi’nde edebî tenkit, daha çok, grubun sanatçıları-

B) Servetifünun yazarlarından Hüseyin Cahit Yalçın Servetifünun dergi-

edebiyatı halk kültürüne yaklaştırması beklenemez.

na yönelik eleştirilere cevap verme çerçevesinde gelişmiştir. sinin yazarlarını savunan yazılar kaleme almıştır.

11


C) Servetifünun Dönemi’nde öğretici metinlerde toplumun çoğunu ilgilendiren konular değil, bireysel konular işlenmiştir.

D) Servetifünun Dönemi’nde Fransız edebiyatındaki gelişmeleri anlatan çok sayıda makale kaleme alınmıştır.

2

E) Servetifünuncuları eleştirenler, onları edebiyatı sokağa indirip halk kültürüne yaklaştırdıklarını iddia etmişlerdir.

4.

(I) Servetifünun Dönemi’nde edebiyatımız o günlerde “nesir” denen düzyazı açısından oldukça gelişmiştir. (II) O dönemde edebî eleştiri, gezi yazısı, anı

Tevfik Fikret, sadece şiir yazmıştır.

gibi öğretici türlerde birçok eser verilmiştir. (III) Tevfik Fikret’in anı türünde

Servetifünun Dönemi’nde anı türünde

yazdığı çok sayıda esere kadar edebiyatımızda anı edebî bir tür niteliğin-

önemli eserler veren yazarımız Halit Ziya

den uzaktı. (IV) “Kırk Yıl” adlı anı kitabı, edebiyatımıza edebî anı yazarlığının

Uşaklıgil’dir.

önemli bir aşamasını teşkil eder. (V) Cenap Şahabettin de “Hac Yolunda” adını verdiği eseriyle gezi yazarlığımıza yeni bir soluk getirmiştir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E)V.

ünite

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI VE

FECRİATİ TOPLUL

UĞU Servetifünun Edebiyatının Oluş umu – Öğretici Metinler

1.

Servetifünun edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdakilerden

4.


A) Edebiyat tarihimizde “yeni” olarak nitelenen ilk edebî

B) Sanatçılar, genellikle köşk çevrelerinde yetişmişlerdir.

C) Fransız edebiyatına olan ilginin devam ettiği bir dönemde oluşmuştur. D) Sanatçılar, dönemin sıkıyönetim koşullarında kendilerini özgür hissetmemişlerdir.

E) Öğretici metinlerde, halkın sorunları sade ve akıcı bir dille işlenmiştir.

2.

Halit Ziya Uşaklıgil’in “Hac Yolunda” adlı eseri 19. yüzyıla

I

A) Divan geleneğini sürdürmeyi amaçlamaları

B) Dergilerinin siyasi niteliğinin olmaması

C) Dönemlerinde yazarların baskı altında olması

D) Toplumun siyasal yazılara ilgi göstermemesi

E) Fransız edebiyatını örnek almaları

5.

Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun sanatçılarından değildir?

A) Tevfik Fikret

B) Halit Fahri Ozansoy

C) Halit Ziya Uşaklıgil

D) Mehmet Rauf

Yıldızlı Soru 1

III

biyatına kazandırılmış önemli bir eserdir. Bu eser, önce

Aşağıdakilerden hangisi Servetifü nun edebiyatının özelliklerinden değildir?

IV

A) Metinlerde devrin sosyal prob lemleri üzerinde fazla durulmamıştır.

laştırılmıştır. Yazar, bu eserde Hicaz ve Mısır yolculuğunu yüzeysel değil; tarih, coğrafya ve insan boyutuyla anlatmıştır.

B) Sanatçılar, Recaizada Mehmet Ekrem’in etrafında bir araya toplanmıştır.

V

Bu parçadaki bilgi yanlışı, numaralanmış bölümlerin

C) Söyleyiş güzelliği ve estetik ön plan

hangisinde kaynaklanmaktadır? A) I.

3.

E) Ahmet Şuayb

II

Servetifünun dergisinde yayımlanmış, daha sonra kitap

Servetifünun yazarlarının toplumsal ve siyasal konula-

kadar gezi yazısı türünde pek birikimi olmayan Türkiye ede

KONU TESTİ

rı işlememesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

akımdır.

1

B) II.

C) III.

D) IV.

D) “Sanat için sanat” anlayışına bağl

a çıkarılmıştır.

ı kalınmıştır. E) Fransa’da etkili olan natüraliz mden ve romantizmden etkilenilmiştir.

E) V.

(I) Servetifünun dergisi başlangıçta bir edebiyat dergisi

3

değildi. (II) Recaizade Mahmut Ekrem, bu derginin başına öğrencisi Tevfik Fikret’i getirerek gençlerin ona edebî yazılar yazmasını sağladı. (III) Recaizade Mahmut Ekrem, edebiyatımızın divan kültürünü bırakıp çağın Batı edebiyatına ayak uydurmasından yanaydı. (IV) Onun bu yenilikçi düşüncesi Servetifünun’un Ahmet Haşim, Yakup Kadri, Faik Ali, Şahabettin Süleyman gibi şair ve yazarları için yol gösterici oldu. (V) Ancak derginin genç yazarları-

3

Servetifünun Dönemi öğretici metinleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Dil, genellikle ağırdır.

devralmaları onların kitlelere açılmasını engelledi.

B) Konular, toplumla ilgili değildir.


C) Süslü bir anlatımdan kaçınılmıştır.


D) Yazılar, dergide yayımlanmıştır.

E) Cümleler, genellikle uzundur.

nın Recaizade Mahmut Ekrem’in ağır, süslü üslubunu da

6.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

7.

1

U İYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN EDEB nler Meti umu – Öğretici Servetifünun Edebiyatının Oluş

I. Servetifünun dergisi Hüseyin Cahit Yalçın’ın “Edebiyat

11. “Malumat” dergisinde Hasan Asaf adlı genç bir şairin şiiri

ve Hukuk” adlı yazısından dolayı kapanmıştır.

çıkar. Bu şiirde geçen “abes-muktebes” kelimelerinin kafiye oluşturup kafiye oluşturmayacağı tartışmalara yol açar.

II. Servetifünun dergisi Ahmet İhsan Tokgöz tarafından

----, bu tartışmada yenilikten yana bir öğretmen olarak

çıkarılmıştır.

kulak için uyağı savunurken Muallim Naci divan edebiya-

III. Servetifünun Dönemi beş yıl sürmesine rağmen Ser-

tındaki göz için uyağı savunur. Muallim Naci’nin yalnız kal-

vetifünun yazarları bir kitaplık oluşturacak kadar çok

masıyla neticelenen bu tartışma, Servetifünun grubunun

eser vermişlerdir.

oluşmasında etkili olur.

IV. Servetifünun yazarları Osmanlının birliğini sağlamayı

ana hedefleri olarak görmüşlerdir.

si getirilmelidir?

V. Servetifünun yazarları, Batı’nın sosyal değerlerinin yanında edebiyatının da alınması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.


B) Abdülhak Hamit Tarhan

C) Ahmet Mithat Efendi

D) Cenap Şahabettin

E) Nabizade Nazım

12. (I) “Kırk Yıl” Halit Ziya Uşaklıgil’in önemli hatıra kitapların-

Servetifünun Dönemi’nde edebiyata sansür uygulanmış,

dandır. (II) Yazar, bu kitapta hem edebî hem siyasal alan-

seyahat özgürlüğü de kısıtlanmıştır. Bunun için yazarlar,

da tanıklık ettiklerine yer vermiştir. (III) “Saray ve Ötesi”,

âdeta İstanbul’a hapsolmuş, bir köşk ve saray edebiyatı

Halit Ziya’nın sarayda görevli olduğu günleri anlattığı bir

oluşturmuştur. Ama aralarında ---- gibi resmî görevlerle de

anı eseridir. (IV) Yazar, bu eserde II. Abdülhamit sonra-

olsa yurt gezileri yapıp bu gezilere ait notlarını yayımlama

sında oluşan ortamın yol açtığı hayal kırıklıklarını gözler

imkânı bulanlar olmuştur.

önüne sermektedir. (V) Halit Ziya, aile hayatının ve oğlu-


nun başından geçen acı bir olayı “Ömer’in Çocukluğu” adlı eserde işlemiş, böylece hayatının neredeyse tümünü anı

si getirilmelidir?

A) Hüseyin Cahit Yalçın


C) Mehmet Rauf

D) Süleyman Nazif

kitaplarıyla kendisinden sonraki çağlara aktarmıştır.


E) Ahmet Şuayb

11


A) I.

9. Edebiyat-ı Cedide olarak bilenen Servetifünun edebiyatı, I

13. “Afak-ı

C) III.

D) IV.

E) V.

Irak, Avrupa Mektupları” gibi gezi kitapları bilin-

tusunda Servetifünun’a yazdığı makalelerle önemli tenkit örnekleri oluşturmuştur. Bu yazılar, döneminin bu alanda verilmiş en ciddi, en özlü yazıları kabul edilir. Yazar, muhaliflerinin polemikçiliğine karşı Batı edebiyatına dair geniş

E) V.

bilgisiyle çıkmış; doyurucu bir eleştiri ortamının oluşmasına katkıda bulunmuştur.

10. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun edebiyatçılarını “Dekadanlar” diyerek eleştirmiş, sonradan “Teslim-i Ha-

D) IV.

örneğini gözler önüne serer. Eski-yeni tartışmaları doğrul-

Bu cümlede numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? B) II.

C) III.

miz, süslü, söz sanatlarıyla yüklü aydın dilinin önemli bir

başına Ahmet İhsan Tokgöz’ü getirmesiyle başlamıştır. V

A) I.

B) II.

mektedir. Bu eserlerinde çağının yapay dili diyebileceği-

Recaizade Mahmut Ekrem’in 1896’da Servetifünun dergisinin II III IV


kikat” yazısıyla bu eleştirisini geri almıştır?


A) Ahmet Mithat Efendi




C) Abdülhak Hamit

D) Süleyman Nazif

C) Mehmet Rauf

D) Süleyman Nazif

E) Ahmet Şuayb

E) Ahmet Şuayb

ünite

8.

4



FECRİATİ TO

PLULUĞU Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) – Mensur Şiir

1.

Servetifünun Dönemi şiiri için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Aruz ölçüsünün kullanılmasına son verilmiş, serbest şiir geliştirilmiştir.

B) Şairler, sembolizm ve parnasizmden etkilenmişlerdir.

C) Divan edebiyatı nazım biçimleri terk edilmiştir.

D) Arapça ve Farsça kelimelerle yüklü ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır.

E) Batı’dan alınan sone, terza-rima gibi nazım biçimleri ilk kez kullanıl-

2

ÖĞRETEN TEST

Türk şiirinin ölçü bakımından serbestleşmesi Cumhuriyet Dönemi’nde Garip şairleri denen Orhan Veli ve arkadaşlarının şiiriyle olmuştur.

mıştır.

2.

Millet yaşamaz, hakka tahassürle solurken

Sussun diye vicdanına yumruklar inerse

Millet yaşamaz, Meclis’i müstahkar olurken

Iğfal ile, tehdid ile titrer ve sinerse

Millet yaşamaz ma’şer-i millet boğulurken

Bu dizelerden yola çıkılarak Tevfik Fikret’in şiiri için aşağıdakilerden

Halk şiiri, hece ölçüsüyle ve neredeyse yabancı etkilerden arındırılmış, sade bir dille söylenmiştir.


A) Şiirinin öz bakımından Servetifünun şiirine benzemediği

B) Şiirlerinde toplumsal konuları işlediği

C) Ölçü, redif, kafiye gibi ahenk ögelerini kullandığı

D) Halk şairlerinin şiir anlayışının benimsediği

E) Söz sanatlarını başarıyla kullandığı

3.

Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun şairleri ile divan şairlerinde

Kaside ve gazel, divan edebiyatının ana nazım biçimleridir. Bu nazım biçimleri Tanzimat’ın ikinci döneminde terk edilmiş, şairler Batı’dan alınma nazım biçimlerine yönelmişlerdir.

ortak değildir?

A) Aruz ölçüsünün kullanılması

B) Şiirde güzelliğin özden daha çok önemsenmesi

C) Kaside, gazel gibi nazım biçimlerinin kullanılmaması

D) Kafiye, redif gibi ahenk ögelerinden yararlanılması

E) Süslü, söz sanatlarıyla yüklü, ağır bir dilin kullanılması

4.

(I) Servetifünun Dönemi, basın ve sanatçılar için özgür bir dönem de-

5 Mehmet Akif Ersoy

ğildir. (II) Özgürlüğün olmadığı bir ortamda toplumcu bir şiirin oluşması

Parnasizm, şiirde müziği değil, gerçekçi

beklenemez. (III) Servetifünun şairleri, şiirde toplumu ilgilendiren konuları

resmi öne çıkarma akımıdır. Bu akımın

değil, bireysel konuları işlemişler. (IV) Şiirde aşk, doğa, düş kırıklığı, aile

temsilcileri, nesnel betimlemeler yapmış-

yaşamı gibi temaları öne çıkarmışlar. (V) Tevfik Fikret’in dışındakiler, par-

lardır. Edebiyatımızda bu akımın temsil-

nasizmden etkilendiklerinden malzemelerini müziğin hâkim olduğu bir şiir

cileri Tevfik Fikret ve Mehmet Akif’tir.

için kullanmışlar.

3


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

U EBİYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN ED Şiir sur Men – ) ren Metinler (Şiir

2

Coşku ve Heyecanı Dile Geti

1.

Saf ü rakid… Hani akşamki tegayyür, heyecan

4.

Bir çocuk ruhu kadar pür-nisyan,

uzaklaştırmıştır. Aşiyan, bir kaçış zamanı ve bir mücadele

Bir çocuk ruhu kadar şimdi münevver, lekesiz

kalesidir. İki işlevi de, belki onun bile farkında olmadığı bu

Uyuyor mu mai deniz

iki ayrı sivri ucu içinde taşır. ---- hayalini kurduğu, düşün-

Ben bütün gecelik cüşiş-i ahzanımla

O hayalat-ı perişanımla

Müteşekki, laim

Karşıdan saffet-i mahmurunu seyretmedim

Bu dizelerden yola çıkılarak Tevfik Fikret’le ilgili ola-

cesini üzerine inşa ettiği dünya görüşünden taviz vermeyecek kadar onurlu ve başı dik bir insandı. Ancak, bu hayalin zedelenmemesi için, yakın çevresinden de toplumsal bağlantılarından da uzağa attı kendini. Bu kaçış, diğer Edebiyat-ı Cedidecilerin bir yakınlarının çiftliğini satarak Yeni Zelanda’ya göç etme planlarına ve suya düşen planın

rak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

ardından ciddi ciddi gözyaşı dökmelerine hiç benzemiyor-

A) Çağının sosyal olaylarını roman gerçekçiliğinde şiire

du. “Haluk’un Defteri”ne yer yer yansıdığı gibi onun kaçı-

yansıttığı

şı nefretten değil, sevgidendi; sevdiği toplumun olumsuz

B) Arapça, Farsça kelime ve tamlamaları kullandığı

C) Anlamı dizenin dışına taşırarak şiiri düz yazıya yaklaştırdığı

D) Ahenk unsuru olarak kafiye ve rediften yararlandığı

E) Benzetme, kişileştirme gibi söz sanatlarından yararlandığı

yanlarını görerek kahrolmak istememesindendi.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Süleyman Nazif


C) Ahmet Haşim

D) Tevfik Fikret

E) Recaizade Mahmut Ekrem

2.

I. Aruz ölçüsü kullanılmıştır.

II. Şiir düzyazıya yaklaştırılmıştır.

III. Batı’dan alınma nazım biçimleri kullanılmıştır.

IV. Söz sanatlarıyla yüklü ağır bir dil kullanılmıştır.

V. Sembolizm ve parnasizmin etkisinde kalınmıştır.

şılsa da güzel söylenmeyen söz müzik değildir, şiir değil-

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde an-

dir.” anlayışıyla şiir yazan akımın temsilcileri toplumdan

5.

benzer. anlaşılmayan bir müzik zevk verebilir. Ama anla-

uzaklaşıp doğaya yöneldiler. Hayata dair karamsar duygularını ahenge önem vererek işlediler. Şiirlerinin anlaşıl-

şairlerinin şiirlerinde ortaktır?

A) I. ve II.

11


B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

masını amaçlamadılar, sıradan okuyucuların anlayabile-

C) II. ve III.

ceği şiirler yazmadılar. Fransız edebiyatında ortaya çıkan

E) IV. ve V.

akımın bizim edebiyatımızdaki ilk işaretleri Servetifünun Dönemi’nde görülmüştür.

3.

edilir. Gelenekçi şairlerin en çok saldırdığı yenilikçi şairdi. Bireysel şiiri tercih etti. Edebiyat-ı Cedide’nin en aşırı örneklerini verdi. Şiire “nesir musikisi” dedi. Şiirlerinde kullandığı “Sâât-i semenfâm”, “çeng-i müzehhep”, “nay-i zümürrüt” gibi deyimler, imgeler döneminin sanat dünya-

Bu parçada sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir?

Servetifünun edebiyatının üç önemli isminden biri kabul

A) Parnasizm

6.

B) Sürrealizm

D) Romantizm

C) Kübizm

E) Sembolizm

(I) Servetifünun şairleri, aşk, doğa, karamsarlık, doğaya yönelme gibi temaları işlediler. (II) Sanat için sanat an-

sında önemli tartışmalar yarattı. Heceleri müzik düzeyinde

layışının gereği, şiirde estetik mükemmelliğe önem verdi-

uyumlu kullanmayı savundu. Bu tarzda yazdığı en iyi ör-

ler. (III) Toplumun sorunlarıyla ilgilenmediler. (IV) Sadece

nek “Elhan-ı Şita” şiiridir.

Cenap Şahabettin, eserlerinde sosyal konulara yöneldi.




C) Muallim Naci

D) Tevfik Fikret

“Şiirde anlam değil, güzel söyleyiş önemlidir. Anlam belirginleştikçe şiirin değeri azalır. Şiir, bir yönüyle müziğe

latılanlar Servetifünun şiiriyle Tanzimat’ın ilk kuşak

6

----, topluma yüzünü döndüğü oranda, kendini toplumdan


(V) Onun da toplumla ilgili şiirleri Servetifünun’dan sonra, II. Meşrutiyet’in ilanıyla oluşan özgürlük ortamına aittir.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

KONU TESTİ


FECRİATİ TO

PLULUĞU Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) – Mensur Şiir

7.

Aşağıdakilerden hangisi edebiyat alanında yalnız şiir

düzyazıdan ayrılır.

A) Süleyman Nazif


C) Tevfik Fikret

D) Ahmet Haşim

8.


Servetifünun Dönemi şiiriyle ilgili olarak aşağıdakiler-


A) ölçülü uyaklı olmaması ve anlatım biriminin dize değil, cümle olmasıyla

B) Türk edebiyatında ilk kez Servetifünun yazarları tarafından kaleme alınmakla

den hangisi söylenemez?

A) Aruz ölçüsünün eksiklikleri giderilerek bu ölçü, Türkçe-

C) toplumu ilgilendiren sorunları ve güncel olayları işlemekle

ye başarıyla uygulanmıştır.

B) Şiirde bütün güzelliğine önem verilmiştir.

C) Önceki dönemlerin şiirinde görülmeyen Arapça ve Farsça tamlamalar da kullanılmıştır.

D) güzelliğini başarılı yazarların söz sanatlarını başarıyla kullanma yeteneğinden almasıyla

E) sıradan okuyucuların ilgisini çekmemesi ve toplumsal konulara kapalı olmasıyla

D) Edebiyatımızda “mensur şiir” örnekleri ilk kez bu dö-

Yıldızlı Soru 2

nemde verilmiştir.

KONU TESTİ

11. Mensur şiir, ---- şiirden, kendine özgü ahenkli söyleyişiyle

türünde eser yayımlamıştır?

2

E) Divan şairlerine ait, cümlenin bir dize ya da beyitte tamamlanması geleneği korunmuştur.

9.

Servetifünun dergisinin yazarlarından olmasına rağmen

d Servetifünun Dönemi’ne ait yuk arıdaki dizelerden hareketle o dönemin şiirine ilişk in aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılabilir?

Namık Kemal’in toplum için sanat anlayışını sürdürmüş, şiirlerinde vatan ve milletle ilgili duygularını işlemiştir. Doğu ve Batı şiirini bilmesine rağmen belki devlet adamlılığının

A) Toplumsal sorunlar ele alınm ıştır.

neden olduğu meşguliyet yüzünden şiiri sanat açısından

B) Şiirde ahenk geri plana itilm iştir.

zayıftır. O dönemin kimi aydınlarının duygularını yansıtan

C) “Sanat, toplum içindir.” görü şüne bağlı kalınmıştır. D) Arapça ve Farsça tamlama larla yüklü ağır bir dil kullanılmıştır.

birer manzume niteliğindedir. “Fırak-ı Irak” ve “Gizli Figanlar” adlı eserleri bilinmektedir.

Bu parçada sözü edilen şairimiz aşağıdakilerden han-

E) Hece ölçüsü ile yazma geleneği devam

gisidir?

A) Süleyman Nazif


C) Ahmet Haşim

D) Tevfik Fikret

Sarmış yine âfâkını bir dud-ı mua nnid Bir zulmet-i beyzâ ki peyâpey müte zâyi

ettirilmiştir.

7

12. Mehmet Rauf’un “Siyah İnciler” adlı eseri Türk edebiyatı-


nın en başarılı ---- örneklerinden kabul edilir. Aşka, güzelliğe, sanata olan tutkusunu içinden geldiği gibi, bir anda

10. Tevfik Fikret, bir aruz şairidir; aruzu Türkçeye uyarlamada

kâğıda döküveren yazar, bu eserde bir yönüyle kendi

en başarılı şairlerden biridir. ---- dışında bütün eserlerini

dramını yazmıştır. Yazar, bu yönüyle türün dünya edebi-

aruzla yazmıştır. Hece ölçüsünü kullandığı bu eseri, ço-

yatındaki başarılı yazarları Amerikalı Edgar Allan Poe ve

cuklar için yazmıştır.

Fransız Baudelaire ile Rimbaud’un etkisini edebiyatımıza

Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi

taşıyan sanat adamlarındandır.

getirilmelidir?

3

A) Haluk’un Defteri

B) Rübab-ı Şikeste

C) Şermin

D) Doksan Beşe Doğru

E) Tarih-i Kadim

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) şiir

B) trajedi

D) deneme

C) öykü

E) mensur şiir

U EBİYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN ED Şiir sur Men – ) ren Metinler (Şiir

2

Coşku ve Heyecanı Dile Geti

ilk mensur şiir denemesi, oldukça genç yaşlarda

16. İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım şek-

Tercüman-ı Hakikat’e gönderdiği “Aşkımın Mezarı” başlıklı

lidir. Batı edebiyatında kullanılan bu tür, Servetifünuncular

bir metindir. Bu metin gazetede, Muallim Naci’nin “Mezar-

tarafından Türk edebiyatına sokulmuştur. Genellikle dört-

da aşk aramak, ölüye can aramaya benzer.” eleştirisiyle

lükleri çapraz kafiye ile yazılır. Bu türde işlenen konuları

birlikte yayımlanır. Yazar, bu eleştiriye çok üzülür fakat ça-

sınırlandırmak doğru değildir. İlk iki bendi dörtlük, son iki

lışmalarına devam eder. Nevruz, Berk gibi dergilerde bu

bendi üçlük olmak üzere on dört mısradan oluşur. Önce

tür denemeler yayımlar. Recaizade Mahmut Ekrem, onu

İtalyan edebiyatında kullanılmış, sonra Fransız edebiyatı-

ve onunla birlikte hareket eden gençleri yüreklendirirken

na, oradan da diğer Avrupa edebiyatlarına geçmiştir. Ede-

mensur şiirin karşısında duranlar Tarık ve Saadet gazetesi

biyatımızda ilk kez Cenap Şahabettin bu nazım biçiminde

çevresinde toplanırlar. Yazar, çeşitli gazete ve dergilerde

şiir yazmış, diğer Servetifünun şairleri de onu örnek almış-

yayımladığı mensur şiirlerini “Mensur Şiirler” ve “Mezar-

lardır.

13. ----

dan Sesler” adlı kitaplarında bir araya getirir.

hangisidir?


Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden

lidir?

A) Terza-rima

A) Ahmet Mithat Efendi’nin

B) Serbest müstezat

B) Halit Ziya Uşaklıgil’in

C) Sone

C) Mehmet Rauf’un

D) Terkibibent

D) Abdülhak Hamit Tarhan’ın

E) Tahmis

E) Ahmet Haşim’in

17. Servetifünun

B) Celal Sahir Erozan

C) Faik Ali Ozansoy


11

8

I

na bağlı şairler, şiirde gerçekçi betimlemelere yer vermişler,

II

sanat için sanat anlayışına bağlı kalıp konularını tarihten al-

mışlar ancak edebiyatımızda bu akımdan etkilenen ve

miştir. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangi-

A) Tevfik Fikret – Cenap Şahabettin

B) Cenap Şahabettin – Tevfik Fikret

C) Recaizade Mahmut Ekrem – Tevfik Fikret

D) Recaizade Mahmut Ekrem – Cenap Şahabettin

E) Abdülhak Hamit – Cenap Şahabettin

yansıtan Tevfik Fikret, şiirinin ikinci döneminde toplum için

18. Aşağıdakilerden hangisi Tevfik Fikret’in şiirinde yoktur?

A) Öğreticilik

B) Sanatlı anlatım

C) Divan nazım biçimleri

D) Aruz

E) Toplumculuk

IV

V

sanat doğrultusunda eser vermiş, bu akımın gerçekçiliğinden bu tür şiirlerinde yararlanmıştır.

şairi ---- olmak üzere diğer Servetifünun şairlerine öğret-

III

mimar olmasıyla da gerçekçi betimlemeyi şiire başarıyla

----,

sinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

15. Realizmin şiire yansıması olarak gelişen sembolizm akımı

öğreten

yurda dönüşünde bunları başta Servetifünun’un en bilinen

E) Hüseyin Siret Özsever


şiirini

öğrenmiş, Fransız edebiyatının nazım biçimini kavramış,

ğildir? A) Ali Ekrem Bolayır

Fransız

Fransa’da tıp eğitimini alırken parnasizm ve sembolizmi

14. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun şairlerinden de

şairlerine

Bu parçada numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

KONU TESTİ


FECRİATİ TOPLULUĞU

Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler

1.

3

ÖĞRETEN TEST

(I) Servetifünun romancı ve hikâyecileri, genellikle, Fransız edebiyatı kaynaklarıyla yetişmişlerdir. (II) Onların, Tanzimat yazarları gibi Doğu kültürüne ait masal ve hikâyeler konusunda geniş birikimleri yoktur. (III) Bunun için romana, Doğu masal ve hikâyeciliğinin çağa uydurulmuş, yarı Batılı türünden değil, bizzat Batı ürünü olan gelişmiş biçiminden başladılar. (IV) Romantizmi kendileri için örnek alıp heyecanın öne çıktığı, olağanüstü ayrıntılarla ilginçleştirilmiş, abartılı betimlemelerle süslenmiş eserler

Servetifünun roman ve hikâyesi gerçekçidir; gerçekçilik, yaşanması mümkün olmayan olayların ve sadece sanat amaçlı betimlemelerin eserde yer almasına engeldir.

verdiler. (V) Bu dönemde Halit Ziya Uşaklıgil, Türk edebiyatına Batı çizgisinde yazılmış, kusurları en aza indirilmiş eserler kazandırdı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I.

2.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Servetifünun Dönemi roman ve hikâyesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yazarlar, genellikle realizm ve natüralizmin etkisinde kalmıştır.

B) Roman, teknik bakımdan gelişmiş, olağanüstü olaylardan arındırılmıştır.

Yazarın kişiliğini belli etmesi romantizme özgüdür, gerçekçi roman anlayışında yazar olaylara bir fotoğrafçı nesnelliğiyle bakar.

C) Yazarlar, eserde kendi kişiliklerini ortaya koymakta bir sakınca görmemişlerdir.

D) Kolay anlaşılma amacı güdülmemiş, toplumun okumuş kesimine seslenilmiştir.

E) Tasvirler, süs amaçlı değil, roman kahramanlarının karakterlerini açıklamaya yöneliktir.

3.

I. Olayların İstanbul ve çevresinde geçmesi

II. Yazarın kişiliğini belli etmesi

III. Doğal gerçeklikle açıklanmayacak ayrıntılara yer verilmesi

IV. Topluma yön vermenin amaçlanması

V. Halk hikâyelerine özgü destansı bir anlatımın tercih edilmesi

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangisi Tanzimat’ın ilk ku-

Servetifünun yazarları çağlarındaki seyahat kısıtlaması yüzünden İstanbul’un dışına pek çıkmamış, İstanbul’u romanda konu edinmişler.

şak yazarlarının romanıyla Servetifünun romanında ortaktır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

4.

Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Halit Ziya Uşaklıgil, hikâyelerinde İzmir çevresindeki köy ve kasabaları işlemiştir.

B) Hüseyin Cahit Yalçın, adını Servetifünun’u savunmaya yönelik tenkit yazılarıyla duyurmuşsa da hikâye de yazmıştır.

C) Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Türkçülük akımı içinde yer alarak hikâyelerini sonraki dönemde daha anlaşılır bir dille kaleme almıştır.

3

D) Servetifünun Dönemi roman ve hikâyecileri halk kültürüne ait unsurları hikâye ve romanlarında başarıyla kullanmışlardır.

9

E) V.

E) Mehmet Rauf, edebiyatımızda adını mensur şiirlerinin yanında Halit Ziya Uşaklıgil’in çizgisinde yazdığı romanlarla duyurmuştur.

Roman; yazarın düşünce ve kişiliğinin, yazıldığı çağın bir ürünüdür. Servetifünun yazarları toplumun genellikle orta ve üst sınıfına mensuptur. Romanları, konusunu bu kişilerin yaşamından almıştır.

KONU TESTİ

1.

U İYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN EDbîEB Metinler

3

Olay Çevresinde Oluşan Ede

(I) Halit Ziya Uşaklıgil, hikâyelerini romanlarından daha

4.

eserdir?

sade bir dille kaleme almıştır. (II) Hikâyelerinin bir çırpıda okunacak kadar sürükleyici olması hedefine ulaşmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi ötekilerden farklı türde bir

A) Eylül

B) Nemide

insanların ürünüdür. (IV) Olay ve kişilerin sadece İstanbul

C) Hayat-ı Muhayyel

D) Kırık Hayatlar

çevresinden seçilmesi Servetifünun yazarlarının tercihine

(III) Hikâyeleri, içinde yaşadığı çevrenin, görüp tanıdığı

E) Ferda-i Garam

uygundur. (V) Halit Ziya hikâyelerinde Batılı yazarların yolundan gitmiş; Bourget, Goncourt Kardeşler ve Daudet’in çizgilerini kaynaştırıp Türkçeye taşımıştır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi

5.

da gözlerini kapamış, başını arkaya bırakmıştı. Vatanın bu

yanlışı vardır? A) I.

B) II.

Çiçekçi ta yanımızdan geçiyordu. Dikkat ettim; genç hasta tatlı kokularını titreyen dudaklarıyla emmek, öpmek istiyor-

C) III.

D) IV.

du. Bu kokular bana ve ona ne müdebdep ve muhteşem

E) V.

tarih sahifeleri, ne mutantan ve muazzam zafer levhaları gösteriyor ve ne rakik ve ulvî ve hayat neşideleri okuyordu. Mevkiim Sarayburnu’nun en muallâ bir noktası idi. Sinan Paşa’nın Muradı Salis için yaptırdığı “İncili Köşk”ün

2.

virane-i zaili üstünde idik. Sanıyordum ki bugün baştan

Halit Ziya Uşaklıgil, realizmi benimsemiş bir sanatçı olarak

Fransız edebiyatından Victor Hugo, Balzac, Stendhal,

başa vatan, evlâtlarının kan ve yaşlarıyla yakut ve incili bir

I II

III

IV

kâşanedir.

Hikmet Müftüoğlu ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-

Flaubert gibi realist yazarların çizgisinde roman ve hikâye V

yazmış, Türkçeye Fransız edebiyatının bu iki türde ulaştığı olgunluğu taşımıştır. Bu cümlede numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

“Çağlayanlar” adlı eserden alınan bu metinden Ahmet gisine ulaşılamaz?

A) Anlatımının sanatlı olduğuna

B) Tarihe ve millî konulara ilgi duyduğuna

C) Edebiyat-ı Cedide’ye göre dilinin sade olduğuna

D) Sanat için sanat görüşüne bağlı kaldığına

E) Anlatımda bağlaçlardan sıkça yararlandığına

6.

Bir polemik yazarı olarak bilinse de hikâye ve roman da

11


yazmıştır. Romanlarında açık ve yalın bir üslubu tercih et-

10 Edebiyat-ı Cedide romanıyla ilgili olarak aşağıdakiler-

miş, hikâyelerinde de İstanbul kültürünün halka yakın nok-


talarını işlemiştir. Bu yönleriyle kuşağının en ünlü romancısından ayrılır. “Hayat-ı Muhayyel” adlı eserinde Serve-

A) Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olaylar anlatıl-

tifünuncuların Yeni Zelanda’ya yerleşme hayallerini işler.

mıştır.

linden anlatılmıştır.

D) Kişiler, İstanbul’un saray ve köşk çevrelerinden seçilmiştir.

Sahneleri” adlı bir hikâye kitabı da vardır.

C) Eserler sanat için sanat doğrultusunda aydın kesime yönelik yazılmıştır.

“Nadide, Hayal İçinde” adlı romanları ve “Hayat-ı Hakikiye

B) Düşünceler, olay akışı kesilmeden, kahramanların di-

E) Anadolu birçok yönüyle romana konu edilmiş, romanın mekân alanı genişlemiştir.



B) Ahmet Hikmet Müftüoğlu

C) Mehmet Rauf

D) Halit Ziya Uşaklıgil


ünite

3.



3


7.

Aşağıdakilerden hangisi Edebiyat-ı Cedide yazarları-

KONU TESTİ

11. Daha Deniz Harp Okulu’nda okurken İngilizce ve Fransız-

na aittir?

ca öğrenmiş, Fransız realist ve natüralistlerini tanımıştı.

A) İlk yerli roman

Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı, onun en büyük

B) İlk yerli tiyatro

C) İlk yerli öykü kitabı

D) İlk köy romanı

lerini kendi duygu ve düşünceleri üzerinde oluşturan bir

E) İlk psikolojik roman

yazardır. “Âşıkane, Aşkın Tarihi, Son Emel, Genç Kız Kal-

eseri sayılır. Söz dizimi çağının diğer nesir ustalarınınkinden sadedir. Hikâye, mensur şiir, roman ve oyunlarında kişiliğini saklamayan, kahramanlarının duygu ve düşünce-

bi” eserlerinden bazılarıdır.

8.

şıyan kitabındaki hikâyeler, onun bu yönünü çok iyi gözler önüne serer. Bu hikâyeler, edebî bir eser olmaktan çok, günlük bir gazete haberi veya röportaj havası taşır.

sidir?

Hüseyin Cahit Yalçın, dilde üslupçuluktan öte katı bir gerçekçiliğe, akla, mantığa ve bilime yönelmiştir. ---- adını ta-




C) Mehmet Rauf




Yıldızlı Soru 3

si getirilebilir?

A) Bir Yazın Tarihi

B) Solgun Demet

C) Hayat-ı Hakikiye Sahneleri

Servetifünun Dönemi romanlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

D) Son Emel

A) Ağır ve süslü bir dilin kullanıldı ğı

E) Çağlayanlar

B) Kahramanların sıradan insanlar arasından seçildiği C) Romanların realizm ve natü ralizmin etkisinde kalınarak yazıldığı

9.

Halit Ziya Uşaklıgil’le ilgili olarak aşağıdakilerden han-

D) Romanların kurgu bakımınd an ve teknik açıdan olgunluk kazandığı

gisi söylenemez?

A) Hikâye dili, roman diline göre sadedir.

B) Romanlarının konusunu İzmir ve çevresinden almıştır.

C) Süslü, sağlam bir dili, edebî bir söyleyişi vardır.

D) Romanları teknik yönden güçlüdür.

E) Realizm ve natüralizmin etkisinde kalmıştır.

E) Yazarın düşüncelerini olay akışını keserek değil, kahramanların ağzından aktardığ ı

11

12. Servetifünun

yeteri kadar gelişmemiştir?

10. Aşağıdakilerden hangisinin roman veya hikâye türün-

edebiyatı aşağıdakilerden hangisinde

A) Tiyatro

B) Roman

D) Şiir

C) Hikâye

E) Mensur şiir

de eseri yoktur?

3

A) Tevfik Fikret

B) Hüseyin Cahit Yalçın

C) Mehmet Rauf

D) Ahmet Hikmet Müftüoğlu

E) Halit Ziya Uşaklıgil

13. Servetifünun

romanlarında aşağıdakilerin hangisi

yoktur?

A) Gerçekçilik

B) Öğreticilik

C) Teknik üstünlük

D) Köşk ve saray hayatı

E) Karamsarlık

KONU TESTİ

3

U İYATI VE FECRİATİ TOPLULUĞ SERVETİFÜNUN EDbîEB Metinler Olay Çevresinde Oluşan Ede


hangisinde ayraç içindeki açıklama

16. Tatlı

hayallerle acı gerçeklerin sergilendiği bu roman, 1896’da Servetifünun dergisinde yayımlanmıştır. Teknik bakımdan Tanzimat romanlarının çok ilerisindedir. Romanın kahramanı Ahmet Cemil, Servetifünun gençliğinin sembolü olarak görülmüş, onun basın hayatında uğradığı hayal kırıklığı Servetifünun gençliğinin çağdan beklentileri karşısında uğradığı hayal kırıklığını anlatır. Eser, olabildiğince ağır bir dille yazılmış; daha sonra yazarı tarafından sadeleştirilmiştir.

yanlıştır?

A) Halit Ziya Uşaklıgil (modern Türk romancılığının oluşmasına katkıda bulunan Servetifünun yazarı), çağının İstanbul zenginlerinin yaşamını romana başarıyla yansıtmıştır.

B) Hüseyin Cahit Yalçın (Servetifünun kuşağının tenkit, hikâye ve roman yazarı), hikâyelerinde İstanbul’un

Bu parçada sözü edilen eserle yazarı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

C) Mehmet Rauf (Eylül’ün yazarı), 19. yüzyıl sonunda

A) Billur Kalp – Hüseyin Rahmi Gürpınar

köşk zenginliğinde yaşayan bir kesimin içinde bulun-

B) Gönül Hanım – Ahmet Hikmet Müftüoğlu

C) Genç Kız Kalbi – Mehmet Rauf

D) Mai ve Siyah – Halit Ziya Uşaklıgil

E) Sergüzeşt – Sami Paşazade Sezai

günlük yaşamını gazete haberi nesnelliğinde anlatmıştır.

duğu psikolojik durumu aktarmaya çalışmıştır.

D) Cenap Şahabettin (mensur şiir, tiyatro, roman ve hikâyeleriyle adını duyuran Servetifünun sanatçısı), Fransız edebiyatının etkilerini Türk edebiyatına taşıyan isimler arasındadır. E) Ahmet Hikmet Müftüoğlu (Haristan ve Gülistan’ın ya-

17. Suat

Hanım ile Süreyya Bey beş yıldan beri evlidir. Bir yaz, Boğaziçi’nde küçük bir yalı kiralarlar. Mutludurlar ancak hayatları Süreyya Bey’in arkadaşı Necip’in köşke gidip gelmesiyle altüst olur. Suat Hanım, Necip’e aşık olmuştur. Ancak ikili bunu açığı vurmaz ve bu durum Suat Hanım’ın ruh hâli üzerinde kötü bir etki bırakır, onun daha da içine kapanmasına neden olur. Roman, ruh hâllerini aktarmada romantizme yaklaşırken çevre, mevsim ve kahramanların ruh hâli arasındaki ilgiyle realizmin içinde yer alır.

zarı) Servetifünun çizgisinde durmamış, dünya görüşüne yakın bulduğu millî edebiyatçılara yaklaşmıştır.

11


15. Servetifünun

yazarlarını eleştirenler, onlar için “salon

edebiyatçısı” sözünü kullanmışlardır. Çünkü Servetifünun

12

yazarları, ---

Bu cümle aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanabilir?

A) romanlarında köşk yaşamının dışına pek çıkmamışlardır.

C) kendilerinden önceki yazarlardan farklı bir roman geliştirmişlerdir.

D) büyük okuyucu kitlelerine ulaşmak için çaba göstermemişlerdir.

Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerin hangisinde bir arada verilmiştir?

A) Hayal İçinde – Hüseyin Cahit Yalçın

B) Gönül Hanım – Ahmet Hikmet Müftüoğlu

C) Eylül – Mehmet Rauf

D) Kırık Hayatlar – Halit Ziya Uşaklıgil

E) Araba Sevdası – Recaizade Mahmut Ekrem

18. Servetifünun edebiyatıyla ilgili aşağıdaki hangi özellik realizm ve natüralizmin bu edebiyatı etkilemesinin bir neticesi değildir?

A) Halit Ziya Uşaklıgil’in hikâyelerinde İzmir kasabalarını bir tanık gözlemciliğiyle anlatması

B) Hüseyin Cahit Yalçın’ın hikâyelerinin bazen bir gazete haberi gerçekçiliğine yaklaşması

C) Hiçbir yazarın romanda Anadolu halkının günlük yaşamını işlememesi

D) Doğal gerçekliğe uymayan betimlemelerin yapılmaması

E) Roman kahramanlarının, o dönemin kimi aydın çevrelerinin özelliklerini taşıması

B) realizmden etkilenmelerine rağmen gerçekçiliğe tam ulaşmamışlardır.

E) kimi eserlerinde romantizmi ihmal etmiş, kuru bir gerçekçiliğe düşmüşlerdir.

ünite


FECRİATİ TOPLULUĞU Fecriati Topluluğu

4

ÖĞRETEN TEST

1.

Denizlerden

Esen bu ince hava saçlarınla eğlensin

Bilsen

Melal-i hasret ü gurbetle ufk-ı şama bakan

rülmeye başlanmıştır. Cumhuriyet’ten

Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin

önceki bütün Türk şairleri ya aruz ya da

Ne sen

hece ölçüsünü kullanmışlardır.

Ne ben

Ne de hüsnünde toplanan bu mesa

Ne de alam-ı fikre bir mersa

Olan bu mai deniz

Melali anlamayan nesle aşına değiliz

Bu dizelerden Ahmet Haşim’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi-

Serbest Türk şiiri Cumhuriyet Dönemi’nin değişim süreci içinde 1940’tan sonra gö-

ne ulaşılamaz?

A) Türk edebiyatında ölçüsüz, uyaksız türün öncüsü olduğu

B) Divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanmadığı

C) Dilinde Arapça ve Farsça tamlamaların bulunduğu

D) Sanatsal güzelliği içerikten daha çok önemsediği

E) Doğanın, şiirlerinde önemli bir yer tuttuğu

Ahmet Haşim

Ahmet Haşim, sembolizmin etkisindedir. Sembolizm, romantizmin devamı gibidir, dolayısıyla yaşananı edebî esere olduğu gibi taşımayı amaçlamaz. Sembolizm,

2.

I. Sanatçı, dış dünyayı olduğu gibi değil, bir izlenim olarak algılar.

olanı değil, olanın sanatçı üzerinde bı-

II. Sanatçı, doğal gerçekliği hayal içinde olan ruhların şekil bozan priz-

raktığı kişiye göre değişen etkiyi esere

masından görür.

yansıtmayı amaçlar.

III. Şairin şiirde anlattığı, yaşanan değil, yaşananın, onun üzerinde bıraktığı kişisel etkidir.

IV. Doğal gerçeklik, sanatın doruğudur, doğal gerçekliği eksiksiz aktarabilen sanatçı sanatta doruğa çıkmıştır.

13

V. Sanat, bir düşünceyi aktarmak, sanatsevere bir dünya görüşünü benimsetmek üzere yazılmaz.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatılanlar Ahmet Haşim’in sanat zihniyetine uygun değildir? A) I.

3

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3.

Aşağıdakilerden hangisi Fecriati topluluğu içinde yer almamıştır?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu


C) Şahabettin Süleyman

D) Celal Sahir Erozan

E) Emin Bülent Serdaroğlu

Cenap Şahabettin

Cenap Şahabettin, Servetifünun edebiyatının en önemli isimlerinden biriydi. Sanat anlayışı Ahmet Haşim’in sembolizm kaynaklı sanat anlayışına yakındır ancak o, bu anlayışa Ahmet Haşim’den önce ulaşmıştır.

KONU TESTİ

4

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI VE Fecriati Topluluğu

Aşağıdakilerden hangisi Fecriati topluluğunun amaç-

1.

FECRİATİ TOPLULUĞU 4.

larından değildir?

Fecriati sanatçılarını bir araya getiren kişi olarak bilinir. Servetifünun dergisinde birleşen Fecriati topluluğu içinde oyun, hikâye, eleştiri ve edebiyat tarihi türlerindeki

A) Dil, edebiyat ve bilimin gelişmesine çalışmak

B) Topluluk üyelerinin eserlerini içeren bir kitaplık kurmak

Edebiyat-ı Osmaniye; yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı) ve

C) Batı’nın önemli eserlerini Türkçeye çevirmek

edebiyat bilgileri (Malumat-ı Edebiye) kitaplarını yazdı. Bi-

D) Ülkemizin eserlerini Batı ülkelerine tanıtmak

E) Halkın sorunlarına edebiyat üzerinden çözüm bulmak

2.

Ona göre şiirle nesir birbirinden keskin çizgilerle ayrılır.

eserleriyle tanındı. Liseler için edebiyat tarihleri (Tarih-i

rer perdelik altı oyununu “Fırtına” adlı kitabında topladı.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ali Canip Yöntem

B) Refik Halit Karay

C) Tahsin Nahit

D) Şahabettin Süleyman

E) Faik Ali Ozansoy

Şiir, “duyulmak” için, düz yazı ise “anlaşılmak” için yazılır. Şiirin musiki ile söz arasında yer aldığını ancak sözden çok musikiye yakın olduğunu söyler. Onun şiirde aradığı,

5.

ğildir, onda klasik Türk şiirinin büyük birikimi vardır.

öz değil, uyumdur; o, kişilerin yorumlarına açık, okuyucuyu hayallere sürükleyen bir şiirin peşindedir. Görülen âlemin ardından görülmeyen bir âlemin varlığına inanır. İnsanın iç ürperişini, âdeta renksiz bir ışık ama renkli seslerle duyurmak ister gibidir. Bu onun şiirine derinlik katmış, dizelerine kendisinden öncekilerde bulunmayan bir ahenk sağlamıştır. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Namık Kemal

B) Ahmet Haşim

C) Tevfik Fikret

D) Ziya Paşa

11


14

3.


Ahmet Haşim’in şiirinin aşağıdaki hangi özelliği divan şiiriyle ortak değildir?

A) İstiarelerden sıkça yararlanması

B) Aruz ölçüsünü kullanması

C) Kafiyeyi bazen ihmal etmesi

D) Ağır, süslü bir dil kullanması

E) Toplumsal sorunlara değinmemesi

6.

Fecriati sanatçılarının sanat zihniyeti aşağıdakilerden hangisi ile açıklanamaz?

A) Sanat sanat içindir.

B) Sanat eserinde esas olan, estetik kaygısıdır.

Onların hepsi birer edebiyat idealistiydi. Hedefleri büyüktü

C) Sanat eseri sadece sanat eseri olmak için vardır.

ancak bir topluluğu idare edecek deneyimden uzaktılar.

D) Sanat eseri, her şeyden önce yol gösterici olmalıdır.

E) Sanat eserinde güzellikten başka bir şey aranamaz.

7.

Sanatın işlevi konusunda Fecriati topluluğuyla aşağı-

Fecriati topluluğu genç yazar ve şairlerden oluşuyordu.

Bunun için kısa bir sürede dağıldılar. Ama artlarında edebiyatımıza mal olmuş büyük isimler bıraktılar.

Aşağıdakilerden hangisi gençlik yıllarında Fecriati içinde yer alıp sonraki dönemde ünlenen edebiyatçılarımızdan değildir?

dakilerin hangisi arasında benzerlik yoktur?


A) Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri

B) Reşat Nuri Güntekin

B) Tanzimat’ın ikinci kuşak şairleri

C) Ali Canip Yöntem

C) Servetifünun şairleri

D) Refik Halit Karay

D) Divan şairleri

E) Ahmet Haşim

E) Baudelaire’den etkilenen Batılı şairler

ünite

Ahmet Haşim’i sadece sembolizmle açıklamak doğru de-


FECRİÂTİ TOPLULUĞU

4

Fecriâti Topluluğu

8.

I. Eserlerinde aşk ve tabiat konularını işlemişlerdir.

II. Doğal gerçekliğe uymayan tasvirler yapmışlardır.

III. Şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmışlardır.

IV. Şiiri düzyazıya yaklaştırmaya çalışmışlardır.

V. Dili Arapça ve Farsça tamlamalarla yüklüdür.

Yukarıdaki

numaralanmış

özelliklerden

hangisi

Fecriati’ye ait değildir? A) I.

9.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

---- etkisinde kalan şairler, dış dünyada gördüklerini değil, hissettiklerini yazmışlar ve her alanda olduğu gibi doğayı anlatan şiirlerinde de kapalı bir anlatımı tercih etmişlerdir.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getiril-

13. Ahmet Haşim’in düzyazıları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ustaca bir üslupla yazdığı

B) Cümlelerinin uzun olduğu

C) Gezi yazısı türünde yazılarının bulunduğu

D) Fıkra, deneme, sohbet türleri içinde yer aldıkları

E) Romanlarında sade bir dil kullandığı

14. Ahmet Haşim’in etkilendiği Fransız şiir damarı, şiirde ----

anlayışına tepki olarak doğmuştur. Dolayısıyla onun şiirinde nesnel yaklaşımı aramak yanlıştır.


A) romantizm

B) simgeci anlatı

C) izlenimcilik

D) gerçekçilik E) bireycilik

melidir?

A) Parnasizmin

B) Sürrealizmin

D) Klasisizmin


KONU TESTİ

Yıldızlı Soru 4

C) Romantizmin

E) Sembolizmin

hangisi Fecriati sanatçılarının ortak

özelliği değildir?

A) Fransız edebiyatından etkilenmeleri

B) Daha önce herhangi bir topluluk içinde yer almamaları

C) Sanatı toplumsal amaçlar için kullanmamaları

D) Dilde sadeleşmeyi amaçlamamaları

E) Büyük bir edebiyat deneyiminden yoksun olmaları

Aşağıdakilerden hangisi Fecriati Dönemi’nin özelliklerinden değildir? A) Şiirler, aruz ölçüsü ile yazılmış tır. B) Sanat sanat içindir, görüşü beni mse

nmiştir.

C) Şiirler estetik kaygı ile oluşturu lmuş

tur.

D) İçerik, söyleyişten önemli görü lmüş

tür.

E) Toplumsal konulardan uzak duru

11. Aşağıdakilerden hangisi Edebiyat-ı Cedide ve Fecriati

lmuştur.

hareketlerinin ortak bir özelliği değildir?

A) Fransız edebiyatından etkilenmeleri

B) Edebiyatı bireysel bir etkinlik olarak görmeleri

C) Bir dergi etrafında toplanmaları

D) Halk dilinden uzak bir dili tercih etmeleri

E) Kuruluşlarını bir bildiriyle duyurmaları


15. Bireysel

konuların yanında sosyal ve millî konularda da şiir yazmıştır. Fecriati’nin ikinci önemli şairi olarak kabul edilir. Şiirlerini aruzla yazmıştır. Victor Hugo’nun Yunan isyanını öven “Mavi Gözlü Yunan Çocuğu” şiirine karşı “Kin” şiirini yazmış, bu şiir büyük bir ilgi görmüştür. Şair, bu şiirle Atatürk’ün takdirini kazanmıştır.

hangisi Servetifünun şairleri ile Ah-

met Haşim’de ortak değildir?

3

15

Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Tahsin Nahit

B) Ahmet Haşim

A) Aruz ölçüsünü kullanmaları

B) Dillerinin ağır olması

C) Şiiri düzyazıya yaklaştırmaları

C) Faik Ali Ozansoy

D) Divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanmamaları

D) Emin Bülent Serdaroğlu

E) Edebiyatı toplumu yönlendirmek için kullanmamaları

E) Celal Sahir Erozan

5.

fasikül

I VE T A Y İ B EDE N U N İFÜ LULUĞU T E V R E S OP T İ T A İ FECR i estler Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1.

1


Bütün kültürümü Batı’ya ve bilhassa Fransa’ya borçluyum.


Haşim’in ortak bir özelliği değildir?

Üzerimde Şark eserlerinin hiçbir etkisi olmadı. Arapça ve Farsça tahsilimiz zaten pek noksandı. O lisanlarla yazıl-

Aşağıdakilerden hangisi, Cenap Şahabettin ve Ahmet

A) Sembolizmin etkisinde kalmaları

de veda etmiştim. Çocukluğumda anlamadan okuduğum

B) Sanatlı, ağır bir dil kullanmaları

divan edebiyatından da uzaklaşmıştım. Şiir için kendimde

C) Şiirde kişisel duyuşlarını işlemeleri

D) Başarılı bir düzyazı ustası olarak bilinmeleri

E) Tiyatro alanında da eser sahibi olmaları

çelişmektedir?

4.

Aşağıdakilerden hangisi öğretici bir metin değildir?

A) Şiirde Baudelaire gibi sembolist şairlerin etkisinde kal-

A) Hac Yolunda

B) Piyale

C) Frankfurt Seyahatnamesi

D) Kırk Yıl

E) Kavgalarım

5.

Servetifünun topluluğunun nesir alanında en önemli us-

mış bir şeyi okuyamazdık. Eski ve yeni Türkçe eserlere

ufak bir yetenek bile hissetmiyordum. Binaenaleyh diyebilirim ki gençliğimden beri ne okumuşsam Fransızcadır, ne öğrenmişsem o menbadandır. Servetifünun edebiyatçılarının aşağıdaki hangi özelli-

ği Hüseyin Cahit Yalçın’a ait bu metinde anlatılanlarla

maları

B) Divan edebiyatı nazım biçimleri yerine serbest müstezat, sone gibi biçimleri tercih etmeleri

C) Aruz ölçüsünü kendilerinden önceki şairlerden daha başarılı kullanmaları

D) Roman ve hikâyede realizm ve natüralizmin etkisini Türkçeye başarıyla taşımaları

E) Roman ve hikâyelerinde halk hikâyesi, mesnevi gibi

tasıdır. Yazınımızın ilk büyük romancısı kabul edilir. Bal-

kültürümüze ait eserlerin etkisinin görülmemesi

zac, Flaubert, Stendhal gibi realistlerin etkisinde kalmıştır. Karakter tahlillerinde ve çevre tasvirlerinde başarılıdır. Romanlarında seçkin kişileri anlatırken hikâyelerinde sıradan insanları anlatmış, toplumsal sorunlara değinmiştir. Oldukça ağır bir dille yazdığı eserlerini sonradan sadeleştirmiştir. “Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar” eserlerinden bazılarıdır.

11


Bu parçada sözü edilen yazar, aşağıdakilerden hangisidir?

2.

Kuşağının toplandığı derginin kapanmasından sonra “toplum için sanat” anlayışını benimseyen şair, topluma yön vermeye yönelik şiirler yazdı. Şiirlerinde Batılılaşmayı hedef olarak gösterdi; bu yönüyle çağdaşlaşmadan yana olanların yoluna ışık tuttu. Şiirde biçim güzelliğine ve betimlemeye önem verdi. Çocuklar için yazdığı “Şermin” adlı eseri dışında hep aruz ölçüsünü kullandı. “Haluk’un

A) Halit Ziya Uşaklıgil

B) Ahmet Rasim

C) Emin Bülent Serdaroğlu

D) Hüseyin Siret Özsever

E) Mehmet Rauf

6.

Aşağıdakilerden hangisi ne Servetifünun ne Fecriâti

Defteri, Rübab-ı Şikeste, Rübabın Cevabı” yapıtlarından bazılarıdır.

Bu parçada sözü edilen şair, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cenap Şahabettin

B) Tevfik Fikret

C) Ahmet Haşim

D) Celal Sahir Erozan

E) Abdülhak Hamit

topluluğu içinde yer almıştır?


B) Tahsin Nahit

C) Şahabettin Süleyman

D) Ahmet Rasim

E) Ali Faik Ozansoy

ünite

2

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI VE 7.

Servetifünun edebiyatçılarıyla ilgili olarak aşağıdaki-


10. Şiirlerinde

1

ÜNİTE TESTİ

hep aruz ölçüsünü kullandı. Ona göre şiir-


de önemli olan öz değil, söyleyiştir. Şiirin değeri, işledi-

A) Hürriyetsizlik ortamı içinde olduklarına inanıyorlardı.

ği konunun önemi ile değil, şairin sözü ahenkli söyleme

B) Hürriyetin kaynağı olarak Avrupa’yı, özellikle Fransa’yı

güzeldir. Şiirlerinde dil ağırdır ve düşsellik öne çıkmakta-

başarısıyla belirlenir. Şiir, ahenkli olunca anlaşılmasa da

görüyorlardı.

dır. O, günlük yaşamda toplumdan kaçtığı gibi, şiirde de gerçekçilikten uzak durmuştur. Dizelerinde kendini hayale

C) Siyasi ortamı, toplumsal konularla ilgili eser vermek

kaptıran bir insan portresi çizmektedir. “Göl Saatleri” ve

için uygun bulmuyorlardı.

D) Batılı tarzda eğitim veren okullarda yetiştiklerinden eski kültürümüzü iyi bilmiyorlardı.

E) Edebiyatı toplumu eğitip Batı düzeyine çıkaracak bir


A) Ahmet Haşim

B) Tevfik Fikret

1896’da bir derginin etrafında bir araya geldiler. Batı kül-

C) Cenap Şahabettin

türüyle yetişmişlerdi. Bunun için edebiyatın yönünü daha



araç olarak görüyorlardı.

8.

“Piyale” şiirlerinin toplandığı iki eserdir.

önce görülmedik bir şekilde Batı’ya çeviriyorlar, belki Türk edebiyatındaki ilk yenilikçilerin, Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın amaçladıklarının çok ilerisine götürüyorlardı. Bunun için onlara “Yeni Edebiyatçılar” , edebiyatlarına da “Yeni Edebiyat” dendi. Böylece “yeni” sıfatı ilk kez bir edebiyat grubumuz için kullanıldı. Ancak şiirde tam karşılamasa bile roman ve hikâyede “yeni” sıfatının yerine hay hay “Batı” adı konabilirdi. Çünkü onların getirdiği yenilik

Cennet kadar güzel vatanın var, şu gördüğün

değildi. Onlar bir tür tercümeciydi.

Zümrüt bakışlı, inci şetaretli kızcağız

Bu parçada “tercümeci” denerek küçümsenen edebiyat

Kimdir bilir misin? Vatanın... Şimdi saygısız

grubu aşağıdakilerden hangisidir?

Bir göz bu nazlı çehreye -Allah esirgesin-

A) Tanzimat’ın ilk kuşak sanatçıları

Kem bir nazarla baksa tahammül eder misin?

B) Tanzimat’ın ikinci kuşak sanatçıları

İster misin, şu ak sakalın pâk ü muhteşem

C) Servetifünun edebiyatçıları

Pîşâni-i vakaarına, bir kirli el demem,

D) Fecriâti topluluğu

Hattâ yabancı bir el uzansın? Şu makberi,

Razı olur musun, taşa tutsun şu serseri?

E) Millî edebiyatçılar

Elbet hayır; o makber, o pîşâni-i vakur

Kudsî birer misâl-i vatandır... Vatan gayur

Servetifünun Dönemi öğretici metinleriyle ilgili olarak

İnsanların omuzları üstünde yükselir.


Bu dizelerden Tevfik Fikret’le ilgili olarak aşağıdakiler-

aslında Batı’nın 19. yüzyıl ortası eskisinden başka bir şey

9.

den hangisine ulaşılamaz?

A) Halkı eğitmek ve gençlere edebiyatı sevdirmek yönünde geliştiği

3

11. Sönsün müebbeden o cehennem; senin bugün

A) Toplum için sanat anlayışını şiire uyguladığı

B) Dergi yazıları olarak kaleme alındığı

B) Şiiri düşüncelerini topluma aktarmak için kullandığı

C) Eski-yeni tartışmalarıyla eleştiri türünde geliştiği

C) Divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanmadığı

D) Dilinin genellikle ağır olduğu

D) Söz sanatlarından arınmış, yalın bir şiiri amaçladığı

E) Gezi yazısı ve anı türünde önemli eserlerin verildiği

E) Şiirde ölçü, kafiye gibi klasik ahenk unsurlarını koruduğu

3

ÜNİTE TESTİ

12.

1


– Tanzimat’ın ilk kuşak edebiyatçılarının halka ulaşma

FECRİATİ TOPLULUĞU 15. (I)

amacı vardır, dili sadeleştirmeyi amaçlamışlardır.

yebileceğimiz farklı bir nesir dili vardır. (II) Bu nesir divan

– Servetifünun Dönemi’nde ve Fecriâti topluluğunda

edebiyatındaki süslü nesre dönük olmasa da Tanzimat’ın ilk kuşak yazarlarının sadeleşmeye dönük diliyle de karşı-

halka ulaşma amacı yoktur, dil ağırdır.

Bu cümlelerden aşağıdakilerden hangisine varılabilir?

A) Tanzimat’tan sonra Türk yazı dilinin günden güne sa-

laştırılamayacak kadar ağırdır. (III) Yazarlar, zarif, ahenkli ama duyulmamış kelime ve tamlamalar bulmak için âdeta birbirleriyle yarışmışlardır.(IV) Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın

deleştiğine

roman ve hikâyelerinde kullandığı bu süslü üslup birçok

B) Tanzimat yazarlarının edebiyatı bir sanat olarak gör-

Servetifünun yazarına örnek olmuş ve neredeyse ortak bir

mediklerine

Edebiyat-ı Cedide yazarlarının Servetifünun lisanı di-

Servetifünun nesri oluşturmuştur. (V) Ancak kimi yazarların kendi kültürel düzeylerini aşarak sözlük sözlük kelime

C) Halka ulaşma amacı olan toplulukların daha çok gün-

aramaları, jale, julide, nâlan, âşiyan, kebûter gibi Fransız-

demde kaldığına

D) Edebî topluluğun amacının dilinin niteliğini belirlediğine

E) Fecriati topluluğunun Servetifünun anlayışını canlandırmayı amaçladığına

caymış izlenimi uyandıran kelimeleri kullanmaları bu dilin yapaylaşmasına ve tepki çekmesine neden olmuştur.



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

hangisinde verilen eser, karşısındaki

yazara ait değildir?

A) Mai ve Siyah – Halit Ziya Uşaklıgil

B) Tiryaki Sözleri – Cenap Şahabettin

C) Hayat-ı Muhayyel – Hüseyin Cahit Yalçın

D) Kırık Hayatlar – Süleyman Nazif

E) Bize Göre – Ahmet Haşim

11


da sembolistleri yakından tanıyan ----, büyük bir şair olmasına rağmen onun kadar başarılı değildir. Servetifünun’un

14. Tevfik Fikret’le Ahmet Haşim’i karşılaştıran aşağıdaki

nesir dili ise ----’nın dilidir. ----, “Eylül” gibi önemli bir eser


A) Tevfik Fikret, parnasizmin etkisindeyken Ahmet Haşim

vermişse de onun orta düzeydeki bir takipçisi sayılır.

şiirlerini sembolizmin etkisinde yazmıştır.

B) Tevfik Fikret, şiire toplumsal bir işlev yüklemiş; Ahmet

gisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

Haşim, şiire toplumsal bir işlev yüklemeye karşı çıkmıştır.

C) Tevfik Fikret, kimi şiirlerini heceyle yazmış; Ahmet Haşim şiirlerini hep aruzla yazmıştır.

D) Tevfik Fikret, didaktik şiirler kaleme almış; Ahmet Haşim,

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hanA) Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Halit Ziya, Mehmet Rauf

B) Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Halit Ziya, Mehmet Rauf

C) Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim, Halit Ziya, Mehmet Rauf

şiirde anlamın öne çıkarılmasını doğru bulmamıştır.

D) Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Mehmet Rauf, Halit Ziya

E) Tevfik Fikret, şiiri düz yazıya yaklaştırmaya karşı çık-

E) Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Mehmet Rauf, Halit

mış; Ahmet Haşim şiiri düz yazıya yaklaştırmıştır.

Ziya

ünite

4

16. Servetifünun nazım dilini kuran ----’tir, Fransa’ya gidip ora-


Edebiyatımızın ilk gerçekçi romanlarındandır. Yazarının

4.

2

ÜNİTE TESTİ

Aşağıdakilerden hangisi Fecriâti topluluğu içinde yer almamıştır?

realizmde ulaştığı başarıyı ve natüralizmle yakınlaşmasını ortaya koyması açısından önemli bulunmuştur. Romanda



nemin eğlenmekten başka kaygıları olmayan, toplumun

B) Ahmet Rasim

içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılara uzak, yalılarında

C) Hamdullah Suphi Tanrıöver

D) Faik Ali Ozansoy

E) Ali Canip Yöntem

5.

Bence şiir, okunmak için değil, dinlenmek için yazılır. Bu-

Firdevs Hanım ve Adnan Bey’in kişilikleri üzerinden dö-

kurdukları yaşamla büyük kitlelerle bağını koparmış azınlık bir kesimin yaşam tarzı gözler önüne serilmektedir. Yazarın bu yaşam tarzını anlatırken büyük kitlelerin içinde bulunduğu sıkıntıları yansıtacak kahramanlara yer vermemesi eleştiri konusu olmuş ve Servetifünun yazarlarını “salon edebiyatçısı” olarak değerlendirenlerin iddialarını güçlendirmiştir. Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerin

nun için şiirde anlam değil, müziksellik önemsenmeli. Bu

hangisinde bir arada verilmiştir?

doğrultuda şair, şiirini ses değeri olan, dizeye ahenk katan

A) Hayal İçinde-Hüseyin Cahit Yalçın

sözcüklerle yazmalı. Bu da şairin sözcük seçiminde titiz

B) Gönül Hanım-Ahmet Hikmet Müftüoğlu

olmasını gerektirir.

C) Eylül-Mehmet Rauf

D) Aşk-ı Memnu-Halit Ziya Uşaklıgil

E) Araba Sevdası- Recaizade Mahmut Ekrem

2.

Bu parçada anlatılanlar, aşağıdakilerden hangisinin şiir anlayışıyla uyuşmaktadır?

A) Ahmet Haşim

B) Tevfik Fikret

C) Namık Kemal

şairane temalar var. (III) Mensur şiirin anlatımı da süslü,

D) Ziya Gökalp

sanatlı yapısıyla saf şiirinkine yakındır. (IV) Mensur şiir,

E) Faruk Nafiz Çamlıbel

6.

Kişilerin iç dünyasına yönelen yazar, özellikle hasta kişile-

(I) Mensur şiirde de saf şiirde olduğu gibi ahenk önemlidir. (II) Bu şiirde, nesirden çok, şiirde işlenmesi uygun olan

ölçüsüz ve uyaksız olmasıyla saf şiirden ayrılır. (V) Edebiyatımızda “Siyah İnciler” adlı eseriyle Hüseyin Rahmi’nin ilk başarılı örneğini verdiği bu türe günümüzde şiirsel anlatıma meraklı kimi deneme ustalarının paragraf aralarında rastlamak mümkündür.

rin psikolojisi üzerinde durdu. Bedenleri hasta, ruhları bu-


nalımda olan kahramanlarının kişiliğinde kişilerin toplumun


B) II.

genel bakışını zorlayan eğilimlerine değindi. Bu yönüyle C) III.

D) IV.

E) V.

natüralist romancılara yaklaştı. Realizmden de yararlandı ama pek çok eserinde romantik yönler öne çıktı. Bu durum

3

3.

Dedem koynunda yattıkça benimsin ey güzel toprak

Neler yapmış bu millet en yakın tarihe bir sor bak

Yerim sensin, göğüm sensin, cihanım cennetim hep sen

Nasıl bir zinde millet çıktı, gördüm hasta sinenden

Bu dizeler aşağıdaki şairlerden hangisine ait olabilir?

A) Süleyman Nazif

B) Ahmet Haşim


onda bir çelişki oluşturmaktan öte, renkliliğe meraklı genel Türk okuyucusunu olumlu yönde etkiledi. “Genç Kız Kalbi” ve “Son Emel” romanları da onun eserleri arasındadır.

Bu parçada sözü edilen yazar, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Halit Ziya Uşaklıgil

B) Ahmet Rasim

C) Mehmet Rauf


D) Hüseyin Rahmi Gürpınar


E) Nabizade Nazım

5

ÜNİTE TESTİ

7.


2

(I) Edebiyat-ı Cedide Dönemi’nde roman oldukça geliş-

FECRİATİ TOPLULUĞU 10. Tevfik Fikret’le Namık Kemal’i karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

miştir. (II) Bu dönemin romanlarında betimlemeler süsleme amaçlı değil, kişilerin karakterlerini ortaya koymak için yapılmıştır. (III) Yazarlar, realizme bağlandıklarından eser-

A) Tevfik Fikret, Batı’dan alınma sone gibi nazım biçimlerini kullanırken Namık Kemal kaside, gazel gibi klasik

lerinde kişiliklerini gizlemişlerdir. (IV) Genellikle İstanbul’un

nazım biçimlerini kullanmıştır.

kenar semtlerinde oturan sıradan insanların yaşamını konu edinmişlerdir. (V) Bu da onların, romanı İstanbul’un

B) Tevfik Fikret, edebiyat alanında sadece şiirle uğraşmışken Namık Kemal hemen hemen her türde eser

köşklerinden kurtarıp sokaklarına açmalarını sağlamıştır.

yazmıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde


A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

C) Tevfik Fikret, parnasizmin etkisindeyken Namık Kemal romantizmin etkisindedir.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

D) Tevfik Fikret de Namık Kemal de şiire toplumsal bir işlev yüklemişlerdir.

E) Tevfik Fikret, hece ölçüsünü küçümserken Namık Kemal şiirlerini hep hece ölçüsüyle yazmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun’la Fecriâti’de

8.

ortak değildir?

A) Roman ve hikâyede büyük bir gelişme sağlanması

B) Yenilikçiliğin Batı edebiyatına yaklaşma yönünde şekillenmesi

11. Fecriâti edebiyatçılarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

C) Edebiyatın halkı siyasi olarak etkileme amacıyla kullanılmaması

D) Dili sadeleştirme düşüncesinin ilgi görmemesi

E) Şiirin sıradan okuyucu tarafından anlaşılmamasının

A) Servetifünuncuların halk edebiyatını dışlamasını doğru bulmamışlardır.

B) Edebiyatımızı, Batı edebiyatının düzeyine çıkarmayı amaçlamışlardır.

sorun olarak görülmemesi

11


9.

lanmışlardır.

D) Serbest müstezat, sone, terzarima gibi nazım biçimlerini kullanmışlardır.

Aşk ve tabiat konuları üzerinde durmuşlar, bireysel duyguları romantik bir tarzda işlemişler, ölüm temasıyla dö-

E) Şiirde ahengin anlamdan önce geldiğini iddia etmişlerdir.

nemlerinin aydınlarının karamsarlığını yansıtmışlar, halkı ilgilendiren gerçeklere hiç değinmemişler. Böylece Türk şiirini Tanzimat’ın ilk döneminde girdiği toplumcu yoldan çevirmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen şairlerden değildir?

A) Ahmet Haşim

B) Tevfik Fikret




12. Piyale, Göl Saatleri, Evrak-ı Leyal gibi şiir; Bize Göre ve I

III

IV

Gurabahane-i Lâklakân gibi düzyazı eserleriyle Ahmet Ha

II V

şim edebiyatımızın az yazan ama iyi yazan temsilcileri arasında yer almış, kalıcı bir konuma ulaşmıştır.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

6

C) Arapça ve Farsça tamlamalarla yüklü ağır bir dil kul-


I. Yoksulluk, işsizlik gibi toplumsal sorunlara hiç değin-

2

ÜNİTE TESTİ

16. “Sanat için sanat” anlayışına bağlanan şair sembolizmin

memiştir.


etkisindedir. Sembolizmin “Şiirde önemli olan anlam değil, müziksel söyleyiştir.” anlayışı doğrultusunda sanatlı söy-

II. Vatan sevgisi, Türk milletinin birliği gibi konulara hiç

leyişin öne çıktığı şiirler yazmıştır. Dili ağırdır. Düz yazı-

girmemiştir.

ları da vardır. Ancak bu yazılarda da sanatlı söyleyiş öne

III. Sadece insanı öne çıkarmış, doğayı ihmal etmiştir.

çıkar. Özdeyiş değerindeki sözlerini “Tiryaki Sözleri” adlı

IV. Şiirin yoruma açık olmasını sanat açısından bir eksik-

eserinde toplamıştır.

lik olarak görmüştür.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangileri, Ahmet Haşim’in şiir zihniyetini anlatmamaktadır?

dir?

V. Şiirin düzyazıya yaklaştırılmasının şiiri sanat açısından zayıflatacağını düşünmüştür.

A) I. ve II

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

Bu parçada sözü edilen şair, aşağıdakilerden hangisi-

A) Şahabettin Süleyman

B) Ahmet Haşim



E) Süleyman Nazif

14. “Fecriâti” adını öneren şairdir. Şiirlerini Abdülhak Hamit’in çizgisinde yazmıştır. Şiirlerinde Arapça ve Farsça kelimelere sıkça yer vermiş, okuyanları sürekli renkli ve zengin

17.

bir hayal dünyası içinde tutmak isterken zaman zaman doğallıktan uzaklaşmış, yapay bir şiirin içine düşmüştür. “Fani Temasiller, Temasil, Elhan-ı Vatan” şiir kitapları ona

sosyal sıkıntıları şiirine yansıtmıştır.

A) Ahmet Haşim

B) Süleyman Nazif

C) Faik Ali Ozansoy



İki hemşire, musiki ve şiir

Beşiğinden beraber inmiştir

O muazzez behişt-i gümgeştin

Bu dizelerlerden yola çıkılarak Fecriâti topluluğu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

3

IV. Diğer Servetifünun şairlerinden farklı olarak şiirlerinin çoğunu hece ölçüsüyle yazmıştır.

V. “Halk için şiir” anlayışıyla çocuklara ve gençlere yönelik öğretici şiirler de yazmıştır.

Tevfik Fikret’le ilgili yukarıdaki cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

15. İki timsal-i kehkeşan-sakin

III. Şiirlerini serbest müstezat, sone, terzarima gibi Batı’dan alınma biçimlerde yazmıştır.


II. Servetifünun dergisinin kapanmasından sonraki şiirlerinde dil, kuşağının şairlerine göre açıktır.

aittir, sanatçı yönü devlette üstlendiği görevler arasında kaybolmuş ve unutulmuştur.

I. Şairliğinin ikinci döneminde çağının gelişmelerini ve

B) II.


C) III.

miş, bütün eserlerini manzum yazmıştır? A) Ziya Paşa

B) Tevfik Fikret

C) Ahmet Haşim

D) Şiiri düzyazıya yaklaştırmaya çalıştıklarına


E) Divan edebiyatı nazım biçimlerini kullanmadıklarına

E) Cenap Şahabettin

A) Şiiri müziğe yakın gördüklerine

B) Şiirde ahenkli söyleyişi önemsediklerine

C) Anlatımlarının süslü, sanatlı olduğuna

D) IV.

E) V.

hangisi nesir alanında eser verme-

7

ÜNİTE TESTİ

1.


3

(I) Servetifünun edebiyatının ana karakteri, çağdaş Fran-


sız edebiyatına benzer eser vermek ve bu eserlerde sanat için sanat anlayışına bağlı bulunmaktır. (II) Onların örnek edindikleri Fransız sanatçıları, realist ve natüralisttir. (III) Dolayısıyla öncüleri, J.J. Rousseau, Victor Hugo ve Goethe’dir. (IV) Aynı akımın şiirde yaptığı yenilikler parnasizm ve biraz da sembolizmden izler taşır. (V) Bu yönle-

Edebiyat-ı Cedide topluluğunun öncülerinden Halit Ziya

I

Uşaklıgil, roman, öykü ve mensur şiirin dışında gezi türün

II

III

IV

de yazdığı eserlerle de adını duyurmuş, realist çizgideki

V

riyle bu edebiyat, geleneksel Türk edebiyatından ayrılmış;

bir yazardır.

roman ve hikâyede Halit Ziya Uşaklıgil, şiirde Tevfik Fikret

Bu cümlede numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır?

mektebi olarak bir çığır açmıştır.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.



2.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Tevfik Fikret’in hayatının son yıllarında, çocuk ruhu ve çocuk diliyle, hece veznini kullanarak yazdığı çocuk şiirlerinin bir araya getirilmesinden oluşan bir eserdir. 1914’te basılmış, 1946’da yeni harflerle yayımlanmıştır. Eserde

5.

çocuklara yönelik canlı doğa tasvirleri, oyun ve öğüt manzumeleri vardır.


A) Haluk’un Defteri

B) Şermin

C) Rübab-ı Şikeste

D) Rübab’ın Cevabı

E) Balıkçılar

Edebiyat-ı Cedide romanıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sosyal sorunlara ve sokağa kapalıdır.

B) Toplumun varlıklı ve memur kesimine seslenmektedir.

C) Realist ve natüralist yazarlardan izler taşımaktadır.

D) Kişiler, dönemin köşk ve saray çevrelerinden seçilmiştir.

E) Mekân, İstanbul’dan çok, Anadolu şehir ve kasabalarıdır.

6.

Edebiyat-ı Cedide Dönemi’nde kısa bir sürede yazın sa-

11


3.

I. Nesrin geliştirilmesinde Fransız yazarlarının tekniğinden yararlanılmıştır.

natı çok yönlü gelişmiştir. Bu dönemde Tevfik Fikret şiir;

II. Türkçenin klasik cümle yapısı bozularak yer yer devrik

Halit Ziya Uşaklıgil roman ve hikâye; Mehmet Rauf tiyatro;

cümleler kullanılmıştır.

Hüseyin Cahit Yalçın makale ve eleştiri; Cenap Şahabettin şiir, deneme ve gezi yazısı gibi türlerde önemli eserler

III. Ara cümleler ve bağlaçlar kullanılarak cümleler uzatıl-

vermişlerdir.

mıştır.

IV. Noktalama işaretleri ilk kez kullanılarak nesrin anlaşıl-

yanlıştır?

ması kolaylaştırılmıştır.

A) Tevfik Fikret

B) Halit Ziya Uşaklıgil

Servetifünun nesriyle ilgili yukarıdaki numaralanmış

C) Mehmet Rauf

cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?


A) I.

E) Hüseyin Cahit Yalçın

V. Yüklemsiz (eksiltili) cümlelerle anlatıma canlılık kazandırılmaya çalışılmıştır.

Bu parçada adı geçen hangi yazın ustasıyla ilgili bilgi

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

8


Halit Ziya Uşaklıgil’le ilgili olarak aşağıdakilerden han-

A) Romanlarında döneminin sosyal problemlerini ele al-

B) Realizmin etkisinde kalarak gözlemlerini romanlarına yansıtmıştır.

ÜNİTE TESTİ

rına ait bir eser değildir?

mıştır.

3

10. Aşağıdakilerden hangisi Edebiyat-ı Cedide sanatçıla-

gisi söylenemez?


C) Hikâyelerinde Anadolu’ya açılmış, İzmir yöresinin ger-

A) Gurabahane-i Laklakan

B) Mezardan Sesler

C) Ferda-i Garam

D) Solgun Demet

E) Suriye Mektupları

çeklerini başarıyla anlatmıştır.

D) Hikâyelerini romanlarına göre daha anlaşılır bir dille yazmıştır.

E) Roman ve hikâyeleri dışında anı kitapları ve mensur şiirleri önemlidir.

8.

Ahmet Haşim’le Tevfik Fikret’i karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Her ikisi de içinde yer aldıkları edebiyat grubunun en


çok gündemde kalan şairidir.

Yazar

B) Ahmet Haşim, şiirde sembolizmin etkisiyle sesi; Tevfik Fikret, parnasizmin etkisiyle tasviri öne çıkarmıştır.

C) Ahmet Haşim, gezi, fıkra, deneme türlerinde de yazı yazmış; Tevfik Fikret yalnız şiir türünde kalem kullanmıştır.

hangisinde bir Türk sanatçısının etki-

lendiği akım yanlış verilmiştir?

D) Ahmet Haşim, duygunun şiirini yazmış; Tevfik Fikret

Akım

A)

Namık Kemal

Romantizm

B)

Ahmet Mithat Efendi

Romantizm

C)

Şinasi

Klasisizm

D)

Halit Ziya Uşaklıgil

Realizm

E)

Ahmet Haşim

Sürrealizm

şiirini düşüncelerini aktarmak için kullanmıştır.

E) Ahmet Haşim, aruzu terk etmiş; Tevfik Fikret aruzu en iyi kullanan Türk şairlerindendir.

9

3

9.

I. Şiirde ilk kez noktalama işaretlerinin kullanılması

II. Şiirde alışılmamış bağdaştırmalara yer verilmesi

III. Makale türünde eser verilmesi

12. Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk-ı Memnu romanı, ----

IV. Serbest müstezadın yaygın olarak kullanılması

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülemez?

V. Şiire konusuna göre başlık konması

A) Edebiyat-ı Cedide çizgisinde yazılmış önemli bir eserdir.

Yukarıdakilerden hangileri Servetifünun sanatçılarına

B) konusunu İstanbul’un köşk ve yalı yaşamından almak-

ait yenilikler değildir?

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

tadır.

C) toplum için sanat doğrultusunda yazılmış bir eserdir.

D) realizm ve natüralizmin etkisinde kaleme alınmıştır.

E) bir zümre edebiyatı ürünü olarak ağır bir dille yazılmıştır.

ÜNİTE TESTİ

3

13. Roman,

SERVETİFÜNUN EDEBİYATI VE hikâye ve mensur şiir yazan yazar, eserlerinde

FECRİATİ TOPLULUĞU 16. Fecriâti

azası, kendilerine herkesten ziyade edebiyat-

genellikle kendisini anlatmıştır. Romanları, yaşadığı ya

perver ve azim-perver olmaktan fazla bir kıymet ve ehem-

da yaşamak istediği olayları anlatan, kendisini farklı bir

miyet vermemekle beraber, temelini attıkları müessesenin

biçimde canlandıran birer uzun hikâye gibidir. Eserlerin-

ilim ve edebiyat çölünde zümrüt renkli bir gölgelik hâline

de kadınlara geniş bir yer vermiş; Mehasin, Sis gibi kadın

gelmesini beklerken şimdilik Avrupa’daki benzerlerinin kü-

dergisi sayılabilecek dergiler çıkarmıştır. Eserleri dil örgü-

çük bir örneğini temsil ve irae (gösterme) etmesine çalışa-

sü bakımından genellikle zayıftır ancak psikolojik tahliller

caklardır.

yapmadaki başarısı eserlerine bir ölçüde bir derinlik ka-

Fecriati’nin kuruluş bildirisinden alınan bu cümleden

zandırmıştır. “Hanımlar Arasında, Eski Aşk Geceleri, Bir

Fecriati topluluğu ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-

Aşkın Tarihi” gibi eserleri vardır. “Cidal, Pençe, Sansar”

gisine ulaşılamaz?

gibi birkaç tiyatro da kaleme almıştır.

A) Dönemlerini edebiyat açısından yoksul buldukları


B) Kendilerini Batılı şair ve yazarlardan üstün buldukları

sidir?

C) Anlatımlarının yabancı kelimelerle yüklü ve süslü olduğu

A) Ahmet Mithat Efendi

D) Avrupa’daki edebî gelişmeleri örnek aldıkları


E) Nesirde uzun cümleli, çok tamlamalı bir dil kullandıkları

C) Mehmet Rauf


17.

I. Anlamı dize ve beytin dışına taşırmaları

E) Nabizade Nazım

II. Aruz ölçüsünü tercih etmeleri

III. Uyak, redif gibi ahenk unsurlarını kullanmaları

IV. Sanat için sanat anlayışını benimsemeleri

V. Şiirde noktalama işaretlerini kullanmaları

Yukarıdakilerden hangileri Servetifünun şairleriyle di-

14. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun Dönemi’nde yaşamasına rağmen Servetifünunculara katılmamıştır?

A) Celal Sahir Erozan

B) Hüseyin Suat Yalçın

C) Hüseyin Rahmi Gürpınar

D) Hüseyin Cahit Yalçın

TÜRK EDEBİYATI TIM ANLA VE DİL

11

van şairlerinin ortak bir özelliği değildir?

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

E) Süleyman Nazif

18. “Sanat

şahsi ve muhteremdir.” ilkesine bağlı kalan ----,

edebiyat hakkındaki amaçlarını birleştirmemiş, renkli bir

10

gruptur. Bu heyette sanat şahsiyetine sahip ve edebiyatta yeniliğin yapılmasına inanan kişiler bulunduğu gibi eski üstatları taklit eden ve yenilik düşüncesini özümsememiş kişiler de bulunmuştur. Bunun için üç yıl gibi kısa bir süre bir arada kalabilmiş, her biri kendi düşüncesi doğrultusun-

15. Aşağıdakilerden hangisi parnasizmin Servetifünun şi-

da farklı bir yol edinmiştir.

irine yansımasından kaynaklanmıştır? A) Cenap Şahabettin’in şiirlerinde duyguların simgelerle


anlatılması

B) Tevfik Fikret’in şiirlerinde toplumcu yönün öne çıkması

A) Tanzimat’ın ilk kuşağı

C) Şairlerin genellikle ağır bir dil kullanmaları

B) Tanzimat’ın ikinci kuşağı

D) Kimi şiirlerde lirizmin düşüncenin önüne geçmesi

C) Servetifünun edebiyatçıları

E) Tevfik Fikret’in kimi şiirlerinde gerçekçi betimlemeler

D) Fecriati topluluğu

E) Edebiyat-ı Cedideciler

yapması

ünite


Ahmet Haşim’in aşağıdaki hangi özelliği divan şairle-

4.


4

ÜNİTE TESTİ

Gazetelerde edebî fıkra ve makaleler yazmıştır. Düzya-

rinde yoktur?

zıları şiirlerinden farklı özellik gösterir. Bu yazılarda, dün-

A) Dilinin ağır ve sanatlı olması

yayla ilgili görüş ve izlenimlerini sanatlı da olsa anlaşılır

B) Sosyal problemlere değinmemesi

C) Aruz ölçüsünü kullanması

D) Ahenge önem vermesi

E) Sone nazım biçimini kullanması

ve nükteli bir dille aktarmıştır. Düzyazılarında kelime seçimine gösterdiği özen önemlidir. Fıkra ve izlenimlerinden oluşan küçük nesirlerini “Bize Göre”; tedavi için gittiği Frankfurt’taki seyahat notlarını “Frankfurt Seyahatnamesi”; diğer yazılarını ise “Gurabahane-i Lâklakân” adı altında kitaplaştırmıştır.

Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?

2.

Aşağıdakilerin hangisi divan şiiriyle Servetifünun şiirinin ortak özelliklerinden değildir?

A) Sanatın ön planda tutulması

B) Kafiyede ses benzerliğinin yeterli görülmesi

C) Arapça ve Farsça tamlamalara sık sık yer verilmesi

D) Aruz ölçüsünün kullanılması

E) Aşk, hüzün, karamsarlık gibi bireysel duyguların işlenmesi

3.

A) Şahabettin Süleyman

B) Ahmet Haşim



E) Süleyman Nazif

5.

Aşağıdakilerin hangisi Tevfik Fikret’in bir özelliği değildir?

A) Başarılı tasvirler yapmıştır.

B) Manzum hikâyeler yazmıştır.

C) Mısrayı şiirin birimi hâline getirmiştir.

D) Şiiri düzyazıya yaklaştırmıştır.

E) Şiirlerinde hayatın hep olumlu tarafları vardır.

6.

Fecriati topluluğu içinde hikâye ve roman alanında eser veren sanatçılar, ----, Cemil Süleyman ve İzzettin Melih’tir.

Aşağıdakilerden hangisi Fecriâticilerin amaçlarından

Cemil Süleyman ve İzzettin Melih, Edebiyat-ı Cedide ya-

biri değildir?

yükseltmek

B) Batı ülkelerindeki benzer kurumlarla görüş alışverişi içerisinde olmak

C) Dilin, edebiyatın ve sosyal ilimlerin gelişmesine hizmet etmek

3

D) Batıdaki birçok eseri Türkçeye kazandırmak için bir tercüme komisyonu oluşturmak

zarlarının çizgisinde yol alırken diğerleri bu türlerdeki asıl

A) Halka açık konferanslar vererek halkın edebî zevkini

E) Kendilerinden önceki toplulukların yaşayan temsilcilerinin eserlerini tanıtmak

başarılarına Millî Edebiyat Dönemi’nde ulaşmışlardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) Yakup Kadri, Refik Halit

B) Ahmet Rasim, Yakup Kadri

C) Hüseyin Rahmi, Refik Halit

D) Ahmet Rasim, Hüseyin Rahmi

E) Ali Canip, Hüseyin Rahmi

11

ÜNİTE TESTİ

7.

4


İlk romanı “Nadide”de Ahmet Mithat’ın tarzı kendini göster-

10. “Bunlar

şiirlerinde biçim-içerik ikiliğini kaldırmaya, şiirin

mektedir. Romantizme özgü bir ikilik ve halk kültüründeki

anlamıyla yapısını kaynaştırmaya çalışırlar. İsterler ki şi-

meddah tarzını andıran üslup bu romanda izlenmektedir.

irlerinde ses ve anlam ayrılmaz hâle gelsin, düzyazıya

Realizme ancak “Hayal İçinde” adlı ikinci romanında ge-

çevrilemesin, ses ve anlam öylesine yoğrulsun ki anlam

çebilmiştir. Edebiyat-ı Cedide’ye özgü dilin kullanıldığı bu

tek başına sıyrılıp çıkarılamasın, şiir katıksız biçim olan

roman da teknik yönden sağlam sayılmaz. Yazar, bu yö-

müziğe yaklaşsın.”

nüyle romanda hep bir acemilik devresinde kalmış sayılır. Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangi-


sidir?

Bu yargılar aşağıdakilerin hangisiyle ilgilidir?

A) Tanzimat’ın ilk kuşak şairleri

A) Hüseyin Rahmi Gürpınar

B) Tanzimat’ın şairleri


C) Fecriâti’de toplanan saf şiirciler

C) Mehmet Rauf


D) Tevfik Fikret’i izleyen toplumcu şairler

E) Nabizade Nazım

E) Manzum hikâyeciler

8.

İstanbul’un işgalini protesto etmek için yazdığı “Kara Bir

11. Tevfik Fikret ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

Gün” adlı yazıdan sonra Malta’ya sürüldü. Malta’daki izlenim ve şiirlerini “Malta Geceleri” adı altında topladı.

A) İlk şiirlerinde “sanat için sanat” görüşünü benimsemiş

Edebiyat dünyasında daha önce Servetifünun dergisinde yazdığı şiirlerden çok bu eserlerle anıldı. Kendisini Namık Kemal’in çizgisinde gören şair, onun gibi vatan şiirleri yaz-

ve bireysel konuları ele almıştır.

B) Edebiyat-ı Cedide çizgisinde yazdığı şiirlerde ağır bir dil kullanmıştır.

maya çalıştı. Ancak onun başarısını yakalayamadı. Bu parçada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden han-

C) Aruz hatalarını gidererek bu ölçüyü Türkçeye başarıyla uygulamıştır.

gisidir?

A) Süleyman Nazif

B) Ahmet Haşim


D) Emin Bülent Serdaroğlu

11


E) Faik Ali Ozansoy

D) Servetifünun dergisinden ayrıldıktan sonra bireysel konuları işlemiştir.

E) Şiirlerinde noktalama işaretlerine önem vermiştir.

12. Ocak başında oturmuş bir ihtiyarca kadın

9.

Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun edebiyatının genel özelliklerinden biri değildir?

A) Sanatçıları, şiirde parnasizm ve sembolizmin; roman ve hikâyede realizmin etkisinde kaldılar.

B) Eserlerinde dönemin aydınlarının ruh hâlini yansıtan koyu bir karamsarlık vardır.

“Açız! Açız!” diye feryad eden çocuklarının

Karıştırıp duruyorken pişen nevâlesini

Çıkardı yuttuğu yaşlarda çırpınan sesini:

-Durundu yavrularım, işte şimdicek pişecek…

Fakat ne hâl ise bir türlü pişmiyordu yemek!

Çocukların yeniden başlamıştı nâleleri…

Bu şiirdeki sanat anlayışı, biçim ve içerik özellikleri

C) Romanda işlenen kahramanlar çoğunlukla taşra kesi-

bakımından aşağıdaki şairlerimizden hangisinin şiir

mine ait, dışlanmış insanlardır.

D) Şair ve yazarlar, daha çok üslup ve şekil üzerinde dururlar.

E) Batı kültürüne duyulan hayranlık eserlerde kendini köşk ve yalı yaşamını anlatmak olarak yansımıştır.

anlayışına uygundur?

A) Tevfik Fikret


C) Ahmet Haşim

D) Tahsin Nahid


ünite

12



4

ÜNİTE TESTİ

13. Tıp eğitimi için gittiği Fransa’da Baudelaire’i izleyen sanat-

16. 1909’da Fecriâti topluluğuna katıldı, bu topluluğun dağıl-

çılardan etkilenen sanatçının şiirlerinde ahenk ve musiki

masından sonra da şiirler yazmayı sürdürdü. Şiirlerinin

önemli bir yer tutar. Dili oldukça ağırdır. Arapça, Farsça

hepsi de aruzla yazılmıştır. Aşk ve doğa temalarını işle-

kelime ve tamlamaları çok sık ve alışılmışın dışında kulla-

diği, sembolizm akımı anlayışına uygun olarak yazdığı

nır. “Saat-i semenfam” (yasemin renkli saatler) tamlaması

şiirlerinde hayale ve musikiye büyük önem verdi. Güçlü

tartışmalara yol açmıştır. Sembolizmi edebiyatımıza geti-

şiirleri yanında, değişik konuları yoğun bir dille anlatan fık-

ren şair olarak bilinir.

raları da vardır.

Bu parçada tanıtılan Servetifünun sanatçısı kimdir?

A) Ahmet Haşim

Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

B) Tevfik Fikret


D) Tahsin Nahit

E) Emin Bülent Serdaroğlu


B) Süleyman Nazif

C) Ahmet Haşim

D) Yahya Kemal Beyatlı

E) Ziya Gökalp

17. Gençlik yıllarında Şahabettin Süleyman ile olan dostluğu 14.

I. Yasak bir aşkın trajik sonuçları dile getirilmiştir.

II. Teknik yönden kusursuzdur, bu romanla Türk romanı,

sayesinde Fecriati topluluğuna katıldı, bu toplulukta Ahmet Haşim’in sanat anlayışına bağlandı. Ancak o bir şair değil, hikâyeci ve romancıydı. Şiirle tek ilgisi mensur şiir-

Batı romanının seviyesini yakalamıştır.

III. Halit Ziya Uşaklıgil’in en başarılı romanlarından biridir.

IV. Romanın en önemli kahramanlarından Bihter, Madam

ler yazmasıydı. “Erenlerin Bağından” ve “Okun Ucundan” mensur şiir eserlerinde olduğu kadar romanlarında da Ahmet Haşim’in sanatlı söyleyişini ve nesirdeki üslup mükemmelliyetçiliğini onda hayatının sonuna kadar bulmak

Bovary’i hatırlatır.

Yukarıda özellikleri verilen roman,

mümkündür. Eserleri arasında iki monografi vardır. Bun-

aşağıdakilerden

hangisidir?

lardan biri Atatürk’ü, diğeri Ahmet Haşim’i anlatmaktadır.

A) Aşk-ı Memnu

B) İntibah

C) Kırık Hayatlar

D) Mai ve Siyah

E) Kadın Pençesi

15. Bireyci bir sanat anlayışını savunan bu topluluktakiler sanatın “muhterem ve kişisel” bir etkinlik olması gerektiğini savundular. Şiirde, sembolizmin etkisinde kaldılar. Büyük hedeflerle bir araya geldiler ancak önemli bir varlık gösteremeden dağıldılar. Yerlerini çağın siyasi ve düşünsel

sidir?


B) Refik Halit Karay

C) Hüseyin Rahmi Gürpınar



13


Yukarıda özellikleri verilen edebî topluluk aşağıdakilerden hangisidir?

3

A) Toplumcu Gerçekçiler

B) Edebiyat-ı Cedideciler

C) Tanzimatçılar

D) Fecriaticiler

E) Garipçiler

hangisinde bir Servetifünun yazar

veya şairinden söz edilmemektedir?

A) Edebiyatımızda Batılı anlamda romancılığın ilk büyük

B) Beyit hakimiyetini kırarak Türk şiirini düzyazıya yak-

temsilcisi kabul edilmektedir.

ortamına daha uygun eser oluşturan millî edebiyatçılara bıraktılar.


laştıran ilk Türk şairidir.

C) İlk psikolojik romanı yazarak Türk edebiyatında, sanat yeteneğiyle orantılı olmayan bir üne kavuşmuştur.

D) Elhan-ı Şita adlı şiirinde kar yağışındaki estetik güzelliği sanatkârane bir üslupla aktarmaya çalışmıştır.

E) Sahra, Makber gibi şiirlerinin yanında değişik biçimlerde yazdığı dramlarıyla da adı anılan büyük bir Türk şairidir.

1.

Servetifünun edebiyatını en ünlü iki ismiyle adlandırarak ona ---- ve ----mektebi diyenler de olmuştur.

2.

Servetifünun edebiyatı, Tanzimat’ın ikinci kuşak yazarlarından ......................’in genç sanatçıları Servetifünun dergisi etrafında toplamasıyla başlamıştır.

3.

......................, edebiyatımızda kuruluşunu bir bildiriyle ilan eden ilk topluluktur.

4.

Servetifünun romancı ve hikayecileri, daha çok .................... ve .................... akımlarının etkisinde kalmışlardır.

5.

......................, Fransa’da eğitim görürken Batı edebiyatındaki gelişmelere tanıklık etmiş ve bu konuyla ilgili öğrendiklerini Servetifünun gençlerine anlatmıştır.

6.

Servetifünun şairleri, şiirlerini ...................... ölçüsüyle yazmışlardır.

7.

Tanzimat yazarlarından ......................, Servetifünun gençlerini eleştirerek onlara “Dekadanlar” demiştir.

8.

Servetifünun dergisi, ...................... yılında, şair ...................... yönetiminde bir edebiyat dergisi olarak çıkmaya başladı.

9.

......................, Tevfik Fikret’in hece ölçüsüyle yazdığı tek eserdir.

10. “Sanat kişisel ve muhteremdir.” diyen ...................... sanatçıları, edebiyatın toplumsal amaçlarla kullanılmasını doğru bulmamışlardır oysa kendilerinden sonra gelen millî edebiyatçılar edebiyatı toplumu eğitmede bir araç olarak görmüşlerdir. 11. Baudelaire’den etkilenerek Verlaine, Mallarme gibi şairlerin oluşturduğu ...................... akımında şairin görüleni kendi kişisel prizmasından geçirerek ve simgelerle aktarması önerilir. 12. ......................, edebiyatımızda Batılı anlamda ilk realist romanımız kabul edilir; bu roman, teknik bakımdan, ilk realist romanımız Araba Sevdası’ndan çok daha üstündür. 13. Servetifünun döneminde öğretici metinler, daha çok ...................... dergisinde yayımlanan makale ve eleştiri yazılarından oluşmuştur. 14. “Kara Bir Gün” adlı makalesinden dolayı Malta’ya sürülen ......................, bir Servetifünun yazarı olsa da kendisini Namık Kemal’in çizgisindeki bir şair olarak görmüştür. 15. ......................, edebiyatımızda saf şiirin ve sembolizmin en önemli temsilcileri arasında kabul edilir. Şairin “Merdiven” gibi bazı şiirleri klasiklerimiz arasında yerini almıştır, denebilir.

Cevaplar 1. Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil

6. aruz

11. sembolizm

2. Recaizade Mahmut Ekrem

7. Ahmet Mithat Efendi

12. Mai ve Siyah

3. Fecriati

8. 1896, Tevfik Fikret

13. Servetifünun

4. realizm ve natüralizm

9. Şermin

14. Süleyman Nazif

5. Cenap Şahabettin

10. Fecriâti

15. Ahmet Haşim

ünite

14

1. Tevfik Fikret’in mimar olmasıyla parnasizmden etkilenmesi arasındaki ilgiyi anlatınız.

2.

Halit Ziya Uşaklıgil:

Hüseyin Cahit Yalçın:

Ahmet Haşim:

Cenap Şahabettin:

Yukarıdaki sanatçıların etkilendiği edebî akımı, adlarının karşısına yazınız.

3. Servetifünun sanatçılarının eserlerinde neden sosyal konulara değinmediklerini açıklayınız.

4. Aşk-ı Memnu romanının konusuyla ait olduğu dönemin sosyal yapısı arasındaki ilgiyi kısaca açıklayınız.

5.

Servetifünun sanatçılarına ait öğretici metinlerden üçünü türlerini de belirterek yazınız.

3

15

6.

fasikül

Mİ etici Metinler E N Ö D AT Oluşumu - Öğr Şiir) EDEBİY r(

MİLLdÎebiyat Dönemil’eniGnetiren Metinleler Millî E Heyecanı Di Edebî Metin n e Coşku v resinde Oluşa v Olay Çe

ÖĞRETEN TEST

1

Mİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖNE umu / Öğretici Metinler Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluş

1. Genç Kalemler dergisi Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem tarafından çıkarılmış, sonradan onlara Ziya Gökalp de katılmıştır.

Tevfik Fikret’in 1911’de Genç Kalemler dergisinde Türkçenin sadeleştiril

I

II

III

IV

me ilkelerini ortaya koyan Yeni Lisan adlı makaleyi yayımlaması Millî Ede

V

biyat’ın başlangıcı kabul edilebilir.


2.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Milli Edebiyat’ın kökleri Tanzimat Dönemi’ne dayanır. O dönemde Ahmet Vefik Paşa, Şemsettin Sami ve Ahmet Cevdet Paşa’nın Türk kültürünü araştırmaya yönelik çabaları Namık Kemal’in 1897 Yunan Savaşı sırasında yazdığı “Cenge Giderken” adlı şiirinde dillendirdiği “Ben bir Türküm, dinim, cinsim uludur” dizesinde somut bir Türkçülüğe doğru yol almıştır.

Ziya Gökalp

Namık

Kemal,

Bu şiirden etkilenen genç yazar ve şairler zamanla kümelenmiş ve kendi-

Ali Canip Yöntem

şiir

ve

yazılarında

Osmanlı’nın varlığının ve birliğinin korunması üzerinde durmuş; şiirlerinde “vatan, millet” temalarını sıkça işlemişse de Türkçülüğe doğrudan değinmemiştir.

lerine ait dergiler çıkararak düşüncelerini ortaya koymuşlardır.

Bu parçadaki bilgi yanlışı aşağıdakilerin hangisinde açıklanmıştır?

A) Şemsettin Sami Türk kültürüyle ilgili araştırmalar yapmamıştır.

B) “Cenge Giderken” şiiri Namık Kemal’in değil, Mehmet Emin Yurdakul’undur.

C) “Cenge Giderken” şiiri Yunan Savaşı ile ilgili değildir.

D) Tanzimat Dönemi’nde millî edebiyatın oluşmasını sağlayacak bir çalışma yapılmamıştır.

E) Millî edebiyat dergiler etrafında oluşmamıştır.

3.


A) Millî edebiyatçılar; Genç Kalemler, Türk Derneği gibi dergiler etrafın-

11


Kurtuluş Savaşı, sadece askerî bir karşı koyuş değil, aynı zamanda Türk halkının kendi kültürüne sahip çıkmasının da

da bir araya gelmiştir.

manlıcılık, İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük olmak üzere dört ana

mücadelesidir. Bu mücadelenin edebî ve

akım kendini göstermiştir.

kültürel temelleri savaştan önce atılmıştır.

B) Millî edebiyatın oluştuğu dönemde Osmanlı aydınları arasında Os-

C) Millî edebiyat fikri ilk kez Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu halkının Yunanlılara karşı verdiği destansı mücadele sırasında gündeme gelmiştir.

D) Millî edebiyatın oluşmasında Balkanlarda isyan eden azınlıklara karşı savaşan genç subayların milliyetçilik akımından etkilenmesinin katkısı olmuştur.

E) Osmanlının Balkan Savaşı’nda dilenen başarıyı gösterememesi, aydınlar arasında yeni çözüm yollarının aranmasına neden olmuştur.

ünite

2

MİLLÎ EDEBİYAT DÖ

NEMİ Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu / Öğretici Metinler 1.

(I) Balkan Savaşı’ndan sonra Türkçülük akımı gün geç-

4.

karmaya başlamıştır. (III) Bu dernek daha sonra yerini Ziya Gökalp’in başkanlığında kurulan ve aynı isimle bir dergi çıkaran Yeni Lisan’a bırakmıştır. (IV) Ahmet Hikmet

pek çok yerinde bu derneğin şubelerini açtılar.


B) II.

A) Arapça, Farsça dil kuralları ve bu kurallara göre oluşB) Öz Türkçenin geliştirilmesinde Azerice, Özbekçe gibi Türk ağızlarının imkânlarından yararlanılmalıdır.

C) Arapça ve Farsça kelimeler, bu dillerde olduğu gibi değil, Türkçede söylendikleri gibi yazılmalıdır.

üye olmuşlardır. (V) 12 Mart 1912’de tıbbiyeli gençler de bir araya gelerek Türk Ocağı derneğini kurdular ve yurdun

Aşağıdakilerden hangisi millî edebiyatçıların dilin sade-

turulmuş tamlamalar kullanılmamalıdır.

Müftüoğlu, Yusuf Akçura gibi Türkçü isimler “Cenge Giderken” şiirinin şairinin yanında yer almış, onun derneğine

KONU TESTİ

leştirilmesiyle ilgili dile getirdikleri bir görüş değildir?

tikçe siyasi bir akıma dönüşmüştür. (II) Türk Derneği, 1908’de kurulmuş, 1911’de kendi adında bir dergi de çı-

1

D) Konuşma ve yazı dili arasındaki fark kalkmalı, İstanbul ağzı Tükçenin hem konuşma hem yazı dili olmalıdır.

E) Arapça ve Farsça kavramların Türkçede eş anlamlıları varsa Türkçe olan kavramlar tercih edilmelidir.

C) III.

D) IV.

E) V.


Aşağıdakilerden hangisi milli edebiyatın oluşmaya başladığı yıllarda Osmanlı aydınları arasında gelişen akımlardan değildir?

Aşağıdakilerden hangisi Millî Ede biyat Dönemi yazarlarının özelliklerinden değildir ?

A) Cumhuriyetçilik

B) Türkçülük

C) Osmanlıcılık

D) Batıcılık

E) İslamcılık

3.

(I) Millî Edebiyat Dönemi öğretici metinlerinin belki en

A) Halk kültürüne yönelme B) Üslup ve sanat görüşlerinde birlik içind

e olma

C) Sosyal ve ilmî konuları sade bir dille

ele alma

D) “Sanat toplum içindir.” görüşünü

savunma E) Servetifünun ve Fecriati Dön emi sanatçılarıyla aynı görüşü benimseme

3

önemli özelliği önceki dönemlerde yazılanlardan daha sade bir dille yazılmalarıdır. (II) Bu metinlerde Tanzimat aydınlarının güçlü ifadeler bulmak için başvurdukları, Farsça ve Arapça kavramlarla yüklü uzun tamlamalar yoktur. (III) Edebiyat-ı Cedide ve Fecriati’nin Fransızca kokan yapay dilleri de bu metinlerden uzaktır. (IV) Millî edebiyat edebî açıdan bu iki akıma karşı geliştiğinden ona ait

5.

kan yayın organlarından değildir?

metinlerin bu iki akıma ait metinlere benzemesi yerinde olmazdı. (V) Sadece Ömer Seyfettin değil, Ahmet Haşim, Halide Edip, Yahya Kemal gibi yazarlar da anı, sohbet, fıkra gibi yazılarında sade bir dil kullanmışlardır.

4


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdakilerden hangisi Millî Edebiyat Dönemi’nde çı-

A) Türk Sözü

B) Halka Doğru

C) Yeni Mecmua

D) Türk Yurdu

E) Tercüman-ı Hakikat

6.

1

Mİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖNE umu / Öğretici Metinler Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluş

(I) Millî edebiyatın oluştuğu dönemde bütün akımlar, mem-

9.

Türk dili edebiyatında otuz beş sene evvel başlayan sadeliği öldürenler Servetifünunculardı. Onların öyle cümleleri, mısraları vardı ki içinde hiç Türkçe kelime yoktu. Şimdi yeni bir hayata, yeni bir intibak devresine giren Türklere yeni, tabii bir lisan yani kendi lisanları lazımdı; millî bir edebiyat meydana getirmek için evvela yeni bir lisan isterdi. Eski lisan hastaydı ve bu hastalığın sebebi de içindeki lüzumsuz ve yabancı kaidelerdi.

Yeni Lisan makalesinde dile getirilen bu düşüncelerden millî edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

na karşı çıkmadan dine sarılmayı ve Osmanlı’nın öncülü-

A) Servetifünuncuların dil anlayışına karşı olduklarına

ğünde İslam birliğini sağlamayı çözüm olarak görüyordu.

B) Tanzimat’ın ilk kuşağının dili sadeleştirme amacını önemsediklerine

C) Millî bir edebiyatın oluşmasını dilin sadeleştirilmesine bağlı gördüklerine

D) Dili sadeleştirme çabalarını sosyal ve siyasi ortamın bir gereği olarak gördüklerine

E) Eski lisanda yabancı kuralların uygulandığına

leketi kurtarma ortak amacına sahiptiler. (II) Tartışma konusu olan, bu kurtuluşun nasıl olacağıydı, daha doğrusu çözümdü. (III) Batıcıların öncülerinden Ali Canip Yöntem’e göre Promete’nin gökten ateşi çalması gibi Batı’dan medeniyet ateşini getirmekten başka çare yoktu. (IV) Türkçü Ziya Gökalp de medeniyet ateşinin Batı’dan getirilmesinden yanaydı ancak “muasırlaşma” dediği bu çabayı “Türkleşme” ve “İslamlaşma” ile birlikte düşünüyordu. (V) İslamcı Mehmet Akif ise teknolojinin Batı’dan alınması-



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Millî edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıdakilerden han-

7.

10. Millî Edebiyat Dönemi’nde Ziya Gökalp, düşünce ağırlıklı eserleri; Ömer Seyfettin öykü ve makaleleri; Cenap Şahabettin, şiir ve gezi yazıları; Fuat Köprülü edebiyat araştırmaları; sonraki dönemde Halide Edip Adıvar da romanları ile kendisinden söz ettirmiştir.

gisi söylenemez?

A) Dergiler etrafında bir araya gelmişlerdir.

B) Eserlerini sade bir dille yazmışlardır.

C) Toplum için sanat çizgisinde eser vermişlerdir.

D) Edebiyatın yönünü Anadolu’ya çevirmeye çalışmışlardır.

E) Anı, tarih, felsefe gibi öğretici metin türünde eser vermemişlerdir.

11


4

8.

Senelerden beri Türk milletinin sosyolojisini ve psikolojisini tetkik için sarf ettiğim mesainin mahsulleri kafamın içinde istif edilmiş duruyordu. Bunları meydana atmak için yalnız bir vesilenin zuhuruna ihtiyaç vardı. İşte Genç Kalemler’de Ömer Seyfettin’in başlamış olduğu mücadele bu vesileyi hazırladı.

Ziya Gökalp’e ait bu metinden millî edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) Ziya Gökalp

B) Ömer Seyfettin


D) Fuat Köprülü

E) Halide Edip Adıvar

11. Aşağıdakilerden hangisi, millî edebiyat içinde yer almamıştır?

A) Falih Rıfkı Atay

B) Mithat Cemal Kuntay

C) Refik Halit Karay

D) Ahmet Haşim

E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

12. Tanrım sana dedi ki “Ey Türk ırkı, bu yerden

Güneşlere süzülen kartal gibi uç, yüksel!

Senin, her kuvveti, ram edici ellerin

Bütün mağrur başlara yıldırımlar saçacak”

Bu dizelerin şairi aşağıdaki akımlardan hangisine bağlı olabilir?

A) Sanat için sanat anlayışında oldukları

B) Edebiyatı bir bilim olarak gördükleri

A) Cumhuriyetçilik

B) Türkçülük

C) Bir düşünce etrafında toplanmadıkları

C) Osmanlıcılık

D) Batıcılık

D) Toplum için sanat anlayışını benimsedikleri

E) Özgün bir edebiyat çizgisi oluşturmaya çalıştıkları

E) İslamcılık

ünite

KONU TESTİ

MİLLÎ EDEBİYAT DÖ

NEMİ Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu / Öğretici Metinler 13. Şiirlerinin

yanı sıra nesir olarak makale, anı, deneme,

16. Türk

1

KONU TESTİ

edebiyatı, Türk hukuku, Türk düşüncesi üzerine

mektup türlerinde yazılar yazmış, çeviriler yapmıştır. Ya-

yaptığı araştırmalarla millî edebiyata malzeme sağlamış,

zıları Dergâh, Türk Yurdu, Büyük Mecmua gibi dergiler-

makaleleriyle millî edebiyatın tanınmasına katkıda bulun-

de çıkmıştır. Nesirlerini de şiirleri gibi güçlü bir Türkçeyle

muştur. “Türk Edebiyat Tarihinde Usul” adlı makalesiyle

yazmış, geniş bilgi birikimiyle eksiksiz üslubu eserlerine

edebiyat tarihçilerine yol göstermiştir. “Türk Edebiyatında

özgünlük katmıştır. Bazı nesirleri “Aziz İstanbul”, İstiklal

İlk Mutasavvıflar, Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Saz Şairleri”

Savaşı’na dair yazdığı yazılar da “Eğil Dağlar” adı altında

adlı eserleriyle edebiyat tarihçiliğimizde divan edebiyatı

öğrencileri tarafından kitaplaştırılmıştır.

dışına çıkmada önemli bir çığır açmıştır.


sidir?

sidir?

A) Yahya Kemal Beyatlı

B) Ali Canip Yöntem

C) Fuat Köprülü

D) Ziya Gökalp

E) Mehmet Emin Yurdakul

14. Fecriati



B) Halide Edip Adıvar

C) Fuat Köprülü

D) Ziya Gökalp


nesriyle millî edebiyat nesrini karşılaştıran

aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Fecriati nesri ağır bir dille yazılmışken millî edebiyat nesri, dönemine göre sade bir dille yazılmıştır.

17. Aşağıdakilerden hangisi millî edebiyatçıların amaçlarından değildir?

B) Fecriati nesrinde sanat yapma amacı öne çıkarken millî edebiyat nesrinde düşünceyi aktarmak önemsen-

A) Anadolu’ya yönelerek halk kültürünü araştırmak ve ta-

miştir.

nıtmak

C) Fecriati Dönemi’nde nesirde toplumsal sorunları ak-

B) Konuşma dilindeki kelimelerle yazı dilini zenginleştirmek

tarmak amaçlanmışken millî edebiyatçılar, toplumsal

C) Türkçülük düşüncesini aydınlara ve halka aşılamak

sorunlara değinmemişlerdir.

D) Arapça ve Farsça bilimsel terimlerin yerine Fransızca terimler getirmek

D) Fecriati nesri Arapça ve Farsça tamlamalarla örülüyken millî edebiyat nesrinde genellikle bu tamlamaların

E) Ortak bir yazı Türkçesi oluşturarak dil birliğinin oluş-

kullanılmasından kaçınılmıştır.

masına katkıda bulunmak

E) Fecriati nesrinde toplumu bir siyasi düşünceye yönlendirme amacı yokken millî edebiyat nesrinde topluma milliyetçiliği aşılama amacı vardır.

15. Roman ve hikâyenin yanı sıra anı, makale, eleştiri, ede-

18. Çanakkale Cephesi’ne gönderilen 40 kadar şair arasında

biyat tarihi gibi öğretici metin türünde de eser vermiştir.

yer aldı. Savaş yıllarında çıkartılan Harp Mecmuası’nda

Üslubu pek akıcı değildir. Alışılmışın dışında bir cümle ya-

vatan, millet temalarını işleyen şiirlerini yayımladı. Millî

pısı, tutuk ve yer yer bozuk bir anlatımı vardır. Eserlerinin

Mücadele yıllarında da bu tür şiirler yazmaya devam etti.

önemi daha çok Kurtuluş Savaşı’na dair anlattıklarından

30 Ağustos Zaferi’nden sonra yazdığı ‘Vatan Hisleri’ adlı

gelir. “Türk’ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev” anı; “İn-

şiirinin “Ölmez bu vatan farz-ı muhal ölse de hattâ / Çek-

giliz Edebiyatı Tarihi, Türkiye’de Şark, Garp ve Amerikan

mez kürenin sırtı bu tâbât-ı cesîmi” şeklindeki son iki mıs-

Tesirleri” adlı eğitim ve inceleme eserleri vardır.

rası TBMM’de Mustafa Kemal tarafından okundu. Bu olay


onun ününü daha da artırdı.

sidir?

4




A) Ahmet Haşim

B) Tevfik Fikret

C) Fuat Köprülü

D) Ziya Gökalp




E) Mithat Cemal Kuntay

5

ÖĞRETEN TEST

2

NEMİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖren Metinler (Şiir) Coşku ve Heyecanı Dile Geti

1.

Bir ülke ki çarşısında dönen bütün sermaye

San’atına yol gösteren ilimle fen Türk’ündür

Toplum için sanat anlayışını benimseyen

Hirfetleri birbirine daim eder himaye

şairler, şiiri düşüncelerini aktarmak için

Tersaneler, fabrikalar, vapur, tren Türk’ündür

kullanırlar. Bunun için şiirde sanatlı söy-

Ey Türk oğlu, işte senin orasıdır vatanın

leyişten çok, anlatılanları önemserler.

Ziya Gökalp’e ait bu dizelerden Millî Edebiyat Dönemi şiiri ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

Sanatlı söyleyiş genellikle şiirin bir gereği olarak görülmüş, Cumhuriyet Dönemi’ndeki Garip akımına kadar bütün Türk şiir akımları şiirde söz sanatlarından yararlanmışlardır. Ancak bu yararlanma

A) Dilinin dönemine göre sade olduğu

B) Hece ölçüsünün kullanıldığı

C) Ahenk unsuru olarak uyak ve rediften yararlanıldığı

D) Toplum için sanat anlayışının benimsendiği

E) Sanatlı söyleyişin içerikten daha çok önemsendiği

2.

I. “Halka doğru” ilkesiyle şiir ilk kez Anadolu’ya açılmıştır.

edebiyatınnda sanatlı söyleyiş amaç iken

II. Toplumu etkileme amacı olduğundan sade bir dil kullanılmıştır.

Tanzimat’ın ilk kuşağı için sanatlı söyle-

III. Halk şiiri nazım biçimlerinden yararlanma yoluna gidilmiştir.

IV. Şairanelikten kaçınma ilkesiyle şiir söz sanatlarından arındırılmaya

döneme göre değişmiştir. Örneğin divan

yiş düşünceyi daha iyi anlatmak için bir araçtır.

çalışılmıştır.

ölçüsüne yönelmişlerdir.

Millî edebiyatçılar, “dilde, düşüncede, sanatta halka yönelme” ilkesiyle şiirlerini

V. Şairler, genellikle ilk şiirlerinde kullandıkları aruzdan vazgeçip hece

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde anlatılanlar millî

halkın anlayacağı bir dille, millî değerleri

edebiyat şiiriyle ilgili değildir?

öne çıkararak ve halk ozanlarının şiirlerini

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

biçim bakımından da dikkate alarak yazmaya çalışmışlar, şiirde Arapça ve Fars-

3.

Fecriati şiiriyle milli edebiyat şiirini karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

ça kaynaklı etkilere karşı çıkmışlardır.

A) Fecriati şairleri için sanatlı söyleyiş amaç iken millî edebiyat şairlerinin

B) Fecriati şiirinde ölçü aruzken millî edebiyat şiirinde hece ölçüsü kulla-

amacı duygu ve düşüncelerini halka aktarmaktır.

11


nılmıştır.

C) Fecriati şairleri Fransız sembolist şairlerini örnek almışlar, millî edebi-

D) Fecriati şiirinin dili Arapça ve Farsça tamlamalar ile yüklüyken millî

yat şairleri ise divan şiirini canlandırmaya çalışmışlardır.

6

edebiyat şiiri genellikle sade bir dille yazılmıştır.

E) Fecriati şiirinde ölüm, doğa temaları öne çıkar; millî edebiyat şiirinde ise vatan, millet, Anadolu sevgisi teması ağır basmaktadır.

4.

Ne kadar gamlı bu akşam vakti

Saf şiir anlayışındaki şairlere göre şiir

Bakışın benzemiyor mu’tade

saygın ve kişisel bir etkinliktir. Onlar, bu

Gök yeşil, yer sarı, mercan dallar

Dalmış üstündeki kuşlar yâde

Ahmet Haşim’e ait bu dizelerden yola çıkılarak “saf şiirle” ilgili olarak

ve duygulardan uzaklaştırmaya çalışmış, şiiri ulaşılması güç, romantik bir uzaklığa taşımaya çalışmışlardır.


A) “Şair için önemli olan iyi ve güzel söyleyiştir.” anlayışı esas alınmıştır.

B) Şiirde her tür ideolojik söyleyişten kaçınılmıştır.

C) Şiir günlük dilin sıradanlıklarından uzaklaştırılmaya çalışılmıştır.

D) Simgesel bir anlatım benimsenmiş, doğal gerçeklikten uzaklaşılmıştır.

E) Halk diline özgü nükteli söyleyiş şiire taşınmıştır.

ünite

anlayış doğrultusunda şiiri sokağa ait dil

MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ

2

Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

1.

(I) Millî edebiyat şiirinin başlangıcını Süleyman Nazif’in

4.

Edebiyat yaşamına Fecriati topluluğuna katılarak başladı.

Tanzimat Dönemi’nde Yunan Harbi esnasında halkın kah-

İlk şiirlerini aruz ölçüsüyle yazdı. Ömer Seyfettin’in yanın-

ramanlık duygularını coşturmak için yazdığı “Cenge Gider-

da yer alarak Genç Kalemler dergisine yazılar verdi. Bu

ken” adlı şiire dayandırmak mümkündür. (II) Şair, bu şiirin-

yazılarda Türkçenin sadeleşmesini savundu. Yeni şiirlerin-

de ve daha sonra yazdıklarında hece ölçüsünü kullanmış,

de hece ölçüsünü kullandı, ancak halk edebiyatı nazım bi-

böylece millî şiirle divan şiiri arasına mesafe koymuştur.

çimlerine ilgi göstermedi. Aşk ve doğa konularında yazdığı

(III) Ömer Seyfettin az sayıdaki şiirlerini yalın bir Türkçeyle

lirik şiirlerinde Batı edebiyatından alınma nazım biçimlerini

ve hece ölçüsünü kullanarak yazmıştır. (IV) Ziya Gökalp’in

tercih etti. Şiirlerini “Geçtiğim Yol” adlı eserinde topladı.

Türk milliyetçiliğini anlattığı şiirler de bu şekilde kaleme alınmıştır. (V) Bu şairler, biçim ve dil bakımından şiirlerini


halk şiirine, öz bakımından ise Tanzimat’ın ilk kuşağına ve

KONU TESTİ

özellikle Namık Kemal’e yaklaştırmışlardır.

A) Ahmet Haşim

B) Tevfik Fikret



D) Ziya Gökalp


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.


Yıldızlı Soru 2

2.

Göründü:

-Oh benim oğlum, gel etme kırma sakın!

Ne istedin küfeden yavrum? Ağzı yok, dili yok,

Baban sekiz sene kullandı... Hem de derdi ki: “Çok

Uğurlu bir küfedir, kalmadım hemen yüksüz... “

Baban gidince demek kaldı âdetâ öksüz!

Onunla besliyeceksin ananla kardeşini.

Bebek misin daha öğrenmedin mi sen işini?”

Dedim ki ben de:

Ayol dinle annenin sözünü...

Yukarıdaki dizeler biçim, söyleyiş ve öz bakımından

Aşağıdakilerden hangisi Millî Ede

biyat Dönemi coşku ve heyecanı dile getiren met inlerin özelliklerinden değildir? A) Mazmunlara ve söz sanatların a önem B) Hece ölçüsünün ağırlıkta olma sı C) Konusunu dönemin sosyal ve siyasi olaylarından alması

incelendiğinde bu dizelerin aşağıdaki şairlerden han-

D) Yalın ve anlaşılır bir dille yazı lmas

gisine ait olduğu söylenebilir?

E) Halk şiiri geleneği ile benzer özel


B) Mehmet Akif Ersoy

C) Ahmet Haşim

D) Ziya Gökalp


verilmesi

ı

likler taşıması

5.

Edebiyatımızda Ahmet Haşim ve Yahya Kemal gibi önemli şairlerce temsil edilen saf şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İçsel ve bireyci bir yaklaşımla insanın evrensel duyguları dile getirilmeye çalışılmıştır.

3.

Millî edebiyat şairleri, genellikle ---- örnek almış, şiirlerini

söylemişlerdir.


4

A) divan şairlerini

B) Tanzimat şairlerini

C) Tevfik Fikret’i

D) halk şairlerini

E) Yahya Kemal’i

B) Şiirin sıradanlaşmasına karşı çıkılarak şiirde kelime seçimine önem verilmiştir.

yalın bir dille, bazen dörtlükler hâlinde ve hece ölçüsüyle

C) Şiirde düşünce değil, ahenkli söyleyiş önemsenmiş; imgelerden yararlanılmıştır.

D) Şiirin bir düşünceyi yaymak için kullanılmasına karşı çıkılmış, şiir duygunun emrine verilmiştir.

E) Ölçünün şiiri doğal söyleyişten uzaklaştırdığı iddia edilmiş, serbest şiir örnekleri verilmiştir.

7

2

NEMİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖren Metinler (Şiir) Coşku ve Heyecanı Dile Geti

Manzume ile saf şiiri karşılaştıran aşağıdaki yargılar-

6.

10. Paris’teyken Fransız şairleriyle tanıştı. Jean Mores, Charles Baudelaire, Paul Verlaine gibi sanatçıların eserlerinde

dan hangisi yanlıştır?

gördüğü ölçü, biçim ve titizlikten etkilenmesi şair, kişiliği-

A) Manzumede öyküsel anlatımdan yararlanılırken saf

nin gelişmesini sağladı. Fransız sembolistlerinin “öz şiir”

şiir bütün nesir örneklerinden uzaktır.

anlayışına uygun “halis(saf) şiir” düşüncesine bağlandı.

B) Manzume de saf şiir gibi mısralardan oluşur, bazı saf

“Derunî ahenk” anlayışı üzerinde titizlikle durdu. Fransız

şiir örnekleri gibi ölçülü uyaklı olur.

şiiriyle yakın ilişkileri onun Türk şiirine yeni bir bakış açı-

C) Manzumede bir olayı aktarmak amaçlanabilirken saf

sı kazandırmasını sağladı. Eski kuşak sanatçılarıyla yeni kuşak sanatçıları arasında aruz-hece tartışmasının kızış-

şiirde olay aktarma söz konusu değildir.

tığı dönemde aruz vezni ile şiir yazmasına karşın hece ile

D) Manzumede öğreticilik söz konusuyken saf şiirde duy-

yazan şairlerin yanında yer aldı. Sadece bir şiirini hece

guyu sanatlı bir söyleyişle ifade etmekten başka bir amaç güdülemez.

E) Manzume hece ölçüsüyle yazılırken saf şiirde, hep aruz ölçüsü kullanılmıştır.

ölçüsüyle kaleme aldı.




C) Ahmet Haşim

D) Ziya Gökalp

7.

Uydurma söz yapmayız

Yapma söze sapmayız

Türkçeleşmiş, Türkçedir

Eski köke tapmayız

Gökalp’in şiirleriyle sınırlandıramayız. (II) İki şairimizin de

Arapçaya meyletme

sından zayıftır. (III) Bu tür öğretici ve halk kültürüne yakın

İran’a hiç gitme

dizeler Fuat Köprülü ve Hamdullah Suphi Tanrıöver gibi

Tecvidi halktan öğren

saf şiir temsilcilerince şiir bile kabul edilmemiştir. (IV) Millî

Fasihlerden işitme

Millî edebiyatın dil anlayışını ortaya koyan bu dizeler

11. (I)

Edebiyat için ortak bir yön aranacaksa bu, Servetifünun’un



C) Ahmet Haşim

D) Ziya Gökalp

11

8

8.

ağır Türkçesine karşı olma eğilimidir. (V) Bu eğilim Mehmet Akif gibi aruz ölçüsünü kullanan şairlerce de paylaşılmıştır.



B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12. Kırık minareden duyulmaz ezan

Hep ocaklar sönmüş, devrilmiş kazan

Aşağıdakilerden hangisi millî edebiyat içinde yer al-

Bir inilti duydum, sandım bir ozan

mamıştır?

Sesime ses veren karlı dağlarmış

Bu dizeler, biçim, söyleyiş ve konu bakımından ince-

A) Faruk Nafiz Çamlıbel



D) Ziya Gökalp

9.

Millî edebiyat şiirini Mehmet Emin Yurdakul ve Ziya

hece ölçüsüyle yazdıkları didaktik-epik şiirleri sanat açı-

aşağıdakilerden hangisine ait olabilir?




Aşağıdakilerden hangisi sanatın işlevi ve millî meselelere yaklaşımıyla millî edebiyata yakın olmasına rağ-

lendiğinde aşağıdaki hangi döneme ait olduğu söylenebilir?

A) Divan edebiyatı

B) Tanzimat’ın ilk kuşağı

C) Fecriati edebiyatı

D) Edebiyat-ı Cedide

E) Millî edebiyat

men bütün şiirlerini aruzla yazmıştır?

13. Millî edebiyat şiirinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?



A) Hece ölçüsü

B) Ahenk unsurları

C) Ahmet Haşim

D) Ziya Gökalp

C) Divan nazım biçimleri

D) Romantizm


E) Memleket sevgisi

ünite

KONU TESTİ


Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

14. Bozulan bağların üzümü acı

KONU TESTİ

17. Servetifünunculardan Tevfik Fikret ve Cenab Şahabettin,

Asi köle kesmiş eski haracı

milliyetimize, hissimize, zevkimize muhalif fakat güzel şi-

Yine yedi kral giymişler tacı

irler, Fransız tarzı şiirler vücûda getirmişlerdir. Servetifü-

Şahin yuvasını kargalar sarmış

nunculardan hiçbiri esaslı ve mühim bir yenilik göstermiş

Haydi eski ozan al sazı eline

Düşmanlar içine düşsün velvele

De ki: Hor bakmayın bu durgun sele

O, yetmiş bir kavme akın çıkarmış

Fuat Köprülü’ye ait bu dizelerden yola çıkılarak millî

sayılamaz. Onlarda öyle mısralara rastlanır ki içinde hiç Türkçe kelime yoktur. Eski nazım şekillerini değiştirip sonnetleri almış ve bir salon edebiyatı vücuda getirmişlerdir.

si söylenemez?

Fecriaticiler de Servet-i Fünuncuları tekrar etmişlerdir. Servetifünunculardan tek ayrıldıkları nokta, onların en kullanılmayan kelimeleri kamuslardan bulmalarına mukabil,

edebiyat şairleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangi-

Fecriati mensuplarının bunu yapmamasıdır.

Fecriaticiler gençtirler, zekidirler, vatanın ümidi onlardadır.

A) Halk şiirini örnek aldıkları

B) Hece ölçüsünü kullandıkları

C) Ölçü ve uyağı önemsemedikleri

D) Halk edebiyatı nazım biçimlerini kullandıkları

hakiki bir fecir olacak, onların sayesinde yeni bir lisanla

E) Halk deyişlerinden yararlandıkları

terennüm olunan millî bir edebiyat doğacaktır.


hangisi Ahmet Haşim’le Mehmet

Onlar çalışacak, okuyacak, tekamül edeceklerdir. Bizi millî bir edebiyattan mahrum bırakan eski ve sun’i lisanı terk edeceklerdir. Dünküleri taklid etmekten vazgeçtikleri gün

A) Bütün şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmaları

B) Saf şiir anlayışını benimsemeleri

C) Fransız sembolistlerinden etkilenmeleri

D) Toplum için sanat anlayışına karşı olmaları

E) Genellikle aşk, doğa ve ölüm temalarını işlemeleri

Yeni Lisan makalesinden alınan bu üç paragraftan yola çıkılarak millî edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıda-

Akif’te ortaktır?

kilerden hangisi söylenemez?

A) Servetifünun şiirini sanat açısından güzel bulsalar da öz bakımından beğenmediklerine

B) Servetifünun şiirini hem dil hem biçim bakımından Türkçeye uzak bulduklarına

C) Fecriati şairlerinin sanat anlayışını benimseyip geliştirmeye çalıştıklarına

16. Ne sadâ var, ne bir yürür bîdâr

4

2

Uhrevî bir sükûn içinde civâr

Ömer olmuş gezer, sıyânet-i Hak

Şu yatan beldenin huzûruna bak

O semâlar kadar yücelmiş alın

Çakarak sînesinden âfâkın

Bir zaman sönmeyen nigâhıyle

Necm-i sâhirde sanki bir hâle!

Duruyor her evin önünde Ömer

Dinliyor bî-haber içerdekiler

Geçmedik en harâb bir yapıyı

Yokladık sağlı sollu her kapıyı

Geldik artık medîne hâricine

Bir çadır gördü, durdu kaldı yine

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

D) Fecriati şairlerini Servetifünun çizgisinden uzaklaştırıp kendi çizgilerine yönlendirmeye çalıştıklarına

E) Eski anlayıştan vazgeçmeyi millî edebiyatın içinde yer almanın koşulu olarak gördüklerine

9

18.

I. Bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazması

II. Tema bakımından millî edebiyatçılara yaklaşması

III. Düşüncelerini manzumeler yazarak aktarması

IV. Şiirin öğretici olmasına karşı çıkması

lenemez?

V. Halk şairlerini örnek alması

A) “Saf şiir” anlayışı doğrultusunda yazılmıştır.

Yukarıdakilerden hangileri Mehmet Akif Ersoy’la ilgili

B) Ahenk unsurlarından yararlanılmıştır.

C) Bir manzumeden alınmıştır.

D) Manzum bir hikâye örneğidir.

E) Mehmet Akif Ersoy’a ait olabilir.

değildir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

ÖĞRETEN TEST

3

Mİ MİLLİ EDEBİYAT DÖbîNE Metinler Olay Çevresinde Oluşan Ede

1.

iri, levent, şen bir adam girdi. İnce siyah kaşlarının altında iri gözleri par-

Olay hikâyesi ve durum hikâyesi olmak

lıyordu. Belindeki silahlık boştu. Bütün kullarının tekâpûsuna, secdesine

üzere iki tür hikâye vardır. Olay hikâyesi,

alışan sadrazam, bir an, eteğine kapanılmasını bekledi. Oturduğu mor

Fransız yazar Maupassant’ın adıyla

çuha kaplı sedirin daima öpülen ağır sırma saçağındaki yumağı, altından,

özdeşleşmişken durum hikâyesi, Rus

içi boş küçük bir kafa gibi şaşkın duruyordu. Sadrazam söyleyecek bir

yazar Çehov’un adıyla özdeşleşmiştir.

şey bulamadı. Böyle göğsü ileride kabarık, başı yukarı kalkık bir adamı

Maupassant, hikâyelerinde bir olayı se-

ömründe ilk defa görüyordu. Kubbe vezirleri bile huzurunda iki büklüm

rim, düğüm, çözüm bölümleri etrafında geliştirerek anlatırken Çehov, bir durumu tahlil etmekle yetinir.

İki dakika geçmeden odanın sedef kakmalı ceviz kapısından pala bıyıklı,

dururlardı. Muhsin Çelebi, gayet tabii bir sesle sordu:

— Beni istetmişsiniz, ne söyleyeceksiniz efendim?

— Şey...

— Buyrunuz efendim.

— Buyur oğlum, şöyle bir otur da...

Bu parçadan yola çıkılarak Ömer Seyfettin’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Hikâyelerini sade bir dille yazdığı

B) Hikâyelerinde, yaşanması mümkün olayları anlattığı

C) Kimi hikâyelerinin konusunu tarihten aldığı

D) Kişi betimlemelerinin gerçekçi olduğu

E) Hikâyecilikte Çehov tarzını benimsediği

2.

Millî Edebiyat Dönemi roman ve hikâyesi ile ilgili olarak aşağıdaki-

Çehov

11


10

cede, sanatta, dilde halka yönelmektir. Cumhuriyet’ten önce İstanbul, toplumun


rinde geçen olaylar işlenmiştir.

bir kesimini temsil ederken halka yöneliş Anadolu’ya yönelişle özdeşleşmiştir.

A) Romanın yönü Anadolu’dan İstanbul’a çevrilmiş, köşk ve yalı çevrele-

B) Konuşma dilinin akıcılığı ve sıcaklığı hikâyeye taşındı, böylece konuşma diliyle yazı dilini birleştirme iddiası hikâyede gerçekleşti.

C) Hikâyede mizahın okuyucuyu artırma yönünden yararlanıldı; böylece hikâye, edebiyat okuyucusunu artırma işlevi gördü.

D) Romanlarda yakın dönem, Kurtuluş Savaşı, eğitim sorunu ve kadına bakış gibi konular işlendi.

E) Romanda toplumun her sınıfından kişiler işlendi, böylece Servetifünun Dönemi’nde bir kesime yönelen roman bütün topluma ait oldu.

ünite

Millî edebiyatın en önemli iddiası düşün-



3.

3

ÖĞRETEN TEST

Konusunu Osmanlı tarihinden alan, çeşitli dönemlerin toplumsal yaşamını, gelenek ve göreneklerini, inançlarını gülünç yanlarıyla işlediği oyunlarıyla tanındı. Yayımlanan ilk oyunu ise “Köprülüler”dir. Ama asıl ününe “Fermanlı Deli Hazretleri” adlı oyununun sahnelenmesiyle kavuştu. “Türk Kızı, İstanbul Efendisi, Genç Osman” diğer eserleri arasındadır.

Bu parçada sözü edilen tiyatro yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Gökalp

B) Ömer Seyfettin

C) Musahipzade Celal

D) Fuat Köprülü

E) Refik Halit Karay

Milli Edebiyat Dönemi’nde bilinen yazarlardan neredeyse hiç kimse tiyatro üzerinde yoğunlaşmamış; sadece Reşat Nuri Güntekin roman ve hikâyelerinin yanında pek çok tiyatro eseri yazmıştır.

Reşat Nuri Güntekin

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

4.

I. Roman, hikâye, anı, mensur şiir ve monografi türlerinde eser vermişYakup Kadri Karaosmanoğlu, Tanzimat

tir.

II. Tanzimat Dönemi’nden 1950’li yıllara kadar yakın dönem Türk toplumunun geçirdiği değişimi başarıyla anlatmıştır.

ci gibi ele almış, eserleriyle o günlerin yaşamına ışık tutmuş, bugün özellikle

dür, cümlelerinde bir dönem Fecriati topluğuna katılmış olmasının iz-

I. Dünya Savaşı ve ardındaki Kurtuluş

leri vardır.

Savaşı’mızı araştıran kişilere önemli bir

IV. Romantizmden etkilenmiş, romanlarında olağanüstü olaylara ve do-

V. Tezli roman türünün edebiyatımızdaki en başarılı temsilcilerinden biri olarak kabul edilir.

4

ğişimi bir tarihçi veya bir toplum bilim-

III. Millî edebiyatçılar arasında kabul edilse de anlatımı aydınlara özgü-

ğal gerçeklikle uyuşmayan tasvirlere yer vermekten kaçınmamıştır.

sonrası Türk toplumunun geçirdiği de-

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde anlatılanlar Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile ilgili değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

malzeme sunmuştur.

11

1.

Mİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖbîNE Metinler

3

Olay Çevresinde Oluşan Ede

Bir gençlik hevesi hâlinde başlayan romancılığı, ihtiraslı

ra, mizah türlerinde eser vermiştir. (II)Türk hikâyeciliğinde

türüne dayanan birikimiyle birleşince hızla gelişmiş ve

Anadolu’yu başlı başına bir konu hâline getiren ilk yazar-

edebiyatımıza ünlü eserler kazandırmakla neticelenmiştir.

lardandır. (III) Realizmin etkisinde kalmış, olayları hiçbir

“Seviye Talip” ve “Raik’in Annesi” gibi ilk romanları uzun

teze bağlı kalmadan sağlam bir teknik ve başarılı çevre

bir aşk hikâyesi biçiminde ise de Cumhuriyet yıllarında

betimlemeleri ile birlikte anlatmaya özen göstermiştir.

yazdığı “Sinekli Bakkal” edebiyatımızın klasikleri arasında

(IV) İç gözlemlerinde ayrıntıya çok girmezken dış gözlem-

yerini almış sayılır. Eserleri gücünü genellikle konusundan

lerinde yer yer bir ressam başarısına ulaşır. (V) “Haristan

alır. Anlatımı zayıftır, cümlelerinde yer yer hatalar vardır.

ve Gülistan, Gönül Hanım, Çağlayanlar” onun bilinen

Ancak bu durum onun geniş bir okuyucu kitlesine ulaşma-

eserleri arasındadır.


sidir?

A) I.

A) Halide Edip Adıvar

B) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

C) Reşat Nuri Güntekin



Aşağıdakilerden hangisi, Servetifünun Dönemi’nde

11


B) Roman

D) Şiir

E) Anı

Ömer Seyfettin, “And, Falaka, Beyaz Lale, Pembe İncili

Millî Edebiyat Dönemi’nde, eserlerde sade bir dil kullanıl II

mıştır, realizmin etkisi ağır basmaktadır, tarihî konulara de III IV

ğinilmemiş, o günün toplumunun her kesiminden kişilerin V

yaşamı başarılı bir şekilde eserlere taşınmıştır.

Bu cümlede numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

6.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdakilerden hangisi millî edebiyat içinde yer alan yazarlara ait bir roman değildir?

A) Mai ve Siyah

B) Ankara

C) Yeni Turan

D) Yeşil Gece

7.

Kaftan, ve Millî Savaş Hikâyeleri” gibi eserleriyle Türk okuyucusunun hafızasında unutulmaz bir iz bırakmıştır. Bu cümlede geçen aşağıdaki hangi eserle ilgili bilgi yanlıştır?

E) V.

D) IV.

C) Hikâye

12

3.

C) III.

Memleket hikâyelerinin ilk başarılı örneklerinin verildiği I

kadar gelişmemiştir? A) Tiyatro

B) II.

5.

geri kaldığı gibi Millî Edebiyat Dönemi’nde de yeteri



2.

(I) Refik Halit Karay; öykü, roman, anı, deneme, tiyatro, fık-

benliği ve aile yönü, Doğu kültürüne, okul yönü Batı kül-

sına engel olmamıştır.

4.

E) Yezidin Kızı

Ömer Seyfettin’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Hikâyeciliğiyle öne çıkan ilk yazarımızdır.

B) Maupassant tarzı öykücülüğün önemli temsilcilerindendir.

A) And

B) Falaka

C) Beyaz Lale

D) Efruz Bey adlı eseri bir hikâye boyutunun ilerisindedir.

D) Pembe İncili Kaftan

E) Dili sadeleştirmeyi amaçlamış ama bunu uygulayama-

E) Milli Savaş Hikâyeleri

C) Konularını gündelik hayattan, anılarından ve tarihten almıştır.

mıştır.

ünite

KONU TESTİ


3


8.

(I) İkinci Meşrutiyet’le birlikte yeniden başlayan tiyatro

çok eser veren yazarlarımızdandır. Mizahla renklen-

çalışmaları, 1914’te ilk resmî tiyatromuz Darülbedayi-i

miş, akıcı bir anlatımı vardır. Sürgün olarak bulunduğu

Osmani’nin kurulmasıyla hızlanmıştır. (II) Ancak I. Dünya

Anadolu’yu yakından tanımış ve hikâyelerinde çok yönlü

Savaşı, tiyatro eğitiminin istenen başarıda yürütülmesine

işlemiştir. Dili dönemine göre sadedir. Gençlik yıllarında

engel olmuştur. (III) Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun baş-

katıldığı Fecriati topluluğunun etkisini hikâyelerine taşıma-

ta Balıkesir Muhasebecisi olmak üzere pek çok oyununu

mıştır. “Memleket Hikâyeleri” ve “Gurbet Hikâyeleri” adlı

saymazsak bu dönemde edebiyatçıların tiyatroya çok ilgi

eserleri çok önemlidir. Mizah yazılarında “Kirpi” mahlasını

gösterdikleri söylenemez. (IV) Ömer Seyfettin “Mahçupluk

kullanmıştır.

İmtihanı” adında bir eser kaleme almış. (V) Halide Edip’in “Kenan Çobanları”, “Maske ve Ruh” adlı oyunları onun çok sayıdaki romanı arasında yeteri kadar duyulmamıştır.

11. En

KONU TESTİ


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.








Aşağıdakilerden hangisinin türü ötekilerden farklıdır?

A) Sodom ve Gomore

B) Okun Ucundan

C) Ankara

D) Hüküm Gecesi

Aşağıdakilerden hangisi Millî Edebiyat Dönemi hikâyeciliğinin özelliklerinden biri değildir? A) Ahmet Hamdi Tanpınar öncü lüğünde gelişmiştir. B) Halk ve halkın sorunları ele alınmıştır.

E) Yaban

C) İçten ve samimi bir anlatıma başv

urulmuştur.

10. Millî edebiyatın öykü ve romanıyla ilgili olarak aşağı-

D) İstanbul Türkçesi esas alına rak yazı

lmıştır.


E) Genellikle realist akımın etkis inde

A) Roman, kişilerin ait olduğu sosyal sınıf açısından sı-

kalınmıştır.

nırlandırılmamış; edebiyatımızda ilk kez bu dönemde birden çok eserde Anadolu insanı romanda kendisine

13

yer bulmuştur.

B) Roman, teknik bakımdan gelişmiş, olay akışını sıkça kesme gibi Tanzimat alışkanlıkları terk edilmiş, düşünce olay içinde eritilmiştir.

C) Öyküde yalnız bireysel konular işlenmiş, böylece öy-

12. “Ateşten

künün düşüncenin aracı hâline gelerek sanatsal yönünü yitirmesinin önüne geçilmiştir.

D) Sade, günlük dile yakın, akıcı bir dil kullanılarak hikâyenin büyük okuyucu kitlelerinin ilgisini çekmesi

4

sağlanmıştır.

E) Kurtuluş Savaşı’nı anlatan romanlarda aşk da ihmal edilmemiş, böylece romanın kuru bir tarih kitabı özelliğine bürünmesi engellenmiştir.

Gömlek” romanıyla ilgili olarak aşağıdakiler-


A) Yurt sevgisini kişiler arasındaki sevgiyle birlikte işlediği

B) İzmir’in işgalinden sonraki olayları anlattığı

C) Günlük olarak tutulan notların romana uyarlanması biçiminde yazıldığı

D) Kurtuluş Savaşı’nı anlatan ilk romanımız olduğu

E) Reşat Nuri Güntekin’in en başarılı romanı kabul edildiği

KONU TESTİ

3

Mİ MİLLÎ EDEBİYAT DÖbîNE Metinler Olay Çevresinde Oluşan Ede


hangisinde boş bırakılan yere ayraç

15. (I) Ömer Seyfettin, edebiyat alanındaki yeteneğini hikâye

içindeki ad getirilemez?

üzerinde yoğunlaştıran ilk yazarımızdır. (II) Genç yaşta ölmesine rağmen 140’a yakın eser yazmıştır. (III) Bu

A) ----, kadın kahramanları öne çıkardığı, millî duyguları

hikâyelerinin önemli bir kısmı manzumdur. (IV) Hikâye

ve Doğu-Batı çatışmasını kendi bakış açısıyla işlediği

kaynakları arasında günlük yaşamın yanında anılar, tarih

romanlarıyla öne çıktı. (Halide Edip Adıvar)

ve hatta efsaneler de vardır. (V) Hikâyelerinde bir olayı

B) ----, eserlerinde Tanzimat’tan itibaren Türk toplumunun geçirdiği değişimleri, bunların getirdiği sosyal konuları, aydın-halk ilişkisini işlemiştir. (Yakup Kadri Karaosma-

öne çıkarmasıyla Fransız yazar Maupassant’a yaklaşır.


noğlu)

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir A) I.

C) ----, gözlem yeteneği, sade ve akıcı üslubu, betimle-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

medeki ustalığı ve mizahtan yararlanma başarısıyla bilinen bir romancı ve hikâyecidir. (Refik Halit Karay)

D) ----, Anadolu’yu işlemesi, batıl inanışlara karşı duruşu, tasvirlerindeki başarısı ile bilinmiştir ancak onu asıl üne kavuşturan Feride adlı kadın kahramanıdır. (Ha-

16. Millî edebiyat akımı yazarlarındandır. Milliyetçiliği ile tanınmıştır. Alay, Çocuk Bahçesi, Genç Kalemler dergilerinde

lide Nusret Zorlutuna)

yazıları yayımlanmıştır. Sade Türkçeyi savunmuştur. Bir-

E) ----, teknik bakımdan üstünlüğe ulaşmamışsa da mil-

çok eseri sinemaya uyarlanmıştır. Eserlerinde genellikle

liyetçiliği ve “Dikmen Yıldızı, Türk Kalbi, Sarı Zeybek”

romantik bir hava sezilir. İstanbul’da gazetecilik yapmıştır.

gibi eserleriyle kendisinden söz ettirmiştir. (Aka Gün-

“Tank Tango, İki Süngü Arasında, Üvey Ana, Mezar Kazı-

düz)

cılar, Bir Şoförün Gizli Defteri, Bu Toprağın Kızları, Yarım Osman, Bozgun, Ebu Hatırat Said Paşa Hazretleri’ne Açık Mektup, Gazi Muhtar Paşa Hazretleri’ne Açık Mektup, Candamarlarımıza Dair” gibi çok sayıda eseri vardır.


11


14. Servetifünun romanıyla millî edebiyat romanını karşı-


B) Aka Gündüz




laştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Hem Servetifünun hem millî edebiyat romanı realizmin etkisinde gelişmiştir.

B) Servetifünun romanında mekân hep İstanbul’ken Milliî edebiyat romanında Anadolu geniş yer tutmuştur.

C) Servetifünun romanında tez öne çıkarken millî edebiyat romanı hep tezsiz yazılmıştır.

D) Servetifünun romanında kahramanlar hep saray, köşk çevrelerinden seçilmişken millî edebiyat romanında her sınıftan insan anlatılmıştır.

E) Servetifünun romanında dil, millî edebiyat romanına göre oldukça ağır ve süslüdür.

17. Reşat

Nuri Güntekin’le ilgili olarak aşağıdakilerden


A) “Çalıkuşu” adlı romanıyla ünlenmiştir.

B) Çok sayıda oyun kaleme almıştır.

C) “Yeşil Gece” adlı romanı tiyatroya da uyarlanmıştır.

D) “Anadolu Notları” adlı gezi kitabı vardır.

E) Millî edebiyat içerisinde kabul edilmemektedir.

ünite

14



18. Millî Edebiyat Dönemi tiyatrosuyla ilgili olarak aşağı-

20. Millî


çerçevesinde Anadolu’daki isyanlar ve Büyük Taarruz’a kadar geçen dönem anlatılır. Sodom ve Gomore’de işgal

B) Musahipzâde Celal, Reşat Nuri ve İbnûrrefik Ahmet

altındaki İstanbul’un ahlaki bozuklukları ele alınır. Yaprak Dökümü’nde geleneklere bağlı aile reisi ile Batı tarzı yaşama hevesli çocuklarının çatışmaları konu alınır. Yezid’in

C) Dil ve üslup daha önceki dönemlere göre yalın ve do-

Kızı adlı eserlerde ise babadan kalma köyünü görmeye

ğaldır.

giden Hikmet Ali’nin Marsilya’dan bindiği vapurda kendi-

D) Dârülbedâyi-i Osmânî adlı ilk resmi tiyatro bu dönem-

ni Yezid’in Kızı zanneden Zeliha ile tanışması ve aslında

de açılmıştır.

Edebiyat Dönemi’nde roman her yönden büyük bir

bir açılım yaşamıştır. Ateşten Gömlek’te bir aşk hikâyesi

A) Roman ve hikâye kadar gelişme ve başarı göstereme-

Nuri dönemin öne çıkan tiyatro yazarlarıdır.

KONU TESTİ

gelişme göstermiştir. Değişik konuları ele alarak büyük

miştir.

3

E) Özgün

Zeliha’nın bir ruh hastası olduğunu öğrenmesi anlatılır.

eserlerden

ziyade

Moliere’den

ve

Sheakespeare’dan yapılan uyarlamalar ağırlıktadır.

Bu parçada aşağıdaki sanatçılardan hangisine ait bir esere yer verilmemiştir?

A) Reşat Nuri Güntekin

B) Aka Gündüz


D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu


21. Aşağıdaki eserlerden hangisinde Millî Mücadele ruhu ele alınmamıştır?

19. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, romanlarında Türk toplumunun Tanzimat’tan 1950’li yıllara kadar geçirdiği süreci ele alarak edebiyatımızda nehir roman türünün öncülüğünü

A) Acımak

B) Küçük Ağa

C) Ateşten Gömlek

D) Çalıkuşu

E) Yaban

yapmıştır. Yazar Batılılaşma sürecindeki kuşak çatışmasını Kiralık Konak, geleneksel kurumların yozlaşmasını Nur I

II

Baba, işgal altında bulunan İstanbul’daki insanların işbir-

15

22. Halide

manlarında ideolojik bir tavır sergiler. ---- adlı eserinde bir

likçiliğini ve ahlakî çöküşünü Sodom ve Gomore, Kurtuluş

rak takdim edilir. Olay köy öğretmeni Aliye, çete kumanda-

IV

nı Tosun Bey ve köy imamı Hacı Fettah Efendi arasında geçer.

savaş sonrasında Ankara’da gerçekleşen devrimleri ve

4

anlatılır. Romanda Anadolu insanı bağnaz, sabit fikirli ola-

Savaşı yıllarındaki köylü-aydın çatışmasını Hüküm Gecesi,

gelişmeleri Ankara adlı eserlerde ele almıştır.

kadının vatanı için yaptığı fedakârlığın yanlış anlaşılması

III

V

açıklaması yanlıştır? B) II.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserlerden hangisi getirilmelidir?

Bu parçadaki numaralanmış eserlerden hangisinin

A) I.

Edip Adıvar, Kurtuluş Savaşı üzerine yazdığı ro-

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Ateşten Gömlek

B) Sinekli Bakkal

C) Vurun Kahpeye

D) Yeni Turan

E) Handan

7.

fasikül

İ

M E N Ö D AT EDEBİY

MİLLÎ stleri e Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1


Millî edebiyatçılarla ilgili olarak aşağıdakilerden han-

4.

gisi söylenemez?

nat adamı ve düşünürdür. Eserlerinden çok, millî edebi-

A) Toplum için sanat anlayışını benimseyerek ulusal kay-

yatın oluşmasını sağlayan düşünceleriyle öne çıkmıştır. Sosyoloji alanındaki öğretici eserleriyle Türk kültürünün

naklara yönelmişlerdir.

anlaşılmasına katkıda bulunmuştur. Hece ölçüsüyle ve

B) Türkçenin Arapça ve Farsça kelimelerin ağırlığından

dörtlükler biçiminde yazdığı şiirleri öğreticidir. “Altın Işık,

uzaklaşarak sadeleşmesi gerektiğini savunmuşlardır.

C) Şiirde halk ozanlarını örnek almış, memleketin güzellikleriyle ilgili duygularını coşkulu bir anlatımla işlemiş-

Yeni Hayat, Kızıl Elma” eserlerinden bazılarıdır.

D) Ölçüsüz, uyaksız şiirin edebiyatımızın önünün açılma-

A) Ziya Gökalp

sı için önemli olduğuna inanmış, bu yönde eser ver-


C) Mehmet Emin Yurdakul

D) Ali Canip Yöntem

E) Ömer Seyfettin

5.

Aşağıdakilerden hangisi millî edebiyat akımının gö-

mişlerdir.

E) Roman ve hikâyede genellikle realist geleneğe bağlı kalmış, dönemlerinin gerçeklerini eserlerine taşımışlardır.

Aşağıdakilerden hangisi, Tevfik Fikret’le Mehmet Akif

2.

rüşleri arasında yer almaz?

Ersoy’da ortak değildir?

A) Aruz ölçüsünden vazgeçilip hece ölçüsü kullanılmalıdır.

A) Öğretici manzumeler yazmaları

B) Türk kültürü ve Türk tarihi incelenmelidir.

B) Aruz ölçüsünü ustalıkla kullanmaları

C) Şiirde biçim ve anlatım bakımından halk edebiyatı ör-

C) Manzum hikâyeler kaleme almaları

D) Toplum için sanat anlayışında olmaları

E) Servetifünun topluluğu içinde yer almaları

nek alınmalıdır.

11 Aşağıdakilerden hangisi, millî edebiyatçıların dille ilgili görüşlerinden değildir?

B) Arapça ve Farsça dil bilgisi kurallarının yerine Türkçe dil bilgisi kuralları geliştirilmelidir.

C) Bütün bilimsel alanlardaki Arapça ve Farsça terimler terk edilmeli, onların yerine Türkçe terimler geliştirilmelidir.

D) Türkçenin yapısına uyum sağlamış Arapça ve Farsça kelimeler, yazılış bakımından Türkçeye uydurularak korunmalıdır.

6.

A) Edebî eserler, İstanbul’un konuşma Türkçesiyle kaleme alınmalıdır.

E) Toplumun aydınlatılmasında edebiyat sanatından yararlanılmalıdır.


3.

D) Düzyazıda Fecriati ustaları örnek alınmalı, sanatlı söyleyiş korunmalıdır.

2


lerdir.

Millî edebiyatın gelişmesinde en önemli rolü üstlenen sa-

Emin Yurdakul’un ortak özelliği değildir?

nılmamalıdır.

A) “Genç Kalemler” dergisini çıkararak millî edebiyat akımını başlatmışlardır.

B) Millet ve vatan sevgisini esas alan bir milliyetçiliği benimsemişlerdir.

C) Eserlerinde sanat kaygısı ikinci planda kalmış, toplumun sorunları dile getirilmiştir.

D) Servetifünun Türkçesini eleştirerek eserlerini sade bir Türkçe ile yazmışlardır.

E) Türkiye Türkçesinin geliştirilmesinde Anadolu dışındaki Kazak ve Özbek lehçeleri gibi lehçelerden yararla-

Aşağıdakilerden hangisi Ömer Seyfettin ile Mehmet

E) Millî duyguları uyandırmada edebiyattan yararlanmışlardır.

ünite

1.

MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ 7.

ÜNİTE TESTİ

(I) Yahya Kemal’in (II) millî meselelere yaklaşımı (III) millî

10. ---- yazarlığının ilk evresinde Fecriati’nin “Sanat şahsi ve

edebiyatçıların bu konulardaki yaklaşımından farklı değil-

muhteremdir.” görüşüne bağlandı. Aynı zamanda Fransız

di. (IV) Yahya Kemal, bunun için millî edebiyatçıları des-

edebiyatına ve onun kökenindeki Yunan-Latin klasiklerine

teklemişti (V) ancak Fransız tarihçi Albert Sorel’den etki-

ilgi duyuyordu. İbsen’den esinlenerek yazdığı tek perdelik

lendiğinden Türk şiirinin Batı şiirinden uzaklaştırılmasına

oyunu Nirvana, 1913’te yayımlanan “Bir Serencam” adlı

karşıydı. (VI) Bundan dolayı millî edebiyatçılara katılma-

kitabına aldığı bireysel temaları işleyen hikâyeleri ve ilk

mıştı.

mensur şiirleri bu dönemin ürünüdür. 1916’dan sonra sa-

Bu parçada hangi iki numara arasındaki bilgi yanlıştır?

nat anlayışı ve Fecriati beğenisine uygun dil tutumu de-

A) I. ve II.

8.

B) II. ve III.

D) IV. ve V.

ğişti. Balkan Savaşı’yla Birinci Dünya Savaşı’nın yıkımları,

C) I. ve IV.

Kurtuluş Savaşı’ndaki gözlem ve tanıklığı, onu, toplum için

E) V. ve VI.

sanat anlayışına yöneltti. Millî edebiyat akımının “sade dil”

Aydın bir öğretmenin Anadolu’da cehalete ve çürümüşlüğe karşı verdiği mücedeleyi işleyen bir romandır. Roma-

anlayışını benimsedi.

İstanbul’a çıktığı hâlde tayinini bir taşra kasabasına ister.


Anadolu’ya geldiğinde cahillik ve sefaletin sardığı köylüler-





le karşılaşır. Her zorluğa göğüs geren Şahin Bey’in, köyünün düşmanlar tarafından işgal edilmesiyle hayatı değişir. Düşman kuvvetlerinin iş birliği yapmak istediği kişiler arasında Şahin Bey de vardır. Şahin Bey, bu teklifi, Türk kuvvetlerine istihbarat sağlama amacıyla kabul eder. Ancak bir gün bu durumu anlaşılır ve sürgüne gönderilir. Savaşın

11. (I) Tanzimat’tan sonra Şinasi gibi edebiyat adamları, dilin sadeleşmesini gündeme getirdiler. (II) Ancak onların bu

ardından köyüne döndüğünde herkes onu iş birlikçi diye

önerileri yankı bulmadı çünkü onların görüşleriyle yazı tu-

bilir. Hâlbuki o günlerde düşmanla iş birliği yapanlar, artık

tumları arasında tam bir uyum yoktu, üstelik onlar eski dile

vatansever diye meydana çıkmışlardır. Şahin Bey, büyük

karşı yeni bir dil de ortaya koymuyorlardı. (III) Bu konuda

bir umutsuzluk içinde Ankara’ya gider.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

nın kahramanı Şahin Bey muallim okulunu bitirince tayini

ilk kez Yeni Lisan dergisinde dile getirilen görüşler yankı

Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerin

buldu. (IV) Ömer Seyfettin dili sadeleştirmekle ilgili düşün-

hangisinde bir arada verilmiştir?

celerini dile getirirken eski dili reddetmekle kalmıyordu.

A) Ateşten Gömlek – Halide Edip Adıvar

(V) Edebiyat adamlarının önüne Servetifünun Türkçesine

B) Dikmen Yıldızı – Aka Gündüz

alternatif olarak İstanbul hanımefendilerinin nezih Türkçe-

C) Yeşil Gece – Reşat Nuri Güntekin

D) Sürgün – Refik Halit Karay

E) Nemide – Halit Ziya Uşaklıgil

9.

Tanzimat yıllarında Türkçülük düşüncesini benimseyen

sini koyuyordu.

A) I.

I

12. 1912’den

II

ölçüsünü ve anlaşılır bir dili benimseyip sahiplenmelerinde IV etkili olmuştur.

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) IV.

E) V.

sonra devrin egemen anlayışının dışında ka-

alınmayacak tek isimdir, denebilir.


V

C) III.

meye çalışan ----, hiçbir yönüyle millî edebiyat akımı içine

III

serleriyle Türkçü gençler tarafından sevilmiş, onların hece

B) II.

larak izlenimci, simgeci bir anlayışla saf (öz) şiiri geliştir-

ölçüsüyle yazdığı “Cenge Giderken, Türkçe Şiirler” gibi e


Ahmet Hikmet Müftüoğlu, halk şairlerini örnek alarak hece

4

1



C) Ahmet Haşim

D) Ziya Gökalp


3

ÜNİTE TESTİ

1


13. Hadi yavrum kendine sen de yiğit er dedir

16. ----, bir sanat adamı olmaktan çok bir araştırmacıydı. Onu öğretici metinler türünde Milli Edebiyat’ın en verimli yaza-

Büyüdüğün gaziler ocağına can getir

O cenkleri kazan ki senin büyük Türk adın

gibi bir dönem divan şairlerinin gölgesinde kalmış büyük

Yedi iklim dört bucak içersine ün salsın

şairleri tanıtmada eşsiz bir yere sahiptir. Bu araştırmalar,

Beş yüz yıllık ecdadın kabirlerde titreyen

Kemikleri öç alsın

rı kabul etmek mümkündür. Ahmet Yesevi, Yunus Emre

Türk edebiyatının ufkunu açmış, şairlerimize yeni imkânlar sunmuştur.


Git evladım yıllarca ben oğulsuz kalayım


Şu yaralı bağrıma kara taşlar çalayım

B) Fuat Köprülü

Hadi yavrum hadi git ya gazi ol ya şehit

C) Ahmet Haşim


D) Ziya Gökalp




C) Ahmet Haşim


17. Anadolu Notları, Zoraki Diplomat, Yeni Lisan, Aziz İstanbul


Bu eserlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aynı yazara ait olmaları

B) Öğretici metinler içinde yer almaları

C) Anı türü içinde yer almaları

D) Eski Fecriati ustalarına ait olmaları

E) Gazete yazılarından derlenmeleri

14. Aşağıdakilerden hangisi Halide Edip’e ait bir eser değildir?

A) Sinekli Bakkal

B) Maske ve Ruh

C) Anamın Kitabı

D) Seviye Talip

11


E) Yeni Turan

18. O kuşkusuz, Türk edebiyatının en büyük rubai ustalarındandır. 20. yüzyılın yenilik rüzgârına aldırmadan yazdığı gazelleri de güzeldir elbette. Ama rubailerinde şiirden anla-

4

15. Yakup Kadri “Hep O Şarkı”da Abdülaziz devrindeki hayatı,

yanlar için başka bir tat vardır. Ne yazık ki Ömer Hayyam’ın

“Bir Sürgün”de II. Abdülhamit yönetimiyle mücadele etmek

Farsça rubaileri dünyanın pek çok diline çevrildiği hâlde

için Fransa’ya kaçan Jön Türkler’i, “Hüküm Gecesi”nde,

onun rubaileri çevrilmemiş, dünyaya tanıtılmamış, dünya

II. Meşrutiyet dönemindeki parti çekişmelerini ve İttihat

şiiri büyük bir şairden yoksun bırakılmıştır. “Bilmem kime

ve Terakki’nin eylemlerini, “Sodom ve Gomore”de Batı

yahut neye uyduk gittik/Gâhi meye gâhi ney’e uyduk gittik/

Avrupa’daki ahlaki çürümüşlüğü, Yaban’da ise Kurtuluş

Erbâb-ı zekâ riyayı mezhep bildi/Bizler dili divâneye uyduk

Savaşı yıllarını anlattı.

gittik” dizelerindeki içtenlik, kaç dünya şairinde var?

Bu parçada aşağıdaki hangi eserle ilgili bir bilgi yanlı-


şı vardır?

A) Hep O Şarkı

B) Bir Sürgün



C) Hüküm Gecesi

D) Sodom ve Gomore


D) Faruk Nafiz Çamlıbel

E) Yaban

E) Orhan Veli Kanık

ünite


İlk kitabı “Türkçe Şiirler” ilgiyle karşılanmıştır. Dönemin şiir

Hayır, hayâl ile yoktur benim alışverişim

İnan ki her ne demişsem görüp de söylemişim

getiren şair olarak nitelendirilmiştir. Osmanlıcılık ve İslam-

Şudur cihanda benim en beğendiğim meslek

cılık akımlarına karşı Türkçülük akımını savunan, bu konu-

Sözüm odun gibi olsun, hakikat olsun tek

Bu dizelerden yola çıkılarak Mehmet Akif Ersoy’la ilgili

de yalın bir dil kullanmıştır. Türk edebiyatına halk sesini

daki düşüncelerini dile getiren öğretici şiirler yazmıştır. Şiirde biçim yönünden yenilikler yapmıştır. Geleneksel Türk

aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

şiirinde sürekli kullanılan kalıpların yerine 4+4+4+3=15, 4+4+4+5=17, 4+4+4+7=19 gibi alışılmışın dışında kalıplar kullanmıştır. Dörtlük geleneğinin dışına çıkarak üçer, altışar, sekizer dizelik kıtalar kurmuştur. Servetifünun doğrultusunda Batı’dan gelen sone biçiminde şiirler de yazmıştır.

A) Ahenk unsurlarından yararlandığına

B) Sade, zengin ve canlı bir Türkçe kullandığına

C) Şiirde düşüncenin doğruluğunu daha çok önemsediğine

Halkçı, ulusçu düşünce ve duyguları dile getirmiştir. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisi-

D) Halk ozanlarının şiirlerinden etkilendiğine

dir?

E) Toplum için sanat anlayışını benimsediğine

4.

Galatasaray Sultanisi ve Mekteb-i Hukukta okuyan yazar,





E) Ahmet Haşim

2.

----, Osmanlı Devleti’nin yıkılış günlerinde Türk toplumunun en önemli unsuru olan ailenin nasıl çürüdüğünü

Meşrutiyet sıralarında gazeteciliğe başlamıştır. Kısa süre-

hikâye eder. Batılılaşma veya alafrangalaşma arzusu ile

de üne kavuşmuş, Fecriati topluluğu içinde yer almıştır.

bu alafranga hayata ayak uydurma ve o tarzda yaşama

“Kirpi” adıyla yazdığı taşlamalar ve siyasal yazılar nede-

gayreti, bu felaketin en önemli nedenidir. Romanın yazarı

niyle İttihat ve Terakki hükûmetince Anadolu’nun çeşitli

---- bu durumu şöyle anlatır: “O kadar necabet ve saha-

yerlerine sürülmüş ancak I. Dünya Savaşı’nın son yılın-

betle başlayan o büyük Tanzimat cereyanı döne dolaşa

da İstanbul’a dönebilmiştir. Bu arada ünlü Aydede mizah

nihayet İstanbul’un ortasına Seniha gibi bir kadınla, Faik

dergisini de çıkarmıştır. 1965 yılında ölen yazar; tekniği,

Bey gibi bir erkek örneği bırakıp geçmişti.” Romanda Naim

dilinin güzelliği, taşlamalarının inceliği ve tasvirlerinin ek-

Efendi, yazarın özendiği Osmanlı tipini temsil ederken

siksizliği ile ün yapmış, modern Türk edebiyatının temel

Hakkı Celis yazarın da içinde yer aldığı yeni Türk aydınını

taşlarından biri olmuştur.

temsil eder.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangi-

A) Kiralık Konak - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

B) Araba Sevdası - Recaizade Mahmut Ekrem

C) Felatun Bey’le Rakım Efendi - Ahmet Mithat

D) Fatih-Harbiye - Peyami Safa

E) Sinekli Bakkal - Halide Edip Adıvar


sinde verilenler getirilmelidir?

4

ÜNİTE TESTİ

3.

anlayışı dışında, hece ölçüsünü kullanarak yazdığı şiirler-

2




D) Reşit Nuri Güntekin


5

5.

2


Halide Edip’in Türkçülük düşüncesini kendi süzgecinden

7.

geçirerek işlediği ilgi çekici bir romandır. Daha önceki ro-

uygun olarak bireyci bir yazar olan ----, daha sonra millî

manlarında aşk ve evlilik ilişkileri çerçevesinde çıkardı-

edebiyat hareketine katılır. Bundan sonra ülke gerçekle-

ğı güçlü kadın kahramanların yerini bu kez düşünce ve

rini gören yazar, toplumun sorunlarını eleştirel bir bakışla

eylemleriyle toplumun gelişmesinde büyük bir etkisi olan

işlemeye başlar. İlk romanının ardından bir Bektaşi tek-

idealist bir kadın alır. Halide Edip’in idealindeki Türkiye’yi

kesindeki yozlaşmış insan ilişkilerini anlattığı Nur Baba’yı

anlattığı bu 1912 tarihli ütopik romanın başkişisi Kaya,

1922’de yayımlamıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde yayımla-

milliyetçi bir aydın kadındır. Kendini milliyetçilik idealini

dığı öteki romanlarıyla birlikte, âdeta toplumumuzun çağ-

geniş kitlelere yayma ve ülke yönetimine egemen duruma

daşlaşma tarihini yazmıştır.

getirmeye adamıştır. Bunu yaparken yalnızca çalışması yetmemiş, ideali için kişisel mutluluğundan vazgeçebilmiş-


tir. Eser çok yönlü olarak millî edebiyatçıların düşünce ve duygu dünyalarını yansıtmaktadır.


Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisi-


dir?


A) Ateşten Gömlek

D) Reşat Nuri Güntekin

B) Yeni Turan


C) Çalıkuşu

D) Yaban

E) Yeşil Gece

8.

(I) Millî Edebiyat Dönemi roman ve öykülerinde konuşma

11


6

Başlangıçta üyesi olduğu Fecriati’nin sanat anlayışına

6.

dili kullanılmıştır. (II) Halkı ilgilendiren konulara yönelen yazarlar, eserlerinde hem İstanbul’un hem Anadolu hal-

1920’de yayımlanan kitap, hem o günlerde hem sonraki

kının yaşamını, sorunlarını ele almışlardır. (III) Dönemin

dönemde çok ilgi görmüş; Türk edebiyatında en çok oku-

önde gelen roman ve öykü yazarları Halit Ziya, Hüseyin

nan romanlardan biri olmuştur. Romanın başkişisi Feride,

Rahmi, Ahmet Haşim, Halide Edip, Yakup Kadri, Refik

İstanbul’da yetişmiş, yetenekli, sağlam kişilikli bir genç

Halit, Aka Gündüz, Reşat Nuri ve Ebubekir Hazım’dır.

kızdır. Anadolu’ya öğretme n olarak gider; köy köy, kasaba

(IV) Ebubekir Hazım dışındaki yazarların tümü Cumhuri-

kasaba dolaşır. Romanın çok okunmasında, hem bu ce-

yet Dönemi’nde de yazarlık yaşamlarını sürdürmüşlerdir.

sur, genç öğretmenin ilgi çekici macerası hem de yazarın

(V) Bu yazarların ortak özellikleri, 1912-1923 döneminde

kullandığı yalın Türkçe etkili olmuştur.

ve sonrasında millî sorunlara yönelik duyarlı olmaları ve

Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisi-

genel olarak Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan” makalesindeki

dir?

dil anlayışını benimsemeleridir.

A) Ateşten Gömlek

B) Sürgün

C) Çalıkuşu

D) Yaban

E) Yeşil Gece


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

ÜNİTE TESTİ


ÜNİTE TESTİ

Milliyetçiliği ve Kurtuluş Savaşı’nı romanlarında ele alan

12. (I) Makale, Millî Edebiyat Dönemi’nde daha da yaygınlık

Halide Edip Adıvar, romanlarındaki güçlü kadın tiplerle

kazanmış, yazarlar düşüncelerini ortaya koymak için bu

dikkati çeker. Millî edebiyat hareketine sonradan katılan

türe ağırlık vermişlerdir. (II) Bu çerçevede millî edebiyat

Yakup Kadri Karaosmanoğlu ise romanlarında toplumun

yazarları Türkçülük akımını bütün yönleriyle ortaya koy-

yaşadığı değişimleri eleştirel bir bakışla anlatmıştır. Millî

mak, yeni dil anlayışını benimsetmek, halkı eğitmek ve

Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemlerinin en sevilen yazar-

bilgilendirmek için düşüncelerini makale yazı türüyle or-

larından biri olan Reşat Nuri Güntekin, “Yaban” romanıyla

taya koymuşlardır. (III) Bu dönemde sanatçılar dilde sa-

büyük ün kazanmıştır. Refik Halit Karay, “İstanbul’un İç

deleşmenin yanında Anadolu’ya ve Anadolu insanına

Yüzü” adlı romanında II. Meşrutiyet yönetimi ile I. Dünya

yönelmişler; yazılarının konularını Türk tarihinden, Türk

Savaşı sırasında ortaya çıkan savaş zenginlerini anlatır.

toplumunun o günkü sorunlarından, örf ve âdetlerden,

Ömer Seyfettin ise çağdaş Türk öykücülüğünün ilk önemli

halkın yaşayışından almışlardır. (IV) Bu dönemde özellikle

kişiliği olarak dikkati çeken bir yazarımızdır.

Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp bu türle millî duygu ve düşünceleri dile getiren yazılar yazmışlar-

Bu parçada aşağıdaki yazarlardan hangisi ile ilgili bir

dır. (V) Dönemin önemli yazarlarından Ahmet Rasim, Türk


Yurdu’nda yayımlanan makalelerini “Millî Edebiyat Mese-


leleri” ve “Cenap Beyle Münakaşalarım” adlı kitaplarında

B) Ömer Seyfettin

toplamıştır.






B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

hangisi Millî Edebiyat’ı kapsayan

1912-1923 döneminde adını duyuran şairlerden değildir?

A) Ziya Gökalp

B) Faruk Nafiz Çamlıbel

C) Yusuf Ziya Ortaç

D) Halit Fahri Ozansoy

E) Cahit Sıtkı Tarancı

13. Süngü beni ayırsa da vahdetimi unutmam,

Dilde, dinde müşterekiz, hep gelmişiz bir belden.

Devletimin kaygusıyle milletimi unutmam,

Anadolu bir iç-ildir ayrılamaz dış-ilden...

7

Deme bana “Oğuz, Kayı, Osmanlı...

Türk’üm, bu ad her unvândan üstündür...

Yoktur Özbek, Nogay, Kırgız, Kazanlı,

Türk milleti bir bölünmez bütündür...

oğlu’nun ayırıcı bir özelliğidir?


A) Romanlarında sosyal değişimi eleştirel bakışla işlemesi

A) Ziya Gökalp

B) Güçlü kadın kahramanlara yer vermesi

B) Ahmet Haşim

C) Eserlerinin “aşk romanları” içinde yer alması


D) Sanatlı anlatımı özden daha çok önemsemesi

D) Yahya Kemal Beyatlı

E) Gelenek ve görenekleri yeren eserler yazması

E) Mehmet Akif Ersoy


4

2

hangisi Yakup Kadri Karaosman-

ÜNİTE TESTİ

2


14. Sekiz yaşında kadardım. Babam gelir: “Bu gece,

16. Aşağıdakilerden hangisi edebiyatımızda saf şiirin bir temsilcisi olarak bilinir?

Sizinle camiye gitsek çocuklar erkence.

Giderseniz gelin amma namazda uslu durun;

Merâmınız yaramazlıksa işte ev, oturun!”

Deyip alırdı beraber benimle kardeşimi

Namaza durdu mu, hâliyle koyverir peşimi

Dalar giderdi, ben artık kalınca âzade

Ne âşıkane koşardım hasırlar üstünde.”

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Mehmet Akif Ersoy

B) Ziya Gökalp

C) Ahmet Haşim

D) Ali Canip Yöntem


17. Ömrünü engin bir hayat tecrübesi, zengin bir kültür ve bilgi birikimi ile donatmış bir edebiyat adamıdır. Bu birikim-

A) Manzum hikâye örneği olduğu

B) Saf şiir içinde görülemeyeceği

C) Mehmet Akif Ersoy’a ait olabileceği

D) Anlamın dizede bitmemesiyle düzyazıya yaklaştığı

E) Sanat için sanat anlayışı doğrultusunda yazıldığı

le, hayat, insan, kader, Tanrı, sonsuzluk, yaşlılık, fanilik, ölüm, gönül, aşk, içki, tabiat, edebiyat gibi evrensel konu ve temalar kadar; millet, vatan, tarih, İstanbul, musiki, tasavvuf, rintlik gibi millî konu ve temalar hakkında da dikkate değer düşünce ve kanaatleri olan bir şairdir. Başta “Rubailer” olmak üzere “Kendi Gök Kubbemiz” ve “Eski Şiirin Rüzgârıyla” isimli kitaplarında yer alan şiirleri üzerine eğildiğimizde onun ele aldığı konu ve temalarla ilgili sık sık hikemî söyleyişlerde bulunduğuna şahit oluruz.



B) Yahya Kemal Beyatlı


D) Orhan Seyfi Orhon


11


8

18. Aşağıdakilerden hangisi adı ayraç içinde verilen şairle ilgili değildir?

15.

I. Bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.

II. Şiiri düzyazıya yaklaştırmıştır.

III. Şiirde uyak ve redif gibi ahenk unsurlarından yararlan-

(Ziya Gökalp)

B) Halk şairlerinden etkilenmiş, koşma nazım biçimini kullanmıştır. (Yahya Kemal Beyatlı)

mıştır. IV. Sembolizmden etkilenmiş, yoruma açık şiirler yazmıştır.

V. Sosyal hayatla ilgili manzum hikâyeler kaleme almıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde anlatılanlar Mehmet Akif Ersoy’la ilgili değildir? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) Türkçülük düşüncesini işleyen ilk şairlerimiz arasında yer alır. (Mehmet Emin Yurdakul)

D) Şiirin şiir olmaktan başka hiçbir özelliğinin olmaması gerektiğini söyler. (Ahmet Haşim)

E) Ziya Gökalp’in şiir anlayışından etkilenmiş ve memleket şiiri çığırını açmıştır. (Faruk Nafiz Çamlıbel)

ünite

A) I.

A) Hece ölçüsüyle ve dörtlükler hâlinde şiirler yazmıştır.


Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı var-

3.

dır?

cak “Efruz Bey” ve “Harem” adlı eserleri diğerlerine göre uzundur. “And, Falaka, Kaşağı” adlı hikâyelerinde çocukluk anılarını; “Beyaz Lale, Bomba” gibi hikâyelerinde ise

B) II. Meşrutiyet Dönemi’nde Osmanlı’da İslamcılık, Osmanlıcılık, Batıcılık ve Türkçülük olmak üzere dört ana akım öne çıkmıştır. C) 1911’de Genç Kalemler dergisi etrafında bir araya gelen edebiyatçılar, halkla edebiyat arasındaki kopukluğu gidermek gerektiğini duyurdular.

D) Millî edebiyatçılar, Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Şahabettin, Mehmet Rauf gibi tanınmış Servetifünun yazarlarının desteğini kazanarak başarılı oldular.

“Edebiyatsız edebiyat yapmak” ilkesiyle eser yazan yazaçok, bir olayın öne çıktığı hikâyeleri genellikle kısadır. An-

A) 1789’da yapılan Fransız İhtilalı Türk aydınlarını da açmıştır.

ÜNİTE TESTİ

rın anlatımı sadedir ve günlük dile yakındır. Bir durumdan

etkilemiş ve Osmanlı’da düşünsel bir hareketliliğe yol

3

E) Tanzimat Dönemi’nden Ahmet Vefik Paşa, Şemsettin

Balkan Savaşı’nın acılarını anlatmıştır.

Bu parçada edebiyat anlayışı ve eserleri hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?


B) Ömer Seyfettin




4.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun en çok sözü edilen ro-

Sami gibi edebiyat adamlarının Türk kültürü ile ilgili çalışmaları millî edebiyatçılar için kaynak oluşturmuştur.

manıdır. Realizmin etkisiyle bir anı defterinden alıntılar biçiminde yazılmıştır. Romanın kahramanı Ahmet Celal savaşta yaralandıktan sonra sorunlar yaşayan biridir. Emir eri Mehmet Ali’nin köyüne sığınmıştır. Ancak onunla köylüler arasında duygu, düşünce ve yaşayış farkı vardır. Kendisi Kurtuluş Savaşı’nı desteklerken köylüler İstanbul hükûmetinin propagandalarından etkilenmişlerdir. Yazar, Ahmet Celal’le köylüler arasındaki uzaklığı aydınlardan yana bir tavırla işler. Eserin en çok eleştirilen yönü, bu

2.

Millî değerleri savunan, böylece millî edebiyatın önünü açan yazarlar, Çocuk Bahçesi, Genç Kalemler, Türk Derneği,

I

III

Türk Yurdu ve Bedir gibi yayın organlarında bir araya gelIV

4

II

V

mişlerdir.

Bu cümledeki bilgi yanlışı numaralanmış adların hangisinden kaynaklanmaktadır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

yaklaşımdır.


A) Ateşten Gömlek

B) Üç İstanbul

C) Yaban

D) Çalıkuşu

E) Kiralık Konak

9

ÜNİTE TESTİ

5.

3


Servetifünun topluluğuna katılmamış, tekke ve saz şair-

8.

(I) Millî Edebiyat Dönemi şairleri, “halka doğru” ilkesini be-

lerinin etkisiyle içten, duygulu koşmalar, nefesler yazmış;

nimseyerek halk edebiyatının kaynaklarına yönelmişler.

millî edebiyatın etkisindeki şairlerin şiirlerindeki ahenk

(II) Dilin yalın olmasını (III) ve hece ölçüsünü esas almış-

eksikliğini gidermiş, hece ölçüsünü başarıyla kullanmış-

lar. (IV) Doğa güzelliklerini ve (V) kahramanlık konularını

tır. Eserlerinde sade bir dil kullanmış; aşk, doğa, geçmişe

işlemişler. (VI) Parnasizmin etkisinde kaldıklarından tarihî

özlem gibi temaları başarıyla işlemiştir. Döneminde “fey-

konuları romantizmden uzak bir anlayışla işlemişlerdir.

lesof” olarak anılmıştır. Şiirlerini “ Serab-ı Ömrüm” adı al-

(VII)

tında toplamıştır. Bu şiirlerde Millî Mücadele’nin anlatılma-

Bu parçada hangi iki numara arasındaki bilgi yanlıştır?

onun yerilmesine yol açan kayda değer bir durumdur.

A) I. ve II.



B) Yahya Kemal Beyatlı


dergidir. Yahya Kemal’in dışında dönemin önemli ustaları

D) Orhan Seyfi Orhon

Ahmet Haşim ve Yakup Kadri derginin yazarları arasın-

E) Rıza Tevfik Bölükbaşı

ması onu o günlere ulaşan millî edebiyatçılardan ayıran ve

9.

B) II. ve III.

D) IV. ve V.

C) III. ve IV.

E) VI. ve VII.

---- Yahya Kemal’in etrafında toplananların çıkardığı bir

dadır. Ahmet Hamdi Tanpınar, Nurullah Ataç, Ahmet Kutsi Tecer gibi sonradan ünlü olan birçok yazın ustamız yazı yaşamına bu dergide başlamıştır.

Aşağıdakilerden hangisi Reşat Nuri’nin öykülerinde

6.

görülür?

A) Türklük bilincini uyandıran konuların işlenmesi

B) Olayların ağır bir dille işlenmesi

C) Olaylardan çok durumların işlenmesi

D) Gelenek ve göreneklerin eleştirilmesi

E) Halk hikâyelerindeki teknikten yararlanılması


A) Dergâh

B) Genç Kalemler

C) Türk Derneği

D) Türk Yurdu

E) Çocuk Bahçesi

11


7.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Halide Edip Adıvar

10.

I. Ününü siyasal yergi ve mizah yazılarıyla sağlayan sanatçı, hikâyeciliğimizi Anadolu’ya yönlendirerek edebi-

ile ilgili örnekleme yanlıştır?

A) Anı türünde eserler kaleme almıştır: Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Hep O Şarkı

B) İlk dönemde bireysel duyguları ve kadın-erkek aşkını işleyen romanlar yazmıştır: Seviye Talip, Handan

II. Kalem dergisinde “Kirpi” imzasıyla mizah yazıları yazmıştır.

III. Realizmin etkisinde kalmış, Anadolu’yla ilgili izlenimlerini romantizme sapmadan işlemiş; ayrıca çok sayıda roman kaleme almıştır.

D) Batı ile Doğu arasındaki Türk kadınını olgun bir üslupla anlattığı ve model bir kadın tipini ele aldığı romanları da vardır: Sinekli Bakkal, Tatarcık

C) İkinci dönemde Millî Mücadele ruhunu yansıtan romanlar kaleme almıştır: Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye

yatımıza yeni bir ufuk açmıştır.

E) Öykü türünde eser veren yazarlar arasındadır: Dağa Çıkan Kurt, Harap Mabetler.

Yukarıda üç önemli özelliği verilen yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?


B) Ömer Seyfettin




ünite

10

MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ 11. Manzum hikâyelerinde çağının İstanbul insanının için-

13. –

de bulunduğu durumdan tablolar sunan, “Seyfi Baba, Mahalle Kahvesi, Meyhane, Hasta, Bebek” gibi bu türdeki eserlerinde kahramanlarını ait oldukları sosyal çev-




D) Ziya Gökalp

E) Tevfik Fikret

ÜNİTE TESTİ

Yakup Kadri’nin İstanbul’un işgal yıllarındaki ahlaki çöküntüyü işlediği romanıdır.

– Halide Edip Adıvar’ın İstanbullu öğretmen Aliye’nin yaşadıkları üzerinden Kurtuluş Savaşı’nı farklı bir yön-

renin diliyle konuşturarak manzum hikâyemize farklı bir soluk getiren şairimiz aşağıdakilerden hangisidir?

3

den işlediği romanıdır.

– Reşat Nuri Güntekin’in Ali Rıza Bey üzerinden Osmanlı bürokrasisindeki bozulmayı ve bu onurlu devlet memurunun yaşadığı sıkıntıları işlediği romanıdır.

– Ömer Seyfettin’in Meşrutiyet yıllarında kılıktan kılığa giren bir tipi, bir hikâye dizisi şeklinde anlattığı romana yakın bulunan eseridir.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bir bilgi yoktur?

A) Sodom ve Gomore

B) Kiralık Konak

C) Vurun Kahpeye

D) Yaprak Dökümü

E) Efruz Bey

14. İçinde

yaşadığı zamana ve dönemsel yönelime rağmen

bir tarih algısı ve önerisi içindedir. Balkanları fetheden ---- ve ---- Millî Edebiyat Dönemi’nde yaşamalarına

padişahlar şiirlerinde sıkça yer alır. Yüzü Batı’ya, Balkan-

rağmen heceye ve halk edebiyatı nazım biçimlerine yö-

lara dönüktür. “Açık Deniz” şiirinde Balkanlardan geçişi-

nelme eğilimi doğrultusunda şiir yazmamış, aruz ölçüsünü

ni, çocukluğunu anlatır. “Itri” şiirinde olduğu gibi Doğu’ya

kullanmaya devam etmiştir.

döner. “Akıncı” ile Balkanları fethe gider. Mohaç’a türkü

12. ----,

yakar. İstanbul’un fethini gören Üsküdar’ı anlatır. “Hayal

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangile-

Şehir” ile yine İstanbul ve Üsküdar semalarında gezer.

ri getirilmelidir?

“Atik-Valde’den İnen Sokakta” şiirinde yabancılık duygusu

A) Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Ha-

içindedir ve bunun hüznünü taşır. “Endülüs’te Raks” şiiri

şim

B) Ziya Gökalp, Faruk Nafiz Çamlıbel, Orhan Seyfi Or-

ile tarihin farklı bir alanı ile bağ kurar.

hon

C) Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Faruk Nafiz Çamlıbel

4

D) Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Yahya Kemal Beyatlı

E) Yahya Kemal Beyatlı, Mehmet Akif Ersoy, Rıza Tevfik Bölükbaşı




C) Yahya Kemal Beyatlı

D) Tevfik Fikret

E) Ahmet Haşim

11

ÜNİTE TESTİ

3


15. Meşrutiyet devrinin orijinal şahsiyetlerinden biridir. Çeşitli

17. Saf şiir anlayışında estetik tavır ön plandadır. Bu anlayış-

sosyal ve siyasi çalkantıların vuku bulduğu, millî bir edebi-

taki şairler, didaktik bilgiden uzak durup bir şey öğretmeyi

yat anlayışının bütün sosyal alanları kapladığı ve yönlen-

değil, musikiyle ya da musikinin çağrıştırdığı, uyandırdı-

dirdiği bu yıllarda, kendi tabiriyle “zücâc-ı san’at ü fikret”

ğı imgelerle insanın estetik duyarlılığını doyurmayı amaç

ile örülü fil dişi kulesinden dünyaya bakar ve sanatını, bu

edinirler. Kısacası bu şairler, şiirde anlama fazla önem

kapalı âlem üzerine kurar. Onun mizacı ve eserleri, içinde

vermezler. Anlaşılmak için değil; duyulmak, hissedilmek

yaşadığı topluma tamamıyla tezat teşkil eder. Tanpınar’ın

için şiir yazarlar.

ifadesi ile o, “Kamu anlayışına hiç taviz vermeyen adamdır.” Bunun için ne yedek subay olarak bulunduğu Çanakkale Cephesi ne Anadolu’da yaşananlar onun şiirine uğ-

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada dile getirilen şiir anlayışına en uzaktır?

A) Ahmet Haşim


dir?

C) Yahya Kemal


D) Mehmet Emin Yurdakul

B) Ziya Gökalp



D) Tevfik Fikret

E) Ahmet Haşim

rar. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisi-

18. Aşağıdakilerden hangisi “Safahat”ın bir bölümü değildir?

11


12

A) Hakkın Sesleri

B) Fatih Kürsüsünde

C) Küfe

D) Asım

E) Hatıralar

16. Millî edebiyatın etkili olduğu dönemde Türk şair ve yazarlarının aşağıdaki akımlardan hangisinin etkisinde

A) Realizm

19. Aşağıdaki eserlerden hangisi farklı türde yazılmıştır?

A) Geçtiğim Yol

B) Natüralizm

B) Bahar ve Kelebekler

C) Parnasizm

C) Yeni Hayat

D) Sembolizm

D) Türk Sazı

E) Sürrealizm

E) Suda Halkalar

ünite

kaldığı söylenemez?

1.

Millî edebiyat, Osmanlının son döneminde etkili olan dört akımdan ......................... akımının edebiyata yansımasıyla oluşmuştur.

2.

Millî edebiyat, Ömer Seyfettin’in 1911’de Selanik’te çıkan ......................... dergisine imzasız olarak koyduğu ......................... makalesi ile başlamış sayılır.

3.

Millî edebiyat, Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem’in çabalarına Türkçü sosyolog .........................‘in de katılmasıyla düşünsel yönden de tamamlanır ve daha çok aydının ilgisini çeker.

4.

Millî edebiyat şairleri, ulusal kaynaklara yönelme düşüncesiyle ......................... örnek almış, hatta bazıları onlar gibi koşuklar yazmaya çalışmışlardır.

5.

Meşrutiyet yıllarında Türkçülük akımı doğrultusunda eser veren ........................., başta “Cenge Giderken” olmak üzere bütün eserleriyle millî edebiyatçıların yolunu açmıştır.

6.

Ömer Seyfettin Genç Kalemler’de çıkan öğretici metin türündeki yazılarıyla yetinmemiş, ......................... türünde yazdığı çok sayıda eserle millî edebiyatın üretken bir öncüsü olarak tarihe geçmiştir.

7.

Ziya Gökalp İslam öncesi Türk kültürünü irdelerken ....................., Osmanlı öncesi İslamiyet Dönemi Türk eserlerine yönelmiş, Yunus Emre gibi büyük şairler üzerine yayımladığı yazılarla millî edebiyatın önünü açmıştır.

8.

Fecriâti’den ayrılan ........................., bu akımdan aldığı “özenli anlatım” ilkesini koruyarak yazdığı ve Tanzimat sonrası Türk toplumundaki değişimi âdeta kronolojik bir sıralamayla işlediği romanlarla millî edebiyata bir üst renk katmıştır.

9.

Millî edebiyat romancı ve hikâyecilerinin romanlarını gözlemlerinden yararlanarak yazmaları ve bazı romanlarını anı defteri veya mektup türüyle ilgi kurarak kaleme almaları onların ......................... ve ......................... akımlarından etkilendiğini gösterir.

10. Saf şiir anlayışına bağlanan ........................., millî edebiyat akımı içinde yer almamış, şiirlerini toplumsal özden uzak tutmayı sürdürmüştür. 11. “Küfe, Mahalle Kahvesi, Köse İmam” gibi ........................., edebiyatımızda şiirden düzyazıya geçiş sürecinde âdeta bir ara tür örneği olarak önemsenebilir. 12. ........................., toplum için sanat anlayışına bağlanmasına rağmen millî edebiyatçılara katılmamış, halk şiirinden yararlanmayı gerekli bulmayarak bütün şiirlerini .........................ölçüsüyle yazmıştır. 13. Memleket Hikâyeleri ve Gurbet Hikâyeleri adlı eserleriyle hikâyeciliğimize yeni bir gerçekçi soluk katan ...................................., aynı zamanda başarılı bir mizah yazarıdır. 14. Reşat Nuri Güntekin, ................ adlı romanında İstanbullu genç bir kadın öğretmenin yaşamını konu edinmiştir. 15. Millî Edebiyat Dönemi’nde Musahipzade Celal, ......................... türünde eserler vermiştir.

Cevaplar

4

1. Türkçülük

6. hikâye

11. manzum hikâyeler

2. Genç Kalemler, Yeni Lisan

7. Mehmet Fuat Köprülü

12. Mehmet Akif Ersoy, aruz

3. Ziya Gökalp

8. Yakup Kadri Karaosmanoğlu

13. Refik Halit Karay

4. halk ozanlarını

9. realizm, natüralizm

14. Çalıkuşu

5. Mehmet Emin Yurdakul

10. Ahmet Haşim

15. tiyatro

13

D 1.

Balkan Savaşları’nın Osmanlı aydınları üzerindeki etkisi millî edebiyatın ilgi görmesinde etkili olmuştur.

2.

Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem’in 1911’de Selanik’te çıkarmaya başladığı “Çocuk Bahçesi” adlı dergi

Y

millî edebiyatın başlangıcını oluşturmuştur. 3.

Millî edebiyatçılar, “dilin sadeleştirilmesi” ortak görüşü etrafında bir araya gelmiş ve bu görüşü her yazar ve şair bir ölçüde eserlerinde uygulamıştır.

4.

Millî edebiyatçılar, dergi ve derneklerin etrafında bir araya gelmiş; görüşlerini halka yaymada makale gibi öğretici türlerin yanında şiir, hikâye ve romandan da yararlanmışlardır.

5.

Millî edebiyatçılar, dil konusunda İstanbul’un günlük Türkçesine karşı Anadolu halk Türkçesini konuşma ve yazı dili olarak önermişlerdir.

6.

Ömer Seyfettin, Çehov tarzı öykücülüğü benimsemiş; hikâyelerinde bir olaydan çok bir durumu öne çıkarmıştır.

7.

Ziya Gökalp, millî edebiyatçılara yakın durmasına rağmen şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmış ve kimi şiirlerinde divan nazım biçimlerini kullanmıştır.

8.

Refik Halit Karay, Fecriati topluluğundan ayrılmış; “Bugünün Saraylısı, Yezidin Kızı, İstanbul’un İç Yüzü” gibi çok sayıda romanında millî edebiyatın dil anlayışına bağlı kalmıştır.

9.

Halide Edip Adıvar, “Ateşten Gömlek” adlı romanında Kurtuluş Savaşı ve Millî Mücadele’yi bireysel aşkla iç içe anlatmıştır.

10.

Yahya Kemal Beyatlı, bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmış; İstanbul’un sosyal yaşamı ile ilgili gözlemlerini manzum hikâye biçiminde kaleme almıştır.

11.

“Erenlerin Bağından” ve “Okun Ucundan”, Reşat Nuri Güntekin’in mensur şiir türünde kaleme aldığı iki önemli eserdir.

12.

Millî Edebiyat Dönemi öğretici metinlerinde genellikle sade bir dil kullanılmış; dilin sadeleşmesi, Türk folkloru, Türk şiirinin gelişimi ve Millî Mücadele işlenmiştir.

14 13.

Millî edebiyatçılar da Tanzimat’ın ilk kuşak yazarları gibi toplum için sanat anlayışını benimsemiş, edebiyatı topluma yön vermek için kullanmışlardır.

14.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Mithat’ın halk için roman çizgisini benimsemiş; eserlerinde halk tiyatrosu ve güldürü kültürümüzden yararlanarak süssüz, sürükleyici bir anlatıma bağlı kalmıştır.

15.

“Yeni Lisan” makalesinde, Türkçeye geçen Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçede söylendiği gibi değil, bu dillerdeki yazılış biçimiyle kullanılması önerilmiştir.

1. D

2. Y

3. D

4. D

5. Y

6. Y

7. Y

8. D

9. D

10. Y

11. Y

12. Y

13. D

14. Y

15. Y

ünite

Cevaplar

1. Millî edebiyatı hazırlayan koşulları kısaca yazınız.

2. Millî edebiyat yazar ve şairlerinin etrafında toplandıkları beş dergiyi yazınız.

3. Ömer Seyfettin’in “Yeni Lisan Makalesi”nde dile getirdiği görüşlerden beşini yazınız.

4. Millî edebiyatçılarla Fecriâti topluluğunun farklı özelliklerini anlatınız.

15

5. Aşağıdaki yazar ve şairlerin etkilendiği akımı, adlarının karşısına yazınız.

4

Yakup Kadri Karaosmanoğlu:

Mehmet Akif Ersoy:

Ahmet Haşim:

Refik Halit Karay:

Ömer Seyfettin:

8.

fasikül

Sİ İ G L İ B ŞİİR isi Şiir Bilg tları a Söz San

V

RI A L T A N A E SÖZ S

1

RI

ŞİİR BİLGİSİ VE SÖZ SANATLA Şiir Bilgisi

Redif, uyaktan sonraki ses benzerlikleridir. Redif, ek ve/veya sözcük olarak dize sonlarında yer alır. Bu ek ve sözcüklerin aynı görevde/anlamda olması gerekir.

1.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde redif vardır?

A) Baş başa seninle kaldım ey yamaç

B) Gel artık, bir ayak önce gel gece

Hepsi boş! Geçiyor durmadan zaman

D) Ne yazdan umut var artık ne güzden

Rahata huzura ersin düşünce

C) Ne söyleyeyim? Keder, tevekkül, isyan

Sen yalnız, ben susuz, sen çorak, ben aç

Ne bekliyorum ben bu boş gündüzden

E) Hep yalan bu renkler, hülya zamanı

Şimdi bir derbeder, yalan bu batı

2.

Gök yeşil, kış geniş, ufuklar derin

Ağaçlar hülyalı, pınarlar serin

şiirler iki bölümde incelenir:

Orada yürüyün, gezin, dinlenin

İdil: Kır yaşamının güzelliklerini, çekicili-

Altında hülyaya dalın çınarın

ğini anlatan şiirlerdir.

Bu dörtlük aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnektir?

Eglog: Birkaç çobanın karşılıklı konuş-

A) Didaktik şiir

Pastoral şiirlerde, doğa güzellikleri, çoban ve kır hayatı dile getirilir. Pastoral

malarını anlatan şiirlerdir.

11


A) Sayyad bana bağışla kanım

uzun şiirlerdir. Her beyit kendi arasında

na kazandırdığı nazım biçimleridir.

Bu iyandur nûrun olmaz gölgesi

D) Şirket aradan götürdü zahmet Vahdetten açıldı bâb-ı rahmet

E) Eyvah o üçte çifte kayık aldı kararım

4.

Sanki it artuğuydı kalanı

C) Nur idi baştan ayağa gövdesi

Yandırma cefa odına cânım

B) Arkasından alınca palanı

Şarkı ve tuyuğ Türklerin divan edebiyatı-

E) Satirik şiir

Aşağıdaki beyitlerden hangisi bir “mesnevi”den alınmış olamaz?

Mesnevi çok sayıda beyitten oluşturulan uyaklıdır: aa, bb, cc, çç, dd, ee …

D) Lirik şiir

C) Pastoral şiir

3.

2

B) Epik şiir

Şarkı okuyup geçti bir âfet var içinde

Aşağıdakilerden hangisi Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı nazım biçimlerinden biridir?

A) Şarkı

B) Gazel

D) Rubai

C) Mesnevi

E) Murabba

ünite

ÖĞRETEN TEST

ŞİİR BİLGİSİ VE SÖZ SANATLA

RI

1

Şiir Bilgisi

1.

İşte gidiyorum çeşmi siyahım

4.

Önümüze dağlar sıralansa da

Sermayem derdimdir servetim ahım

Karardıkça bahtım karalansa da

Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-

KONU TESTİ

Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin uyak (kafiye) vardır?

A) Kitaplarda yazılı saçın senin sümbüldür

Sözün bal şeker senin yanağın pembe güldür

B) Dünyam sensiz harap handır sevgili

mez?

A) Rediflere yer verilmiştir.

B) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

C) Çapraz kafiyeleniş söz konusudur.

D) Mecazlı söyleyişlere yer verilmiştir.

E) Telmih sanatına başvurulmuştur.

Gözlerim bir çanak kandır sevgili

C) Bir gidiş gittin ki ne tel ne adres Ne mesaj ne mektup ne haber ne ses

D) Bu aşkı sen yüklendin artık gel dayan kalbim Kendini Kafdağı’nda yapayalnız san kalbim

E) Beni yakıp kül eden sendeki bu bakışlar

Söyle nasıl yaşanır sensiz bu yazlar kışlar


Aşağıdaki dizelerin hangisinde redif yoktur?

A) Başıboş aktı seller dudağım uçuk kaldı

Bir gece misafirim olsan yeter Dolar odama lavanta kokusu Soğur sevincinden sürahide su Ay pencerede durup durup güler

Bu dizelerle ilgili olarak aşağ ıdakilerden hangisi söylenemez?

Sensiz azaptır yaşam el uzat çıkar beni

A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmış tır.

B) Redife yer verilmiştir. C) Söz sanatlarına başvurulmuştu r. D) Çapraz kafiye kullanılmıştır.

Kalbimde dinmeyen bir sızı kalır

Uyku tutmaz bir türlü kafam yüreğim sızlar

E) Ses benzerliklerinden faydalan ılmış

tır.

E) Susuzluk arasında su içemem susuzum

5.

3.

Kalem böyle çalınmıştır yazıma

Yazım kışa uymaz, kışım yazıma

Bu dizelerde kullanılan uyak (kafiye) aşağıdakilerden

Aşağıdakilerden hangisi kasidenin bir özelliği değildir?

A) Yarım uyak

B) Tam uyak

C) Tunç uyak

D) Cinaslı uyak

3

Onlar aç dolaşırsa ben de aç uykusuzum

hangisidir?

5

D) Gün döner gök donanır sonra söner yıldızlar

Ey sevgili sen gittin güller tomurcuk kaldı

C) Söz gider kalırsa bu yazı kalır

B) Ne güneş ne ateştir bakışın yakar beni

E) Zengin uyak

A) İlk bölümüne “nesib” denir.

B) Her beyit kendi arasında uyaklıdır.

C) En güzel beytine “beytülkasid” denir.

D) En az 33, en çok 99 beyitten oluşturulur.

E) Şairin kendini övdüğü bölüme “fahriye” denir.

KONU TESTİ

1

RI

ŞİİR BİLGİSİ VE SÖZ SANATLA Şiir Bilgisi

6.

Karşı dağlarda tutuşmuş gibi gül bahçeleri

10. Yiğit gelsin harpte gönül eğlesin

Koyu bir kırmızılık gökten ayırmakta yeri

Doru at kişnesin, al at oynasın

Bu iki dizeden hareketle şiirin bütünü ile ilgili aşağıda-

Kazanlarda insan kanı kaynasın

Tutsak etmek yok ha basın kılıncı

Bu dörtlük aşağıdaki türlerin hangisinden alınmış ola-

ki özelliklerden hangisi kesin olarak saptanabilir?

A) Ölçüsü

B) Nazım biçimi

C) Nazım türü

D) Kafiye düzeni

E) Teması

A) Taşlama B) Ağıt

C) Güzelleme D) Koçaklama

7.

Saadet benziyor boş bir seraba

Düşüyor her seven gönül azaba

Bu dizelerin kafiye türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tunç kafiye

B) Yarım kafiye

C) Tam kafiye

D) Zengin kafiye

bilir?

E) Cinaslı kafiye

E) Varsağı

11. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Aruz ölçüsü hecelerin açıklık-kapalılık ya da uzunlukkısalık özelliğine dayanır.

8.

Aşağıdakilerden hangisi mesnevinin bir özelliği değildir?

A) Nazım birimi beyittir.

B) En çok 33 beyitten oluşur.

C) Fars edebiyatından alınmıştır.

D) Her beyit kendi arasında uyaklıdır.

E) Öyküleyici anlatımla yazılabilen bir nazım biçimidir.

B) Şairin, şiirde ele alıp işlediği duyguya tema ya da ana duygu denir.

rulan bir nazım biçimidir.

11

D) Hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerde, ahengi güçlendirmek amacıyla dizelerin belli yerlerinde yapılan ses aralığına durak denir.


C) Mesnevi, ünlü kişileri işleyen ve dörtlüklerden oluştu-

E) Şiirdeki vurgu; bir hecenin, sözcüğün ya da dizenin ötekilere göre daha baskılı söylenmesi, okunmasıdır.

4

9.

Uçun kuşlar, uçun doğduğum yere;

Şimdi dağlarında mor sümbül vardır.

Ormanlar koynunda bir serin dere,

Dikenler içinde sarı gül vardır.

Bu dizelerde, aşağıdaki şiir türlerinden hangisine

(V) Gazeller şairlerin ekonomik gelir elde ettiği tek nazım

özgü nitelikler söz konusudur?

şeklidir.

olarak işlendiği şiirlerdir. (III) Divan şairlerinin başarısı ya sında değişen gazellerin ilk beytine matla’ (doğuş) denir.

B) Dramatik şiir

C) Satirik şiir

D) Epik şiir

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

A) Pastoral şiir

E) Lirik şiir

şeklidir. (II) Gazeller, daha çok duygulu, hayalin yoğun da başarısızlığı gazellerinden anlaşılır. (IV) 5-15 beyit ara-

12. (I) Gazel, divan şairleri tarafından önemsenen bir nazım


RI

Söz Sanatları

1.

2

ÖĞRETEN TEST

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dört ögesi de bulunan bir benzetme vardır?

Bir benzetmede en az iki temel ögenin

A) Kafamın içi bayram yeri gibi karmakarışık oldu.

B) Billur hokkalarının mavi mürekkeplerini yüzüne boşaltıyorum.

C) Çocuklarım sayesinde belki beş lira kazanabilirdim.

melerde ise “benzetme yönü” ve/veya

D) Çocukların yüzünü güldürecek temiz ve sıcak bir hava vardı.

“benzetme edatı” da yer alabilir.

E) Kayısı ağaçları kırmızı beyaz çiçeklerini açmıştı.

2.

Hangi deli rüzgâr söküp götürür

Çatıdaki yorgun kiremitleri

Tayfalar dağılmış, tekneler çürür

Mor mor çiçek açmış çocuk elleri

Bu dizelerde kişileştirilen varlıklar aşağıdakilerin hangisinde veril-

yer alması gerekir. Bunlar “benzeyen” ve “kendisine benzetilen”dir. Kimi benzet-

Kişileştirme, insan dışındaki varlıkların, insana özgü davranışlar göstermesi, insan kişiliğine bürünmesi sanatıdır.

miştir?

A) tekneler – çiçek

B) tekneler – kiremitler

C) rüzgâr – kiremitler

D) çatı – tayfalar

3.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir kinaye vardır?

A) Yine bahar oldu coştu yüreğim

kullanılmasıdır.

Komadın aklımı hep ettin talan

Duramam gece gündüz ağlarım demiş

D) Bulamadım dünyada gönüle mekân

mecaz anlamını düşündürecek şekilde

Akar boz bulanık selli dereler

C) Giderse ne deyim ben ardı sıra

Kinaye, bir sözün hem gerçek hem de

B) Sensin beni böyle sevdalara salan

5

Nerde bir gül bitse etrafı diken

E) Selam ver de selamını alayım

5

E) çatı – çiçek

El kavuşturup divanına durayım

4.

Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa

Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa

meden bir sözün, aralarındaki ilgi nede-

İkinci dizedeki “şair arkadaş” sözüyle oluşturulan edebî sanat aşağı-

niyle, başka bir söz yerine kullanılması-

dakilerden hangisidir?

dır.

Mecazımürsel, benzetme amacı güdül-

A) Kişileştirme

B) Mecazımürsel

C) Telmih

D) Hüsnütalil

E) Benzetme

1.

RI


2

Söz Sanatları

Aralarında çeşitli yönlerden benzerlik bulunan iki varlıktan zayıf olanı, kuvvetli olana benzetme sanatına benzetme (teşbih) denir. Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde benzetme var

Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik

Garip garip kaval çalar çoban dereden

C) Bir kâğıttan kayık yaptım yüzdürdüm

Bu bahar gününde dertliyi, ümitsizi

E) Bütün sevgileri atıp içimden

Varlığımı yalnız ona verdim ben

2.

Yapraktan saçını yerlere yaymış

Sonbahar ağlıyor ayaklarımda

Bu dizelerde kişileştirilen varlık aşağıdakilerin hangi-

A) Yaprak

11


Yar olmasa bu dünyada ben hiçim

D) Sen gittin gideli burada sensiz Perişan hâllerim tez gel efendim

E) Bahar gelsin şu dağlara gideyim

Belki derdimize çare bir çiçek

5.

Dinle yolcu bu ses onun sesidir

Sinsi adımlarla akşam yürüyor

İkinci dizedeki edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kinaye

B) Benzetme

C) Kişileştirme

D) Cinas

B) Saç

D) Sonbahar

Yakışır başına kurban olduğum

C) Sıla diye diye yanıyor içim

6.

Tam bu sırada, martılardan biri havada ağır ağır süzüldükAvcı, yaralı geyiğin çırpınışını seyreden aslan gibi keyifle

C) Yerler

E) Ayaklar

E) Tezat

ten sonra, bir uçuşla yeniden göklere doğru yükselmişti.

sidir?

Aramızda taş bağırlı dağlar var

B) Sarı saç üstüne sarışın yazma

Kenarına selam sabah dizdirdim

D) Mesut olmuş görmek isterdim hepinizi

A) Bakarım bakarım sılam görünmez

A) Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik

B) Akşam olur, güneş batar şimdi buradan

Aşağıdakilerin hangisinde bir kinaye vardır?

dır?

4.

seyrediyordu martının son uçuşunu.

Bu parçada birbirine benzetilen varlıklar aşağıdakilerden hangileridir?

6

A) martı – geyik

B) avcı – aslan

C) avcı – martı

3.

Nedim-i zârı bir afet esir etmiş işitmişim

D) aslan – geyik

Sen ol cellad-ı din, ol düşman-ı iman mısın kâfir

E) geyik – avcı

Nedim, birinci dizede kendisini bir güzelin esir ettiğini söylüyor.

7.

Avazeyi bu âleme Davud gibi sal

Böyle bir söyleyiş aşağıdaki edebî sanatlardan hangi-

Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sada imiş

sini örnekler?

Beyitteki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangi-

A) Benzetme B) Mübalağa

C) İstiare D) Tecahülüarif

E) Mecazımürsel

sidir?

A) Cinas

B) Benzetme

D) Mübalağa

C) Tezat

E) Telmih

ünite

KONU TESTİ


RI

Söz Sanatları

8.

Bir olayı, bir durumu, bir nesneyi vb. olduğundan büyük ya da küçük gösterme sanatına abartma (mübalağa) denir.

Buna göre, aşağıdaki dizelerin hangisinde bir abartma vardır?

Görmemek için bulut perdesini başına çekiyor

Bu dizelerdeki edebî sanat aşağıdakilerden hangisi-

Onun için eğri biter menekşe

A) Cinas

B) Telmih

D) Kinaye

C) Tariz

E) Hüsnütalil

Gözüm yaşı ırmak oldu döküldü

Gidiyorum, sizin olsun buralar

D) Bugün çay bulandı, yarın durulmaz

C) Ela gözlerini sevdiğim dilber

11. Güneş sevgilinin güzelliğini görüp utanıyor

B) Şu görünen dağın karı söküldü

KONU TESTİ

dir?

A) Kadrin bilmeyenler alır eline

2

Gurbette ölenin gözü yumulmaz

E) Darılma sevdiğim söylenen söze

Yıldızlı Soru 2

Ne hoşça yakışmış benlerin yüze

Gün olur çağırır beni her ufuk Sevdalar eline başlar yolculuk

9.

Sabahtan uğradım ben bir fidana

Dedim mahmur musun, dedi ki yok yok

Birinci dizedeki “fidan” sözcüğü “sevgili”ye benzetilmiştir.

Buna göre, sözü edilen edebî sanat aşağıdakilerden

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağ ıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kişileştirme yapılmıştır.

hangisidir?

A) Kişileştirme

B) Mecazımürsel

C) İstiare

D) Tezat

Elinde bir rüzgâr gülü, bir çocuk Durmadan yüzüme bakarak üfler

B) 11’li hece ölçüsü ile yazılmış tır. C) Redife yer verilmiştir.

D) Ses benzerliklerinden faydalan ılmıştır. E) Düz kafiye kullanılmıştır.

E) Kinaye

7

10. Yetmez mi bekleyişleri gül tomurcuklarının

Ne bülbül ne gül kaldı gelmedi bahar

Beyitteki “tomurcuk, gül, bülbül, bahar” sözcükleri anlam-

12. Bu kış yolculuk var diyorsa için

Beni de beraber al anneciğim

ca birbirleriyle ilgili ve birbirlerini çağrıştırır niteliktedir.

Bu dizelerde “ölüm” yolculuğa benzetilmiştir.

Bu durum, aşağıdaki edebî sanatlardan hangisine ör-

Buna göre, sözü edilen edebî sanat aşağıdakilerden hangisidir?

nektir?

5

A) Tevriye

B) Tenasüp

A) Tevriye

B) Kinaye

C) Tekrir

D) Telmih

C) İstiare

D) Tecahülüarif

E) Tezat

E) Benzetme (Teşbih)

ÜNİTE TESTİ

1

RI


1.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde redif yoktur?

4.

Öldük, ölümden bir şeyler umarak

A) Ormandan ormana sürükler kader

Bir büyük boşlukta bozuldu büyü

Gök parçası dal demeti kuş tüyü

Alıştığımız bir şeydi yaşamak

Bu dörtlüğün uyak (kafiye) düzeni aşağıdakilerden

Geziniz ömrünüz böyle derbeder

B) Bir düşünce beni okşarsın

Yakından bir görsen beni anlarsın

C) Hangi el, ne zaman beni getirdi

Tohumdan buraya kadar yetirdi

D) Yersiz bereketin tacı başında

Beni büyüledi, ağaç, kaşında

E) Düğünün bir orman içinde başlar

Dost bildiklerim beni de taşlar

2.

Ne ak karanfiller güldürür beni

Ne dallarda açan yeşil yapraklar

Gece, ışıklara sordum gölgeni

Sensiz cevap verdi, yorgun sokaklar

Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Redife yer verilmiştir.

B) Bir mesneviden alınmıştır.

C) Çapraz kafiyeleniş söz konusudur.

D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.

E) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.

hangisidir?

A) Düz kafiye

B) Çapraz kafiye

C) Sarma kafiye

D) Serbest kafiye

E) Mâni tipi kafiye

5.

Sabahtan uğradım ben bir güzele

Güzel ağlatmadı, güldürdü beni

Ben güzelden böyle vefa ummazdım

Ak göğsün üstüne kondurdu beni

Bu dörtlük aşağıdakilerden hangisine ait özellikleri yansıtmaktadır?

A) Güzelleme

B) Koçaklama

D) Mâni

C) Türkü

E) Varsağı

11


6.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde zengin uyak (kafiye) yoktur?

3.

Senelerce, senelerce evveldi

Bir deniz ülkesinde

Yaşayan bir kız vardı, bileceksiniz

İsmi Annabel Lee

Hiçbir şey düşünmezdi sevilmekten

Sevmekten başka beni

Bu dizeler aşağıdaki şiir türlerinin hangisinden alın-

A) Çanakkale içinde Aynalı Çarşı

B) He diyem beylerim kaderim böyle

mış olabilir?

A) Didaktik şiir

B) Epik şiir

C) Pastoral şiir

D) Lirik şiir

E) Dramatik şiir

Yolları beklerim gelmiyor posta

D) Elime verdiler mısır dansı

Anama varınca doğrusun söyle

C) Bir mektup yazdım yârene dosta

Ana ben gidiyom düşmana karşı

Bana derler şu çocuğun karısı

E) Ben ölürsem yavrum seni döverler

Hem döverler hem kara yer seni bekler

ünite

8


RI

1

ÜNİTE TESTİ

7.

Zaman geçiyor, sultanım, geçiyor zaman

10. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi

Zaman değil, geçen, en güzel çağı ömrün

Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır

O büyük dalga bizi de alacak bir gün

Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi

Sevmeye bakın geçmeden güzelliğiniz

Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır

Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene-

Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

mez?

A) Uyağa yer verilmiştir.

B) Bir koşmadan alınmıştır.

C) Ölçü gözetilerek yazılmıştır.

D) Niteleyici sözlere yer verilmiştir.

E) Nazım birimi dörtlüktür.

A) Cansız bir varlık kişileştirilmiştir.

B) Sarma uyak düzeniyle oluşturulmuştur.

C) Redif ve uyağa yer verilmiştir.

D) Benzetmeye başvurulmuştur.

E) Bir sözcük yinelenerek tekrir sanatı yapılmıştır.

11. Daha sıcak basmamıştı. Güneş henüz yakıyor, hava daha boğmuyordu. Bahardı. Keklikler ötüyor, kırlangıçlar uçuşuyor, kuzular zıplıyor, her tarafta taze baharın neşesi sezili-

8.

Gökyüzünde İsa ile

Tur dağında Musa ile

Elindeki âsâ ile

Çağırayım Mevlâm seni

Bu dizelerdeki edebî sanat aşağıdakilerden hangisi-

yor, gülüşü duyuluyordu.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi kişileştirilmiştir?

A) Güneş

B) Hava

D) Sıcak

C) Kuzular

E) Bahar

dir?

A) Telmih

9.

B) Benzetme

D) Tevriye

C) Kinaye

E) Kişileştirme

“Ankara, bu sabah karla uyandı.” cümlesinde, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı var-

12. Mezarlıkta bir ot bitti kurudu

Etrafını çayır çimen bürüdü

Ellerin kuzuları kalktı yürüdü

Benimkiler kara yerde çürüdü

Çocukları küçük yaşta ölen bir annenin söylediği bu dizelerde aşağıdaki sanatlardan hangisi vardır?

da kullanma

dır?

A) Bir sözü hem gerçek hem de mecaz anlamıyla kullanma

B) Anlam inceliği amacıyla bildiğini bilmezlikten gelme

C) Karşıtlarından yararlanarak bir duygu veya düşünceyi aktarma

5

D) Bir olayı veya durumu olduğundan daha büyük gösterme

E) Bir sözü gerçek anlamı dışında, bir başka söz yerine kullanma

A) Bir sözü aynı anda hem gerçek hem de mecaz anlam-

B) İnsana ait bir özelliği insan dışındaki bir varlık için kullanma

C) Bir sözü gerçek anlamının dışında, benzetme amacı gütmeden kullanma

D) Bir varlığı, kendi adının dışında, türlü yönlerden benzediği başka bir varlığın adıyla anma

E) Bir varlığı ya da olayı olduğundan daha büyük ya da küçük gösterme

9

ÜNİTE TESTİ

1

RI


13. Ak bulutlar içinde yola doğarsın Ayşe

16. Rüzgâr eser, dallarınız atışır

Alacadır tan yeri, bekle ağarsın Ayşe

Kuşlarınız birbiriyle ötüşür

Toprağa adaklanmış bir incecik fidansın

Ören yerler bu bayramda pek üşür

Biraz da başkaları kırılsın, varsın Ayşe

Sümbül niçin yaslı bakışır dağlar

Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) I. dizede Ayşe, güneşe benzetilerek kapalı istiare ya-

A) Kişileştirmeye başvurulmuştur.

B) Tenasüp sanatı yapılmıştır.

C) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

D) Redif ve kafiyeye yer verilmiştir.

E) Mâni tipi uyakla yazılmıştır.

pılmıştır.

B) III. dizede Ayşe, incecik bir fidana benzetilmiştir.

C) Sözcükler temel anlamlarıyla kullanılmıştır.

D) Sözcük hâlinde redife yer verilmiştir.

E) Anlamca birbirine uygun sözcükler kullanılarak tenasüp sanatına başvurulmuştur.

17. Aşağıdaki

dizelerden hangisinde istiareye başvurul-

mamıştır?

14. Hediye namıyla bir şey gönderme

Âdet edip hiç misafir kondurma

Komşun evi yanar iken söndürme

El kârıyçin bir adım da uzanma

Bu dörtlük, aşağıdakilerden hangisine ait özellikler

A) Koçaklama

B) Taşlama

C) Hicviye

D) Varsağı

11

E) Semai

İsli lambalarında, isli lambalarında

D) Atıyor sızıların çıplak duvarda nabzı

Otel odalarında, otel odalarında

C) Bir merhamettir yanan, daracık odaların

Tavan aralarında, tavan aralarında

B) Ağlayın, aşinasız, sessiz can verenlere

A) Duyuluyor zamanın tahtayı kemirdiği

yansıtmaktadır?


Çivi yaralarında, çivi yaralarında

E) Bir sırrı sürüklüyor terlikler tıpır tıpır

İzbe sofalarında, izbe sofalarında

10

15. Aşkın aldı benden beni

Bana seni gerek seni

Ben yanarım dünü günü

Bana seni gerek seni

Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) 8’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B) Sözcük hâlinde redife yer verilmiştir.

C) Ses benzerliklerinden faydalanılmıştır.

A) Mübalağa

B) Tevriye

D) Divan şiirinden alınmıştır.

C) Telmih

D) Hüsnütalil

E) Allah aşkı konu olarak işlenmiştir.

18. Ah bilsen, bir bilsen duyduklarımı

Sanki bir dağ ağırlığı kalkacak üzerimden

Ve nehirler boşalacak içerimden

Sakın bilme

Bu dizelerdeki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden

E) İntak

ünite

hangisidir?


RI


hangisi bir gazelin matla beytinden

alınmış olabilir?

A) Yetdi ol mevsim ki açmaga gönül mülkini

B) Uydurup leşker-i uşşâkını ol şâh-ı cihân

Ne açar kimse kapum bad-ı sabâdan gayri

D) Ayagı yir mi basar zülfüne ber-dâr olanun

Naz ile salını salını alem gibi gelür

C) Ne yanar kimse bana ateş-i dilden özge

Ola gülşende reyâhîn hayline serdâr gül

Zevk u şevk ile virür cân ü seri döne döne

1

ÜNİTE TESTİ

22. Bu yağmur, bu yağmur, bu kıldan ince

Nefesten yumuşak yağan bu yağmur

Bu yağmur, bu yağmur, bir gün dinince

Aynalar yüzümü tanımaz olur

Bu dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Tekrir sanatı yapılmıştır.

B) Karşılaştırmaya başvurulmuştur.

C) İmgeli bir dil kullanılmıştır.

D) Kişileştirmeye başvurulmuştur.

E) Telmih sanatına yer verilmiştir.

E) Oldı eşküm gülen-ârâ-yı heves cülar gibi

Akdı gönlüm bir nihal-i işveye sular gibi

20. Hiçbir yerde görmediğim düşünceli deniz

Saracaksın beni o hafif dumanlarınla

23. Neyim ne olacak, elde neyim var

Islak kumların üstünde ayaklarım, iz iz

Karac’oğlan dertli Yunus soyum var

Unutacağım birden, şehri de dünyayı da

Mansur’a benzeyen bazı huyum var

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar

lenemez?

Bu dizelerde görülen en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kişileştirmeye başvurulduğu

B) Redife yer verildiği

C) Ses benzerliklerinden faydalanıldığı

D) İmgeli bir anlatımın kullanıldığı

E) Gerçekliğin değiştirilerek aktarıldığı

A) Telmih

B) Teşhis

D) Kinaye

C) İntak

E) Cinas

11

21. Geçsin günler, haftalar

24. Yine bahar oldu, açıldı güller

Aylar, mevsimler, yıllar

Figana başladı yine bülbüller

Zaman sanki bir rüzgâr

Başka bir hâl olup açtı sümbüller

Ve bir rüzgâr gibi aksın

Aşıkların del’olduğu zamandır

Bu dizelerde görülen söz sanatları aşağıdakilerden

Bu dörtlük, aşağıdakilerin hangisinden alınmış olabilir?

hangisinde doğru olarak verilmiştir?

5

A) Teşhis – İntak

B) Teşbih – Teşhis

A) Koşma

B) Semai

C) Mübalağa – Teşbih

D) Tenasüp – Teşbih

C) Varsağı

D) Taşlama

E) Mübalağa – Tenasüp

E) Ağıt

1.

Şiirde ahengi sağlamak amacıyla mısra sonlarındaki anlamca ve görevce farklı seslerin benzerliği .............. olarak adlandırılır.

2.

Kafiye oluşturan sözcüklerden birinin, sonra gelen mısradaki sözcük içinde tekrarlanmasıyla ................. oluşur.

3.

Dörtlükle yazılan şiirlerde, dizeler “abab, cdcd, efef...” şeklinde kafiyelenerek ................. oluşturulur.

4.

Bir anlam bütünlüğü taşıyan ve birbirleriyle ilgili oluşturulmuş ikişer mısralık bölümlere ................. denir.

5.

Edebiyatımızda, özellikle halk edebiyatında ........... ile yazılmış bir şiirdeki bütün mısraların hece sayısı aynıdır.

6.

Hece ölçüsünde uyumu pekiştirmek, ahengi sağlamak amacıyla mısraların belirli bölümlere ayrılmasıyla .................oluşturulur. Ancak şiirler duraksız olarak da hece ölçüsüyle yazılabilir.

7.

Eski Yunan edebiyatında özellikle aşk şiirleri lir adı verilen çalgı eşliğinde söylendiğinden duygulu, coşkulu şiirlere ................. denmiştir.

8.

Bir kişiyi, toplumu, bir inanışı veya dönemin gidişini ele alarak bunların beğenilmeyen, istenmeyen yönlerini alaylı bir dille anlatan şiirlere satirik şiir denir. Bu şiirler halk edebiyatında taşlama, divan edebiyatında ................. adıyla anılır.

9.

Bugünkü hikâye ve romanın, sözlü edebiyat dönemindeki destanın divan edebiyatındaki karşılığı ................. nazım biçimidir.

10. Benzetmeye dayalı bir söz sanatı olan açık istiare, ........ öge ile yapılır, açık istiarede benzeyen öge yer almaz. 11. Benzetme amacı güdülmeden bir söz, aralarındaki ilgi nedeniyle, başka bir söz yerine kullanılırsa ................. sanatı yapılmış olur. 12. İnsan dışındaki varlıkların, insana özgü davranışlar göstererek insan kişiliğine bürünmesiyle ................. sanatı oluşturulur. 13. Bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamlarını düşündürecek şekilde kullanılması sanatına ................. denir. Bu sanatta esas olan, gerçeği, mecaz yoluyla dolaylı olarak anlatmaktır. 14. Bir durumu, nesneyi, kişiyi olduğundan üstün ya da aşağı gösterme sanatına ................. denir. Divan edebiyatında yaygın ola rak kullanılan bu sanat, övgü ve yergide kullanılmıştır. 15. Önceden olmuş bir olayı, tanınmış bir kişiyi, yaygın bir düşünceyi hatırlatma sanatına ................. denir.

Cevaplar 1. uyak (kafiye)

6. duraklar

11. mecazımürsel

2. tunç kafiye

7. lirik şiir

12. kişileştirme

3. çapraz uyak (kafiye)

8. hicviye

13. kinaye

4. beyit

9. mesnevi

14. abartma (mübalağa)

5. hece ölçüsü

10. kendisine benzetilen

15. telmih

ünite

12

D 1.

Bir övgü şiiri olan kaside en az otuz üç en çok doksan dokuz beyitten oluşur.

2.

Genellikle sevgi, güzellik konularını işleyen gazellerin ilk beytine matla, son beytine makta denir.

3.

Rubai, Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı dört dizeden oluşan bir nazım biçimidir.

4.

Naat, Allah’ın birliğini ve yüceliğini konu edinen kaside nazım biçimiyle oluşturulan türdür.

5.

Batı edebiyatından alınan sone, terza-rima nazım biçimlerini edebiyatımızda en çok Servetifünuncular kullanmıştır.

6.

Dramatik şiir, öğretme amacı güden; bilim, sanat, düşünce, din, ahlak gibi değişik alanlara özgü bilgiler veren, kurallar ve ilkeler öğreten şiir türüdür.

7.

Tariz söz sanatı, bir kimseyle alay etmek; bir kimseyi yermek, iğnelemek, küçük düşürmek; bir durumla dalga geçmek amacı ile oluşturulur.

8.

Gerçek nedeni herkesçe bilinen bir olayın daha güzel bir neden gösterilerek anlatılmasıyla telmih sanatı oluşturulur.

9.

Tenasüp söz sanatı, dizelerde anlam bakımından birbiriyle ilgili sözlerin bir arada kullanılmasıdır.

10.

Bilinen bir olayı, durumu, bilmez görünerek tecahülüarif sanatı yapılır.

11.

İnsan kişiliğini canlandıran varlıkların insan gibi bilinçli bir şekilde konuşturulmasıyla cinas söz sanatı yapılır.

12.

Tekrir, birden çok anlamı olan bir sözün aynı cümle, mısra ya da beyitte en az iki anlama gelebilecek şekilde kullanılmasıdır.

Y

13

Cevaplar

5

1. D

2. D

2. Y

24 Y

5. D

6. Y

7. D

8. Y

9. D

10. D

11. Y

12. Y

Hayır, hayal ile yoktur benim alışverişim

İnan ki her ne demişsem görüp de söylemişim

(1. ve 2. soruları Mehmet Akif Ersoy’un yukarıdaki beytine göre cevaplayınız.)

1. Şiirin ölçüsünü yazınız.

2. Dizelerdeki kafiye ve redifi gösteriniz.

Okuma yok, yazma yok, bilmeyiz eski, yeni

Kuzular bize söyler yılların geçtiğini,

Arzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yüksek,

Önümüzde bir sürü, yanımızda bir köpek

(3, 4, 5 ve 6. soruları yukarıdaki dörtlüğe göre cevaplayınız.)

3. Dörtlüğün kafiye örgüsünü (şemasını) gösteriniz.

4. Dörtlükteki kafiyeleri bularak kafiyelerin türünü yazınız.

5. Dörtlüğün hangi şiir türüne özgü nitelikler taşıdığını yazınız.

6. Şiirdeki en belirgin söz sanatını açıklayarak yazınız.

ünite

14

Çepeçevre bahar içinde bir yer gördük

Ferhat ile Şirin’i beraber gördük

Baktık geceden fecre kadar ellerde

Yıldızlara yükselen kadehler gördük

(7, 8, 9 ve 10. soruları yukarıdaki dörtlüğe göre cevaplayınız.)

7. Dörtlüğün nazım biçimini (şeklini) yazınız.

8. İkinci dizedeki söz sanatını açıklayarak yazınız.

9. Dörtlüğün kafiye örgüsünü (şemasını) gösteriniz.

15

10. Dörtlükteki kafiye ve redifleri gösteriniz.

5

1.

fasikül

SI

LMA I R I D N LA

NIF I S N İ R LE ası METİN ndırılm rin Metinle

Sınıfla

ÖĞRETEN TEST

1

I

METİNLERİN SINIFLANDIRILMAS Metinlerin Sınıflandırılması

1. Edebî metinler, olay çevresinde gelişen metinler ve coşku ve heyecanı dile getiren metinler olmak üzere ikiye ayrılır.

Düşünsel metinler, bir düşünceyi dile getirdiğinden öğretici olur. Bu türlerde sanat kaygısı duyulmaz. Metinde okuyucuyu bilgilendirme amacı öne çıkar.

Aşağıdakilerin hangisinde verilenler, aynı edebî tür grubu içinde yer almaz?

A) Roman, öykü, halk hikâyesi

B) Makale, fıkra, eleştiri

C) Trajedi, komedi, dram

D) Söylev, röportaj, mülakat

E) Biyografi, destan, mektup

2.

Düşüncenin sanat kaygısı taşınmadan ortaya konduğu edebî türlere “düşünsel tür” denir.

Aşağıdakilerden hangisi düşünsel türler içinde yer almaz?

A) Felsefi metinler

3. Bilginin olduğu gibi verildiği metinlerde,

B) Makale

D) Öykü

C) Deneme

E) Bilimsel metinler

I. metin: Fuzuli, Türk edebiyatının bilinen şairlerindendir. Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler yazmıştır. Ancak Türkçe yazdığı şiirler daha çok bilin-

kelimeler gerçek anlamda kullanılırken

mektedir. Bugün sadece Türkiye’de değil, Irak Türkmenleri arasında ve

bilginin süslenerek aktarıldığı metinlerde

Azerbaycan’da bu şiirleri çok okunmaktadır.

kelimeler mecaz anlamda kullanılır, sanatlı söyleyiş bilginin önüne geçebilir.

II. metin: Fuzuli, Türk edebiyatının doruklarındandır. O dorukta, sadece Türkçenin değil, Arapça ve Farsçanın da bayrağı dalgalanmaktaydı bir zamanlar. Ne var ki sadece Türkçenin bayrağı kaldı bugün o dorukta. Bu bayrağın kimi bekçileri Anadolu’dan, kimileri Kerkük’ten, kimileri Bakü’den

11


2

Öğreticilikle sanatsal yön arasında âdeta zıt bir ilgi vardır. Metinde öğreticilik ağır bastıkça sanatsal yön, arkaya çekilir. Bunun için, sanatsal metnin öğretici olmayan metinler arasında yer alması beklenir.

Bu iki metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. metin, öğretici metindir.

B) II. metinde sanatlı söyleyiş ağır basmaktadır.

C) I. metinde sözcükler gerçek anlamda kullanılmıştır.

D) II. metinde mecaz anlamlı kelimeler çoktur.

E) Her iki metinde de söz sanatlarına başvurulmuştur.

4.

Aşağıdakilerden hangisi bir sanatsal metindir?

A) Yalnızlık duygusunu bir kır çiçeği üzerinden anlatan bir şiir

B) Bir tiyatro binasında yapılan etkinlikleri anlatan bir broşür

C) Servetifünun şiirini konu alan bir eleştiri yazısı

D) Ünlü bir sinemacının yaşamını konu alan bir biyografi yazısı

E) Gürültü kirliliğinin neden olduğu sorunları anlatan bir makale

ünite

yola çıkmışlar; onun gönüllü muhafızlığını üstlenmişler.

METİNLERİN SINIFLANDIRILMAS

I

1

Metinlerin Sınıflandırılması

1.

Aşağıdakilerden hangisi göstermeye bağlı bir edebî

4.

Edebî metinler; öğretici metinler (makale, eleştiri…), coşku

ve heyecanı dile getiren metinler (söylev, söyleşi…), olay

metindir?

A) Roman

B) Hikâye

D) Dram

C) Masal

E) Söylev

Dünyamızı saran karanlığa bilim adamı daha çok akıl, sanat adamı daha çok sezgiyle ışık salıyor. Biri mantıkla, biri

çevresinde gelişen metinler (roman, hikâye…), gösterme-

coşkuyla kazanıyor; biri öğreterek, biri sarsarak uyarıyor bizi.

ye bağlı metinler (tiyatro), konusunu kişilerin yaşamından IV

V

alan metinler (biyografi, otobiyografi…) gibi değişik sınıflandırmalara tabi tutulabilir.

Bu cümlede altı çizili bilgilerden hangisi ile ilgili örnekleme yanlıştır?

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi bir sanat adamına ait olabilir?

III

I

II

2.

KONU TESTİ

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Televizyon, bugünün vazgeçilmez ev araçlarından biri hâline geldi.

Yıldızlı Soru 1

B) Fatih Sultan Mehmet, genç yaşta padişah oldu Osmanlı sarayında.

C) İnleyen rüzgârın yaydığı balçık kokusu nehrin ölümünü haber veriyordu.

D) Osmanlı mimarisinde eski yazının en az nakışlar ka-

Metinler sınıflandırılırken aşağ ıdakilerden hangisi ölçüt olarak alınmaz?

dar yeri vardır.

E) Kentin ara sokakları, yörenin özenle kesilmiş kara taş-

A) Hangi tarihte oluşturulduğu

larıyla döşenmişti.

B) Dilin hangi işlevde kullanıldığı C) Metinde neyin amaçlandığı

3.

D) Anlatım türlerinden hangisiyle yazı

ldığı

Uzun zamandır görmek istediğimiz Bursa’ya gitmek için

E) Gerçekliğe ne derece bağlı kalın

dığı

bir pazar sabahı İstanbul’da 07.00’deki otobüse bindik, 3 saatlik bir yolculukla Bursa terminaline vardık. Otobüs terminali, aynı zamanda pek çok markanın ve renk renk tabelaların olduğu

3

bir yer. Terminal çıkışında belediye

otobüsleri kalkıyor şehir merkezine. Bunlardan birine binip Ulu Cami’ye gittik. Hedefimiz öncelikle Uludağ eteklerine kurulan Cumalıkazık’a gidip kahvaltı yapmak ve köyü gez-

5.

türüdür?

mek...

1

Aşağıdakilerden hangisi ötekilerden farklı bir metin

Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-

nemez?

A) Konusunu kişinin yaşamından almaktadır.

B) Estetik zevk vermek için kaleme alınmıştır.

C) Sanatlı bir söyleyişten kaçınılmıştır.

D) Kelimeler, genellikle gerçek anlamda kullanılmıştır.

E) Dil, göndergesel işlevde kullanılmıştır.

A) Anı

B) Mektup

D) Biyografi

C) Günlük

E) Fabl

KONU TESTİ

6.

1

I

METİNLERİN SINIFLANDIRILMAS Metinlerin Sınıflandırılması

Büyük şairler ender gelir. Biz yaşlanırız, dağlar bile yaşla-

9.

ötekilerden farklı bir metindir?

nır, onlar hep genç kalır. Bahar ve okyanuslar da böyledir. Bir de yanardağlar... Büyük şairler, ateş püskürdüğü andan

A) Tarih kitabı

benzer. Dibine ulaşılamaz derinliklerin, büyük dalgaların,

B) Felsefe ile ilgili bir metin

ateşle solumanın, tomurcuğun ve tohumun ikizidirler on-

C) Halk hikâyesi

D) Sosyoloji ile ilgili bir makale

E) Dil bilgisini anlatan bir kitapçık

sonsuza dek artık hep o adla anılacak olan yanardağlara

lar. Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-

Aşağıdakilerin hangisi oluşturulma amacı bakımından

nemez?

A) Estetik zevke önem verilmiştir.

B) Benzetmeden yararlanılmıştır.

C) Olay çevresinde gelişen bir metinden alınmıştır.

D) Sanatlı söyleyiş ağır basmaktadır.

E) Karşılaştırma yapılmıştır.

7.

Aşağıdakilerden hangisi sanatsal bir metin değildir?

A) Şiir

B) Manzum hikâye

C) Roman

D) Makale

10. Metinler aşağıdakilerden hangisi ile gruplandırılamaz?

A) Anlatımın türü bakımından

B) Cümlelerin yapısı bakımından

C) Dilin işlevi bakımından

D) Yazılış amacı bakımından

E) Gerçekle ilişkisi bakımından

E) Dram


11


8.

Büyük sanatçılar, dünyaya yeniden gelseler aynı eserleri

A) Deneme

B) Makale

D) Söylev

C) Söyleşi

E) Roman

oluşturmazlar. Çünkü sanat eseri belirli bir çağın ürünüdür. Her eserin arkasında şahsi bir tutku ya da yaşanan dönemin etkileyici, bazen de zorlayıcı koşulları yatar. Yeniden dünyaya gelecek sanatçı, aynı ruh hâlini yaşayamayacağı gibi aynı koşulları da bulamayabilir.


12. Aşağıdakilerden hangisi göstermeye bağlı metinlerin

nemez?

özelliklerinden biri değildir?

A) Öğretici bir metinden alınmıştır.

A) Genellikle sahnelenme amacıyla yazılması

B) Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.

B) Diyalogların önemli bir yer tutması

C) Estetik bir zevk uyandırma amacı yoktur.

C) Okuyucuya bilgi verme amacıyla kaleme alınması

D) Okuyucuya bilgi verme amacı vardır.

D) Trajedi, komedi ve dram gibi türlere ayrılması

E) Sanatsal bir metinden alınmıştır.

E) Bir olay çevresinde gelişmesi

ünite

4

hangisi bir olay çevresinde gelişen

edebî metinlerdendir?


I

Metinlerin Sınıflandırılması


hangisi kurmaca metinler arasında

16. (I)

yer almaz?

1

KONU TESTİ

Anlatmaya bağlı edebî metinler destan, masal, halk

hikâyesi, meddah, orta oyunu, karagöz, hikâye ve ro-

A) Genç Osman’ın yaşamını konu alan bir trajedi

B) Eski İstanbul’un yoksul sokaklarını anlatan bir manzu-

mandır. (II) Göstermeye bağlı edebî metinler de tiyatro genel başlığı altında toplanmaktadır. (III) Her iki gruptaki metinlerin ortak özellikleri, insana özgü bir gerçekliğin

me

kurmacanın imkânlarıyla yorumlanması, dönüştürülmesi; bir olay örgüsünde birleşip bütünleşerek bir araya gelen

C) Toroslar yöresini anlatan bir roman

D) Saraydan kız kaçırmayı anlatan bir halk hikâyesi

E) Ay’da suyun bulunmasını anlatan bir belgesel

kişi, mekân, zaman gibi ögeler yardımıyla insana özgü soyut gerçekliğin somutlaştırılmasıdır. (IV) Anlatmaya bağlı edebî metinler ile göstermeye bağlı edebî metinler arasındaki temel farklılık anlatma ve gösterme kelimeleriyle ifade edilen anlatma biçimlerindedir. (V) Anlatma esasına bağlı edebî metinler, yaşadığımız dünyada gerçekleşmiş veya gerçekleşen bir olayı, görünüşü olduğu gibi anlatmazlar.


14. Aşağıdakilerden hangisi anlatmaya bağlı bir sanatsal

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

metindir?

A) Mektup

B) Dram

D) Söylev

C) Gezi yazısı

E) Hikâye

17. Aşağıdakilerden hangisi bir sözlü anlatım türüdür?

15. Geniş kanatlı bir kuş, gökyüzünü arşınlar gibi uçuyordu. Kanatları akşam güneşiyle altın rengine bürünüyordu ba-

A) Röportaj

B) Söyleşi

D) Mektup

C) Anı

E) Trajedi

zen. Hasat günlerine yaklaşan tarlalar motifleri özenle do-

5

kunmuş bir Anadolu kilimini andırıyordu. Avcılar, tarlaları bölen incecik bir yolun sonuna yaklaşırken katil tüfeklerini göğe doğrulttular. Tüfeklerin ağzından bir çığlık yükseldi, kuşun kanadında bir ağıda dönüştü, altın rengi bir tarlaya doğanın bir acısını daha anlatan kırmızı bir motif eklendi.

Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

1

18. Anlatmaya bağlı metinlerde üzerinde yaşadığımız dünyada görülen varlık, eşya, insan ve olaylardan hareketle yeni

A) Kurmaca bir metindir.

B) Bir olay çevresinde gelişen metinlerdendir.

C) Betimlemeden yararlanılmıştır.

D) Hissetirme değil, bilgilendirme amaçlanmıştır.

E) Sanatlı bir söyleyişe yer verilmiştir.

bir evren anlatılmaktadır. Bu, ---- evren olarak adlandırılır.

Bu metinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) kurmaca

B) sanal

D) değişken

C) uyduruk

E) gerçek

ÜNİTE TESTİ

I


1

Anlatmaya bağlı metinlerle göstermeye bağlı metinleri

1.

4.

karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

içimin birden serinlediğini hissettim. Oysa dışarıda aynı sıcak vardı. Hem de rutubetle ıslanıp iyice dayanılmaz

A) Anlatmaya bağlı metinler okunma amacıyla yazılırken

olmuş bir sıcaktı bu seferki. Girne’ye inmeden önce yolu-

göstermeye bağlı metinler sahnelenme amacıyla yazı-

mun üstündeki St. Hilarion Kalesi’ne tırmandım. Üstünde

lır.

bulunduğu kayayla âdeta özdeşleşmiş kaleden Girne’ye

B) Anlatmaya bağlı metinler bir olay çevresinde gelişir-

bakarken kendimi bir kartala benzettim. Her şeyi yüksek-

ken göstermeye bağlı metinler bir durum çevresinde

lerden gören kartal gibi, Akdeniz’i Girne’den Taşucu’na

gelişir.

kadar seyrettim. Zirvenin serin rüzgârından hiç ayrılmak istemedim.

C) Her iki metin türünde de gerçeği olduğu gibi anlatma değil, kurmaca bir dünya oluşturma söz konusudur.

amacı öne çıkarılabilir. E) Anlatmaya bağlı metinler için dekor, kostüm gibi ögeler söz konusu değilken göstermeye bağlı metinlerde bu unsurlar vardır.

Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

D) Her iki metin türünde de sanatsal bir zevk uyandırma

Beşparmak Dağları’nı aşıp Akdeniz’in laciverdini görünce

A) Konusunu kişilerin yaşamından almaktadır.

B) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

C) Kurmaca bir metinden alınmıştır.

D) Dokunma duyusuna seslenen ayrıntılar vardır.

E) Benzetmelere yer verilmiştir.

5.

Doğayı bir kız güzelliğinde görmek isteyenler, buraya ilk-

Aşağıdakilerden hangisini gazete çevresinde gelişen

2.

metinlerden değildir?

A) Söyleşi

B) Fıkra

D) Makale

C) Eleştiri

E) Gezi yazısı

11


6

baharda gelmelidir. Kendi sakinliğini size sunan zümrüt yeşili otları çiğneyerek dolaşırsınız o zaman. Vadiden akan ırmağın şelalesi serinletir sizi. Güler yüzlü kavaklar eğilip sizi selamlarken gökyüzünde bir tek bulut bile göreAşağıdakilerden hangisinde bir metnin özelliği yanlış verilmiştir? Tür

Metin

mezseniz. Kuşların orkestrası tam bir uyum içindedir.

Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) Roman

Bir olay çevresinde gelişen metin

A) Estetik bir zevk uyandırma amacı yoktur.

B) Anı

Öğretici metin

B) Doğal gerçeklikle açıklanmayacak ayrıntılar vardır.

C) Röportaj

Gazete çevresinde gelişen metin

D) Orta oyunu

Göstermeye bağlı metin

C) Betimlemeden yararlanılmıştır.

E) Deneme

Konusunu kişilerin yaşamından alan

D) Bir öneriye yer verilmiştir.

E) Sanatlı söyleyişe yer verilmiştir.

metin

ünite

3.


I

6.

Bir tarih metni ile bir romanı karşılaştıran aşağıdaki

I. Anı

II. Mektup

III. Gezi yazısı

IV. Destan

tılır; romanda doğal gerçeklikle uyuşmayan ayrıntılara

V. Tarih

yer verilebilir.

Yukarıdakilerden hangisi gerçeklikle ilişkisi bakımın-

A) Tarih metni kurmaca değildir; roman kurmaca bir metindir.

B) Tarih metninde doğal gerçeklikle uyuşan olaylar anla-

dan ötekilerden farklı bir metindir?

C) Tarih metni doğrudan bilgi verme amacıyla yazılırken romanda bilgi; olay ve betimlemeler içinde eritilerek

A) I.

verilir.

ÜNİTE TESTİ

10.


1

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Tarih metninde gerçek kahramanlar varken romandaki kahramanlar yazarın düş ürünü olabilir.

E) Tarih metni, anlatmaya bağlı edebî metinler içinde yer alırken roman, göstermeye bağlı edebî metinler içinde yer alır.

11. Aşağıdaki metin türlerinin hangisinde betimleyici anlatımın önemli bir yer tutması beklenir?

7.

Aşağıdakilerden hangisi kurmaca bir metin değildir?

A) Masal

8.

B) Efsane

D) Anı

C) Destan

A) Hikâye

B) Makale

D) Deneme

C) Fıkra

E) Eleştiri

E) Öykü

Roman, masal, destan gibi anlatmaya bağlı metinlerde aşağıdaki anlatım türlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici anlatım

B) Tartışmacı anlatım

C) Açıklayıcı anlatım

D) Tanımlayıcı anlatım

E) Kanıtlayıcı anlatım

12. Halkımız klasik müziği neden sevmiyor, düşündünüz mü hiç? Bilgisizlikten, gerilikten mi? Sanmam. Dinlemiyor da ondan. Sıra klasiğe geldi mi çat kapanıyor radyolar, televizyonlar. Sırf kalabalıklara katılmak için konserlere gidip de klasik müzik tutkunu olanları hatırlıyorum da… Onlardan bazıları benim gibi eski tutkunlardan daha çok tutuluyor evrensel müziğe. Örneğim yeterli oldu mu acaba?

9.


A) Metinler yazılış amaçlarına göre sınıflandırılabilir.

B) Bazı sanatsal metinler anlatmaya bağlı metinler içinde yer alır.

C) Göstermeye bağlı metinlerde tip, karakter gibi unsurlar bulunur.

1

D) Bilimsel metinler, öğretici metinler içinde yer alır.

E) Göstermeye bağlı metinlerde dil hep göndergesel işlevde kullanılır.

Yoksa başka örnekler mi sıralayalım?



B) Sohbet havasında yazılmıştır.

C) Dilin kanalı kontrol işlevinde kullanılmasına örnek vardır.

D) Anlatmaya bağlı bir edebî metinden alınmıştır.

E) Tartışmacı anlatım ağır basmaktadır.

7

ÜNİTE TESTİ

I


1

13. Girne’ye indiğimde, kenti begonvillerin kırmızıya, zakkum-

16. (I)

ların pembeye ve beyaza boyadığını gördüm. Bellapais’te

Millî Edebiyat Dönemi’nde girmiştir. (II) Bu metinlerde ge-

kendimi bohem bir kasabada buldum. Manastırın yıkık du-

nellikle güncel bir olay veya konu işlenir. (III) Gazetede

varlarının üstünden adanın kuzey sahillerini, turkuaz koy-

nehir yazılara yer verilmekle birlikte genellikle yazılar kısa

larını seyrettim. Güzelyurt’ta yeşile doydum. Karpaz’ın tur-

olur. (IV) Bu da yazarları söyleşi, fıkra gibi yazı türlerini

kuaz koylarında Akdeniz’le kucaklaştım. Gazimagusa’da

bulmaya yöneltmiştir. (V) Öğretici anlatımın ağır bastığı bu

Haçlıların, Kudüs’e giden hacıların, Cenevizlilerin, Ve-

metinlerde dilin anlaşılır ve akıcı olması amaçlanır.

nediklilerin, Osmanlıların izlerini sürdüm. Akşamlarımı Girne’nin limanında şenlendirdim. Kıbrıs mutfağının lez-


zetli yemekleriyle damağıma bayram ettirdim.

A) I.


Gazete çevresinde gelişen metinler Türk edebiyatına

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

nemez?

A) Konusunu kişilerin yaşamından almıştır.

B) Gezi notlarından derlenmiştir.

C) Olaylar bir sıra içinde anlatılmıştır.

D) Anlatıma kişisellik katılmamıştır.

E) Kurmaca bir metin değildir.

17. Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin tümü olaya dayalı metinlerin içinde yer alır?


hangisinde doğal gerçeklikle uyuş-

mayan ayrıntılar bulunmaz?

A) Destan

B) Masal

D) Anı

11


C) Efsane

E) Fabl

A) Roman, deneme, fıkra

B) Şiir, manzum hikâye, destan

C) Roman, öykü, fabl

D) Eleştiri, deneme, hikâye

E) Söylev, roman, panel

8

15.

I. Manzum hikâye

II. Mensur şiir

III. Saf şiir

IV. Destan

V. İnceleme

Yukarıdakilerden hangisi sanatsal metinler içinde yer

18. Aşağıdakilerden hangisi sanatsal metinler içinde yer

A) I.

alır?

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Mektup

B) Biyografi

D) Anı

C) Otobiyografi

E) Fabl

ünite

almaz?


I

1.

Aşağıdakilerden hangisi olay çevresinde oluşan edebî

4.

metinlerin özelliklerinden değildir?

ÜNİTE TESTİ

“Estetik-kurmaca” kavramları aşağıdaki edebî türlerden hangisi ile ilgilidir?

A) Kişi, zaman, mekân kavramları vardır.

B) Bir olay örgüsüne sahiptir.

C) Öğretici metinler içerisinde yer alır.

D) Estetik kaygı ile oluşturulur.

E) Kurmaca bir yapıya sahiptir.

2.

2

Aşağıdakilerden hangisi göstermeye bağlı metinleri, anlatmaya bağlı metinlerden ayıran bir özelliktir?

A) Biyografi

B) Deneme

D) Destan

C) Günlük

E) Sohbet

5.

I. Metnin uzunluğunun

II. Kullanılan dilin işlevinin

III. Yazarın amacının

IV. Gerçekliğin ele alınışının

V. Kullanılan üslubun

Edebî metinlerin, öğretici metinler ve sanatsal metinler şeklinde sınıflandırılmasında yukarıdaki numara-

A) Bir olay çevresinde gelişmesi

lanmış özelliklerden hangisinin etkisi yoktur?

B) Kurmacaya dayanması

A) I.

C) Sahnelenmek amacıyla yazılması

D) Estetik kaygı ile kaleme alınması

E) Belirli bir plana uyularak oluşturulması

6.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Metinler sahip oldukları özellikler bakımından çeşitli şekillerde sınıflandırılırlar. Gerçeklerin sanatçının hayal, duygu ve düşünce dünyasında yorumlanması ve şekillenmesiyle meydana gelen sanatsal metinler ---- ve ---- olmak üzere iki alt başlığa ayrılır.

1

3.

I. Yoruma açık olmak

II. Kurgulanabilir olmak

III. Üslup kaygısı taşımak

A) yazılı anlatım – sözlü anlatım

IV. Açıklamalara yer vermek

B) öğretici metin – kurmaca metin

V. Gerçekliği yansıtmak

C) göstermeye bağlı metin – coşku ve heyecanı dile geti-

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangi ikisi öğ-

si getirilebilir?

retici metinlere aittir?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.


C) II. ve III.

E) IV. ve V.

ren metin

D) kurmaca metin – anlatmaya bağlı metin

E) coşku ve heyecanı dile getiren metinler – olay çevresinde gelişen metinler

9

ÜNİTE TESTİ

I


2

Sanatsal metinlerde aşağıdaki anlatım türlerinin han-

7.


gisine başvurulmaz?

hangisi öğretici metinler arasında

yer almaz?

A) Kanıtlayıcı anlatıma

A) Siyasi bir partinin yayınladığı seçim bildirisi

B) Fantastik anlatıma

B) Bir kişinin gezip gördüğü yeri anlattığı gezi yazısı

C) Öyküleyici anlatıma

C) Trafik kazasını konu alan bir gazete haberi

D) Epik anlatıma

D) Tutuklu bir sanatçının cezaevinden yazdığı mektup

E) Betimleyici anlatıma

E) Toplumsal düzensizliği konu alan bir masal

11. Aşağıdaki

metinlerden hangisinde gerçeklik yorum-

lanmadan aktarılır?

8.

Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Öğretici metinler, sözü edilen konu hakkında bilgi ver-

A) Masal

B) Biyografi

D) Fabl

C) Trajedi

E) Destan

meyi amaçlar.

B) Sanatsal metinlerde anlatılanların hepsi yaşanmıştır.

C) Edebî metinlerde dil estetik bir kaygı ile oluşturulur.

D) Öğretici metinler, yoruma ve farklı düşünmeye kapalıdır.

E) Kurmaca metinlerde öğreticilikten uzak durulur.

11


12.

I. Edebî zevk verir.

II. Estetik bir kaygı ile oluşturulur.

III. Yorumlanabilir bir yapıya sahiptir.

IV. Doğal gerçekliğe bağlı kalınır.

V. Yan ve mecaz anlam yönünden zengindir.

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangisi öğretici metinlere aittir?

10

A) I.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır? Sınıflanmış Metin

13. Aşağıdakilerden Metin Türü

A)

Göstermeye bağlı metin

dram, trajedi

B)

Anlatmaya bağlı metin

masal, roman

C)

Gazete çevresinde gelişen

makale, deneme

metin D)

Sanatsal metin

gezi yazısı, günlük

E)

Kişisel hayatı konu alan

biyografi, mektup

metin

hangisi anlatmaya bağlı metinlerin

özelliklerinden biri değildir?

A) Bir olay etrafında şekillenmesi

B) Kurgusal bir yapıya sahip olması

C) Okuyucuya bilgi vermesi

D) Üslup kaygısı taşıması

E) Kişi, mekân, anlatıcı gibi ögelerin bulunması

ünite

9.

B) II.

1.

Makale, deneme, söyleşi ................................... metinler içinde yer alır.

2.

................................... metinlerde yazar doğal gerçeklikten farklı bir evren oluşturur.

3.

Öğretici metinlerde yazarın amacı sanatsal bir zevk vermek veya heyecan uyandırmak değil, ............................

4.

Gazete çevresinde oluşan edebî metinler Türk edebiyatında ilk kez ................................... Dönemi’nde görülmeye başlanmıştır.

5.

Saf şiir, manzume, manzum hikâye, destan gibi türlerde sanatçının amacı doğrudan bilgi vermek değil, ........................ vermek ve ................................... uyandırmaktır.

6.

Roman, hikâye gibi türlerde ................................... ve ................................... anlatımlar ağır basar.

7.

Mülakat, forum, sunum gibi türler ................................... anlatım içinde yer alır.

8.

Öğretici metinlerde dil, daha çok ................................... işleviyle kullanılır.

9.

Metinler, genel olarak ................................... metinler ve ................................... metinler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Birinci grupta bilgi öne çıkarken ikinci grupta estetik zevk metnin niteliğini belirler.

10. Okuyucuya bir konuda doğrudan bilgi vermekten çok, onda bir beğeni inceliği oluşturmaya yönelik, estetik bir zevkin ürünü olan metinlere ................................... metinler denir. 11. Şiir, düz yazı biçiminde olan metinlerden farklı olarak ................................... dile getiren metin sınıflaması içinde yer alır. 12. Öğretici metinlerde ................................... değil, okuyucunun bilgisinin artırılması amaçlanır. 13. Anı, gezi yazısı, biyografi gibi türler, konusunu ................................... metinler içinde yer alır. 14. ................................... metinlerde, yazar tanıklık ettiklerini veya başkalarından duyduklarını kendi düş dünyasında yapılandırarak onlara olduğundan farklı bir biçim verir, zaman zaman yaşanabilirin sınırları dışına çıkar, okuyucunun düş sınırlarını zorlayarak onun hayal kurma yeteneğini geliştirir. 15. Dram, ................................... bağlı bir edebî metindir.

Cevaplar

1

1. öğretici

6. öyküleyici, betimleyici

11. coşku ve heyecanı

2. Kurmaca

7. sözlü

12. estetik zevk vermek değil

3. bilgi vermektir

8. göndergesel

13. kişilerin yaşamından alan

4. Tanzimat

9. öğretici, sanatsal

14. Kurmaca

5. estetik bir zevk, heyecan

10. sanatsal

15. göstermeye

11

D 1.

Coşku ve heyecanı dile getiren metinlerde estetik bir zevk vermek amaçlanır.

2.

Metinleri gerçeklikle ilişkileri bakımından sınıflandırmak mümkündür.

3.

Anlatmaya bağlı metinler, “öğretici metinler” ve “sanatsal” metinler olmak üzere ikiye ayrılır.

4.

Sahnelenmek üzere yazılması, göstermeye bağlı metinleri diğer metinlerden ayıran temel özelliktir.

5.

Mektup ve anı kurmaca metinler içinde yer alır.

6.

Bilginin açıklayıcı ve tartışmacı anlatım içinde verildiği metinlerde kişi, mekân, anlatıcı gibi hikâye unsur-

Y

larına yer verilmez. 7.

Kurmaca metinlerde, okuyucunun bilimsel gerçekliği bütün unsurları ile olduğu gibi kavraması, böylece bilgiyi davranışlarda göstermesi amaçlanır.

8.

Gazete çevresinde gelişen metinlerde genellikle günlük bir konu kısa bir şekilde anlatılır.

9.

Gazete çevresinde gelişen metinlerde bilginin kanıtlanmasından çok dilin ustaca kullanılmasıyla okuyucunun bir habere inandırılması amaçlanır.

10.

Yazarın metni oluşturma amacı onun oluşturacağı metnin hangi metin sınıfı içinde yer alacağını belirler.

11.

Tanzimat Dönemi’nde gazetelerin yayımlanmaya başlaması Türk edebiyatını metin türleri bakımından zenginleştirmiş ve okuyucuya farklı türler içinde ulaşma olanaklarını artırmıştır.

12.

Coşku ve heyecanı dile getiren metinlerde kelimeler genellikle gerçek anlamda kullanılır, sanatlı söyleyişten kaçınılır.

12 13.

Konusunu kişilerin yaşamından alan metinler, kurmaca metinler içinde yer alır.

14.

Okuyucuya doğrudan bilgi vermeye yönelik metinler, sanatsal metinler içinde yer almaz.

15.

Diyalog ve monologlardan oluşmak anlatmaya bağlı bütün edebî metinlerin ayırıcı özelliklerindendir.

1. D

2. D

3. Y

4. D

5. Y

6. D

7. Y

8. D

9. Y

10. D

11. D

12. Y

13. Y

14. D

15. Y

ünite

Cevaplar

A. Aşağıdaki metinleri karşılarındaki türlerle eşleştiriniz. 1.

Makale

a) Olay çevresinde oluşan edebî metinler

2.

Dram

b) Göstermeye bağlı metinler

3.

Şiir

c) Öğretici metinler

4.

Roman

d) Coşku ve heyecanı dile getiren metinler

5.

Biyografi

e) Konusunu kişilerin yaşamından alan metinler

B. Aşağıdaki türleri karşılarındaki metin türleri ile eşleştiriniz. 1.

Sunum

a) Öğretici metin

2.

Deneme

b) Kurmaca metin

3.

Hikâye

c) Coşku ve heyecanı dile getiren metin

4.

Kaside

d) Sözlü anlatım

5.

Trajedi

e) Göstermeye bağlı metin

C. Aşağıdaki metin türlerini karşılarındaki yazı türleri ile örneklendiriniz. 1.

Sanatsal metin

a) Şiir

2.

Öğretici metin

b) Mektup c) Hikâye d) Fıkra

13

e) Manzume f) Otobiyografi

Cevaplar A. 1. c

2. b

3. d

4. a

5. e

1. d

2. a

3. b

4. c

5. e

a. 1

b. 2

c. 1

d. 2

e. 1

B.

1

C. f. 2

1. Kurmaca metinlerin özelliklerini yazınız.

2. Edebî metinlerin hangi özellikler dikkate alınarak sınıflandırıldığını yazınız.

3. Bir edebî metinle bir tarih metni arasındaki farkı yazınız.

4. Topkapı Sarayı ilk yapıldığında onun daha çok, idari bir merkez olarak kullanılması düşünülmüştü. Eski sarayda ise yalnızca harem bulunuyordu. Bu durum Kanuni Sultan Süleyman dönemine kadar sürdü. Bu dönemden itibaren hem devletin idare merkezi hem de padişahların evi oldu. Saray karmaşık dört ana avlu ve pek çok küçük yapıdan oluşmaktadır. Topkapı Sarayı, saltanat ikametgâhı olarak varlığını sürdürdüğü dönemlerde saray ahalisi 4.000 kişiye kadar varmaktaydı. 19. yüzyılda “Topkapı Sarayı” adıyla yeni bir köşk yapılmasının ardından bütün yeni saraya “Topkapı Sarayı” denilmeye başlandı.

Bu metnin neden sanatsal metin sayılmayacağını yazınız.

5. Olaya dayalı metinlere üç örnek veriniz.

6. Göstermeye bağlı metinleri olaya dayalı diğer metinlerden ayıran özellikleri yazınız.

ünite

14

7. Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek;

Dağlardan çektiriler, kalyonlar çekilecek;

Kerpetenlerle surun dişleri sökülecek

Yürü, hâlâ ne diye oyunda oynaştasın?

Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın!..

Sen de geçebilirsin yârdan, anadan, serden....

Senin de destanını okuyalım ezberden...

Haberin yok gibidir taşıdığın değerden...

Elde sensin, dilde sen, gönüldesin baştasın...

Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın!..

Yukarıdaki metnin türünü ve bu metinde dilin genel olarak hangi işlevde kullanıldığını yazınız.

8. I. Metin: İki kayık boyu genişliğindeki gümüş ırmak, bir ney sesinin olgunluğuyla akıyordu küf yeşili kırlar arasında. Yorgun muydu, bilinmez. Ama dertli olduğu kesin. Ağlamayı unutmamış ama derdini seslendirmeyi gereksiz bulan, beni hâlimden anlayın diyen bir eski zaman yolcusu gibi yol alıyordu.

15

II. Metin: Genişliği on metreyi bulan ırmak yeşil kırlar arasında akıyor. Irmağın sağında solunda pirinç tarlaları var. Irmak, kış ayları dışında genellikle gürültüsüzdür ve kendi yatağında akar. Ancak karların eridiği ilkbahar aylarında taşar ve uzaklardan işitilen gürültüyle ilerler.

Yukarıdaki iki metni, gerçeklikle ilişkisi ve sanatsal metin-öğretici metin gibi özellikler bakımından karşılaş-

1

tırınız.

2.

fasikül

Ö

LER fi N İ T E biyogra M o t İ O C İ fi ra ĞRET ı Biyog

lük - An aber Yazıları n ü G Mektup sı - Sohbet - H e - Eleştiri l zı Gezi Ya neme - Maka De Fıkra -

ÖĞRETEN TEST

1

ÖĞRETİCİ METİNLE,ROtobiyografi Mektup, Günlük, Anı, Biyografi

1.

(I) Dilekçe, bir resmî mektup türüdür. (II) Bir dileğin, durumun, şikâyetin bir makama bildirilmesi için yazılır. (III) Dilekçede sol üst köşede tarih

Dilekçede tarih; ad ve soyadın hemen

bulunur. (IV) Sağ alt köşede dilekçeyi verenin adı, soyadı ve imzası yer

üstünde veya aynı dikey hizada ama

alır. (V) Sol alt köşede ise adres yer alır, dilekçeye bir ek yapılmışsa bu

başlığın sağında yer alır.

eklerin türü ve sayısı adresin hizasında sol alt köşede olur.


2.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bizim gençliğimizde öyle iphoneler yoktu. Kulaklık da bulunmazdı. Biz,

Kişilerin geçmişte yaşadıkları veya tanık-

Saadettin’i, Münir Nurettin’i birlikte dinlerdik, birlikte dinlemek zorun-

lık ettikleri gerçekleri anlattıkları metinle-

daydık. Çoğu zaman 3-5 arkadaş plağı olan birine gider, önce sessizce

re anı denir. Anılar, okuyucuya geçmişte

dinler, ardından dinlediğimizi yorumlardık. Bizim için müzik, paylaşılma-

yaşananlar hakkında bilgi verme ama-

sı gereken bir olguydu. Bir buluşma, kaynaşma aracıydı. Bugünkü gibi

cıyla yazılır.

iphoneye takılan kulaklık marifetiyle insanı yanı başındakinden koparan bir şey değildi.

Biyografi, ünlü bir kişinin yaşamının belgelerden ve ona ait eserlerden de yararlanılarak başkaları tarafından yazılmasıyla oluşan bir hayat hikâyesi çalışmasıdır.


A) Anı türündeki bir metinden alınmıştır.

B) Kurmaca bir metin örneğidir.

C) Öğretici metinler içinde yer alır.

D) Olayların yaşanmasından uzun bir süre sonra yazılmıştır.

E) Anlatıcı, birinci tekil kişidir.

3.

Aşağıdakilerden hangisi, biyografi türündeki yazıların bir özelliği de-

11

A) Kişisel hayatı konu alması

B) Öyküleyici anlatımdan yararlanılması

C) Tanınmış kişilerin yaşamını işlemesi

D) Anlatılan kişiyle ilgili belgelere yer verilmesi

E) Anlatıcının birinci tekil kişi olması

4.

Günlük türü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Konuşma diline yakın bir dille yazılır.

duyguların olduğu gibi anlatıldığı, hiçbir

B) Gerçekler, yaşandığı gibi kaleme alınır.

dış etkinin dikkate alınmadığı yazılardır.

C) Genellikle öyküleyici anlatımdan yararlanılır.

D) Yayımlanmak için yazıldığından bazı ayrıntılara yer verilmez.

E) Geçmişte yazılanlar, yazarının konumuna göre önemli bir tarih belge-

2

Günlükler; kişilerin bir gün boyunca yaşadıklarını yalnız kendileri için yazdıkları,

si olabilir.

ünite

ğildir?


ÖĞRETİCİ METİNLER

Mektup, Günlük, Anı, Biyografi, Otobiyografi

1.

23.06.2010

3.

ANKARA

Ahmet Güneş

İmza

Adres:

B) Anlatılanların, aralarında ilgi kurulmaya uygun bir şekilde dizilmesi gerektiğine

C) Olayların anlaşılmasını güçleştirecek karışıklıklardan kaçınılması gerektiğine

No: 12 Batıkent/Yenimahalle

A) Yaşananların gerçekleşme sırasına göre verilmesi gerektiğine

Kent-koop Mah. 2196. Sokak

Bu cümleden biyografi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

gerekenin yapılmasını arz ederim.

Biyografide olayları kronolojik sıralama içinde vermek; annı engellemek için zorunludur.

Su sayacımız üç gündür çalışmamaktadır. Sayacımızın tamir edilmesi veya değiştirilmesi için

KONU TESTİ

latılanlar arasında doğru bir ilgi kurmak ve kafa karışıklığı-

ASKİ DAİRE BAŞKANLIĞINA

1

D) Kafa karışıklığına yol açacak bilgilere yer verilmemesi gerektiğine

Bu dilekçedeki yanlışın düzeltilmesi için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

E) Yaşananların bir plan doğrultusunda yazılması gerektiğine

Yıldızlı Soru 1

A) Başlıkta kelimelerin ilk harfleri dışındaki harfler küçük yazılmalı.

B) “Ankara” adı, kurum adıyla aynı satırda yazılmalı.

C) Tarih sağ alt köşeye yazılmalı.

D) Metin “arz ederim” yerine “rica ederim” sözüyle bitiril-

Aşağıdakilerden hangisi “anı, günlük, biyografi ve otobiyografi” türü için ortak bir özellik olarak söylenemez? A) Kurmaca bir yapıya sahip olma sı

meli.

B) Kişisel yaşam etrafında gelişmes i

E) Ad-imza bölümü ile adres bölümü yer değiştirilmeli.

C) Öğretici özellik taşıması D) Yaşananların değiştirilmeden veril

mesi

E) Kelimelerin genellikle gerçek anla

mda kullanılması

2.

Aşağıdakilerin hangisinde bir mektup türü yanlış açıklanmıştır?

4.

rilen savaş notları günlük türüne bire bir benzemese de

A) Resmî Mektup: Devlet kurumları arasında yazılan

tarihimizde ilk günlük örneklerini oluşturmaktadır. (II) Ama

veya devlet kurumlarının kişilere gönderdiği mektup-

günlüklerin, Batı edebiyatındaki biçim ve içeriğiyle Türk

lardır.

edebiyatında yer alması Milli Edebiyat Dönemi’ne denk

B) İş Mektubu: Özel kurumlar arasında veya kişilerle ku-

gelmiştir. (III) Direktör Ali Bey’in “Seyahat Jurnali” adlı gezi

rumlar arasında yazılan mektuplardır.

kitabı Batı’daki anlamıyla Türk edebiyatında görülen ilk günlüktür, denebilir. (IV) Bunu şair Nigâr Hanım’ın “ Haya-

C) Edebî Mektup: Kişisel konuları işlemeyen ve ağır bir

tımın Hikâyesi” adlı eseri izler. (V) Cumhuriyet Dönemi’nde

dille yazılan mektuplardır.

ise Nurullah Ataç “Günce” adını verdiği yazılarıyla bu türün

D) Açık Mektup: Kişilerin adresine gönderilmek yerine

gelişmesine katkıda bulunmuştur.

gazete veya dergilerde yayımlanan mektuplardır.

2

E) Özel Mektup: Kişilerin akrabalık, dostluk, arkadaşlık gibi ilişkiler içinde birbirlerine gönderdikleri, içerikleri kendilerini ilgilendiren mektuplardır.

(I) Divan edebiyatı döneminde tutulan “Ruznâme” adı ve-


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3

KONU TESTİ

ÖĞRETİCİ METİNLE,ROtobiyografi

1

Mektup, Günlük, Anı, Biyografi

5.

8.

Kabil büyükelçisiydim. O yıllarda Batı ülkelerinin elçilik görevlileri Afganistan’da kendi aralarında koloni oluşturmuş gibiydiler. Türk elçiliğinin bütün görevlileri gibi ben de o koloni içindeydim. Kendi aramızda Afganistan’dan çok Batı’yı konuşurduk. Yanı başımızdaki Afgan halkı kendi yaşam tarzı içinde bizden habersiz bir serüven içindeydi.

Şah’ın değişim isteğini kesinlikle anlamıyor ve kabul etme-

Bir kimsenin bir gün boyunca yaşadıklarını ve edindiği

ye yanaşmıyordu.

izlenimleri, bu izlenimlerin oluşturduğu duygu ve düşünceleri tarih belirterek günü gününe anlattığı yazılardır. Bu

da iç konuşma tekniğinden yararlanılır. Yayımlama amacı olmadığından gerçekler içtenlikle işlenir. Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden han-

gisidir?

A) Makale

B) Fıkra

D) Mektup

C) Günlük

E) Haber yazısı

Aşağıdakilerden hangisi anı (hatıra) türünün bir özelli-

6.

Memduh Şevket Esendal’dan alınan bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

yazılarda anlatılanlar öznel bir yaklaşımla verilir. Anlatım

A) Öyküleyici anlatıma başvurulmuştur.

B) Kurmaca bir metin değildir.

C) Günlük türüne özgü özellikler ağır basmaktadır.

D) Anlatıcı, birinci tekil kişidir.

E) Yaşananların yanında tanıklık edilenler de verilmiştir.

9.

Herkesin çocukluk, gençlik ve olgunluk günleri vardır ama ----; bir üne kavuşmuş kişilerin hayat hikâyesi yazılır sade-

ği değildir?

ce.

A) Anlatım, içerikten daha çok önemsenir.

B) Kişisel hayatı konu alan metinlerdir.

C) Öğretici metinler içinde yer alır.

D) Tarih ve edebiyat tarihi için kaynak olabilir.

A) bunlar, onların biyografisini yazmaya yetmez

E) Kişilerin yaşadıklarının yanında gözlemlediklerini de içerir.

B) o dönemler ilginçlikler de içerebilir

C) onların farklı bir yaşam öyküsünden de söz edilebilir

D) belki herkes kendisini üstün de bulur

E) onların hayat hikâyeleri görmezlikten gelinemez

11



4 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Mektup yazılacak kâğıt, düzenli ve temiz olmalıdır.

B) Mektup, elle yazılacaksa mürekkepli ya da tükenmez

10. Bugün

la bakıyor, onlardan bir yoruma ulaşmaya çalışıyordum. Oysa başkalarının farklı kaygıları vardı. Onlar, sanatsever olduklarını göstermek, dostlarına bir resim sergisine gittiklerini söylemek veya yeni dostlar bulmak için gelmişlerdi

siyah renkli kalemle yazılmalıdır.

oraya. Sadece birbirleriyle konuşsalar sorun olmazdı. İki-

C) Mektubun sağ üst köşesine “tarih”, tarihin yanına da

de bir benimle konuşmaya kalkışmaları içimde bir yorum

yazıldığı “yerin adı” yazılmalıdır.

D) Hitap, mektubun gönderildiği kişinin yaşı, konumu gibi

için gerekli sıcaklığın oluşmasına izin vermedi.

özelliklerine uygun olmalıdır.

E) Mektubun sol alt köşesine “ad-soyad” yazılmalı ve “imza” atılmalıdır.

yine bir resim sergisindeydim. Resimlere merak-

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü özellikler ağır basmaktadır?

A) Makale

B) Anı

D) Mektup

C) Günlük

E) Haber yazısı

ünite

7.


Mektup, Günlük, Anı, Biyografi, Otobiyografi

11. Bu çalışmamızda Ziya Gökalp’in çocukluğundan başlaya-

15. (I)

KONU TESTİ

Dilekçeye gönderilen makamın adı ve yeri yazılarak

rak hayatını ve modern Türk devletiyle Cumhuriyet toplu-

başlanır. (II) Hitaptaki kelimelerin tamamı ya da ilk harfleri

munun oluşumuna sağladığı fikirsel katkıyı anlatacağız.

büyük yazılır. (III) İş mektuplarında olduğu gibi dilekçelerde de anlatılmak istenen ifadenin açık, anlaşılır, kesin, net

Bu cümlede sözü edilen çalışma aşağıdakilerden han-

ve öz olması gerekir. (IV) İfadeler bitirildikten sonra dilek-

gisi içinde yer alır?

1

A) Makale

çe, daima “rica ederim” sözü ile bitirilmelidir. (V) Dilekçe

B) Anı

D) Mektup

C) Otobiyografi

metninin biraz altında, kâğıdın sağ alt tarafında tarih, imza ve ad soyadın bulunması zorunludur ancak tarih, kâğıdın

E) Biyografi

sağ üst köşesinde de bulunabilir.


12. Anı, bazı yönleriyle ---- ile de örtüşür. İkisinde de anlatıcı

A) I.

birinci tekil kişidir ve yazar kendisini anlatır. Ama anı, ya-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

zarın yaşadıklarının yanında yaşadığı dönemi de ayrıntılı anlatmasıyla bu türden ayrılır.

16.


A) deneme

B) otobiyografi

D) mektup

C) biyografi

E) gezi yazısı

Sait Faik Abasıyanık, Kasım 1906’da Adapazarı’nda doğdu. Eğitimini İstanbul ve Bursa Erkek Liselerinde tamamladı. Bir süre öğretmenlik yaptı. Ancak geçimini daha çok kalemiyle sağladı. Türk edebiyatında durum hikâyesi


hangisinin dilekçede bulunması zo-

denen Çehov tarzı hikâye türünün öncü isimlerinden biri

runlu değildir?

oldu. “Şahmerdan, Son Kuşlar, Havuz Başında, Semaver,

A) Seslenilen kurumun adı

Sarnıç” gibi eserleriyle okuyucularının kitaplığında kalıcı

B) Dilekçenin verildiği tarih

C) Dilekçeyi verenin ismi

D) Dilekçeyi verenin adresi

E) Dilekçeyi verenin eğitim durumu

bir yer edindi. 12 Mayıs 1954’te İstanbul’da hayata gözlerini yumdu.


A) Makale

2

B) Anı

D) Mektup

E) Biyografi

14.

I. Duygu ve düşünceler içtenlikle işlenir.

17. Otobiyografi, ---- biyografiden ayrılır.

II. Öyküleyici anlatımdan yararlanılır.

III. Anlatıcı birinci tekil kişidir.

IV. Hitaba yer verilir.

V. Önemi, yazarın konumuna göre değişir.

Yukarıdakilerden hangisi günlüğün özellikleri arasın-

B) II.

C) III.


da yer almaz? A) I.

C) Otobiyografi

D) IV.

E) V.

A) yazarın kendi yaşamını anlatmasıyla

B) öyküleyici anlatımın ağır basmasıyla

C) olayların kronolojik sıralama içinde verilmesiyle

D) belgelere yer verilmesiyle

E) konusunu kişilerin yaşamından almasıyla

5

KONU TESTİ

1

ÖĞRETİCİ METİNLE,ROtobiyografi Mektup, Günlük, Anı, Biyografi

18. Türk edebiyatında anı türüne örnek teşkil edebilecek eser-

21. Aşağıdakilerden değildir?

ler daha önceki dönemlerde de mevcut olmasına rağmen Batılı anlamda “anı” bizde Tanzimat Dönemi’nde görülme-

A) İçten, yalın ve akıcı bir dil kullanılır.

disini sürekli geliştirmiştir. “Magosa Hatıraları”, “Defter-i

B) Geçmişte yaşananları konu alır.

Amal” ve “Ömer’in Çocukluğu” bu dönemde yazılan anı

C) Yaşananların hatırda kalması için günü gününe yazılır.

D) Tanınmış kişilerin sanatlarına, hayatlarına ışık tutulur.

E) Anlatılanları inandırıcı kılmak için bilgi, belge ve fotoğ-

ye başlanmıştır. Daha sonraki dönemlerde de bu tür ken-

türündeki önemli eserlerdendir. Bu parçada geçen eserlerin yazarları aşağıdakilerden

hangisi anı türüne ait özelliklerden

hangisinde sırasıyla doğru olarak verilmiştir?

A) Namık Kemal – Ziya Paşa – Muallim Naci

B) Ziya Paşa – Cenap Şahabettin – Ömer Seyfettin

C) Muallim Naci – Abdülhak Hamit Tarhan – Namık Kemal

D) Recaizade Mahmut Ekrem – Ziya Paşa – Sami Paşa-

raflara yer verilir.

zade Sezai

E) Halit Ziya Uşaklıgil – Ahmet Rasim – Muallim Naci


hangisinde biyografi türüyle ilgili

yanlış bir bilgiye yer verilmiştir?

19. Aşağıdakilerden hangisi anı türünde yazılan bir eser değildir?

A) Kırk Yıl

B) Çankaya

C) Zoraki Diplomat

D) Kiralık Konak

11


A) Olaylar bir akış içerisinde sırayla verilir.

B) Biyografi yazarının nesnel olma zorunluluğu yoktur.

C) Belgelerden ve gözlemden faydalanılır.

D) Kişinin yaşadığı dönem ve önemli kişilerle ilgili bilgilere yer verilir.

E) Söz konusu kişi hayatı, düşünceleri ve yaptığı işlerle tanıtılır.

E) Geçmiş Zaman Köşkleri

6

23. Aşağıdaki anı türüne ait eserlerden hangisinin yazarı

natçılardan hangisi akla gelir?

yanlış verilmiştir?

A) Falih Rıfkı Atay

A) Hac Yolunda – Cenap Şahabettin

B) Yaşar Kemal

B) Şehir Mektupları – Ahmet Rasim

C) Halit Ziya Uşaklıgil

C) Edebiyatçılar Geçiyor – Abdülhak Şinasi Hisar


D) Saray ve Ötesi – Halit Ziya Uşaklıgil

E) Nurullah Ataç

E) Çankaya – Falih Rıfkı Atay

ünite

20. Türk edebiyatında “günlük” türü denince aşağıdaki sa-


Gezi Yazısı, Sohbet, Haber Yazı ları

1.

2

ÖĞRETEN TEST

Yaprakların yeşilden sarıya, kahverengiye ve turuncuya dönüp yerlere halı olduğu günlerde gittik Amsterdam’a. Hava bir soğuk, bir sıcak... Bir fırtına çıkıyor, yağmur başlıyor, bir güneş açıyor. Amsterdam’ın kanal

Gezi yazılarında gezilip görülen yerler ge-

boyu evleri, müzeleri, özgürlüğü ve peynirleriyle ünlü olduğunu duymuş-

nellikle öyküleyici ve betimleyici anlatım-

sunuzdur. İşte bunların hepsinin görülebileceği ve bazılarının sevilip ba-

dan yararlanılarak anlatılır. Görülenler, ki-

zılarından rahatsız olunabileceği ilgi çekici, farklı bir şehir. Havaalanından

şinin kendisine özgü bakış açısıyla işlense

merkez istasyona giden trenden inince şehri önce sudan görelim diye kanal turu yapmaya karar verdik. Kanal boyunca küçük kahverengi tuğlalı evleri süsleyen üçgen görünümlü çatılar eşliğinde 1 saatlik bir tur yaptık

de okuyucunun gezilip görülen yerle ilgili bilgisinin artırılması da amaçlanır.

ve karaya ayak basınca elimizde haritalarla şehri keşfe çıktık. Gördüklerimiz şaşırtıcıydı.


A) Öyküleyici anlatım ağır basmaktadır.

B) Betimlemeler yapılmıştır.

C) Kişisel görüşe yer verilmiştir.

D) Bir gezi yazısından alınmıştır.

E) Bilgilendirme amacı yoktur.

2.

Marco Polo, Yakın Doğu ve Orta Asya ülkelerini kapsayan uzun bir yolculuğa çıkmış ve bu yolculuğunda gördüğü yerleri anlatan bir eser kale-

Gezi yazıları gidilip görülen yerlerle il-

me almıştır. Birçok dile çevrilen eser, kendi türünde ilk klasik örneklerden

gili izlenimleri aktarmakta, okuyucunun

biri sayılır. İbn Batuta da Anadolu, Harezm, Maveraünnehir ve Horasan’ı

o yerler hakkındaki bilgisini artırmayı

dolaşarak oralarda yaşayan Türklerin toplumsal özelliklerini anlatan bir

amaçlamaktadır.

kitap yazmıştır. Önceleri daha çok tarihçilerin ilgi gösterdikleri bu eserler, sonradan edebiyatçıların da dikkatini çekmiştir; ele alınan konular, kullanılan dil, yazarların gözlem ve anlatım özellikleri bakımından edebiyatın bir kolu, bir başka deyişle bir yazı türü özelliği kazanmıştır.

Bu parçada sözü edilen eserlerin ilk örneklerini oluşturduğu yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarih

B) Anı

D) Mektup

C) Gezi yazısı

E) Hikâye

3.

Aşağıdakilerden hangisi tek başına bir haber olabilir?

A) Çayeli’ndeki Senoz Vadisi’ne kurulmak istenen iki santralle ilgili dün de benzeri bir olay yaşandı.

B) İnsan, ülkesinin böyle bir sebepten mahkûm edilmesine üzülür ama

C) İzmir’in Seferihisar ilçesinin turizmcilere tanıtılmasına yönelik yarın

AİHM’yi suçlamak da yersizdir.

Bağımsız bir haberin paragrafın ilk cümlesinin özelliklerini taşıması, dolayısıyla kendisini daha önceki bir cümleye bağlayacak bir ayrıntı içermemesi gerekir.

bir hazırlık toplantısı yapılacak.

D) Tüketici şikâyetleri incelendiğinde üretici firmaların piyasaya bu tür kalite altı malları piyasaya sürmekten çekinmedikleri görülür.

E) ÖTV indiriminin ithalatı artırdığı ve yerli üretimi olumsuz etkilediği de iddia ediliyor.

4.

2

---- türündeki yazılarda yazar, herhangi bir konu hakkındaki kişisel görüşlerini okuyucusuyla konuşur gibi rahat bir dille anlatır, okuyucuda olaylara

Yazarın herhangi bir konu hakkındaki

dair bir görüş oluşturmaya çalışır.

kişisel görüşlerini karşısındaki biriyle ko-


nuşurcasına işlediği yazılar sohbet ola-

A) Söyleşi

rak adlandırılır.

B) Makale

D) Gezi yazısı

E) Anı

C) Eleştiri

7

KONU TESTİ

1.

2

ÖĞRETİCİ METİNLERları Gezi Yazısı, Sohbet, Haber Yazı

Gümüşhane, doğal güzellikleriyle bilinen bir yöremiz.

4.

maya yönelik değildir?

Özellikle yaylaları… Bizim yolumuz temmuzun ortasında Taşköprü Yaylası’na düştü. Taşköprü Yaylası, Yağmurdere

A) Kaynağın belirtilmesi

ve zengin bitki örtüsüyle göz dolduruyor. Orada doğa, bir

B) Tanıkların sözlerine yer verilmesi

İngiltere köyünde olduğu kadar özenle işlenmiş.

C) Anlatılanların görsel malzemeyle desteklenmesi


D) Anlatılanların yer ve zamanının belirtilmesi

E) Öyküleyici anlatımdan yararlanılması

5.

Eski Almanya Başbakanı Helmut Kohl’un, annesi Türk

Bucağı’na bağlı Dumanlı Köyü’nde. Çevresinin güzellikleri

Aşağıdakilerden hangisi haberin inandırıcılığını artır-

nemez?

A) Tanımlama yapılmıştır.

B) Kişisel görüşe yer verilmiştir.

C) Bir makaleden alınmıştır.

D) Dil göndergesel işlevinde kullanılmıştır.

E) Bir öğretici metinden alınmıştır.

olan torunu, sekiz yaşındaki Leyla, bu yıl yaz tatilini anne memleketi olan Çanakkale’nin Bayramiç ilçesinde Türkçe öğrenerek geçiriyor. İki haftadır özel izinle Özel Zafer İlköğretim Okuluna devam eden Leyla kısa sürede Türkçe konuşmaya başladı.

Bu haberde aşağıdaki “5N1K” sorularından hangisinin yanıtı yoktur?

2.

Aşağıdakilerden hangisi gezi türünde yazılan bir eser

değildir?

A) Çankaya

B) Cihannüma

C) Bizim Akdeniz

D) Hac Yolunda

A) Kim?

B) Nerede?

D) Nasıl?

C) Ne zaman?

E) Niçin?

E) Anadolu Notları

11


6.

I. Yumurtalarını kırarak hayata merhaba diyen muhabbet kuşlarından büyüğü üç haftalık.

8

II. Kısa sürede dünyaya alışan büyük yavru, henüz gözlerini açmada zorlanan minik dostlarıyla şimdiden muhabbeti ilerletti.

Sohbet yazılarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yazarın içtenliği ve nükteli söyleyişi anlatımı çekici yapar.

B) Konuşma diline özgü ayrıntılara yer verilir.

C) Okuyucunun işlenen konu hakkında bir kanaat sahibi olması amaçlanır.

D) Bilimsel konular ayrıntılı olarak işlenir.

E) Anlatımın akıcı ve açık olmasına özen gösterilir.

III. Muhabbet kuşları, bir kuş evinde koruma altına alındı.

IV. Diğeri ise henüz üç günlük.

V. Singapur’daki Jurong Kuş Parkı, geçtiğimiz günlerde iki maskeli muhabbet kuşunun yumurtadan çıkışına sahne oldu.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi haberin ilk cümlesi olmaya daha uygundur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

3.


2


7.

Gezi yazarının üstün bir eser oluşturması için “gitmesi ve bakması” yetmez; “gezip görmesi” gerekir.

Bu cümleye göre gezi türünde üstün bir eser vermenin koşulu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ayrıntıları bulup seçmede usta olmak

B) Dili doğru kullanmayı bilmek

C) Anlatımı yalın ve akıcı olmak

D) Okuyucuya karşı sorumluluk hissetmek

E) Düşleri değil, gerçekleri anlatmak

8.

Mostar’da bir fotoğraf sergisi var. Savaş yıllarından Mos-

KONU TESTİ

10.

I. İçtenlik

II. Kısalık

III. Öğreticilik

IV. Nesnellik

V. Öznellik

Yukarıdakilerden hangisi söyleşi türündeki yazıların bir özelliği değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Yıldızlı Soru 2

tar fotoğrafları var orada... Öyle hüzünlü bir yer ki... Sonra dışarı çıkıp sevimli mi sevimli Mostar’a bakıp savaşın saçmalığını bir kez daha üstelik gözlerinizle görerek anlıyorsunuz. Bir hatıra defteri var. İnsanların duygularını yazma-

I. Anlatılanların ispatlanıp belg elen

dirilmesi

ları için... Böyle savaşlar bir daha yaşanmasın dilekleriyle dolu. Şehrin büyük çoğunluğu restore edilmiş ama hâlâ

II. Resmî ve seviyeli bir anlatıma başv

bomba, mermi izleriyle dolu. Belki de bilerek öyle bırakı-

III. Kişisel görüş ve düşüncelere yer

urulması

yorlar, savaş unutulmasın diye. Köprüye giden çarşının

sı

içinde Türklere ait nice iz var.

V. Öğreticilik yönünün ağır basm ası

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü

Yukarıdaki numaralanmış özel liklerden hangi ikisi “gezi yazısı” ve “sohbet” için orta ktır?

özellikler ağır basmaktadır?

A) Söyleşi

B) Makale

D) Gezi yazısı

verilmesi

IV. Kurmaca metinler arasında yer alma

C) Eleştiri

A) I. ve II.

E) Günlük

B) II. ve III.

D) III. ve V.

C) III. ve IV.

E) IV. ve V.

11. Ben halktan hiç kopmak istemem. Halkın arasına karışıp halkla birlikte özgürce dolaşmayı her zaman özlüyorum.

9.

Halkla birlikte olmayan bir yazar başarılı olur mu dersiniz?

(I) Eskiden gezi yazılarına seyahatname denirdi. (II) Gezip

Satırlarınız deyim kokmuyorsa, kelimeleriniz halkın zekâsı

gören insana da seyyah denirdi. (III) Bugün gezen gören

gibi parlamıyorsa anlattıklarınızın etkili olacağını düşün-

kimseye gezgin, onların gezip gördükleri yerleri anlattıkları

müyorum. Kendimi halkın etki alanının dışına çıkarmak

yazılara da gezi yazısı denmektedir. (IV) Gezi yazılarında

istemiyorum. Bir çocuğun ailesinden kopmak istememesi

verilen bilgiler doğru ve öznellikten arındırılmış olmalıdır.

gibi. Cümlelerim bunun için köy pazarlarındaki meyveler

(V) Gezi yazıları tarih, coğrafya ve toplum bilimi için önemli kaynaklardır.

2


B) II.

gibi taze duruyor.


C) III.

D) IV.

E) V.

Bu metinde aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü

A) Sohbet

B) Makale

D) Gezi yazısı

C) Eleştiri

E) Günlük

9

KONU TESTİ

ÖĞRETİCİ METİNLERları

2

Gezi Yazısı, Sohbet, Haber Yazı

12. Aşağıdaki

cümlelerden hangisi bir söyleşi (sohbet)

15. 341 firmanın birden hidroelektrik santral (HES) kurmak için

yazısından alınmış olabilir?

başvurduğu Doğu Karadeniz’de HES gerginliği sürüyor. Rize’nin Çağlayan ve Çayeli ilçesindeki Sinoz vadilerin-

A) Sanat içerikli programların yapılması konusunda rad-

deki HES’ler hakkında Rize İdare Mahkemesi “yürütmeyi

yo istasyonlarının önemli bir sorumluluğu vardır.

durdurma kararı” vermişti. Bu iki karar doğrultusunda her

B) Çocuk programları, çocukların eğitimine katkıda bulu-

iki vadiye de bilirkişi heyetleri yollandı. Heyetlerle birlikte

nacak, onları kişilik bakımından geliştirecek nitelikte olmalı.

vadilere gelen enerji şirketleri protestolarla karşılandı.

C) Sizin de hatırlayacağınız gibi televizyonumuz bir zamanlar günün sadece belli saatlerinde yayındaydı ama hepimizin zevkle izlediği programlar yayımlardı.

D) Özel radyolar bir grup içi kaynaşması oluştursa da bireyleri toplumla yüz yüze görüşmekten uzaklaştırma olasılığı vardır.

E) 1988’den sonra renkli televizyonla sinema arasında resim kalitesi açısından önemli bir fark kalmadı.

Bu haberle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Anlatımda duygulara yer verilmemiştir.

B) Anlatıcının yansızlığı kuralına uyulmamıştır.

C) Ajans haberi olarak sınıflandırılır.

D) Kelimeler gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.

E) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

16. (I)

Türk edebiyatında “seyahatname” adıyla birçok eser

yazıldığı gibi, adı “seyahatname” olmadığı hâlde gezi yazısına özgü özellikler gösteren başka eserler de vardır. (II) Evliya Çelebi’nin “Bahriye” adlı eseri buna örnektir. (III)

13. Çevreci kuruluşlar, dün şehir meydanında doğa renklerine

İlk seyahatnameler, genellikle başka ülkelere elçi olarak

bürünerek bir eylemde buluştu.

gönderilen devlet memurlarının gittikleri ülkenin yaşam biçimi, kültürel özellikleri, sosyal ilişkileri, giyim kuşamları,

Bu haberde aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı

sokakları, şehircilikleri, bürokrasileri ve başka özellikleri

yoktur?

A) Kim?

B) Nerede?

D) Nasıl?

hakkında Türk okuyucusu için aktardıkları ilgi çekici bil-

C) Ne zaman?

gilerden oluşmaktadır. (IV) Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin “Sefaretname-i Fransa” adlı eseri bu niteliktedir. (V) Bu

E) Niçin?

eser, Türk aydınlarının başta Fransa olmak üzere Batı’daki

10

gelişmeleri öğrenmelerinde etkili olmuştur.


14. Haber dilinde anlatımın nesnel olması beklenir.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdakilerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır?

A) Avrupa Birliği yetkilileri, Türkiye’de kız çocuklarının

17. ----, Frankfurt Seyahatnamesi adlı eserinde, tedavi olmak

eğitiminde karşılaşılan güçlükleri gündeme getirdi.

üzere gittiği Avrupa’ya dair izlenimlerini anlatmaktadır.

B) 2009-2010 eğitim-öğretim yılından itibaren bazı illerde

okul öncesi eğitim zorunlu olacak.

C) Zorunlu anaokulu uygulamasıyla birlikte sekiz derslikli okullarda ana sınıfı da açılacak.

D) Okul bahçelerindeki rengârenk giysiler içindeki ana sınıfı öğrencileri mayıs ayı güllerini andıracak.

E) Kapatılan köy okulları, bazı yörelerde anaokulu olarak eğitim-öğretime yeniden açılacak.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Ahmet Haşim

B) Mehmet Akif

C) Yakup Kadri Karaosmanoğlu



ünite

11



2


18. Gezi

yazıları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?

A) Yalnızca doğal güzelliklere değil tarihî, ekonomik ve kültürel özelliklere de yer verilir.

B) Gözlem gücüyle yakalanan ayrıntılar önemli bir yer tutar.

C) Konusu ve özellikleri yönüyle olay çevresinde gelişen

21.

I. Öznellik

II. Tarafsızlık

III. Güncellik

IV. Doğruluk

V. Sanatsallık

Yukarıdakilerden hangi ikisi haber metinlerinde bulunması gereken özelliklerden değildir?

edebî metinler içerisinde yer alır.

D) Yazarın geçmişi ve o coğrafyada yaşadıklarını da anlatması bakımından anıyla benzerlik gösterir.

KONU TESTİ

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

E) Yazar, anlatımında kendi görüş ve düşüncelerini, beğenilerini de dile getirir.

22. Söyleşide okuyucuyu yormamak esastır. Bu yönüyle söyleşi düşünceyi, kendisine en yakın tür olan fıkradan daha ---- işler, derinliği deneme ve makale gibi türlere bırakır.

19. Aşağıdakilerden hangisi Falih Rıfkı Atay’ın gezi yazısı türünde yazdığı eserlerden birisi değildir?

A) Deniz Aşırı

B) Bizim Akdeniz

C) Tuna Kıyıları

D) Yeni Rusya

E) Çankaya


A) ayrıntılı

B) yüzeysel

D) detaylı

23. “Seyahatname”

C) ağır

E) kapsamlı

Türk edebiyatında gezi yazısı türünde-

ki ilk ve önemli eserlerdendir. Türk edebiyatının Batı’dan etkilenmeye başlamasıyla birlikte gezi yazısı ve bu türde verilen eserler de gelişme gösterdi. Bu dönemde verilen “Avrupa’da Bir Cevelan”, “Avrupa Mektupları” ve “Frankfurt Seyahatnamesi” gibi eserler gezi yazısının önemli örneklerindendir.

20. Aşağıdakilerden hangisi sohbetin özelliklerinden biri değildir?

A) Halk deyişlerine, nükteli sözlere yer verilir.

B) Herkesin ilgisini çekebilecek güncel bir konu ele alınır.

2

Bu parçada aşağıdaki sanatçılardan hangisinin bir eserine yer verilmemiştir?

A) Reşat Nuri Güntekin


C) Anlatılanları kanıtlama zorunluluğu yoktur.

C) Ahmet Mithat Efendi

D) Resmî ve seviyeli bir üslupla kaleme alınır.

D) Evliya Çelebi

E) Ele alınacak konu hakkında bilgi sahibi kişilerce yazılır.

E) Ahmet Haşim

11

3

ÖĞRETİCİ METİNLEtiriR Fıkra, Deneme, Makale, Eleş

1.

I. Gündemdeki bir konuyla ilgilidir; bu, trafik gibi herkesi ilgilendiren bir konu olabileceği gibi tiyatro gibi belli bir kitlenin ilgilendiği bir konu da olabilir.

II. Kısa bir yazı türüdür; anlatım yoğundur; yazar, az sözcükle çok şey anlatmaya çalışır.

III. Kişisel görüşlere dayanır; yazar, konuyla ilgili kendi bakışını ortaya koyar.

IV. Yazar, kanıt göstermek zorunda değildir; okuyucuyu kendisine inanma konusunda özgür bıraktığı izlenimi verir.

V. Anlatım sanatsal olabilir; yazar, dilediklerini anlatmak için benzetme ve kişileştirme gibi sanatlara başvurabilir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatılanlar makale ile fıkrada ortaktır?

Fıkrada kişisel görüşler dile getirilirken makale, bilimsel bir türdür; makalede kişisel görüşlere yer verilmez. Makalede bir konu ayrıntılı bir şekilde işlenebilir. Fıkrada ayrıntılara inilmez.

Bir eseri veya bir sanatçıyı olumlu ve olumsuz yönleriyle ele alma ihtiyacı zamanla bir yazı türü doğurmuştur. Hiciv

A) I.

de denen bu yazı türü edebiyatımızda ilk kez Tanzimat’ta görülmüş fakat Cumhuriyet Dönemi’nde yeteri kadar gelişebil-

biyatımızda görülmeye başlanan bir yazı türüdür.

11

12


A) Makale

D) Eleştiri

C) Fıkra

E) Söyleşi

Edebiyatımızda ilk makale aşağıdakilerden hangisi tarafından kaleme alınmıştır?

A) Muallim Naci

B) Şinasi

C) Hüseyin Cahit Yalçın

D) Ahmet Rasim

E) Abdülhak Hamit

4.

Bize düşen yepyeni bir heyecan ve atılım gücüyle eski eserlerimizi yeniden gündeme getirmek, yeni nesillerin istifadesine en yetkin bir biçimde sunmak ve daha önemlisi yeniden üretmek midir? Bilmiyorum. Ama sanatkârlara, edebiyatçılara ve her sahanın uzmanlarına bu ülkenin sanatına dair bir şeylerin düştüğünü biliyorum. Mükemmeli bulmak için mi uğraşmak gerekir? Emin değilim, sanki biz çalışınca mükemmel olana kendiliğinden yöneliyoruz. O hâlde esas olan çalışmak değil midir? Bence herkesin bir şeylerle uğraştığı bir sanat dünyasında geçmişe ait eserler de bir şekilde masada yerini bulur, onları bugünün yararına sunma düşüncesi karşılık görür.


A) Yazar, kesin yargılara yer vermekten kaçınmıştır.

B) Bir deneme yazısından alınmış olabilir.

C) Okuyucuda bir görüş oluşturma amacı yoktur.

D) Kanıtlara yer verilmemiştir.

E) Kişisel görüşler işlenmiştir.

dair onlarda bir görüş oluşturmayı hedef-

soru işaretleri bırakarak da yapabilir.

B) Deneme

3.

yanları etkilemeyi amaçlar; anlattıklarına

gibi soru sorarak veya okuyanın aklında

E) V.

Öğretici metinlerde yazar, eserlerini oku-

ler. Bunu kesin yargılarla sağlayabileceği

D) IV.

Yahya Kemal’in İstanbul’u renklidir, otantiktir; o İstanbul’da bulunmak bir ayrıcalıktır. Ancak burada okuyucuya yönelik bir aldatma söz konusudur. Onun şiirlerinde romantizmin İstanbul’u vardır. O İstanbul’da arka sokaklar yoktur; gecekondular, yoksulluk, işsizlik bulunmaz. Yahya Kemal, büyük bir ustadır, kelimeleri yerinde kullanmada Türk şairlerin en başarılılarındandır. Ne var ki gerçeklere kapalıdır. Hayatın sorunlarının onun şiirinin kapısını çalmasına bile izin vermez. Bunun için okuyucusu belirlidir.


C) III.

2.

miştir.

Makale, Tanzimat’ın ilk döneminde ede-

B) II.

ünite

ÖĞRETEN TEST


3

Fıkra, Deneme, Makale, Eleştiri

1.

Aşağıdakilerin hangisinde, planlanan çalışmayla yapı-

4.

KONU TESTİ

I. Gazeteyle doğmuş bir türdür; gazete veya dergilerde

lan öneri arasında uyum yoktur?

yayımlanır.

Planlanan çalışma

Yapılan öneri

A) Türk denizciliğinin bugün içinde bulunduğu durumla ilgili bir yazı kaleme alacağım.

Makale yaz.

B) Belediye hizmetleriyle ilgili sıkıcı olmayan ama eleştirisi güçlü kısa bir yazı yazacağım.

Bir gazeteye fıkra yazısı gönder.

C) Genç yazarların eserlerini olumlu ve olumsuz yönleriyle anlatmak istiyorum.

Edebiyat dergilerindeki eleştiri yazılarını oku.

D) Atatürk’ün hayatını zaman sıralamasını dikkate alarak işlemeyi düşünüyorum.

Biyografi türü hakkında bilgi edinmelisin.

E) Şehircilik sorunu hakkında bilimsel bir çalışmanın hazırlığını yapıyorum.

Deneme türünün inceliklerini öğrenmende yarar var.

II. Yazar, içinden geçenleri gelişigüzel sıralamış izlenimi verir.

III. Amaç okuyucuyu anlatılanlara inandırmaktır; bunun için yazar, düşüncelerini kanıtlama çabasında olur.

IV. Nesnellik, bu yazı türünün en önemli niteliğidir; yazar, düşüncelerini bilimsel kanıtlama yöntemlerinden yararlanarak verir.

V. Anlatım ciddidir, senli benli yargılara yer verilmez.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatılanlar makale ile ilgili değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.


Bence şiir, tanımları aşıyor. Şiir, kendisinden başka her şeyi, bizzat kendisi ile ilgili bile olsa, geride bırakıyor. Han-

I. Dil, göndergesel işlevinde kulla nılır.

gi elektrik ışığı, şimşek aydınlığını aşabilmiştir? İlhamın

II. Öğreticilik yönü ağır basar.

keskin ışığına ise şiirden başka, söz sanatlarından hangisi, denk ve uygun düşebilecektir? İnsanın, ta yücelere

III. Görüşleri ispatlama yoluna gidil ir.

açılabilen ruh ve duygularıyla, yücelerin yeryüzüne inen

IV. Samimi, içten bir anlatıma başv urulu

r.

billur taneleri, şiirden başka ne ile tam anlamıyla buluşabi-

V. Nükteli sözlere ve halk deyişleri ne

lecektir? Bana öyle geliyor ki neye şiir derseniz şairin biri tanımladığınızdan da farklı bir şey ortaya koyar. Tanımı-

Yukarıdaki numaralanmış özel liklerden hangi ikisi “fıkra”, “deneme” ve “makale” türü için ortaktır?

nız, eksik kalır. Onun için bırakın şiir tanımlanmayan tek

A) I. ve II.

şey kalsın, derim.

çıkar ve sizin şiir olduğunu inkâr edemediğiniz ama sizin

yer verilir.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.


13


A) Makale

B) Deneme

D) Eleştiri

C) Fıkra

E) Anı

5.

Bir eserin olumlu ve olumsuz yönleriyle değerlendirildiği yazı türüdür. Amaç, okuyucuyu eser hakkında bilgilendirmek, onun eserin kolay fark edilir özelliklerinin yanında, anlaşılması edebiyat bilgisi isteyen özelliklerini de fark et-

2

3.

Aşağıdakilerden hangisi bir deneme yazarı değildir?

A) Bacon

B) Montaigne

C) Nurullah Ataç

D) Suut Kemal Yetkin

E) Ziya Gökalp

mesini sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda eser, benzeri eserlerle karşılaştırılabilir. Onun, çağıyla ve yazarın kişiliğiyle ilgisi hakkında bilgi verilebilir.

Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Makale

B) Deneme

D) Eleştiri

E) Anı

C) Fıkra

KONU TESTİ

6.

ÖĞRETİCİ METİNLEtiriR

3

Fıkra, Deneme, Makale, Eleş

Bilimsellik, ayrıntılara inme gibi kaygılarım yoktur. Her

9.

gün yazmak zorundayım. Öyle kaynak peşinde koşmaya

tışından rahatsız olanların endişeleri daha iyi anlaşılabilir.

vaktim yoktur. Söze çoğu zaman güncel bir izlenimimden

135.963.100 kilometrekare olan dünyamız, 1991 yılı verilerine göre 5.391.257.000 kişi barındırmaktadır. Tarihe ba-

başlarım. Bu, evden gazeteye kadar giderken yolda gör-

kıldığında nüfusun sınırlı kaynaklara göre ters orantılı ola-

düğüm, başkalarınca çok basit bence önemli bir ayrıntı

rak, yani geometrik olarak büyüdüğü görülmektedir. Zira,

olabilir. Onu alır, mânici kızların girizgâhları gibi başa ko-

dünya nüfusu 16. yüzyılda 500-600 milyon olarak tahmin

yar, ondan hiç umulmadık bir neticeye ulaşırım. İşim kolay

edilirken 20. yüzyılın başlarında bu rakam 1.7 milyara

görünür. Oysa bir Ahmet Rasim nüktedanlığı, Ahmet Ha-

ulaştı. Yüzyılımızın sonlarına doğru ise (1985) 4.8 milyar

şim söz becerisi ister.

oldu. Bu eğilim aynı şekilde devam ederse, dünya nüfusu

Bu parçada kendisinden söz eden yazar, yazılarını

aşağıdaki türlerden hangisinde kaleme almaktadır?

Gerçekten de nüfusun gelişimine bakıldığında, nüfus ar-

A) Fıkra

B) Deneme

D) Eleştiri

2020 yılında 7 milyarın çok üzerinde olacak.

E) Makale


C) Röportaj

A) Fıkra

Makaleyle fıkrayı karşılaştıran aşağıdaki yargılardan

7.

Bilgiyi kanıtlama yoluna gitmektense okuyucuyu bir durum üzerinde düşündürme yolunu seçer. Okuyucuyu özgür bı-

A) Makalede nesnellik öne çıkarken fıkrada kişisel görüş-

raktığı izlenimi verir. Ancak onu Cumhuriyet’e ve bilime

ler öne çıkar.

inandırma mücadelesi verir. Onun yazıları ne yüzeysel denecek kadar basittir ne de bilim adamlarının kasılmış

B) Makalede düşünceyi kanıtlama çabası öne çıkarken

çalışmalarını andırmaktadır. Bu yönüyle o, Nurullah Ataç

fıkrada kanıt gösterme zorunluluğu yoktur.

çizgisine yakın sayılır.

C) Makalede anlatım ağırbaşlıdır; fıkrada söyleşiye yakın, okuyucuya doğrudan seslenen bir anlatım vardır.

E) Makalede güncel olma zorunluluğu varken fıkrada güncellik zorunlu değildir.

11

Bu bilgilerden yola çıkılarak Suut Kemal Yetkin’in yazılarını hangi türde kaleme aldığı söylenebilir?

D) Makalede konu ayrıntılı olarak işlenirken fıkrada yüzeysel olarak işlenir.

C) Röportaj

E) Makale

10. Suut Kemal Yetkin, kesin yargılarda bulunmaktan kaçınır.


B) Deneme

D) Eleştiri

A) Fıkra

B) Deneme

D) Eleştiri

C) Söyleşi

E) Makale

11. İnsanlar, üç-dört bin yıl kadar önce tarıma başladıklarında


yeryüzünde yaklaşık 6 milyar hektar ormanlık arazi vardı. Bugünse 1,5 milyarı balta girmemiş orman olmak üzere geriye sadece dört milyar hektar kalmıştır. Ormanların yok oluşu sürüyor. Ormanların gitgide azalmasından, sadece

14

kereste ve kâğıtlık odun üretiminin azalacağı gibi bir so-

Sanatçıları veya sanat eserlerini üstün ve zayıf yönleriyle

nuç çıkarmak yanlış. Ormanlar ticarî ölçütlere vurulama-

değerlendiren metinlere ---- denir. Bu tür yazılarda yazar,

yacak kadar değerli kaynaklardır. Ormanlar, toprak oluştu-

düşüncelerini nesnel verilerden yararlanarak açıklıyorsa

rur, iklim dengesizliklerini yumuşatır, yağışlı fırtınalara set

yazısı, ----; sadece kişisel görüşlerini serbest bir şekilde

çekerek su taşkınlarını ve selleri önler, kuraklık tehlikesine

işliyorsa ---- yaklaşır.

engel olur. Bunların hepsi yeryüzünde yaşamın sürmesi

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) eleştiri, makaleye, denemeye

B) deneme, makaleye, fıkraya

için önemli fonksiyonlardır.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.

B) Bilimsel bir metinden alınmıştır.

C) eleştiri, denemeye, makaleye

C) Deneme türü içinde yer alır.

D) makale, fıkraya, denemeye

D) Kesin yargılara yer verilmiştir.

E) monografi, makaleye, fıkraya

E) Açıklayıcı anlatımdan yararlanılmıştır.

ünite

8.

ÖĞRETİCİ METİNLER Fıkra, Deneme, Makale, Eleştiri

12. Aşağıdaki yazı türlerinden hangisinde bilimsel kanıt-

16.

lama yöntemi önemsenir?

A) Makale

13.

E) Deneme

II. Serbest ve mizahi tarzıyla benzer yazılardan ayrılır.

III. Türk edebiyatına Tanzimat’tan sonra gazeteyle giren yazılar arasında yer alır.

nükteli; bir sorunu veya düşünceyi çarpıcı bir şekilde ortaya koyan yazılardır.

II. Bir konuyla ilgili bilgi vermek veya bir gerçeği savunmak üzere yazılan kanıt göstermeye dayalı yazılardır.

III. “Ben” vurgusunun öne çıktığı, düşüncelerin tartışmaya veren yazılardır. IV. Ünlü bir kişinin yaşamını çok yönlü ele alan, onun ba-

V. Yazarın söz oyunlarından kaçındığı, düşüncelerini ciddi bir dille ve bir plana bağlı kalarak kaleme aldığı yazılardır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatılanlar fıkra türüyle ilgili değildir?

şarılarını okuyucuya duyurmaya yönelik kaleme alınan

A) I.

eserlerdir.

IV. Gazete köşelerinde yayımlandığından kısa bir yazı türüdür.

açık bir tarzda işlendiği, gelişigüzel işlenmiş izlenimi

I. Ahmet Rasim’in öncülüğünü yaptığı bu tür günümüzde dan başarıyla sürdürülmektedir.

C) Söyleşi

I. Gazete köşelerinde yayımlanan, kısa, çoğu zaman

KONU TESTİ

Yavuz Donat, Haşmet Babaoğlu gibi yazarlar tarafın-

B) Fıkra

D) Mektup

3

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki yazı türlerinden hangisinin tanımı yapılmamıştır?

A) Makale

B) Fıkra

D) Eleştiri

C) Biyografi

E) Deneme

14. (I) İddialı bir yazı türü değildir, bu türde düşünceyi kanıtlama çabası gösterilmez. (II) Yazar, herhangi bir konu hakkında düşündüklerini “ben, bence, bana göre” gibi ifadeler kullanarak kendi penceresinden işler. (III) Güncellikten uzaklaşmaktan kaçınır, herkesin bakıp da göremediği aydoğrusunu tek doğru olarak kabul ettirme gibi bir kaygısı

değerlendirdiği eleştiri türüdür.

sorular takmayı ve onu araştırmaya yöneltmeyi amaçlar.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

tiri türüdür.

üzerinde bir kamuoyu oluşturmayı amaçlar. (III) Gaze-

anlayışıdır.

(IV) Bu tür yazılar, çoğu zaman günlük bir izlenimden yola

kın bir tarzda anlattığı eleştiri türüdür.

A) Sanatçıya yönelik eleştiri

B) Okuyucuya yönelik eleştiri


C) Esere yönelik eleştiri


D) Dil bilimsel eleştiri

E) Topluma yönelik eleştiri

tifünun Dönemi’nin bağımsız yazarı Ahmet Rasim bu türün ilk başarılı örneklerini vermiştir.

2

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerin hangisiyle ilgili bir açıklama yoktur?

çıkılarak daha çok iğneleyici, alaycı bir dille fakat bir sohbet sıcaklığında kaleme alınır. (V) Edebiyatımızda Serve-

IV. Eleştirmenin okuduğu bir eseri sıradan biri gibi, beğendiği ve beğenmediği yönleriyle deneme türüne ya-

telerde, belli köşelerde genel bir başlıkla, çoğunlukla da her gün yazılan fıkralarda konu ayrıntılı olarak incelenir.

III. Eser ile eserin oluşturulduğu dönemin toplumsal özellikleri arasında sıkı bir ilişki olduğunu savunan eleştiri

15. (I) Fıkra yazılarında yazar, düşüncelerini dar kalıplar içine sıkıştırmadan serbestçe ortaya koyar. (II) Ele aldığı konu

II. Eleştirmenin eseri açıklamak ya da çözümlemek için sanatçının yaşamı ve kişiliği üzerine yoğunlaştığı eleş-

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatılanlar deneme türüne ait değildir?

I. Eleştirmenin sadece eser üzerinde yoğunlaştığı, eseri anlatım ve içerik gibi unsurlar bakımından çok yönlü

yoktur. (V) Ele aldığı konu hakkında okuyucunun aklına

17.

rıntıları çarpıcı bir şekilde işlemeye çalışır. (IV) Onun kendi

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

15

3.

fasikül

ÖZ S E V E ED KELİMM ANLA

E

İND R E L K E ÖB

ÖĞRETEN TEST

1

DE ANLAM

KELİMEDE VE SÖZ ÖBEKLERİN 1.

Kelime, cümle içinde anlam kazanır. Bir kelime cümlede mecaz anlama gelebileceği gibi gerçek anlamda da kullanılmış olabilir. Bu tür bir ayrım yapmak, kelimenin cümledeki duygu ve çağrışım değerini bulmamızda yardımcı olur.

farklı bir duygu ve çağrışım değeri vardır?

A) İki ülke arasındaki savaş yaklaşık sekiz yıl sürdü.

B) Türk-Yunan savaşları, 18. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır.

C) Savaşın neden olduğu yıkım yıllarca giderilemedi.

D) Kanser hastalarının çoğu, yaşam savaşını kaybetmektedir.

E) Savaşa destek veren her yazarın insan severliği sorgulanır.

2.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “göz” kelimesi deyim içinde kullanılmamıştır?

Deyim içinde kullanılan kelime başka kelimelerle birlikte bir grup oluşturur. Onun ye-

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “savaş” kelimesinin ötekilerden

A) Genç şairlerin dil yanlışları daha çok göze batar.

bozulur. Mecaz veya yan anlamda kulla-

B) Yönetmenin gözüne girmek için çaba gösteriyordu.

nılmayan, deyim içinde olmayan kelimenin

C) Eleştirmenlere gözdağı vermeye çalışan yazarlardandı.

D) Göz ucuyla baktığı resimler hakkında bile yorum yapıyordu.

E) Oyuncular için yapılan iki göz baraka yağmurda çökmüştü.

3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime mecaz anlamda

rine başka bir kelime getirildiğinde cümle

yerine o kelimenin eş anlamlısı getirildiğinde cümlenin anlamı bozulmaz.

Mecaz anlamlı kelime, kendi sözlük anlakullanılmıştır?

yoluyla başka bir kelimenin yerini tutar.

11


2

A) Çocukluk anılarını yazmak istediğini söyledi.

B) 1965’ten önceki şiir günlerini önemsemiyordu.

C) Şiirde altın yıllar gençlik yıllarıdır, dedi.

D) Roman yazmayı sürdürmek için köşesine çekildi.

E) Hayatının baharında büyük bir kazayla felç olmuştu.

4.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme eş anlamlı kelimelerden

İkileme, zıt anlamlı, biri anlamlı biri anlamsız, ikisi de anlamsız, biri olumlu biri

oluşmuştur?

A) Bata çıka ilerlemeyi göze alıp yola düştük.

oluşabilir. İkilemenin bu gruplardan han-

B) Çoluk çocuğunu alıp Muğla sahillerine gitti.

gisine girdiğini anlamak ikilemeyi oluş-

C) Akıllı uslu oturan çocuklar da hareketlenmeye başladı.

D) Tuvaldeki belli belirsiz resim, çocukların ilgisini çekti.

E) Ivır zıvırlarını toplayıp evi bir saat içinde terk etti.

olumsuz veya eş anlamlı kelimelerden

turan kelimelerden her birinin anlamını belirlemekle mümkündür.

ünite

mından uzaklaşır, benzetme ve aktarma

KELİMEDE VE SÖZ ÖBEKLERİN

DE ANLAM

1.

Her görülen, olduğu gibi anlatılabilseydi gözleri açık dola-

4.

şan yazarların yazdıkları birbirine benzerdi.

Bu cümlede geçen “gözleri açık dolaşmak” sözüyle an-

A) Gerçekleri gözlemlemek

B) Başkalarının izinden gitmek

C) Özgünlüğü amaçlamamak

D) Dilediği başarıya ulaşmamak

E) Yenilik peşinde olmak

Tanıklık ettiğiniz bir yakın dönem olayını anlatan romanları okuduğunuzda hafıza kıvrımlarının tozunu keyifle alırsınız.

latılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

KONU TESTİ

1

Bu cümlede geçen “hafıza kıvrımlarının tozunu almak” sözünün anlamı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Bozcaada’daki günlerini bölüm bölüm hatırladıkça duygulanıyordu.

B) Sürgünün travmasını atlatmak için istifa etmeye karar vermişti.

C) 60’lı yılların siyah beyaz dünyası biraz soluk da olsa aklındaydı.

D) Ailesinin mecburi göç hazırlıklarını saat saat not alıp kayda geçirmişti.

2.

E) Arkadaşlarından ayrıldığı günlerin acısını anlatırken ağlıyordu.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “unutmak” kelimesi

Yıldızlı Soru 1

“peşinde koşmamak, vazgeçmek” anlamında kullanılmıştır?

A) Bursa’da sahnelediğimiz oyunun bazı bölümlerini

Doğa sporlarıyla uğraşanlar (ilgil enenler) iyi bilir. İnsan, I ayağının bastığı her doğa parçasın ı sahiplenir (benim II ser). Dünyanın her yerinde (bölgesin de) bu böyledir. Bu III durum kişisel (bireysel) farklılıkla r çerçevesinde değiş IV V kenlik (süreklilik) gösterebilir. Bu parçadaki altı çizili sözlerde n hangisinin yerine ayraç içinde verilen söz kullanıl dığında anlam değişir?

unuttum.

B) Paranın bir kısmını verdi, diğer kısmı içinse unutsan iyi olur, dedi.

C) Adını unuttuğum bir posta memuru mektuplarımı toplu vermişti.

D) Öğretmenimiz, her ders “Not aldıklarınızı unutmazsınız.” derdi.

E) Adresin bir bölümünü unutunca otele gitmek zorunda kalmıştı.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3

5.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eş anlamlı kelimeleri bir arada kullanmaktan kaynaklanan bir anlatım bo-

3.

---

2

zukluğu vardır?

Resimleri ilgi görmeyince arkadaşımız içine kapanmış,

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülürse altı

A) Genç okuyucuların, anı ve günlüklerimi okumalarını istiyorum.

çizili söz açıklanmış olur?

B) Annemi yılda sadece iki hafta görme şanssızlığım vardı.

A) soyut resme yönelmişti.

C) İçinde biriken acıyı dışarı atmak için kitap yazmaya

B) daha özgün resimler çizmeye karar vermişti.

C) sosyal ilişkilerini kesmişti.

D) sanat anlayışını gözden geçirmişti.

E) daha yoğun çalışmaya başlamıştı.

başlamıştı.

D) Hızla küçülen bir dünya içinde yaşadığımızın farkında mıyız acaba?

E) Anne sevgisi, bütün sevgilerden daha sıcak, samimi ve içtendir.

KONU TESTİ

6.

1

DE ANLAM


Sürrealistlerin akıl gümrüğünden geçmeyen dizeleri üze-

9.

rinde akıl yürütmeyi anlamlı bulmuyorum. Bu cümlede geçen altı çizili sözün anlamı aşağıdakile-

laşıyordu.

rin hangisinde vardır?

A) Mantıklı olup olmadığı düşünülmeden söylenen sözler

B) Genç şairler yayımlayamadıkları şiirlerinin dünyanın

C) Şairin dil kurallarını ihlal ederek söylediği kimi dizeler

D) Okuyucunun okunmaya değer bulmadığı eserler yüz-

V. Uygarlık kavgasında ne kadar yol aldığımızı belirlemek kolay değil.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “yol almak” deyimi ötekilerden farklı bir anlamda kullanıl-

yıllar sonra çok beğenilebilir.

IV. Deneme türünde epey yol almış, yazdıklarını kitaplaştırmıştı.

de güzel olabilir.

III. Teknoloji yol aldıkça doğal güzelliklerden kopmamız kaçınılmazdır.

en iyi şiirleri olduğunu sanırlar.

II. Tıbbi araştırmaların daha hızlı yol alması için yatırımlara ihtiyaç vardır.

kişinin başına iş açar.

I. Grubumuz yol aldıkça farklı doğa güzellikleriyle karşı-

mıştır?

E) Büyük şairler, nasıl söylerse söylesin, güzel söylemeyi başaran şairlerdir.

A) I.

B) II.

10. Aşağıdaki Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme zıt anlamlı iki

7.

kelimeden oluşmuştur?

A) Mektubu alır almaz okudu.

B) Sepetinde irili ufaklı elmalar vardı.

C) Ezik büzük oturuyor, kimseyle konuşmuyordu.

D) Konuyu enine boyuna tartışmamız gerekir.

E) Düğün alayı allı yeşilli görünüyordu uzaktan.

11


C) III.

D) IV.

E) V.

cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan

kelimelerden biri anlamsızdır?

A) Köşe bucak aradıkları adam yanlarına gelmişti.

B) Kılık kıyafetine özen gösteren bir öğretmendi.

C) Müdürümüz ufak tefek ve oldukça öfkeli bir adamdı.

D) Kırık dökük dolapları kamyonlara yükleyip götürdüler.

E) Ağır aksak yürüyen işlerimizi düzeltmek için çalışıyordu.

11. Hedefinde

kimse yoktu, kendince öylesine bir konuşma

yapıyordu ancak sözleriyle kabuk bağlamış bir yarayı kanattı. Toplantıda gerginliğe yol açtı.

4

naklarının törpülendiğini görür.

sözünün anlamı aşağıdakilerin hangisinde vardır?

Her başarısız romancı, düşünde titiz eleştirmenlerin tır

dan önemsiz değildi.

Bu cümlede geçen “tırnaklarının törpülenmesi” sözüyle eleştirmenler hakkında anlatılmak istenen aşağıdaki-

A) Etkilerinin azalması

B) Saldırganlıklarının artması

C) Adlarının unutulması

D) Dostlarını yitirmeleri

E) Eleştirilerinin keskinleşmesi

B) Şairlerle ilgili yaptığı yersiz yorumlar, başına iş açar, onu sivri kalemlerin hedefi yapardı.

lerden hangisidir?

A) Geçmişle ilgili anlattıkları günümüzle ilgili anlattıkların-

C) Yazılarını gelişigüzel yazar, kimi konuları zamansız gündeme getirirdi.

D) Unutulan acıları hatırlatarak yaşadığımız sıkıntıları adeta bize bir daha yaşattı.

E) Dizelerinde en duyarsızımızı bile ağlatacak, dahası harekete geçirecek kelimeler vardır.

ünite

8.

Bu cümlede geçen “kabuk bağlamış yarayı kanatmak”


DE ANLAM

12.

I. Bahar geldi, güllerle renklendi bahçemiz.

II. Bayramda uzak akrabalarımız da bize geldi.

III. Olaylar, içinden çıkılamaz bir hâle geldi.

IV. Bayram geldi ama çarşı pazarda hareketlilik yok.

V. Meyve geldi efendim, biraz daha oturun, dedi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde “gelmek” kelimesi aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

13. Sait

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Faik, üşengeç bir yazardı; hikâyelerini kaleminden

KONU TESTİ

16. Dünya kültürünün labirentlerinde dolaştırdığı okuyucularına yaşadığı maceraların ne kadar heyecan verici olduğunu anlatıyordu.

Altı çizili kelimenin bu cümleye kattığı anlam aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?

A) Şiirinin en güzel dizesini kitabının kapağına yazdık.

B) Dünya edebiyatının öncülerinden etkilendiğini kabul ediyor.

C) Romanın karmaşık fakat merak uyandırıcı ayrıntılarına daldım.

D) Örnek aldığı yazarlar hakkında birkaç yazı kaleme almaya karar vermişti.

döküldüğü gibi baskıya gönderirdi. Bunun için yazdıkları, budanmamış bir fidanı andırırdı.

1

E) Hepimizin dikkatini çekecek bir hikâye anlatmaya hazırlanıyordu.

Bu cümlede geçen “budanmamış bir fidanı andırmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Başkalarının eserlerine benzememek

B) Özgün niteliklere sahip olmamak

C) Gereksiz ayrıntı ve kelimeler içermek

D) Başkalarınca örnek alınmayacak nitelikte olmak

E) Sanat bakımından değer taşımamak

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime kendisinden sonra gelen kelime ile kalıplaşmamıştır?

A) Gönül adamları gitgide azalıyor.

hip çıkmak, desteklemek” anlamında kullanılmamıştır?

B) Arkadaşları onun durumuna kayıtsız kalmıştı.

A) Tuttuğu takımın yenilmesini kabullenemiyordu.

C) Yorucu bir çalışmadan sonra sonbaharda oyun nokta-

B) En az oyu alacak adayı tutmuş, bize muhalefet etmişti.

C) Arkadaşlarını tutuyor, onları hiçbir ortamda yalnız bı-

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “tutmak” kelimesi “sa-

rakmıyordu.

landı.

D) Aklından geçenleri söylemekte geç kalmıştı.

E) İçinden çıkılmayacak bir durumla karşılaşmıştı.

D) Genç öğretmenler, son derste öğrencileri sınıfta tuta-

5

mıyordu.

E) Sizi tutarım ama ödülü paylaşırız, demişti.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyime yer verilmemiştir?

A) “Ağzında bakla ıslanmıyor.” diye anlatılan tiplerdendi.

B) Diş geçireceğini bilse hepsiyle uğraşırdı.

C) Herkes iki dirhem bir çekirdek giyinmiş ve salona gelmişti.

2

D) Bir dediğini iki etmediğimiz halde bizden memnun değildi.

E) Duyduğu her şeyi anlatıyor, çevresindekileri sıkıyordu.

18. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan

iki kelime de anlamsızdır?

A) Etrafta tek tük çınar ağacı vardır.

B) Saçma sapan konuştuğunun farkında değildi.

C) Evdeki ıvır zıvırları eskiciye verecekti.

D) Yıkık dökük bir evde oturmaktan yakındı.

E) Eğri büğrü yazısını okuyacak kimse yoktu.

KONU TESTİ

2

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelimede

1.

DE ANLAM


4.

anlam genişlemesi vardır?

A) O gün yazmak istediğim hiçbir şeyi yazamıyordum.

B) Kendi sönük ortamında küçük bir oyuncu olarak kaldı.

C) İstanbul’da bir yayıncıda iki üç yıl çalışmıştı.

D) Öykülerinin beğenilmemesi onun canını sıkıyordu.

E) Mektubunun bazı bölümleri ıslanmış ve silinmişti.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlam (ad) aktarma-

2.

Yakınımızdaki bir adam, sözlerimize ----, bizi sinsice dinlemişti.


A) kulak kabartmış

B) kulak misafiri olmuş

C) kulak vermiş

D) kulaktan dolma

E) kulağı kirişte

5.

Aşağıdaki kelimelerden hangisinin zıt anlamı yoktur?

A) Dağınık

B) Zor

D) Düzgün

C) Açık

E) Kitap

sına uğramış bir kelime yoktur?

A) Faruk Nafiz’i daima zevkle okudum.

B) Artık bütün dergiler birinci hamura basılıyor.

C) Kitabını basmak için kapı kapı dolaşmıştı.

D) Arabasını satmış, çocukları için ev almıştı.

E) Portresini yapacak usta bir fırça arıyormuş.

11


6.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “can” kelimesi somut anlamda kullanılmıştır?

A) Can çıkmayınca huy çıkmazmış, dedi.

B) Şoför, o gün canına susamış gibiydi.

C) İçtenliğin can verdiği dizeler kolay bestelenir.

D) Can korkusuyla kirli su havuzuna atladı.

E) Asgari ücretle beş cana bakmak kolay değildi.

7.

Kriz ortamında nefesi olan birçok yabancı banka, Türkiye’yi

6 radarının alanına koymuş, ekonomimizin taşını toprağını

Kelimeler, benzetme ilgisiyle, başka kelimelerin yerini tu-

elemiş uzmanlarla çalışıyorlar, değişkenliğin önlerinde ka-

tabilir.

zıyacağı sinsi çukurlara düşmek istemiyorlar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime bu

kurala örnektir?

Aşağıdakilerden hangisi bu cümledeki altı çizili sözlerden birisinin karşılığı değildir?

A) Dergimizde genç kalemlere de yer vereceğiz.

A) Yatırım gücünü korumak

B) Ekran tutkunluğu hepimiz için büyük bir sorundur.

B) Durumunu gözlemlemek

C) Evimizi 80’li yıllardan kalma bir kamyonla taşıdık.

C) Geçmişte yaşananlardan ders almak

D) Okul dağılınca kırlara açılır, oralarda dolaşırdık.

D) Bütün yönleriyle bilmek

E) Her bilim dalı, hayatımızın bir alanıyla ilgilidir.

E) Olumsuz gelişmelerle karşılaşmak

ünite

3.


DE ANLAM

8.

Orhan Veli ve arkadaşlarının şiirimize biçtikleri yeni giy-

sından endişe ediyorum.

Bu cümlede geçen “yeni giysi biçmek” sözünün anlamı aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Eski şiir kalıplarının terk edilmesi

B) Şiirin biçimsel değişikliğe uğraması

C) Şiirimizin geleneksel çizgisinden uzaklaşması

D) Şiirimizin eski şiir geleneğimize dayandırılması

E) Şiirin bilinen çizginin dışına çıkması

Bu cümlede geçen altı çizili sözün anlamı aşağıdakilerden hangisinde vardır?

KONU TESTİ

11. Gazetecilik mesleğinin bağcıyı dövmek isteyenlere kalma-

si başlangıçta yadırgandı. Ancak zamanla neredeyse her şair tarafından benimsendi.

2

A) Sorunları ele almak yerine kişilerle uğraşanlar amaçlarına ulaşamazlar.

B) Toplumla ilgili teorilerin değişmeye başladığını fark etmek zorundayız.

C) Halkı eleştiren sanatçılar, halkla iç içe olamayan sanatçılardır.

D) Öncülere saygı duymayan bir genç, öncü bir sanatçı olamaz.

9.

E) Basınımızın insan hakları konusunda duyarlı olmadığını düşünüyorum.

I. Roman, içimde bir iskelete kavuştuktan sonra onu ya-

Yıldızlı Soru 2

zıya döktüm.

II. Daha yeni ete kemiğe bürünen bir şiiri açığa vursam onun elimden kaçacağını düşünürüm.

III. Göz dolduracak eserler yazmadığımı sanıyordu.

IV. Önü iliklenmiş tören şiirleri yazan şairlerden değildi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde altı

“İşlemek” sözcüğü aşağıdaki cüm lelerin hangisinde “etkilemek, nüfuz etmek” anlamın dadır? A) O uzun ve derin bakış, genç adamın ta yüreğine kadar işlemişti. B) Karşımızdaki büfe gece günd üz müşterisiz kalmaz, durmadan işlerdi.

çizili sözler anlamca yakındır?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) II. ve IV.

C) Büro sorumlusu, her gün büro dan çıkmadan, gerekli bilgileri bu deftere işler.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

D) Hiçbir gün bile para için işlem emiş, sanatını sevdiği için bu işi yapmış. E) Haftaya “göstermeye bağlı edebî metinler” konusunu işleyeceğiz.

10. Her sorunun bir kör noktası (anlaşılmayan, çözülemeyen

I

bir yönü) vardır. Her şeyi ince eleyip sık dokuyarak (titizce)

II

ilgili isimleri sıralarken atladıklarım oluyor: bu, hatıralarımın ortağı dostlarımı üzüyor.

III

tan bir değişim) yapmak kolay değildir. Bunun için hayatın

Bu parçada geçen “hafızanın (kişiyi) yolda bırakması”

rotası yeniliğe kilitlenmeli (sürekli bir değişimin önü kapatıl-

sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi-

dir?

IV

malı), gelişme yönündeki amaç bilenmelidir.(yenilenerek daha

2

12. Hafızam bazen beni yolda bırakıyor. Özellikle bir konuyla

irdelemek zorundayız. Köklü bir farklılaşma(kalıcı ve esas

7

V

A) Geçmişin ayrıntılarına dalmak

etkin hâle getirilmeli).

B) Hatıraların etkisinden kurtulamamak

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin ayraç

C) Geleceğini geçmişine bakarak belirleyememek

D) Aklına gelenleri tam anlatamamak

E) Bazı bilgi ve olayları eksik hatırlamak

içinde verilen açıklaması yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

2

DE ANLAM


13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “kadar” kelimesi öte-

16. Yıllarca

kilerden farklı bir anlamda kullanılmıştır?

A) Ödevlerinizi yarına kadar bitiriniz.

B) Arkadaşın da senin kadar çalışkan.

C) Konunun eskisi kadar karmaşık olduğunu bilmiyordum.

D) İstanbul, Ankara kadar sakin değil.

E) Son kitabı da eski kitapları kadar güzel.

bekledim, daha yaşayacaklarım var, dedim; ya-

yınevlerinin ısrarlarına olumsuz cevap verdim. Ama artık ödünç zamanla yaşıyorum ve anılarımı sizinle paylaşmanın tam zamanı diyorum.

Bu cümlede geçen altı çizili sözle yazar, aşağıdakilerden hangisini anlatmaktadır?

A) Yazacak bir şey bulamadığını

B) Kararını değiştirdiğini

C) Çok yaşlandığını

D) Geçmişi hayal edebildiğini

E) Çağının gerçeklerinden koptuğunu

14. Batı- Doğu çatışmasını enine boyuna tartışmıştık. Bu cümlede geçen altı çizili ikilemenin anlamı aşağı-

dakilerin hangisinde vardır?

A) Sorunlara yüzeysel bakmaya alışmış gibiydi.

B) Projelerini bütün yönleriyle tartışmışlardı.

C) Halk edebiyatı hocasıyla sık sık tartışıyordu.

D) Bir ay boyunca durup dinlenmeden çalıştı.

E) Töreni düzenleyenler hakkında bilgi topladığını duyduk.

11


17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime atılırsa cümlenin anlamında daralma veya bozulma olmaz?

A) Bahçemizin iri gülleri çocuklar tarafından bir bir koparıldı.

B) Kitapta toplumsal bütünlüğe de dikkat çekiliyor.

C) Cesur yürekli bir yazar olarak tanınıyordu.

D) Sevgiyle bakan gözleri amansız bir hastalıkla kapanmıştı.

E) Bazı eleştirmenler hakkında olumsuz düşündüğünü biliyordum.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime anlamına uygun kullanılmamıştır?

A) Anlaşma maddelerinin yumuşatılması için girişimlerde bulundu.

B) Mevsime uygun giyinmediği için üşümüş ve rahatsız-

18. Aşağıdakilerin hangisinde deyimin duygu değeri yan-

lanmıştı.

C) Almanya’ya yerleşen soydaşlarımız ulusal kimliklerini yitirmemişler.

D) Alman gençlerinden kazandıkları kötü alışkanlıkları terk edemiyorlardı.

E) Bilimsel tartışmalara katılma konusunda isteksiz değildi.

lış verilmiştir?

A) Küplere binmek – öfkelenmek

B) Kulaklarına kadar kızarmak – utanmak

C) Ağzı kulaklarına varmak – sevinmek

D) Tir tir titremek – korkmak

E) Etekleri zil çalmak – telaşlanmak

ünite

8


DE ANLAM

1.

“Ham” kelimesi aşağıdakilerden hangisinde “Ham kar-

4.

puzun tadı olmaz.” cümlesindeki anlamıyla kullanılmış-

anlamı ile kullanımı birbirine uymamaktadır? Anlam

A) Denize sızan ham petrol pek çok canlı için tehlike oluşturuyor.

B) Gençler bu işte ham olduklarından bugün çabuk yorul-

Kullanım Ailem için çalışıp para

A)

Kazanç sağlamak

B)

Tutulmak, yakalanmak

C)

Fethetmek

D)

İsabet etmek

E)

Yenmek

kazanmalıyım.

dular.

C) Mühendisler, bu bölgeden çıkarılan ham madenlerin değerli olduğunu söylüyor.

D) Bahçeden kopardığımız ham meyveler hepimizin midesini bozdu.

KONU TESTİ

Aşağıdakilerden hangisinde “kazanmak” sözcüğünün

tır?

3

Yaşadığı sıkıntılardan bu yaşta dert kazandı. Savaş sonunda kaleyi biz kazandık. Büyük ikramiyeyi yine İstanbul kazandı. Kısa sürede bu şairin dostluğunu kazandı.

E) Dedem, ham olduğun konularda geri durmasını bilmelisin, derdi.

2.

Yıldızlı Soru 3

“Göstermek” sözcüğü aşağıdakilerden hangisinde “öğretmek, açıklamak” anlamında kullanılmıştır?

A) Öğrenciler proje ödevlerini öğretmenlerine gösterdi.

B) Arkadaşım, iki bilinmeyenli denklemlerin çözümünü

Anı türünde, her şeyin sırasıyla ve doğru bir şekilde verilmesi esastır. Bu noktada tüm iş anı yazarının belleğine kalıyor. Öyle zamanlar geliy or ki anı yazarının belleğinin intihar ettiğine şahit oluy oruz. Bildiğimiz bir olayı bilmediğimiz, tahmin edem eyeceğimiz şekilde okuyoruz bu durumda. Bu parçada geçen “belleğin intih ar etmesi” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerd en hangisidir? A) Yazdıklarını beğenmeme B) Yaşadıklarına yüz çevirme

bana da gösterdi.

C) Usta, elindeki demirin ucuyla alevleri titreyen ateşi gösterdi.

D) Konuşmaların, bu olayda senin suçsuz olduğunu gösteriyor.

E) Çocuk, vitrindeki rengârenk oyuncakları kardeşine

C) Geçmişi hatırlayamama D) Dar bir bakış açısına sahip olma

gösterdi.

E) Geçmişi hatırlanmaya değer bulm

ama

3.

Aşağıdakilerden hangisinde terim anlamlı sözcük yok-

5.

tur?

A) Bu dağlık bölgede çiftçilik yapanlar hâlâ pul, kara sa-

birlikte verilmemiştir?

ban gibi aletler kullanıyor.

B) Bir yanlışlık sonucu hapse düşen dayım temyizle be-

C) Tatili iple çeken çocuklar güneşin tadını çıkarıp kum-

2

D) Satranç ustası dedem kımıldayacak bir yer kalmayın-

E) Ölçü ve uyağı dışlayan bu şiirlerde yalnızca anlam öne çıkarılıyor.

C) Projeyi çok detaylı inceleyemedim, sadece bir göz attım.

ca şahı bir hane geri aldı.

B) Kendi başına buyruk bu insanları bir araya getirene kadar akla karayı seçtim.

dan kaleler yapmayı planlıyorlar.

A) Onu birden karşımda görünce ne yapacağımı bilemedim, elim ayağıma dolaştı.

raat etti.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim açıklamasıyla

D) Ankara’ya mı, İstanbul’a mı gideceğime karar veremeyip iki arada bir derede kaldım.

E) Teknolojik aletlerin satıldığı bu mağaza o kadar kalabalık ki iğne atsan yere düşmez.

9

KONU TESTİ

3

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan

6.

DE ANLAM


9.

sözcükler tek başlarına kullanılamaz?

“Dar” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisinde soyut anlamda kullanılmıştır?

A) Obeziteye karşı abur cuburların önüne geçilmeli.

A) Dar fikirli bu insanlarla masaya oturulmaz.

B) Yazdıklarının hepsini satır satır okudum.

B) İki odalı, dar bir evleri vardı.

C) Aradığımız adresi bulamayınca sokak sokak dolaştık.

C) Heybetli, kocaman evlerin arasından dar bir yol geçi-

D) Yolda dikkatli olması konusunda onu sık sık uyardı.

E) Adamın yanında boy boy çocukları vardı.

yordu.

vardı.

“Koparmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde

7.

D) Genç kızın üzerinde kırmızı gömlek ve dar pantolon

E) Bu elbise Ayşe teyzeye oldukça dar gelir.

10. Bizde eğitimin çocuğun okula gitmesiyle başladığı inancı yaygındır ---- eğitim anne karnında başlayıp hayat boyun-

mecaz anlamda kullanılmıştır?

ca devam eden bir süreçtir.

A) Elindeki sopayla çatıdaki buz kütlesini kopardı.

B) Ağaçtaki incirleri zedelemeden teker teker kopardı.

C) Seninle aramdaki bütün ilgiyi kopardım.

D) Çocuk, uzun süre asıldığı salıncağın ipini sonunda ko-

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) oysa

B) çünkü

D) ne var ki

C) hâlbuki E) ancak

pardı.

E) Annesi için kırlardan çiçek kopardı.

11


10

11. “Alçak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde nitel anlamda kullanılmıştır? Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan sözcüklerden her ikisi de tek başına kullanılamaz?

A) Kapıdan içeriye ufak tefek bir kız çocuğu girdi.

B) Tanımadığın kişiler hakkında ileri geri konuşmamalısın.

mine kaptırdı.

D) Tarlanın etrafından eğri büğrü bir yol geçiyordu.

E) Düğünlerine eş dost herkesi davet etmişlerdi.

B) Kardeşini uyandırmamak için alçak sesle konuşuyordu.

C) İnsanlar daracık otobüsün içinde eciş bücüş olmuşlardı.

A) Alçak bir kayanın üzerine çıkıp kendisini rüzgârın rit-

C) Evin alçak tavanı sanki insanın üstüne üstüne geliyordu.

D) Etrafındaki masum insanları da alçak işlerine bulaştırmamalısın.

E) Şehrin etrafı, bahçeli ve alçak binalarla çevriliydi.

ünite

8.


DE ANLAM

12. Türkçede “ayak” sözcüğü pek çok deyimde kullanılmaktadır.

II

II

III

birini işinden veya görevinden uzaklaştırmak anlamında

ayağını kaydırmak, sık sık gittiği bir yere artık uğramaz

III

dan silik ve renksiz nefes alıp verişlere kendisini mahkûm IV

yalvarmak anlamında ayağına çağırmak, bir yolunu bulup

I

lar, kuru bir güven uğruna kendi olmayı göze alamadığın-

olmak anlamında ayağı yerden kesilmek, alçalırcasına

KONU TESTİ

15. Hayatta başkalarının gölgesinde yaşamaya alışan insan-

Örneğin bir düşünceyi, davranışı sonuna kadar sürdürüp tutumundan şaşmamak anlamında ayak diremek, çok mutlu I

3

V

etmiştir.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamda kullanılmamıştır?

IV

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

olmak anlamında ayağını çekmek deyimini kullanırız. IV

Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

16. Derin


II

kurguları, kusursuz üslubuyla buluşunca ortaya tadına

hangisinde altı çizili sözcük gerçek

anlamda kullanılmıştır?

III

doyulmayacak güzellikte keyifli ve mükemmel eserler çı-

A) Güzel hayatımız da bir göz açıp kapayışta eridi.

B) Ellilik bir adamın elinde çanta ile geldiğini gördük.

kıyor.

C) Yıllar geçmesine rağmen elimden kaçırdığım o fırsata

Yukarıdaki numaralanmış sözcüklerden hangi ikisi an-

IV

hâlâ dövünürüm.

D) Bizim kütük yine ranzaya uzanmış, çizgi roman okuyordu.

cükler bir arada kullanılmıştır?

lamca en yakındır?

B) Sıcaktan çatlayan toprakları rahatlatmak yine yağmu-

C) Otobüsün uzun zamandır gelmiyor olması duraktaki yolcuları çileden çıkardı.

D) Kasalara dizilen meyveler büyük kamyonlarla hale götürülüyordu.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve V.

11

17. Her gün gazetenin bu köşesinde ele aldığı konularla dikkatleri üzerine çeken genç yazar, toplumu yakından ilgi-

A) Açık kalan kapı aralığından rüzgârın uğultusu odaya

ra düştü.

A) I. ve II.

lendiren mühim sorunları çerçeve içine alıp canlı bir anla-

doluyordu.

V

E) Konuyu burada eşeleyip kimseyi üzmek istemeyiz.

14. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde karşıt anlamlı söz-

2

ve gerçekçi bakış açısına sahip sanatçının ilginç

I

E) Rahmetli dedem, büyük başın küçük belası olmaz, derdi hep.

tımla sunuyor.

Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Önemli olanı vurgulamak

B) Güzel görünmesini sağlamak

C) Uzun ömürlü hâle getirmek

D) Kalıcılığını artırmak

E) Estetik bir boyut kazandırmak

KONU TESTİ

4

DE ANLAM


Aşağıdakilerden hangisinde “yatırmak” sözcüğünün

1.

4.

I. Hayatı kopyalama eğilimindeki bu çocukların saatler-

açıklaması ile kullanımı birbirine uymamaktadır? Anlam A)

Uyutmak

B)

Parayı işletmek

C)

Harcamak

D)

Konuk etmek

E)

Düzeltmek

Kullanım

II. Kitap okumayan bir kişinin sınırlı sayıda sözcüğe mahkûm olması kaçınılmazdır.

Gece beni üst katta bir odaya yatırdılar. Eline geçen bütün serveti borsaya yatırıyordu. Ailesinden gelen harçlığı gö-

III. İş güç sahibi olmayan insanların kendi ayakları üzerinde durabilmeleri imkânsızdır.

IV. Yanlış arkadaşların yanlışları da beraberinde getirmesi engellenemez.

türüp kitaba yatırır. Rahatsızlığı artınca adamca-

ğızı hastaneye yatırdılar. Rıfkı, odaya girmeden önce avucunun içiyle saçlarını yatırdı.

“Dağılmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisin-

2.

ce televizyon karşısına oturtulması gereksizdir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangileri anlamca birbirine en yakındır?

A) I. ve II.

5.

B) I. ve IV.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

“Öldürmek” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisinde gerçek anlamda kullanılmıştır?

de mecaz anlamda kullanılmıştır?

A) Törenden sonra öğrenciler evlerine dağıldı.

A) Annem soğanı tuzla yoğurup öldürdü.

B) Misafir çocukları gelince oda iyice dağıldı.

B) Savaş birçok sanayi kolunu öldürdü.

C) Patronun hastalanmasıyla şirket gittikçe dağıldı.

C) Abartılı makyajın, tüm güzelliğini öldürmüş.

D) Kutu patlayınca çöpler etrafa dağıldı.

D) Denize dökülen sanayi atıkları birçok canlıyı öldürdü.

E) Otobüsten inen yolcular otogara dağıldı.

E) Ekonomik kriz küçük sermayeli esnafı öldürdü.

6.

Sürekli yenilik peşinde koşmalı, kendimi geliştirmeliyim.

11


3.

Genç olmasına rağmen oldukça özveriliydi. Eleştiride abartıya kaçmaz, olabildiğince nesnel davranırdı. Ge-

Bugün dünle aynı değilse benim dünümle bugünüm de

reğinden fazla pohpohlanıp çok satanlar arasına girmiş,

aynı olamaz. Bugün, dünden hep bir adım önde olmalı-

gereksiz yere şişirilmiş nice kitabı, eleştirileri ile havasını

yım. Çizginin altında kalmak, aynı şeyleri yaşamak bana

alarak aniden patlamaktan kurtardı.

göre değil.

Bu parçada geçen “havasını almak” sözüyle anlatılmak

Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gösterişten uzaklaştırmak

A) Kendisini yenileyememek

B) Gerçek değerini ortaya koymak

B) Başkalarına benzemek

C) Gelişmesine engel olmak

C) Kendinin farkında olmamak

D) Yükselmesinin önüne geçmek

D) Sıradanlığa düşmek

E) Değersiz hâle getirmek

E) Hoşa gitmeyen davranışlar sergilemek

ünite

12


DE ANLAM

7.

Çıkarları uğruna doğru yolda ilerlemek yerine başkalaI

II

karşısına yüzlerce yeni yazar ve şair çıkıyor ancak bunlar

III

saman alevi misali, verdiğimiz vereceğimiz bu kadar der-

V

olmaktan da bir adım öteye gidemezler.

Yukarıdaki numaralanmış sözcüklerden hangisi gerçek anlamda kullanılmıştır? B) II.

C) III.

D) IV.

cesine hemen aynı yıl tarihin sayfalarına karışıveriyor.

IV

kendilerini kurtaramadıkları gibi başkalarının elinde maşa

A) I.

KONU TESTİ

10. Edebiyatımız suya imza atan sanatçılarla dolu. Her yıl okur

rının önünde eğilen insanlar, ayaklar altında ezilmekten

4

E) V.

Bu parçada geçen “suya imza atmak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kalıcı olmayı başaramamak

B) Gereksiz işlerle uğraşmak

C) Başkalarının etkisinde kalmak

D) Gelenekten kopuk olmak

E) Kendisini tekrar etmek


Bahçeden kasa kasa elma topladık.

Yukarıdaki cümleye altı çizili sözün kattığı anlam aşa-

Kimi yapıtların karakterleri öyle miştir ki bu yapıtların karakterleri sine canlı tasvir edilneredeyse belleklere kazınmıştır.tüm fiziki özellikleriyle ise karakterlerin fiziki yapısı yokt Benim eserlerimde ur. Varsa da oldukça siliktir. Benim karakterlerim sözcükle re bürünür. Düşünceleriyle tanınıp anımsanmak ve belki de benimsenmek isterler.

ğıdakilerin hangisinde vardır?

A) Banka kuyruğu adım adım ilerliyordu.

B) Öğrenciler bahçeye sıra sıra dizildi.

C) Değirmenden çuval çuval un getirdiler.

D) Bir yudum su bile içmeden kuru kuru oturduk.

E) Yalnızlığını bu hatıra defterine satır satır işledi.

Bu parçada geçen “karakterlerin sözcüklere bürünmesi” sözüyle anlatılmak iste nen aşağıdakilerden hangisidir? A) Düşünceleri ve konuşmalarıy la tanınma B) Düşük çeneli olma C) Davranışları öne çıkarma D) Dengeli bir kişilik oluşturma E) Deneyim ve yaşantılardan yara rlanma

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “boşuna uğraşmak” anlamında bir deyim kullanılmıştır?

9.

Çoğu, bir yazarı taklitle yazmaya başlayan genç yazarlar,

çıkartacak kadar dramatik olabiliyor.

bir süre sonra kendi mührünü eline almazsa taklitten öteye geçemediğinden kısa zamanda unutulup gidiyor.

2

A) Her alanda söz sahibi olmak

B) Özgün bir söyleyiş oluşturmak

C) Başkalarından üstün duruma gelmek

D) Kısa ve öz bir anlatım kullanmak

E) Kendi geçimini kendi sağlamak

B) Kardeşinin okul işleri nedeniyle uzun zamandır meydanı boş bıraktı.

Bu cümlede geçen “kendi mührünü eline almak” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bazen hayattaki olaylar da yerli film senaryolarına taş

C) Kendini yabana atma, bu sınavı birincilikle bile kazanabilirsin.

D) Dedem kazmayı öyle bir sallıyordu ki tüm gençlere taş çıkarttı.

E) Gerekli malzemeyi sağlayamadığımız sürece havanda su döveriz.

13

KONU TESTİ

5

DE ANLAM


“Olmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisinde

1.

“geçmek, tamamlanmak” anlamında kullanılmıştır?

4.

I. Geçenki röportaj nedeniyle gazete kapatıldı.

II. Bir huyu vardı ki çalışma saatinde asla kimseyle gö-

A) Bu şapka ancak bir bebeğe olur.

rüşmezdi.

B) Dikkat edin, kutulara bir şey olmasın.

III. Takvimden, yine bir yaprak düştü.

C) İlişkilerimiz de konuşmalarımız gibi dostça olsun isti-

IV. Bu çağda böylesine geri fikirler hâlâ varlığını nasıl sür-

yorum.

dürebiliyor.

D) İki yıl oldu, hâlâ ses seda yoktu.

V. Her hafta bir kitap deviriyorum.

E) Havalar geç ısındığından üzümler henüz olmadı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde altı çizili sözcükler mecaz anlamda kullanılmıştır?

A) I. ve II.

2.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV.

E) IV. ve V.

Tüm konuşmalarında, tüm eserlerinde bıkmadan, usanmadan İstanbul’dan söz eden bu sanatçının İstanbul sevgisi kanına işlemiş olmalı. Bu cümledeki “kanına işlemek” sözüyle anlatılmak iste-

5.

I. Ülkedeki iç savaş gittikçe büyüyor.

nen aşağıdakilerden hangisidir?

II. Piknik alanına epeyce yaklaştık.

A) Özdeşleşmek

III. Çalışmamızda en büyük pay sizindir.

B) Tutku derecesinde bağlanmak

IV. Hastaya ara sıra kriz geliyor.

C) Akraba hâline gelmek

V. Aradan bir hayli zaman geçmişti.

D) Bir bütünü oluşturmak

Numaralanmış cümlelerin hangilerindeki altı çizili söz-

E) Önceliği elinde tutmak

ler anlamca birbirine en yakındır?

11


A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

14 Aşağıdakilerden hangisinde “kalmak” sözcüğünün açıklaması ile kullanımı birbirine uymamaktadır? Anlam A)

Konaklamak

B)

Hayatını sürdürmek

C)

Oturmak, yaşamak

Kullanım Göl manzaralı bu otelde üç gece kaldık. O aileden bir bu çocuk

6.

yıl kaldık. Mahkeme üç ay sonraya

D)

Ertelenmek

E)

Oyalanmak, vakit ge-

İki yıl üst üste sınıfta kal-

çirmek

mış.

kaldı.

I

II

noktalama kusurları (hataları) ya da ifade (söyleyiş) yanlış

kaldı. Bu mahallede tam on beş

Büyük yapıtların (eserlerin) içerisindeki imla (yazım) ve

III

IV

V

ları (eksiklikleri) insanların dikkatini daha çok çekiyor.

Bu parçadaki altı çizili sözlerden hangisinin yerine ayraç içinde verilen söz getirildiğinde cümlenin anlamı değişir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

3.


DE ANLAM

7.

“Mahsus” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde

5

KONU TESTİ

10. Yazarlık, öyle her önüne gelenin yapabileceği bir iş değil-

“özellikle” anlamındadır?

dir. Yazar olmanın da kendine göre kuralları vardır: İyi bir kurgu yeteneğine sahip olacaksın, bu kurguyu estetik bir

A) Her sanata mahsus aletler vardır.

B) Tüm bunları mahsus söylüyor, inanmayın.

yeterliliğine hâkim olacaksın. Yazar mı olmak istiyorsun,

C) Bu pasta sana mahsus yapılıyor bu evde.

öyleyse işin mutfağına gireceksin.

D) Buraya mahsus seni görmek için geldim.

E) Yozgat’a mahsus bu yemek, oldukça meşhurdur.

8.

Bence çeviride en önemli şey yazarın dil ve anlatım özel-

biçimde işleyebilecek bir dil bilincine, yazım ve noktalama

Bu parçada geçen “işin mutfağına girmek” sözüyle asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mesleğe özgü temel bilgileri edinme

B) Mesleğinde seçici davranma

C) Ayrıntılara önem verme

D) Bilgileri kalıcı hâle getirme

E) Uygun koşulları gözetme

liklerini doğru aktarmaktır. Bu nedenle üsluba çok dikkat

Yıldızlı Soru 5

ediyorum. Cümleleri bölmek, kısaltmak, değiştirmek gibi kestirme yollara sapmıyorum.

Bu parçada geçen “kestirme yollara sapmak” sözüyle Aşağıdaki cümlelerden hangisi nde “taze” sözcüğü mecaz anlamda kullanılmamıştır ?

asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) İşin kolayına kaçmak

B) Olayı çıkmaza sürüklemek

C) Yapmacıklığa başvurmak

D) Doğallığını bozmak

E) Yalınlığı ve akıcılığı sağlamak

A) Gazeteden okuduğum en taze habe

r iki gün önce-

sine aitti.

B) Şu köşede çocuğuyla birlikte bir

taze oturuyor. C) Taze demlenmiş bir bardak çay gibisi yoktur. D) Taze şairlerin hem içerik hem biçim olarak eskilerden öğreneceği çok şey var. E) Taze fikirlerdir ki toprağa kök salıp den oynatabilir.

toplumları yerin-

15

9.

“Kavuşmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde “katılmak” anlamında kullanılmıştır?

A) Yıllar sonra nihayet Türk insanı özgürlüğüne kavuşmuştu.

B) Bu iki nehir yan yana akıyor, ileride ise birbirine kavuşuyor.

C) Göbeğindeki yağlardan gömleğin düğmeleri birbirine kavuşmuyor.

2

D) Uzun tedavilerin ardından çocuk nihayet sağlığına kavuştu.

E) Yıllardır görüşmeyen kardeşler sonunda kavuştular.

11. Sıcacık anlatımıyla okuru peşinden sürükleyen, ona farklı I

II

pencereler açan bu taze yazardan, okurun beklentisi olIII

IV

V

dukça yüksek.

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamlı değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

4.

fasikül

DE E M İ L E R / K LAM E L N İ T ME RİNDE AN İ C İ T E ÖĞR Z ÖBEKLE VE SÖ estleri Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1.

1

E ÖĞRETİCİ METİNLER / KELİMED

(I) Anı yazılarında aranan özelliklerin başında gerçekçilik ve içtenlik gelir. (II) Anı yazmak, sorumluluk, doğruluk ve açık sözlülük gerektirir. (III) Dostlarının sırlarını saklayan ve hafızası zayıf yazarların anılarına güvenilmez. (IV) Bu

VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM 4.

I. Yaşananlar içtenlikle anlatılır.

II. Anıdan daha güvenilir bir kaynak kabul edilir.

III. İçe dönük örneklerinde duygular, dışa dönük olanlarda ise olaylar öne çıkar.

noktada esas olan, bütün doğruları anlatmak değil, anlatılanın mutlaka doğru olmasıdır. (V) Halit Ziya Uşaklıgil, “Eşkal-i Zaman, Muharrir-Şair-Edip” gibi eserlerinde bu esasa bağlı kalmıştır. Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde

bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

nılır.

V. Türk edebiyatında ruzname, günce gibi adlarla da yer almıştır.

D) IV.

IV. En çok açıklayıcı ve tartışmacı anlatımlardan yararla-

Günlük türüyle ilgili yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır?

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5. Aşağıdakilerden hangisi, anı türünü “kaynak olma” açı-

2.

sından olumsuz etkilemektedir?

A) Öyküleyici anlatımın tercih edilmesi

B) Kısa bir tarihsel dönemin ele alınması

C) Olayların kişisel bir bakış açısıyla ve yaşandıktan çok sonra kaleme alınması

hangi gerçeklerini işlerse işlesin akıcı, yalın ve yer yer nük-

D) Anı kitaplarının genellikle tanınmış kişiler tarafından

teli bir dille yazılmasaydı bu kadar çok önemsenmezdi.

yazılması

E) Anı kitaplarında anlatımın edebî olması

11


2

3.

Mina Urgan’ın “Bir Dinozorun Anıları” adlı eseri, 20.yüzyılın

Bu cümleye göre anı eserini önemli kılan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarihî öneme sahip konuları işlemesi

B) Anlatımının ustalıklı ve çekici olması

C) Bilgilerin kanıtlara dayandırılması

D) Tanınmış bir yazar tarafından yazılması

E) Doğruları sansürsüz aktarması

6.

Aşağıdakilerden hangisi biyografi türünün bir özelliği

Dilekçe ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Başlıkta bütün harfler veya her kelimenin ilk harfi bü-

değildir?

yük yazılır.

B) Sağ üst köşeye tarih yazılır.

C) Adres sol alt köşede yer alır.

D) Dilekçeyi verenin ad ve soyadı adresle aynı köşede olur.

E) İmza, ad ve soyadın hemen üstüne atılır.

A) Konusunu kişilerin hayatından alması

B) Öyküleyici anlatımdan yararlanılması

C) Herhangi bir alanda ünlenmiş kişileri anlatması

D) Kimi bilgilerin belgelerle desteklenmesi

E) Anlatılan kişinin eserlerine değinilmemesi

ünite

ÖĞRETİCİ METİNLER / KELİMED

E VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLA

7.

(I) Biyografi, Batılı anlamda olmasa da eski edebiyatımız-

M

tır?

A) Öyküleyici ve betimleyici anlatımdan yararlanılır.

şair tezkireleri bu türde önemli eserlerdir. (IV) Edebiya-

B) Okuyucuların bilgisinin artırılması amaçlanır.

tımızda bu türde verilmiş ilk eser Aşık Paşa’ya aittir. (V)

C) Gezilen yerlerin gelenek ve görenekleri hakkında da

türü içinde sayılır. (III) Özellikle tezkiretü’ş-şuara denen

Onun Mecalisü’n Nefais adlı eseri pek çok şair hakkında önemli bilgiler içermektedir.

ÜNİTE TESTİ

10. Gezi türüyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlış-

da da vardır. (II) Eski edebiyatımızdaki ruzname, vakaname, tercüme-i hâl ve tezkire türündeki eserler biyografi

1

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I.

B) II.

bilgi verilir.

bağlıdır.

C) III.

D) IV.

D) Edebî değer taşıması anlatımın ustalıklı olmasına

E) Edebiyatımıza Cumhuriyet Dönemi’nde giren türler arasında yer alır.

E) V.

11. Size nasıl anlatayım, bilmiyorum. “O günler bir daha geri gelmesin!” demişti anneannem. Bunu hiç unutmadım. Sesi her gün kulaklarımda çınlıyor. Birbirimize sarılarak aşmıştık o zorlukları. Bugün de yapılması gereken budur.

8.

Tanzimat edebiyatı şair ve yazarlarındandır. 1825’te

Siz ne dersiniz bilmem. Ama ben, birbirimize sahip çıkma

İstanbul’da doğdu. Dönemin okullarında iyi bir eğitim aldı.

konusunda yeteri kadar duyarlı olmadığımızı düşünmüyo-

Fransızca öğrendi. Elçilik ve valilik görevlerinde bulundu.

rum. Daha dün bir trafik kazası izledim. Onlarca kişi araç-

Edebiyat alanında “Terkib-i Bent” adlı eseriyle tanındı. Şiir

larda sıkışanları kurtarmaya çalışıyordu. Biraz bilinçsiziz

ve İnşa adlı makalesiyle Harabat adlı antolojisinin ön sö-

ya, onu da aşarız.

zünde yer alan görüşler edebiyatımızda eski-yeni tartışmalarına farklı bir boyut kazandırdı.


A) Ziya Paşa ile ilgilidir.

B) Olaylar, bir sıra içinde verilmiştir.

C) Otobiyografi örneğidir.

D) Kişisel yaşamı konu alan metinlerdendir.

E) Öğretici bir metinden alınmıştır.


A) Karşılıklı konuşma havası içinde yazılmıştır.

B) Yazar, sorularla okuyucuyu kendi ortamına çekmektedir.

C) Günlük dile özgü ayrıntılar vardır.

D) Okuyucuyu etkileme amacı vardır.

E) Makale türündeki bir yazıdan alınmıştır.

3

12. Bence sohbet, ---- ile ---- arasında bir türdür. Birincisi kadar konunun ayrıntılarına merak salmaz. İkincisi kadar da güncelliğe takılmaz. Düşünceyi bu iki türün ortak özelliği olan kişisel görüş doğrultusunda ustaca işler.

9.

Aşağıdakilerden hangisi gezi türünde eser veren ya-

zarlarımızdan değildir?

2

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) Tevfik Fikret

A) deneme – fıkra

B) Nâbî

B) fıkra – deneme


C) makale – deneme

D) Yirmi Sekiz Çelebi Mehmet

D) makale – anı

E) Falih Rıfkı Atay

E) deneme – makale

ÜNİTE TESTİ

1


13. Aşağıdakilerden hangisinin bir haber yazısının konusu olması beklenmez?

A) Ay’da suyun bulunması

B) Bir trafik kazasının nedenleri

C) İstanbul’un fethi sırasında yaşananlar

D) Çevre kirliliğine karşı alınan yeni önlemler

E) YGS’den çıkan öğrencilerin sınav izlenimleri


I. Kişisel bakış açısı

II. Nükteli anlatım

III. Nesnellik

IV. Güncellik

V. Öğreticilik

Yukarıdakilerden hangisi fıkra yazısının bir özelliği değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

17. Yeni bir bin yılın başlangıcında bilimin ve teknolojinin gelişim hızı ve geldiği nokta yaşamı kolaylaştırmıştır. İletişim olanakları, dünyayı hızla küçültmektedir. Bilgisayarın başında oturup dünyanın herhangi bir yerine anında ulaşa-

14.

I. Anlatıma duygularınızı katmışsınız.

II. Olayların nedenini vermemişsiniz.

III. Bilgileri görsel malzemeyle desteklemişsiniz.

IV. Anlatımınızda anlaşılmayan ayrıntılar var.

V. Olayları, sıraya koymadan işlemişsiniz.

Yukarıdakilerden hangisi bir haber yazısıyla ilgili

bilmek, pek çok engeli ortadan kaldırdığı gibi verimliliği de artırmaktadır. Bir anne, Amerika’da okuyan çocuğuyla her akşam karşılıklı oturup uzun uzun sohbet yapabilmektedir. Bir diş hekimi, hastalarını nasıl tedavi ettiğini İnternet üzerinden bütün dünyaya duyurabilmekte; bilgisini ve pratiğini herkesle paylaşmak amacıyla, kendi küçük bürosunu bütün dünya için bir laboratuvara dönüştürebilmektedir.

olumsuz bir eleştiri değildir?


A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Fıkra

B) Makale

D) Anı

C) Deneme

E) Söyleşi

11


18. Aşağıdaki

dizelerin hangisinde deyime yer verilme-

miştir?

15. Dostluk

konusunda hep şu noktayı göz önünde tutmalı

diye düşünürüm: Acaba dostluğu aratan sebep güçsüzlük veya ihtiyaç mıdır? Acaba karşılıklı yardımlaşmaya girişirken insanların amacı, tek başlarına pek başaramaya-

gelince karşılığını yapmak mıdır? Yoksa bu yardımlaşma

Bu metin, aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alınmış olabilir? A) Deneme

D) Haber yazısı

C) Anı

E) Biyografi

Onu yâd ellere açıcı olma

D) İşte doğduğun eski evindesin birden

B) Makale

Akşamları eşkıyalar basardı

C) Yiğidin başına bir iş gelince

Bulunmaz mı yâr sana

B) Benim doğduğum köyleri

asil, bizce bilinmeyen başka bir nedeni mi vardır?

A) Gam çekme deli gönül

cakları şeyi bir başkasının yardımıyla elde etmek, sırası dostluğun bir özelliğidir de dostluğun daha derin, daha

Yolunu gözlüyor lamba ve merdiven

E) O zaman başından aşkındı derdi

Mermeri oyardı, taşı delerdi

ünite

4



1.

Rodin’in “Düşünen Adam”ından söz ediyorum. Dün kop-

M

3.

fotoğrafını çıkardım. Uzun uzun bakıp, itiraf edeyim, ağladım. Annem hâlimi görse inanmazdı. Gençlik yıllarım

kopyayı görüp çarpılmıştım. Ama ne çarpılma! Sonunda

babamla kavgalı geçti. Neredeyse her şey aramızdaki

annem minik odamdaki minicik kütüphanemin rafında dur-

çatışmayı alevlendiriyordu. Hiç anlamadık birbirimizi. Son-

ması için heykelin biblosunu almıştı da rahatlamıştım. Yıl-

ra evlendim. Babamla çatışmamın durduğu dönem geldi.

larca baktım o bibloya. Gün geldi, Rodin’in başlangıçta o

Hani denizde fırtınadan sonra müthiş bir durgunluk olur ya

heykelde “İlahi Komedya”nın yazarı Dante’yi tasvir ettiğini

öyle. Çatışmıyorduk ama doğru düzgün konuşmuyorduk,

öğrendim: “Sıska Dante kayaların üzerine oturmuş, büyük

bir şeyleri paylaşmıyorduk da! Epey sonra, babamın ken-

yapıtını hayal ediyor.” Sonra vazgeçmiş Rodin bu fikirden.

disiyle, benimle ve hayatla kavgasını anlamaya başladım.

Dante’nin üzerinden giysisini çekip çıkarmış, “onu cılız bir

Meğer olay benimle onun arasındaki bir karakter çatışma-

hayalci olmaktan çıkarıp gürbüz bir yaratıcıya” çevirmek

sı değilmiş! İyi bir “baba” olmaya çalışmanın zorlukların-

istemiş. En sonunda da “İlahi Komedya” kahramanların-

dan kaynaklanıyormuş her şey!

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü özellikler ağır basmaktadır? A) Makale

A) Günlük

B) Sohbet

D) Anı

Bu metinde aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü özellikler ağır basmaktadır?

keli tamamlamış.

2.

Bugün evdeki çalışma odama girip çekmeceden babamın

Küçükken bir hasta ziyareti için gittiğimizde Bakırköy’deki

kimin geri gönderileceğine karar veren yargıç olarak hey-

ÜNİTE TESTİ

yasını bir sergide gördüm de size de anlatayım, dedim.

dan cehennemin kapısında durup kimin içeri gireceğine,

2

B) Makale

D) Gezi yazısı

C) Anı

E) Nutuk

C) Gezi yazısı

E) Haber yazısı

Bu hastalığın çevresini kuşatan özel dil, bütünüyle savaşa dayalı bir dildi ve ben de başlangıçta onu kullanıyordum. Kanser, savaşılması gereken bir düşmandı. Tedavinin her

4.

huriyet’in ilk yıllarına ve Atatürkçü düşünce yapısına

aşaması bir muharebeydi. Hastalık dışarıdan içimize sı-

ışık tutan bir anı eseridir?

zan ve ortalığı karıştıran dışsal bir şey olarak görülüyordu ve bu nedenle yok edilmeli, kovulmalı, silinip atılmalıydı.

Aşağıdakilerden hangisi, Falih Rıfkı Atay’ın Cum-

A) Türk’ün Ateşle İmtihanı

B) Ankara

zorunluydu. İçimdeki bu ziyaretçiyi artık ellerim, ayakla-

C) Mor Salkımlı Ev

rım, kemoterapi yüzünden tepesinde tek saç kalmamış

D) Hep O Şarkı

E) Çankaya

5.

Her kelimenin bir duygu ve çağrışım değeri vardır.

Aşağıdaki kelimelerden hangisi ötekilerden farklı bir

Kanserle birkaç hafta birlikte yaşadıktan sonra bu bakış açısı beni artık rahatlatmaz olmuştu. Birlikte yaşamamız

dazlak başım gibi bir parçam olarak görmeye başladım. Üzerine gitmektense, onunla sohbet etmek, benimle ar-

5

kadaş olmasını sağlamak istiyordum. Çünkü şu ya da bu biçimde, belki uyuklar durumda bile olsa içimde kalacağını ve hayat yürüyüşümün geri kalan kısmında bana yoldaşlık edeceğini anlamıştım.


2

A) Makale türüne özgü özellikler ağır basmaktadır.

B) Kişisel görüşlere yer verilmiştir.

C) Öyküleme yapılmıştır.

D) Bilgi verme amacı yoktur.

E) Düşünce, bir anı ve sorun etrafında geliştirilmiştir.

duygu ve çağrışım değerine sahiptir? A) Saldırı

B) Silah

D) İntikam

C) Uzlaşma

E) Cephe

ÜNİTE TESTİ

6.


2

Ülkeler, enerji politikalarını belirlerlerken enerji kaynakla-


Yazarın herhangi bir düşünceyi, konuyu, karşısında biri

rı, dışa bağımlılıkları, coğrafi durumları, nüfus artış hızı,

varmış gibi günlük, sıradan ve rahat bir dille anlattığı dü-

finansman durumu, enerji kaynaklarında çeşitlilik gibi

şünce yazılarıdır. Herhangi bir kanıt kaygısı yoktur. Yazı-

değişkenleri dikkate almaktadırlar. Bu nedenle her ülke-

nın çerçevesini yazıyı yazanın kişisel görüşleri oluşturur.

nin kendine özgü bir enerji politikası olmalıdır. Konuya

Dil, sade ve rahat olur, konuda ayrıntılara inilmez. Bu tür

bu çerçeveden bakıldığında, dünyada nükleer enerjiden

mülakat ile de karıştırılır. Ancak aralarında çok temel bir

vazgeçildiğini söylemek son derece yanıltıcı olur. Aralık

fark vardır: Bu türdeki yazılar, tek kişiliktir. Oysa mülakat;

2000-Eylül 2002 tarihleri arasında dünyada kurulu bulu-

mülakat yapan ve mülakat yapılan olmak üzere en az iki

nan nükleer santral sayısı 438’den 442’ye çıkmıştır. Kuru-

kişilik yazılardır.

lu kapasite ise 351.000 MW’dan 357.000 MW’a çıkmıştır.

Bu dönemde işletmeye giren santraller, Çin’de 2 ünite, Japonya’da 1 ünite, G. Kore Cumhuriyeti’nde 2 ünite, Rusya Federasyonu’nda 1 ünite olarak belirlenmiştir. Aynı dönemde İngiltere’de 2 ünite devre dışı bırakılmıştır.

Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Söyleşi(Sohbet)

B) Makale

D) Deneme

C) Fıkra

E) Nutuk


10. ---- türü toplumdan yeteri kadar ilgi görmüyor. Ünlü yazar-


A) Söyleşi

7.

B) Makale

D) Deneme

tadında anlattıkları eserleri bile birkaç sanatsever dışında

E) Nutuk

Yazarın anı tekniğinden yararlanarak yazdığı son romanı, 80’li yılların toplumsal yaşamının güncesi gibidir. Bu cümledeki altı çizili sözün anlamı aşağıdakilerden

larımızın kendilerine ve çevrelerine ait geçmişi bir roman

C) Fıkra

hangisidir?

kimsenin kitaplığında yer bulmamaktadır.

Bu cümlenin başına aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Söyleşi

B) Makale

D) Deneme

C) Fıkra

E) Hatıra

A) Sosyal yaşamın bire bir anlatımı

B) Halkın yaşadıklarının eleştirisi

C) Kitlelerin beklentilerinin bir yansıması

11.

I. Herkes hakkında yazılması

D) Halka yönelik yaklaşımın bir ürünü

II. Yazarın kendi yaşamını anlatması

E) Sorunlu günlerin öznel bir değerlendirmesi

III. Anlatılan kişinin eserlerinden söz edilmesi

IV. Belgelerden yararlanılmaması

V. Bilgilerin bilimsel araştırma yöntemiyle bir araya geti-

11


rilmesi

6 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatılanlar başka

kelimelerle tekrarlanmıştır?

A) Bizim edebiyatımızda hareketler, daha çok ortak dünya görüşünün birliktelikleri olarak ortaya çıkmıştır.

dendir?

C) Duygularının rengi belirsiz bir şair, dili ne kadar güzel

12. Evliya

D) Değeri terazinin kefesini oynatmayan bir öykü yazmaktansa başkalarının öykülerini Türkçeye çevirmeyi tercih ettim.

B) II. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

E) Şiir, yürekte maya tutunca onu açığa çıkarmamak, okuyucuya ısmarlamamak mümkün müdür?

Çelebi’nin “Seyahatname”si bize yazarın yolunun

düştüğü yerlerin gelenekleri, inanışları, geçim kaynakları

kullanırsa kullansın kitlelere açılamaz.

A) I. ve II.

B) Kendini tekrar eden, yeni şiirlerinde bir farklılık oluşturmayan şairlerin sadece ilk şiirleri ilgi görür.

Yukarıdakilerden hangileri biyografinin özelliklerin-

ve folklorları gibi konularda önemli bilgiler verir.

Buna göre Evliya Çelebi’nin eseri en çok aşağıdakilerden hangisi için önemli bir kaynaktır?

A) Coğrafya

B) Sosyoloji

D) Edebiyat tarihi

C) Felsefe

E) Hukuk

ünite

8.



13. Geçen günkü Nokta dergisinde Ulus gazetesinden aktarılmış

M

ler, nerede o yazınızdaki edebiyat, ahlak, hak, sanat, merak, şiir gibi tatsız tuzsuz Osmanlıca sözler? Niçin şunun bunun

ÜNİTE TESTİ

16. Bir dilekçede aşağıdakilerden hangisine yer verilmesi uygun düşmez?

bir yazınızı okudum. Ne çok üzüldüm bilseniz! Yoksa sizi de mi elden kaçırdık? Nerede o eski güzelim Öz Türkçe söz-

2

A) İsteklere

B) Duygulara

D) Şikâyetlere

C) Önerilere

E) Sorunlara

sözüne bakıp da düşüncelerimizi değiştiriyorsunuz? O yeni sözleri beğenmeyenler var diye mi yazmak istemiyorsunuz? Günün birinde bir kişi çıkıp size “Beğenmedim bu sesinizi.” dese ona bakıp da sesinizi değiştirecek misiniz? Ne derse desin el gün, biz yolumuza bakalım.


17. Sanat

İstanbul Numune-i Tatbikat Mektebinde, orta öğrenimi-


A) Mektup

14. Luigi

ni Galatasaray Lisesinde yapmıştır. 1925 yılında Fransa

B) Makale

D) Anı

Sorbon Üniversitesinde felsefe eğitimi gördü. Çeşitli lise-

C) Fıkra

lerde ve öğretmen okullarında öğretmenlik yaptı. 1934’te

E) Nutuk

Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde çalıştı. 1939’da Millî Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Ge-

Pirandello’dan “Seçme Hikâyeler”de ufak tefek ku-

nel Müdürlüğü görevinde bulundu. Aynı yıl Urfa Milletvekili

surlar var, gene de kitap tatlı tatlı okunuyor. Bay Feridun

seçildi. 1959-1963 yılları arasında İlahiyat Fakültesi İslam

Timur’u iyi çevirmenlerimizden sayabiliriz. Hele bir şeye

Sanatları Öğretim Üyeliği ve Ankara Üniversitesi Rektörlü-

çok sevindim: İkinci ciltte dil, birinci cilttekinden çok daha

ğü yaptı. 1921 yılında “Suud Saffet” adıyla yayımladığı şii-

iyi. Demek ki Bay Feridun Timur’un çevirileri günden güne

riyle edebiyata girdi. İlk düzyazısı Servet-i Fünun dergisin-

iyileşecek. Ben adını yeni duyduğuma göre kendisinin

de çıktı (1923). Aynı yıl Şi’r-i Leyâl adlı kitabı yayımlandı.

bir genç olduğunu sanıyorum, bundan sonraki çevirileri

Daha sonra sanat felsefesi, resim alanlarındaki inceleme

elbette daha kusursuz olur. Siz de okuyun o hikâyeleri,

ve araştırmalarıyla tanındı. Edebiyatla ilişkisini eleştiri ve

eğlenirsiniz, hele ikinci cildin başındaki Donna Mimma’dan

denemeleriyle sürdürdü.

başlarsanız bütün kitabı okumak hevesi uyanır içinizde.


A) Otobiyografi

B) Makale

D) Hatıra

C) Eleştiri



tarihçisi ve yazardır. Urfa’da doğdu. İlk tahsilini

A) Biyografi

E) Fıkra

B) Makale

D) Anı

C) Eleştiri

E) Otobiyografi

15. Bir düşünürün, bir sanatçının kendi yaşam öyküsünü an-

7

lattığı eserlerdir. Öz yaşamöyküsü de denir. Kaynak olarak kişi kendini ve aile büyüklerinden aldığı bilgileri kullanır. Bu türde yazmak güçtür çünkü insanın kendinden söz ederken objektif olması zordur. Bu tür yazılar sayesinde kişile-

18. “Gibi”

rin sanatı, düşünceleri, yaptığı işler hakkında bilgileniriz. Bu yazılar aynı zamanda iyi bir belgeseldir. Bu alanda çalışacaklara ve yazarın yaşadığı dönemin özelliklerine kaynaklık eder. Bu yazıları okumak, kendi deneyimlerimize bir yaşam deneyimini, yaşayanın ağzından katmak demektir. Onların başarılarının nedenlerini çözeriz.

2

A) Güneş iri bir portakal gibi duruyordu göklerde.

B) Yaşlı adam, çocuklar gibi ağlıyordu geçmişi anlatırken.

A) Söyleşi

B) Makale

D) Deneme

D) Bahar, geri gidecek gibi; buz tuttu yeniden çukurlu sokaklar.

C) Biyografi E) Otobiyografi

C) Sazı, köy odalarındaki ozanlar gibi tutmaya başlamıştı.


kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisine öteki-

lerden farklı bir anlam katmıştır?

E) Ördekler gibi yüzüyordu çocuklar gölün tatlı suyunda.

ÜNİTE TESTİ

1.

3


Genellikle, yaşanmasının üzerinden uzun bir sürenin


tığı bir yazı türüdür?

geçtiği olayların anlatıldığı bir yazı türüdür. Yazar, yaşadıklarının yanında gözlemlediklerini de aktarır. Olayları daha iyi hatırlayabilmek veya anlattıklarını desteklemek için dostlarının tanıklıklarından yararlanabilir, o günlerde

Aşağıdakilerden hangisi, kişinin kendi yaşamını anlat-

A) Biyografi

B) Otobiyografi

C) Monografi

D) Tezkire

yayımlanmış gazete ve dergilere bakabilir. Amaç, kişinin

E) Menkıbe

kendi hayatını anlatmasından çok kendi tanıklığı üzerinden geçmişin bir dönemine ışık tutmaktır. Bu yönüyle bu yazılar, her ne kadar tarihsel bir gerçekçilikten uzak olma ihtimali varsa da, tarih ve edebiyat tarihi için kaynak kabul edilir. Bu parçada sözü edilen yazı türü aşağıdakilerden han-

gisidir?

A) Anı (Hatıra)

B) Makale

D) Gezi yazısı

C) Biyografi

5.

Aşağıdakilerin hangisinde deyim açıklamasıyla birlikte verilmemiştir?

E) Otobiyografi

A) İğneyle kuyu kazarcasına yaptığımız o çalışma kimsenin dikkatini çekmedi, hiçbir yarışmada ödül almadı.

2.

dünyasından umudunu kesmiyor.

Seslenişleri iyi ayarlanmış, düşüncelerin içtenlikle işlendiği bir söyleşi yazısı, bilimsel verilerin peş peşe sıralandığı, yazarın nesnellik uğruna kuru bir anlatımı tercih ettiği bir ---- daha etkili olabilir. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi-

A) fıkradan

B) denemeden

C) makaleden

D) anıdan

C) Ahlaki değerlerin dibe vurduğunu, tükenme sınırına geldiğini iddia edenler yanılıyor.

D) Misakımillî sınırları içinde adım atmadığım, gidip görmediğim yer kalmadı, diyebilirim.

si getirilebilir?

B) Kimse durduk yerde, hiçbir neden olmadan, edebiyat

E) Başına bir iş açmasından, kendisine zarar verecek bir girişimde bulunmasından korktuğumuz için onu yalnız bırakmadık.

E) gezi yazısından

11


3.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir söyleşi (sohbet) yazısından alınmış olabilir?

A) Türk dili, zamanla birbirinden uzaklaşan değişik lehçe ve ağızlar biçiminde gelişmiş; bir dünya dili hâline gel-

6.

limelerden oluşmuştur?

miştir.

B) Türk dili hakkında araştırma yapanlar, Arapça ve Farsça hakkında geniş bilgi sahibi olmak zorundadır.

A) Eski püskü tabloları bile oldukça pahalı satmışlardı.

B) Dergideki bütün yazıları satır satır okumuş ve değer-

C) Türk dilinin Cumhuriyet Dönemi’nde ulaştığı noktaya bazı diller ancak birkaç yüzyılda varabilmişlerdir. D) Türk dilinin özleştirilmesi çalışmasına sadece akademisyenler değil, şairler ve gazeteciler de katılmışlar-

lendirmişti.

C) İpe sapa gelmez iddialarla herkesi zan altında bıraktı.

D) Çocuklar, mısırları hatır hutur yiyor, karınlarını doyuruyorlardı.

dır.

E) Türk dilinin medya dili hâline gelmesi aşamasında dış etkilerle yeniden karşılaştığını biliyorsunuz.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme yansıma ke-

E) Hırsız, dolapta para mara ne varsa almış ve kayıplara karışmıştı.

ünite

8



7.

M

10. (I) Dilekçe, bir resmî mektup türüdür. (II) Kişiler tarafından

yerinde olmadığını gördüm. Annem almış ve saklamıştı.

üst makamlara verilir. (III) Dilekçede nesnel bir dil kullanı-

Kendince seferberliğe katılmama engel olacaktı. Ben ıs-

lır. (IV) Ad, soyad, imza, tarih gibi bilgiler mutlaka yer alır.

lanmış ekmeğe gözlerimi dikmiş, kahvemi karıştırıyor ve

(V) Üst makama verilen dilekçe her zaman “rica ederim”

bekliyordum. Bunu unutamıyorum. Annem, yalnız bir sefer

sözüyle biter.

bakmaya cesaret edememiştim. Adını koyamadığım bir

A) I.

olayında ben oldukça büyüktüm ve oğlunu bir dünya savaşına gönderecek bir yaşlı kadına teselli vermeyi başarabilirdim. O yılların milyonlarca acılı annesinden hiç olmazsa

Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

ürkeklik, onu teselli etmemi engellemişti. Oysa kartpostal

11.


8.

B) Makale

D) Anı

C) Eleştiri

ANKARA

05.12.2005 tarihinde yasadışı örgüt men-

ve Mehmetçik Vakfı yardımının aşağıda belirttiğim ad-

E) Fıkra

resime gönderilmesini arz ederim.

Yolumuz Köln’e düşmüştü. Ren Nehri’nin yumuşaklığın-

dan bıkıp genişlediği şehir… Orada uçsuz bucaksız düz-

(İmza)

Adres: TOKİ Lojmanları No: 20/12, Eryaman/Ankara

çiçek saksıları atıldı. Mimari, ne üstten bakar insana ne de

Banka adı ve hesap numarası:

onu bilmediği bir dünyaya götürür; ortalarda bir yerde bırakır. Binalar ne sahil kentlerindeki gibidir ne de denizden

uzak yerlerdeki gibi. Farklı bir hayat var Köln’de, tam tarif

Bu dilekçede aşağıdakilerden hangisi yanlış yerde yazılmıştır?

edilemeyen.

A) Kurum adı


B) Tarih


C) Ad, soyad, imza

A) Biyografi

D) Adres

E) Banka hesap numarası

B) Gezi yazısı

D) Anı

C) Eleştiri

E) Deneme

25.11.2009

Ayşe Tunçbilek

Dindarlık da bilinenin aksine zayıf. Hitler’in kafasına orada

E) V.

met Tunçbilek’ten dolayı şahsıma bağlanacak aylığın

doğru akar. Köln’de dünyevi erk asla ciddiye alınmaz.

D) IV.

suplarıyla girdiği çatışma sonucu şehit olan eşim Ah-

lükler var. Ren, o düzlükler arasında sisli Kuzey Denizi’ne

C) III.

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü A) Biyografi

B) II.

TSK. MEHMETÇİK VAKFI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE

birini bir an âdeta kandırarak umutlandırabilirdim.

ÜNİTE TESTİ

Askerî postanın getirdiği kartpostalı almak istediğimde

böyle acı ağlamıştı. Babam öldüğünde… O zaman da ona

3

12. İlk 9.

izlendiğinde sıkıcı, anlamsız ve karmaşık bulunan Tarkovsky filmleri insana alışık olmadığı bir anlatım yöntemiyle yanaşır. Kişiyi, peşinen kabul ettiği tüm yargıların dışında düşünmeye davet eder. Onun kamerası seyrettirme aracı değildir; o kamerasıyla acının, aşkın, yalnızlığın, dahası insani olan her şeyin atmosferini oluşturma peşindedir. Bu gaye ancak rüya tecrübesiyle anlatılabilir. Rüyada kurgu olmaz, hatta rüya da şiirseldir. Kurgu sinemasını dışlamasının nedenini, filmin beyaz perdenin sınırlarını aşarak genişlemesine izin vermemesi ve seyircinin perdede gördüklerini kendi deneyimleriyle bağdaştırmasına olanak tanımamasıyla açıklar.

Ben, en çok edebiyatçıların karamsarlığından rahatsız oluyorum. İnsana en çok huzur ve sükûn vermesi, insani tatlarla doyumsuz bir hayat için durmadan lezzetler üretmesi gereken kalem efendileri… Bence en sert darbeleri onlardan yiyoruz. Üslup sahibi oldukları için de çok etkileyici, dolayısıyla çok can yakıcı oluyorlar. Dilleri dönmeye başladığı andan itibaren başlıyorlar dünyanın kötülüklerini sayıp dökmeye. Güzellik bahislerinde bile hüzün var. Hiç huzur da vermiyorlar. Hatta “Huzur” adlı bir roman okuyorsunuz lakin hiç huzur bulamıyorsunuz.

2


A) Günlük

B) Gezi yazısı

C) Haber yazısı

D) Anı E) Deneme


A) Eleştiri

B) Mektup

D) Anı

C) Haber yazısı

E) Deneme

9

ÜNİTE TESTİ


3

VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde denemeyle ilgili bir

13.


Tatvan’a gelmiştik. Yolculuk şaşırtıcı bir tecrübeydi benim için. Şehir ışıklarından uzak yerlerde yıldızlar çok parlak

A) İnsanı ilgilendiren her konuda yazılabilir.

B) Bir düşünsel düzenin katı kalıplarına bağlı kalınmaz.

C) İşlenen düşünce kesin bir sonuca bağlanmaz.

D) Yazar, her olaya “ben’in ülkesi”nden bakar.

E) Anlatım nesnel olur, sanatlı söyleyişe yer verilmez.

görünüyorlardı. İnsanlar anlamadığım bir dili konuşuyorlardı. Kendi dilimi anlayabilmek için Azericenin konuşulduğu Kuzeybatı İran’a kadar beklemem gerekiyordu. Bundan

16. ----, çoğu kez bir eserin kusurlu yanlarını belirlemek olarak

elbette şikâyetçi olmadım. Özel bir dolmuşla Tatvan’dan

anlaşılır. Bu, yanlış bir görüştür. Bu türde kalem kullanan

Van’a geçtim. Sadece Van’a girerken bir kontrol nokta-

yazar, ele aldığı eserin olumlu yanlarına da değinmeli; bu

sında durduk ve alışılmış kimlik kontrolleri yapıldı. Ama

yanlar eserin olumsuz yanlarından daha çoksa yazısında

yol boyunca görülen kulübeler bu işin daha önce aynı

bunu ortaya koymaktan çekinmemelidir.

güzergâhta en az üç-dört kere yapıldığını gösteriyordu. Keşke hiç yapılmasa tıpkı İzmir’den, Eskişehir’e gidiyor-

lidir?

muş gibi olsa bu coğrafyada yolculuklar. Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-

A) Bir gezi yazısından alınmıştır.


C) Nesnel bilgilerin yanında bir dileğe de yer verilmiştir.

D) Toplumla ilgili bilgilerden çok doğa öne çıkarılmıştır.

E) Öğretici bir metinden alınmıştır.

A) Eleştiri

B) Deneme

D) Tanıtım yazısı

C) Makale

E) Fıkra

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “almak” kelimesi “Kitaplıktan aldığı kitabı doğru dürüst okumadan yerine bıraktı.” cümlesindeki anlamıyla kullanılmıştır?

A) Oyuncakçıdan, pahalı hediyeler alıp çocuklara dağıtmıştı.

11


B) Her akşam çocuğunu okuldan almak zorundaydı.

C) Sofradan bir dilim ekmek alıp kuru kuru yemişti.

Sevgili Ada, bu hafta da -küçük bir ücret dışında- tamamen

D) Yaşadıklarımızdan ders almadığımızı söylüyordu.

verimsiz geçti. Gelecek hafta, tahminen çarşamba günü,

E) Aldığı haberleri hiç gecikmeden üstlerine bildiriyordu.

14.

nemez?

Köln, 20.2.1949

o zamana kadar bir şey duymazsam, tehlike çanları çalacağım. Ama sakinliğimizi koruyoruz, gerçekten son iki ay, bize insanın nelere dayanabileceğini ve çok paraya sahip olmanın mutluluk, özgürlük ve neşeyle hiç ilgili olmadığını

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime yan anlamda kullanılmıştır?

öğretti. Bu öğretinin değeri, ödediklerimizden daha fazla değil mi?

Henry


A) Eleştiri

B) Mektup

D) Anı

C) Haber yazısı

E) Deneme

A) Küçük paketleri masanın üstüne koydu.

B) Yaşlı bir öykücüyle söyleşi yapmıştı.

C) Başarının başka bir yolu da olmalı, diyordu.

D) Odasını oldukça geniş bulmuştum.

E) Eski kitapları özenle koruyordu.

ünite

10




1.

Yazarların gördükleri yerlerle ilgili izlenimlerini anlattıkları

M

4.

ÜNİTE TESTİ

Çevremizde, okuduğu hâlde okuyamayan o kadar çok in-

yazı türüdür. Bir tür yolculuk notu olan bu yazılarda sade-

san var ki! Bir kısmı da satırlar arasında cirit atıp at koştur-

ce doğal ve tarihî güzellikler değil, gelenek ve görenekler

mayı okumak sanıyor. Son zamanlarda bunun sürat mo-

ve diğer insani özellikler de anlatılır. Bu yönüyle bu yazılar,

torları da piyasaya çıktı. ‘Hızlı okuma’ adıyla tozu dumana

özellikle sosyoloji bilimi için kaynak eser sayılır.

katan hız çağının bu doludizgin atlıları okumadan hasıl olan bu kadar birikimi acaba nerelerde ve ne için harcıyor-

Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden söz

lar, doğrusu merak ediyorum. Hızlı okumanın kursları olur

edilmektedir?

4

A) Biyografi

da hızlı yazmanın olmaz mı hiç? Yurdun dört bir yanında B) Gezi yazısı

D) Anı

C) Eleştiri

son birkaç yıldır pıtrak gibi açılan yazar yetiştirme okullarına bakılırsa hızlı yazarlar hızlı okurları geçecek gibi. Bir

E) Deneme

de bu kurslara devam eden yazar adayları yazarlık yeterlik belgesi alıyorlarmış. Belge alsa ne yazar, demeyin sakın! Bu memlekette belgeden başka ne geçiyor ki artık?


2.

Mehmet Kaplan, eski ve yeni edebiyatımızdan pek çok şair ve onların eserleri hakkında değerlendirmeler yazmış, onların olumlu ve olumsuz özelliklerini genellikle nesnel bir dille anlatmış, edebiyatımızın önemli eserleri hakkında

5.

A) Deneme

D) Fıkra

C) Gezi yazısı

E) Haber yazısı

Bir fetret devri yaşadık. Hareket hâlindeki bir trenden haimkânsız bir işi yapmış kadar gurur duyduk kendimizle.

Buna göre Mehmet Kaplan aşağıdaki hangi türde eser

Retlerimizi, inkârlarımızı meziyet zannettik. Kekeme pa-

vermiştir?

B) Makale

reket hâlindeki bir başkasına atlamaktan daha zor, daha

kaynak niteliğinde eserler kaleme almıştır.

A) Mektup

pağanlara döndük sonunda. Zihinlerimiz dilimizi, gönlüB) Biyografi

D) Eleştiri

müzü reddetmekten kaynaklanan nice hastalık ile düçar

C) Söyleşi

oldu. Ancak çok şeyi aştık. Siz gençlerde kolayca izlene-

E) Makale

bileceği gibi geçmişin şiiri ile bugünün şiirini kaynaştırabiliyoruz. Bu da gelecekte daha iyi bir noktada olacağımızı göstermiyor mu?


3.

İnsana varlığın güzelliğini hissettiren her şey vardır Dörtyol’da. Yeşilin albenili tonları, enginliğine gökyüzü,

A) Sohbet

B) Makale

D) Fıkra

C) Anı

E) Haber yazısı

derinliğine mavilik ve başı yücelerde dağlar… Onlarla nefes alır verir, onlarla güzelliğin tadını çıkarırsınız. Doğanın

2

(I) Türk makaleciliği Şinasi ile başlamıştır. (II) Edebiyatı-

ihtişamı hareketsiz kalmamıza izin vermedi orada. Daha

mızda ilk makale örneği Şinasi’nin Tasvir-i Efkar gazetesi-

yol başında şaşırtan bir çekicilikle karşıladı bizi o Anadolu

ne yazdığı “Mukaddime”dir. (III) Tanzimat Dönemi’nde Ali

şehri. Her noktasında keşfedilmeyi bekleyen bir güzellik,

Suavi de makale yazıları kaleme almıştır. (IV) Servetifü-

bir ilginçlik bulduk. Hiçbir ayrıntıyı kaçırmak istemedik.

nun Dönemi’nde Hüseyin Cahit Yalçın gibi yazarlar değişik

Dört mevsimi yaşadık her an. İnsanlarının sıcaklığıyla yal-

konularla ilgili makaleler kaleme almışlardır. (V) Millî Ede-

nızlığı defterimizden sildik.

biyat Dönemi’nde ise Ömer Seyfettin’in imzasız yayımladığı “Yeni Lisan” adlı makale dilimiz için tarihî bir öneme


6.

A) Eleştiri

B) Makale

D) Fıkra

C) Gezi yazısı

E) Deneme

sahiptir.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11

ÜNİTE TESTİ

7.


4

İnternet, bilginin aktarımı için kullanılan bir araçtır. Bu açı-

VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM 10. Küresel

dan bakıldığında bilginin ne ile aktarıldığından çok, nasıl

mosferdeki yoğunluğu geçen yıl, ölçümlerin yapılmaya

aktarıldığı ve bu aktarım sırasında bilginin zedelenip ze-

başlandığı 1998 yılından sonraki en üst düzeyine ulaştı.

delenmediği önemlidir. Nasıl kâğıt bilgiyi aktarmak için

BM Dünya Meteoroloji Örgütü bülteninde açıklanan geçen

kullanılıyorsa İnternet de öyle kullanılır. Esas olan bilgidir.

yılki ölçüm sonuçlarına göre bu gazlar içinde bulunan kar-

Bilginin nasıl iletildiğinden çok, bilginin kendisine odakla-

bondioksit, giderek daha büyük bir hızla artıyor. Örgütün

nılması gerekir. İnternet’in, edebiyat için, getirdiği imkânlar

başkanı Michel Jarraud raporla ilgili yaptığı açıklamada,

açısından değerlendirilmesi doğru olur. Bugün milyonlarca

“Bu eğilim dünyayı, gelecek on yıllarda sıcaklıkların arta-

okuyucu, daha önce ulaşamadığı nice kaynağa İnternet

cağı en kötü senaryoya doğru götürüyor. Bu nedenle acil

üzerinden kolayca ulaşabiliyor. O hâlde İnternet, edebiyat

önleme ihtiyaç var. Eğer artış bu hızla devam ederse bi-

açısından yararlıdır.

limcilerin tahmin ettiği en kötü senaryo gerçekleşir.” dedi. İklim Değişikliği Uluslararası Paneli’nin tahminlerine göre


salım azaltılamazsa küresel ortalama sıcaklık 2100’de 6


iklim değişikliğine yol açan sera gazlarının at-

A) Söyleşi

santigrat derece artacak. Bu da kuraklık, çölleşme, seller

B) Makale

D) Fıkra

C) Anı

E) Haber yazısı

ve diğer felaketler demek.


Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bulmak” kelimesi

8.

“kabul etmek” anlamında kullanılmıştır?

A) Kimliğini danışmanın kapısında asılı hâlde bulmuştu.

B) Davetlileri geç de olsa bulmuş, hemen salona almıştı.

C) Babasının mektuplarını kitapların arasında bulmuştu.

D) Doktor, hastalığımın nedenini nihayet bulmuştu.

E) Tutumumuzu doğru bulmuş ve bize katılmıştı.

11


12

A) Bir haber yazısından alınmıştır.

B) Bilgi, alıntıyla desteklenmiştir.

C) Yansız bir anlatım tercih edilmiştir.

D) Sayısal verilerden yararlanılmıştır.

E) Deneme türüne özgü özellikler ağır basmaktadır.

11. Hidroelektrik santrallerin gelecekte enerji ihtiyacımızı karşılamada yetersiz kalacağını anlatmak isteyen bir bilim adamının düşüncelerini aşağıdaki türlerden hangisiyle anlatması beklenir?

A) Söyleşi

B) Makale

D) Fıkra

C) Deneme

E) Nutuk

12. (I) Gezi yazısında yazar, sadece doğal ve tarihî güzellik-

Yön ifade eden kelimeler, ad aktarması yoluyla “yer, böl-

leri anlatmaz. (II) Gezdiği yörenin beşeri yanı üzerinde de

ge, kıta” belirtebilir, topluluk adının yerini tutabilir.

sosyolojik tahliller yapar, o yörenin edebiyatı ile ilgili bilgiler verir. (III) Kâtip Çelebi’nin “Seyahatname” adlı eserinde

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yön belirten kelime

bunlar vardır. (IV) Bugün biz Trabzon’un geçmişi hakkın-

bu anlam ilgisinde kullanılmıştır?

A) Doğu Anadolu’da mayısta bile açılmayan yollar var.

B) Dışarı çıktı ve arkadaşlarını etrafında toplamaya çalıştı.

C) İçeri girdiğinde bazı eşyaların yerinde olmadığını he-

da bir araştırma yaptığımızda veya eskiden Konya’da ne yaşanmış dediğimizde bu esere bakabiliyoruz. (V) Bugün “gezi dergisi” olarak yayımlanan dergilerde ise yazılar genellikle muhabirlere yaptırılıyor, bu yazılarda bir gezi yazısında olması gereken akıcı ve açık anlatım bulunmadığı

men fark etti.

D) Batı, kendisini bütün dünyanın egemeni olarak görüyor.

E) İleri ülkeler, geri ülkelere yeteri kadar yardım etmiyor.

gibi beşerî yanlar da yeteri kadar yoktur.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

9.



13. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı Tayfun

M

16. Anıyla

cağını bildirdi. Acarer, “Youtube” ve “Google” başta olmak üzere mevcut tüm arama motorlarının yabancı kaynaklı olduğunu hatırlatarak “Bu nedenle, şu anda İnternet yoluyla yapılan her türlü haberleşme, yabancı ülkelere gidiyor, oralardan geri geliyor. İşin bu açıdan bir güvenlik tarafı

daki süre çok daha uzundur.

B) Günlükler, genellikle, yayımlanma amacıyla tutulmazken anıda bu amaç vardır.

C) Günlük, duyguların ağır basmasından dolayı kaynak kabul edilmezken anılar tarih için kaynak kabul edilir.

D) Anılarda olayları sonradan değerlendirmenin dinginliği varken günlükler sıcağı sıcağına yazılmasıyla kimi

var.” dedi. Mevcut yabancı arama motorlarının Türkiye’nin ihtiyaçlarına cevap vermediğini, ülke hassasiyetlerine zaman zaman duyarsız kaldığını ifade eden Acarer, Türkçe

yanlış değerlendirmeler içerebilir.

E) Kaynağını kişilerin yaşamından alması, öyküleyici anlatımın ağır basması ve kişisel bakış iki türün ortak

karakterlerden kaynaklanan sıkıntılar da yaşandığını dile

özelliklerindendir.

getirdi.

günlüğü karşılaştıran aşağıdaki yargılardan

A) Anıda olayların yaşanmasıyla kaleme alınması arasın-

posta Projesi” kapsamında, her çocuğun doğar doğmaz nüfus cüzdanında yazılı olan bir posta adresine sahip ola-

ÜNİTE TESTİ


Acarer, ‘’yerli arama motoru’’ kurulmasına yönelik çalışmaları 2010 yılında tamamlamayı hedeflediklerini ve “Ana-

4


A) Sohbet

14. Ne

B) Makale

D) Fıkra

C) Deneme

17. Geçen gün bir alışveriş merkezinde bir kahve içeyim der-

E) Haber yazısı

ken karşıdaki kitapçıda bir kitap dikkatimi çekti. Adı “Genç Kalma Sırları”ydı. Bu tür kitaplar son zamanlarda ne de

yazık ki bizde kalan bir edebiyatımız var. Yaşar Ke-

çok tutuluyor! Asla bir daha genç “olamayacak” insanların

mal gibi dünyaca bilindiği iddia edilen yazarlarımız bile

genç “kalma”larının anlamı ne? Orayı çözemiyorum. Şuna

komşu ülkelerde dahi yeteri kadar bilinmemektedir. “İnce

sağlıklı, dinç yaşlanmak desek ölür müyüz? Bunu yazdım

Memed”i kaç Yunan okumuş, kaç İranlı görmüş…

ya, şimdi “Sen kendinden söz etsene asıl!” diyenler olacak

Bu parçada geçen “bizde kalan” sözüyle edebiyatımızın

belki. Bu da bizde tam bir konu saptırma sanatı. Ne zaman

aşağıdaki hangi özelliği anlatılmaktadır?

A) Millî konular üzerinde odaklanan

B) Dünya edebiyatından yararlanmayan

C) Konuları yurt içiyle sınırlı kalan

D) Dünyada bilinmeyen

E) Kaynağını geleneksel edebiyatımızdan alan

15. Düşünceyle

bir eleştiride bulunsak bizim dikkatimiz hep bize çevrilir. Biz, hep yorgun kaz misali bir türlü başımızı tüylerimizin arasından çıkarıp topluma bakamayacak mıyız?


duygu arasındaki çatışmanın sorun oluştur-

A) Gezi yazısı

B) Makale

D) Fıkra

C) Günlük

E) Anı

duğunu düşünenlerden değilim. Kendinizi yeteri kadar dinlerseniz düşüncelerinizle duygularınızın sizi aynı yöne götürdüğünü görürsünüz. Yine sizin aşırılıklarını kendinize düşman olarak seçtiğiniz duygularınız kadar aşırılıklarını

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı var-

kendiniz için tehdit gördüğünüz düşünceleriniz de vardır. Duygu ve düşüncede esas olan ölçüyü bulmak, duygu ve düşünceyi bizi uzaklara, hırpalamadan, düşürmeden götürecek bir ata dönüştürmektir. Bu atın hem iyi beslenmesi hem de iyi eğitilmesi gerektiğini tahmin edersiniz.

2


A) Sohbet

B) Makale

D) Fıkra

E) Anı

C) Günlük

dır?

A) Mektup, en eski yazı türlerinden biri olarak bilinir.

B) Eski edebiyatımızda mektuba “name” denmiştir.

C) Resmî mektup,

sadece kurumlar arası yazışmada

kullanılır.

D) Dilekçe, kişilerin resmî kurumlara verdikleri mektup olarak kabul edilir.

E) Açık mektup, gazete ve dergilerde yayımlanmak üzere yazılan mektuptur.

13

1.

Dilekçeyi alt makam üst makama yazdıysa ...................... diye bitirir.

2.

Özel mektuplar, mektubun gönderildiği kişinin yakınlığı ve konumuna göre değişen bir ...................... ifadesiyle başlar.

3.

Edebiyatımızda günlükleri ile bilinen yazarlardan Nurullah Ataç, bu türe ...................... demiştir.

4.

Anı, geçmişe ait olayları anlatmakla ...................... türünden ayrılır.

5.

Babürname, eski edebiyatımızda ...................... türünde yazılmış en önemli eserlerdendir.

6.

Kişinin yaşam öyküsünü kendisinin anlatmasıyla oluşan türe ...................... denir.

7.

......................‘ye ait Mecalisü’n-Nefais adlı eser, edebiyatımızda biyografi türünde yazılmış ilk eser kabul edilir.

8.

Türk edebiyatının ilk gezi eserlerinden biri, ünlü denizcilerimizden Seydi Ali Reis’in .............................. adlı eseridir.

9.

...................... türündeki yazılar, radyo konuşmalarının yazıya geçirilmiş biçimi gibi sıcaktır.

10. Haber yazılarında 5...................... kuralı dikkate alınır. 11. ...................... türünde nesnel yargılar, giriş-gelişme-sonuç planı doğrultusunda sıralanır. 12. Montaigne, ...................... türünde dünya edebiyatının en başarılı yazarı olarak bilinir. 13. Ahmet Rasim’in ilk başarılı örneklerini verdiği ...................... türü, gazete yazıları arasında en çok ilgi gören türü oluşturuyor, denebilir. 14. ...................... yazılarında eserlerin hem olumlu hem olumsuz yanları işlenir; okuyucunun, eseri çok yönlü olarak tanıması sağlanır. 15. Şairlerin hayatlarının yanında şiirdeki konumlarının verildiği ...................... eski edebiyatımızda en yaygın biyografi türü olarak bilinir.

Cevaplar 1. arz ederim

6. otobiyografi

11. Makale

2. hitap

7. Ali Şir Nevai

12. deneme

3. günce

8. Mir’atü’l-Memalik

13. fıkra

4. günlük

9. Sohbet

14. Eleştiri

5. anı

10. N1K

15. şuara tezkireleri

ünite

14

D 1.

Tebrik, davetiye, kayıp ilanı, taziye, dilekçe yazıları birer mektup türüdür.

2.

Dilekçede ekler ile ilgili bilgi ve adres sağ alt köşeye yazılır.

3.

Günlüklerin önemi, yazarın konumu ve dili kullanma başarısına göre değişir.

4.

“Hac Yolunda” Cenap Şahabettin’e ait günlüklerden oluşan bir eserdir.

5.

Eski edebiyatımızda biyografi türü içinde sayılabilecek yazılardan oluşan eserlere tercüme-i hâl de denmiş-

Y

tir. 6.

Haber yazıları edebiyatımızda ilk kez Tanzimat Dönemi’nde yayımlanmıştır.

7.

Haber yazılarında olaylar kişisel bakış açısıyla işlenerek verilmelidir.

8.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Atatürk’ün ve Ahmet Haşim’in monografilerini yazmıştır.

9.

Gezi yazılarında psikolojik tahliller geniş yer tutar.

10. Ahmet Rasim ve Şevket Rado edebiyatımızda makale türünde çok sayıda eser veren yazarlardandır. 11. Fıkra yazılarında güncel bir olay, bilimsel bir yaklaşımla ve katı bir plan doğrultusunda işlenir. 12. Nurullah Ataç, öğretici-eleştirel denemeleriyle adını duyurmuş bir yazarımızdır. 13. Makale yazılarında görüş ve düşünceler kanıtlara başvurularak anlatılır.

15

14. Nesnel eleştiride yazar; eser ve sanatçıları kişisel beğeni doğrultusunda değerlendirir. 15. Demdeme, Muallim Naci’nin Recaizade Mahmut Ekrem’i eleştirmek üzere kaleme aldığı bir eserdir.

Cevaplar

2

1. D

2. Y

3. D

4. Y

5. D

6. D

7. Y

8. D

9. Y

10. Y

11. Y

12. D

13. D

14. Y

15. D

5.

fasikül

TIM A L N A lev SÖZLÜ at - Söy ülak

aj - M Röport

ÖĞRETEN TEST

1

SÖZLÜ ANLATIM

Röportaj, Mülakat, Söylev

Röportaj türünde izlenimler öne çıkar,

1.

Hanımlar,

Bu kadar acıdan sonra, bu kadar ayrılıktan sonra, yan yana çektiğimiz bu kadar hasretten sonra, kurtuluş günleri geldi. Siz bu kurtuluş günlerini

söylevde düşünceler hitapta ifade edi-

bize kazandıran aziz şehitlerin, gazilerin anaları, arkadaşları, kız kardeş-

len bir topluluk karşısında coşkuyla işle-

leri! Artık sevinin, sevinmek hakkınızdır; bayram edin, en büyük bayrama

nir. Mülakat, soru cevap biçiminde olur;

erdiniz, büyük bayramınız mübarek olsun!

makalede kişisel görüşlere yer verilmez.

öne çıkarılarak ayrıntılı olarak ele alınır.

Bu metinde aşağıdaki türlerden hangisine özgü özellikler ağır basmaktadır?

Denemede kişisel görüşler, “ben” ifadesi

A) Röportaj

2.

B) Söylev

D) Makale

C) Mülakat

E) Deneme

(I) Röportajlar, yurt içi ya da yurt dışı siyasal, toplumsal, ekonomik, kültü-

Röportaj, haberin kişisel yorumla zengin-

rel bir konuda olabilir. (II) İyi bir röportaj yazarının ele aldığı konuyu enine

leşmiş biçimi olarak gelişmiştir. Bir röpor-

boyuna araştırması, incelemesi, ilgililerle görüşmesi, konuyla ilgili yerleri gezip görmesi, gerekli belgeleri toplaması gerekir. (III) Çünkü röportaj,

taj yazısı, değerini röportajı yapanın göz-

yalnızca gözlemlerin, izlenimlerin ya da konuşmaların aktarılması değil,

lem yeteneğinden ve özgün yorumundan

bunların ötesinde bir yorum ve değerlendirme yazısıdır. (IV) Röportaj, ga-

alır.

zeteyle ve gazetecilikle birlikte gelişmiştir. (V) Okuyucuların kişiler, olaylar ve yerler hakkında nesnel bilgi alma gereksiniminden doğmuş ve bu yönde şekillenmiş bir yazı türüdür.


Bir kişiye soru sorulup ondan alınan

3.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Herhangi bir gazetecinin zamanın isim yapmış kişilerini ziyaret ederek onlara o sırada olan önemli olaylarla ilgili sorular sorması ve aldığı ce-

cevapların sorularıyla birlikte gazetede

vabı gazetesinde olduğu gibi yayımlamasından oluşan sözlü bir türdür.

yayımlanmasından oluşan yazılara mü-

Bu türde amaç, kişilerin görüşlerinin okuyuculara olduğu gibi ulaşması,

lakat denir.

halkın herhangi bir konuyla ilgili, önemli kişilerin düşüncelerini öğrenmesi, o konudaki bilgilerini artırmasıdır.

11



A) Röportaj

B) Söylev

D) Makale

C) Mülakat

E) Fıkra

2

4.

Dalyan’ın denize kıyısı yok. Denize girmek istediğinizde yaklaşık yarım

Makalede kişisel görüşlere yer veril-

saatlik keyifli bir tekne yolcuğu ile veya manzaralı bir minibüs yolculuğu

mez. Öyküleyici anlatım tercih edilmez.

ile İztuzu kumsalına gitmeniz gerekiyor. Ben, sizlere gazetemin okurları olarak daha çok ayrıntı sunabileyim diye minibüsü tercih ettim. Yol boyun-

Herhangi bir konu hakkında bilimsel ka-

ca şoförle yöreye dair konuşarak… Ben, yöreyi sordukça o dert anlattı.

nıtlama tekniğinden yararlanılarak bilgi

Gelir azlığı dedi, turistlerin tutumlarıyla devam etti. Kim bilir daha önce

verilir.

kaç kişiye anlatmış. Dinlemek gerekir. Burası Anadolu. Burada dertler,


A) Bir makaleden alınmıştır.

B) Kişisel görüşlere yer verilmiştir.

C) Röportaj türüne özgü ayrıntılar vardır.

D) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

E) Bir yöre, insanlarıyla birlikte anlatılmıştır.

ünite

çözüle çözüle değil, anlatıla anlatıla eskir ve erir.

SÖZLÜ ANLATIM

1.

Ey tarihlerinin kara gününü yaşayanlar! Size sesleniyorum.

5.

yazdıranlar, var olmak şerefine mazhar olmuş demektir. Milletler için de “Ölümden sonra diriliş” var. İşte Lehistan...

Aşağıdakilerden hangisi başarılı bir söylev için gerekli koşullardan değildir?

Milletler için kara günler olabilir. Fakat artık fena bulmak yoktur. Bir millet yok edilemez. Tarihin sayfasına kendini

A) Toplumu yakından ilgilendiren konular işlenmelidir.

B) Duygulu, coşku ve heyecan düzeyi yüksek cümleler kullanılmalıdır.

Milletimizin yok edilebileceğine inananlar aldanacak. Heyecanlarımız, kanlarımız söndürülse bile, göğsümüzde milletten yapılmış bir kalp var ki onda, bir yabancının, bir düşmanın ne ihtiras ne korkusu yaşar. Onların semalarını kaplayacak ancak istiklal havasıdır.


A) Münazara

2.

C) Metin, öz ve dinleyicilerin kolayca anlayacağı kadar anlaşılır olmalıdır.

D) Dinleyici topluluk kalabalık olmamalı ve konu hakkında önceden bilgi sahibi olmalıdır.

E) Dinleyicilerin dikkatini canlı tutacak sözler, konuşma metnine ustalıkla serpiştirilmelidir.

B) Söylev

D) Deneme

KONU TESTİ

1


C) Röportaj

E) Sohbet

Aşağıdakilerden hangisi röportaj yazısının bir özelliği

Yıldızlı Soru 1

değildir?

A) Haberin, yazarın kişisel görüşleriyle zenginleştirilmesi

B) Gazeteyle birlikte doğup gelişen bir tür olması

I. Yazarın görüş ve düşüncelerine yer

C) Herhangi bir yer, kişi veya olayı konu alması

II. Bir plan doğrultusunda hazırlanı p

D) Bilgilerin yazılı ve görsel malzemeyle desteklenmesi

III. Öğretici yönünün öne çıkarılma sı

E) Konunun ayrıntılara inilmeden ele alınması

IV. Sözlü anlatım türleri içerisind e yer

verilmesi

sunulması

alması

V. Resim ve belgelerden faydalan ılma

3.

sı

Bir çevrecinin öğrencilere çevreyi koruma bilinci ka-

Yukarıdaki özelliklerden hangisi “röportaj” ve “mülakat” türü için ortak değildir?

zandırmak üzere yapacağı coşkulu konuşma aşağıdaki türlerden hangisi içinde yer alır?

A) Makale

B) Röportaj

D) Mülakat

A) I.

B) II.

C) III.

C) Söylev

D) IV.

E) V.

E) Sohbet

3

4.

Aşağıdakilerden hangisi mülakat yapacak kişi için bir gereklilik değildir?

A) Mülakat yapacağı kişinin görüşleri hakkında ayrıntılı

6.

özelliklerini, orada gördüklerini kişisel düşünceleriyle bir-

bir araştırma yapması

leştirip imkânlar ölçüsünde görsel malzemeyle destekleyerek yazdıkları yazılardır. Bu türde yazar, konuyla ilgili

B) Sorularını konunun bilinmeyen yönlerini aydınlatacak

kendi izlenimlerini ortaya koyar. Okuyucuyu mümkün ol-

bir içerikte sorması

dukça sıkmadan ona konu hakkında çok yönlü bilgiler ve-

C) Mülakatın amacının dışına çıkmasına neden olacak

rir.

sorular sormaktan kaçınması

3

D) Mülakat yaptığı konuyla ilgili akademik bir kariyere sa-

E) Sorularını mülakat yapacağı kişinin ve okuyucuların anlayabileceği bir açıklıkta sorması


hip olması

Gazetecilerin bir yeri, bir kurumu ziyaret ederek o yerin

A) Röportaj

B) Söylev

D) Makale

C) Mülakat

E) Fıkra

KONU TESTİ

7.

1

SÖZLÜ ANLATIM


I. Genellikle millet meclislerinde, seçim meydanlarında,

10. Kale duvarlarını toplarla o kadar hırpaladık ki size hedef

kapalı yerlerde, gösteri ve mitinglerde söylenen söy-

olarak bir kale değil, bir ova gösteriyorum. Fakat bunun-

levlerdir.

la beraber şehrin alınması kolay değildir. Yıkılmış kaleler üzerine saldıracak yiğitler, büyük tehlikelerle karşılaşa-

II. Savaş zamanında cephede, barış döneminde kışlada

caktır. Maharetiniz, cesaretiniz her engeli yenecektir. Za-

yapılan konuşmalardır.

fer rüzgârı bizden yana esecektir! Emrinizdekileri şevkle

III. Haksızlığa uğramış kişilerin yargıç heyetleri karşısın-

coşturunuz! Onlara anlatınız ki harp üç şeye bağlıdır: Yıl-

da kendilerini coşkulu bir dille savunmalarından oluşan metinlerdir.

mamak, namus ve itaat.

ağır basmaktadır?

IV. Bilim adamlarının, öğretim görevlilerinin ve diğer uzman kişilerin, bir topluluk karşısında kendi sahalarıyla ilgili konularda bilgi vermek amacıyla yaptıkları konuşmalardır. Bu cümlelerde aşağıdakilerden hangisi tanımlanma-

mıştır?

A) Hukuki söylev

B) Akademik söylev

C) Dinî söylev

D) Siyasi söylev

E) Askerî söylev

Bu metinde aşağıdakilerden hangisine özgü özellikler

A) Hukuki söylev

B) Akademik söylev

C) Dinî söylev

D) Siyasi söylev

E) Askerî söylev

11. Yazar, hikâyeci ve romancı Yaşar Kemal nereye gitmişse, kiminle karşılaşmışsa, hangi konuya eğilmişse hiçbirinde yüzeyde kalmamıştır. Bir hukukçu değildir, hele bir iktisatçı hiç değildir! Ama o bu iki meslekten olanlardan daha çok

Bir gazetecinin yabancı bir devlet başkanıyla soru-

yurdunun sorunlarına, insanının dertlerine ve kişiliklerine

cevap biçiminde yaptığı görüşmeyi gazetesinde oldu-

eğilmeyi, bakmayı ve onları görmeyi bilen bir gazetecidir.

ğu gibi yayımlaması aşağıdaki türlerden hangisi için-

Onun gazetedeki izlenimlerinden oluşan yazılarını yeni bir

de yer alır?

türün edebiyatımızdaki ilk fakat en başarılı örnekleri say-

A) Röportaj

11


B) Söylev

D) Makale

mak gerekir.

C) Mülakat

E) Sohbet

Bu parçaya göre Yaşar Kemal’in gazetedeki yazıları aşağıdaki hangi tür içinde yer alır?

A) Röportaj

4

9.

I. Mülakat yapılan kişinin konu hakkındaki bilgisi

II. Mülakatı yapanın uygun zamanda soru sorma yeteneği III. Konunun mülakat yapılan kişi tarafından belirlenmesi

IV. Soruların konunun önemli bölümlerini kapsaması

V. Mülakat yapılan kişinin içtenlikle konuşması

Yukarıdakilerden hangisi mülakatın yararlı olmasında doğrudan etkili değildir? B) II.

C) III.

E) V.

E) Sohbet

Günümüzde, yazarların kurdukları işliklerde, edebiyat öğretilebilir mi?

– Hayır, öğretilemez. Bunu ilk başlatan Amerikalılardır. Bir yazar adayı, Amerika’ya gitmiş, yedi yıl boyunca bu kurslarda eğitim görmüş, yine de yazar olamamıştır. Günümüzde de Amerika’da, bu kurslarda yetişmiş iyi bir yazar yoktur.

Bu metin aşağıdakilerden hangisinden alınmış olabilir?

D) IV.

D) Makale

C) Mülakat

sanatı öğretilmeye çalışılıyor. Sizce, edebiyat sanatı

A) I.

12. –

B) Söylev

A) Mektup

B) Fıkra

D) Makale

C) Mülakat

E) Sohbet

ünite

8.

SÖZLÜ ANLATIM


13. Aşağıdakilerden hangisi röportajları ile bilinen bir ya-

dir?

A) Nurullah Ataç

B) Fikret Otyam


D) Fakir Baykurt

E) Orhan Kemal

A) Röportaj

B) Sohbet

D) Münazara

C) Tartışma

E) Forum

17.

Harran... Takvimlerin 1960’lı yılların sonlarını gösterdiği günlerde, bu mesleğin üstatlarından Fikret Otyam’ın kaleminden tanıdığım memleket toprağı... Şanlıurfa’dan yola çıkıp Harran’a doğru yollanırken Fırat’ın sularını bereketli topraklar ile buluşturan su kanallarını görmek, mısır ve pamuk tarlalarının bereket yüklü görüntülerini izlemek ayrı bir mutluluk kuşkusuz... Otyam Usta, oralara gidip bir milletin kahredici fakirliğini aktardığında bugün başarılmış olan ne varsa hayli uzaklarda ve hayaller bulvarında gibiydi. Ama başarmışız. Bırakın, bölgeye ön yargılı varan insanı bir anda tokat gibi çarpan köklü alt yapı yatırımlarının gülen yüzünü... Harran’ın orta yerinde sohbet olanağı bulduğum o genç adamı da bu memleket yetiştirmiş.


14. Çay bahçesi tıklım tıklımdı. Demek ki bizim gibi düşünüp soluğu sahilde alanlar da varmış. Çay bahçesini işleten Ömer Bey’le, dünden kalma konuşmamız hâlâ sıcacık belleklerdeydi. Bizi görür görmez bulunduğu masaya davet etmişti. Dedesi Çanakkale’de destan yazmış, ulu önderimizle omuz omuza savaşmış ve şehit düşmüştü. Çaylarımız söylendi, ardından yöreden Kurtuluş Savaşı’na katılanları konuşmaya başladık. Ne çok kişi varmış! Gazeteye dolu dolu bir yazı dizisi göndermenin sevinciyle Ömer Bey’in yanımıza getirdiği 80’lik bir dedeyle daldık geçmişin kahramanlık türkülerine.

nemez?

Bu metinde aşağıdaki türlerden hangisine özgü özel-

A) Bir röportaj yazısından alınmıştır.

likler ağır basmaktadır?

B) Makale türü içinde yer alır.

C) Yazar, kişisel izlenimlerini aktarmıştır.

D) Bitmemiş cümlelere yer verilmiştir.

E) Bir yöreye dair bilgiler içermektedir.

A) Makale

KONU TESTİ

16. Aşağıdakilerden hangisi bir sözlü anlatım türü değil-

zarımızdır?

1

B) Söylev

D) Mektup

C) Röportaj

E) Eleştiri

5

18. Arkadaşlarımız,

gazeteci Haşmet Babaoğlu ile telefonla

görüşüp pazar yazıları hakkında onunla konuştular ve kendilerine anlattıklarını kitaplık kolunun duvar gazetesinde yayımladılar.

15. Aşağıdakilerden hangisi iyi bir hatipte bulunması ge-

tirmelerden hangisi yanlıştır?

reken bir özellik değildir?

3

Bu cümledeki iletişim ögeleri ile ilgili aşağıdaki eşleş-

A) Akademisyen olması

A) Gönderici: Arkadaşlarımız

B) Akıcı konuşabilmesi

B) Kanal: Ses dalgaları

C) Topluluğu coşturabilmesi

C) Alıcı: Haşmet Babaoğlu

D) Dili iyi bilmesi

D) İleti: Duvar gazetesi

E) Düşüncelerini doğru sıralayabilmesi

E) Bağlam: Pazar yazıları

ÜNİTE TESTİ

1.

SÖZLÜ ANLATIM

1

– Ülkemizdeki çocuk yayıncılığını nasıl buluyorsunuz?

4.

Nitelik ve nicelik açısından bir değerlendirme yapar

ver Bey. Nereye? Mardin’e gidip de uğramadan kimsenin

mısınız?

dönmediği yere... Binlerce yıllık geçmişi olan Deyrul Zaferan Manastırı’na... Manastır, tarihî bir çiçek. Şehrin 5 km

– Çocuk yayıncılığıyla çocuğa verilen değer arasındaki

ilerisinde bir dağın eteğinde kurulan ihtişamlı manastır,

ilişki dikkate alındığında çocuk yayıncılığımızın nite-

yerli ve yabancı turistlerle dolup taşıyor. Biz oradayken

lik ve nicelik çıtasının düşük olduğunu söyleyebiliriz.

manastıra girmek için epey bekledik. Çünkü çok ziyaretçi

Bu durumu birkaç yönden değerlendirmek mümkün:

var. Neden geldiniz, diye soruyorum. Televizyondan duy-

Türkiye’de henüz nesne çocuk anlayışından özne ço-

muşlar. İşte medyanın gücü, diyorum. Ülkenin en ücra kö-

cuk anlayışına geçmeyen çocuk yayıncılığının oranı

şesindeki bir güzelliği her tarafa duyurabiliyor.

çok yüksektir. Büyük çoğunluğu dil, anlatım ve resimleme yönünden çocuğa göre olmayan yayın var piya-

Bu metin aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alın-

mış olabilir?

A) Mülakat

B) Nutuk

D) Makale

A) Mülakat

----, aslında bir sözlü kompozisyon ürünüdür. Ama ----, ya-


A) Röportajda bir yer, bir eşya veya bir insan konu edile-

zıya geçmişse ve kitabi özelliği varsa aynı zamanda yazılı kompozisyon ürünü olarak da kabul görür. Türk edebiyatının en güçlü ---- örneği Atatürk’e aittir.

gisi getirilmelidir? A) söylev

11


B) Röportaj, gazetede yayımlanmak için yapılmasıyla

C) Röportajda, başkalarıyla yapılan konuşmalardan cümlelere yer verilebilir.

B) röportaj

D) münazara

C) mülakat

D) Amerikan tipi röportajda konuya en kuvvetli yönü ile

E) söyleşi

girilir.

E) Alman tipi röportajda yazar anlatıma kendisini katmaz.

Gazetede pek çok yazı türü bulunur: (I) Bazı yazılar, güncel olayları tarafsız bir anlatımla okuyucuya duyurmaya yöneliktir. (II) Çoğu zaman başköşe de dâhil bazılarında önemli bir konu bilimsel kanıtlama yöntemine bağlı kalınarak nesnel bir bakış açısıyla işlenir. (III) Bazılarında yazar güncel bir konuyu kısaca ve nükteli bir anlatımla okuyucusuyla paylaşır. (IV) Bazılarında kendi alanında tanınmış bir kişiyle yüz yüze veya telefonla yapılan görüşme, olduğu gibi aktarılır. (V) Bazıları ise genellikle deneyimli bir yazarın herhangi bir yöre veya kesime yönelik çoğu zaman diyaloglar da içeren izlenimlerini içerir.

6.

dirmek

– Dinleyiciler üzerinde bir iz bırakarak onları ikna etmek

– Dinleyicileri coşturarak bir konuda harekete geçirmek

Yukarıdaki amaçları gerçekleştirmek isteyen bir konuşmacının aşağıdaki türlerden hangisini tercih etme-

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde röportaj türünden söz edilmektedir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

– Bir fikri veya bir sorunu bir topluluk karşısında seslen-

si beklenir?

E) V.

A) Mülakat

B) Nutuk

D) Makale

C) Röportaj

E) Eleştiri

ünite

6

3.

bilir.

gezi yazısından ayrılır.

Bu metinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden han-

C) Röportaj

E) Eleştiri

E) Eleştiri

Akıcı ve ikna edici konuşma sanatına dayalı bir tür olan

B) Nutuk

D) Makale

C) Fıkra

5. 2.


sada.

Eşyalarımızı yerleştirdikten sonra bizi alıp götürüyor En-

SÖZLÜ ANLATIM 7.

1

ÜNİTE TESTİ

Kardeşler, keşke asırların geceleri ve dünyaların mezarla-

10. Bozcaada Müzesine gidiyorum. Burası Hakan Gürüney ve

rı gözlerime dolarak bir kör olsaydım. Sokak sokak dilense

eşinin tamamen kişisel çabalarıyla açılmış ve geliştirilmiş

idim de milletimin kulağımı parçalayan bu felaket seslerini

bir müze. Ada Kaymakamlığı da adanın eski taş evlerin-

işitmeseydim, bu kara günleri görmeseydim. Keşke göğün

den birini bu müzeye tahsis etmiş. Böylece ada, tarihî

yıldırımları, yerin canavarları birleşerek beni kanlar içinde

geçmişini gözler önüne serecek bir müzeye kavuşmuş.

topraklara yuvarlasaydı da vatanımın bu musibeti huzu-

Hakan Bey’le eşi müzeyi bana büyük bir keyifle anlatıyor-

runda bulunmasaydım ve bu azapları çekmeseydim. Zira

lar. Çanakkale Savaşı zamanında adayı üs olarak kulla-

bugün uğradığı felaket ve musibetler o kadar acı!

nan Fransızlara ait fotoğraf ve mektuplardan söz ediyorlar. Ardından arkeolojik eserler, sikke ve haritaların hikâyesini


dinliyorum onlardan. Bir müzeyi kurucusunun dilinden din-

nemez?

lemenin keyfine ulaşıyorum.

A) Anlatım akıcıdır.

B) Seslenilen kişileri duygulandırma amacı vardır.

C) Anlatıcı kendisini anlatıma katmıştır.

D) Bir röportajdan alınmıştır.

E) Söylev türüne özgü özellikler ağır basmaktadır.

8.

Aşağıdakilerden hangisi gezi yazısı ile röportajın or-

Bu metinde aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü özellikler ağır basmaktadır? A) Mülakat

B) Nutuk

D) Makale

C) Röportaj

E) Eleştiri

11.

I. Dinleyicilerin düşüncelerini değiştirmeye yönelik olması

tak özelliği değildir?

II. Toplumu bir konuda bilgilendirme amacı taşıması

A) Öyküleyici anlatımdan yararlanılması

III. Sadece gündemdeki konuları işlemesi

B) Anlatıcının birinci tekil kişi olması

IV. Seslendirilmesinde jest ve mimiklerden yararlanılması

C) Genellikle diyaloglara (ikili konuşmalara) yer verilmesi

V. Bir plan doğrultusunda kaleme alınmaması

D) Anlatıcının kişisel görüşlerine yer vermesi

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangisi nutuk

E) Okuyucuyu bilgilendirme amacının olması

türüne ait değildir?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

7

9.

Mülakatla röportajı karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Mülakat, diyaloğa dayanır; röportajda diyalog zorunluluğu yoktur.

B) Mülakat da röportaj da gazete çevresinde gelişen etkinliklerdir.

C) Mülakatta, başkalarının; röportajda gazetecinin görüşleri öne çıkar.

3

D) Mülakat güncel iken röportaj güncel konuları işleyen bir tür değildir.

12. Röportaj yapan kişi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

çalışmasını zenginleştirir.

B) Nesnel bilgiler vermekle yetinmez.

C) Ele aldığı konu hakkında okuyucuda merak uyandırır.

D) İzlenimlerini gazetede yayımlanmaya uygun kaleme alır.

E) Mülakat da röportaj da okuyucuyu bilgilendirme amacına yöneliktir.

A) İşleyeceği konu hakkında önceden araştırma yapması

E) Kişisel görüşlerine yer vermekten kaçınır.

ÜNİTE TESTİ

13. –

1

SÖZLÜ ANLATIM 16.

I. Bir topluluk karşısında söylenir.

II. Coşkulu anlatıma dayanır.

III. Bir seslenişle başlar.

IV. Öyküleyici anlatıma dayanır.

ram olmadan ele alıyor. Türk filmlerinin ya da herhangi

V. Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.

bir filmin hiçbir vakit veremeyeceği şekilde ayrıntılı ve

Nutuk (söylev) ile ilgili yukarıdaki numaralanmış cüm-

Romanınızın bir Türk filmine benzetilmesinden rahatsız oluyor musunuz?

– Olmam. Benzetme var, benzetme var. Romanım, Türk filmlerinin bazı önemli temalarını ele alıyor ama Türk filmi gibi ele almıyor. Daha çözümleyici bir şekilde ele alıyor ve aynı konuları, melodram konularını melod-

sabırlı bir çözümleme yapıyor.

lelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?


A) I.

nemez?

A) Bir mülakat metninden alınmıştır.

B) II.

17. Yurttaşlarım,

C) III.

D) IV.

E) V.

Romalı Kardeşlerim, susun! Göstereceğim

sebebi dinleyin… Susun ki beni dinleyesiniz. Namusum

B) Röportaj türü içinde yer alır.

C) Karşılıklı soru ve cevaptan oluşmuştur.

D) Soru, bir eser hakkında bilgi almaya yöneliktir.

E) Okuyucuya bilgi verme amacı vardır.

hakkı için söylüyorum, bana inanın. Namusuma değer verin ki, bana inanasınız. Beni düşünerek tenkit edin. Düşünme gücünüzü işletin ki rahat kararlar verebilesiniz.

Bu toplulukta biri varsa, Sezar’ı seven biri varsa, ben de ona diyorum ki: Brûtûs’un Sezar’a karşı duyduğu sevgi onunkinden hiç de aşağı değildi. Eğer Sezar’ın bir dostu

14. (I) Mülakat, düşüncelerine önem verilen bir kişiyle yapılan planlı konuşmadır. (II) Soru ve cevaba dayalı bir türdür.

“Öyleyse neden Brûtûs, Sezar’a karşı ayak diredi?” diye

(III) Mülakatın başarılı olmasında soruların hazırlanışı

sorarsa cevabım şudur: “Sezar’ı sevmediğinden değil,

önemlidir. (IV) Sorular, verilecek cevapların konuyu ay-

Roma’yı çok sevdiğinden…”

dınlatmasına yarayacak nitelikte olmalı. (V) Mülakat yapılacak kişinin görüşlerini öne çıkarmaktan çok mülakatı


yapanın görüşlerini yansıtmalıdır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir


B) II.

Bu metinde aşağıdaki yazı türlerinden hangisine özgü

A) Nutuk

C) III.

D) IV.

E) V.

B) Mülakat

D) Makale


C) Röportaj

E) Eleştiri

hangisinde yapılan açıklama, ayraç

içinde verilen edebi türe ait değildir?

11


A) Düşünceler, kişisel bir bakış açısıyla ayrıntılı bir şekilde ve okuyucuyu araştırmaya sürükleyecek bir tarzda

8

ele alınır. (Deneme) sohbeti karşılaştıran aşağıdaki bilgilerden


inmeden işler. (Söyleşi)

B) Söylevde sadece düşünceler işlenirken sohbette duyC) Söylev, hep bir seslenişle başlarken sohbette bu zorunluluk yoktur.

mayı olduğu gibi sayfasına taşır. (Röportaj)

E) Söylevde de sohbette olduğu gibi okuyucuyla bir şeyleri paylaşma amacı vardır.

D) Bir eser veya sanatçının başarılı ve başarısız yönleri nesnel bir anlatımla ya da kişisel bakış açısı doğrultusunda ele alınır. (Eleştiri)

D) Söylevin metni seslendirilmeye sohbet metninden daha uygundur.

C) Gazeteci, düşüncelerine önem verdiği veya bir olayı aydınlatacağı düşünülen bir kişiyle yaptığı ikili konuş-

gular ağır basar.

B) Yazar, herhangi bir konu hakkındaki düşüncelerini okuyucusuyla konuşurcasına, çoğu zaman ayrıntılara

A) Söylev, sözlü anlatım türüyken sohbet yazılı anlatım türleri içinde yer alır.

E) Güncel olaylar, kamuoyunu bilgilendirme amacıyla bir plan doğrultusunda ve kişisel duygulara yer verilmeden ele alınır. (Haber yazısı)

ünite

15. Söylevle

SÖZLÜ ANLATIM 1.

Sait Faik, o zamanlar bile güzelliğini yitirdiğine inandığı “pis”, “çamurlu” bulduğu İstanbul’un, doğaya bilinçsiz yaklaşım nedeniyle kuş seslerinden ve yeşillikten daha da

Aziz Halkım,

Milletler topla, tüfekle, zırhla, ordularla, tayyarelerle yıkılmaz. Milletler ancak aralarındaki bağlar çözülerek, araya nifak sokularak yıkılır. Herkes kendi başının derdine, kendi

imgelerin yoğunlaştırdığı bir dille okurlarını, dostlarını uya-

havasına, kendi menfaatini temin etmek kaygısına düştü-

rır: “Dünya değişiyor dostlarım! Günün birinde gökyüzün-

ğü zaman yıkılır.

de güz mevsiminde artık esmer lekeler göremeyeceksiniz.

Bu parça anlatım özellikleri bakımından aşağıdaki türlerin hangisinden alınmıştır?

da göremeyeceksiniz. Bizim için değil ama çocuklar sizin

ÜNİTE TESTİ

4.

yoksunlaşacağını bilirmişçesine, daha 1952 yılında görsel

Günün birinde yol kenarlarında toprak anamızın saçlarını

2

için kötü olacak. Biz kuşları ve yeşillikleri çok gördük. Sizin

için kötü olacak...”

A) Deneme

B) Nutuk

D) Makale

C) Sohbet

E) Fıkra


A) Söylev

B) Mülakat

D) Makale

C) Röportaj

E) Eleştiri

5.

Aşağıdakilerden hangisi Ruşen Eşref Ünaydın’ın mülakat türündeki eseridir?

2.

I. Kişisel görüşlere yer verilmemesi

II. Soru ve cevaplara dayanması

A) Diyorlar ki

III. Resim ve belgelerden yararlanılması

B) Avrupa’da Bir Cevelan

IV. Konuşmacının sözlerinin yorumlanarak verilmesi

C) Eşref Saati

V. Gözlemin ve öznelliğin öne çıkarılması

D) Karalama Defteri

Yukarıdaki numaralanmış özelliklerden hangi ikisi mü-

E) Edebiyat Söyleşileri

lakat türüyle ilgili değildir?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

9

3.

Aşağıdakilerden hangisi röportaja inandırıcılık kazandırmak amacıyla başvurulacak yollardan biri değildir?

3

6.

I. Anlatılanların kanıtlanması

II. Gazete etrafında gelişmesi

III. Resim ve fotoğraflarla desteklenmesi

IV. Nesnelliğin ön planda olması

V. Bir eşyayı, tarihî eseri veya kişiyi konu alması

Yukarıdaki özelliklerden hangi ikisi röportaja ait değil-

A) Fotoğraf ve resimlerin tanıklığından faydalanılması

B) Konu ile ilgili çeşitli belgelerin sunulması

C) Tanımlama ve örneklerden yararlanılması

D) Röportaj hazırlayanın yorumlarına yer verilmesi

E) Soru ve cevaplara yer verilmesi

dir? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) II. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

ÜNİTE TESTİ

SÖZLÜ ANLATIM

2

Aşağıdakilerden hangisi söylevin özellikleri arasında

7.

10. Bir

yer almaz?

rinin daha genişletilmiş ve yazarının kişisel görüşleriyle zenginleştirilmiş biçimidir. Yazar, ele aldığı kişi veya yerle

A) Dinleyenlerin seviye, bilgi ve ilgileri dikkate alınarak

ilgili düşüncelerini ve görüşlerini de ekler. Bu türde önemli

hazırlanır.

olan, birçok insanın gördüğü ve bildiği şeyleri ustaca dile

B) Dinleyenleri coşturmak ve belli bir amaca yöneltmek hedeflenir.

getirmektir.

C) Dinleyenleri inandırmak amacıyla palavra ve söz oyunlarından yararlanılır.

gazete yazısı olan ----, bir anlamda gazete haberle-

türü aşağıdakilerden hangisidir?

D) Konuşmanın etkili olabilmesi için konuşmacının jest ve mimiklerini iyi kullanabilmesi gerekir.

E) Konuşmacının hitabetinin güçlü olması beklenir.

8.

– Ece Ayhan’ın şiirini bestelemek size ayrıca bir kolaylık

Bu parçada boş bırakılan yere getirilebilecek anlatım

A) makale

B) mülakat

D) hitabet

C) söyleşi

E) röportaj

sağlıyor mu?

– Birinci kolaylık, çağdaşım olarak yakınlık duymamdır

11. Röportajı, mülakattan ayıran en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir?

her şeyden önce. Bir de Ece Ayhan, cümle yapısını

A) Sözlü anlatım türleri içinde yer alması

B) Öğretici ve bilgilendirici olması

C) Fotoğraf ve belgelerden faydalanılması

Bu metin, aşağıdakilerin hangisinden alınmış olabi-

D) Yazarın görüş ve düşüncelerine yer vermesi

lir?

E) Soru ve cevaplardan yararlanılması

bozduğu ölçüde ben de müzikte “deformasyon”lar yapma olanağı kazanmış oluyorum. Aşağı yukarı aynı gereci kullanmış oluyoruz. Bundan dolayı Ece Ayhan’ın şiirleri bana ayrı bir kolaylık sağlıyor.

A) Mülakat

11


B) Sohbet

D) Deneme

C) Röportaj

E) Eleştiri

10

12. Sözlü

anlatım türleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi yanlıştır? Söyleşmeye bağlı anlatım biçiminin kullanıldığı bu tür, öğretici ve ufuk açıcı bir yapıya sahiptir. Bu türün bel kemiği soru ve cevaplardır. Cevap, yorumlanmadan aynen akta-

A) Mülakat, gazete haberlerinin genişletilmiş şeklidir.

B) Röportajda, röportajı yapan kişi kendi görüş ve düşün-

rılır. Bu yazı türünün kurallarını biraz da kendisiyle konuşulan kişinin karakteri ve kültürü belirler.

Bu parçada sözü edilen tür, aşağıdakilerden hangisidir?

celerine de yer verir.

A) Makale

B) Söyleşi

D) Röportaj

C) Mülakat

E) Haber yazısı

C) Mülakatı hazırlayan kişi, görüşme metninde değişiklikler yapamaz.

D) Söylev inandırıcı, etkileyici ve coşkulu olmalıdır.

E) Röportajlar resim ve fotoğraf gibi belgelerle inandırıcı hâle getirilir.

ünite

9.

1.

............................, topluluk karşısında etkileyici sözler söyleme sanatıdır.

2.

Diyaloglar içermesi, ............................ türünü, yine bir izlenim yazısı olan gezi yazılarından ayıran en önemli özelliktir.

3.

Atatürk’ün ............................ adlı eseri edebiyatımızda en önemli söylev örneğidir.

4.

............................, gazetede yayımlanmak üzere bir kişiyle yapılan ikili konuşmadır.

5.

Yaşar Kemal, roman ve hikâyelerinin dışında ............................ yazılarıyla da tanınan bir yazarımızdır.

6.

............................, fotoğraf ve diğer belgelerle desteklenen, bilgi yönü ağır basan ancak yazarın kişisel bakış açısı doğrultusunda şekillenen bir gazete yazısıdır.

7.

............................, gazetecinin yorumlarını değil, konuşulan kişinin düşüncelerini aktarması ve yalnız soru cevaba dayanmasıyla ............................ türünden ayrılır.

8.

............................ tipi röportajda olayın önemli yönleri yazının başında verilir.

9.

Girişinde ve uygun bölümlerinin başında sesleniş ifadelerinin bulunması .......................... türünün en önemli özelliklerindendir.

10. ............................ konuşulan kişinin görüşlerini aktarmaya yönelik olduğundan bu türdeki metnin yayımlanmadan önce, o kişiye gönderilip onaylatılmasında yarar vardır. 11. Orhun Yazıtları, edebiyatımızda bilinen ilk ............................ örneğidir. 12. Ateşten Gömlek, Sinekli Bakkal gibi romanlarıyla bildiğimiz ............................ Kurtuluş Savaşı sırasında verdiği nutuklarla aynı zamanda başarılı bir söylev ustasıdır. 13. ............................ röportajı denen röportaj türünde yazar, kişiliğini açıkça ortaya koyar; olay, durum ve kişilere “ben” penceresinden bakar.

11

14. Edebiyatçılarla yapılan ............................ örneklerinde edebiyatımızın önemli yanlarına dair bilgilere rastlanır. 15. ............................ türü, hukuki, dinî ve siyasi örnekleriyle günlük yaşamımızın her alanında yer alır.

Cevaplar

3

1. Hitabet

6. Röportaj

11. söylev

2. röportaj

7. Mülakat, röportaj

12. Halide Edip Adıvar

3. Nutuk

8. Amerikan

13. Alman

4. Mülakat

9. söylev

14. mülakat

5. röportaj

10. Mülakat

15. Söylev

D 1.

Y

Röportaj, zamanla araştırma, inceleme, soruşturmaya dayanan ve bazı gerçeklerin ortaya çıkmasına yardımcı olan bir dal hâline gelmiştir.

2.

Söylev, edebiyatımıza Tanzimat’tan sonra giren türler arasında yer alır.

3.

Soruların niteliği, mülakatın başarılı olmasında önemlidir.

4.

Rüşen Eşref Ünaydın’ın “Diyorlar ki” adlı eseri önemli bir söylev örneğidir.

5.

Falih Rıfkı Atay ve Fikret Otyam, röportaj türünde öne çıkan yazarlarımızdandır.

6.

Mülakatın röportajdan ayrılan en önemli özelliği gazete çevresinde gelişen türler arasında yer almasıdır.

7.

Mülakatı yapanın, karşısındakini konuşmaya ikna edebilecek beceri ve kültüre sahip olması mülakatın zenginleşmesine katkıda bulunur.

8.

Röportajda bilgi ve diyaloglar, yazarın yorumlarıyla sanatsal değeri olan bir öyküye dönüşerek edebiyat açısından değer kazanabilir.

9.

Atatürk’ün 10. Yıl Nutku, edebiyatımızda söylev türünün en önemli örneklerinden kabul edilir.

10.

Söylevde, okuyucuyu bilgilendirmek değil, duygulandırmak amaçlanır; bu nedenle söylev, öğretici metinler içinde yer almaz.

11.

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Kurtuluş Savaşı sırasındaki konuşmalarıyla söylev ustalarımız arasında yerini almıştır. Mülakatta bütün soruların görüşme öncesinde hazırlanması zorunludur.

13.

Röportaj, bir yeri, eşyayı veya kişileri konu alabilir.

14.

Mahkemelerde yapılan savunmalar coşkulu konuşma biçiminde yapılmışsa hukuki söylev örneği kabul edilir.

15.

Röportaj ve mülakat gibi söylev de gazete etrafında gelişen edebî türlerdendir.

Cevaplar 1. D

2. Y

3. D

4. Y

5. D

6. Y

7. D

8. D

9. D

10. Y

11. D

12. Y

13. D

14. D

15. Y

ünite

12

12.

A. Aşağıdaki edebî türleri eski karşılıkları ile eşleştiriniz.

1.

Gezi yazısı

a) Mülakat

2.

Anı

b) Nutuk

3.

Görüşme

c) Name

4.

Söylev

d) Hikâye

5.

Söyleşi

e) Tenkit

6.

Mektup

f) Tercümeihâl (Tezkire)

7.

Biyografi

g) Ruzname

8.

Eleştiri

h) Hatıra

9.

Günlük

ı) Seyahatname

10.

Öykü

i) Sohbet

B. Aşağıdaki eserleri, karşılarındaki ait oldukları yazarlarla eşleştiriniz.

1.

Gide Gide

a) Halit Fahri Ozansoy

2.

Bu Diyar Baştan Başa

b) Ruşen Eşref Ünaydın

3.

Diyorlar ki

c) Fikret Otyam

4.

Bugün de Diyorlar ki

d) Hikmet Feridun Es

5.

Edebiyatçılar Geçiyor

e) Yaşar Kemal

13

Cevaplar A.

3

1. ı

2. h

3. a

4. b

5. i

1. c

2. e

3. b

4. d

5. a

B.

6. c

7. f

8. e

9. g

10. d

1. Röportaj türü hakkında bilgi veriniz.

2. Çevre sorunlarını okul arkadaşlarınıza anlatmak için üç paragraflık bir söylev yazınız.

3. Ünlü bir romancı ile yapılacak mülakatta sormak üzere beş soru yazınız.

4. Söylev türleri hakkında bilgi veriniz.

5. Röportaj ile gezi yazısı arasındaki farkları yazınız.

ünite

14

6. Arkadaşlarınızla gittiğiniz bir pikniği röportaj türünde (kısaca) anlatınız.

7. “Edebiyat, bir ülkenin ruhuna, kültürüne, tarihine sorunlarına sıkı sıkı bağlı olmalı ama onun güncelliğine değil. Güncel konuları işleyecekse de onu derinden ele almalı. Benim edebiyatım bir kaçma edebiyatı değil. Ülkenin asıl dertlerini görmezlikten gelmektir kaçmak. “Gazetecilik edebiyatın ölümüdür.” yargısını bilirsiniz. Edebiyatçılar için sert bir yargı. Aktüalite, gündem edebiyatın eklenmeyeceği bir şey değildir.”

Bir mülakattan alınan bu cevap için iki soru yazınız.

8. Kurtuluş Savaşı sırasında nutuklarıyla öne çıkan üç edebiyat ustamızın adını yazınız.

15 9. Söylevin etkileyici olması için gerekli beş koşul yazınız.

10. Bir gazetecinin kişisel bakışını yansıtmayan bir yazının neden röportaj sayılmayacağını ve böyle bir yazının hangi türler içinde yer alabileceğini yazınız.

3

6.

fasikül

AM L N A E MLED leler

CÜ

n Cüm

Anla

mında m Bakı

ÖĞRETEN TEST

1

CÜMLEDE ANLAM

Anlam Bakımından Cümleler

1.

I. Dilin gelişmesi, dil bilimcilerin çalışmalarıyla hız kazanır.

II. Dil, dış etkenlerle değil, kendi doğal yapısı içinde gelişme gösterir.

kın anlamlı kelime grupları arasında ilgi

III. Dil bilimcilerin çabaları dilin daha kısa sürede ilerlemesini sağlar.

kurmak, yakın anlamlı cümlelerin bulun-

IV. Dil bilimciler, dili geliştirmeye çalışırken dilin doğal yapısına zarar ve-

Cümlelerdeki eş anlamlı kelimeler ile ya-

masına katkıda bulunur.

rebilir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca en yakındır?

A) I. ve II.

2.

(zıt) bir görüş dile getirmesi anlamına gelir. Örneğin sanatsal etkinliğin amacının yarar olduğunu dile getiren bir cümle, sanatsal etkinliğin amacının sadece bir

E) III. ve IV.

Toplumsal değerleri savunmayan, bu değerlerin daha çok kişi tarafından

Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleyle çelişmektedir?

A) Topluma katkıda bulunmak, eser yazmanın en önemli amaçları arasında yer alır.

B) Toplumsal değerlerin kökleşmesi için çaba göstermek her yazarın görevidir.

zevk oluşturmak olduğunu dile getiren bir cümleyle çelişir.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

paylaşılmasına katkıda bulunmayan yazar boşuna kalem oynatmıştır.

Bir cümlenin anlamca, başka bir cümleyle çelişmesi, onun içerdiği görüşe aykırı

B) I. ve III.

C) Edebî etkinlik, toplumu olumlu yönde etkiliyorsa anlamlıdır.

D) Yazınsal etkinliğin amacı yararlı olmak değil, güzel bir ürün oluşturmaktır.

E) Yazınsal etkinlikte bulunan kişinin önemi, toplumu doğrulara yönlendirmekten gelir.

3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul anlamı yoktur?

A) Sanat adamı kendisini tanıtmayınca toplum onu tanımaya çalışmaz.

mesinin başka bir eylem

B) Şiirleriniz ilgi görür, yeter ki ilgi görsün diye şiir yazmayınız.

veya durumun gerçekleş-

C) Hikâyenin çok okunması, güncel bir konuyu ustalıkla işlemesine bağ-

Koşul (şart), bir eylem veya durumun gerçekleş-

11


mesine bağlanmasıdır.

lıdır.

2

D) Büyük bir yazar olmak için dilin sadece kurallarını değil, duygu yönünü de bilmek gerekir.

E) Genç bir yazar, önemli bir eser yazsa da umduğu kadar okuyucu bulamaz.

4.

(I) Söğüt ve kavak ağaçları arasında dinlenmeden yol alıyorduk. (II) Gör-

Karşılaştırma, varlıklar, olaylar, durumlar,

düklerimiz, romantizmin etkisindeki yazarların anlattıklarından az çekici

düşünceler veya duygular arasında de-

değildi. (III) Kendimizi bahar resimleri çekmek için görevlendirilen fotoğ-

ğişik yönlerden ilgi kurmaktır. Karşılaş-

rafçılar kadar şanslı görüyorduk. (IV) Ne var ki beklemediğimiz bir anda bir aksilikle karşılaştık. (V) Hepimizden daha seri hareket eden bir arka-

tırmada, söz konusu edilenler arasında

daşımız aniden düştü ve bayıldı.

konusudur.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde karşılaştırma yoktur?

A) I. ve II.

B) I. ve IV. C) II. ve III.

D) III. ve IV.

E) III. ve V.

ünite

üstünlük-zayıflık vardır ya da eşitlik söz

CÜMLEDE ANLAM


1.

Yenilmesine rağmen güreşi bırakmayanlar, yendikten son-

4.

ra güreşi bırakanlardan daha büyük bir üne kavuşabilir.

yutu vardır. (IV) Bir yıl boyunca biriktirdiğimiz parayı birkaç günü keyifli geçirmek için harcıyoruz. (V) Bu da hepimizi

A) Bir uğraşta üne kavuşmanın o uğraşı sürdürmede ka-

daha ekonomik ama daha doyurucu tercihlere sürüklüyor.

B) Yenilginin bir uğraşı sürdürme konusunda kararsızlığa

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde amaç anlamı vardır?

yol açtığı

(I) Tatil mevsimi yaklaştıkça hepimizi tatlı bir heyecan saminle gitsem diye düşünüyoruz. (III) Bir de işin parasal bo-

Bu cümlede anlatılmak istenen aşağıdakilerden han-

rarlı olmaya bağlı olduğu

KONU TESTİ

rıyor. (II) Tatilimi nerede geçirsem, hangi tatil beldesine ki-

gisidir?

1

A) I.

C) Tarihin, yenenlerin zafer coşkusundan değil, yenilenle-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

rin acısından meydana geldiği

D) Yenenlerin yenilgiyle karşılaşmamak için yarış alanını terk edebildiği

E) Kalıcılaşmanın yenme veya yenilmeyle doğrudan ilgisinin olmadığı

2.

Yıldızlı Soru 1

I. Büyük eserleri kalabalıklar arasında dolaşanlar değil, kendileriyle baş başa kalmayı başaranlar vermiştir.

II. Sanat, sanat adamlarının yalnızlığı başarmalarından

(I) Afrika ülkesi Tanzanya’da Zan zibar Adası’nın sahillerinde en az 400 ölü yunus bulundu. (II) Yunusların toplu ölümünün ada turizmine darbe vuracağı düşünülüyor. (III) Eskiden Zanzibar’da yunuslar, yem olarak kullanılırdı. (IV) Son zamköpek balığı avında önemli bir gelir kaynağı oldu çünk anlarda ise turizmin ü turistlerin büyük bir bölümü Zanzibar’a yunuslarla birlik (V) Yunusların ölümünde bir kası te yüzmeye geliyor. bu ölümlere tepki göstereceği söylt bulunursa turistlerin eniyor. Bu parçadaki numaralanmış cüm aşağıdakilerden hangisi yanlıştı lelerle ilgili olarak r? A) I. cümlede, bir haber iletilmişt ir. B) II. cümlede, bir olasılıktan söz edilmiştir. C) III. cümlede, bir yorum dile getir ilmiştir. D) IV. cümlede, eylem gerekçesiyle birlikte verilmiştir. E) V. cümlede, yargı koşula bağl anmıştır.

doğmuştur.

III. Kapısını topluma açan sanatçı, toplumun kapısına giden sanatçı kadar verimli olamaz.

IV. Kendisiyle baş başa kalan sanatçının anlatacağı ne olursa olsun yine kendisidir.


A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

3

3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargı gerekçesiyle birlikte verilmiştir?

5.

da köklü bir geçmişi var. (II) Şehir kitaplarının ataları diye-

A) Sonbaharda Akdeniz kıyıları daha bir güzelleşse de

bileceğimiz “Şehrengizler” Osmanlı şehirleri hakkında çok

tenhalaşır.

önemli bilgiler içermektedir. (III) Ne yazık ki onların pek çoğu günümüz Türkçesine çevrilmiş değil. (IV) Osmanlı-

B) Tatil kültürümüz yerleşmediğinden iç turizmimiz gün-

cayı bilen genç yazarlarımız kalemlerine sarılıp da onları

cellikten etkilenmektedir.

çevirmeye başlasalar yararlı olur. (V) Yoksa estetik zevk

C) Anadolu’nun içlerine doğru yapacağınız bir bahar ge-

açısından da çok önemli olan bu eserlerimiz arşivlerde bir

zisi sizin unutulmazlarınız arasında yer alabilir.

4

D) Baharın güzelliklerine dair okuduğum her şiirde, gizli veya açık, Anadoluculuk vardır.

E) Doğal güzellikleri anlatan eserler, doğa gezisi düzenleyenler için rehber gibidir.

(I) Çoğumuz bilmesek de şehir kitaplarının edebiyatımız-

bir kaybolur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde öneri anlamı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6.

CÜMLEDE ANLAM

1


(I) Yazar, yeni öykü türündeki bir kitapla okurun karşısı-

9.

dır?

na çıkmış. (II) Bu öykülerinde hayatın içinden karakterler üzerinden Türkiye’nin toplumsal ortamını gözler önüne seriyor. (III) Kitabına adını veren öyküde, insan ilişkilerindeki

beğenerek okuyacaklarına, o öykülerde kendi dünyalarından ayrıntılar bulabileceklerine inanıyorum. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde

“umut” anlamı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tahmin anlamı yok-

7.

A) Aşırı yağışlardan olacak, pek çok binanın toprak damı

B) Eleştirmenlerin eseri yazar kadar iyi tanıması mümkün

C) Orhan Veli, şiirlerinin çok beğenildiğini biliyor olmalı.

D) Bu tarihî yapıların Selçuklulara ait olduğunu düşünüyorum.

E) Yazarın kendi eseriyle ilgili değerlendirmesi öz eleştiri olarak anlaşılamaz.

10. Ahmet Haşim, fotoğrafçı değil, ressamdır; muhabir değil, müzisyendir.

11

8.

lamca aynı doğrultuda değildir?

B) Ahmet Haşim’in şiirinde de günlük yaşamın yalın karşılığı bulunabilir.

C) Ahmet Haşim, şiirlerinde tanıklık ettiklerini değil, izlenimlerini anlatmaktadır.

D) Ahmet Haşim, gördüklerini kendi kişisel süzgecinden

E) Ahmet Haşim’in şiirinde doğal gerçeklik değil, sanatsal bakış ve duyuş vardır.

(I) Ertesi sabah, erken bir saatte yağmurun camlarda çı-

11. Biyografi,

boşluğunda hissettim. (III) Saatime baktım, saatim çalışmı-

yordu. (IV) Babamın, liseye başladığım yıl armağan ettiği, akrebi, yelkovanı ve kordonu fosfor kaplı, zemberekli kol saati her nedense gece yarısı durmuştu. (V) Şaşırmıştım, koluma taktığım günden beri yalnız bir kez kurma kolunun sustası kopmuş, onun dışında asla tutukluk yapmamıştı. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “gerçekte olmayan ama olduğu sanılan” bir durum anlatılmıştır? C) III.

D) IV.

E) V.

Bu cümlenin yazarının aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenemez?

A) Biyografi, okuyucuya bilgi verilmek üzere yazılır.

B) Biyografide öz, üsluptan önemlidir.

C) Biyografinin önemi yazarın söyleyiş ustalığından gelir.

D) Biyografi yazarının amacı sanat yapmak değil, gerçekleri anlatmaktır.

B) II.

öğretici bir metindir; öğretici metinlerde doğru

anlatmak güzel anlatmaktan önemlidir.

sanki göğsümden fırlayacaktı, kendimi bir an için zaman

A) I.

A) Ahmet Haşim, gerçeği olduğu gibi değil, yorumlayarak verir.

kardığı gürültüyle uyandım. (II) Başım dönüyordu, yüreğim

Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatılanla an-

geçirerek aktarır.


4

E) Sahnenin bazı yönlerini keşfetmediğimi ancak sahneden uzaklaşınca fark ettim.

değil gibi.

D) Bazı yükümlülüklerimi gençlere bırakıp emekliliğin kapısını çaldım.

çökmüştü.

C) Hayal dünyam genişlesin diye hayatın canlı, sıcak yüzüne döndüm.

tur?

B) Basının kalem birliği ile göklere çıkardığı albümde dinlenir bir beste yoktu.

melerini ve bunun neden olduğu bunalımı ustaca işliyor. (V) Okuyucuların başta bu öykü olmak üzere bütün kitabı

A) Bilmediğim bir şehirde olduğum için kendimi tehlikede hissediyordum.

dönüşümü anlatıyor. (IV) Birbirine bağlanan insanların basit çıkarlar yüzünden yaşadıkları çıkmazlarla baş edeme-

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde amaç anlamı var-

E) Bilgi verme amacıyla yazılan metinlerde sanatsallık kaygısı öğreticiliğin önüne geçemez.

ünite

KONU TESTİ

CÜMLEDE ANLAM


12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yakınma anlamı var-

16. (I)

dır?

1

KONU TESTİ

Gençlerin yabancı dil tutkusunu Türkçeye zarar ver-

meyecek şekilde yönlendirebilsek ne iyi olur! (II) “Bütün yabancı dillerden nefret etmeden kendi ana dilini seve-

A) Uyarsam kendisine çekidüzen verir mi ki?

B) Çağırsam yarın bize gelir mi?

yabancı dil öğrendikçe kendi ana diline daha çok bağlanır.

C) Konuşsam da beni dinlemez ki…

(IV) Yabancı dil öğrenince Türkçeden uzaklaşanlar vardır

D) Bu kaynaklar öyle kolay kolay bitmez ki…

E) Kendini iyi tanıtmazsan seni tanımaz ki…

13. Aşağıdaki

mezsin!” düşüncesi çağın gerisinde kaldı. (III) Aksine kişi

elbette. (V) Onlar, Türkçenin güzelliklerini tam tatmadan başka dillerin sularında kürek sallamaya kalkışanlardır.

tek” anlamı vardır?

cümlelerin hangisinde pişmanlık anlamı

vardır?

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “is-

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Öykülerimi iyice gözden geçirdikten sonra kitaplaştırsaydım bu eleştirilere hedef olmazdım.

B) Ne yazık ki kasabamızda bir matbaa kuracak maddi olanaklara ulaşamadım.

C) Bize yardımcı olsalardı da gençleri yetiştirecek edebiyat etkinlikleri yapsaydık…

D) Zamanım olsaydı, daha kapsamlı bir antoloji hazırlardım.

E) O yıllarda şiirle ilgili yazılarımı masamın çekmecelerin-

17. (I) Tiyatro eserinde olay bir mücadeleden doğar. (II) Başka bir ifadeyle iki kuvvetin çarpışmasından meydana gelir. (III) Bu çarpışma bir gerilim meydana getirir. (IV) İzleyiciler, oyun boyunca o gerilime bağlanır. (V) Oyuncular, o gerilimi ustalıkla uzatır. (VI) Ancak güldürü türündeki bazı

de saklamayı tercih ettim.

oyunlarda bu kurala bağlı kalınmaz, izleyicinin ilgisi bağımsız denebilecek bölümlerle diri tutulur.

14.

I. Şairler, titizdir; dil yanlışı yapmaz.

II. Şiirleri beğenilmedi, şairliği bıraktı.

III. Öykü yazamadı, öykü eleştirisine yöneldi.

IV. Gelişmelerden haberi yok, edebiyat dergilerini okumuyor.

V. Trafiğe takıldı, ödül törenine yetişemedi.

Yukarıdaki

numaralanmış

cümlelerin

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kendisinden önceki cümlenin açıklamasıdır? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

hangisinde

“neden-sonuç” sıralaması ötekilerden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

5

E) V.

15. (I) Yazar, konusunu ve ana hatlarını kendisinin belirlediği kitapları yardımcı yazarlara yazdırıyor. (II) Ancak onlara güvenmiyor olacak ki kitapların son kontrollerini mut-

18.

I. Tarih bilgisi geleceğe tutulan aynadır.

II. Yarın ne olacağını anlamak istiyorsanız düne bakın.

III. Geçmişle gelecek arasındaki ilgi, tarih boyunca gündeme gelmiştir.

laka kendisi yapıyor. (III) Ona göre işin esası disiplindir. (IV) Çalıştırdığı yazarlarla sık sık görüşüyor, onları denet-

IV. Bugün yaşananlar, dün yaşananlarla bir ise hayat dur-

liyor. (V) Onların eksiklerini, ne olursa olsun, görmezlikten gelmiyor.

4

muştur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yargının gerekçesine de yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

latılanlar anlamca birbirine daha yakındır?

E) V.


A) I. ve II.

B) I.ve III.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

KONU TESTİ

1.

CÜMLEDE ANLAM

2


(I) Yakup Kadri, düzenli bir eğitim almamasına rağmen

4.

sağlam bir tarih bilgisi ve bilincine sahiptir. (II) Romanla-

cumuz kaldı ki… (II) Hâlbuki onun Türkçesi bugünün pek

rında kaynağını bu bilgi ve bilinçten alan, gerçekçiliği kı-

çok öykücüsünün Türkçesinden daha açık. (III) Dahası

vamında olan, sağlam bir olay zinciri vardır. (III) Türkçeyi

her mayıs ayında Sait Faik’le ilgili edebiyat etkinlikleri dü-

güzel kullanmak, onun en önemli amaçları arasındadır.

zenleniyor. (IV) Onun adına düzenlenen öykü yarışmasın-

(IV) Bu amacı benimsemesinde Fecriati topluluğu için-

da ödül kazanan öykücülerin ödülleri veriliyor. (V) Bu ödül

de yer almasının önemli bir etkisi vardır. (V) Hatta bütün

töreni sırasında Sait Faik hakkında yazar ve akademis-

eserlerindeki ustalıklı Türkçeyi onun bu topluluk içinde yer

yenler açıklamalar yapıyor, onu yeni kuşaklara tanıtıyor.

almasına bağlamak mümkündür.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

A) I.

C) II. ve V.

E) III. ve V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “yakınma” anlamı vardır?

“övgü” Yakup Kadri’nin eserlerine yöneliktir?

(I) Sait Faik’i okuyan, onun değerini anlayan kaç okuyu-

5.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

(I) Eskiden beri şiirde sesin önemine inanırım. (II) Şiirde ahenk kendini gösterdi mi şiir zevkle okunur. (III) İlk şiirlerimde de becerebildiğim kadar ahenge önem verdim. (IV) Ama son şiirlerimde müziği daha çıplak, daha etkili

2.

(I) Abdülhak Şinasi Hisar, her şeyden önce geçmişi ele

bir öge olarak kullanmak istedim. (V) Böylece bilinçli bir

alan bir yazardır. (II) Yazmaya geç başlamış. (III) Sanki

tutumla Ahmet Haşim’in şiir çizgisine yaklaştım.

zamanın geçmesini beklemiş de kaleme öyle sarılmış. (IV) Zaman akışının pek bilinçli ve çok duygulu bir göz-

şul” anlamı vardır?

lemcisidir o. (V) Öyle anlaşılıyor ki okuyucusunu bugünün estetikten uzak hayatından geçmişin güzelliklerine götür-

A) I.

mek istemiş. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

6.

yorumlama söz konusudur?

A) I. ve II.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

(I) “Kırık hayatlar” sözünden hiç hoşlanmıyor Halit Ziya Uşaklıgil. (II) Oysa altı romanındaki kişilerin hep kırık

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “ko-

bir hayatları vardır. (III) “Nemide”de Nemide veremden

C) II. ve V.

ölür, onun babası üzüntüsünden çıldırır. (IV) Bir Ölünün

E) III. ve V.

Defteri’nde Nigâr’la Hüsam mutluluk içinde yaşarlar ama

11


onların mutluluklarını gerçekleştirmek için ölen Vecdi’nin anısı bırakmaz arkalarını. (V) Ferdi ve Şürekâsı’nda Hacer bir yangında ölür, İsmail Tayfur çıldırır, Seniha bütün

3.

bir filozoftur.

ömrünü bu deliye adar.

I. Şiir, bağıra bağıra konuşan bir çağrıcı değil, fısıldayan

lit Ziya Uşaklıgil’in romanlarıyla ilgili bir bilgi yoktur?

II. Şiiri anlamak için ona yaklaşmak ve onun için bir emek harcamak gerekir.

IV. Duygular ancak sanatla inceltilirse şiirde yer edinmeye hak kazanır.


A) I.

III. Şiirde duygudan çok düşünce vardır, diyenler şiiri tanımamışlardır.

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Ha-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sezgi anlamı vardır?

A) Galiba kendisini tanıtmak istememişti.

B) Onu telefonla arayacağınızı biliyordu.

C) Sınavda birinci olacağımı anlamıştım.

D) Sanki bütün şehir bir anda onu çağırıyordu.

E) Keşke kitapçığı daha ayrıntılı okusaydınız.

ünite

6

CÜMLEDE ANLAM


8.

11. (I) Bir romancı olarak sanatın özgür olmasından yanayım.

leriyle Yaşar Kemal’in anlattıkları geliyor akla. (II) Yine de

(II) Özellikle edebiyatçının her tür baskıdan uzak tutulma-

Yaşar Kemal’in Türk toplumunun gerçeklerini anlattığını

sı gerektiğini düşünüyorum. (III) Kimsenin sanatçıya yol,

sanmıyorum. (III) Ona karşılık, bir sınıfı dile getirirken Or-

yöntem göstermeye hakkı yoktur. (IV) Sanatçı kendi yolu-

han Kemal, “Bereketli Topraklar”da ne kadar da sağlam.

nu kendisi belirleyecektir. (V) Ne var ki sanatçının da kendi

(IV) Yusuf Atılgan’ın “Anayurt Oteli” de sevdiğim bir ro-

yaşam anlayışını başkalarına kabul ettirme çabası içinde

man. (V) Ama bu düzeydeki bir romanı okuyup beğenecek

olmaması gerekir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde sa-

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “ya-

natçının toplumu kendisine benzemeye zorlamasının

kınma” anlamı vardır?

doğru olmadığı belirtilmiştir?

A) I.

9.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

(I) Küçükçekmece Gölü’nün yakı nında Yarımburgaz Mağarası yer alır. (II) Bu mağaran (III) Bunlardan “Aşağı Mağara” ın iki ayrı girişi vardır. olara içeri girer de 300 metre yürürsen k tanımlanandan iz duvarda üç gemi resmi görürsünüz. (IV) Bilim insa varına çizilen bu resimlerin 3. binnları, mağaranın duörneklerine benzediğini düşünüyo yılda yapılan gemi rlar. (V) Duvarlardaki bu resimlerin gizemini tam olara k çözebilmek için yapılan çalışmalar hâlâ devam etmekted ir. Yukarıdaki parçada numaralanm ış aşağıdaki ifadelerden hangisi yan cümlelerle ilgili lıştır? A) I. cümlede, tanımlama yapılmış tır. B) II. cümlede, bir bilgiye yer veril miştir. C) III. cümlede, yargı bir koşula bağlanmıştır. D) IV. cümlede, bir tahmin dile getirilmiştir. E) V. cümlede, bir amaçtan söz edilmiştir.

A) İnsan, başkalarında bulduğu hatayı kendisinde görmek istemez. B) Kendi yanlışlarımızı bizi sorumluluktan kurtaran nedenlere bağlarız.

C) Zor durumda kalan bizden başkası olunca sebepleri görmezlikten geliriz.

D) Yanlışlarımızla ilgili kendimizi suçlar, başkalarını sorumluluktan kurtarırız.

E) V.

Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleye uzaktır?

D) IV.

Yıldızlı Soru 2

şikâyet ederiz.

C) III.

Başkası düştü mü “çürük tahtaya basmasaydı” deriz, biz düştüğümüzde bastığımız tahtanın çürük olmasından

KONU TESTİ

(I) Roman denilince görmezlikten gelinemez dil zenginlik-

bir okuyucu kitlesini nerede bulacaksın?

2

E) Başkalarını değerlendirirken kullandığımız ölçüleri kendimiz için kullanmayız.

7

12. (I) “Tuhaf Bir Kadın” adlı eserimin birinci ve ikinci baskıları, çıktığı yıl tükendi. (II) Ama nedense aradan geçen sekiz

10. (I)

4

Gazete, toplumun gözü kulağı gibidir. (II) Ülkemize

yıla rağmen bir daha yayımcı bulamadı. (III) Yani kitabım,

ve dünyaya dair nice haberi gazete sayesinde öğreniriz.

ilgi görmüş ama bu ilginin devamını getirmemiş bir eserdir.

(III) Ne yazık ki ülkemizde Batılı anlamda bir gazetecilik

(IV) İlk baskılarının ilgi görmesi kitabın iyi hazırlandığını

oluşmuş değildir. (IV) Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazete-

gösterir. (V) Üçüncü baskıyı görmemesini ise görevleri

sinin üzerinden yüz elli yıl geçti. (V) Ama gazeteciliğimiz,

arasında iyi eserler için kamuoyu oluşturmak da bulunan

hâlâ kendi kendini denetim mekanizması geliştiremedi.

eleştirmenlerin onu görmezlikten gelmesine bağlayabiliriz

zetenin işleviyle ilgilidir?

sanırım.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangileri ga-

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) III. ve V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde olası (muhtemel, tahmini) bir gerekçeye yer verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

13.

CÜMLEDE ANLAM

2

KONU TESTİ


I. Bilgi, altına benzer; değerini bilen onu ucuza vermez;

16. (I)

bir karşılık almayacağı kişilerle paylaşmaz.

ğım şiirleri yayımlamada da acele etmedim. (II) Çocukluğumdan beri bir gün bir şiir kitabımın olacağına inanırdım.

II. Bilgi, iyi insanların elinde bir ışık; kötülerin elinde bir

(III) Ama hep geri bırakırdım o günü. (IV) Liseyi İzmir

ateştir.

Atatürk Lisesi’nde okudum. (V) Sıkılığıyla ünlü bir lisey-

III. Bilgi, kendisini sürekli yenileyen bir ışık gibidir; onu

di, derslerden şiir yazmaya sıra gelmezdi. (VI) Orada şiir

kullanırsanız daha parlak olur, kullanmazsanız söner.

IV. Bilgi, iş gördükçe daha çok aydınlatır; bir kenara atılın-

yazmaya çok vaktim olmadı.

ca niteliğini yitirir, eskir ve iş görmez olur.

maktadır?

lamca birbirine en yakındır?

A) I. ve II.

A) I.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

14. Söyleşide konunun ana hatlarıyla işlenişi, bu türün kitap

17. Aşağıdaki

dergi sayfalarında kalmasına yol açmıştır.

A) Dıranas’ı tanımasaydım şiir sanatının inceliklerini asla öğrenmezdim.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisinin gerekçesi

açıklanmaktadır?

cümlelerin hangisinde “hayıflanma” anlamı

vardır?

derinliğine ulaşmadığı düşüncesiyle genellikle gazete ve

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kendisinden sonraki cümlede anlatılanların nedenini açıkla-

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri an-

Şiir yazmaya başlamada acele etmediğim gibi yazdı-

B) Keşke o yıllarda elime geçen edebiyat dergilerini bir edebiyat sevdalısı gibi okuyabilseydim.

A) Söyleşi kitaplarının az olmasının

B) Söyleşide konunun ana hatlarıyla işlenmesinin

C) Gazete ve dergilerde söyleşilere yer verilmesinin

D) Söyleşilerin ilgi görmesinin

E) Söyleşinin bağımsız bir tür kabul edilmesinin

C) Babam, şiir tutkusunun beni sardığını gördükçe başıma bir iş gelmesinden endişe duyardı.

D) Ben, kuşağımdan farklı olarak şiiri içimde değil, yaşamımda, çevremde aradım.

E) Benim de yeni bir öz, yeni bir söyleyiş getirmede katkım oldu şiirimize.

11


18. Aşağıdaki 15. (I)

Şiirlerinin dergi sayfalarında ya da küçük kitapların

sayfaları arasında kaybolmasından endişe etti. (II) Bütün şiirlerini “Aç Güneş” adı altında bir kitapta topladı. (III) Bu kitapta onun şiir serüvenini baştan sona izleyebilirsiniz.

A) Şiiri tuğlamsı kelimelerle kuran şairlerden sayılırım.

B) Yenileşmeden sonra Türk dilinin şiire sunduğu imkânlar azaldı.

(IV) Dikkatimizi çeken bir özelliği var şiirlerinin. (V) İlk dizeyi yazdığı günde kendini gösteren ustalık, son dizeyi yazdığı günde de kendisini korumuştur. (VI) Hâlbuki şairlerimizin çoğu yaşlandıkça şairlikleri de yaşlanmış ve meyve vermez olmuştur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi kendisinden önceki cümlede anlatılanları açıklamaktadır? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

cümlelerin hangisinde aşamalı bir durum

anlatılmıştır?

C) Şiirimiz, eski dilimizden uzaklaştıkça yapaylaşıp basitleşti.

D) Eski şiirimizin ancak en dayanıklı örnekleri günümüze kalabildi.

E) II. Yeni’nin Türk şiirini zenginleştirdiğine inanmak zorunda değiliz.

ünite

8

CÜMLEDE ANLAM

Anlatım Bakımından Cümleler

1.

(I) Çocukluğumda hafta sonlarında yorgunluğumuzu attığımız, ufacık ama huzur köşesi bir kır evimiz vardı. (II) Babam, etrafına kayısı, kiraz, armut, nar, asma ağaçları dikmişti. (III) Bazen kışın o dışarı çıkılmaz denen karlı, fırtınalı günlerinde bile onun sessizliğine sığınırdık. (IV) Kar altındaki ağaçlar, yeşillenmiş, çiçek açmış, meyveye durmuş yaz ağaçları kadar cana yakındı. (V) Ben ve kardeşlerim, onun dallarına tutunup dünyayı seyreden kar taneciklerini düşürmeye kıyamazdık.

2

ÖĞRETEN TEST

Nesnel cümlelerde, beğeniyi yansıtan ayrıntılar ve sanatlı söyleyiş bulunmaz; gerçekler değerlendirmeye yer verilmeden aktarılır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım nesneldir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

2.

I. Kemal Tahir, romanlarında tarihî olaylara yer vermiştir.

II. Kemal Tahir’in “Devlet Ana” romanı Osmanlı’nın kuruluşunu konu almaktadır.

III. Kemal Tahir’in betimlemelerinde sanatlı söyleyiş, gerçekleri gölgede bırakmaz.

IV. Kemal Tahir, paragraflarını kısa cümlelerle kurmayı tercih eder.

V. Kemal Tahir, 20. yüzyıl edebiyatımızın önemli düzyazı ustalarından biridir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde öznellik vardır?

A) I. ve II.

3.

(I) Karacaoğlan, 17. yüzyılda Güney Anadolu’da Türkmen aşiretleri arasında yaşamış bir şairimizdir. (II) Halk şiiri geleneğinin en güçlü şairi kabul edilir. (III) Şiirlerini dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle söylemiştir. (IV) Dili öz Türkçedir denemese de oldukça sadedir. (V) Kelimeler, onun dizelerinde daima olması gereken yerde durur.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

dirmelere yer vermesidir.

E) III. ve V.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Karacaoğlan’ın üslubundan söz edilmektedir?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

rüşlere, olumlu veya olumsuz değerlen-

C) II. ve III.

Öznellik, anlatıcının cümlede kişisel gö-

Üslup, dille ilgilidir; şair veya yazarın duygu ve düşüncelerini anlatırken dilden nasıl yararlandığını gösterir.

C) II. ve V. E) IV. ve V.

9

4.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yoruma yer verilmemiştir?

A) Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar

B) Ve ruh atılan oklarla delik deşik

4

Yolunu gözlüyor, lamba ve merdiven

D) Çatısız bir ev, önü yeşil bir bahçe

Susmuş ninnilerle gıcırdıyor beşik

C) İşte doğduğun eski evindesin birden

Unutuşun o tunç kapısını zorlar

Çocuklar oynuyor önünde gün boyunca

E) Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan

Lavanta çiçeği kokan kederleri

Yorum, olumlu veya olumsuz değerlendirmedir. Sanatlı söyleyiş de kişisel bakışı yansıttığından yorum kabul edilir.

KONU TESTİ

3

CÜMLEDE ANLAM


Aşağıdaki dizelerin hangisinde düşsel ayrıntılara yer

1.

4.

verilmemiştir?

sa da öznellik bulunur?

A) Açtım sana doğru yelkenlerimi

A) Patavatsız bir bekçi bizi kapıdan çevirdi.

Rüzgâr ol da can evime esiver

B) Alçakgönüllü bir ırmağın kıyısında durduk.

B) Dalgalanan bayrakta onun sesi

C) Ömer Seyfettin’in güzel bir hikâyesini okudum.

D) Yol makineleri kızgın bir rüzgâr eşliğinde homurduyordu.

E) Değerli konuklarımızı yeni işçi barınağımızda ağırla-

Bir bulut gibi üstümüzde dolaşır gölgesi

C) Çıktı merdivene yüksek mi yüksek

yacaktık.

Mıhladı sivri çiviyi tak tak da tak tak

D) Hepimizin bir yanı hilal gibi

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime atıl-

Bir göz vardı üstümüzde göklerden

E) Son yirmi adım uçuyorduk

5.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesnellik yoktur?

A) Kasaba okulunda on öğretmen görev yapıyordu.

B) Öğretmenler, ders aralarında müdürün odasında toplanıyordu.

Almıştı herkes alın yazısını avucuna

C) Tarla işlerinden dolayı kimi öğrenciler sık sık devamsızlık yapıyordu.

2.

(I) Bir saat boyunca bulutları seyrettim. (II) Gökyüzünün

düzenliyordu.

derinliğinde koşuyor gibiydiler. (III) Belli, bereket yağmuru yüklüydüler. (IV) Suya hasret kalan topraklara akın ediyor-

D) Okulumuz, her ay sonunda velilere yönelik bir etkinlik

E) Kasabanın durgun havası öğrencilerimizin gür sesiyle dalgalanıyordu.

lardı. (V) Dudakları susuzluktan çatlamış topraklara serap değil, umut götürüyorlardı. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yo-

6.

dalgaların uyku kaçıran sesinden rahatsız gibiydi. (III) Çöl

ruma yer verilmemiştir? A) I.

B) II.

C) III.

sessizliğindeki kumsal, iki saat sonraki törenden habersiz, D) IV.

dalgın uzanıyordu. (IV) Takıları, çiçekleri, dev çelenkleri

E) V.

getiren kayıklar ise şenliğin kokusunu almış görünüyordu. (V) Narin bir salınışla, hareketli bir gün için ısınma hare-

11


ketleri yapıyordu.

10

3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi “gerçeklik”

B) Bahar olunca kasaba çiçek pazarı olur; insan, ister istemez ayak uydururdu duygularına.

C) Beli bükülmüş evlerin bahçelerinde yaşananlara inat şenlik içinde güller vardı.

A) I.

A) Şehrin iki kıyısını bağlayan köprü, bükülmüş bir yay gibi duruyordu göz bozucu, bulanık sular üzerinde.

D) Havaalanı yolu üzerindeki evlerin duvarları boyanmış,

E) Yolun iki tarafındaki akasya ağaçları, bedava koku ısmarlayan çiçekleriyle yolculuğun yorgunluğunu unutturuyordu.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznellik yoktur?

A) Ağaçları, çiçekleri, gülleri sevimsiz bir merakla inceliyordu.

B) Bahçıvan, ona Isparta gülleri hakkında bilgi verecekti.

C) Yetimhanenin solgun çocukları bizi mahzun bakışlarla süzüyordu.

çatıları koyu kırmızı kiremitlerle yenilenmişti.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yazar, kendisini anlatıma katmamıştır?

içinde aktarılmıştır?

(I) Güneş birkaç dakika önce doğmuştu. (II) Deniz, geveze

D) Sekiz aylık bir çocuğun gülüşünden bile keder akıyordu.

E) Yetimhanenin somurtkan müdiresi çocukları hançerler gibi uyarıyordu.

ünite

CÜMLEDE ANLAM


8.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişisel görüşlere yer verilmemiştir?

A) Âşık Veysel zaman zaman Ankara’ya gelip bizim için

C) Veysel’in şiiri toprağından, halkından ayrılmadığı gibi

C) Romanda olaylardan çok, küçük bir çevrenin mutsuzluğu anlatılıyor.

D) Veysel’i tanıdığımda o, daha en güzel şiirlerini söylememişti.

B) Yazar, halk hikâyelerini derlerken sadece bir yörenin kaynaklarına bağlanmış.

insanlıktan da ayrılmamış.

A) İlk kitabından bu yana onun şiirlerini ve denemelerini özenli bir okur tavrıyla okuyorum.

B) Halk şiiri içinde Veysel, uzaktan birbirine benzeyen köyler içinde başka bir köydü.

KONU TESTİ

11. Aşağıdaki cümlelerden hangisi üslupla ilgilidir?

türkü söylüyordu.

3

D) Neredeyse bütün hikâyelerimizde toplumdan bunalmış kişilerin yaşadıkları konu ediliyor.

E) Veysel’de Yunus Emre’ye ait bir olgunluk bulmak

E) Romanlarımızdaki uzun cümleli, sonu gelmez betimlemeler, bize divan nesrinden kalmış.

mümkündür.

9.

Yıldızlı Soru 3

(I) O gün yeni oda komşumuz, odama bir kart bırakmıştı. (II) Ertesi sabah da Ayaşlı ile birlikte bana geldiler. (III) Otuz yaşlarında, temiz giyimli, hafif koku sürünmüş, ince uzun yüzlü, gözleri birbirine yakın bir efendi…

(I) Hâlâ karalama kâğıtlara, dolm a kalemle yazıyorum. (II) Yanlışlar çoğaldıkça üstünü çiziy or, sonra da kâğıdı buruşturup atıyorum. (III) Yeni kâğı dı daha özenli ve dikkatli kullanmaya çabalıyordum . (IV) Bir süre sonra yeni kağıdın üstü de çiziklerle dolmaya başlıyor. (V) Hastalık derecesindeki hassasiy etlerim yüzünden oldukça verimsiz ve yavaş yazıyoru m.

(IV) Akıllı, kurnaz, çalışkan; övünmeyi, yeteneğini satmayı bilen insanlardan olduğu gözlerinden belli oluyor. (V) Herkese karşı terbiyeli davranmak ve akıllıca konuşmak için sadece küçük mavi gözlerini değil, ince uzun yüzünü de epey zorluyordu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden iti-

Bu parçadaki numaralanmış cüm lelerden hangi ikisi kanıtlanabilirlik açısından diğe rlerinden farklıdır? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

baren betimleme yapılmaya başlanmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11

10. Aşağıdakilerin hangisinde anlatıcı “yansız bir yaklaşım” içindedir?

A) Orhan Veli, Türk şiirinin aristokratik duruşunu bozdu.

B) Orhan Veli’nin dizelerinde ustalara özgü ince bir alay

12. Aşağıdaki

vardır.

C) Orhan Veli, Ömer Hayyam’ın bazı dörtlüklerini Türkçeye çevirmiştir.

4

D) Orhan Veli, şiirimizi biçimin dar kalıplarından kurtaran büyük bir şairdir.

E) Orhan Veli, şiirle sokaktaki adam arasındaki antik duvarı yıktı.

cümlelerin hangisinde kişisel görüşe yer

verilmemiştir?

A) Kimi şairler, şiirlerini kendileri okumayı tercih ederler.

B) Nazım Hikmet’in sesi oldukça etkileyicidir.

C) Şiir güzel olunca onu kötü okuyan olmaz.

D) Müzik eşliğinde okunması şiirin değerini azaltmaz.

E) Bazı saz sanatçıları günümüzün eğlence sanatçıları düzeyindedir.

KONU TESTİ

CÜMLEDE ANLAM

3


13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatılanlar “kanıtla-

16. Aşağıdaki

nabilirlik” açısından ötekilerden farklıdır?

A) Yahya Kemal, şiir, makale ve araştırma yazıları kale-

hem olumlu hem olumsuz eleştiri vardır?

A) Hikâyeleri alt yapısıyla birer başyapıt değerindeyken

me almıştır.

karakterleri açısından gittikçe tekdüzeleşmiş.

B) Yahya Kemal, İstanbul’u tarihî yüküne uygun anlatma-

B) Kendine özgü teknikler denediğinden onunla kendisin-

yı başaran tek şairimizdir.

den öncekiler arasındaki ilgiyi bulmak kolay değil.

C) Yahya Kemal, “Ok” şiiri dışındaki şiirlerini aruz ölçü-

C) İkinci Dünya Savaşı’nın unutulmayan günlerini genç

süyle yazmıştır.

bir yazarın acemiliğiyle romanlaştırmaya çalışmış.

D) Yahya Kemal, ne şiirlerini ne düzyazılarını kitap hâline

D) Mekânla karakter arasındaki ilgiyi kurmakta Mehmet

getirmiştir.

cümlelerin hangisinde aynı kişiye yönelik

Rauf kadar başarılı olduğu söylenemez.

E) Yahya Kemal, gazel ve rubai biçiminde de şiir yazmıştır.

E) Romanın nefes kesici ayrıntıları içinde kendinizi 16. yüzyılın İstanbul’unda sanmaya başlıyorsunuz.

14. (I) Kiralık Konak, Yakup Kadri’nin Türk romancılığına kazandırdığı en başarılı romandır. (II) Yakup Kadri, bu romanı yazarken henüz Ahmet Haşim’in sanatlı düzyazısının

17. (I) Gümüşhane, Doğu Anadolu ile Karadeniz bölgesinde

etkisinden uzaklaşmamıştır. (III) Cümleler, yer yer Os-

yeşil, gümüş misali bir şehirdir. (II) Çin’e uzanan İpek Yolu

manlıcanın ağır yükü altındadır. (IV) Ama Tanzimat sonra-

güzergâhındadır. (III) Adını zengin gümüş madeni ocak-

sı kuşaklar çatışması birçok yönüyle bu romanda o kadar

larından almış. (IV) Tarihi, MÖ 3000’e kadar uzanıyor.

gerçekçi yan yana gelmiş ki… (V) Onu okuyup da Naim

(V) Birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış.

Efendi’nin kaybolan dünyasına üzülmemek, Faik Efendi ve Seniha’nın yeni dünyasından tiksinmemek elde mi?

A) I.

edilen eserin içeriğiyle ilgilidir?

A) I. ve II.

11


B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

numaralanmış

cümlelerden

hangisi

öznellik-nesnellik açısından ötekilerden farklıdır?

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangileri sözü

Yukarıdaki

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

18. Aşağıdaki dizelerin hangisinde duygulara yer verilmemiştir?

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde değerlendirmeye yer verilmemiştir?

A) Karadeniz’deki dağ yollarının güzelliğini anlatamam!

B) Karaca Mağarası, kent merkezine 17 km uzaklıkta.

C) Traverten havuzları ve traverten basamakları muhteşem.

D) Şelalelerin kıyısındaki çiçeklerin bambaşka hâlleri var.

E) Ormancıların sıkıcı uyarıları olmasa burada konaklayabilirsiniz.

A) Hüzün geldi baş köşeye kuruldu

B) Anadolu’da toprak damlı bir evde

İçerisine insan kokusu sinmiş mısralara vurgunum

D) Her şey çürüyor canım kardeşim bu dünyada

Gülcemal üstüne türküler söylenir

C) Canım kurban şiirin gerçeğine, hasına.

Yoruldu yüreğim yoruldu ...

Hatıralar bile

E) İstanbul deyince aklıma Adalar gelir

Dünyanın en kötü Fransızcası orda harcanır

ünite

12

CÜMLEDE ANLAM


1.

(I) Orhan Kemal, toplumcu gerçekçiliğimizin büyük usta-

5.

tipler oluşturan büyük bir gözlemcidir o. (IV) Türkçesi de

sında yer alır.

II. Bozkır yaşamı, insandaki sanat zevkini öldürür veya tekdüzeleştirir.

döneminin sosyal gerçekçilerinin en güzel Türkçesidir. (V) Roman ve öykülerinde köyleri, kenar semtleri, işçileri

III. Safranbolu evleri onarıldıktan sonra bu ilçemize daha

anlatmış.

çok turist geldi.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi Orhan

IV. Zonguldak kömürü demir çelik fabrikalarında yakıt ola-

Kemal’in üslubuyla ilgilidir? A) I.

2.

B) II.

rak kullanılmaktadır.

C) III.

D) IV.

E )V.

(I) İlkokulda bizi dönem sonlarında yarıştırıyorlardı. (II) Hep ben birinci oluyordum bizim sınıfımızda. (III) Bugün o güzel günleri hatırladıkça keşke çocuk olsaydım, diyorum.

V. Hamsi avı Karadeniz illerinin geçim kaynakları arasındadır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangi ikisi kanıtlanabilirlik açısından ötekilerden farklıdır?

(IV) Öykü yarışmaları düzenleniyor her yıl. (V) İçimden

A) I. ve II.

onlara katılmak gelmiyor çünkü hayatın eskisi kadar saf

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

ve insanların hesapsız olmadığını biliyorum.

KONU TESTİ

I. Ordu, yeşil doğasıyla Türkiye’nin en güzel yöreleri ara-

sıdır. (II) Yaman bir soluk getirmiş yazınımıza; öykümüzün, romanımızın sınırlarını genişletmiş. (III) Capcanlı

4

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Yıldızlı Soru 4

Yazar bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde duygularına yer vermiştir?

A) I. ve II.

3.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

(I) Akşam vapurları, Adalar’ın küçük iskelelerine teker teker uğramış, ışıkları seyrede ilerliyor. (II) Hava kararmış, insa seyrede İstanbul’a (III) Ahmet Haşim’in dizeleri nlar sokakta ilerliyor. çınlıyor kulaklarımda, “Akşam, yine akşam, yine akşa m...” diyor sanatçı. (IV) Ötelerden Yahya Kemal’in, “San a dün bir tepeden baktım aziz İstanbul!” dediğini duyar gibi oluyorum. (V) İstanbul ve akşam yürüyor karş ımda el ele. Bu parçadaki numaralanmış cüm lelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanl ıştır? A) I. cümlede, görülenler yorumlan arak aktarılmıştır. B) II. cümlede, nesnel anlatıma yer verilmiştir. C) III. cümlede, doğrudan anlatım yapılmıştır. D) IV. cümlede, dolaylı anlatıma başvurulmuştur. E) V. cümlede kişisel düşünceler dile getirilmiştir.

E) IV. ve V.

(I) Lisede öğrenciyken üç gecede bir roman bitirirdim. (II) Nedense her romanda Çalıkuşu’ndan bir iz bulurdum. (III) O zamanlar Çalıkuşu, genç kızların baş ucu kitabıydı. (IV) Sonradan anladım Çalıkuşu’nun aslında romanlardan bir roman olduğunu. (V) Hatta onda bizim hayata bakışımızı ve romandan beklentimizi yüzeyselleştiren, daha doğrusu bizdeki derinlik eğilimini öldüren yönler tespit ettim.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak olumsuz eleştiriye yer verilmiştir? A) I.

4.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

6.

Safahat yedi bölümden oluşmaktadır.

(I) Edebiyatımız, ele alınan konular, kişiler ve mekân açısından bir çeşitlilik kazanmaya başladı. (II) Roman ve öy-

romanımızda geçmişte yazılandan daha çok kelime bulmak mümkündür. (IV) Edebiyatımızın, olgunluğa bir türlü ulaşamadığı alan, kuşkusuz eleştiridir. (V) Eleştirimiz, gün geçtikçe daha çok eseri kapsasa da edebiyat ürünlerini derinlemesine incelemekten uzaklaşıyor.

4

edebiyatımızın içerik bakımından zenginleştiği anlatılmıştır?

nan eşsiz bir şairdir.

C) III.

D) IV.

B) Mehmet Akif, şiirlerinde yoksulluktan ve cehaletten söz etmiştir.

C) Mehmet Akif’in manzum hikâyeleri türünün en başarılı

E) V.

D) Mehmet Akif, öğreticiliği sanata zarar vermeden işleyen bir şairdir.

B) II.

A) Mehmet Akif, aruz ölçüsünü başarılı bir şekilde kulla-

örnekleridir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde

A) I.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi öznellik-nesnellik bakımından bu cümleye benzemektedir?

külerimiz başta olmak üzere edebî ürünlerimiz kelime hazinesi bakımından da farklılaştı. (III) Bugün yazılan iyi bir

Mehmet Akif’in İstiklal Marşı dışındaki şiirlerini kapsayan

E) Mehmet Akif’in tasvirlerindeki gerçekçilik başka şairlerde yoktur.

13

4

CÜMLEDE ANLAM


Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kişisel görüşe yer

7.

10. (I) Adana Erkek Lisesinde okuduğum dönemde okulumuzun çamurlu, berbat bir yolu vardı. (II) Bir gün dersin sıkın-

verilmemiştir?

tısından kaçma güdüsüyle olacak ders esnasında o yolu

A) Yahya Kemal’in dizelerindeki eşsiz güzelliği Ahmet

anlatan bir karikatür çiziktirmiştim. (III) Arkadaşlarım gör-

Haşim’de de buldum.

düler ve onu bir gazeteye götürmem için bunaltıcı bir baskı

B) Soru sormayı, filozofların büyüğü Descartes’ten, çılgın

uyguladılar. (IV) Onların ısrarına dayanamayıp karikatürü

sınır tanımazlığı Voltaire’den öğrendim.

Adana’nın Türk Sözü gazetesine götürdüm. (V) Sezgilerimin aksine gazete onu yayımladı, böylece karikatür sana-

C) Victor Hugo, şiir ve oyunlarının yanında roman da yaz-

tındaki ilk eserim benim dünyamın dışına çıkmış oldu.

mış bir Fransız düşünürüdür.

D) Türk romancılığı, kahramanların tutumu bakımından

lerden hangisi yanlıştır?

bugün de özgürleşmemiştir.

E) Türk romancılığının, dünyaya bir Flaubert bile kazandıramaması üzerinde yeniden düşünmek zorundayız.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım nesnel

8.

değildir?

A) “Ah Biz Ödlek Aydınlar” da Aziz Nesin’e ait bir eserdir.

B) Cumhuriyet’in kuruluşunun üzerinden doksan yıl geçti.

C) İspanyollar her yıl Cervantes adına edebiyat etkinlikle-

A) I. cümlede, anlatım özneldir.

B) II. cümlede, tahmin anlamı vardır.

C) III. cümlede, anlatım nesneldir.

D) IV. cümlede, neden-sonuç ilgisi vardır.

E) V. cümlede, beklenmeyen bir durum anlatılmıştır.

11. (I) Gördüğüm yapılar hakkındaki görüşlerimi küçük fişlere yazıyordum. (II) Zamanla Bizans’ı tanımak için bu konudaki belli başlı Fransızca eserleri de araştırmaya giriştim. (III) Kitapçılar 13-14 yaşındaki bir ortaokul öğrencisinin az bulunur kitaplara merak salmasına hayret ediyor, gülüm-

ri gerçekleştirirler.

süyorlardı. (IV) Boş zaman buldukça İstanbul’un eşsiz güzellikteki ara sokaklarını dolaşmaya başladım. (V) Henüz

D) Abdülhak Şinasi Hisar, romanlarında İstanbul’un eski

fotoğraflanmamış nice eserimizin kısa bir süre önce tahrip

köşk ve yalı yaşamını anlatmıştır.

E) Şinasi’nin yeni Türk edebiyatının gelişmesindeki rolünü görmemek yanlıştır.

11


14

Bu parçayı oluşturan cümlelerle ilgili aşağıdaki bilgi-

edildiğini görüp kahroldum.

Bu parçayı oluşturan cümlelerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, anlatım nesneldir.

B) II. cümlede, amaç anlamı vardır.

C) III. cümlede, olumsuz bir eleştiri vardır.

9.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tanım yapılmıştır?

D) IV. cümlede, kişisel izlenimlere yer verilmiştir.

A) Türkiye’de resim ancak Cumhuriyet’ten sonra modern

E) V. cümlede, üzüntü anlamı vardır.

bir kimlik kazandı.

B) Resim, gözlenen ya da düşlenen gerçeği kalem veya

12. (I) Karikatür alanındaki ilk denemelerim, dergiler ve kitap kapakları oldu. (II) O yıllarda bu işler oldukça amatörce

fırçayla yeniden oluşturma sanatıdır.

ama olabildiğine özenilerek yapılıyordu. (III) Sergilerde karikatür satılmazdı. (IV) Hatta özel galerilerde bile ka-

C) Resim sanatında başarıya ulaşmak için akademik bir

rikatür sergisi açılmazdı. (V) İş olarak bize sadece dergi

eğitim almak gerekmez.

D) Resim öğretmenliği bölümü ülkemize pek çok ressam kazandırmıştır.

çizimleri ve kitap kapakları gelirdi.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir değerlendirme yapılmıştır?

E) Ressamlar da diğer sanatçılar gibi halkın arasına çıkmaktan çok zevk almazlar.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

KONU TESTİ

CÜMLEDE ANLAM


13. Aşağıdaki

dizelerin hangisinde yoruma yer verilme-

B) Bu sevinçli mutlu günlerin ışığı

dinizi gönüllü bir koşu yarışmasında bulursunuz. (V) Ne uzun cümleler ne de karmaşık betimleme paragrafları size

Vurur üstümüze usulca ürkek

kitabı bıraktırır.

C) Yiğit sürücüleri tarihsel akışın

Yoksa hırsızlardan mı korkuyorsun?

E) Bulutlar şimdi insanların koynunda

Bu parçayı oluşturan cümlelerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

İşçiler, evren kovanının arıları

D) Üşüdün mü dışarda narin ağaç

değil, romanlarda da nefes kesen bir akış var. (IV) Bugünün okuyucusunun pek bilmediği Cezmi’yi okurken ken-

da ürün verdi. (III) Bu ürünlerden sadece şiir ve oyunlarda

Bostanlara bakan penceremiz

heyecanın adamıdır. (II) Edebiyatın neredeyse her alanın-

A) Bir odamız vardı etrafı sarmaşık

KONU TESTİ

16. (I) Namık Kemal, Türk edebiyatında romantizmin, sınırsız

miştir?

4

Sabahleyin savuşurlar bacadan

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözü edilen yazarın

A) I. cümlede, tanım yapılmıştır.

B) II. cümlede, anlatım nesneldir.

C) III. cümlede, anlatım özneldir.

D) IV. cümlede, yoruma yer verilmemiştir.

E) V. cümlede, üslupla ilgili bir eleştiri vardır.

üslubuna yönelik bir eleştiri vardır?

A) Fakir Baykurt’un roman ve hikâyeleri konu bakımından Orhan Kemal’in kötü bir taklidi gibidir.

B) Orhan Pamuk’un “Kar” romanında Kars’la ilgili gerçek-

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansız bir tutum söz konusudur?

leri eksiksiz aktardığı söylenemez.

C) Yaşar Kemal’in kimi paragraflarında kendisini yapay

kültürün yansıması vardır.

bir Anadolu dili konusunda zorladığı açıkça görülmek

tedir.

C) Oktay Rıfat, Orhan Veli’nin önünde olsa da onun gölgesinde kaldı.

E) Tanpınar’ın iyi romancı olduğunu söylesem de o değerde bir şair olduğunu söyleyemem.

B) Orhan Veli’nin bazı dizeleri şiir meraklısı bir gencin karalamalarından başka bir şey değildir.

D) Peyami Safa, psikolojik roman türünde doruğu bulmuş tek yazarımızdır, diyemem.

A) Memduh Şevket Esendal’ın hikâyelerinde derin bir

D) Yaşar Kemal, eserlerinde Çukurova yöresi köylerini ve tarım çalışanlarını anlatmış.

15. (I) Bir hesap yaptım: Seçilmiş Hikâyeler’de yetmiş dokuz yeni öykücü tanıtmışım. (II) Bunlardan otuz sekizi sonra-

E) Necip Fazıl’ın hece ölçüsünü kullanmadaki ustalığı yeteri kadar anlatılmamıştır.

ki ürünlerinde de özgünlüğü koruyarak ünlü birer yazar olmuş. (III) Bugün kimisi hâlâ öykü yazıyor, kimisi tiyatro veya sinema alanında çalışıyor. (IV) Bana öykü gönderenler arasında rastlantısal bir özgünlük tutturup bende haksız bir umut oluşturanlar da oldu. (V) Onlardan da öykücünün yeteneğinin anlaşılması için bir sürece gereksinim olduğunu öğrendim.

4

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde kişisel görüşe yer verilmemiştir?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznellik yoktur?

A) Mallarme, Batı’nın en büyük şairlerindendir.

B) Cahit Sıtkı “Yaş Otuz Beş” şiiriyle ödül almıştır.

C) Ahmet Haşim’de yapaylıktan uzak bir hüzün var.

D) Orhan Veli, şiirle alay eder gibi yazmış dizelerini.

E) Memleket şiirinde “Han Duvarları” hâlâ aşılmadı.

15

7.

fasikül

M

CÜ

LA N A E D MLE

estleri Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1.

CÜMLEDE ANLAM

1

(I) Şiir, Orhan Veli’nin ise o şiiri okumamışsam da onun

4.

güzel olduğunu bilirim. (II) Orhan Veli, şiire sıradan insanı

bir şekilde topluma bağlanmış, toplumun değerlerini be-

katan ilk büyük şairimizdir. (III) Bakanlık, onu yeteri ka-

nimsemiş. (III) Manav eksik tartmaması gerektiğini, sütçü

dar önemsemese de okuyucu onun değerinin farkındadır.

süte su katamayacağını bilir. (IV) Buna rağmen toplumsal

(IV) Bunun için en çok okunan şairlerimiz arasında yer

huzurun sağlandığını söyleyemeyiz. (V) Ancak bu huzur-

alıyor. (V) İyi bir tanıtım yapılınca Batı’nın okuyucusu da

suzluk ortamı da insanın lehinedir. (VI) Çünkü huzurun

onu tanır.

dört dörtlük olduğu bir ortamda arayış durur, dolayısıyla gelişme olmaz.

Bu parçayı oluşturan cümlelerle ilgili olarak aşağıda-


A) I. cümlede, ön yargı anlamı vardır.

B) II. cümlede, nesnel bir tanımlama yapılmıştır.

C) III. cümlede, “yakınma” anlamı vardır.

D) IV. cümlede, karşılaştırma yapılmıştır.

E) V. cümlede, “koşul” anlamı vardır.

2.

(I) Son çektiğimiz filmi dördüncü kez izledim. (II) Sanırım

A) II.

5.

daha birçok kez izlemem gerekir. (III) Bu, izleyicilerimizin diğer filmlerimizden daha çok beğendiği bir çalışma oldu. (IV) Bu etkileyiciliği sağlayan unsurları bir bir bulup değerlendirmem gerekir. (V) Ne de olsa insan, başkalarının bulduklarından öte kendi bulduklarını önemser ve başka çalışmalarda değerlendirir.

de karşılaştırma yapılmıştır?

A) I. ve II.

2

3.

11


B) I. ve IV.

D) III. ve V.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

Aşağıdakilerin hangisinde birinci cümle, ikinci cümlede anlatılanların gerekçesini açıklamaktadır?

A) Fabrikalar gelişigüzel inşa edildi, tarım alanları daraldı.

B) Kütüphane iki haftadır kapalı, görevlisi emekli olmuş.

C) Avcılık yasaklanmalı, avcılar doğal yaşamı tehdit ediyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangilerin-

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi kendisinden bir önceki cümleyi örneklemektedir?

(I) Her birimiz toplumu oluşturan bir tuğlayız. (II) Herkes

D) Mektubun pazartesi verilecek, pazar günü posta dağıtımı yapılmıyor.

C) II. ve V.

E) Biçerdöverler, bu yıl iyi iş yapacak; bütün tarlalar ekilmiş.

E) IV. ve V.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatıcının duygularına yer verilmemiştir? A) Kaderine terk edilen eserlerin hazin hikâyelerini yazmak istedim.

6.

şiir çıkar. (III) Oysa ne şair deneme yazmaya çalışır ne

B) O viranenin mahzun, korunaksız hâlini fotoğraflarla

de deneme yazarı cümlelerinin arasına dize serpiştirir.

belgelemek istedim.

(IV) Biri sadece dize sıralarken diğeri cümlelerle örüyor söyleyeceklerini. (V) İkisini birbirine yaklaştıran, edebî

C) En vahim durum, müzeyi gezmek isteyenlerden ücret

ürünlerin aynı kaygının ürünü olmasıdır.

almamızdır.

D) O harika atmosferi tekrar solumak için iki yüz kilometre yol aldım.

E) Tarihî eserlerin fotoğrafları İnternet üzerinden de bize ulaşmıştı.

(I) Her şiirde bir deneme gizlidir. (II) Her denemeden bir

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi “Bütün şiirlerde bir denemeye konu olabilecek öz vardır.” cümlesine anlamca en yakındır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

CÜMLEDE ANLAM 7.

Bilim, geleneklere bağlılıkla gelişmelere açık olma zihniyetlerini uzlaştırıp bağdaştırabilecek en değerli uygarlık

A) Bir ulu çay vardır, ortadan akar

tır?

B) Tebriz’in çevresi dağdır, meşedir

A) Bilimsel çalışma, geçmişten kopmadan gelişmeyi sağ-

C) Derken dallardan, ılık iniveren akşamlar

D) Dilini gözetle, gözünü gözetle

E) Kimden söz işitmiş, düşmüş yüzüne

Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleye en uzak-

lama etkinliğidir.

B) Bilimsel bir yenilik yapmak, gelenekle çelişmek anlamına gelmez.

C) Bilim gelişmeyi sağlarken geleneği ortadan kaldırmaz.

D) Bilim, geçmişle uzlaşmayı değil, mücadele etmeyi gerektirir.

ÜNİTE TESTİ

10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde “öğüt” anlamı vardır?

kaynağıdır.

1

Güzelleri her gün bağlara çıkar

İçinde oturan beydir, paşadır

Evine dönen babam, camda bekleyen annem

Boğazını gözetle, helal ye, az ye

Keder yakışmayan simaya bakın

E) Bilim, gelenek konusunda yıkıcı değil, geliştirici bir yol edinir.

8.

(I) Kahve kelimesi Arapça “kahva” kelimesinden gelir. (II) Bu kelimenin Habeşistan’daki Kaffa bölgesinden gel-

11. Aşağıdaki dır?

diği sanılmaktadır. (III) Kaynaklarda kahve çekirdeğinin ilk kez 10. yüzyıl başlarında Habeşistan’da “ekmek” olarak

A) Bu olağanüstü dizeleri kendisi yazmış olamaz, başkasından almıştır.

kullanıldığından söz ediliyor. (IV) O dönemlerde kahve çekirdekleri önce kavrulup sonra değirmende çekirdek tozu hâline getirilirmiş. (V) Bu tozun un gibi ekmek yapımında kullanıldığını söylemek bugün için akla aykırı görünse de

cümlelerin hangisinde “kuşku” anlamı var-

B) Genç şairlerin başkalarına öykünmelerini yadırgamıyorum.

bu, o günlerin bir gerçeğiymiş.

C) Her şairin özgün bir çizgiye ulaşması beklenemez.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinde

D) Şair yaşlandıkça geçmişte yazdıklarını tekrarlar.

tahmin anlamı vardır?

E) Şairle okuyucu arasındaki bağ, zamanla değişir.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3

9.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “özveri” anlamı vardır?

12. (I)

başlarında yaşamıştır. (II) Yaşamıyla ilgili, elimizde ayrın-

A) Hastanemizin eksiklerini gidermek için başka kurum-

tılı bilgi yoktur. (III) Anadolu’da Yunus Emre’ye ait olduğu

larla yardımlaşacağız.

iddia edilen pek çok mezar vardır. (IV) Bu durum o büyük şairin Anadolu halkı tarafından ne kadar sevildiğini ve sa-

B) Hasta sayısındaki artışa bağlı olarak yeni personel al-

hiplenildiğini göstermektedir. (V) Şiir sanatının doruğunda

maya çalışacağız.

olan şiirlerinin günümüze kalmasını da bu sevgiye borçlu-

C) Hastaları mağdur etmemek için hafta sonu ücret alma-

yuz.

dan nöbet tutuyoruz.

4

D) Hekimlik, ağır bir öğrencilik döneminin ardından gelen

E) Görevini eksiksiz yapan bir hekim ne olursa olsun toplum tarafından sevilir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangi ikisi kanıtlanabilirlik açısından ötekilerden farklıdır?

zevkli bir meslektir.

Yunus Emre, 13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

ÜNİTE TESTİ

CÜMLEDE ANLAM

1

13. (I) Ovanın kızıllığında, yirmi adım kadar ötede duran şişkin

16. Aşağıdaki tur?

böğürlü, boylu bir kısrak gördük. (II) Gümüşten yelesi boynuna dökülmüş, parlıyordu. (III) Galiba birkaç saattir orada

A) Keşke sorunsuz bir şekilde lisansımı alsam.

yıldızların gündüz tünelinden çıkıp mavi göğü süslediğinin

B) Sınavı kazansa da çabası boşa gitmese.

farkında değildi. (V) Arkadaşlarımızdan birinin seslenme-

C) Telefon etse de merakımızı giderse.

D) Anlattıklarımı not alsa da unutmasa.

E) Spor yapsa da kilo derdinden kurtulsa.

duruyordu. (IV) Havanın karardığının, ay ve çevresindeki

siyle bulunduğu yerden uzaklaştı. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde

cümlelerin hangisinde “koşul” anlamı yok-

betimleme yoktur?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

14. (I) Sabahın keyifli serinliğinde yola çıkmıştık. (II) Yola sarkan dalların yapraklarındaki damlacıklar daha düşmemişti. (III) Arabanın açık penceresinden hem yeni canlanan yeşilliği seyrediyor hem dağ havasını kokluyorduk. (IV) Kı-

17. (I) Mezun olduğum yabancı lisenin 1900’lerin başında değişik ülkelerde kırka yakın kardeş okulu vardı. (II) Bugün,

şın kayak merkezi, yazın keyifli piknik alanı Kartalkaya’ya

yanılmıyorsam onlardan sadece altısı kaldı. (III) Aradan

gidiyorduk. (V) Kışın karlar altında gördüğümüz o harika

neredeyse yüz yıl geçmiş. (IV) Zaman, o okulların otuz

yeri yazın başındaki hâliyle de görmek ve orada keyifli bir

dördünü yuttu. (V) Çünkü o okulları besleyen eğitim aşkı

gün geçirmek istiyorduk.

da ekonomik imkânlar da tükendi.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde

birden çok duyuya seslenen ayrıntı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde tahmin anlamı vardır?

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


4

15. (I)

Gerçek sanatçı, eserini şu veya bu yasanın baskısı

altında şekillendirmez. (II) Onun kalem veya fırçasında çı, duygu ve düşüncelerini anlatmadıkça rahat edemez. (IV) Bu da onun kendisini her tür baskının etkisinden uzak

kımından ötekilerden farklıdır?

A) Bu eserde Osmanlının son dönemi anlatılıyor.

ya aldırış etmez.

B) Yazar olaylar arasında ilgi kurmakta başarılıdır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi “Sa-

C) Öykünün kahramanının zamansız ölümü üzücüdür.

D) Binanın el işi kapısı, bir marangozluk harikasıydı.

E) Bahçede narin ve dost bakışlı kiraz ağaçları vardı.

tutmasını gerektirir. (V) Sanatçı, baskıyı yok sayar, baskı-

18. Aşağıdaki cümlelerden hangisi nesnellik-öznellik ba-

natçı özgürdür.” cümlesine anlamca yakın değildir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

kendisini duyuran bir baskıdan söz edilemez. (III) Sanat-

CÜMLEDE ANLAM 1.

(I) Yayınevimiz, yayın dünyasına dokuz yıl önce adım attı.

niz arasında mesafe var. (II) Sahile ulaşabilmek için yemyeşil bir doğa içinde güzel bir yolculuk yapmanız gerekir.

çalıştı. (III) Özgür ve eleştirel düşünceyi temel alıp üniver-

(III) Sahilinde yürümek de gerçekten keyif verici. (IV) Ne

site yayıncılığına katkıda bulunmayı hedefledi. (IV) Bugün,

var ki işletme sahiplerinde Türk misafirperverliğini aramak

hedefimize büyük ölçüde ulaşmanın gururunu paylaşıyo-

boşuna… (V) Somurtkan şeflerin hizmet verdiği lokantala-

ruz. (V) Şimdiye kadar tarih, hukuk, ekonomi, felsefe gibi

rında kendi kendinizi ağırlıyor sayılırsınız.

B) II.

C) III.

D) IV.

A) I.

Şair, okuyucunun bilgisini de görgüsünü de artırmaya ça-

Bu cümle düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülür?

A) geçmişte yaşananları tarih nesnelliğiyle aktarıyor.

B) okuyucuya hayatın farklı alanlarıyla ilgili öğüt veriyor.

C) onda bir sanat zevki oluşturmakla yetiniyor.

D) yaşamla ilgili deneyimlerini okuyucuyla paylaşıyor.

E) okuyucunun düşünce ve davranışlarını değiştirme çabası veriyor.

ya çıkarmış. (III) Romanı, konusunu 13. yüzyıldan alıyor.

5.

D) IV.

E) V.

Türk romancılığı 19. yüzyılın ikinci yarısında taklitle başlamışsa da ----

Bu cümle, düşüncenin akışına göre en iyi şekilde aşağıdakilerin hangisiyle sürdürülür?

A) 1940’tan sonra ağır ağır şekillenmeye başlamıştır.

B) ancak 20. yüzyılın başında Servetifünun yazarlarıyla kendi çizgisine oturabilmiştir.

C) çok başarılı bir grafik çizememiştir.

D) Namık Kemal ve Recaizade Mahmut Ekrem gibi aydın yazarlar bu türde önemli eserler vermişlerdir.

E) romancılığımız, yaklaşık yüz elli yıl önce çeviri eserlerle gündeme gelmiştir.

5

6.

(I) Yazar, beş yıl sonra yazdığı bu romanında Türkiye’nin 70’li yıllarına ayna tutuyor. (II) Yakın tarihimizin çalkantılı

(IV) Ama o, bugünün insanı olduğunu unutmadan evren-

dönemlerinden birinin geniş bir panoramasını verirken ba-

sel bir anlayışla dünü bugüne taşıyabilmiş. (V) Okuyucu-

rınamadığı bir toplum içinde yolunu çizemeyen bir gencin

nun bu esere bağlanacağından kuşkum yok.

sıkıntılarını öne çıkarıyor. (III) Kişilerinin hayatı üzerinden


bir dönemin bütün ilişkilerine ışık tutuyor. (IV) Atasözleri


4

C) III.

(I) Yazar, bu eserde gerçek anlamda ustalık örneği sunmuş. (II) Gittikçe güzelleşen diliyle eşsiz bir roman orta-

B) II.

E) V.

lışmıyor; ----

3.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak yakınmaya yer verilmiştir?


A) I.

(I) Agrigento, bir liman kenti ama yerleşim yerleri ile de-

demik yayıncılık birikimini farklı bir anlayışla geliştirmeye

sözü edilen yayınevinin amacına yer verilmiştir?

2.

ÜNİTE TESTİ

(II) Türk tarihinde sadece yüz yıllık bir geleneğe sahip aka-

ana başlıklar altında 250’yi aşkın kitap yayımladık.

4.

2

ve deyimlerle başka bir tat kazanan roman bir nehir gibi akıyor. (V) Anlaşılmayan hiçbir ayrıntı yok ancak yavanlık

A) I. cümlede, “beğenme” anlamı vardır.

B) II. cümlede, aşamalı bir durum söz konusudur.

C) III. cümle, eserin içeriğiyle ilgilidir.

D) IV. cümle, üslupla ilgilidir.

A) I. ve II.

E) V. cümlede, “ön yargı” anlamı vardır.

da söz konusu değil.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri sözü edilen kitabın içeriğiyle ilgili değildir? B) I. ve IV.

D) III. ve V.


ÜNİTE TESTİ

7.

CÜMLEDE ANLAM

2

I. Söze sanat katmak, sözü gereksiz kelimelerden arın-

10. Yeni bir şair kendisinden öncekileri yorumlayarak güç bi-

dırmaktır.

riktirebilir fakat ----

II. Söz gerektiği kadar kelimeden oluşmuşsa sanat değe-

III. Sanatlı sözün, anlamca açıkta kalan kelimeler içermesi kaçınılmazdır.

IV. Sanatlı söz söyleme merakı, yazarın düşüncelerini doğru anlatmasını engelleyebilir.

latılanlar anlamca birbirine yakındır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

A) başkalarının şiirini anlamak için zaman harcayamaz.

B) kendi şiir çizgisini kendi imkânlarıyla oluşturamaz.

C) başkalarının şiir birikimi üzerinde yoğunlaşarak şairlik yeteneğini geliştirebilir.


Bu cümle düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülebilir?

rine sahiptir.

C) II. ve III.

D) onların şiirini taklit etme yoluna başvuramaz.

E) şiirini oluştururken onlardan yararlanmak zorundadır.

E) III. ve IV.

(I) Türk hekimleri, Batı’daki meslektaşlarıyla benzer bir

8.

eğitim aldıkları günden bu yana hızla ilerliyorlar. (II) Gelecekte, insanlığı tehdit eden hastalıklara çare bulacak-

11. (I) Kamera vicdana yakındır. (II) Ben, bunun için gerçek-

larından kuşku duymuyorum. (III) Ama kazanç hırsı in-

lere yöneliyorum. (III) Savaşları da insanlığın yararına

sanımızın, doktorlarımıza yönelik bakışını değiştiriyor.

gerçekleşen olayları da sorumluluk bilinciyle anlatıyorum.

(IV) İnsanımız, doktorları para kazanmaktan başka bir

(IV) Kendimle gerçek arasına düşlerimi koymuyorum.

kaygısı olmayan kişiler olarak görüyor. (V) Bu görüşü de-

(V) Her şey gözlerin gördüğü gibi romana girsin, istiyo-

ğiştirmek hiç kuşkusuz doktorlarımıza düşüyor.

rum.


dinden önceki cümlenin sonucu durumundadır?

“güven” anlamı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi ken-

A) I.

E) V.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


6

9.

Yazar ve şairlerin biyografilerini yazanlar, ---- kimi ünlüleri atlayıp ceviz kabuğunu dolduracak bir hikâyesi olmayan-

12. Kutadgu Bilig, 1069 yılında, Yusuf Has Hacip tarafından


I

II

mesnevi biçiminde yazılmış ve devrin hükümdarı Tabgaç

III

IV

A) tarafsızlığını koruma kaygısıyla

Buğra Han’a sunulmuş paha biçilmez bir eserdir.

B) bütün edebiyat ustalarına yer vereceğim derken

C) kişisel dostluk veya düşmanlık yüzünden

Bu cümledeki numaralanmış sözlerden hangisi atılır-

D) tanınmış isimleri öne çıkarmaya çalışırken

E) hayat hikâyelerinden çok bilinme üzerinde yoğunlaşırken

V

sa anlatımın niteliği değişir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

ların hayatını kaleme alabiliyor.

CÜMLEDE ANLAM 13. (I) Ozon, atmosferde çok nadir bulunan zehirli bir gazdır.

16. Aşağıdaki

irtifadaki stratosfer tabakasında bulunur. (IV) Bu yoğunlu-


B) II.

C) III.

B) Törende bir aksiliğin çıkacağını bir gün öncesinden

D) IV.

E) V.

C) Yirmisini aşmış bir genç olarak ne diyeceğimi biliyordum.

ozonun yararından söz edilmektedir? A) I.

A) Sanırım bu makaleleri yayımlamadan çok önce yaz-

hissetmiştim.

canlıları bir kalkan gibi korur.

cümlelerin hangisinde “sezgi” anlamı var-

mış.

ğundan dolayı burası “ozon tabakası” olarak adlandırılır. (V) Ozon tabakası güneşin zararlı ışınlarına karşı, bütün

ÜNİTE TESTİ

dır?

(II) Öyle ki atmosferdeki her on milyon molekülden sadece üçü ozondur. (III) Yüzde doksanı on ile elli kilometre

2

D) Şartları bu kadar zorlamasaydık onlarla anlaşabilirdik.

E) Kitapta bazı hataların bulunduğunu yayıncıya da söylemiştim.

14. (I)

Sicilya, çevresindeki Malta ve Tunus’tan çok farklı.

(II) Tarihi dokusu insani bilinçle çok iyi korunmuş. (III) Adanın yapılarında volkanik sünger taşları kullanıldığı için yerleşim alanlarına koyu kurşuni renk hâkim. (IV) Tuhaf ama yerleşim alanları Etna Yanardağı’ndan uzaklaşacağına ona doğru genişliyor. (V) Adanın toprağı çok bereketli, her

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım nesneldir?

bı yazmıştır.

yer narenciye bahçeleriyle süslenmiş.


A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

B) Reşat Nuri Güntekin, Türk edebiyatının en önemli romancılarındandır.

“beklenmeyen bir gelişmeyle karşılaşıldığı” anlamı vardır?

A) Reşat Nuri Güntekin, roman, hikâye, oyun ve gezi kita-

C) Reşat Nuri Güntekin’in tiyatro oyunlarında başarılı olduğu söylenemez.

D) Reşat Nuri Güntekin, “Anadolu Notları” adlı eserinde Anadolu’nun gerçeklerini en iyi şekilde yansıtmış.

15. Yazarın

E) Reşat Nuri Güntekin’in “Yaprak Dökümü” adlı romanını okumaya değer bulmuyorum.

hikâyeleri, konusunu Anadolu’nun zengin yaşa-

mından almasına rağmen çok okunmuyor.

7

Bu cümle aşağıdaki cümlelerden hangisinin başına getirilemez?

A) Çünkü okuyucunun hikâyede aradığı sadece içerik değildir.

18. (I) Ahmet Haşim’in şiirlerini ilk kez, lise birinci sınıfta okudum. (II) O zamanlar onu çok sıkıcı bulmuştum. (III) Sonra

B) Demek ki konu, okuyucuyu esere bağlamak için yeterli

onu yaşlı bir edebiyat öğretmenimizin insanın yüreğine

olmayabilir.

işleyen sesinden dinledim, büyülendim. (IV) Büyük şaire haksızlık ettiğimi anladım. (V) Merdiven’den başlayarak

C) Ne var ki içerik renkli olmayınca okuyucu hikâyelere

onun şiir köşküne yeniden konuk olma şansını elde ettim.

ilgi göstermiyor.

4

D) Yazar, iyi malzeme toplamışsa da bu malzemeyi gerektiği gibi işleyememiş.

E) Galiba okuyucu, yazarın dilini anlamakta güçlük çekiyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yazar anlatıma duygularını katmamıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ÜNİTE TESTİ

1.

CÜMLEDE ANLAM

3

Şair, okuyucusuna şiiri her okuyuşta yeniden yazma ola-

eser vermiş, bir çalışmasıyla az çok belleklerde yer edin-

Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleye en ya-

miş ünlü kişiler biyografi konusu olur.

ğu söylenemez?

cı olur. B) Okuyucunun şiire yüklediği hiçbir anlam şairin amaçladığı anlam değildir.

C) Şiir, farklı anlaşılmalara açık bir anlam zenginliğine sahip olmalıdır.

D) Şiir, okuyucunun görüşleri dikkate alınarak kaleme alınmalıdır.

Bu cümleden yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisinin biyografi çalışmasına konu olmanın koşulu oldu-

A) Şiir, kendisinden önce yazılanlardan uzaklaştıkça kalı-

Sadece geniş bir çevreyi ilgilendiren, herhangi bir alanda

nağı verebilmelidir. kındır?

4.

A) Tanınma

B) İz bırakma

C) Yapıt sahibi olma

D) Toplumu ilgilendirme

E) Yaşlı veya ölmüş olma

5.

Şiir, sadece şiir olsun diye yazılır; bir sorunu anlatmak is-

E) Şair, şiire farklı bir anlam yükledikçe şiir onun duygularını yansıtmaktan uzaklaşır.

2.

teyen başka bir tür denesin.

(I) Şiirle çok uğraşmadım. (II) Yeteneğimin şiir için çok elverişli olmadığına inanıyordum. (III) Özellikle şiir eleştirisi

üzerinde yoğunlaştım. (IV) Pek çok şairimizin yazdıklarını değerlendirdim. (V) Zaman zaman onlara özenerek güzel dizeler söyleyebildiğimi gördüm. (VI) Bu dizelerin çoğu

kındır?

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi ken-

A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

11


B) Şiir, duyguları diğer türlerden daha etkileyici bir anlatımla aktarır.

disinden önceki cümlede anlatılanların nedenini açıklamaktadır?

A) Şiir, diğer edebî türlerden farklı olarak gelişigüzel yazılınca sanat değeri edinir.

günlüğümün sayfaları arasında dağınık olarak duruyor.

Aşağıdakilerden hangisi anlamca bu cümleye en ya-

C) Şiir, bir sanat ürünü oluşturmaktan başka bir amaçla yazılamaz.

D) Şiir, başka türlere benzedikçe sanatsal değerini kaybeder.

E) Şiir üstünlüğünü, özünün öneminin yanında söyleyiş güzelliğinden de alır.

8

3.

Aşağıdakilerin hangisinde ayraç içindeki kavramın anlamı birlikte verilen cümlede yoktur? A) Sanatın incelikleri öğrenilmeden sanatçı olunamaz. (Koşul)

B) Devlet kurumları tiyatroyu destekleseydi tiyatromuz bu

6.

Lafla peynir gemisi yürümez.

Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu atasözüne daha yakındır?

durumda mı olurdu? (Yakınma)

C) Keşke o küçük kır evini satmasaydım da kendime has bir ev olarak kullansaydım. (Hayıflanma)

D) Yaşlı şairler okuyucudan uzaklaşsa da okuyucu onlardan uzaklaşmaz. (Dilek)

E) Çevirdiğiniz dizinin ekonomik sorunlardan dolayı yarıda kesileceğini hissetmiştim. (Sezgi)

A) Bal demekle ağız tatlanmaz.

B) Söz gümüşse sükût altındır.

C) İki düşün, bir söyle!

D) İstediğini söyleyen, istemediğini işitir.

E) Boş fıçı çok langırdar.

ünite

CÜMLEDE ANLAM 7.

(I) İşin başında bir şehrin kitabını yazmak gibi bir amacım

Ödülü” yarışmasına katıldım. (II) Sait Faik ödüllerinin dış gerçekleri yazan kırsal kesim yazarlarına verilme-

düşünmüştüm. (III) Kızılırmak kıyısındaki keyifli çocuklu-

diğini biliyordum. (III) Ödülü kazanmayı ummuyordum.

ğumu anlattığım ilk yazıyı bitirdiğimde anlattıklarımın bit-

(IV) Ama yazdıklarımın daha önce ödül alan pek çok eser-

mediğini fark ettim. (IV) Zamanım boldu, keyfime göre ya-

den üstün olduğundan da emindim. (V) Bu yıl hiçbir esere

zıyordum. (V) Bu da yazdıklarıma tahmin ettiğimden daha

ödül verilmemesi beni şaşırttı.


A) I.

B) II.

A) I.

C) III.

D) IV.

cu sanat gerçeğine dönüştürmede usta. (V) Yaşadığımız dönemin güzellemelerini Yunus Emre sadeliğinde, Karacaoğlan lirizminde söze döküyor.

harikasıdır. (III) Efeler-Gorgit Tabiatı Koruma Alanı esas olmak üzere Camili yöresi UNESCO tarafından biyosfer

(IV) Kaçkar ve Karçal Dağları’nda dağcı kulüplerine ait kamplar vardır. (V) Çoruh Nehri ve Barhal Çayı’nda rafting ve kano gibi akarsu sporları yapılmaktadır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yoruma yer verilmiştir?

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Bu parçayı oluşturan cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

rezerv alanı olarak belirlenen Türkiye’deki tek bölgedir.

E) V.

(III) Sözcükleri yerli yerinde kullanıyor. (IV) Günceli, vuru-

bulunan Şavşat Karagöl ve Borçka Karagöl birer dünya

D) IV.

leneksel halk şiirinin sesine, türlerine yeni boyutlar ekliyor.

ilçesinde bulunan Karagöl-Sahara Millî Parkı içerisinde

B) I. ve IV.

C) III.

11. (I) Ozan, halk dilini, deyimleri ustalıkla kullanıyor. (II) Ge-

dağları ile görülmeye değer bir turizm yöresidir. (II) Şavşat

A) I. ve II.

B) II.

E) V.

(I) Artvin, Çoruh nehri, dik yamaçlı uzun vadileri, 3900

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde karşılaştırma yapılmıştır?

metreye kadar yükselen birbiri ardına sıralanmış yüksek

“Ağız İçinde Dil Gibi” adlı öykü kitabımla “Sait Faik

üzere rahat okunabilir bir çocukluk hatırası kaleme almayı

“tasarı” anlamı vardır?

8.

ÜNİTE TESTİ

yoktu. (II) Sivas’ta yayımlanan bir dergide yayımlanmak

büyük bir nitelik kazandırdı.

10. (I)

3

A) I. cümlede, nesnellik vardır.

B) II. cümlede, şairin şiire yenilikler getirdiği anlamı vardır.

C) III. cümlede, yoruma yer verilmiştir.

D) IV. cümlede, olumlu bir değerlendirme yapılmıştır.

E) V. cümlede, öznel bir karşılaştırma yapılmıştır.

9

9.

(I) Ben, yazdıklarımla insanların karşısına çıkıyorum.

12. (I) İlk şiirlerim 1966 yılında yayımlandı. (II) O şiirlerimde

(II) Önemli olan, insanımın ve coğrafyamın hikâyesini an-

köy ve kasaba insanlarının sıkıntılarını anlatıyordum.

latmamdır. (III) Daha güzel, daha olumlu öykülerle karşını-

(III) Sonra Türk ve dünya şiirinin kaynaklarına yönelik

za çıkmak için uğraşıyorum. (IV) Kültürümüzün ağır bir bu-

araştırmalar yaptım. (IV) Şiirlerimde insanın iç gerçekleri-

nalım geçirdiği şu kurak ortamda bir ağaç dikip tutturmaya

ne ağırlık vermeye başladım. (V) Dilim de Anadolu insanı-

çalışıyorum. (V) Engellerle karşılaşacağımdan eminim

na özgü yapısından İstanbul Türkçesine doğru bir değişim

ancak bu engeller yazma isteğimi olumsuz etkilemeyecek

geçirdi.

diye düşünüyorum.

4

şair, şiirlerinin içeriğiyle ilgili bilgi vermiştir?

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “ön yargı” anlamı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde

A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

ÜNİTE TESTİ

CÜMLEDE ANLAM

3

13. (I) Yazar, öykülerinde kasaba ve kent insanının yaşamla-

16. (I)

rından ayrıntılar, ince gözlemler, duyarlıklar çizip getiriyor.

bitkin, ölümü bekleyen, mutsuz bir kadındı. (II) Onu şiir-

(II) İnsan ilişkilerindeki çıkmazları, umutsuzlukları başarıy-

lerinden tanıyordum. (III) “Gel, rüya bile olsan, bir gölge

la veriyor. (III) Kendisi köy kökenli. (IV) Ama Haydar Paşa

bile olsan” dizesi uzun zamandır dilimdeydi. (IV) Şiir ya-

Lisesinde okuduğu için öykülerinde İstanbul Türkçesini iyi

zamıyordu, “Bizi kızıl kalbine çekti akşam suları” dizesini

kullanıyor. (V) Tiyatro oyunculuğu yapması da diline açık-

bile mırıldanamıyordu. (V) Şairlerimizin değerini bilen bir

lık ve akıcılık kazandırmasında etkili olmuş.

toplum olsaydık böyle güzel dizeler yazan şairleri huzurevlerine mahkûm eder miydik?

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri

Bakırköy’deki huzurevinde gördüğüm Şükûfe Nihal,

üslupla ilgilidir?

A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) III. ve V.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde “sitem” anlamı vardır?

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

14. (I) Çalışmak, insana sunulan en büyük güzelliklerdendir. (II) Hiç kimsenin çalışmadığı bir dünya düşünebilir misi-

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ön yargı” anlamı vardır?

niz? (III) Eskiden kadınlar boş kaldıklarından çok dedikodu yapıyorlarmış. (IV) Çalışmak, insanı boş sözden de gereksiz kavgalardan da uzak tutar. (V) Herkese iş bulunamadığından kahvehaneler gün boyu konuşup oynayan koca koca adamlarla dolu şimdi. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde

neden-sonuç ilgisi vardır?

A) I. ve II.

B) II. ve IV.

D) III. ve V.


11

15. Aşağıdaki

A) Bu hafta sonu salonumuzda bir fotoğraf sergisinin açılışı yapılacak.

B) Kimse, bir pazar günü evinden çıkıp da bir resim sergisinin açılışına katılmaz.

C) Türkiye’de modern sanatın büyük bir gelişme içinde olduğu düşünülüyor.

D) Fotoğrafın sanat içinde olup olmadığı, yakın bir döneme kadar tartışılıyordu.


E) Sergide fotoğraf sanatına ilgi duyan sanatseverlerle karşılaşacağımı umuyorum.

cümlelerin hangisinde “amaç” anlamı var-

dır?

A) Şair olamayacağımı anladığım ilk anda şiirle uğraşmayı bıraktım.

18. Söyleşi

B) Bu şiiri, edebiyat öğretmenimden ödül almak üzere

ki adına sorular sorarak samimiyetle anlatmalı; gereksiz

yazmıştım.

söyleyişlerden, birbirini çürüten düşünceleri bir arada ver-

C) İnsandan söz ederken sevgiden söz etmemek doğru

mekten kaçınmalı.

olur mu?

D) Genç şairler, geleneği bilmedikleri için kendilerini bü-

E) Türk edebiyatı her zamankinden daha durgun bir dönem yaşıyor.

Bu cümlede söyleşi türüyle ilgili olarak aşağıdaki özelliklerden hangisine değinilmemiştir?

yük sanıyorlar.

yazarı, kendisiyle değil, karşısındakiyle konuşur

gibi yazmalı; kendi görüşünün farklı yönlerini karşısında-

A) Doğallık

B) Yalınlık

D) Güncellik

C) Tutarlılık

E) İçtenlik

ünite

10

1.

“Ressamlarımız, kendi ülkelerinin olanaklarına bir türlü yönelmediler ki…” cümlesinde yakınma anlamı (vardır/yoktur)

2.

“Sinema, bütün sanatlardan yararlanıp sanat olmayan bir görsel etkinliktir.” cümlesinde tanım ----. (yapılmıştır/yapılmamıştır)

3.

“Melih Cevdet’in yazdıklarına şiir demek için şiirin tanımını değiştirmek gerekir.” cümlesinde anlatım ----. (özneldir/nesneldir)

4.

“Yağmur yağdı, düştü çınar yaprakları değer bilmez kaldırımlar üstüne” dizesinde yargı gerekçesiyle birlikte ----. (verilmiştir/ verilmemiştir)

5.

“Halide Edip, romanlarında, ideal bir Türk kadını portresi çizmeye çalışmıştır.” cümlesi üslupla ----. (ilgilidir/ilgili değildir)

6.

“Şiirim yayımlandığı için arkadaşlarımdan telefon bekliyordum.”cümlesinde amaç anlamı ----. (vardır/yoktur)

7.

“Hikâyelerinizi, bir hikâyeciye okutsanız yanlışlarınızı fark edersiniz.” cümlesinde öneri anlamı ----. (vardır/yoktur)

8.

“Acı, ağır bir katran gibi yayılınca bedenime/Yüreğime binlerce uçurum eklenir” dizelerinde duyguya ----. (yer verilmiştir/yer verilmemiştir)

9.

“Köy romancılarının cümlelerinin tozu vuruyor yüzüme.” cümlesinde nesnellik ----. (vardır/yoktur)

10. “Dostları azdı, sergisinde sadece birkaç kişi vardı.” gerekçeli yargısında önce ----, sonra ---- verilmiştir. (neden, sonuç/sonuç, neden) 11. “Diyelim ki sen de memleketin tanınmış şairlerindensin” cümlesinde ---- anlamı vardır. (övgü, varsayım, alay) 12. “Sokaklar bir yara gibi yüründükçe kanardı” dizesinde şairin dünyaya bakışı ----. (karamsardır/iyimserdir.) 13. “Geceleri ay bir ekmek gibi büyürdü gökyüzünde” dizesinde yoruma ----. (yer verilmiştir/yer verilmemiştir) 14. “Reçetenizi onayladık, ilaçlarınızı alabilirsiniz.” cümlesinde tahmin anlamı ----. (vardır/yoktur) 15. “Bu şiir sana aitse ben onda ne diye sanat arayayım ki?” cümlesinde kişinin yaklaşımı ----. (ön yargılıdır/ ön yargılı değildir)

Cevaplar

4

1. vardır

6. yoktur

11. varsayım

2. yapılmıştır

7. vardır

12. karamsardır

3. özneldir

8. yer verilmiştir

13. yer verilmiştir

4. verilmiştir

9. yoktur

14. yoktur

5. ilgili değildir

10. neden, sonuç

15. ön yargılıdır

11

D 1.

“Ömer Seyfettin’in biyografisi birçok yazar tarafından kaleme alınmıştır.” cümlesinde yansız bir anlatım vardır.

2.

“Bir karikatür dergisi çıkarmayı düşünüyoruz.” cümlesinde tasarı anlamı vardır.

3.

“Kendisini Akdeniz kültürü içinde değerlendirdiğimiz için sevindi.” cümlesinde amaç anlamı vardır.

4.

“Bir çocuk hayata ilişkin sorular soruyor.” dizesinde yoruma yer verilmiştir.

5.

“Her sokağın bittiği yerde bir limon bahçesi başlar.” dizesinde öznellik vardır.

6.

“Günümüzde sadece bilgisel eğitim veriliyor, öğrencilerin yeteneği gelişmiyor.” cümlesinde yargı gerekçesiyle

Y

birlikte verilmiştir. 7.

“Refik Halit Karay’ın hiçbir öyküsüne sıradanlık uğramamıştır.” cümlesinde olumsuz bir eleştiri vardır.

8.

“Bilim adamlarımız, memleketlerinin gerçeklerini biliyorlar mı ki bizimle ilgili doğru tespitlerde bulunsunlar.” cümlesinde yakınma anlamı vardır.

9.

“Yönetmenin film çekimini yarıda bırakacağını anlamıştım.” cümlesinde sezgi anlamı yoktur.

10. “Metnin yazarı sinemadan anlamıyordu, bazı bölümleri değiştirmek zorunda kaldık.” cümlesinde önce neden, sonra sonuç verilmiştir. 11. “Çocuk, yüzünü kitabın sıcacık koynuna gömer” dizesinde anlatım nesneldir. 12. “Memduh Şevket Esandal, yeni Türkçenin hakkını veren yazarlardandır.” cümlesi üslupla ilgilidir. 13. “Ziya Gökalp, ikinci dönem eserlerinde eski kelimelere pek yer vermemiştir.” cümlesi Ziya Gökalp’in eserlerinin içeriğiyle ilgilidir. 14.

“Yakılan kitapların dumanları tüterdi bacalardan.” cümlesinde habere kişisel görüş katılmıştır.

15. “Kitap, bize emanet edilen bir bilgi sandığıdır.” cümlesinde tanım vardır.

Cevaplar 1. D

2. D

3. Y

4. Y

5. Y

6. D

7. Y

8. D

9. Y

10. D

11. Y

12. D

13. Y

14. Y

15. D

ünite

12

A. Aşağıdaki cümleleri karşılarındaki kavramlarla eşleştiriniz. 1.

Keşke bu kitabı aldığım gün okusaydım.

a) Ön yargı

2.

Bu makaleyi Ziya Paşa yazmış olmalı.

b) Yakınma

3.

Onu bir an için sizin yerinizde düşünelim.

c) Hayıflanma

4.

Seçici kurulun bana ödül vermeyeceğini fark etmiştim.

d) Tasarı

5.

Eleştirmenlerimiz, şiirden anlasalardı durumumuz farklı olurdu.

e) Varsayım

6.

Filminiz çok iyi olsa da kimse sizden söz etmeyecek.

f) Sezgi

7.

Rahatsız edici uygulamalara zamanla alıştık.

g) İstek

8.

Son romanımı da tamamlayabilsem ne iyi olur!

h) Üslup

9.

Yeni bir kültür birimi oluşturmayı düşünüyoruz.

ı) Tahmin

10.

Öykülerinde halk diline özgü pek çok deyim var.

i) Kanıksama

B. Aşağıdaki cümleleri karşılarındaki anlatım niteliği ile eşleştiriniz.

1.

Nurullah Ataç, Türkçeye can veren yazarlar arasında yer alır.

a) Nesnel

2.

İstiklal Marşı, on kıtadan oluşmaktadır.

b) Öznel

3.

Tevfik Fikret’i okumamak büyük eksikliktir.

4.

Halide Edip’in anlatımı sıkıntılıdır.

5.

Ahmet Haşim’in gezi yazıları da vardır.

13

Cevaplar A.

4

1. c

2. ı

3. e

4. f

5. b

1. b

2. a

3. b

4. b

5. a

B.

6. a

7. i

8. g

9. d

10. h

1. “için ve çünkü” kelimelerini kullanmadan üç nedensonuç cümlesi yazınız.

2. “Sınava hazırlanmak için İstanbul’a gelmişti. Bir önceki yıl sınavı kazanan pek çok öğrenciden az başarılı değildi. Birkaç ay kursa gitseydi başarılı olurdu. Ancak ekonomik durumu iyi değildi, evde çalışmak zorundaydı.” metninde yer verilen karşılaştırma, nedensonuç, amaç, koşul cümlelerini gösteriniz.

3. “1922’de İstanbul’da doğdu. Alman Lisesi ve İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdi. Fakültede öğrenciyken katıldığı bir öykü yarışmasında birinci oldu. O yarışmadan sonra pek çok dergide öyküleri çıktı. Öyküleri, birer şaheser değildi. Ama anlatımı ve kurgu başarısı küçümsenemezdi. Onları bir araya getirdiği ilk kitabı 1955’te yayımlandı. Kitap, haklı olarak iyi bir ilgi gördü.”

Bu metinde yorum içeren cümlelerin altını çiziniz.

14

Çalıkuşu, bir kadın öğretmenin hikâyesini anlatıyor.

Çalıkuşu’nun Türkçesi, dönemine göre sadedir.

Çalıkuşu’nda önce aşk, sonra ideal ve sıkıntı var.

Çalıkuşu’nda cümleler genellikle kısadır.

Çalıkuşu’nda Anadolu’nun eğitime bakışı vardır.

ünite

4. Aşağıdaki cümlelerden üslupla ilgili olanların karşısına üslup, içerikle ilgili olanların karşısına içerik yazınız.

5. Yahya Kemal’le ilgili değerlendirme içeren dört cümle yazınız.

6. Aşağıdaki cümlelerden karşılaştırma içerenlerin karşısına artı (+) işareti koyunuz.

Karadeniz kıyılarından kopup İstanbul’a yerleşen kişilerden söz ediyordu.

En büyük tutkusu Ada balıkçılarıyla denize açılmaktı.

Varlık Yayınlarında birkaç yıl çalışma fırsatı bulmuştu.

Eleştiri yazıları denemelerinin yanında zayıf kalıyordu.

O da şiirde ustalık köşküne çıkan gençlerimiz arasındaydı.

7. Varsayım, sezgi, yakınma, hayıflanma, tahmin içeren birer cümle yazınız.

8. Aşağıdaki cümlelerde yargıya öznellik katan kelimenin altını çiziniz.

Rize de Karadeniz’in güzel illerindendir.

Komşumuzun sevimli iki yavru kedisi vardı.

Babası elim bir trafik kazasında hayatını kaybetmişti.

Annesinin hazin öyküsünü anlatırken ağlamıştı.

Gecenin sonunda sahneye çirkin bir şarkıcı çıktı.

9. Aşağıdaki cümleleri değiştirerek amaç cümlesi yapınız.

4

Üşüdüğü için sobayı yaktı.

İlaçlarını kullanmaya başlamakla iyileşti.

Çok yorulduğundan odasına çekildi.

Telefonunu almadığından eve dönmek zorunda kaldı.

Bizi dün ikna etseydi bugün burada olmazdı.

15

8.

fasikül Yolları e m r F ti RA eliş PARAG rleri ve Düşünceyi G Tü Anlatım a Yapı ft Paragra Tamamlama f Paragra

ÖĞRETEN TEST

1

PARAGRAF

ştirme Yolları Anlatım Türleri ve Düşünceyi Geli

1.

Ahmet Haşim ne kadar şehrin dışında ise Yahya Kemal o kadar şehrin içindedir. Ahmet Haşim, soluklanmak için kırlara çıkar. Yahya Kemal,

Metinde iki şair arasında ruh hâlleri ve

otantik İstanbul sokaklarına… Ahmet Haşim ne kadar küskünse Yahya

şiirde kullandıkları malzeme bakımından

Kemal o kadar barışık… Ahmet Haşim, durmadan ölümün kapısını ça-

kıyas yapılmıştır.

larken Yahya Kemal, tarih koridorunda sonsuzluğa uzanan yaşama kulaç atar.

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

A) Betimleme

2.

B) Karşılaştırma C) Tanımlama

D) Tanık gösterme

E) Tartışma

Bir sabah tedirgin düşlerden uyanan Gregor Samsa devcileyin bir böceğe

Metinde bir kişinin içinde bulunduğu ruh

dönüşmüş buldu kendini. Bir zırh gibi sertleşmiş sırtının üzerinde yatıyor,

hâli gerçeküstü ayrıntılarla anlatılmış;

başını biraz kaldırınca yay biçiminde bölmelere ayrılıp kümbetleşmiş kah-

sanatlı bir söyleyiş tercih edilerek doğal

verengi karnını görüyordu. Vücudunun diğer bölümlerine oranla acınacak

gerçeklikle uyuşmayan, düşsel ayrıntılar-

kadar cılız bir sürü bacakçık, aralıksız kıpırdayıp duruyordu.

dan yararlanılmıştır.


A) Destansı anlatım

B) Öğretici anlatım

C) Fantastik anlatım

D) Açıklayıcı anlatım

E) Heyecana bağlı anlatım

11


2

3.

İnsanlık tarihine hatırı sayılır bir etki yapmış bir filozofun biyografisini yaz-

Bu metinde yazar, filozofların yaşam

manın birçok açıdan zor bir uğraş olduğunu söylemek gerekir. Diyelim

öyküsünü yazmanın zorluğunu Kant’ın

ki Kant’ı anlatıyorsunuz, sadece onu değil, bütün Alman felsefesini ve

yaşam öyküsünü anlatmanın gerektirdiği

Kant’ın çağdaşı olan filozofları bilmek zorundasınız. Felsefi yaşamları ta-

çalışmaları belirterek açıklamıştır.

kip etmenin zorluğu kendisini her an biraz daha hissettirecek ve sizi daha çok bilgi toplama durumuyla karşı karşıya bırakacaktır.

Bu paragrafın yazarı düşüncelerine açıklık getirmek için aşağıdaki-

A) Alıntı yapma

B) Karşılaştırma

D) Örnekleme

C) Betimleme

E) Tartışma

ünite

lerin hangisinden yararlanmıştır?

PARAGRAF

Anlatım Türleri ve Düşünceyi Geli ştirme Yolları

1.

Bir gün balıkçı kahvesinin önündeki yarısı kırmızı, yarısı

4.

1

KONU TESTİ

Mimari ve doğa tasvirlerinin ağırlıklı olarak yer aldığı re-

beyaz çiçek açan akasyanın dalına asılmış bir dülger balığı

simler, sadece dikkatli gözlemlere dayalı bir harita-resim

gördüm. Rengi denizden çıktığı zaman olduğundan daha

özelliğini taşımaz; aynı zamanda renk, leke, ritim, kom-

esmerdi. Gövdesinde hiç kımıldama yoktu. Taş gibi cansız-

pozisyon gibi temel sanatsal unsurların üst seviyede bir

dı. Yalnız incecik ipekten bile yumuşak zarları titreyip du-

ifadesini ortaya koyar. Bu resimlerde dik çizgiler arasında

ruyordu. Böyle bir oynama hiç görmemiştim. Sanki zavallı

bile sanatçının değişken duygularını bulmak mümkündür.

dülger hayatta kalmak için son bir direniş içindeydi.

Sanatçı, bir binayı veya bir limanı anlatırken aslında kendi iç dünyasını anlatır. Bize çevresindeki nesnelerden ve do-

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi

ğadan ne anladığını, onlar karşısında ne hissettiğini söy-


lemek ister.

A) Betimleme


C) Tanımlama

D) Açıklama E) Tartışma


A) Betimleme


C) Tanımlama

D) Açıklama E) Tartışma

2.

Derinden derine ırmaklar ağlar

Uzaktan uzağa çoban çeşmesi

Ey suyun sesinden anlayan bağlar

Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?


B) Emredici anlatım

C) Lirik anlatım

D) Betimleyici anlatım

3.

Yıldızlı Soru 1 Güneş ilk defa, köşedeki yayı dınlattı. Altın sarısı bir mevsiminevinin kepengini ayüzerinde biraz dinlendi, gökyüzün ilk ışıkları, asfaltın açık mavi renkteydi. Denizden gelen rüzgâr, koltuğunu n altındaki gazeteleri buruşturdu. Haliç vapurları bir yand an, Boğaz vapurları diğer yandan köprüye yasl ışlar, tatlı bir uykuya dalmışlardı. Bir zaman denizi anm seyr simsiyah yağmur bulutları ile örtü etti. Kâğıthane tarafı lmüştü. Raylar, geceden arta kalan ıslaklık içinde parla dı, farları hâlâ yanan bir taksi süratle geçti. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olar ak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Olaylar ön plana çıkarılmıştır. B) Varlıklar ayırt edici özellikleriyle verilmiştir. C) Kişileştirmelere başvurulmuştu r. D) Betimleyici anlatımdan faydalan ılmıştır. E) Gözlem gücünden yararlanı lmıştır.

E) Öğretici anlatım

Beğenirsiniz beğenmezsiniz ayrı konu. Ancak sahnede bir şeyler olmaktayken hayatımızın hangi sohbeti ertelenemez olabilir ki? Bir sohbeti erteleyemeyenleri, her şeyi olduğu gibi, kendi ruhlarını tüketen kişiler olarak görmek yanlış olmaz. Onlarda estetikten zerre kadar kapacak bir

5.

şey yok. Düşünsenize! Sahnede en beğendiğiniz sanatçı

sidir. Eğer söz, en derin metafizik kaygıları olduğu kadar,

en beğendiğiniz şarkılarından birini söylerken yanınızda-

en güncel politik istekleri de dile getirebiliyorsa şiirdir. Şiir,

kiler bir önceki gün aldıkları çizmenin kalitesini konuşuyor-

hem toplumsal etkinliğimize hem de içsel beklentilerimi-

lar. O andan sonra onlara ne kadar saygı duyabilirsiniz?

ze ait bir duyurudur. Şiir, bir biçim sanatı olduğu kadar bir içerik sanatıdır da. Biçimi olmayan hiçbir öz, şiir değildir.

Bu paragrafla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

Madde ile ruh arasında gelişigüzel sanılan oysa milim mi-

söylenemez?

5

Şiir, iç çekişte ya da haykırışta duyduğumuz varoluşun se-

A) Bir sohbet yazısından alınmış olabilir.

B) Tartışmacı anlatım ağır basmaktadır.

C) Sorularla anlatıma akıcılık kazandırılmıştır.

D) Örneklemeden yararlanılmıştır.

E) Alıntı yapılarak düşünce pekiştirilmiştir.

lim ölçülü bir gidiş geliştir şiir; sarhoş adımlarını andırsa da bir yörünge içindeki en bilinçli dönüştür.


A) Betimleme


C) Tanımlama

D) Öyküleme E) Tartışma

3

KONU TESTİ

6.

1

PARAGRAF


İlk şaşkınlığım, salondaki ışıkların sönmesi ve açılan sah-

8.

ne perdesinin arkasında insanın gözlerini kamaştıran bir

de kayboldu. Henüz enkazına ulaşılamayan uçağın tek

aydınlık içinde; pırıl pırıl, dayalı döşeli bir evin karşıma çık-

Türk yolcusu arp sanatçımız Fatma Ceren’in öğrencileri

masıydı. Büyükler susmuş, konuşan çocukları da sertçe

ve sevenleri perişan durumda. Ceren’in büyük bir sanatçı

susturmaya çalışıyorlardı. Beş yaşında bir çocuk olarak

kararlılığıyla birçok zorluğu aşarak Brezilya’daki bir müzik

hiç tanımadığım bir ortamda ilk kez kendimle baş başa

festivaline katıldığı bildirildi. Acı haberin duyulmasından

kalmıştım. Biraz korktum, biraz şaşırdım, biraz da oracıkta

sonra Brezilya yetkilileri ile iletişim kuran yetkililer ne yazık

büyüdüm. Açıkçası, özgür oldum, artık ben bir tiyatro se-

ki henüz bir netice alamadılar.

yircisiydim.

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde

Fransa Havayollarına ait uçak Atlantik Okyanusu üzerin-

verilenler ağır basmaktadır?

A) Öyküleme - Betimleme

B) Tanımlama - Karşılaştırma

C) Açıklama - Tanımlama

D) Açıklama - Örnekleme

E) Tartışma - Tanık gösterme

Bu paragrafla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bir haber yazısından alınmıştır.

B) Anlatıma kişisel duygular katılmıştır.

C) Okuyucuyu bilgilendirmek üzere kaleme alınmıştır.

D) Betimleyici anlatım ağır basmaktadır.

E) Fantastik anlatımdan yararlanılmamıştır.

9.

Şanlıurfa, Antep’le Mardin arasında yerleşik, etrafı dağlarla çevrili, nüfusu iki yüz elli bini geçmiş bir Güneydoğu Anadolu kentidir. Şanlıurfalı, müziğe ve mutfağa önem veren, dost yemeklerinden yöresel enstrümanları eksik etmeyen, geleneklerine düşkün ama değişime açık bir Anadolu insanıdır.


A) Betimleme


C) Tanımlama

D) Kişileştirme

11

E) Tartışma


10. Mahallelerinde, apartmanların arasında baz istasyonu iste7.

Çevre ya da nesneler, yazınsal metnin süsleme ögeleri

meyen Mersinli çocuklar “Greenpeace”vari bir eylem yaptı.

değil, anlatımın olmazsa olmazları olarak görülmelidir. Çe-

Mersin’in Viranşehir Mahallesi’nde bir apartmanın üstüne

hov da bu görüştedir. Büyük yazar, kardeşi Alexander’a

baz istasyonu yerleştirilmesiyle huzursuzluk başladı. Baz

şöyle öğüt veriyor: “Söz konusu su seti üzerindeki kırık bir

istasyonuna karşı dün 200 kişi tabutlu yürüyüş yaptı. Yürü-

şişenin boynundan küçük pırıltılı bir yıldız noktası çakıp

yüşe katılan çocuklar, yere uzanıp ölü rolü yaptı.

söndü ve köpeğin ya da bir kurdun yuvarlak, kara gölgesi belirip koşmaya başladı, diye yazarsan, mehtaplı bir gece-

nemez?

nin tüm etkisini iletmiş olursun.”



A) Anlatım yalın ve açıktır.


A) Tanık gösterme


C) Bir haber metninden alınmıştır.

C) Öyküleme

D) Açıklama

D) Konu edilen tepkinin gerekçesine yer verilmiştir.

E) Tartışmacı anlatım ağır basmaktadır.

E) Tartışma

ünite

4

PARAGRAF

Anlatım Türleri ve Düşünceyi Geli ştirme Yolları

11. Coğrafya,

tarihin ana yurdudur. Coğrafyayı iyi öğrenen

KONU TESTİ

birinci kuşağınca benimsenmiş olan toplum

tarihin nerelerde aktığını bilir. Akarsulardan söz edelim.

için sanat anlayışı Recaizade Mahmut Ekrem’le değişme-

İnsana hayat veren bu coğrafi unsurlar, insanları çeker,

ye başlar. Edebiyat, toplumun hizmetinden çıkarak kendi

onlara bir medeniyet oluşturma imkanı verir. Mısır, Nil

hizmetine girer. Edebiyat için edebiyat yapılmaya başlanır.

Nehri’nin bir armağanı; Mezopotamya, Dicle ve Fırat’ın çi-

Sanatçılar, eserlerin estetik yönü üzerinde yoğunlaşarak

çek bahçesi; Hindistan, İndus ile Ganj’ın kızı: Orta Avrupa

içeriği ikinci plana atar. Sanat eserlerinde süslü ifadeler

Tuna’nın; Roma, Tiber’in; Alman uygarlığı Ren’in bir ürünü

yeniden başköşeye oturur.

değil midir?

13. Tanzimat’ın

1


A) Tanık gösterme B) Karşılaştırma

C) Örnekleme D) Açıklama


A) Tanık gösterme


C) Açıklama

D) Betimleme E) Tanımlama

E) Tanımlama

14. Güneş tutulması eski insanların çok korktuğu, bazen dehşete düştüğü bir olay olmuştur. Bir zamanlar Çin sema-

12. Komedya

larında görülen bir Güneş tutulması halk arasında panik

güldürmedikçe komedya değildir. Kabul ama

yaratmış, bazı insanlar atlara binerek sağa sola kaçmış-

“Güldür ama nasıl güldürürsen güldür.” kuralından da ko-

lardır. Zamanın astronomlarından Hsi Ho bu olayı impara-

medyaya varılmıyor. Bayağılığa razı olduktan sonra insan-

tora anlatamadığı için öldürülmüştür. Bavyera Kralı Lois,

ları güldürmek hiç de zor değildir. Oyunla, nükteyle, taklitle

güneşin tutulduğunu görünce korkusundan ölmüştür. Gü-

her seyirci güldürülebilir. Ancak seyircinin güldürülmesi tek

neş tutulması Lidyalılar ve Medler arasındaki bir savaşı

başına sanat için yeterli değildir. Dramı bayağılaştıran ko-

durdurmuş. 1948’de de Kore seçimlerinin ertelenmesine

lay gözyaşları olduğu gibi, komedyayı da bayağılaştıran kolay güldürmelerdir. Oyunun gerçek anlamda bir sanat eseri niteliği alıp komedya olarak değerlendirilebilmesi,

yol açmıştır.

basmaktadır?

mizah adına bir incelik oluşturulmasına bağlıdır. Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi




A) Tanık gösterme B) Karşılaştırma

C) Lirik anlatım

C) Öyküleme D) Betimleme

D) Betimleyici anlatım


5

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır

E) Tartışma

5

KONU TESTİ

1

PARAGRAF


15. O yıllarda babam İstanbul’da çalışıyordu. Birkaç ayda bir

emrinde çalışan kişilerle içli dışlı olması, aradaki

gelirdi ve ben geldiğini sabahları uyandığımda yastığımın

sınırları kaldırdığından yararlı olmayabilir. Çalışanla sık

kenarında duran oyuncaklardan anlardım hep. Sonra bir

sık konuşmak, hele hele bir arkadaş ilişkisi içinde görün-

gün başka türlü geldi babam Amasya’ya. Başka bir güven,

mek, alt-üst konumunu ortadan kaldıracağından işlerin ak-

başka bir umut, başka bir gelecekten bahsediyordu bah-

samasına yol açabilir. Bu konuda deneyim sahibi iş adam-

çemizin asmalığı altında. İstanbul’a taşınma vakti gelmişti.

larının, kaynağı Platon olan bir öğüdü vardır: “ Kadın veya

Bir nisan günü Amasya’dan İstanbul’a taşındık. Dünya-

erkek, emrinizdeki insanlarla senli benli olmadan hep bir

nın başka bir iklimine ait ayva, kiraz, elma, incir ve kavak

efendi ağzıyla konuşun!”

ağaçlarının olduğu bir bahçeye koyup geldim çocukluğumu.

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?


17. Kişinin


A) Öyküleme

B) Betimleme

C) Açıklama

D) Karşılaştırma E) Örnekleme

11


A) İkilemeye yer verme

B) Benzer düşünceleri ardı ardına verme

C) Alıntıyla düşünceyi pekiştirme

D) Emredici ifadeye yer verme

E) Benzetmelerden yararlanma

18. Sait

Faik, kuşağının öykü yazarları arasında öykü sayı-

sının çokluğu, konu çeşitliliği, öykü yazma yönteminde yaptığı değişiklikle dikkati çeker. Sayısı yüz elliyi aşan

6

16. İki farklı şair portresidir Fûzulî ile Bâkî. Fûzulî’nin yüzü ahi-

öykülerinin konusu çoğunlukla kısa bir süre içinde gördü-

rete yöneliktir. Bâkî dünyaya bakıyor. Fûzulî, Bağdat’ta bir

ğü kişiler ve olaylar olduğundan, öykülerinde alışılagelen

garip hayat yaşıyor. Bâkî, İstanbul’un şaşaasına fazlasıyla

giriş-gelişme-sonuç bölümleri bulunmaz. Bu özellikleriyle

kapılmıştır. Fûzulî’de halka özgü bir nefes var. Bâkî, halkın

bir durum öyküsü niteliği taşıyan eserleriyle klasik yöntem-

arasından çıkmışsa da şiirinde halka ait olanı yasaklamış.

den ayrılmıştır. Onun ele aldığı konuları, insan ve toplum,

Fûzulî, sanatını ezikçe över. Bâkî, sanatımı sevmek zo-

insan ve doğa, psikolojik konular olarak üç grupta toplaya-

rundasınız, der gibi emrederek tanıtır.

biliriz.




A) Tanımlama

B) Betimleme

A) Tanımlama

B) Betimleme

C) Öyküleme

D) Karşılaştırma

C) Açıklama

D) Öyküleme

E) Tanık gösterme

E) Tanık gösterme

ünite

PARAGRAF Paragrafta Yapı

1.

2

ÖĞRETEN TEST

(I) 1950’den sonra öykü yazarlarımızın sayısında büyük bir artış görülüyor. (II) Gerçekçiliği sürdüren, arada eleştirel gerçekliğe kayan öykü yazarları öne çıkmaya başlıyor. (III) Pek çok toplumsal olay, eleştirel bir bakış açısıyla öykümüzde yer alıyor. (IV) Öykü, Batılı anlamdaki biçimiyle şiirden çok sonra gelişip geleneğini oluşturan bir türdür. (V) Ama bugünün gerek dünya gerek Türk edebiyatında en çok ilgi gören türlerindendir.

Her paragrafta bir konu işlenir. İki paragrafa bölmenin sorulduğu sorularda konunun değiştiği cümle, ikinci paragrafın ilk cümlesi olarak seçilir.

(VI) Şiirin edebiyat dünyasındaki tahtı kolay kolay sarsılmasa da öykünün bugün bu köklü türle at başı gitmeye başladığı söylenebilir.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar? A) II.

2.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

(I) Bilimin gelişmesi ile sanatın gelişmesi arasındaki ilgi henüz tam bilinmiyor. (II) Kendisine özgü özellikleri bulunmayan, sanatçısının kişisel

Paragrafın konusundan farklı bir konuyu

yaklaşımını yansıtmayan yapılar sanat eseri değildir. (III) Bilimin geliştiği

işleyen veya anlamca birbirini tamamla-

ülkelerin çoğunda sanat da en az bir alanda gelişmiştir. (IV) Ama bilimin

yan iki cümlenin arasına giren cümle an-

gelişmediği Doğu Afrika ülkelerinde de sanat, yerel anlamda da olsa, var-

lam akışını bozar.

dır. (V) Hatta, bilimin çok uzağındaki bu tür ülkelerin kimi sanat ürünleri, gelişmiş toplumların sanat ürünlerinden daha üstün bulunmaktadır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi anlam akışını bozmaktadır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7

3.

Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olamaz?

A) Türk öykücülüğünün sorunlarının, birikiminin ve öykücülerimizin yazdıklarının bir toplam içinde ele alınıp değerlendirilmesi gerekir.

B) Gogol ve Çehov gibi yazarların çizgileri üzerinde geniş incelemeler yapıldığı hâlde bizim öykücülerimizle ilgili ayrıntılı araştırmalar yapılmamıştır.

C) Türk öykücülüğü, bir yönüyle halk hikâyeciliğine, diğer yönüyle Batı öykücülüğünün birikimine dayanır.

5

D) Kemal Tahir, Türk öyküsünden çok, Türk romanına katkıda bulunan bir yazı ustasıdır.

E) Kitabın ikinci baskısına bu dört öykü eklenerek kitaptaki öykü sayısı sekize çıkarılmıştır.

Paragrafın giriş cümlesi, kendisini daha önceki bir cümleye bağlayacak bir ayrıntı içermez.

KONU TESTİ

1.

2


(I) 80’li yılların başlarında TİYAP’ı kurmuştuk. (II) TİYAP,

4.

tüm özel tiyatroları bir araya getiren bir dernekti. (III) Ti-

kında bir ön düşünceye sahip olsa bile, şiirinin bütününün

yatro, meddahlık gibi tek kişilik oyunları saymazsak, grup

ne olacağını bilmez. (III) İyimserlikten yola çıkan bir şiir,

kurmayı gerektiren bir sanattır. (IV) Benim de belirli ara-

kapkara bir karamsarlık içinde bitebilir. (IV) Hayatın köşeli

lıklarla, üç dönem yönetim kurulunda görev aldığım bu

ve tekdüze olduğu çağlarda şiirin biçimli olması doğaldı.

dernek etkisizleştirilerek onun yerine başka bir dernek

(V) Ancak hayatın bunca biçimsizleştiği ve her an değiştiği

oluşturuldu. (V) Ancak o dernek biraz zorlamayla oluştu-

bir zamanda şairleri belli kalıplar içinde kalmaya zorlamak

rulduğundan uzun ömürlü olmadı.

mümkün değildir. (VI) Hangi kalıplar öne sürülürse sürülsün bugünün şairi onları reddedecek ve özgürlüğü seçe-

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi an-

(I) Şiir, belirsizlikle doludur. (II) Şair, başladığı bir şiir hak-

cektir.

lam akışını bozmaktadır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parça numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak iki paragrafa bölünebilir? A) II.

2.

(I) 1950’li yıllarda İstanbul’da dört yüz bin kişi yaşıyordu.

5.

E) VI.

(I) Resim sanatında, XIX. yüzyıla kadar, tuval üzerinde

ğadan daha mükemmel bir sanat ürününün olamayacağı

dece idari, ticari ve askerî bir şehir olarak kalmayıp her

düşüncesine dayanıyordu. (III) Bu anlamda sanatçılar,

zaman sanata kucak açtı. (IV) Bugün İstanbul nüfusunun

gerçek doğayı tuvale eksiksiz taşıyarak resim sanatında

on beş milyona tırmandığı söyleniyor. (V) Bir önlem alın-

en üst konuma çıkıyorlardı. (IV) Bilinen bir doğal çevrenin

mazsa Türkiye’nin dörtte biri bu kentin doğu ve batısında

gerçekçi tasviri bu anlayışta en fazla takdir görecek olan

kümelenebilir.

yöntem olmuştur. (V) Resim sanatı, XIX. yüzyıldan sonra

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi an-

gerçeküstücülüğe kulaç açtı. (VI) Bu yüzyıllarda ressam,

lam akışını bozmaktadır?

gördüğünü taklit eden kişi olmaktan çıkıp kendi düş dün-

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

yasında yeni bir dünya oluşturabilen bir kişi konumuna

E) V.

yükseldi.

11


Bu parça, numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak iki paragrafa bölünebilir? A) II.

3.

D) V.

menin arayışı olarak görülmekteydi. (II) Bu yaklaşım, do-

bul, uzun bir dönem başkent olduysa da hiçbir zaman sa-

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

(I) Ünlü Fransız düşünürü Berggson, pırıl pırıl bir köpüğe benzetir güldürüyü. (II) Ona göre biçim güldürüsü, durum güldürüsü, konuşma güldürüsü, yaradılıştaki güldürü diye

6.

(I) Bugünün insanının serüvenini, dünün insanının se-

güldürü türleri vardır. (III) Bunlardan her birinin kaynağı

rüveninden ayırmak doğru değil. (II) İnsan, bin yıl önce

farklıdır. (IV) Onun anlayışında kılık değiştirmeler, kendi-

kendi iç dünyasında ne yaşıyorsa bugün de aynısını yaşı-

ni olduğundan başkası gösterme, abartmalar güldürünün

yor. (III) Ne dün bütün duygular olumlu ne bugün kötüdür.

kaynakları arasındadır. (V) Sanatçı bu kaynaklardan birini

(IV) Zaman, insanın dış dünyası kadar iç dünyasını da

veya birkaçını kullanarak izleyiciyi güldürür ve onda haya-

değiştiriyor. (V) Binlerce yıl önce bencillik var olduğu gibi

tın inceliklerine yönelik bir izlenim oluşturur.

paylaşmadan zevk almak da vardı, bugün de hem bencillik var hem paylaşmaktan zevk almak.

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine “Ancak güldürünün tadının acı olduğunu da belirtir.” cümlesi geti-

B) II.

C) III.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşünce akışını bozmaktadır?

rilirse anlam akışı bozulmaz? A) I.

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

8

C) IV.

doğanın taklidini meydana getirmek, ideal bir resim çiz-

(II) Bu nüfus 1980’li yıllarda beş milyonu buldu. (III) İstan-

B) III.


7.

I. Bugün romanımız bu başkasına ait ve roman dışı yön-

9.

II. O günlerde romanlarımız basit bir halk hikâyesini andırmaktaydı.

III. Kurtuluş Savaşı yıllarında ise Fransız realizmi, yerini

vazgeçmişlerdir.

IV. Sonra buram buram Fransız realizmi kokan romanlar yazıldı bizde. V. Romancılığımız, Tanzimat yıllarında başladı.

Bu cümlelerden bir paragraf oluşturulursa sıralama

A) I., II., V., IV., III. B) V., I., III., II., IV.

C) V., II., III., I., IV. D) V., II., IV., III., I.

D) Sanatçının gerçeği olduğu gibi anlatamayacağına dair bir görüşün bulunduğunu da belirtmiştik.

aşağıdakilerden hangisinde verildiği gibi olur?

C) Ama sanatla gerçek arasındaki ilişkinin tartışılması bir derginin boyutlarını aşmaktadır.

B) Hatta kimi sanatçılar, gerçeği eksiksiz aktaramayacağını anlayınca sanat ürünü oluşturmaya çalışmaktan

romantizme bıraktı ve romanımız, köy yaşamının tozu-

A) Sanatın gerçekle ilişkisi konusunda 20. yüzyıldan önce de bu ölçüde ayrıntılı tartışmalar yaşanmıştır.

na dumanına karışıp roman yönünden çok şey yitirdi.

Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?

lerden kurtulmuş, kendisine ait sağlam bir çizgiye oturmuştur.

KONU TESTİ

2

E) Sanatçı, kendisini gerçeği bütün ayrıntılarıyla aktarmaya zorladıkça onun özgün bir eser oluşturma becerisi gelişir.

Yıldızlı Soru 2

E) I., V., II., IV., III.

(I) Bakırın insanlar tarafından ilk kullanımı MÖ 8000’li yıllarda başlamış. (II) Taşın yerin i alan bakır, 4000 yıl sonra Mısır’da tavlama işlemine tabi tutulmuş. (III) Bakır o dönemde yemek kabı, ev aletleri, ayna gibi süs eşyalarında kullanılıyormuş. (IV) Anadolu’da bakırcılığın temeli 10 bin yıl önceye daya nıyor. (V) Anadolu’nun birçok yerinde yapılan kazılarda bakırdan yapılmış çok sayıda eşya bulundu. (VI) Bu eşya lar, doğal bakırın ilk kez Anadolu’da kullanıldığını kanı tladı. Bu parça iki paragrafa ayrılma k istense, ikinci paragraf kaç numaralı cümle ile baş lar? A) II.

10. 8.

Aşağıdakilerden hangisi bir haberin giriş cümlesi olamaz?

B) Gölbaşı’nda 5 Haziran Dünya Çevre Günü kutlamaları SBS’den dolayı pazartesi gününe ertelendi.

C) Elmadağ Belediye Meclisi, ilçede büyük ve küçük sanayi sitesinin kurulması projesini kabul etti.

5

D) Yenimahalle Belediyesi, bazı mahallelerde park yaptırmak için ihaleye çıkıyor.

E) Ankara Sanayi Odası, bu teşvik paketinin daha öncekilerden kapsamlı olduğunu bildirdi.

C) IV.

D) V.

E) VI.

I. Müzik, insanın yalnızlığını gidermek için bulduğu olağanüstü bir etkinliktir.

A) Güdül’de tüm öğrencilere MEB’in 100 temel eser arasında gösterdiği kitaplar dağıtıldı.

B) III.

II. Müzisyen, içindekini seslendirerek dışarıdaki tek başınalığı gideriyor.

III. Her coğrafyanın kendine özgü bir müziği vardır.

IV. İnsanın karanlıkta kalınca şarkı söylemesi bunun en somut kanıtıdır.

V. Bu etkinlik, tutunacak bir dostu olmayan kişinin elini uzattığı bir dal gibidir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden bir paragraf oluşturulsa hangisi dışarıda kalır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9

KONU TESTİ

2



hangisi bir paragrafın giriş cümlesi

13. (I) Etikçiler, çevre ile ilgili iki değer tanımlar: (II) Birincisi

olamaz?

bir doğal varlığın bize faydası olduğu için değerli olmasıdır. (III) Örneğin bir ağacın meyvesini yiyorsak ona değer

A) Edebiyat dergilerinin arşivleri karıştırıldığında, onların

vermek durumundayız. (IV) İkincisi bir varlığın, bize fay-

bu tip gencecik edebiyat heveskârlarının mezarlarıyla

dası bilinsin bilinmesin, kendi özünden bir değere sahip

dolu olduğu görülür.

olmasıdır. (V) İnsan, doğayı koruma konusunda yeterli du-

B) Edebiyat ve yazı, hevesle başlasa da süreç içinde ve

yarlığa sahip değildir. (VI) Bir zamanlar, sadece ormanları

sonuçta bir heves işi değildir.

keserek doğal dengeyi bozan insanlar, çağımızda dev maden ocakları açarak ve zararlı gazların doğaya yayılması-

C) Dergilerin, (özellikle şiir, öykü gibi tür dergilerinin) kısa

na neden olarak neredeyse bütün doğal varlıklara zarar

ömürlü oluşlarının bir değil, birden çok nedeni vardır.

D) Bir edebiyat dergisinde şiirden öyküye, denemeden incelemeye, tiyatro eleştirisinden roman eleştirisine

veriyorlar.

ragrafın son cümlesi aşağıdakilerden hangisi olur?

değişik yazılara yer verilir.

Bu parça, iki paragrafa bölünmek istense birinci pa-

E) Kültür bunalımı, yazarlarımızı, okurlarımızı her geçen

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

gün biraz daha kendi gerçeğinden uzaklaştırıyor.

11


10

14. (I) Orada 23 gün karavanla gezince bu aracın, deyim ye12. (I) Mimari, ait olduğu medeniyetin rengine bürünür. (II) İs-

rindeyse ‘hastası’ oldum. (II) Karavanla yolculuğu çok is-

lam dünyasında bir dönem neredeyse bütün binaların yönü

tememe rağmen, Alaska’ya gidinceye kadar hiç karavana

Mekke’ye dönüktür. (III) Batı’da da pek çok mimari yapı

binmemiştim. (III) Karavanı Anchorage kentinden kirala-

haç şeklinde yapılmıştır. (IV) Mimari, ekonomik imkânlara

dım. (IV) Kiraladığım karavan üç yataklı, otomatik vitesli

sıkı sıkıya bağlıdır. (V) Küçük bir sarayı inşa edecek pa-

bir araçtı. (V) İçinde büyük boy bir buzdolabı, biri normal

rası olmayan bir ülkenin dev mimari yapılar oluşturduğu

ve diğeri mikrodalga olmak üzere iki fırın, ocak, çay-kahve

görülmemiştir. (VI) Aynı şekilde bir mimarın eline sadece

makinesi, tuvalet ve daima sıcak suyu akan bir duş vardı.

mimari eser oluşturmasını beklemek haksızlıktır.

Bu parça, numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak iki paragrafa bölünmelidir? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri yer değiştirirse anlam akışı düzelir?

A) I. ve II.

E) VI.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

ünite

taş ve harç verip ondan bugünün dünyası için büyük bir

PARAGRAF

Paragraf Tamamlama

1.

3

ÖĞRETEN TEST

---- Yılgınlık, bezginlik, küskünlük her insan gibi sanatçı için de doğal durumlardır. Ancak bu tür durumlarda sanatçıya düşen, şikâyet etmek değil; insanın bu durumları hakkında güzel ürünler oluşturmaktır. Buna gücü yetmiyorsa yaptığı kadarını tertemiz bırakıp gider, Arthur Rimbaud gibi kervancılık edip para kazanır. Gerçek sanatçı, yön vermeye çalıştığı

Paragrafın başına gelen cümle, paragrafın konusu ve ana düşüncesi hakkında ayrıntılar içermelidir.

insanlara beni rahat ettirin, ben de size sanat yapayım demez, onlar için sıkıntı duymaktan rahatsızlık duymaz.

Bu paragrafın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Toplumsal koşullar sanat için elverişli değilse sanatçının sanatı bırakmasını doğal karşılamak gerekir.

B) Bir sanatçı, içinde bulunduğu koşullardan yakınmaya başladığı anda, sanata yan çizmeye başlamıştır.

C) Sanatçıyla toplum arasındaki bağ zayıflamadıkça sanatçının büyük ürünler vermesi beklenemez.

D) Sanatçı, toplumla içli dışlı oldukça toplumun güzellik anlayışı doğrultusunda eser verir.

E) Sanatçının toplumla mücadelesi, topluma öğüt verenlerin mücadelesinden farklı olmalıdır.

2.

Arthur Miller’ın bir oyununda karakterlerden biri, “Amerika’da alışveriş merkezleri bir süre kapatılırsa kalabalıklar delirebilir.” der. Şimdi işte işin

Paragrafın sonuna gelen cümle parag-

tam burasında, hedefin nişan noktasında durmaktayız. Artık bir oyalanma

rafta anlatılanlarla uyumlu olmalı ve

toplumuna dönüşmekteyiz. Oyalanmanın önlenemez çekiciliği kalabalık-

paragrafta anlatılanları bir sonuca bağ-

ları ele geçirmiş durumda. Soralım: Sevgi nerede barınacak; bunca ucuz

lamalıdır.

ilgilerin kendini göstermek, görünmek telaşının yavan esprisinde mi? Kodlanmış özenmelerin aşk mektupları hangi derinlikte olabilir ki? Her şey değişiyor. ---

Bu paragrafın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

5

A) Ama bu değişim insanlığın yararına olana doğru yol almıyor.

B) Yarının insanı kesinlikle bugünün insanından daha mutlu olacak.

C) Bugünkü pek çok sorun yarın bize mutluluk getirecek.

D) İnsanlık, güzel bir geleceğe doğru hızla yol alıyor.

E) Toplum günden güne daha üstün değerlerle kendisini donatıyor.

11

ÖĞRETEN TEST

3

PARAGRAF

Paragraf Tamamlama

3.

(I) Bizim gençlik günlerimiz, heyecan doluydu, güzelliklerle doluydu. (II) O günlerde her şey hızla değişiyordu. (III) Bunun için benim söyleye-

Paragrafa yerleştirilecek cümle, kendi-

ceklerimi onaylayacağınızdan, düşüncelerimin ikizlerini sayfaların üstüne

sinden önceki ve sonraki cümleler ara-

sereceğinizden eminim. (IV) Bir bakıma benim gibi düşünenlerin adına

sında bütünlük oluşturmalıdır.

yazıp çizeceksiniz, bizim düşüncelerimizin topluma ulaşması için çaba göstereceksiniz. (V) Ancak, bugünün gençliği beni anlamadığı gibi sizi de anlamayacak, sizin de söylediklerinize ilgi göstermeyecektir.

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine “O günleri yaşamışsanız siz de kesinlikle değişim geçirmişsiniz.” cümlesi getirilebilir? A) I.

11


4.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Dillerin kelime dizgesi, toplumların yapısı ve yaşamına bağlıdır. Kapalı ve duruk toplumlarda dilin kelime dizgesi pek değişmez. ---- Oysa açık ve devingen toplumlarda söz dizgesi bir kapalılık, bir donmuşluk göstermez. İletişim sürekli bir değişim içindedir. Hareketli toplumlar, sürekli yeni

12

nesnelerle karşılaşır, farklı kültürlerle yüz yüze gelir, bu da yeni kelimeler bulmayı gerektirir. Türk toplumu değişken bir toplumdur, Türk dilinin hep

“Oysa” bağlacından önce gelecek olan

aynı kalması mümkün değildir. Türkçedeki sürekli değişim yadırganma-

cümle, bu bağlaçla başlayan cümlede

malıdır.

anlatılanlara anlam bakımından aykırı

Bu paragrafta boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Dil, sürekli yenilenerek gereksinimleri karşılar.

B) Dil için bir noktada kalmaktan söz edilemez.

C) Toplumun durgunluğuna rağmen dil hep ilerler.

D) İletişim, yüzyıllar boyunca neredeyse aynı kalıplar içinde kalır.

E) Toplumun ufkunu açarak farklı alanlara açılır dil.

ünite

bir durumu anlatmalıdır.

PARAGRAF

Paragraf Tamamlama

1.

Bana kalırsa yazar yaşamdan beslenir en çok, okudukları

almak ne kadar gereksizse bir şeyi kendi olmaktan tamamen çıkarmak da o kadar haksızlıktır. Şiir, denemeye doğ-

rinden meydana getirir eserini. ----. Eser, bir toplama değil;

ru yol alabilir. Bu yolculuk şiirsel denemeye doğru gitmeli.

toplananı kişisel süzgeçten geçirerek yeni bir ürün oluştur-

Şiire düşman, şiirin tadını unutturan bir tür oluşturmamalı.

A) Ancak yazarın bir taklit veya derleme adamı olduğunu

B) Aslında bütün eserler daha önce oluşturulanların bir tekrarıdır.

Bu paragrafta boş bırakılan yere düşüncenin akışına

söyleyemeyiz.

Bir şey verildiği gibi alınmamalı. Ama ---- Olanı olduğu gibi

bir karşılık bulur. Yaşadıklarından ve yaşamayı istedikle-

göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

KONU TESTİ

bile yazıya dönüşmeden içindeki yaşamın zenginliğinde

madır.

3.

3

C) Bu durumda özgün olanı hedeflemekten bir sonuç alı-


A) hiçbir şey kökünden de koparılmamalı.

B) değiştirilerek aktarılmalıdır.

C) bazı şeyler değiştirilmeden alındığında anlamlı olur.

D) hiçbir şeyin alınmayacak yönleri yoktur.

E) bazı şeyleri olduğu gibi korumak mümkün değildir.

namaz.

D) Yine de yazarın günlük yaşamın akışından uzaklaştığı

Yıldızlı Soru 3

görülmez.

E) Buna rağmen edebî eser, bildiklerimizin çok uzağına düşmez.

Dar zamanlardan dem vuran günü müz insanı, okumaya da az vakit ayırmaktadır. Bu nedenle bu için kısa ve öz, bir solukta okunacak dar vakitlerde okumak bilmeyen romanlardan daha uygu öykülerin, uzun ve bitmek n olduğu düşünülüyor. Kalın romanların, çoğu kez kısa öykülerde n daha kolay okunabildiği unutuluyor. ----

Bu parça, aşağıdakilerden hang isi ile tamamlanırsa parçanın anlam akışı bozulmaz?

2.

A) Öyküler bir okuyuşta biter ama dikkat isteyen yoğun bir okuma gerektirir. B) Öyküler ise kısa soluklu da olsa zevkli bir okuma sunuyor okuyucusuna. C) Romanların daha çok okun masının temel nedeni de aslında budur. D) Bitmek bilmeyen sayfaları çevirmek, roman okumayı bir işkenceye dönüştürüyor. E) Başı sonu belli olmayan roma nlar kısa sürede okunan öykülerin gölgesine sığınıyor.

Rüyalarımız gerçeğin kendisi değil; bir yönü, bir doğrulayıcısı veya bir imasıdır. Bu, beni çok etkiliyor. ---- Sanat eseri, yaşananı bire bir yansıtmamalı; onun fotoğrafı olmamalı. Ama onu göstermeli, onunla zıtlaşmamalı, başımıza gelecekleri bağıra bağıra ifade etmemeli fakat ima etmeli, hissettirmeli. Elimize bir proje vermemeli ama yapacağı-

13

mız projeleri çok saklı da olsa etkilemeli.


A) Sanatçının amacı rüyaları kaleme almak olmamalı.

B) Bence sanat eseriyle gerçeklik arasındaki ilişki de

4.

lozof, kaba düşünceler üretirken şair ince duygulardan söz eder. (II) Filozof, halkın beyniyle uğraşır. (III) Şair, gönülde bir esinti oluşturma çabasındadır. (IV) Şair, bu incelik ve esintiyi aşıp düşüncenin suçlayıcı, çürütücü, yıpratıcı

böyle olmalı.

dünyasına el attığında şiirin masum özü günaha bulanır,

C) Sanat eserindeki gerçeklik rüyadaki kadar silik ola-

kabalaşır ve çirkinleşir. (V)

maz.

5

D) Sanatçı, hayatı düşlediği gibi değil, gördüğü gibi aktarmaya çalışmalı.

Şairin filozof olması gerektiğine inanmıyorum. (I) Çünkü fi-

Bu metinde numaralanmış yerlerden hangisine “Hatta şairin filozofluktan uzak kalması gerektiğini düşünüyorum.” cümlesi getirilirse anlam akışı bozulmaz?

E) Sanatçı anlattıklarının okuyucu üzerindeki etkisini dikkate almalıdır.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

5.

3

PARAGRAF

Paragraf Tamamlama

Güney Amerikalı bir şair, çocukluğunu anlattığı kitabında

7.

bir rüyasından söz eder: Köyünün çeşmesinin suyu akmı-

mıza çıkar. Romanın kahramanı konağın bodrum katında

yor. ---- Herkes sanki su akıyormuş da testilerini dolduru-

rastladığı bir kapıyı yıllar sonra açmaya cesaret eder ve

yormuş gibi yapıyor. Onlara bunu fark ettirmeye çalışıyor

kapının arkasında bir çöl bulur. Roman, kahramanın yaşa-

ama kimse ona inanmıyor. “Sen küçüksün.” diyorlar, “Sen

dıklarını ve o kurgusal çölde rastladığı insanların anlattık-

anlamazsın.”. Nihayet çocuk bu sahte çeşmenin yanına

larını hikâye eder. ----. Buna rağmen yazarın anlattıkları,

gerçek bir çeşme inşa ediyor. Buna rağmen herkes o eski

toplumun yaşadıklarından uzak değildir. Çünkü seçtiği

sahte çeşmeye gitmeye devam ediyor. Çocuk bir gün on-

kişinin eğilim, düşünce ve tutumları âdeta toplumun orta-

ların üstüne kova kova su döküyor. Ancak o zaman anlı-

lamasını yansıtmaktadır.

yorlar gerçek çeşmenin hangisi olduğunu.


“Çöl Masalları” bir kendinden kaçış romanı olarak karşı-

göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Kendisi de o çeşmeden kova kova su alıyor.

B) Bütün halk su bulmak için seferber oluyor.

C) Çeşmenin neden akmadığını kimse bilmiyor.

D) Ancak kimse bunun farkında değil.

E) Şehrin ileri gelenleri su bulma arayışına giriyor.


A) Böylece anlattıklarıyla halkın gündemi arasındaki bütün bağlar kopmuştur.

B) Sıradan bir okuyucunun onda kendi hayatından bir iz bulması mümkün değildir.

C) Romanda anlatılanların toplumsal gerçeklikle hiç ilgisi yoktur, demek yanlış olmaz.

D) Ama yazar kendi düşüncelerini esere başarıyla karıştırmış ve olaylar arasında görünmezliğe ulaştırmıştır.

E) Diğer bir deyişle roman, kendisinden uzaklaşan birinin başından geçenleri ve düşlerini anlatmaktadır.

6.

Ataç, 36 yıllık yazı hayatında 80 ayrı gazete ve dergide 4 binden fazla yazı yayımlamış. O, Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının ilk evresinin sonlarına doğru, ‘resmen’ mürakaçmaz. Ancak bunda Ataç’ın üretkenliği kadar devri-

11


8.

o dili var eden coğrafya önemlidir. Hatta dil; rengini, sesini,

nin kısırlığının da hatırı sayılır payı var. O devirde

tınısını oradan alır. Ardında büyük yapıt bırakmış yazarlar,

Ataç tarafından beğenilmek bir olaydır. Çünkü ----

bir kente, bir coğrafyaya bağlı oldukları için dillerini bulmuş, yapıtlarını bununla taçlandırmışlardır. ----

Bu paragrafın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

14

mı yoktur.

D) Ataç’ın görüşleri edebiyat dünyasında ancak dar bir çevrede büyük bir yankı uyandırmaktadır.

E) Ataç’ın eleştirileri genç yazarların sanattan çok düşünceye yönelmelerine neden olmaktadır.

A) Oysa, yazar ait olduğu coğrafyayı önemsediğinde dili yavanlaşıyor.

B) Bir coğrafyaya ait olmayan yazarların dili soluk, eserleri yüzeyseldir.

C) Eleştiri alanında Ataç’tan başka kalem oynatan, sözü edebiyat dünyasında değerli olan başarılı bir yazı ada-

Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

B) Ataç eleştiri yapmaktan çok sanatçıların önünü açmaya çalışan bir iyiliksever düşünce adamıdır.

A) Ataç, özellikle genç yazarların eksiklerini görmezlikten gelen bir eleştirmendir.

Sıklıkla altını çizerim, yazarın yurdu dilidir, diye. Kuşkusuz

C) Buna rağmen yazarın ait olduğu coğrafyayla bağını koparmaması gerekiyor.

D) Yine de yazarın dili ile eserlerini oluşturduğu yer arasında bir ilgi kurulabilir.

E) O hâlde yazarın evrenselliğe ulaşması kendi coğrafyasından kopmasına bağlıdır.

ünite

caat edilen tek eleştiri otoritesidir, demek hiç de abartılı

PARAGRAF

Paragraf Tamamlama

9.

KONU TESTİ

“----” sorusunu çok yersiz buluyorum. Her şeyden önce bu

11. ---- Roman yazarı bütünü anlatma, bir dünya kurma iddi-

edebiyatın dili Türkçedir ve bu edebiyat Türklerin yaşadı-

asındayken öykü yazarı bütünü işaret edecek ayrıntıları

ğı coğrafyada icra edilmiştir. Konuları soyuttur, denebilir.

seçer ve anlatmadığı bütünü sadece göstermeye çalışır.

Aşk, sevgi, hüzün, acı… Türkler ve Türk coğrafyası bu

Roman yazarı bir evren kurabildiği, öykü yazarı ise bir ev-

duygulardan uzaktır, diyebilir miyiz? Bunlar, bütün insanlık

rene işaret edebildiği, okurun zihninde bir iç dünya etkisi

gibi bizi de ilgilendirir. Bunları anlatan bir şiir evrensel de

uyandırabildiği oranda başarılıdır.

olsa aynı zamanda bizimdir.

3

Bu paragrafın başına düşüncenin akışına göre aşağıdaki sorulardan hangisi getirilebilir?

A) Divan edebiyatı bizim midir?

B) Divan edebiyatı neden son buldu?

C) Divan edebiyatı neden halk kültürüyle kaynaşmadı?

D) Divan edebiyatı neden saraya ait kaldı?

E) Divan şiiri neden az okunuyor?

Bu paragrafın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Romanla öykü arasındaki benzerlikler bu iki türü birbirinden ayırmayı zorlaştırıyor.

B) Roman, değerlerini heyecan verici olaylardan alan bir türdür.

C) Roman yazan biri, öykü yazma yeteneğine sahip olmak durumundadır.

D) Roman, hayatı daha kapsamlı ele almasıyla öyküden ayrılır.

E) Roman yazarı, eserinde kendi hayatını anlatabilir.

12. Şiirinizi

okudum ama anlamadım. ---- Ama ben de bir

okuyucu sayılırım, dolayısıyla bir okuyucu düzeyini temsil ederim. Şiirinizin özüyle, benim gibi okuyuculara seslendiği düşünülürse durum daha da ağırlaşır. Okuyucu, şiiri şairsiz anlamayacaksa, şairle konuşmadan şiirin etkisini

10. Halit Ziya’nın romanlarında kullandığı dil, ---- Konuşma di-

hissetmeyecekse şiirin yazılı bir tür oluşunun ne anlamı

linde yer almayan Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalar

kalır? Yazılı metin kendi başına anlaşılmazsa onun varlığı

yoğun bir şekilde yer bulur onun eserlerinde. Romanları-

metnin sahibi için anlamlı olsa bile okuyucu için anlamsız-

nın orijinal dili, günümüz okuyucusu için oldukça ağırdır.

laşır.

Eserlerinde ağır bir dil kullandığını kendisi de sonradan kabul etmiş, ölümünden bir süre önce eserlerini bizzat kendisi sadeleştirmiştir.


A) o günün koşulları içinde düşünüldüğünde yalın sayılır.

B) günlük konuşma dilinin sadelik ve doğallığından bir hayli uzaktır.

5

C) dönemin romancılarının kullandığı dilden daha sadedir.

D) onun romanlarının halka ulaşmasını sağlamıştır.

E) Anadolu halkının kullandığı günlük Türkçeden farklı değildir.


A) Anlattığınız duyguları kendi iç dünyama yabancı buldum.

B) Dizelerinizde anlaşılmayan çok sayıda kelime buldum.

C) Benim anlamamam, kimsenin anlamayacağı anlamına gelmez.

D) Şiiriniz anlaşılıyor ancak okuyucunun duygularını seslendirmiyor.

E) Şiirinizde toplumu ilgilendirmeyen konulara değinmişsiniz.

15

9.

fasikül

AF R G ru ce A R şlık - So rdımcı Düşün PA a B u Kon e Ya fta ce v Paragra a Ana Düşün ft Paragra

ÖĞRETEN TEST

1

PARAGRAF

Paragrafta Konu-Başlık-Soru

1.

Kültürün tanımı konusunda düşünürler arasında görüş birliği yoktur. Taylor’a göre kültür “Bilgiyi, inancı, sanatı, ahlakı, töre ve gelenekleri, bi-

Paragrafın ilk cümlesiyle diğer cümleler-

reyin bir üyesi olması bakımından toplum içinde edindiği alışkanlıklarını

de işlenen bilgiler bir araya getirildiğinde

ve bütün öteki becerilerini içeren bir bütündür.” Ünlü insan bilimci C. Wiss-

paragrafın konusuna ulaşılır.

ler, “Bir halkın yaşam biçimidir.” diye tanımlar kültürü. Alman düşünürü Nietzsche’ye göre ise kültür “Bir ulusun bütün yaşam biçimlerinin ortak yanlarıdır.”

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Kültürün ne olduğu konusunda düşünürler arasında görüş farklılığının olduğu

11


B) Kültürün her toplumun kendisine özgü koşulları içinde şekillendiği

C) Kültürün ait olduğu toplumun yaşam biçimiyle yakından ilgili olduğu

D) Kültürün sanat ve ahlak gibi unsurları kapsadığı

E) Kültürün ulusları birbirinden ayıran temel unsurlar içinde yer aldığı

2.

Bilgi, paylaşılarak çoğalır. İlk insandan bu yana insanlar düşüncelerini birbirleriyle paylaşmasalardı doğruyu, iyiyi ve güzeli bulamazlardı. Bilimin ve teknolojinin gelişmesini de bu bilgi paylaşımına borçluyuz. Bütün bunlar

2

da tartışmayla olur. Tartışma, bir nevi paylaşmadır. Her şeyin zıddıyla var olduğunu ve geliştiğini biliyoruz, tartışma düşüncenin zıddının ortaya konmasıyla değerinin anlaşılmasını ve ileri götürülmesini sağlar. Tartışmayla

Paragrafın başlığı paragrafta anlatılanları

analiz ve sentez yeteneğimizi geliştiririz. Tartışma olmasaydı bilim bu ka-

çağrıştıran, paragrafın konusu hakkında

dar gelişmez, hayat tekdüze, renksiz ve tatsız olurdu.

bir ön bilgi oluşturan anahtar kelimeler

Bu paragraf için kullanılacak en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilginin Kaynağı

B) Bilim ve Teknolojinin Önemi

C) Yeniliklerin İnsan Düşüncesi Üzerindeki Etkisi

D) İlk İnsandan Bu Yana Düşünce

E) Bilgi Paylaşımı ve Tartışma

ünite

den oluşmalıdır.

PARAGRAF


3.

1

ÖĞRETEN TEST

Sormak istediğiniz, bir hikâyeci, romancı ve hatta yine hikâyeye yaslanan denemelerin sahibi olarak bunca farklı dünyayı içimizde taşımanın zor olup olmadığı ise, evet içinde çok deniz, sırtında çok dağ taşıyarak yaşamak hiç kolay değil. Ama bunca dünyayı, bunca denizi ve dağı taşırken, bunca kahramanın kimliğine bürünüp taşarken benim kimliğim örselenmez. Çünkü kimliğim, özde çatışan dünyacıkların değil, uyumlu bir evrenin yansımasıdır. İçinizde uyum varsa her alan, peteğin sadece bir

Paragrafın ilk cümlesinde anlatılanlar, paragrafın ne tür bir sorunun cevabı olduğu hakkında ipuçları verir. Bu paragrafın ilk cümlesinde yazar farklı türlerde yazmanın zorluklarına değiniyor.

deliği gibidir. Ama kendi fikirsel yapınızda bir bütünlüğe ulaşmamışsanız her alan sizin içinizde kurulan bir karşı mevziye dönüşür.

Bu paragrafta anlatılanlar aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı olabilir?

A) Neden farklı türlerde eser yazmaktan kaçınıyorsunuz?

B) Farklı türlerde eser vermek, içinizde bir bölünmeye yol açmıyor mu?

C) Hikâye ve roman üzerinde odaklanmanızın nedeni nedir?

D) Eserleriniz için konu bulmakta zorluk çekmiyor musunuz?

E) Her yazarın kendisine özgü bir dünyaya sahip olduğunu düşünüyor musunuz?

4.

Şiirde belirli bir kitleye hitap etmemek gerekir. Alt kültür-üst kültür filan değil, herkese birden. Yani şu tarlaya yağmur yağsın da şu tarlaya yağ-

Paragrafın konusu, ana düşünceyle ya-

masın demek olmuyor. Ben şiir yazıyorum ve yazdıklarımı bir profesör de

kından ilgilidir. “Bu paragrafta ne anlatıl-

anlıyor, severek okuyor. Bir çoban da anlıyor, severek okuyor. Budur işte

maktadır?” sorusuna verilecek yanıt pa-

şiir. Bazıları sadece profesörler anlasın, hep edebiyatçılar okusun diye

ragrafın konusunu, dolayısıyla paragrafta

yazıyor. Bunu doğru bulmuyorum. Herkese sesleniyorum.

üzerinde durulan düşünceyi, durumu,

Bu paragrafın yazarı aşağıdakilerden hangisi üzerinde durmaktadır?

5

A) Şiirin en çok kimi etkilediği

B) Şiirin kaynağının ne olduğu

C) Şiirlerini kime yönelik yazdığı

D) Şiirle doğa arasındaki ilişkiyi

E) Şiirin hangi ortamda ilgi gördüğü

olayı verir. Bu paragrafta yazar, şiirlerinde kimlere seslendiğini anlatmaktadır.

3

1.

PARAGRAF

1


Modern değişim, sanatların tümünü elbette etkileyecektir.

3.

Edebiyatta da büyük değişimler görülecektir. Ancak insa-

tadır. Elektrikle çalışan her alet bir elektromanyetik alan

nın anlatma yeteneği zayıflamadıkça edebiyat, gücünü yi-

oluşturur. İnsan beyninin de bir elektromanyetik alanı vardır.

tirmez. Sanatlar içinde önce söz vardı. Söz yazı olduğunda

Çünkü sinirler nöronlar aracılığıyla elektriksel uyarıları bey-

tarih olağanüstü bir devinim kazandı. Bundan sonra söz ve

nin çeşitli yerlerine ulaştırarak çalışır. Bu nedenle günlük

yazının bitmesi mümkün değildir. Araçlar değişecek, sak-

hayatta kullandığımız her elektrikli cihaz bizi mutlaka olum-

lama biçimleri yenilenecek ama insanlar yazmaya devam

suz etkiler. Örneğin cep telefonu ile bize en az zarar vere-

edecektir. Bir zamanlar, çiviydi yazma aracı, şimdi elektro-

cek şekilde konuşma süresi, doktorlarca günlük azami 5 dk

nik yazıcılar… Eskiden mağara duvarlarıydı yazıyı sakla-

olarak açıklanmıştır. Bu 5 dk süresince telefonun yaydığı

yan. Şimdi disketler… Yüzyıl sonra yazı nasıl yazılacak ve

elektromanyetik dalga miktarı, maksimum seviyesine çıkar

nerede saklanacak, bilemeyiz. Ama yazma işinin, dolayı-

ve insanın beyin ısısının artmasına neden olur. Beyindeki

sıyla edebiyatın devam edeceğini söyleyebiliriz.

bu manyetik düzensizlik, uzun vadede beyin hücrelerinin ölmesine ve özellikle kulaktaki birtakım organların görevini

Bu paragrafta asıl işlenen konu aşağıdakilerden han-

yitirmesine yol açmaktadır. Bu da duyu kaybı ve denge bo-

gisidir?

A) Değişimin sanatı etkilemesi

B) Yazı sanatı olarak edebiyatın geleceği

C) Edebiyatın kimlere yönelik oluşturulduğu

D) Edebiyatı sanat yapan özellikler

E) Edebiyattaki gelişmenin değişime yol açması

2.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi anlatılmamıştır?

A) Teknolojinin zararı

B) Cep telefonu kullanmanın sağlığımız üzerindeki etkisi

C) Cep telefonunun yayılmasının nedenleri

D) Beyindeki manyetik düzensizliğin duyuları etkilemesi

E) Elektrikli aletlerin beyni nasıl etkilediği

4.

Halkın modern binaları beğenmediğini iddia eden ve modern işlevselciliği sıkıcı bulan bazı mimarların modern

İnsanların doğa karşısında pek güçlü olmadıkları dönem-

işlevselcilikten yüz çevirmeye başlamasıyla, 20. yüzyılın

lerde, çevre tahribatı da sınırlıydı. Endüstri ve tekno-

son çeyreğinde mimaride modern öncesini çağrıştıran

lojinin gelişmesiyle insanlar, büyük bir güce sahip

eğilimler ortaya çıktı. Bu mimarlar geriye baktılar, çeşitli

oldular ve güçlerini doğaya karşı da daha sistema-

binaların geçmişte kalan bölümlerini incelediler ve onları

tik kullandılar. Elektrik, asfaltlı yol, beton köprüler,

yeni bina tasarımları yapmak üzere bir araya getirdiler. Bu

11

zuklukları gibi etkilere neden olabilmektedir.

Çevre tahribatı, daha çok güç dengesine bağlı olmuştur.


4

Teknoloji ürünlerinin neredeyse tamamı elektrikle çalışmak-

yeni teknoloji ile sulama, fabrika, kimyasal ilaçlar,

yeni yaklaşımın en açık örneği, modern öncesi tasarım-

diğer bazı günlük araçlar başlarda daha cazip geliyordu;

lardaki sütunların mimariye yeniden taşınmasıdır. Modern

kendileriyle birlikte getirdikleri bazı olanaklar üzerinde

mimaride sütunlar yoktur veya tamamen duvarların arası-

odaklanıldığından bunların çevre üzerindeki tahribatları,

na gizlenmiştir. Modern öncesine yönelen mimari, sütun-

tehlikeleri görülmüyordu. Oysa bugün bunların olumsuz

ları yeniden ortaya çıkardı. Bu durum, kuşkusuz sütunlara

yanları açıkça hissediliyor.

duyulan ihtiyaçtan değil, onların binalara güzellik kattığına inanılmasından kaynaklandı.

Bu paragrafın başlığı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?


A) Çevrenin İnsan Üzerindeki Etkisi

A) Modern mimarinin ne olduğu

B) Çevre Tahribatının Nedenleri ve Fark Edilmesi

B) Mimarinin toplumsal eğilimler üzerindeki etkisi

C) Çevre Tahribatını Giderme Yolları

C) Mimarinin şehirlerin görünümüne katkısı

D) Çevre Tahribatının Sağlığımıza Etkisi

D) Modern mimarinin ihtiyaçları karşılamaması

E) Çevre Tahribatı ve Şehirleşme

E) Mimaride modern öncesine dönülmesinin nedeni

ünite

KONU TESTİ

PARAGRAF


5.

Şiirlerimde ölçü ve kafiye bulunmadığı şeklindeki görüş,

Sanat en genel anlamıyla, yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi diye anlaşılır. Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandırılacağına dair fikirler sürekli değişmiş. Bugün sanat terimi birçok kişi tarafından çok basit ve net gözüken bir kavram gibi kullanılabildiği gibi akademik çevrelerde sanatın ne şekilde tanımlanabileceği, hatta tanımlanabilir olup olmadığı bile hararetli bir tartışma konusudur. Açık olan nokta ise sanatın insanlığın evrensel bir değeri olduğu, kısıtlı veya değişik şekillerde bile olsa her kültürde görüldüğüdür.

Bu paragrafta üzerinde durulan konu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sanatın hayal gücüyle ilişkisi

B) Akademik çevrelerin sanata katkısı

C) Sanatın ne olduğu

D) Sanatın çağlara göre değişmesi

E) Sanatın düşünce üzerindeki etkisi

mak hesabıyla yazmıyorum ama şiirimin söyleyiş tarzı ve söz diziminden ayrılmayan, dizelerdeki vurgu ve tonlamaya eşlik eden bir kafiyenin bulunduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Kaldı ki şiirde, ölçü ve kafiyeden önce ritim önemlidir. Bir şiiri baştan sona etkisi altına almış bir ritim olmadıkça kafiye tek başına bir şey yapamaz. Hatta şu şiire yük olmayacak şekilde ve şiirin kendi olağan sesini aşmayacak ölçüde kafiye kullandığıma inanıyorum.

Bu paragrafın yazarı şiirinin hangi yönü hakkında bilgi vermiştir?

A) Biçimsel özellikleri

B) Seslendiği kitle

C) Esinlendiği şairler

D) Okuyucu üzerindeki etkisi

E) Türk şiiri içindeki yeri

6.

Yıldızlı Soru 1

gönül verenler hâlâ ciddi ürünler yayımlıyor. Diğerleri ise

İnsan ana diliyle düşünür, düşündük lerini en iyi biçimde ana diliyle anlatır. Okuduğunuz kitab a kanınızın kaynamasının, kitabın sizi sarıp sarm alamasının birçok nedeni vardır. Ama en önemlisi o kitap ta kullanılan dildir. Ana dilin inceliklerini barındırmay an bir kitap yavan ve kurudur. Çünkü hayallerinde de gerçeklerinde de ana dili vardır insanın.

edebiyat ve sanat dergisi olmaktan öte bir tür edebiyat-

Bu parçanın konusu aşağıdakilerd

Edebiyat ve sanat dergileriyle ilgili olarak bir şey söyleyecek durumda değilim. İzleyebildiğim kadarıyla, bu işe

en hangisidir? A) Ana dilinin insan hayatındaki yeri B) Ana dilinin özellikleri

sanat gündemi dergisidir. Onlardaki eserlerin çoğunun edebiyat ve sanatla ilgisi yok gibidir. Elbette bir edebiyat

C) Yabancı eserlerin okunmam asının nedenleri D) Ana dilinin düşünmeye etkis i E) Ana dilini doğru kullanmanın önemi

ürünü, etki ve yankısını, reklam ya da tanıtım işlerinde olduğu gibi, hemen bulamaz. Edebiyat ve sanat etkinliklerinin ne olduğu ve nerede durduğu, zaman geçtikçe daha iyi anlaşılacaktır. Dolayısıyla bu dergilerdeki ürünlerin niteliğini de zaman belirleyecektir.

8.

Türkiye’de şiir tahlilcisi yok denecek kadar azdır. Bir zamanlar bu işi Ahmet Kabaklı yapmaya kalkıştı. Eskiden bu alanda Mehmet Kaplan ve başka kişiler de vardı. Onların çoğunu hatırlamıyorum. Fakat şu anda hiç yoktur şiir tahlilcisi. Herkes kendi arkadaşlarının, kendi grubunun adamlarının şiirini tahlil ediyor. Böyle olmaz; şiir evrensel diyenler bir gruba mal ediyorlar şiiri, öbürlerini görmüyorlar. Görseler de göstermek istemiyorlar. Bu da çok yanlıştır.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmaktadır?

A) Türkiye’de şiir tahlilinin durumu

B) Şiir tahlilinin şiirin gelişmesi için önemi

C) Şiir tahlilinin şairler üzerinde etkisi

D) Şairler arasındaki gruplaşmanın nedeni

E) Şiir tahlilinin nasıl yapılması gerektiği

Bu paragrafta anlatılanlar aşağıdaki sorulardan hangisinin karşılığı olabilir?

A) Edebiyat ile sanat arasındaki ilgiyi anlatır mısınız?

B) Güncel bir ürünün sanat ürünü sayılması için hangi özelliklere sahip olması gerekir?

C) Dergilerde edebiyat-sanat sayfalarına yer verilmemesini nasıl karşılıyorsunuz?

5

D) Edebiyat ve sanat dergilerindeki ürünleri nasıl buluyorsunuz?

KONU TESTİ

7.

şiirimin hakkını vermekten uzaktır. Doğrusu, şiirlerimi par-

da söylenebilir: Kafiye bazı durumlarda şiiri boğabilir. Ben,

1

E) Bir edebiyat-sanat dergisini diğer dergilerden ayıran özellikler nelerdir?

5

KONU TESTİ

9.

PARAGRAF

1


Sanayi işçiliğinin yaygınlaşmasıyla hafta tatilinde pikniğe

11. Çocuk, resim yapmaya başladığında sadece çevreyi algı-

gitme alışkanlığı oluştu. Kimi zaman günde on iki saat ağır

lamayı ve ona yanıt vermeyi değil, bağımsız bir üretimi de

işlerde çalışan işçilerin beyinsel ve bedensel yorgunlu-

başlatmış olur. Resimde “yapmak” fiili kendini yoğun ola-

ğu dayanılır gibi değildi. Hafta sonu geldi mi işçi, ailesini

rak gösterir. Çocuk, önündeki resim kâğıdı üzerinde kalıcı

yanına alır; yakın bir doğa köşesinde gününü dinlenerek

izler bırakmaya başlar ve birçok insan bunu yetişkinliğin-

geçirirdi. Günümüzde, gerekli maddi olanaklara sahip her-

de başaramaz. Resim yapan yetişkinlerin çoğu, önündeki

kes hafta tatilinde pikniğe gitmektedir. Belediyeler ve diğer

kâğıda daima yaşamdaki nesnelere benzer şeyler çizer.

kuruluşlar piknik yapılacak yerler inşa edip oralarda me-

Çünkü insan, yaşamla tanıştıkça gördüklerine alışır ve on-

murlar görevlendirmektedir.

lardan farklı bir şey üretmeye yanaşmaz.

Bu metinde aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?

A) Piknik alışkanlığının maliyeti

B) Piknik alışkanlığının doğaya zarar vermesi

A) Resimde Yaratıcılık ve Çocuk

C) Hafta sonu piknik alışkanlığının oluşması ve gelişmesi

B) Resmin Sanattaki Yeri

D) Piknik alışkanlığının belediyeler tarafından desteklen-

C) Topluma Göre Resim Farkı

D) Resmin Günümüzdeki Durumu

E) Resim ve Sosyal Hayat

mesi

E) Hafta sonu piknik alışkanlığının insan psikolojisi üzerindeki etkisi

Bu paragrafın başlığı aşağıdakilerden hangisi olabilir?

10. Tencere, tabak gazeteciliği sona erdi. Ama bizim gazetepatronlarımız, tabak dağıtmıyor ama tabak üretiyor. Her

12. Geleneksel

televizyon ve sinemanın gösterme işini yüklenmesiyle

birinin bilmem hangi alanlarda üretim yapan kaç fabrikası,

romanın başka bir işlev görmesi gerektiğine inanıyorum.

kaç ihracat-ithalat şirketi var. Bunun için gazetelerimiz, bir

Kuralları ve işlevi önceden belirlenmiş, katı bir olay örgü-

türlü birilerinin bülteni olmaktan kurtulamıyor. Birileri hak-

süyle örülmüş romanların yerine, dile dayalı, daha özgür

kında yalan haberler yayımlamaktan çekinmiyor. Bir de

romanlar yazmak gerektiğini düşünüyorum. Bu doğrultuda

bakıyorsunuz ki ön sayfada bir adam bir şerif gibi ku-

11


bu romanımda dil öne çıkıyor. Ancak dil konusundaki titiz-

rulmuş, gazetenin onunla ilgili anlattıklarına da ba-

liğim beni günlük kullanımdan epey uzaklaştırıyor. Oku-

kılırsa bir günde ülke alabilecek kadar zengin, bir

yucumun yazdıklarımı anlaması için düşünmesi yetmiyor;

iyilik meleği kadar cömert. Hani bir şey bilmeseniz

belki sözlüğe de bakması gerekiyor.

her şeye inanacak ve o adamın yanında yer almak

6

için şehir şehir dolaşacaksınız. Oysa meraklı bir okuyucu

etmiştir.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi eleştirilmektedir?

A) Gazete sahiplerinin gazeteleri kendi amaçları için kullanmaları

B) Gazetelerdeki reklam sayfalarının artması

C) Gazetelerin ekonomi üzerinde gereğinden çok durmaları

D) Gazetelerin okuyucuyla ilişkisi

E) Gazete haberciliğinin gelişimi

Bu paragrafta anlatılanlar aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı olabilir?

olarak okuduğunuz gazete künyesi size anlatılan her şeyin patrondan birkaç kuruş daha almak için yazıldığını ilan

romancılığın kalıplarını benimsemediğimden

A) Günümüzün romancılığını geçmişin romancılığından daha mı başarılı buluyorsunuz?

B) Bazı romancıların eserlerinin anlaşılmamasını neye bağlıyorsunuz?

C) Çağdaş romancıların kalıcı eserler verebileceklerine inanıyor musunuz?

D) Roman anlayışınız ve son romanınız hakkında bilgi verir misiniz?

E) Geleneksel romancılıkta hangi kurallar doğrultusunda eser verilirdi?

ünite

lerimizin öyle büyük girişimleri bırakacakları yok gibi. Artık

PARAGRAF

Paragrafta Ana Düşünce ve Yard ımcı Düşünce

1.

2

ÖĞRETEN TEST

Estetik bilginin kendinden başka amacı yoktur. Her üretim bir değerdir ama sanat bir üretim olarak ticaret değeri değildir. Çünkü sanatın hayranlıkla izlenmekten başka amacı yoktur. Sanat eserinin sıradan kullanım bağlamına giren nesnelerden özenle ayrılması gerekir. Maddi olan ile içkin olan arasındaki ayrım kesin çizgilerle yapılmadığı sürece sanat üretimi, amaçlanan yetkinliğe ulaşmaz. Sanatçının ulaşmak istediği bu

Yardımcı düşünce, paragraftaki her tür ayrıntıdan varılan sonuçtur. Bir paragrafın ana düşüncesiyle çelişen bir yargı paragrafın yardımcı düşüncesi olamaz.

yetkinlik, sanatçının kurmaya çalıştığı iyi bir dünya idealinin karşılığıdır.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Sanat eserinin maddi bir ihtiyacı karşılaması gerektiğine

B) Sanat eserinin sadece sanat yapmak amacıyla oluşturulduğuna

C) Sanat eserinin sanat dışı amaçlardan soyutlanmadıkça dilenen üstünlüğü bulamayacağına

5

D) Sanatçının daha iyi bir dünya kurma idealine ulaşmaya çalıştığına

E) Sanat eserinin kullanım amaçlı nesnelerden ayrılması gerektiğine

2.

Sanatçı, ortaya koyduğu eser ile bize hiçbir çözümleyici ve metinsel bir açıklama getirmez. Bizi kendi gözünde olduğu kadar bizim gözümüzde

Paragrafta vurgulanan düşünce parag-

de bir giz olarak kalan bir yapıtla karşı karşıya bırakır. İzleyiciye düşün-

rafın bütününde, üzerinde durulan dü-

mek için ışık tutan yapıt, gizem doludur. İşte bu açıdan sanat yapıtının

şüncedir. Yazarın, asıl kavratmak istediği

özünde çelişkili bir imgeler ve kavramlar zenginliği olduğunu rahatlıkla

bilgidir. Bu paragrafın ilk cümlesinde sa-

söyleyebiliriz. Simgeler ve semboller, imgelerin (düşüncelerin) somutlaş-

natçının önümüze açık bir metin koyma-

mış biçimi olarak kavramsal zenginliğin açık bir kanıtıdır.

dığı, ikinci cümlesinde de sanat eserinin

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

A) Sanat eserinin izleyici dikkate alınarak oluşturulamayacağı

B) Sanat eserinde duygu ve düşüncelerin doğrudan anlatılmadığı

C) Sanat anlayışının çağdan çağa değişim geçirdiği

D) Sanat eserinde düşüncenin her şeyden önce geldiği

E) Sanat eserinde yaşamımıza ait hiçbir şeyin bulunmadığı

bir giz olduğu anlatılmıştır.

7

ÖĞRETEN TEST

2

PARAGRAF

ımcı Düşünce Paragrafta Ana Düşünce ve Yard

3.

Bir toplumda yoksulluk yoksa, kan ve gözyaşı yoksa o toplumun müziğin-

“Asıl anlatılmak istenen” ifadesiyle soru-

de bu temalar bulunmaz. O hâlde arabesk müziğinin yaygınlaşmasından

lan sorular ana düşünce sorularıdır. Ana

yakınanların hedefi müzisyenler olmamalıdır. Müzisyenler, yalnızca ken-

düşünce bir paragrafın yazılış amacıdır.

dilerine düşen rolü oynamaktadır. Sokaklarımızda mutluluk olsaydı mü-

“o hâlde, bu durumda, böylece, bundan

zisyenlerimiz mutluluktan söz edecek, savaş yaşansaydı savaş türküleri

dolayı” vb. ifadelerden sonra gelen cümleler genellikle ana düşünce hakkında ayrıntılar içerir.

11


Müziğin anlattıklarıyla toplumda yaşananlar birbirinden bağımsız değildir.

seslendirecekti.

Bu paragrafta asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumun ilgi duymadığı bir müzik eserinin kalıcı olamayacağı

B) Müzisyenlerin sorunlara çözüm bulacak kişiler olmadıkları

C) Müzik eserinin müzisyenin isteği dışında oluşabileceği

D) Arabesk müziğinin yaygınlaşmasının toplumsal durumla ilgili olduğu

E) Arabesk müziğinin beklenilenden kısa bir sürede yaygınlaştığı

4.

Kimdir sanatçı? Hayır diyen, başkaldıran insan. Albert Camus’un dediği gibi başkaldırı; sadece ezilmiş olmaktan değil, başka birinin ezilmişliğini görmekten de doğar. Başkaldırı, insanın başkasında, kendi kendisini aşmasıdır. O, Zeus’un iktidarına muhalefet eden Prometheus’tur. İşte bu

8

sanat yapıtı, eleştirinin ilk oluşumudur. Shelley, “Ozanlar dünyanın be-

şen bir yargı paragrafın yardımcı düşün-

nimsenmemiş yasa koyucularıdır.” diyerek sanatçının dünyaya kendi

cesi olamaz. Bu paragrafta Shelley’den

yasalarını koyma ereğini belirtir. Çünkü başkaldırı gerekliliği biraz da sa-

yapılan alıntıyı dikkatlice okuyun, doğru

natsal bir gerekliliktir. Bütün başkaldırmış düşünceler bir söz sanatı ya da

cevaba ulaşırsınız.

kapalı bir evren içinde belirlenir sanat eserinde.

Bu paragraftan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Karşı çıkmanın sanatçının önemli bir özelliği olduğuna

B) Kişinin başkalarının sıkıntıları için de başkaldırabileceğine

C) Sanat eserinin yaşama dair bir tür eleştiri olduğuna

D) Sanatçıların dünyaya düzen verme amacında olmadıklarına

E) Sanat eserinde başkaldırının, doğrudan değil, sanatlı işlendiğine

ünite

anarşizme yaklaşan düşünceler doğrultusunda sanatçının oluşturduğu Paragraftaki herhangi bir cümleyle çeli-

PARAGRAF


1.

Çocukların yaptığı resimler büyükler için bir muammadır.

Kişisel görüşümüz olarak bildiğimiz görüşlerin çoğu bizim değildir. Aydınların ya da sıradan insanların söylediklerini dinleyin. Bizim dediğimiz görüşlerin içinde onların dile getirdiklerinin izlerini bulacaksınız. Ama üzülmeyin! Onlar da o görüşleri bir başkasından duymuşlardır. Neticede görüşler bütün insanlığındır. Kişiler, yalnızca onların seslendiricileridir.

Bu paragrafta yazar aşağıdaki iddialardan hangisini öne sürmektedir?

A) Her düşünceyi başka düşüncelerden ayıran yönler vardır.

B) Hiçbir düşünce bütün yönleriyle önemsiz değildir.

C) Toplumun her kesimi sadece kendisini ilgilendiren görüşleri aktarır.

D) Düşünceleri üreten aydınlardır, yayan ise sıradan insanlardır.

E) Özgün görüş yoktur, her görüşün oluşmasında başkasının payı vardır.

sadece resim olmayıp, çocukluğun tümden ele avuca, akla, metreye sığmaz bir insan boyutu oluşundadır. Çocukluk insanın “kendini sanatla” ifade edebilme, evrensel ve akılcı iletişime geçiş dönemidir. Bu dönem, anne babaOnların her resminde bir olağanüstülük, büyük bir özgünlük bulur ve onları hemen resim alanına yönlendirmek ister. Netice dilendiği gibi olmadığında ise üzüntüye kapılır.


A) Büyüklerin çocukların resimlerini gizemli bulduklarına

B) Çocukluğun ölçüye sığmaz yönlerinin bulunduğuna

C) Bütün çocukların resim sanatında başarılı olduklarına

D) İnsanın çocuklukta kendisini sanatla ifade ettiğine

E) Bazı anne babaların çocuğun resim yeteneğini abart-

KONU TESTİ

3.

Üzerlerine çok söz söylenir, yazılır çizilir. Bunun nedeni

yı çok heyecanlandırır. Birçokları, ne yapacağını bilemez.

2

Yıldızlı Soru 2

tıklarına Bayramlar, bana nedense artık hep geçen günleri, çocukluğumu hatırlatır oldu. Bu hatır duran şey, hüzündür. Bir vakitler, lamanın yanı başında geçmiş günlerimizde, en yaşlımıza, en görmüş geçirmiş lerimize bile bir sevinç ve ümit müjdesi olan bayramla her yıllık bilançosunda, bir avuç r, şimdi ömrümüzün mazi hatırasından ve yarım yamalak çocuk neşelerinden başka bir şey göstermiyor.

2.

Bu parçada yazarın yakındığı şey aşağıdakilerden hangisidir? A) Zamanla her şeyin unutulma sı B) Yaşlılara gereken sevgi ve sayg ının gösterilmemesi C) Bayramların eski güzelliğini yitirmesi D) Çocukluğun insanı hüzünlen dirmesi E) Yaşananların üzüntüyle hatır lanması

Hayata bozmakla başlayan, resim çizemez. Resimde neyi göz ardı ederseniz edin de “bakmayı” unutmayın. Bakmayan, algılayamayan insanlar göremezler. Güneşin altında kör bir yaşam sürerler. Beyinleri çalışır ama anlaşamazlar. Sürekli çarpışırlar. Resmini çizdiğim kirazlarımdan birinin yaralı olduğunu, yaprakların ucunu bir tırtılın kemirdiğini görüp de estetik uğruna görmezlikten gelirsem doğa gibi

9

çalışmış olmam. Körleşen bir hilekâr olurum. Estetik de hile olur.

Bu paragrafta kendisinden söz eden ressamla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Doğayı olduğu gibi değil, olmasını istediği gibi işlediği

B) Eserlerinde doğayı kendi bakış açısıyla yeniden yo-

4.

zamanla ondan sıkılır. (II) Kişi her gün yaşadığı bir olayı ikide bir roman sayfalarında okumak istemez. (III) Bunun en güzel kanıtı köy romancılığının durumudur. (IV) Köy romanları ilkin büyük bir okuyucu kitlesi buldu. (V) Ancak

rumlayarak verdiği

uzun sayılmayacak bir süreden sonra okuyucu o olağan

C) Bakmayı bilmenin resim çizmeye katkısının olmadığı-

yaşamlardan usandı.

nı düşündüğü

5

D) Resimlerinde gerçeği hiç değiştirmeden aktarmak istediği

E) Estetiği, gerçeği aktarmaktan daha önemli gördüğü

(I) Okuyucu, romanda ilkin gerçeği heyecanla karşılasa da

Bu paragrafın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

5.

2

PARAGRAF


Türkiye’de kültürel değişimle yaşam biçiminin değişmesi pek çok gelenek ve göreneği de değişime uğratmaktadır. Farklı yörelerimizde otantik geleneksel nitelikleriyle üretilmekte olan halk kültürü ürünlerini, yakın bir gelecekte bunlara bağlı inanç, davranış ve değer yargılarının değişmesiyle bulamayacağız. Ama geçmişi koruma konusunda geç kalmış sayılmayız. Toplumumuz, her ne kadar hızlı bir kültürel değişimle karşı karşıya kalsa da eski ile yeniyi iç içe yaşamaktadır. Anadolu kültürünün otantik örneklerinin uzmanlar tarafından belirlenip halk kültürü müzelerinde saklanarak gelecek kuşaklara aktarılması, zaman kaybetmeden hayata geçirilmesi gereken bir görevdir.

7.

Kullandığımız her kelime Türkçe olsun diye dili zorlayan biri değilim. En klişe örneği vereyim: Oturgaçlıgötürgeç. Böyle saçmalıklara elbette karşıyım. Hatta böyle acayip şeyler türetileceğine Türkçe karşılığı olmayan kavramlar için Türkçenin ses yapısına uygun sözcükler alabiliriz yabancı dillerden. Bir de şöyle genel bir kural öneriyorum: Bir kavram için dilde iki yabancı kelime varsa bunlardan yeni olanı atılmalı. “Stil” ve “tarz” kelimelerini düşünelim. “Stil”, Fransızca kökenli; “tarz” ise Arapça. “Tarz” kelimesi ile geçmişimiz daha eski olduğu için bence “stil” atılmalı, “tarz” kalmalıdır.


A) Kültürel değişimin geleneklerin değişmesine neden olduğu

A) Yabancı kelimeler bize ait kabul edilebilir.

B) Halk kültürüne ait örneklerin değişim dolayısıyla kaybolmaması için müzelere konulması gerektiği

B) Kelime gereksinimimizi karşılamak için başka dillerin

C) Halkın gelenekleriyle genel kültürel değerler arasında sürekli bir çatışmanın bulunduğu

D) Anadolu’da eskiye ait değerlerle yeniye ait değerlerin iç içe yaşadığı

E) Gelenek ve göreneklerin kültürel değişimden etkilenmesinin kaçınılmaz olduğu

Bu paragrafın yazarı aşağıdakilerden hangisini söyleyemez?

olanaklarından yararlanabiliriz. C) Yabancı kelimeler arasında bir tercih zorunluluğu oluşursa dilimize daha önce yerleşenler seçilmelidir. D) Bir kavram Türkçeye ait bir kelime ile ifade edilemiyorsa uyduruk bir kelime kullanılacağına başka dillerden kelime alınmalıdır.

E) Batı medeniyeti içinde yer aldığımızdan yabancı kelime kullanmak zorunda kalırsak Batı dillerinden kelime

8.

bütün taraflara duyurmak istiyorum. Şuurun, tarihin, ilmin

11

Yazarı okuyucudan ayıran bütün engelleri yıkmak, sesimi sesini aktarma derdindeyim. Öyle bir ifade yaratmak istiyorum ki Türk insanının uyuşan şuuruna bir alev mızrak gibi saplansın. İsrafil’in suru kadar heybetli bir dil... Sanatla düşünceyi kaynaştırmak... Devamlı araştıran, sık sık sözlüklere, ansiklopedilere, kitaplara başvuran, notlar alan, özetler çıkaran, böylece biriken malzemeyi fişleyen,

Bu paragrafta Cemil Meriç’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

dosyalayan, fazla titiz, fazla dürüst bir fikir işçisiyim. Aşağıdakilerden hangisi bu paragrafta kendisinden

A) Türk düşünce yaşamının en önemli yazarlarından biri olduğuna

B) Değerinin edebiyat dünyasında olması gerektiği kadar bilinmediğine

A) Üsluba önem vermesi

C) Gelecekte hak ettiği değere ulaşacağına

B) Araştırmacı olması

D) Türk edebiyatının öncülerini Batı edebiyatının öncülerinden daha çok önemsediğine

C) Sanata düşünceyi karıştırmayı yanlış bulması

D) Düşüncelerini topluma kavratmak istemesi

E) Bütün kesimlere ulaşmayı amaçlaması

E) Başarı uğrunda yoksulluk gördüğüne ve gözlerini yitirdiğine

söz eden yazarın bir özelliği değildir?

ünite

Cemil Meriç… Türk düşünce yaşamının müstesna kalemlerinden biri… Edebiyatçılar arasında her ne kadar hak ettiği yeri bulamamışsa da o, kendi değerini tarih içinde bulacaktır. Meriç, bu noktaya gelebilmek için gözlerini feda etmenin yanında sefaletle beraber anlaTÜRK EDEBİYATI şılamamak gibi korkunç bir cezayı da göğüslemek TIM ANLA VE DİL zorunda kalmıştır. Cemil Meriç üslubu için yıllarımı harcadım der ve Divan edebiyatından, Sinan 10 Paşa’ya ve Refik Halid’lere uzanan bir çizginin yanı sıra Chateaubriand, Hugo ve Balzac’ı da okuduğunu söyler.

almalıyız.

6.

PARAGRAF


9.

11. Yaşamda hiçbir şey bağımsız değildir. Her şey, başka var-

yük tehlike, anlamsızlığa düşme olasılığıdır. Çünkü oku-

lıklara bağlıdır. Bu, romanda da böyle olmalıdır. Romanda

yucu tembeldir; şairin yeni sözcük ve sözlerini anlamak

herhangi bir olay diğer olaylardan bağımsız görünüyorsa

için çaba göstermeyebilir. Şiir tarihimizde bu tehlikeyle yüz

bir eksiklik var demektir. Böyle bir durumda ya romancı,

yüze gelmiş ve onu aşamamış gruplar vardır. Karmaşık bir

roman türünün özelliklerini kavrayamamış ya da olayları

dil yaratan Servetifünün şairlerinden, Tevfik Fikret hariç,

birbirine bağlamayı başaramamış, diyeceğiz. Her ikisi de

hiç kimse büyük kitlelere ulaşamamış. Aynı şekilde dilde

bir romancıyı roman yazmaktan alıkoymayı gerektirecek

yeniliği kapalılık yönünde yapan II. Yeni şairleri de çok sa-

kadar büyük eksikliklerdir.

A) Yeni bir dil kullananların şiirlerinin çok okuyucu bulmayacağı


KONU TESTİ

Şiirde yeni bir dil oluşturmaya çalışanları bekleyen en bü-

yıda okuyucu bulmamıştır.

2

hangisidir?

A) Her varlığın bir yönüyle başka varlıklara bağlı olduğu

B) Romanda olaylar arasında bütünlük bulunması gerektiği

B) Şiir tarihimizde anlaşılmayan bir dil kullanan şairlerin bulunduğu

C) Kimi şairlerin şiirlerinde karmaşık bir dil kullandıkları

D) II. Yeni’nin dilinin kitleler tarafından anlaşılmadığı

E) Okuyucuların şiir üzerinde düşünmek istemedikleri

10. Buhara’da

Bu paragrafta vurgulanmak istenen aşağıdakilerden

C) Roman türünün özelliklerini kavrayamayan yazarların bulunduğu

D) Kimi romancıların eserlerinin okuyucu bulmadığı

E) Yaşamda bulunmayan hiçbir şeyin romanda yer almayacağı

20. yüzyılın başlarına kadar oldukça yaygın

olan minyatür sanatı, el yazmalarının süslenmesinde kullanılırdı. Konaklarda bu işe ayrılan hususi odalarda hat,

tezhip, minyatür, cilt sanatçıları ile kâğıt ustalarının kolektif

12. Şairin yeni kitabının kapağında bir kelebek resmi var. Şa-

çalışmalarıyla, son derece kıymetli sanat eserleri meyda-

irin koskoca bir ömrü yirmi dört saate sığdırmaya çalışan

na getirilirdi. Konularını çoğunlukla tarih, mitoloji, folklor

canlılardan kelebeği tercih etmesi şaşırtıcı değildir. Aslında

ve tasavvuftan alan Buhara minyatürlerinde savaş, tören

kelebekler tırtıldan kelebeğe geçtikleri gün içinde yaşarlar.

ve şölen sahneleri dikkat çeken temalardır. Günümüzde

Öyle ki bu sürede ağızları bile oluşmaz. Hiç beslenmeden

unutulmaya yüz tutmuş olan Buhara minyatürünü yeniden

rollerini bitirip seti terk ederler. Ama elleri boş gitmezler.

yaygınlaştırmaya çalışan az sayıda sanatçı vardır.

Nesillerini devam ettirecek yatırımı yapıp ölümsüzleşerek

ğıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

5

ayrılırlar dünyadan. Şairlik de, yazarlık da böyle değil mi?

Bu paragraftan Buhara minyatürü ile ilgili olarak aşa-

A) Yüz yıl öncesine kadar yaygın olduğuna

B) Konaklarda yazma süsleme için oda ayrıldığına

C) Konuları arasında geçmişte yaşananların da bulunduğuna

Bu parçada şair ve yazarların vurgulanan özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eserleriyle geleceğe kalmaları

B) Toplumu yönlendiren kişiler arasında yer almaları

C) Kendilerini sıradan insanlardan üstün görmemeleri

D) Bazı sanatçılar tarafından canlandırılmaya çalışıldığına

D) Yazı etkinliğini bir eğlence olarak görmemeleri

E) Başka sanatlardan daha çok ilgi gördüğüne

E) Yararlı olmayan bir etkinlikte bulunmamaları

11

1.

PARAGRAF

3


Çocuklara hayal dünyalarını geliştirmek, onları oyalamak,

3.

bazen de mutlu etmek amacıyla oyuncaklar alınır. Bazen

toprakta güzeldir; koparılınca solar, yitirir güzelliğini; çirkin

de yoğun çalışma ortamının ortaya çıkardığı yorgunluğun

bir varlık olur çıkar.” Şiir de öyle, bağrından doğduğu çağla

anne ve babanın çocuğuyla zaman geçirip, onu dinleyip

güzeldir. Onu doğuran çağ göz ardı edilirse o da çiçek gibi

onun sorunlarını öğrenme görevini yerine getirememesi

solar, anlamsız olur; saçma sapan bir söz yığınına dönü-

üzerine kolaya kaçmak için çocuk oyuncağa boğulur. Bir

şür. O yüzden bir şiir duyunca oturup düşünmek gerekir,

kaçıştır aslında bu. Fakat oyuncak için sadece kötü bir

ne zaman hangi koşulda yazıldı bu şiir diye.

şey demek de hata olur. Çünkü doğru seçilmiş oyuncak çocuğun yaratıcı düşünme becerisini destekler; çocuğun

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

A) Çocukların oyuncaklardan uzak tutulması gerektiği

B) Oyuncakların yararından çok zararı olduğu

C) Ailelerin çocuklara oyuncağı onları kandırmak için aldığı

D) Farklı niyetlerle olsa da doğru seçildiği takdirde oyuncakların faydalı olduğu

E) Yoğun çalışma ortamının aile bağlarına zarar verdiği

2.

E) Kendi çağına tanıklık eden şiirler geleceğe kalabilir.

4.

Bugünlerde çoğu genç yazarın yaptığı bir hata var: Birçoğu eser oluştururken başvurduğu bilgi kaynaklarını ya olduğu gibi alıyor ya da o bilgileri öyle bir değiştiriyor ki onu yazarı bile tanıyamıyor. Yeni bir şey üretirken yapılması gereken ikisi de değildir. Anlatıcı yararlandığı bilgileri

bir yanda, şiirlerinin ise başka bir yanda olduğunu

elbette olduğu gibi almayacak ama onu kullanırken de ya-

görürsünüz. Başka bir deyişle, şairlerin çoğu, şiir

zarın üslup özelliklerinden ayrı düşmemeye gayret göste-

üstüne birtakım kuramlar, kurallar, yöntemler öğ-

recek. Kısacası bilgilerden yararlanırken yazarın metinde

reniyorlar ama onlardan birini bile şiir yazarken kul-

kullandığı boyaları kullanacak, onlara ufak ton farklılıkları

lanmıyorlar; şiirlerini geleneğe bağlı kalarak oluşturuyorlar ama düşünür görünmek hevesinden ötürü birtakım şiir bilgilerini sayıp döküyorlar.

Bu parçada anlatıcı, bazı şairlerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinden yakınmaktadır?

A) Bireysel temaları işleyerek toplumsal konuları önemsememelerinden

B) Ortaya koydukları eserlerin kalıcı olmamasından

C) Şiir kuramlarını iyi öğrenememelerinden

D) Eserlerinde evrensel temaları işlememelerinden

E) Öne sürdükleri şiir kuramlarını eserlerinde kullanmamalarından

D) İyi yorumlanarak bir şiirin hangi çağda yazıldığı anlaşılabilir.

irleriyle uyuşmadığını; söylediği kuramların, yöntemlerin

12

C) Bazı dönemlerde anlamsız şiirler yazan şairler de olabilir.

üstüne söylediklerine baktığınızda çoğu zaman kendi şi-

11

B) Bir şiirin tadına çağının koşulları göz önüne alındığında varılabilir.

Bazı şairlerin, kendi şiirleri üstüne veya genel olarak şiir


A) Şiir tıpkı bir çiçek gibidir, onu yaşatmak için korumak gerekir.

hangisidir?

Parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

sosyal gelişimine katkıda bulunur.

Sürekli şu sözü duyar olduk: “Çiçek, köküyle bağlandığı

ekleyecektir.

Bu parçada yazarın yakındığı durum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Genç yazarların başvurdukları kaynaklardan yararlanmayı bilmemeleri

B) Yazarların toplumu ilgilendiren konulara önem vermemeleri

C) Genç yazarların çalakalem eserler üretmesi

D) Yazarların kaynaklarını güvenilir yerlerden seçmemeleri

E) Ortaya konulan eserlerin orijinaliyle bire bir aynı oluşturulmaması

ünite

KONU TESTİ

PARAGRAF


5.

Her sanat dalı sanatçı için özel bir duyarlılık, özel bir se-

Sait Faik Abasıyanık’ı anma programı dâhilinde her yıl mayıs ayında sanatçının ölüm yıl dönümünü izleyen bir pazar günü Burgazada’da bir tören düzenleniyor. Ada’ya ve Sait Faik’e gönül vermiş olanlar, o yıl ve daha önceki yıllarda öykü kitaplarıyla “Sait Faik Ödülü”nü kazanan yazarlar Ada’da bir araya geliyor. Birlikte yenip içiliyor. Sait Faik ile ilgili söyleşiler yapılıyor, öykücünün -ne yazık ki yıldan yıla sahibine ait çizgilerini yitiren- bakımsız evi geziliyor.

Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi Sait Faik Abasıyanık’ı anma programı kapsamında yapılan et-

ise şiir yazabilmek için şair olmanın, resim yapabilmek için ressam olmanın, tiyatro yapabilmek için tiyatrocu olmanın bir zorunluluk olduğudur. İnsanlar genelde sanatçıyı sanat yapmakta üst yetenekleri gelişmiş olan insan diye düşünmezler, doğuştan özel yetenekleri olan insan diye düşüdir, sanatçı olarak dünyaya düşmüş ya da gönderilmiş biri değildir. O, bu yeteneklerini sonradan kazanmıştır.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şairlerin özel bakış açılarına sahip olması gerektiği

B) Şairlerin doğuştan bazı özelliklerinin olması gerektiğine

C) Bir türde eser verebilmek için o türe gönül vermek gerektiği

KONU TESTİ

7.

ziş, özel bir bakış biçimi gerektirir. Bunun bir başka anlamı

nürler. Oysaki sanatçı, dünyaya hazır gelmiş bir kişi değil-

3

kinliklerden biri değildir?

A) Sanatçıya gönül verenlerin Burgazada’da toplanması

B) Sanatçının evinin ziyaret edilmesi

C) Sanatçıyla ilgili söyleşiler yapılması

D) Her yıl mayıs ayında tören düzenlenmesi

E) Sanatçının eserlerinin sevenlerine hediye edilmesi

Yıldızlı Soru 3

D) Sanatçıların doğuştan değil sonradan sanatçı olma özelliği kazandıkları

E) Bir eserin ortaya konulması için duyarlılığın en önemli

Kurtuluş Savaşı’mızın belgelere dayalı, destansı anlatımından “Doludizgin” ve “Kal paklılar” romanlarıyla Cumhuriyet’in yüreğine kulaç atar ak gelişen bir çizgide Samim Kocagöz, haksızlığa uğra yan, acılarını benimseye benimseye, bir ezilmiş insanların sanatçı duyarlığıyla dile getiriyor. Öykü ve roman usta sı lığını ilk kez “Yılan Hikâyesi” adlı yazarın bu duyarromanında buldum, diyebilirim.

öge olduğu

6.

Telepati bir tür duyular ötesi hissetme olarak tanımlanabilir. Daha bilimsel bir tanım yapmak gerekirse düşüncelerin, duyguların yazı ya da söz olmaksızın beyinler ara-

Bu parçada Samim Kocagöz’le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Birden fazla romanı olduğuna B) Duyarlı bir sanatçı olduğuna C) Roman dışında da eserler verd iğine D) Şiirlerinde halkın sorunlarını ele aldığına E) Eserlerinde toplumsal sorunlara değindiğine

sında iletilmesine “telepati” denir. Beş duyuya ek olarak altıncı bir duyu kabul edilen bir özellik, Sigmund Freud’a göre, bazı durumlarda bastırılan ve kimi durumlarda ortaya çıkan eski bir özelliktir. Örneğin büyük bir acı yaşayan, bir yakınını kazada, savaşta ya da hastalık yüzünden kaybeden kişiler bazen olayları ya da tehlikeleri önceden hissedebilir. İnsan beyninde anlık bir düşünce ya da görüntü

8.

leşme çabalarıyla uyumlu. Kültür etkinlikleri yok denecek

rinden etkiler ve yaşamına yön verir.

kadar az. Kitap okuma alışkanlığının yaygınlaşıp kökleş-

Bu parçadan “telepati” ile ilgili olarak aşağıdaki bilgi-

mesi sağlanamıyor, sanat ve edebiyat dergileri kapanmanın eşiğine gelmiş, değer karmaşası ile gizli bir kültür düş-

lerden hangisine ulaşılamaz?

A) Telepatinin ne olduğuna

B) Telepatinin bir duyu olarak kabul edildiğine

C) Doğru kullanıldığında telepatinin insanlara mutluluk getirdiğine

5

D) Bazı durumlarda kişilerin olayları önceden hissedebildiğine

Gerçekten değişen bir şey yok. Her şey eskinin kültürsüz-

olarak ortaya çıkan bu durum, insanların yaşamlarını de-

manlığı sürüyor.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Kültür düşmanlığının gizlice sürdürüldüğüne

B) Sanatsal ve kültürel etkinliklerin azlığına

C) Okuma alışkanlığının giderek kökleştiğine

D) Sanat-edebiyat dergilerinin varlıklarını sürdüremediklerine

E) İnsanların beyinlerinde çok kısa sürede ortaya çıktıklarına

E) Kültürsüzleştirme çabalarının sürdüğüne

13

KONU TESTİ

1.

4

PARAGRAF


Gölge oyunu, hayvan derisinden kesilerek hazırlanmış

li bir sonuca varılamadı. Kapalı şiir için soyut, anlamsız

de oynatılarak gölgelerinin gerdirilmiş, beyaz bir perdeye

şiir için soyut, toplumcu olmayan şiir için soyut, hatta yeni

düşürüldüğü gösteri sanatıdır. Kültürümüzdeki her değerli

şiirlerin tümü için soyut denildi. Gerçi soyut şiirle, somut

şey gibi maalesef o da yok olmakla karşı karşıya. Günü-

şiir arasındaki ayrım kesin olarak belirlenmiş değil. Ancak

müzde gölge oyunu sanatçısı bir elin parmaklarını geç-

işe bu yönden bakanlar da yok denecek kadar az. Soyut

miyor. Burada bir suçlu aranacaksa çok uzaklara değil,

kavramı giderek, sanatta, felsefede kullanılan anlamından

kendimize bakmalıyız. Ne de olsa modası geçmiş deyip

da soyutlanarak konuşma dilimize yerleşen bir basitlik

bir köşeye attığımız gölge oyununun sonunu bizler hazır-

simgesi oluverdi. Yergiler, suçlamalar bile hep aynı kavra-

ladık.

ma başvurularak yapılıyor.

maz?

Şiirin soyutluğu somutluğu sorunu çok tartışıldı. Ama bel-

insan, hayvan, eşya gibi figürlerin bir ışık kaynağı önün-

Bu parçadan aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşıla-

3.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?

A) İlgi gösterilirse gölge oyununun eski günlerine döneceğine

A) Şiirle ilgili olarak soyut-somut probleminin tartışma konusu olduğu

B) Gölge oyunu sanatçılarının sayısının azaldığına

B) Soyut ve somut şiir arasında net bir ayrımın olmadığı

C) Kültürümüzde unutulmaya yüz tutan değerli başka tür-

C) Soyut kavramının anlamının gün geçtikçe değiştiği

D) Soyut kavramının dilimizde yanlış anlamlarda kullanıl-

lerin de bulunduğuna

D) İnsanların gölge oyununa ilgilerinin azaldığına

E) Gölge oyununun nasıl bir teknikle sahnelendiğine

dığı

E) Soyut ve somut tartışmasının bir sonuca vardırılamadığı

Bazı sanatçılar, sanatın amacını içerik olarak görür. Onlara göre, iletecek bir mesajı olmayan tek bir satır bile yazılmamalıdır. Kimileri ise buna karşı çıkarak sanatı bi-

11


4.

reklidir. Endüstri doğayı -ki sonunda insanı- yok edecekse

çim olarak kabul eder. Onlara göre bir şeyin sanat

varsın olmayıversin öyle endüstri! Amaç insanın mutluluğu

olabilmesi, sadece güzel olmasına bağlıdır. Oysa

değil mi? Makinesiz, motorsuz, fabrikasız da yaşayabiliriz.

sanatta içerikle biçim etle tırnak gibidir. Bunlardan

Peki ya ekmeksiz, havasız, susuz yaşayabilir miyiz?

birini seçip diğerini atamazsınız. Geçmişte yazılmış

14

eserlere baktığınızda sadece içerikle veya biçimle yola çı-

Bu parçadan aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşıla-

A) Sadece içeriğin veya üslubun önemsendiği eserlerin

B) Biçime önem veren sanatçıların daha başarılı olduğu-

C) Biçim ve içeriğin birbirini tamamlayan unsurlar olduğuna

D) Kimilerine göre biçimin içerikten önde olduğuna

E) Biçimden yoksun eserlerde içeriğin de doyurucu olamayacağına

C) Endüstrinin gelişmesi için insan hayatı bile yok sayılmalıdır.

na

B) Zararlı yönleri bulunsa da endüstri hayatın vazgeçilmez bir parçasıdır.

kalıcı olmadığına

A) İnsan hayatının yanında endüstrinin hiçbir değeri yoktur.

maz?

Bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

kan eserlerin ömürlerinin kısa olduğunu görebilirsiniz.

Endüstrinin gerekliliği su götürmez. Ne var ki doğa da ge-

D) Endüstrinin gelişmesi insanın yalnızlaşmasına neden olmuştur.

E) Endüstri, insan hayatını kolaylaştırmak şöyle dursun insanı çıkmaza sürüklemektedir.

ünite

2.

PARAGRAF


5.

Hayatta karşılaştığımız her olayın, durumun bir nedeni

Günümüzde dillerin bozulmasının ve yabancılaşmasının önemli sebeplerinden birisi de küreselleştirme politikasıdır. Küreselleştirme, egemen güçlerin; ülkelerin tek kültür, tek dil, tek merkez etrafında toplanabilmesi için yapılan ekonomik, sosyal, kültürel baskılar ile din ve dil baskılarını kapsayan bir dış politika aracıdır. Romalılar güçlerine güvenerek “Latince dünya dilidir, Latince bilmeyen eksiktir.” politikasıyla etkileri altına aldıkları zayıf birçok milleti asimile etmişlerdir.

yolunu seçerler. Çözemediğimiz bu sorun, suskun bir top-

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

lum olmamıza yol açar.

A) Küreselleştirmenin çok yönlü bir politika olduğuna B) Küreselleştirme politikasının, dillerin bozulmasına ve yabancılaşmasına neden olduğuna C) Küreselleştirme ile ülkelerin tek bir çatı altında toplanmasının hedeflendiğine D) Bazı güçlü devletlerin küreselleştirme adı altında güçsüz buldukları birçok milleti asimile ettiklerine E) Küreselleştirme politikasının ülkeler arasındaki birlik ve beraberlik duygusuna zarar verdiğine

doğuştan gelen mucizevi bir eğilimdir. Ancak çocuklar; anne, baba ve öğretmenlerinin sorulardan rahatsız olduğunu gördükçe bu doğal tutumlarından yavaş yavaş uzaklaşırlar. Yetişkin bireyler olduklarında da hoşa gitmeyen bir olayla karşılaşınca olayların nedenlerini bulup ortadan kaldırma yerine, teslimiyetçi bir anlayışla soruna katlanma


A) Yetişkinlerin çocukları üzerindeki tutumu bir süre sonra toplumun geleceğini belirler.

B) Erken yaşlarda verilmesi gereken disiplin, hayatın her

aşamasında kendini gösterir.

C) Anne ve baba olmak, hayattaki meşakkatli ve saygıde-

Yıldızlı Soru 4

ğer bir iştir.

D) Toplumsal bozuklukların temelinde, psikolojileri düzgün olmayan yetişkinler vardır.

Akıl ile sağduyu eş anlama gelen sözcükler değilse de aralarında sıkı bir bağlantı bulunduğ başka deyimle sağduyu, aklın en u kuşkusuzdur. Bir sidir. Tutkuların elinde tutsak olan doğru yol göstericikişiler ve kuruluşlar sağduyudan yoksundurlar. Sağ duyudan yoksun kalanların akılları da başlarından gide r. Aldıkları kararlar, giriştikleri eylemler onları hep sürükler. Bu yüzden toplumu daaçmazlara, çıkmazlara gereksiz bunalımlara itmiş olurlar.

E) Eğitimde geri kalmış bir ülke hiçbir alanda gelişme yaşayamaz.

6.

Hiçbir dilin tamamıyla saf olmadığı ve olmayacağı, bugün bütün ilim çevrelerince kabul edilen bir gerçektir. Dünya-

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Sağduyu akıldan da önemli bir yere sahiptir. B) Sağduyudan yoksun bir aklın hiçbir değeri yoktur. C) Sağduyu akla, akıl da sağduyuy a muhtaçtır. D) Sağduyulu insanlar, karşısınd akileri asla kırmaz. E) Sağduyulu olmayanlar, akıllı da olamazlar

nın en zengin kelime hazinesine sahip İngilizcenin yarıdan fazla kelimesi Fransızcadan geçmiştir. Çok geniş ve saf olduğu sanılan Arapçada İbranî, Süryanî, Türkçe kökenli kelimelerin bulunduğu bir gerçektir. Bir kelime ses, şekil ve anlam değişikliğine uğrayarak bir dile yerleşmişse ve onunla birleşik şekiller ve deyimler yapılmışsa artık bu kelime, o dilin malı sayılır. Bütün dillerde durum böyledir ve bunun önüne geçilemez.

8.

Ana dilinin, anneden öğrenilen dil olduğu sanılır ve söylenir. Oysa bu geçerliliği olmayan bir açıklama bence. Çünkü dil bilimle ilgili sözlükler, ana dilini daha çok çevrenin dili olarak açıklamaktadır. Ancak çevrenin dili denilen dil üzerinde annenin etkisi olduğu da yadsınmamalıdır.

Bu parçada ana dili ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Kimden öğrenildiği konusunda yanlış bir kanının bulunduğuna

B) Kaynaklarda çevreden öğrenilen dil olarak tanımlandığına

C) Çevreden öğrenilen bu dilde annenin de etkisi olduğuna

D) Temel kaynağının anne olduğuna dair bir yanılgının varlığına

E) Temelinin oldukça sağlam atılmasının gerekliliğine


A) Dillerin birbirinden kelime alması ve birbirini etkilemesi doğal ve kaçınılmaz bir durumdur.

B) Etkilenme sonucu başka dillerden gelen sözcükler, dilde kirlenmeye neden olmaktadır.

C) Dillerin saflığı, başka dillerden kelime alınması sonucu bozulmakta ve dilin doğal yapısı kaybolmaktadır.

5

D) Ses ve şekil değişikliğine uğrayıp o dile yerleşmeyen bir kelime o dilde asla varlığını sürdüremez.

KONU TESTİ

7.

vardır. Olayların nedenini arama yaklaşımı, çocuklarda

4

E) Kültürel farklılığın ve zenginliğin izlerini bir milletin diline bakarak gözlemek mümkündür.

15

10. fasikül

F

RA PARAGleri est Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1.

1

PARAGRAF

Kurşun kalem hem yazı hem resim, kısaca bir çizgi aracı-

3.

dır. Resim öğrencisine en başta genellikle desen çalıştırı-

alınışı, kullanımı ve üretim metotları da vardır. (II) Örneğin

lır. Bunun nedeni resmin temellerinin kurşun kalemle en

estetik olma ve güzellikleri yaşama sokma amacının dışın-

kolay yoldan aktarılabilmesidir. Renklerle çalışmak boya

da, sanatın başka “etkileri” de olabileceği Batı dünyasında

hazırlamayı, bunun kurumasını, fırça temizliğini gerektir-

uzun zaman unutulmuştur oysa Doğu’da sanat neredeyse

diği gibi daha pahalıya da gelir. Bu malzemelerle yapılan

hep o başka etkiler için var olmuştur. (III) Sanatsal üretim,

yanlışlar ve denemeler kişide “ziyan” duygusu yaratacak,

tüm gelenekleri apaçık bağlamakta ve teoriden mümkün

verimi düşürecektir.

olduğunca arınmış biçimiyle evrensel olanı ifade etmektedir. (IV) Elbette aynı geleneksel üretimi bugünün modern

Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde

(I) Doğu ve Batı arasındaki farklar arasında, sanatın ele

sanat kriterleriyle incelediğimizde bu verilere ulaşmak

verilenler vardır?

mümkün değildir. (V) Salt estetikle ve özellikle Yunan et-

A) Tanımlama - Açıklama

kisindeki Batı estetiğiyle bakış, Doğu sanatını anlaşılmaz

B) Tanımlama - Öyküleme

kılmakta. (VI) Ona sadece çok eski oluşu nedeniyle olsa

C) Öyküleme - Betimleme

D) Tartışma - Karşılaştırma

E) Betimleme - Açıklama

olsa “antika” değeri biçmektedir.


B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

11


2

“Eski dünyanın ustaları nasıl oluyor da yeniye bu kadar

4.

(II) Bu içeceğin Çin’de hoşça vakit geçirme aracına dö-

çabuk adapte olabiliyorlar?” sorusu sorulagelmiş. Aslın-

nüşmesi VII. yüzyılı buldu. (III) Ancak çay Çin’de değil, XV.

da bu soruda bir yanlışlık var. Yeni olan nereden çıktı ki?

yüzyıl Japonya’sında bir estetiğe dönüştü. (IV) Çay içmek

Gerçekte o eski ustalar yeniye adapte olmadılar, bilhassa

gibi sıradan ve günlük bir faaliyetin bir törene dönüştüğü

yeniyi yarattılar. Bu konunun Batı’daki başrol oyuncuları

çay sanatı, Japon kültürünün en önemli parçalarındandır.

endüstri devrimi yaşandığında yazı sanatını yaşatmaya

(V) Bu sanat, günümüzde kadınlara yönelik bir uğraş gibi

çalışan William Morris ve Edward Johnston’du. Bizler bı-

görünse de 1868’e kadar daha çok erkeklere özgüydü.

rakınız eskiyi, bu köprü adamların mirasçısı olup olamadı-

(VI) Diğer gösteri sanatlarından farklı olarak davetliler de

ğımıza bakalım yeter. Bu bile bizi zorlar.

(I) Çay bir içecek olmadan önce ilaç olarak kullanılıyordu.

bu törende rol alırlar. (VII) Törende çay hazırlama, sunma,


kabul etme ve içme hareketlerinin tümü önceden belirlen-


miş kurallara göre gerçekleştirilir.

A) Tartışma

B) Öyküleme

C) Betimleme

D) Örnekleme E) Açıklama

Bu parça, numaralanmış cümlelerden hangisinden başlanarak iki paragrafa bölünebilir? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

ünite

2.

PARAGRAF 5.

Birileri her ne yapmışlarsa onu kızdırmışlardı. Koltuğu-

7.

1

ÜNİTE TESTİ

Eski ama küf kokmayan, hâlâ capcanlı, kemerli yollarında

nun altında terazisiyle söylenerek aramıza daldı. Bize de

bütün milletlerden numunelerin dolaştığı, pırıl pırıl nes-

hizmetini sunacaktı ama durumu biraz karıştırdığının far-

nelerle dolu Bedesten, yeri doldurulmayacak bir zaman

kında değildi. O bu durumdayken müşterisi olmak cesaret

makinesidir. Eskiden zenginlik arayanların rüyalarında bir

işiydi. Ama ben de kendi derdimi unutacaktım ya, değerdi.

masallardaki Ali Baba’nın mağarası vardı bir de Cevahir

“Gel, tart.” dedim. Söylenmeyi kesip yüzüme baktı. Derdini

Bedesteni. İmparatorluk topraklarından ya da daha uzak-

unutmuş gibi tartıyı yere koydu. Çıktım mekanik teraziye.

lardan toplanan değerli eşyalar buraya getirilir, korunur

Eğildi, baktı ve deminki yüksek sesiyle kilomu herkesin or-

veya ticareti yapılırdı. Her bedestenin de onu korumakla

tasında ilan ediverdi! Birileri bizi izliyordu. Durumu tam bir

yükümlü 12 kişilik bir koruyucu ekibi vardı. Bunlara “bö-

orta oyununa çevirmek için: “Ne yapıyorsun oğlum? Alçak

lükbaşı” denirdi. Bedesten her sabah “duacıbaşı” denilen

söyle ki duymasınlar.” dedim. Suratı allak bullak oldu.

bölükbaşlarından biri tarafından açılır, akşamları da gene törenle kapanırdı.


Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Tanımlama

B) Öyküleme

C) Betimleme

D) Karşılaştırma E) Açıklama

A) Tanımlama

B) Öyküleme

C) Açıklama

D) Betimleme E) Tartışma

8. 6.

Geçiş devri insanları özel insanlardır. (I) Bizde Osmanlıyı da cumhuriyeti de yaşamış, iki dilli, iki alfabeli, iki beyinli

gözler önüne seriyor.

miş ve anlatmıştı. (III) Aynı eserde karşımıza çıkan tasavvuf toplantısı sahnesi bir belgesel niteliğinde olup kitabın mesajını yerli yerine oturtur. (IV) Beş Şehir adlı kitabında

leyenler oluşturuyor.

5

B) II.

C) III.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden bir paragraf oluşturulsa hangisi ilk cümle olur?

anlam akışı düzelir? A) I.

V. Onları okurken Anadolu’yu görmüş, oradaki olaylara bizzat tanıklık etmiş gibi olursunuz.

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine “Ahmet Hamdi Tanpınar öyle bir adamdı.” cümlesi getirilirse

IV. Elinizdeki kitapta bulunan hikâyelerin çoğunu Anadolu yaşamının acılarını ve sevinçlerini yalın bir şekilde iş-

rın “eski dünya”da doğup olgunlaştığını, bugünkü yaşama

III. Anadolu’da sabırla görev yaparken insanımız hakkında geniş bilgi edinmiş.

Anadolu’ya değişik tarihlerde yaptığı gezilerden bu yazabilgece bakabilmesini buna borçlu olduğunu görürüz. (V)

II. Yazarı bir duygu eridir, onda kendi insanına karşı derin bir sevgi var.

insanlar artık yoklar. (II) Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde modern dünyayı, bugünün laçka olan sistemini çözümle-

I. Bu hikâyeleri Anadolu’nun dramını bütün çıplaklığıyla

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

3

ÜNİTE TESTİ

9.

PARAGRAF

1

Özel yaşamda kimseyi incitmemek, herkesi sevindirmeye

11. Kentlerimizi

çalışmak iyidir. Ancak gerçek eleştiri bunu aşmakla başlar.

ardına yitiriyoruz. Büyük kentlerimizin hemen tamamında,

Bir yazara yapılacak en büyük iyilik acı da olsa ona ek-

tüm kenti bir araya getirme iddiasındaki kent merkezleri

siklerini söylemektir. Ne var ki birçok eleştirmenimiz, tepki

birer birer köksüz, tarihsiz ve kültürsüz bir açlığın ürünü

alma endişesiyle eksiklikleri gizlemeyi tercih etmektedir.

olarak, dört bir tarafta mantar gibi biten alışveriş merkez-

Onlar eleştirilerinde yalnızca olumlu yönleri öne çıkarıyor,

leri tarafından teslim alınıyor. Kentlerde kamusallığı temsil

yazarlara dikensiz güller veriyorlar.

eden spor alanları, yeşil alanlar ve sosyal donatılar kamusallıklarını yitirecek biçimde yeniden işlevlendiriliyor. Arsa-

Bu paragrafa göre gerçek eleştiri aşağıdakilerden

larına göz dikilen eğitim kurumları tasfiye ediliyor. Konut

hangisidir?

toplumsal ve yaşanılır kılan unsurları birbiri

alanlarımız kentlerin parçası olmak yerine, içe kapanan

A) Olumsuz yanlardan çok olumlu yanları öne çıkaran eleştiri

gettolara dönüştürülüyor.

Bu paragrafta kentlerle ilgili olarak aşağıdakilerden

B) Olumsuz yanları dile getirmekten çekinmeyen eleştiri

C) Eserden çok yazar üzerine odaklanan eleştiri

A) Toplumsal yanlarını gün geçtikçe kaybettiklerine

D) Sanat çevrelerinden çok topluma yönelik olan eleştiri

B) Merkezlerinin alışveriş yerleri ile işgal edildiğine

E) Kimi eksiklikleri okuyucudan gizleyen eleştiri

C) Sosyal alanlarının yeniden düzenlendiğine

D) Konut alanlarının kendi içine kapandığına

E) Yönetimlerinde halkın yeteri kadar etkili olmadığına

hangisine değinilmemiştir?

12. Ahşap ya da kerpiçten yapılma, en fazlası iki katlı, bahçesinde mutlaka kavak ağacı bulunan, varsa kuyusu buzdolabı olarak kullanılan; yazın serinlik, kışın ise insanın içine kasvet veren, sakinleri terk ettiğinde hemen harabeye dönüvererek, geceleri cin ve peri dolaştığına inandığımız

11


yorgun savaşçılardan oluşan mahalleler... Mahallelerde güneş doğunca gün başlar, güneş batınca biterdi. Babalarımız eve gelince bize de yol görünürdü fatihi olduğumuz

4

sokaklardan. Sofraya herkes gelmeden, besmelesiz otukahvede pineklerken sanatçı değil midir? Uyur-

rulmaz, şükretmeden de kalkılmazdı. Sofralar fakirdi ama

ken başka bir kimliği mi vardır? Sanatı ve resmi bir met-

bereketliydi. Soğanın cücüğünü küçükler yer ama bütün

rekare tuval ve malzemeyle sınırlayamayız. İnanıyorum

ayak işlerine de onlar koşardı.

ki sadece bakarak da resim yapılabilir. Elbet amaca ve hayallere uygun olan malzeme kullanılmalı, hem de doğ-

söylenemez?

ru kullanılmalı. Ama komutan sizsiniz. Bir öğrenci isterse


malzemesine iyi komutan olmayı öğrenir.

A) Anı türüne özgü özellikler ağır basmaktadır.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır

B) Betimleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

C) Öyküleyici anlatıma yer verilmiştir.

D) Bilgi verme amacıyla kaleme alınmamıştır.

E) Mekân tasvirinden sonra olaylar bir sıra içinde veril-

basmaktadır?

A) Alıntı yapma

B) Öyküleme

C) Karşılaştırma

D) Betimleme E) Tartışma

miştir.

ünite

10. Picasso

PARAGRAF 1.

Romanın değeri nedir? Yazıdır, sözdür, yapıdır. Önemli

3.

2

ÜNİTE TESTİ

---- Fakat millet safhasına erişmiş olan toplumlarda, bu

olan, romanın neyi, nasıl sunduğudur. Oysa bugün met-

ögelerin hepsi tamamlanmıştır ve birbirleri ile bağlantılıdır.

nin kendisi başka, sunuşu başka duruyor. Yazarın veya

Bu ögelerin işlevlerini tam olarak yerine getirebilmeleri için

yayınevinin adı markalaşıyor. Markanın sunuluşu başka

aralarında uyum ve dengenin bulunması gerekir. Bunlar-

bir şey hâline geliyor. O anlamda metnin yani romanın

dan bazılarında kendini gösteren aşırılık veya yetersizlik

değerini oluşturan yazı ikincil hâle geliyor. Okuyucu, artık

diğerlerine zarar verebilir. Bu da toplumda sarsıntı ve boş-

romanın içeriği, üslubu ve yapısı ile ilgili bir şey sormuyor.

luklara sebep olur. Bu bakımdan kültür, uyumlu ve dengeli

Sadece romanın kim tarafından yazıldığını ve hangi yayı-

bir bütünün ifadesidir. Ondaki bu bütünlük toplumda birlik-

nevi tarafından yayımlandığını araştırıyor. Yazarlar, billbo-

teliği sağlar, bireyin kendini topluma ait hissetme duygusu-

ardlarda kırmızı topuklu ayakkabılarla boy gösteriyor.

nun gelişmesine katkıda bulunur.

Bu paragrafın yazarını rahatsız eden aşağıdakilerden

hangisidir?

Bu paragrafın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Romanı tanıtma olanaklarının genişlemesi

A) İlkel toplumlarda kültürün bazı ögeleri bulunmayabilir.

B) Romanın kendisi yerine, yazarının ve yayınevinin öne

B) Bütün toplumların kendisine göre bir kültürü vardır.

C) Kültür, ait olduğu toplumun yaşadığı coğrafyadan da

çıkması

C) Okuyucunun yazar ve yayınevleri hakkında bilgilendirilmemesi

D) Reklam imkânı bulan romanların diğer romanların satışını olumsuz etkilemesi

etkilenir. D) Her kültürün onu diğerlerinden üstün yapan yönleri vardır.

E) Roman tanıtma imkânlarının bazı yayınevlerine açık

E) Öz kültüründen uzaklaşma her toplumda önemli sorunlara yol açar.

olmaması

2.

(I) Türkiye Türkçesi, Ural-Altay dil birliğinde Altay kolunda yer alan Türk dil topluluğunun zamanla değişime uğramış güneybatı kolunu temsil etmektedir. (II) Bu dilleri konuşan topluluklar Orta Asya’dan doğu ve kuzeydoğuya, özellikle de batıya doğru yayılmışlardır. (III) İslamiyet’in kabulü

4.

anlayacak kimseyi bulamadığı için anlatır. Kendini göster-

ile Türk dili üzerinde bir yandan Arapçanın bir yandan

mek, fark edilmek için anlatır. Farklı olduğunu hissettirmek

Farsçanın etkileri belirginleşmiştir. (IV) Dilimiz, 19. yüzyı-

için... Öte yandan herkes gibi olduğu anlaşılsın diye de

lın sonlarından itibaren ise Fransızcadan etkilenmiş, za-

anlatır insan. İster kâğıt üstünde inşa edilsin ister kalpten

manla İngilizceden kimi sözcükler almıştır. (V) Ancak Dil

kalbe uzayan gizli yolda akan söz olsun isterse de aklın

Devrimi’nden sonra Türkçe üzerindeki yabancı etkilerle

kurgularının bir eseri olsun fark etmez. İnsan anlatır.

mücadele edilmiş ve öz Türkçe akımı, konuşulan Türkçe akımı gibi akımların da katkısıyla bugünkü çağdaş, zengin, kullanışlı biçimini almıştır. (VI) Bugün, bize düşen bu çağdaş, zengin ve kullanışlı Türkçeyi bütün özellikleriyle, hem yabancı etkilerden hem de iç bozulmadan korumaktır.

5


B) III.

C) IV.

D) V.

E) VI.

Bir derdi olduğu için anlatır insan. Yalnız olduğu, kendisini

Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Anlatma gereksiniminin zamana göre değişmesi

B) Anlatma biçiminin kişiden kişiye farklılık göstermesi

C) Kişilerin anlatma gereksinimi duymalarının nedenleri

D) Anlatmanın kişiye toplum içinde kazandırdığı konum

E) Gerçekleri anlatmakla kurgu bir metin oluşturmanın farkı

5

ÜNİTE TESTİ

5.

2

PARAGRAF

Eğer Katip Çelebi’den İbnülemin Mahmud Kemal İnal’a

7.

uzanan biyografi yazma geleneğimiz gür bir ırmak olarak

manı mahkûm etmek için “kaçış edebiyatı” yaftasını ya-

akmayı sürdürüp mecrasında devam etseydi ve şimdi bu

pıştırırlar. Hâlbuki “gerçek”, “hakikat”in bir bölümünden

türlerde var olandan çok daha zengin bir literatür inşa et-

ibarettir ve gerçeğe indirgenmiş bir dünya hakikatin yok

meyi başarabilseydik, nehir söyleşi denen tür doğmuş bile

sayıldığı bir hapishane gibidir. Ancak buradan yola çıka-

olsa bu tür kitaplar şimdi olduğu kadar ön planda durma-

rak fantastik edebiyatı ya da bilim kurguyu “hakikat” katına

yacaktı. Bence bir tür olarak nehir söyleşi, farklılık yahut

yükselttiğimi düşünürseniz işaret ettiğime değil parmağı-

zenginlikten ziyade yoksunluktan, darlıktan, engelleme-

ma bakıyorsunuz demektir. Benim anlatmak istediğim, ha-

den dolayı arz ve talebin yöneldiği, günü kurtarmayı, vazi-

yatın gerçeklerden ibaret olmadığının hissettirilmesinden

yeti idare etmeyi amaçlayan bir sentezden kaynaklanıyor.

ibarettir. Roman, gerçeğin dışına da açılacak ama romanın ayağı yerden de tam kesilmeyecek.

Bu paragrafın yazarına göre “nehir söyleşi” denen türün

yaygınlaşmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Gerçek kimilerince öyle kutsanır ki gerçekçi olmayan ro-

söylemesi beklenemez?

A) Bu türün kişilerin bugün içinde bulundukları durumu daha iyi yansıtması

B) Okuyucuların bu türde yazılmış kitaplara ilgi duymaları

C) Nehir söyleşilerin biyografi yazıları için kaynak oluştur-

D) Nehir söyleşi türünde eser vermenin kolay olması

E) Biyografi türünün gelişmemesinin bir boşluğa yol açması

A) Romanı sadece gerçekleri anlatan bir tür olarak düşünmemek gerekir.

B) Romanın konusunu gerçeklerle sınırlandırmak bu türe zarar verir.

ması

Bu paragrafın yazarının aşağıdakilerden hangisini

C) Roman, gerçek dışı olaylara gerçekle bağını tam koparmadan yönelmelidir.

D) Romanı roman yapan, onun yaşanmamış hiçbir şeyi anlatmamasıdır.

E) Yaşamın sadece gerçeklerden oluştuğunu sananlar yanılıyorlar.

8.

Biyografisi yazılacak kişilerin yakınları, onların hayatlarına adeta ipotek koyuyorlar ve sizin bir satırı bile özgürce yaz-

11


6.

ze halindeki zabıta gibi kontrol ediyorlar. Bu kontrol mekanizması sizi yazmaktan soğutacak kadar sıkıcı bir atmos-

Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi

fere sebep olur. Ayşe Kulin’in şu sözleri durumu yeterince

olmaya uygundur?

açıklıyor sanırım: “Bizim ülkemizde biyografi yazmanın bir

A) Zira dedikodu da nehir söyleşi de konuşma üstünden

zorluğu var, o da biyografisini yazdığınız kişilerin eş, dost,

ilerleme gibi bir ortak paydaya sahiptir.

akraba, yakın-uzak çevresiyle konuştuğunuz zaman, herkesin naklettiği bilgiyi, naklettiği şekilde görmek istemesi.

B) Ayrıca nehir söyleşiler biyografilere göre okurundan

Hiç kimsenin eleştirel yaklaşıma, olumsuz görüşe taham-

daha az şey talep eder.

akması ihtimalini de hesap dışı bırakmış değilim.

Bu çok zevkli alanı meslektaşlarıma bırakıyorum.”

D) Soru-cevap ikilisinin alıp başını gittiği bu metinler, kolayca tüketen, tüketmek için özdeşlikler arayan okur için bulunmaz bir nimet.

mülü yok. Sonuçta ben biyografiden elimi eteğimi çektim.

C) Bütün bu olumsuzluklara karşın nehir söyleşilerin boşa

E) Söyleşi tekniği ile tüm yaşanmışlıkları, kendisiyle söyleşi yapılan kişinin ağzından almak mümkün.


A) Tanık gösterme

B) Tanımlama


D) Öyküleme E) Betimleme

ünite

6

manıza izin vermiyorlar. Eseriniz bitinceye kadar sizi seb-

PARAGRAF 9.

2

ÜNİTE TESTİ

Yazarın çilesi büyüktür. O, duygularını dile getirmek, dü-

11. Bir dönem büyük sorunlarımız vardı. Bu sorunlarımızı çöz-

şünmek ve bunları duyurmak ister. Ürün oluşturmayı ve

mek için her yerden gelecek yardımı almaya razıydık. Der-

oluşturduğu ürünü yaşatmayı amaçlar. Zamanın kısıtlı

ken bize güneşin battığı topraklardan bir paket verdiler.

olanakları içinde kaleminin ucunda bir dünya oluştuğuna

Paketin içerisinde ağrı kesiciler vardı ve bizim de bir yerle-

tanıklık etmeyi ve o dünyanın başkalarıyla paylaşıldığını

rimiz sürekli sızlıyordu. Sızlayan yerlerimize iyi gelsin diye

görmeyi arzular. Namık Kemal, bu isteğe ulaşmıştır ne var

ağrı kesicileri almaya başladık; ağrımızın azalmadığını

ki zaman onu rahat bırakmamış, olaylar onu ta Magosa’ya

gördüğümüzde, ağrı kesicilerin dozajını artırarak almaya

sürüklemiş, orada da en önemli arkadaşı kalemi olmuştur.

devam ettik. Bize verilen bu ağrı dindiren ilaçların tedavi

Şunu diyebiliriz: Namık Kemal’e acı çektiren kalemidir, onu

edici olmadığını düşünemedik. Hem zaman kaybettik hem

yalnızlıktan kurtaran ve hayata bağlayan da kalemidir.

bedenimizi yıprattık.

Bu paragraftan yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi-

nin yazarın amaçları arasında olduğu söylenemez?

Bu paragrafın yazarı düşüncelerini anlatmak için aşağıdakilerden hangisine başvurmamıştır?

A) Duygu ve düşüncelerini başkalarına duyurmak

A) Benzetme

B) Kalıcı bir eser meydana getirmek

C) İmgelerden yararlanma

C) Düşüncelerinin başkaları tarafından paylaşıldığını gör-

mek

D) Yazdıkları uğruna acı çekmek

E) Anlattıklarının toplum üzerindeki etkisine tanıklık et-

B) Öyküleme D) Tanımlama

E) Basitleştirme

12. Her şairin kendisine ait bir şiir dünyası vardır. Baudelaire, albatrosun kanatlarında arar kafiyeyi, Şeyh Sadi güllerin yağında bulur, Schiller arslanların arasına atılan bir eldivende berraklaştırır fikrini, Mevlana kafiye düşündüğü sıra

mek

sevgilisinin “Yüzümden başka bir şey düşünme.” ihtarıyla yaklaşır şiir hakikatine vs. Her şair kendi şiirini tarif eder

10. İyi bir metin, hiçbir rastlantıya yer vermeyen metindir. Bu

aslında; kimisi destanlaştıracak çapta, kimisi birkaç cümle

da yazarın çok iyi bir hazırlık yapmasını gerektirir. Gelişi-

ile. Hepsi de haklıdır. Çünkü şiir özneldir ve öznel olanın

güzel yazılmış, anlatılanların iç içe geçtiği bir metni doğru

tarifi kişilere göre değişir.

anlamak mümkün değildir. Yazar, bu konuda nereye gideceğini bilmeyen bir yolcu gibi davranacağına edebiyat

ğıdakilerden hangisine başvurmuştur?

kılavuzlarına uymalıdır. Eski yazarlar hikâye ve romanda iki yol izlemişlerdir: Nedenlerden sonuca ulaşma veya sonuçtan nedenlere ulaşma. Yazar da hikâye veya roman yazacaksa böyle yapmalı. Eserine zarar verecek şekil yeniliklerinden uzak durmalıdır.


A) Örnekleme

B) Betimleme

C) Tartışma

D) Tanımlama

E) Tanık gösterme

13. Başlangıçta

ğişirken, baktığı değişirken, kullanmasını iyi bildiği bir aleti yalnızca iyi kullanmayı bilme adına hep kullanmayı sürdü-

B) Yazarın, edebiyatta öne çıkan kişileri kendisine örnek

rebilir mi? (III) Alet yetersiz kalmaz mı onun için? Kendine yeni bir alet bulmak zorunda değil midir? (IV) Buna yaza-

C) Roman ve hikâyede esere zarar verecek yenilikleri

rın kendini değiştirmesi deniyor. (V) Ben, yazarın sorumlu-

yapmamak gerektiğine

5

D) İyi bir metindeki her ayrıntının yazarın bilerek yaptığı bir tercihin eseri olduğuna

E) Hazırlıksız yazılan eserlerin okuyucunun edebî zevkine zarar verdiğine

yazar, dünyayı anlatmak üzere kullanacağı

nir. (II) Yazar kendi olarak değişim içindeyken, bakışı de-

A) Gelişigüzel yazılan bir metinde anlatılanların yanlış

alması gerektiğine

7

dili, deyişi bulmaya çalışır. (I) Buna “korkulan ustalık” de-

anlaşılabileceğine

Bu paragrafın yazarı düşüncesini açıklamak için aşa-

luğu, diyorum.

Bu paragrafta numaralanmış yerlerden hangisine “Ancak kendi üslubunu bulduğunda hep onda kalması tehlikelidir.” cümlesi getirilirse anlam akışı düzelir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ÜNİTE TESTİ

1.

3

PARAGRAF

Cumhuriyet Dönemi yazarlarından olan Peyami Safa,

3.

Türk edebiyatında romancılığıyla tanınmış ve kendini

yışları bireyci ve toplumcu olmak üzere iki grupta bir araya

kabul ettirmiş sanatçı kuşağın en önemlilerindendir. Türk

getirmek mümkündür. Şairler ya kendilerini anlatarak bi-

edebiyatına çok sayıda roman kazandırmıştır. Ancak onun

reyciliği ya da toplumu anlatarak toplumculuğu seçmişler-

en mükemmel eseri “Yalnızız” romanıdır. Ne yazık ki bu

dir. Bireyci ve kişisel yaklaşımın şiirin özüne daha uygun

roman hakkında doyurucu bir inceleme yapılmamıştır. “İn-

olduğuna inanıyorum.---

san ruhunu anlamadan atomu izah etmek mümkün değildir.” diyen Peyami Safa’nın bu romanda tasvir ettiği insan

Bu paragrafta Peyami Safa ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Roman türündeki eserleriyle tanındığına

B) “Yalnızız” romanının diğer eserlerinden daha önemli olduğuna

madığına

A) Şiirin yüzü topluma dönük değilse birey de onda dilediğini bulamaz.

B) Sadece kişinin iç dünyasına yönelmiş bir şiir, ne topluma ne de bireye bir şey verir.

C) Şiir, toplumsal sorunlara yöneldikçe özünden uzaklaş-

D) Şiirle toplum arasındaki bağ kopunca şiir anlamını yitirir ve şairin defterinde kalır.

D) İnsan psikolojisiyle ilgili anlattıklarının hâlâ kapalı kaldığına

makta, sanatsal özelliklerini yitirmektedir.

C) “Yalnızız” romanıyla ilgili yeteri kadar inceleme yapıl-

Bu paragraf düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanabilir?

ruhu bu yüzden kapalı bir kutu gibi kalmıştır.

Şiirle ilgili, sanıldığı kadar çok anlayış yoktur. Bütün anla-

E) Şiirde sosyal sorunları bulmayacaksak şiirin hayatın bir ürünü olduğuna nasıl inanacağız?

E) Eserlerinde sadece psikolojik konular üzerinde durduğuna

4.

11


2.

vakit sargılar içindeydi. Dilimde ıslak bir ıslıkla geçiyordum eğilen ama yenilmeyen yollardan. Ağaçlar, kara başlıklarının altında gizlenerek izliyorlardı beni. Düşündüm, acaba

Değişim, gerçeğin olduğundan farklı bir şekil almasıdır.

çıkmazlarına bu derece gizlenen başka bir coğrafya var

Her şey bu farklılığı yaşar. Mevsim gibi, kapının önündeki

mıydı? Gittikçe artıyordu heyecanım ve gittikçe sokak

ağaç gibi, tarih gibi, edebiyat gibi… Heraklitos, “Her şey

lambalarından soluduğu çorak nefesini daha çok hissedi-

hareket etmektedir ve hiçbir şey kalıcı değildir. Buna göre

yordum. Sonunda öyle bir yere geldim ki artık bir gölgeden

aynı dereye iki kez girmek mümkün değildir çünkü dereye bir daha girdiğimizde hem dere hem de biz değişmiş olacağız.” şeklinde değişimin kaçınılmaz olduğunu felsefi

öte bir şey değildim.


olarak ispatlamaktadır.





A) Betimleme

B) Örnekleme

C) Fantastik anlatım

C) Tanımlama

D) Tanık gösterme

D) Açıklayıcı anlatım


E) Genelden özele varma

ünite

8

Daha dilimlenmemiş yorgun ay, beyaz nallarıyla ışıktan atlarını koştururken, dağların saçaklarından akan bitimsiz

PARAGRAF 5.

Sonbaharın ilk ayıdır eylül ve kışın aralanan kapısıdır. Ey-

ÜNİTE TESTİ

Bilgi, paylaşılarak çoğalır. İlk insandan bu yana insanlar

lül yaza dönmenin imkânsızlığını bilir. Gri bulutlar yavaş

düşüncelerini birbirleriyle paylaşmasalardı doğruyu, iyi ve

yavaş döner gittikleri uzak diyarlardan, gelip eylülün başı-

güzeli bulamazlardı. Bilimin ve teknolojinin gelişmesini de

na peydahlanırlar. Eylül inatçı, eylül kararlı; pırıl pırıl son-

bu bilgi paylaşımına borçluyuz. Bütün bunlar da tartışmay-

bahar güneşini bulur çıkarır o grili siyahlı yağmur bulutları-

la olur. Tartışma, bir nevi paylaşmadır. Her şeyin zıddıyla

nın ardından. Yazı kaçırmak istemez elinden; o sıcaklığı,

var olduğunu ve geliştiğini biliyoruz, tartışma düşüncenin

tatil keyfini, dünyaya boş vermişliği geri döndürmeye gücü

zıddının ortaya konmasıyla değerinin anlaşılmasını ve ileri

de yetmez. Kendi de bilir gücünün yetmeyeceğini de bile

götürülmesini sağlar. Tartışmayla analiz ve sentez yetene-

bile vazgeçmez mücadelesinden. Her bir günü kışa adım

ğimizi geliştiririz. Tartışma olmasaydı bilim bu kadar geliş-

adım yaklaşırken ne varlığını hissettirip üşüten rüzgârlara

mez, hayat tekdüze, renksiz ve tatsız olurdu.

ne soğuğa çalan serin havalara ne de çisil çisil yağan yağmura sözünü geçirebilir. Vazgeçmez yine de güneşle saklambaç oyunundan.

7.

3



A) Karşılıklı bilgi aktarmanın insanı iyi ve güzele ulaştırdığına

B) Bilim ve teknolojinin bilgi paylaşımıyla ilerlediğine

A) Tanımlama

B) Betimleme

C) Tartışmanın iyi ve güzelin bulunmasında etkili olduğuna

C) Düşsellik

D) Tanık gösterme

D) Tartışmanın yaşamı renklendirerek güzelleştirdiğine

E) Tartışmanın bilim ve teknolojiden sonra yaygınlaştığına

8.

Şiirde açıklık, kâinatın ve insanın yaradılışındaki gizemin

E) Kişileştirme

6.

Küçük öykü, çağdaş insanın çığlığıdır. Bu yüzden olabildiğince yoğun ve şiirsel bir özellik taşır. Kelime enflasyonu önemlidir. Entelektüel boyutundan dolayı “az sözle çok şeyi” ifade etme gibi bir mecburiyeti vardır. Gereksiz ayrıntı ve süslerden arındırılmıştır. Bir protesto niteliği ta-

varlığına ters bir durumdur. Açıklık sırrın orta yere serilme-

şıdığından herhangi bir görüşü duyurmaz. Sadece muha-

tabını ani bir refleksle şoklayarak sarsar. Bir şeyi anlatmaz

sidir. Oysa şair sırları açığa vuran kişi değil, sırlara dikkat

ya da anlatmayı denemez, haykırır. An’ı imleyerek iddia-

çeken kişidir. İnsan, bilime bakıp kendisinin ve kâinatın

sız fakat etkileyici bir anlatımla okuyucuyu kendine çeker.

sırrını çözdüğünü düşünür. Şair, sadece bunun yalan ol-

İpuçlarını, tıpkı bir labirentte olduğu gibi bulup çözmemizi

duğunu bildirir. İnsanın önüne bir sır koyar, acizliğini ona

ister. Metnin içinde saklanan şifrelerin çözümü, öyküyü

duyurur. Bunun için Ahmet Haşim gibi şairler “Şiir bazen

gün ışığına çıkarır.

susmaktır.” demişler.

Bu paragraftan yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisi-

hangisidir?

nin küçük öykünün bir özelliği olduğu söylenemez?

5

Bu paragrafta asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden

A) Bir düşünceyi iletmek amacıyla yazılmadığı

A) Şiirin bilimle aynı doğrultuda yol almadığı

B) Toplumun sadece bir kesimine seslendiği

B) Şairlerin bilimsel gelişmelerle ilgilenmedikleri

C) Şiire benzer yönlerinin bulunduğu

C) İnsan ve doğanın sırlarının hâlâ çözülemediği

D) Yalın ve kapalı bir anlatımla kaleme alındığı

D) Şiirden anlaşılır olmayı beklemenin doğru olmadığı

E) Anlamı gizleyerek okurun merakını uyandırdığı

E) Ahmet Haşim gibi şairlerin kapalı şiirden yana oldukları

9

ÜNİTE TESTİ

9.

3

PARAGRAF

Tekerleğin icadından modern arabalara, karasabandan

11. (I)

traktöre geçen insan, teknolojik alanda gerçekleştirilen bu

ğinden tam bir kopuşu ifade etmez. (II) Tanzimat’ın birinci

gelişmelere en azından makine gücünün insan ve hay-

dönem şairleri Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa üçlüsü

van gücüne olan üstünlüğünü, daha çok makineleşmenin,

şiirde divan biçimlerini kullanmakta ve bu biçimlerin içini

daha çok zaman ve emek tasarrufu olduğunu, makine-

yeni konularla doldurmakta sakınca görmediler. (III) Söz-

nin üretim gücünün üstünlüğü sayesinde kendi hayatının

gelimi Namık Kemal’in “Hürriyet Kasidesi” şiiri biçimsel,

önemli ölçüde değiştiğini düşünmüştür. ---- Bir imalat fab-

hatta söylemsel bakımdan da kasidedir. (IV) Bu şiirin di-

rikasında çalışan bir işçi ile aynı işteki bir mühendisin tek-

vandaki kasidelerden farkı içeriğidir. (V) Şinasi’nin “Reşit

noloji anlayışlarının ve teknoloji karşısındaki tavırlarının

Paşa Kasidesi” için de benzer bir saptama yapılabilir.

birbirinden oldukça farklı olacağının tahminini yapmak zor olmasa gerek.

A) I.

göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi paragrafın ana düşüncesini vermektedir?


Tanzimat, bir geçiş dönemidir ve Türk yazın gelene-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Buna karşılık mesleki aktivitelerine göre insanların kültür ve teknoloji değerlendirmesinin farklı olduğu görülmektedir.

B) Yine de insanın teknolojinin önemini olması gerektiği

12. Sinema ile tiyatroyu bir tutanlar yanılmaktadır. Sinema bir

kadar kavradığı söylenemez.

kayıt işlemidir. Kayıt işleminde her zaman hatayı düzeltme imkânı vardır. Oysa tiyatro canlı bir etkinliktir. Oyuncunun

C) Teknoloji geliştikçe bütün çalışma alanlarında işler ko-

yanlış yapma şansı yoktur. Sinemada yıllarca oynayan

laylaşmış ve üretim artmıştır.

biri sahneye çıktığında iki cümleyi düzgün kuramayabilir.

D) Ancak teknolojiyle birlikte insanın sosyal yönü körel-

Tiyatrocu ise dilediği zaman sinemada oynama şansına

miş, insan kendi dünyasına kapanmıştır.

sahiptir. Onun için kameralar, kendisini salonda seyreden birer gözdür.

E) Buna rağmen teknolojinin insan yaşamına getirdiği kolaylıklara henüz bazı coğrafyalar ulaşmamıştır.


11


A) Tanımlama


B) Betimleme D) Tanık gösterme E) Öyküleme

10

10. (I) Kişi, ülkesinden kopmakla ana dilinden kopmaz. (II) Bunun en açık kanıtı yazarlardır; onlar, yurtlarından uzaklaşsa-

13. (I) İstanbul’a herhangi bir şey için gelmedim. (II) Beni bu-

özlemlerini ana dilleriyle yazarak giderirler. (IV) Fransa’ya

raya getiren, denizle doğru orantılı olarak içimde başlayan

göç eden Türk yazarlardan yalnızca biri Fransızcayla ro-

İstanbul tutkusuydu. (III) Aklımda tiyatro yapmak yoktu.

man yazmıştır. (V) Fransa’da yaşayan Arjantinli, Perulu,

(IV) İstanbul’u çok hırpalanan, hoyrat davranılan ama as-

Guetemalalı yazarlar da kendi ana dillerinde yazmayı sür-

lında harika olan birine benzetirdim. (V) Televizyon zaten

dürmüşlerdir. (VI) Çünkü ana dil, dünyanın neresine gider-

olamazdı çünkü “Tiyatro mezununun televizyonda işi ne?”

se gitsin, yazar için vazgeçilmez bir sermayedir.

gibi bir düşünce vardı bizim zamanımızda.

Bu parça, numaralanmış cümlelerden hangisinden başlanarak iki paragrafa bölünebilir? A) II.

B) III.

C) IV.

D) V.

Bu paragrafta numaralanmış cümlelerden hangisi anlam akışını bozmaktadır?

E) VI.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

lar da ana dilleriyle yazmayı sürdürürler. (III) Ülkelerine olan

PARAGRAF 1.

Çarşı, baykuşların tek sesli müziği dışında sessizliğe bü-

3.

4

ÜNİTE TESTİ

Her şey 19. yüzyılda telgrafın icadıyla başladı. Ardından

rünmüştü. Oysa çarşıdan uzakta olmayan bir mahallede

radyoyla birlikte haberleşme alanını ve biçimini genişle-

hâlâ sesler duyuluyordu. Dalları sere serpe yayılmış bü-

ten insanlık, 1950’lerden sonra televizyonla birlikte bam-

yük çınar ağacının gölgesindeki küçük serin avluya oymalı

başka bir değişimin girdabına sürüklendi. 2000’li yıllardan

meşe bir kapıdan girilirdi. Sık yaprakların arasından düşen

sonra hayatımıza giren İnternet ise hâlâ insanlığın zihnini

ışık lekeleri avludaki taşların üzerine saçılmış altın paralar

kurcalamaya devam ediyor. Çünkü insanların zihni, hızla

gibi duruyordu. Fıskiyenin incecik akan suyu birbirini takip

gelişen İnternet seçeneklerinin gerisinde kalıyor. İnternet

eden fışkırmalarla yavaşça ışıldıyor, inci gibi su serpintile-

dünyası, gerçekliği yansıtmadığı gerekçesiyle sanal âlem

rinde minik gökkuşakları oluşuyordu.

olarak küçümsense de durum bundan ibaret değil. Telgrafın icadıyla başlayan bu yolculukta İnternet, kitlelerin üze-


rinde etkili olan en önemli güçtür şu anda.

yoktur?

A) Mekânlar arasında karşılaştırma yapma

B) Görme duyusuna seslenen ayrıntılardan yararlanma

C) I. tekil kişili anlatım kullanma

D) Betimleyici ögelere yer verme

E) Varlıklar arasında benzerlik kurma


A) Teknolojiye dayalı iletişimin tarihi ve şu anki durumu

B) Hızlı iletişimin bireysel ilişkiler üzerindeki olumsuz etkisi

C) İnternet’in sosyal ilişkiler üzerindeki olumsuz etkisi

D) İnternet’in gelecekte hangi aşamaya ulaşacağı

E) İnsanlığın iletişim olanaklarını hangi amaçla kullandığı

4.

Toplum bilincine geçiş sürecini yaşayan insanlığın ilkellikten medeniyete ulaştığı süreçte konuşmak çok önemli bir yapı taşıdır. Zamanla sözün ustaları ölürler. Ama onların konuşturdukları sözcükler veyahut yazdıkları replikler, fikirler ölmez. O hâlde sözü yerinde ve en çok etkili olacak şekilde söylemek gerekir. Bir kitapta okumuştum.

2.

Yazmak, okumak beni canlı tutuyor. Sağlığım da iyi olunca

Rus romancı Konstantin Paustovski diyor ki: “Sözcükleri

çalışmaya devam ediyorum. Artık yeter, diyemiyorum. Ka-

mat edemiyorum. Dediklerini anlıyorum, tadına varıyorum,

fam işliyor, imkânım var. Boş vakit geçirmek istemiyorum.

bütün özelliklerini biliyorum ama onları dilediğim gibi kul-

“Bu yaştan sonra ne yapabilirim ki?” diyenlerden değilim.

lanamıyorum. Her birinin birçok ve ayrıntılı anlamı var. Bir

Bir şey yapmadan rahat edemiyorum. Masamın her tarafı

sözcüğü öbürünün yanına öyle bir getireceksin ki okuya-

kitaplarla, yazılarla dolu. Aynı anda birkaç kitap okuyorum,

nın, dinleyenin yüreğindeki tel titreyecek.”

yazıyorum.

5

Bu paragrafın yazarı düşüncesini geliştirmek ve oku-

Bu paragrafın yazarı için aşağıdakilerden hangisi söy-

yucuya inandırmak için aşağıdakilerden hangisine

lenemez?

özellikle başvurmuştur?

A) Zamanını dolu dolu yaşayan

A) Örneklemeye

B) Çalışmayı bir tutku hâline getiren

B) Betimleyici anlatıma

C) Olanakları değerlendirmek isteyen

C) Sayısal verilere

D) Yaşlılığı çalışma için engel görmeyen

D) Tanık göstermeye

E) Bir işi bitirmeden diğerine geçmeyen

E) Karşılaştırmaya

11

ÜNİTE TESTİ

5.

4

PARAGRAF

Halk arasında bilinen tabirle “Ağzı olan konuşuyor.” ama

7.

Yüreğine ulaşılması kolay, samimi ve iyi bir insandı. Ak-

gerçekte çoğu kişi konuşmuyor aslında. Konuşmak üret-

törlüğü ise tartışılmazdı. Hem Türk seyircisinin huzurunda

mektir bana göre. Düşünceyi sözcüklerle projeye dönüş-

hem de dünya sahnelerinde daima alkışlanan bir büyük ustaydı o. Kral Oidipus oyunuyla Atina’da Yunanlılara

türebilmektir. Şöyle demek daha doğru: Akıl ve düşünme

parmak ısırtan usta oyuncuya, Yunan basınının, “Bizim

gücümüzü geliştiren, onların verimlerini taşıyan doğurgan

oyunumuzu bizden daha iyi oynayan da varmış.” diyerek

güçtür konuşmak. Radyo, televizyon, sinema vs. iletişim

hayranlıklarını açıkça ortaya koyduğu, meslektaşları tara-

alanında ya da derin düşüncenin (felsefe) etkinleşmesi

fından anlatılır. Birbirine tamamen zıt karakterleri büyük

anlamında, kısacası yararlanmasını bilenlerin elinde etkili

bir başarı ile canlandırmış, her rolün aktörü unvanını da-

bir araçtır. Yunus bir şiirinde şöyle der:

Sözünü bilen kişinin / yüzünü ak ede bir söz

Sözü pişirip diyenin / işini sağ ede bir söz

Söz ola kese savaşı / söz ola kestire başı

Söz ola ağulu aşı / balıla yağ ede bir söz


ima korumuştur. “Damdaki Kemancı” oyunundaki “Tevye Efendi” rolüyle de sanat hayatının doruğuna çıkmıştır. Kral Lear gibi zor bir rolün altından kolayca kalkan ünlü sanatçı, “Mançalı Adam (Don Kişot), My Fair Lady” gibi oyunlarla da tiyatro dünyasına adını altın harflerle yazdırmıştır.

daha çok durulmuştur?

söylenemez?


B) Tanımlama yapılmıştır.

C) Bir konu üzerinde odaklanma söz konusudur.

D) Düşünce, alıntıyla güçlendirilmiştir.

E) Kişisel görüşe yer verilmemiştir.

Bu paragrafta sözü edilen kişinin hangi yönü üzerinde

A) İç dünyası

B) Seyirciyle ilişkisi

C) Yurt dışında kendisinden söz ettirmesi

D) Mesleğindeki başarısı

E) Günlük yaşamı

8.

Sözcüklerin hayatımızdaki anlamı çok büyük ama bu sözcükleri biçimlendiren konuşma yeteneğimizdir. Bizi, düşünebilen ve ifade edebilen canlılar olarak hayvanlardan ayıran yegâne unsur konuşma yeteneğimizdir. Kişilik kazanmamızın; duygu, düşünce ve düşsel yeteneklerimizi

11


geliştirmenin en etkin yoludur konuşabilmek. Akıl ve gönlü bir eden düşüncenin doğru sözcüklerle doğru zamanda

6.

Hep bir şeylere geç kalıyoruz hayatta. Sonra da keşke di-

dakine sunulması “biz”i anlatır.

yoruz. Keşke onu dinleseydim ya da keşke onu kırmasaydım. Bu keşkeler sürüp gidiyor hayatımız boyu, bazen ba-

borcumuz kalıyor. Hani hiç yanlış yapmasak… Bir daha geriye bakıp keşke demek zorunda kalmasak… Ama o zaman hayattan bir tat eksik kalmaz mı? Çoğumuzun “Eksik

A) Sözcüklerin konuşma yeteneğimizle biçim kazandığına

B) Bizi diğer varlıklardan ayıran tek özelliğin konuşma yeteneği olduğuna

olsun!” dediği o renk olmadan hayat biraz anlamsızlaşmaz mı?


bamıza, annemize, evlatlarımıza ve sevdiklerimize gönül

C) Konuşmanın kişilik kazanmamızın en etkin yolu olduğuna

Bu paragrafın teması aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özlem

B) Pişmanlık

D) Düşüncelerimizin akıl ve gönlün ortak ürünü olduğuna

C) Paylaşmak

D) Kararsızlık

E) Sözün özünün söyleniş biçiminden ve zamanından

E) Sevgi

daha önemli olduğuna

ünite

12

buluşup en etkili şekilde ve en yüksek seviyede karşınız-

PARAGRAF 9.

Müzik; sesleri melodi, armoni gibi biçimlerle düzenleme

4

ÜNİTE TESTİ

11. Dost, hayatın hediyesidir. Aramakla bulunmaz, şans işidir

sanatıdır. Armonik ve melodik özellikleri bakımından far-

ama kıymetini bilmeden de olmaz. Dostların yaşlanır. Sen

kında olmadan zihnimizi günlük yoğunluktan kopararak

yaşlanırsın. Beraber değişirsin. Dostluklarla aynı kalan

çok uzak diyarlara yolculuğa çıkarır. Her müzik türü farklı

yoktur. Bu yollarda, kâh hızlı kâh yavaş ama sonunda piş-

hissedişler yaratır doğal olarak. Kimisi ise yaratılmış ola-

meyen yoktur. Dost, insanı alır ellerine; bir hamur parçası

rak sunulur. Sözlü parçalar, sözleri itibariyle size istediği

gibi yoğurur. Bir bakmışsın, değişmişsin. Bir bakmışsın,

mesajı verdirir. Mesela bir hasret türküsü, ceylan gözlü

aynı konuşmuyor, aynı düşünmüyor, dünyaya eski gözler-

bir yâri ve sılayı hatırlatır. Klasik müzik bunlardan farklı-

le bakmıyorsun. Şaşırırsın. Ne vakit, nasıl oldu da değiştin

dır. Bütününde söz barındırmadığı için hikâyesini sadece

böyle, anlayamazsın. Dost, en fakir ruhu bile zenginleştirir.

müzikle anlatır. Bu nedenle de yeni bir dil keşfediyormuş-

Dost aynadır. Senin aynandır. Ruhunun en saklı köşelerini

sunuz gibi hayal gücüne sonuna kadar açıktır.

sana yansıtandır.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi anlatılmamıştır?

A) Müziğin işlevi

B) Müziğin tanımı

C) Müziğin türleri arasındaki fark

D) Müziğin dinleyen üzerindeki etkisi

E) Müziğin ortaya çıkışı


A) Değeri bilinmeden dost edinilmediğine

B) Kişinin zamanla dostunun alışkanlıklarını kazandığına

C) Özveri olmadan dostluğun gelişmeyeceğine

D) Kişinin dostunda kendi özelliklerini bulabileceğine

E) Dostun hissettirmeden kişiyi kendisine benzettiğine

12. Türkiye’de son dönemde edebiyat dünyası dikkat çekecek ölçüde gelişti ve çeşitlendi. Yayınevi sayısı arttı. Basılan kitap sayısı ve çeşidi katlandı. Hem romanda hem kısa öyküde hem inceleme-araştırma kitaplarında bu zengin-

10. Biri, bir şeyi üretirken çok etkileniyor ve ruhunda kıpırdan-

leşme devam etti. Yeni yazarlar doğdu. Çizgi roman ve

malar oluşuyorsa, aynı türden etkilenmeleri üretilen o şeyi

çocuk kitapları gibi alanlara, hiç olmadığı kadar, okuyu-

izleyenler de duyumsuyorsa onları böylesi etkileyen bu

cunun ilgisi arttı. Genişleyen ve katmerlenen bu ortamda

şey sanattır. Üreten kişi de sanatkâr... Etkilemenin dere-

yazarlığın her kademesinden insana kapı açıldı. Kısacası

cesi ise sanatçının yaratıcılığının ve sanatın mükemmel-

sahnedeki aktörler çoğaldı. Nicelik artarken nitelik düştü

liğinin ölçüsüdür. Bütün sanat eserleri, bizde bir iz bırakır.

mü? Çok sık dile getirilen bir eleştiri, kitap sayısındaki ar-

Büyük eserler, insanları derinden etkilerken küçük eserler

tışın beraberinde niteliksel bir düşüş getirdiği yolunda. An-

de kendisi kadar bir iz bırakır bizde.

cak kanımca bu aceleci bir saptama. Basılan her kitabın

aynı nitelikte olmasını bekleyemeyiz. Keza hep aynı türde

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilme-

kitapların basılmasını da isteyemeyiz.

miştir?

A) Kişilerin kendi ilgi alanlarına göre sanattan etkilendik-

miştir?

lerine

B) Sanat eserinin, hem üreticisine hem izleyenine haz verdiğine

5

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisi dile getirilme-

A) Edebiyatımızın zenginleşme sürecini yaşadığı

B) Bazı kitaplara olan ilginin eskisinden daha çok olduğu

C) Etkileme niteliğinin eserin üstünlüğüne göre değiştiğine

C) Her aşamadaki yazar için iş ortamı oluştuğu

D) Büyük veya küçük her sanat eserinin izleyiciyi az çok

D) Edebiyatımızda nitelik kaybının söz konusu olmadığı

E) Son dönemde yazılan bütün kitapların birbirine benze-

etkilediğine

E) Sanatçının kendi eserinden etkilendiğine

diği

13

A. Aşağıdaki boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. 1.

Paragrafta asıl vurgulanmak istenen, okuyucunun öncelikle kavraması istenen düşünceye ---------------- denir.

2.

Yazarın düşüncelerini genellikle nesnel bir anlatımla verdiği ve daha çok makale türündeki yazılarda başvurulan anlatıma ------------- denir.

3.

------------, yazarın düşüncelerini inandırıcı hâle getirmek için kendisiyle aynı düşüncede olan birinin sözüne yer vermesidir.

4.

Paragrafın ana düşüncesi, ------------ yakından ilgilidir; paragrafın neyi anlattığını bilmeden yazarın vermek istediği ana düşünceyi bilemeyiz.

5.

Paragraftaki bütün yargılardan, örneklerden ve diğer ayrıntılardan varılan her tür sonuca ------------denir.

6.

Paragrafın konusundan farklı bir konuyu işleyen ya da anlamca ilgili iki cümlenin arasına giren cümle paragrafta ----------------.

B. Aşağıdaki paragraflarda ağır basan anlatım biçimlerini boş bırakılan yere yazınız. 1.

Masanın üstünde yuvarlak bir toprak saksı içinde mor bir çiçek vardı. Saksıdan dışarıya su sızmış, saksının çevresi hafif çim tutmuştu. Çiçeğin dalları sapasağlamdı ama yaprakları sahiplerini arıyor gibi mahzun duruyordu.

------------------Anlatım

2.

Tiyatro, halkın düzeyine inmek zorunda derseniz size katılmam. Halkın tiyatrodan anlayacağı bir düzeye çıkması gerekir. Asıl tehlikeli olan da bu düzeye çıkma sürecinin sonuna kadar beklenmemesi ve geçiş dönemi bahanesiyle tiyatronun kendi düzeyinden taviz vermesidir. Halk genellikle tembeldir. Bir kez tiyatroyu kendisine yaklaşıyor gördü mü tiyatro yanına kadar gelsin diye yerinde sayar.

---------------Anlatım

3.

Bir çocuk elindeki balonunu kaçırdı. Balon uçtu, uçtu; tam önünde iğneli çam yapraklarına değince patladı. Patlama sesi ile irkildi. Havaya, şehrin alışık olmadığı muhacir bir koku yayıldı. Çocuğa baktı. Bir eli babasının güvenli avuçlarında, diğer eli patlayan balonuna uzanmış; boşlukta ağlıyordu. Belki hasta, köyden yeni gelmişler, muayene olacak. Hastalığını azıcık unutsun diye balon almışlar. ----------------Anlatım

4.

Ömer Seyfettin, hikâyelerini temiz bir İstanbul Türkçesiyle yazmıştır. Cümlelerinde çok az yabancı kelime vardır. Hikâyeleri, konusunu tarihten, anılarından ve güncel hayattan almaktadır. Ancak konusu ne olursa olsun hikâyeleyiş biçimi okuyucunun ilgisini çekecek türdendir. Bunun için bugün de hikâyeleri okunmaktadır.

-----------------Anlatım

Cevaplar A. 1. ana düşünce

2. açıklama

3. Tanık gösterme

4. konusuyla

5. yardımcı düşünce

6. anlam akışını bozar

2. Tartışmacı

3. Öyküleyici

B. 1. Betimleyici

4. Açıklayıcı

ünite

14

D 1.

Paragrafın giriş cümlesi “ama, çünkü” vb. bir bağlaçla başlayabilir.

2.

Başlık, paragrafın konusu hakkında bir görüş oluşturacak kelimelerden oluşmalıdır.

3.

Bir paragrafta bir ana düşünce vardır ancak birden çok yardımcı düşünce bulunabilir.

4.

Açıklayıcı anlatımda genellikle öznel yargılar kullanılır.

5.

Paragrafın ana düşüncesi ilk veya son cümlede olabileceği gibi paragrafın bütününe de yayılmış olabilir.

6.

Yazarın görüşünü desteklemek amacıyla alıntı söze yer vermesine örnekleme denir.

7.

Paragraf tamamlamada boşluğa getirilecek cümlenin paragrafı biçim ve öz bakımından tamamlaması

Y

gerekir. 8.

Paragrafın giriş cümlesinde cümleyi daha sonraki bir cümleye bağlayacak ayrıntı bulunmaz.

9.

Paragrafta kullanılacak anlatım türünün seçilmesinde, işlenecek konu da dikkate alınır.

10.

Fantastik anlatımda gerçeküstü ayrıntılara yer verilmez.

11.

Paragrafın konusundan farklı bir konuyu işleyen cümle anlam akışını bozar.

12.

İki paragrafa bölmede metinlerin konusu dikkate alınmaz.

13.

Yardımcı düşünce, paragrafta anlatılanlardan varılan her tür sonuçtur.

14.

Bir paragrafta sadece bir anlatım türünden yararlanılabilir.

15.

Betimleme, bir olayın yer, kişi ve zaman unsurlarıyla anlatılmasıdır.

15

Cevaplar 1. Y

5

2. D

3. D

4. Y

5. D

6. Y

7. D

8. Y

9. D

10. Y

11. D

12. Y

13. D

14. Y

15. Y

11. fasikül

İSİ G L İ B S SE

ÖĞRETEN TEST

1

SES BİLGİSİ 1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesine örnek yoktur?

A) Yalnız sizin için kitap almış.

B) Haftanın filmine gitmek istiyor.

C) Bu diziyi birlikte seyretmeliyiz.

birleşik fiil oluşturduklarında ikinci hece-

D) Ayrılık üzerine bir türkü söyledi.

deki dar ünlü düşer.

E) Aklına gelenleri anlatmaya çalışıyor.

Asılları tek heceli olup Türkçede iki heceli kullanılan kelimelere ünlüyle başlayan ekler getirildiğinde ya da bu kelimelerle “etmek eylemek, olmak” yardımcı fiilleri

Ünlü daralması “e/a” ünlüsünün “ı, i, u, ü” ünlülerine dönüşmesidir. “-yor” ekini alan eylemler emir kipinde okunduğunda onlarda ünlü daralmasının olup olmadığı kolayca anlaşılır.

2.

I. Ödevini kimseden yardım almadan yapıyor.

II. Arkadaşlarıyla her hafta sinemaya gidiyor.

III. Daha çok macera filmleri izliyor.

IV. Kendisi de bazı dizilerde oynuyor.

V. Resim sanatının inceliklerini biliyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde ünlü daralması vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

Ünsüz benzeşmesi, “ç,f, h, k, p, s, ş, t” ünsüzlerinden sonra gelen “c,d,g” ünsüzlerinin “ç,t,k”ye dönüşmesidir.

3.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi) yoktur?

2

A) Keskin bir bahar kokusu uğradı pencereme

B) Bacalar tütmekte yakından uzaktan

C) Ve şehir sabah akşam bu gürültüdür

D) Büyükçe bir anı anlatacaksın çocukluğuna dair

E) At koşturduğun bayırlar şimdi mahzun

4.

(I) Sabahleyin iskeleye gündüz gözüyle baktık. (II) Sevincimi anlatmam,

Ünsüz yumuşaması, “ç,k,p,t” ünsüzlerin-

o kadar zor ki… (III) Yürek diriliği veriyordu bana deniz. (IV) Kitabımı açıp

den sonra bir ünlü geldiğinde bu ünsüz-

bir taşın üzerine oturdum. (V) Anneme okuyacağım şiirleri, inanılması zor

lerin “b,c,d,g,ğ” ye dönüşmesidir.

ama denize okudum.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV. E) V.

ünite

11


SES BİLGİSİ

KONU TESTİ

1.

Sen en güzel çiçekleri açacaksın tomurcuk

5.

Ekmek dizimde,

Uçuşan yaz böceklerinin gümüşten halesinde

Yıldızlar uzakta, ta uzakta

Küçük bebekleriyle oynayan sarışın çocuk

Ekmek yiyorum yıldızlara bakarak

Seni isteyecek ıhlamurların gölgesinde

Öyle dalmışım ki sormayın

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

Bazen şaşırıp ekmek yerine

A) Ünlü düşmesi

B) Ünsüz yumuşaması

Yıldız yiyorum...

C) Kaynaştırma ünsüzü

D) Ünsüz sertleşmesi

Bu dizelerde aşağıdakilerin hangisinde verilenler vardır?

A) Ünsüz düşmesi - ünlü düşmesi

B) Ünsüz yumuşaması - ünlü daralması

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir kelime yapım eki

C) Kaynaştırma ünsüzü - ünsüz düşmesi

alırken ikinci hecesindeki ünlü düşmüştür?

D) Ünsüz sertleşmesi - ünlü daralması

A) Çocuklar arasında kesinlikle ayrım yapmaz.

E) Ünlü daralması - ünlü değişmesi

B) Alnında kocaman bir yara izi vardı.

C) Annesinden kalan bileziği kaybetmişti.

D) Küçük ve harap bir kasabada yaşıyordu.

E) Oğluna yazdığı şiirleri kimseye okumamıştı.

2.

3.

E) Ulama

Yıldızlı Soru 1

Seni düşünürken

Bir erik ağacı tepeden tırnağa dona

Deliler gibi dönmeye başlar

Döndükçe yumak yumak çözülür

nın anlayabileceği bir şey değildir, diyordu.

Çözüldükçe ufalır, küçülür

Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangisi yok-

Bu dizelerde aşağıdaki ses olay larından hangisine yer verilmemiştir?

Bilerek gezenin duyduğu coşku, dünyayı taş toprak saya-

tur?

A) Ünsüz düşmesi




E) Büyük ünlü uyumuna uymayan kelime

4.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünsüz düşmesi vardır?

6

1

nır

A) Ünsüz düşmesi C) Ünlü daralması

B) Ünsüz yumuşaması D) Ünsüz sertleşmesi E) Ulama

3

6.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü türemesine örnek vardır?

A) Bilmem yarın ne aksettirir benden bu sular

A) Kentliler geldiler mor güneşlerden.

B) Aklından zoru var kimisinin, merhamet ister

B) Özleyen bir bakıştadır her akşam.

C) Eksilmez etrafta yeşillik

C) Saatler çabucak akar tik taksız bir zamanda.

D) Bu kubbenin maviliği devam eder

D) Hissetti o hâli, sessiz sedasız kaldı ama.

E) Sensiz doğan günü neyleyim

E) Daracık bir bahçeye sıkışıp kalmıştı bir sürü karanfil.

7.

1

SES BİLGİSİ

“p, ç, t, k” ünsüzlerinden sonra bir ünlü geldiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g, ğ”ye dönüşür. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu kurala uymayan bir

kelime vardır?

A) Bir kuş, kanadını arıyor gökyüzünde

B) Git dedim, kavgamızdan kalanları da al

C) Bir şey, bir şeyin içine hapsedilmiştir

D) Acıyı dolduruyor ustalar mermer sütunlara

E) Küçücük evlerinde incecik bacaklar dolaşır

8.

Seslenir seni bana yakın uzak,

Yeryüzü mavisinden gökyüzü yeşiline,

Tutsak uluslar var ya, geceler boyu

Onlar için,

Yitik özgürlükler için,

Türkçe haykırmak


A) Ünlü değişmesi




11


E) Ulama

4

9.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünlü daralmasına ör-

10. Hesapladık yıldızların uzaklığını

Orta Asya’dan konuştuk

Laf kıtlığında

Birlikte neler düşünmedik

Burnumuzun dibindekini görmeden


A) Ünsüz sertleşmesi



D) Ünlü düşmesi

E) Ünsüz düşmesi

11. Boyuna kuruyorum saatimi

Getirdiğin portakalları yiyorum

Sana beğendirmek zorundayım kendimi

Bilmiyorsun direnmek zorundayım

Utanırım karşında ölmekten


A) Ünlü daralması



D) Ünlü düşmesi

E) Ünsüz sertleşmesi

12. Aşağıdaki

dizelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü

yoktur?

nek vardır?

A) Rüzgâr istiyorum ben ruhumun güllerine

A) Ovanın sesini ağaçlar hiç işitmez

B) Yaprak kokularında akşamı duyuyorum

B) Ona yaban gülü ismi konmuş nedense

C) Bir soluk gelmekte karşı gezegenlerden

C) Çok gerilerde kalmış çıktığım liman

D) Aşkla kımıldayan küçücük ışıklar uçuşur içimde yön yön

D) Baktım ki deniz her dalgasıyla düşman

E) Öğreniyoruz geçmişe dair bir küçük hikâye

E) Dayandım aşk ile yürüttüm gemiyi

ünite

KONU TESTİ

SES BİLGİSİ 13. Bazı birleşik kelimelerin oluşumunda ünlü düşmesi görü-

16. Aşağıdaki

KONU TESTİ

cümlelerin hangisinde bir kelimede hem

ünlü düşmesi hem ünlü daralması vardır?

lür.

1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala örnek yoktur?

A) Sana nasıl bir araba alalım?

B) Neden kahvaltı yapmadan gittin?

C) Şiirlerini niçin dergimize göndermedin?

D) Açık öğretime kaydolmak için acele ediyordu.

E) Biraz daha güçlü olsa çemberi çevirebilir.

A) Bir dere kıyısında türkü söylediğim günleri özlüyorum.

B) Zamanın bana verdiği fırsatlarla oynuyorum bankacı misali.

C) Aldırmıyor gönlüm senin anlattığın can sıkıcı hikâyelere.

D) Film kahramanlarına benzetiyordu çocuklar kendilerini.

E) Sararıyor annelerin yüzleri savaşa dair anlatılan hikâyelerle.

14. Zorumuz ne, insan kardeşlerim

I

Amacınız kökümüzü kurutmaksa II

17. Özgürlük şarkısıdır söylenen Volga boylarında

III

Yetmiyor mu tayfunlar, taşkınlar IV

V

I

Ne Taif’tesin, ne Magosa zindanında Yalnız namı kalmıştır kaleme alanın

Bunca aç, bunca sayrı, kırım, kıyım

Bu dizelerde numaralanmış kelimelerle ilgili olarak


II

“Vatan Kasidesi”ni

III

A) I. kelime büyük ünlü uyumuna uymamaktadır.

Seviyoruz her zamandan fazla Fikret’i

B) II. kelimede ünsüz yumuşaması vardır.

Yeni anlaşıldı manası “Millet Şarkısı”nın

C) III. kelimede ünsüz yumuşamasına aykırılık söz konusudur.

D) IV. kelimede ünlü daralması vardır.

E) V. kelimede herhangi bir ses olayı yoktur.

IV

V

Bu dizelerde numaralanmış kelimelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5

15. Karanlığa sevgiyle baktığım gece gördüm

6

18. Küçücük bir el değmiş bu çiçeğe.

Hâlâ o güven sevinciyle bekliyor gönlüm



A) Bir duman yükseldi yanan evlerden göklere.


B) Bağrına taş basıp aylarca gözledi asker yolunu.

C) Ünsüz ikizleşmesi

C) Çocukluğumuzu taşıdığımızı zannediyorduk sırtımızda.

D) Ünlü düşmesi

D) İncecik bir telle bağlamıştı gülleri birbirine.

E) Ünsüz sertleşmesi

E) Uçacak gibi duruyordu bıçaklanmış, yaralı uçurtmalar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümledeki altı çizili kelimede görülen ses olayı vardır?

ÜNİTE TESTİ

SES BİLGİSİ

1

Aşağıdaki dizelerden hangisinde ünsüz yumuşaması

1.

4.

yoktur?

olabilir.

A) Alaylı alkışlar ardından

Müşkülü yenmeye bir ömür yetmez

C) Kuş olsan uçsan da gene kâr etmez

Arasan konacak dal bulamazsın

D) Bir adama mavi intikamlar verdim

Damarlarımda bendini kazmakta Nil

Aşağıdaki kelimelerden hangisine ünlüyle başlayan

2.

A) Yoğun kara rağmen hızla ilerledik.

B) Çağrımızı duymadığından bize katılmadı.

C) Çevresinde başarılı doktorlar da vardı.

D) Arkadaşlarının boynuna sevinçle sarıldı.

E) Atatürk devrimleri hakkında bilgi verdi.

5.

Türkçe kelime köklerinde ses olayları görülebilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala örnek yok-

Kumaş aldım karşılığında

E) Durul ey acım

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala örnek yoktur?

Ovalar gibi saçlarınla

B) Ektiğin tohumlar bir türlü bitmez

Bazı kelimeler yapım eki alırken onlarda hece düşmesi

tur?

A) İstanbul’a gideli buralara uğramadı.

B) Sana şehir müzesiyle ilgili soru soracak.

C) Bizden birkaç öykü kitabı istiyordu.

D) Diyelim ki siz de bir mimarsınız.

E) Babası, oyunlarla ilgili bir eser verdi.

6.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü

bir ek getirildiğinde son ünsüzü yumuşar? A) Büst

B) Küp

D) Borç

C) Merak

yoktur?

E) Suç

11


6

A) Oyuncular, sahneye ikişer ikişer çıktılar.

B) Çivi yazısıyla ilgili bir makale okumuştum.

C) Artık daha hüzünlüyüm diyordu bir yaşlı şair.

D) Elma şekeri avutmazdı zamanı bilen çocukları.

E) Onu ilk kez bir sergide resim beğenirken gördüm.

7.

(I) Akşam saatlerinde ulaşabildi İstanbul’a. (II) Yorgun-

3.

Tam otların sarardığı zamanlar

Yere yüzükoyun uzanıyorum

Toprakta bir telaş, bir telaş

Karıncalar öteden beri dostum




C) Ünsüz sertleşmesi

kelimede hem ünsüz yumuşaması hem ünsüz sertleş-

D) Ünlü düşmesi

mesi vardır?

E) Ünsüz yumuşamasına uymayan kelime

A) I.

luğunu saklamaya çalışan, yoksul bir oyuncu gibiydi. (III) Acıkmıştı ama bunu bile kimseye söyleyemedi. (IV) Şiir kitaplarını alıp odasına çekilmişti. (V) Hayata dair bildiği her şey o akşam, onun için yalnız şiirdi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

SES BİLGİSİ 8.

Bazı kelimeler, pekiştirilirken araya bir ünlü girer.

11. Lambayı söndürüp damları sıyırtarak

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala örnek yok-

Uçuyoruz sokak arası kentte yetmedi mi

Pabuçlarımız bir örnek gözlerimiz kestane rengi

Alnımızda o çizgi




C) Ünsüz sertleşmesi (benzeşmesi)

D) Ünlü düşmesi

E) Ulama

tur?

A) Yapayalnız kalmıştı kalabalık sokaklarda.

B) Çepeçevre kuşattılar savaşçılar kaleleri.

C) Güpegündüz kaybolmuştu çocuklar Kayseri’de.

D) Sapasağlam söğüt ağaçları da o fırtınada devrildi.

E) Masmavi denizin üzerinde beyaz kayıklar dolaşıyordu.

9.

ÜNİTE TESTİ

Türkçede “b” ünsüzünden önce gelen “n” sesi “m”ye dönüşür.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna uymayan bir kelime yoktur?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymayan bir kelime vardır?

A) Palmiye ağaçlarına süsler asmışlardı.

A) İstanbul’la ilgili şiirleri bir araya getiriyordu.

B) Selânik’te bir Fransız okuluna gidecekti.

B) Çocuklar çember çevirip oynuyorlardı sokaklarda.

C) Yeni dostlar edinmek için acele etmiyordu.

C) Çarşamba gününden beri aynı proje üzerine çalışıyor.

D) Padişahın doktoruyla tanışan bir hekim bulacaktı.

D) Sümbüllerin sarardığı günlerde gelmişti buralara.

E) Sarayla alakalı biriyle yakın olmak istemezdi.

E) Tembel öğrencilere yönelik bir rehberlik programı geliştirdi.

13. Sen en güzel çiçekleri açacaksın tomurcuk

10. Tam otların sarardığı zamanlar

Küçük bebekleri ile oynayan sarışın çocuk

Seni isteyecek ıhlamurların gölgesinde

Bu dizelerdeki kaç kelimede kaynaştırma ünsüzü var-

A) 2

C) 4

D) 5

E) 6

14. Yıllardır yurt dışında yaşıyor.

III

IV

V

Bu dizelerde numaralanmış yerlerin hangilerinde ula-

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

Bu cümledeki altı çizili kelimede bulunan ses olayı aşağıdaki cümlelerin hangisinde yoktur?

Karıncalar öteden beri dostum

B) 3

II

ma yoktur?

dır?

Toprakta bir telâş, bir telâş

Uçuşan yaz böceklerinin gümüşten halesinde

Yere yüzükoyun uzanıyorum

I

6

1

C) II. ve III.

E) III. ve V.

A) Hastanenin loş odalarında hastalar inliyordu.

B) İnsan, bir yaştan sonra gerçekten çocuklaşıyor.

C) Bu antoloji ne yazık ki divan şiirlerini kapsamıyor.

D) Yiyeceğini yanına alıp göreve öyle gidiyormuş.

E) Bu kasabada bütün gençler güvercin besliyor.

7

ÜNİTE TESTİ

1

SES BİLGİSİ

15. Seyrediyor ruhum kar balkonlarından

İnsanın göresi olmaz manzarayı

Ve aklın o uçsuz bucaksız sarayı

Yıkılıyor... Duygu bir kartal hızıyla

Fırlıyor engine sevinç avazıyla





D) Ünlü düşmesi

E) Kaynaştırma ünsüzü

18. Aşağıdaki

geldiğinde onun son ünsüzü yumuşamaz?

A) Bulut

A) Öğrencilerimi getirin, getirin buraya

B) En güzellerini saymadım çiçeklerin

C) Benim balonlarım olmadı hiçbir zaman

D) Analar yaslar başını toprağın derdine

E) Gözümün biri söndü kör oldum

C) Dert

E) Söğüt

dizelerin hangisinde bir kelimede birden

çok kaynaştırma ünsüzü vardır? A) Kalbimin o kadar sevdiği o gülü

uymayan bir kelime vardır?

B) Umut

D) Dört

19. Aşağıdaki

16. Aşağıdaki dizelerin hangisinde küçük ünlü uyumuna

kelimelerden hangisinden sonra bir ünlü

B) Bir makine sesiyle işleyen kalbi

Önünde köpürüp şahlanmada engin

D) Ağrı’ya eş yüce bir dağ yok içimde

Alıp gezdirsin onu bir gemi gibi

C) Rüzgârlar başladı. Sonsuzluk gemisi

Ölüm ötesinin mutlu tahayyülü

Ne kadar cüceyim dert ve sevincimde!

E) Öyle kolaydı ki yaşıyorum demek

Soframıza konmuş bu doyulmaz yemek

11


8

17. Bazı kelimeler ek alırken veya başka bir kelime ile birleşirken sonlarındaki ünsüz tekrarlanır. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu kurala örnek yoktur?

A) Her şeyi zıddıyla açıklamak istiyordu.

B) Onu Torosların ıssız bir kasabasına atmışlardı.

C) Yeni bir göreve verilmeyi nedense reddetmişti.

D) İçindeki hissi bizimle paylaşmak istemediğini bilmiyorduk.

E) Sorunlarını halletmek için onlardan zaman istemişti.

20. Aşağıdaki

dizelerin hangisinde ünsüz yumuşaması

yoktur?

A) Gitmem, düşünerek geri döneceğim günü

B) Benim o gün yüreğimde solar bütün duygular

C) Saçları ağarmıştı kadınların henüz kırkı bulmayan

D) Gecikmişti dört gözle beklediği bol güneşli gün

E) İnsan bir yanınca Kerem misali yanmalı

ünite

SES BİLGİSİ 1.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünsüz benzeşmesi

4.

(sertleşmesi) yoktur?

A) Koştu, dünya güzelinin çıktı yanına

B) Yine aşkın bir şimşeği çarptı canına

C) Kimimiz çiftçiyiz tohum ekeriz

D) Coşkun nehirlerin selleri kalmış

E) Meğer eksik görmüş de bu bensiz meclisi

2.

Bekliyordum, onunla barışacaktım

Bugün belki içinize karışacaktım

Gözyaşları çoğalınca dayanamadım

Kadın gibi hüngür hüngür ben de ağladım





D) Ulama

E) Kaynaştırma

3.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünsüz yumuşaması

2

ÜNİTE TESTİ

Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünlüyle başlayan bir ek aldığı hâlde son ünsüzü yumuşamayan bir kelime vardır?

A) Taramış zülfünü, açmış aynını

B) Eridi karlar da kalmadı tadım

C) Dere suyu gibi çağlayıp akma

D) Siyah saçını tarar da övünür

E) Güle bülbül konmuş, eder avaze

5.

(I) Beslediği keçilerden biri bir sabah ansızın ölmüştü. (II) İçi sızlıyordu ama bir keçi için ağlamak da olmazdı ki… (III) Nehrin kıyısında bir serseri gibi yol alıyordu. (IV) Biraz ilerleyip bir hana kadar geldi. (V) Hanın yaşlı bekçisi onu kapıda karşıladı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

yoktur?

A) Herkes sevdiğin deftere yazıyor

6

Al karanfil takmış sünbül saçına

D) Hayli zaman ilinizden gideli

Kömür gözlüm kıymetin bilene

C) Çekiverdin gücün gücün içine

Sen de beni deftere yaz gelin

6.

Senin gönlün başkasına düştü mü

Var, bunu böylece bil, dedi bana

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala örnek vardır?

A) Çocukları sopayla kovacak kadar duygusuzdu.

B) Gömleğini sabunlu suyla yıkayıp tele asmıştı.

C) Yazarın denemeleriyle makalelerini Türkçeye çevirdik.

D) Kimseyle konuşmadan bir gün boyunca çarşılarda dolaştı.

E) Celladın olurum, kıyarım cana

Üçüncü tekil iyelik ekinden sonra “ile” edat veya bağlacı geldiğinde “i” düşer, araya “y” ünsüzü girer.

B) Yeni bahçenin has gülüsün

9

E) Dilekçeleri daktiloyla yazmak onun göreviymiş.

ÜNİTE TESTİ

7.

SES BİLGİSİ

2

Güneş ufukta ona altın bir çizgi olarak görünmüş. İsmini

10.

I. Her şey bir acının bilincine varmakla başladı.

II. İnsanlar işlerine gider, ben acıya giderim.

nu uzatmak istemiş.

III. Her sayfasında bir kesik şiir vardı defterinin.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlelerde birden çok

IV. Her sayfada ellişer kelimelik bir paragraf vardı.

kelimede vardır?

V. Benim hayatımsa bütün milatların toplamı oldu.


Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde kay-


naştırma ünsüzü yoktur?


A) I.

D) Ünsüz düşmesi

E) Ünlü düşmesi

bir beyaz kâğıda yazıp sana yollamış. Dostun mektubundaki her satırın bir derdi yok edeceğine inanmış. Mektubu-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11. Sıdk ile baktım da güzelin genci

Ağzının içinde dişleri inci

Al Yusuf alması, Aydın turuncu

8.

Uçak gittikçe alçaldı, kanatları neredeyse yere değecekti.

Güzelin kıymatın bilmeli gelin

Bu cümledeki altı çizili kelimede görülen ses olayı





D) Ulama

E) Ünlü düşmesi

aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Kaldırımlar araba parkı işlevi yüklendi şehrimizde.

B) Günümüzde düş kuracak vakti yok insanoğlunun.

C) Büyücek bir köşkün önünde durup arabasını park etti.

D) Savaşları unutup barış şarkıları söylemek istiyorlardı.

E) Biricik kardeşini savaşa kurban vermenin acısını atlatamadı.

10

9.

(I) Coşkularımız yetim kalmadı. (II) Yoksul kâğıtlarımızı onarmıyor artık dizelerimiz. (III) Kurşun geçmez bu cesur yüreklerden. (IV) Suskun geceleri dize getirmez kalem uçları. (V) Hangi büyüyle onarmaktayız kalplerimizi?

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir ses olayı yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

12.

I. Bu ayrılık elbette bir gün son bulur.

II. Küçücekten bir yâr sevdim, yitirdim.

III. Artık sürü korkulacak kadar eksilmiş.

IV. Yaz gelince soğuk pınarlar akar.

V. Safranbolu dolaylarında iki yıl kalmış.

Yukarıdaki numaralanmış cümle ve dizelerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede ünlü düşmesine örnek vardır.

B) II. dizede ünsüz düşmesine örnek vardır.

C) III. dizede herhangi bir ses olayı yoktur.

D) IV. dizede ulama vardır.

E) V. cümlede dudak ünsüzlerinin benzeşmesine aykırı bir kelime vardır.

ünite

11


SES BİLGİSİ

daralması görülmez?

I Gidi rakib, kara kışım, güzümdür

A) Yaşa-

B) Besle-

D) Kolla-

C) Oyna-

E) Sallan-

III

Göze yasak olmaz, gezer, yürürüm

II

Vilayet hünkârın, seyran bizimdir

ÜNİTE TESTİ

16. Aşağıdaki fiillerden hangisine “-yor” eki eklense ünlü

13. Ala gözlü baharımdır, yazımdır

2

IV

V

Bu dizelerde numaralanmış yerlerin hangisinde ulama vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

17. Aşağıdaki dizelerin hangisinde küçük ünlü uyumuna uymayan bir kelime vardır?

14. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde altı çizili kelimede

ünlü türemesi vardır?

A) Azıcık bir yemekle iki gün dayanmıştı.

B) Ağlıyor ama sesini duyuramıyordu.

C) Büyün bozuldu, çırpınman boşuna.

D) Bu sırrı sonsuza kadar saklayamazdı.

E) Yaktım, şiir adına ne karaladımsa o gün.

A) İçime ağır bir taş gibi takıldı bu acı

B) Salonlarda yazılmaz acının ezik romanları

C) Oturup bir ağıt yazmak da bir işe yaramaz

D) Artık iyice belirginleşti yüz çizgilerim

E) Ey sokaklarında nöbet tuttuğum kentler

11

15. Aşağıdaki


hem ünsüz sertleşmesi hem ünsüz yumuşaması var-

18. Aşağıdaki

dır?

6


ünsüz türemesi vardır?

A) Hoşça kal diyorum şimdi her varlığa.

A) Genç konuklar etrafa gülücükler dağıtıyorlardı.

B) Çiğneyip atardı güzelim kelimeleri.

B) Ödül kuruluna başvurarak yarışmadan çekilmişti.

C) Kimseye çektirmediğini ona çektirmişti gurbet.

C) Beşer beşer karşımıza çıkıp gruplarını tanıttılar.

D) Unutur ustalığı insan, acemi ustalar arasında.

D) Gerekçesiz kararlar verdikçe güvenilirliğini yitirdi.

E) Sevincini kapıda bırakıp kaçtı bilinmez uzaklara.

E) Hakkını savunma konusunda kararlı olduğu biliniyor.

1.

“Gizliyor” kelimesinde ünlü daralması ---- (vardır/yoktur).

2.

“Dolap” kelimesi küçük ünlü uyumuna ---- (uyuyor/uymuyor)

3.

“Kaydını sildi.” cümlesinde birden çok ses olayı ---- (vardır/yoktur).

4.

“Ben kimse gelmesin diye bekliyordum” dizesinde ünsüz yumuşaması ---- (vardır/yoktur).

5.

“Onu sana anlattı, sana onu anlattı” dizesinde ünsüz ---- vardır (sertleşmesi/yumuşaması).

6.

“Biricik kiraz ağacımız da kurudu.” cümlesinde ünlü ---- vardır (türemesi/düşmesi/daralması/değişmesi).

7.

“Çocuklar, hıçkırıklarla yardılar geceleri” dizesinde kaynaştırma ünsüzü ---- (vardır/yoktur).

8.

“Alnıma yazılan o hüznün denizinde” dizesinde ünlü ---- vardır (türemesi/düşmesi/daralması/değişmesi).

9.

“Küçüldü tepecikler nokta oldu.” cümlesinde ünsüz ---- vardır (yumuşaması/sertleşmesi/türemesi/düşmesi).

10. “Okuttuğu öğrenciler onu ziyaret ettiler.” cümlesinde altı çizili kelimede hem ünsüz ---- hem ---- vardır. (yumuşaması/sertleşmesi/ türemesi/düşmesi). 11. “Pusula, gidilmesi gereken yönü göstermeli.” cümlesinde altı çizili kelimede kaynaştırma ünsüzü ---- (vardır/yoktur). 12. “Benim heykellerim de benimle kımıldar.” dizesinde ulama ---- (vardır/yoktur). 13. “Çocuklar koçun boynuzundan tutmuşlardı.” cümlesinde ünsüz yumuşamasına aykırı bir kelime---- (vardır/yoktur). 14. “Vaktinde yola çıkmasak yolda kalırız.” cümlesinde altı çizili kelimede ünlü ---- vardır (türemesi/düşmesi).

12 15. “Zan, his, hak” kelimelerine ünlüyle başlayan bir ek getirilirse bu kelimelerde ünsüz ---- olur (yumuşaması/sertleşmesi/türemesi/ düşmesi).

Cevaplar 1. vardır

5. sertleşmesi

9. düşmesi

2. uyuyor

6. türemesi

10. yumuşaması, sertleşmesi 14. düşmesi

3. vardır

7. yoktur

11. vardır

4. yoktur

8. düşmesi

12. yoktur

13. vardır

ünite

15. türemesi

D

1.

Büyük ünlü uyumuna uymayan bir kelimenin Türkçe olmama olasılığı vardır.

2.

“Kat, Zonguldak, sap” kelimelerine ünlüyle başlayan bir ek gelse bu kelimelerin sonundaki ünsüzler yumu-

Y

şar. 3.

“Arabacının ayağı kırıldı.” cümlesinde kaynaştırma ünsüzü vardır.

4.

“Bayrağımız, Marmara’da dalgalanıyordu.” cümlesinde ünsüz yumuşaması vardır.

5.

“Zeytini daldan koparacaksın, diyordu.” cümlesinde kaynaştırma ünsüzü yoktur.

6.

“Seçkin konukları üst kata çıkardılar.” cümlesinde ünsüz sertleşmesi yoktur.

7.

“Yapayalnız” kelimesinde hem ünlü türemesi hem ünlü düşmesi olmuştur.

8.

“Telaştan yüzü mosmor kesilmişti.” cümlesinde hiçbir ses olayı yoktur.

9.

“Hissedileni anlatabilmek yazarlık için önemlidir.” cümlesinde bir kelimede hem ünsüz türemesi hem ünsüz yumuşaması vardır.

10.

Süreksiz sert ünsüzlerle biten özel adlar ünlüyle başlayan bir ek alsalar da sonundaki bu ünsüzler yumuşamaz.

11.

“Tembel, çember, dolambaç” kelimelerinde dudak ünsüzlerinin benzeşmesi vardır.

12.

“Arada boynunu büküyor, sesini yükselterek bir şeyler anlatıyordu.” cümlesinde ünlü düşmesi, kaynaştırma ünsüzü, ünsüz düşmesi ve ünlü daralması ses olayları vardır.

13

13.

“Diyen, yiyecek” kelimelerinde ünlü daralması vardır.

14.

Türkçe bir kelimede düz ünlüden sonra dar yuvarlak ünlü gelebilir.

15.

“Bu yaşam tarzı, bize göre değil.” cümlesinde bir ses olayı yoktur.

Cevaplar 1. D

6

2. Y

3. D

4. D

5. D

6. Y

7. D

8. Y

9. D

10. D

11. D

12. Y

13. D

14. Y

15. D

1.

Aklıyor

2.

Besledi

3.

Şaşkın

4.

Halletmiş

5.

Ardımızda

6.

Cambaz

7.

Güpegündüz

8.

İnancı

9.

Çevrede

10.

Durmuyor

11.

Gençlikte

12.

İnatçı

13.

Yardım eden

14.

Kıvrım

15.

Affı

a) Ünlü düşmesi

b) Ünsüz sertleşmesi

c) Ünsüz türemesi

d) Ünsüz yumuşaması

e) Ünlü türemesi

f) Ünsüz düşmesi

g) Ünlü daralması

14

h) Dudak ünsüzlerinin benzeşmesi

1. g

2. a

3. b

4. c

5. d

6. h

7. e

8. d

9. a

10. g

11. b

12. b

13. d

14. a

15. c

ünite

Cevaplar

1.

“Kalamış İskelesi’ne vardığımızda bekçinin gecikenleri karşılamadığını duyduk.” cümlesinde ünsüz yumuşamasının görüldüğü kelimeleri yazınız.

2.

“Çocuklar, toplanıyor, bağrışıyor, oynuyor, oyalanıyor, kapışıyor, ağlıyor, gülüyor bu sokaklarda.”

Bu cümlede ünlü daralmasının görüldüğü fiillerin altını çiziniz.

3.

“Yurduma yaklaştıkça barıştan yana umudum artıyor, kendimi savaştan kurtulmuş bir eski esir gibi hissediyordum.”

Bu cümlede altı çizili kelimelerde görülen ses olaylarını yazınız.

4.

Yılmadan ben bana beni anlattım

Günahı tövbeyle yıkayıp attım

Ebed kapısında ölümü tattım

Kefene sarıldım doğmadan önce

Bu dizelerde ünsüz sertleşmesinin görüldüğü kelimelerin altını çiziniz.

15

6

5.

“Şehre vapurla dönen askerlerin ismini yazmış, kaydını tutmuşlar.”

Bu cümlede ünlü düşmesinin görüldüğü kelimeleri yazınız.

6.

Sevdim, sevgiliye giden yol uzun

Şerbetini içtim ateşin, buzun

Bazen girdabına düştüm sonsuzun

Çok öldüm-dirildim doğmadan önce.

Bu dizelerde büyük ünlü uyumuna uymayan kelimeleri yazınız.

12. fasikül

IV

A M A L A T E NOK

ALLAR R U K YAZIMTLERİ İŞARE uralları tleri K m ı z a Y a İşare m a l a t Nok

ÖĞRETEN TEST

1

AMA İŞARETLERİ

YAZIM KURALLARI VE NOKTAL Yazım Kuralları

Yabancı kökenli kelimeler iki ünsüzle başlayabilir. Bu tür kelimeler, Türkçe bir cümle içinde yazılırken ünsüzlerinin arasına ünlü girmez.

1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) İnsanın dıramını sanatsal çerçeve içinde işlemek gerekir.

B) Sürekli spor yapanların geç yaşlandığı söylenmektedir.

C) Teknik direktörümüz, bize üç gün izin vereceğini söyledi.

D) Voleybol maçlarını izlemek isteyenlerin bilet almasına gerek yoktu.

E) Trajedi ustaları, insanın değişmeyen yönlerinin bulunduğuna inanmışlar.

2.

(I) Kısa öykü, çağımızda daha da önem kazandı. (II) Sait Faik gibi us-

“de/da” bağlacı daima ayrı yazılır ve hiç-

talardan çok sonrada kısa öykü ilgi görmeye devam etti. (III) Bugün bu

bir yerde “te/ta” şeklini almaz. “Bile, dahi”

türde yazılanlar o büyük ustaların yazdıklarından hiç de geride kalmıyor.

kelimelerinin yerini tutan bu bağlaç, cüm-

(IV) Gençler de yaşlılar da okunmaya değer kısa öyküler yazıyor. (V) Bir

leden atıldığında cümle bozulmaz.

de yayınevlerimiz kısa öykü kitapları konusunda daha istekli olsa bu tür daha da ilgi görür.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

yumuşaması olmaz. Sert ünsüzlerden sonra gelen “c, d, g” ünsüzleri sertleşerek “ç, t, k”ye dönüşür.

11


II. Anne şefkadini görmeyen bir çocuktu.

III. Tembellik ettikçe geriliyor ve dışlanıyordu.

IV. Profesyonelliğini öne çıkarıyor ve her yerde öne çıkıyordu.

V. Valilikce çağrılan memurlar gecikmeli de olsa vilayete gitti.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı vardır?

4. Yön ifade eden kelimeler yer adlarının olduğunda veya tek başına bir coğrafi

A) I. ve II.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

Anadolu’nun Batısı da Doğu Anadolu gibi karlar altında olsaydı ya da KaI

II

radeniz’in doğusu Orta Anadolu gibi kıraç olsaydı veya Güneydoğu’nun

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

bölge adı olduğunda büyük harfle başlar, ad tamlamasında tamlanan olarak kulla-

E) V.

I. Zonguldak’a yıllar önce gitmişti.

başında (sıfat tamlamasının tamalayanı)

D) IV.

3.

2

C) III.

III

IV

V

bereketli ovaları bulunmasaydı bu ülkede yine dört mevsim dolaşanlar bulunur muydu?

nıldığında ise küçük harfle başlar.

Bu cümlede numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

Yabancı kökenli bazı kelimelerde ünsüz

B) II.

YAZIM KURALLARI VE NOKTAL

AMA İŞARETLERİ

1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yok-

5.

tur?

B) Açıkcası olayın bu yönünü hiç düşünmemiştim.

C) Gelişdirdiğimiz yöntemi ona da anlattık.

D) Tarihcilerimiz, eski gezi kitaplarını inceliyorlar.

E) Çocukcağız ne yapacağını bilemiyordu.

2.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı var-

KONU TESTİ

Ordu’da tanıklık ettiğimiz güzellikleri adım adım anlattıI

A) Sanatcılarımız toplumsal sorunlarla ilgileniyorlar.

1

Yazım Kuralları

II

III

ğım yazı da dergiye konmamışdı. IV

V

Yukarıdaki numaralanmış sözlerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

dır?

A) Seyehat ettikçe dünyayı daha iyi tanıyacaksınız.

B) Size Sivas’taki tarihî eserleri tanıtabilirim.

C) Sanki hiçbiri daha önce buraya gelmemişti.

D) Sanırım cebindeki para tükenmek üzereydi.

E) Türkçe öğretmenimizi tanımayanlar da vardı.

Yıldızlı Soru 1

3.

I. Ahmet Bey, oğlunun tenbelliğinden yakındı.


II. Son gezimizde Yüzbaşı Tahsin de bizimle beraberdi.

A) Mademki her şeyi biliyorsun, anla

III. Ünlü bir sanat adamı da kanburlaşmıştı, zor yürüyordu.

B) Sen yoksan İstanbul’da yokt u beni

IV. Hepimiz, o akşam Çankaya’da Gazi’nin misafiriydik.

C) İşçiler on dört gündür ölüm oruc unda

V. Muhabirler, düşmanın çembere alındığını bildiriyorlardı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde ya-

t o hâlde. m için. .

D) Hafta sonu için birkaç planımız var. E) Uzun süredir hiçbir şeyle ilgile nem

iyorum.

zım yanlışı vardır?

A) I. ve II.

4.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

3

E) IV. ve V.

(I) Yapıların içi dışı mozayık işlemeliydi. (II) Yapıları gezdikçe şaşkınlığımız artıyordu. (III) Kendimizi tarih öncesine

6.

ait bir yolculukta hissediyorduk. (IV) Arkadaşlarımızın her biri âdeta bir gezi ustasıydı. (V) Onların şaşkın bakışları,

7

dır?

A) Bu ambarlar eskiden buğdayla doldurulurmuş.

du.

B) Bazı semtleri gezemiyeceğimizi söylediler.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ya-

C) “Gezi ve Gezgin” başlıklı yazısı elimize geçmemişti.

D) Ayşe Hanım, çocuklarıyla omuz omuza çalışıyordu.

E) Hatay ilinin tarihiyle ilgili bilgi topluyorduk.

bizim gördüklerimize daha da dikkatli bakmamızı sağlıyor-


zım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

AMA İŞARETLERİ


1

Yazım Kuralları


7.

10. (I) Boyunundaki yara günden güne büyümüştü. (II) Ameli-

dır?

yat olmak zorundaydı. (III) Ama hastaneye yatmak için bile parası yokdu. (IV) Onca tanınmışlığıyla sokakta dilene-

A) Elimizdeki haritaya göre güneye doğru gitmemiz gere-

mezdi ki… (V) Çareyi eski dostlarına sığınmakta bulmuştu

kirdi.

da yine de kınanmıştı.

B) Buralar ilkbaharda da karla kaplı olurmuş.

C) Binanın bazı özellikleri akılımda kalmamış.

D) Kuzeye doğru çıktıkça yeni eserler görecektik.

E) Trene beş dakikada biniveren yolcular mutluydu.

8.

I. Gül bahçeleri bu mevsimde de göz alıcı.

II. Genç bir şair de gezi grubumuza katılmak istiyordu.

III. Söğüdün altında ki ördekler bizi görünce korktu.

IV. Deneme yazarlarıda gülle bülbülü anlatabilir.

V. Ahlakın önemiyle ilgili bir konferansa mı katılacaktınız? Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde ya-

zım yanlışı vardır?

A) I. ve II.

11


B) II. ve III.

D) III. ve IV.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yoktur? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

11. Aksaray’dan Nevşehir’e gidiyorduk; arkadaşlarımız Kayse

I

II

serili’ydi ama yöre hakkında çok az bilgi sahibiydiler, her şeyi III

IV

V

bizden öğreniyorlardı.

Yukarıdaki numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır?

C) II. ve V.

A) I.

E) IV. ve V.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

4

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yok-

12. Aşağıdaki

tur?

cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yok-

tur?

A) Genetiki değiştirilmiş ürünler zararlı olabilir.

A) Başyazarımız yanlız beni aramıştı.

B) Toprakın altında nice bilinmeyen maden vardır.

B) Yalnış yaptığımızın farkında değildik.

C) Büsdün kırılması bir skandala yol açmıştı.

C) Deyirmenciler henüz gelmemişlerdi.

D) Kâğıtın kalitesi, baskı kalitesini de belirler.

D) Traş olmak için bile su bulamamışlardı.

E) Hukukun üstünlüğüne hepimiz inanmak zorundaydık.

E) Orijinal bir çözüm bulmak zorundaydık.

ünite

9.


AMA İŞARETLERİ

13. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde yazım yanlışı var-

16. Aşağıdaki

dır?

Yazım Kuralları

1


dır?

A) Bir süprizle karşılaşabilirdik.

A) Generali GATA’ya sevk etmişlerdi.

B) Koleksiyonumuz oldukça zengindi.

B) TRT’nin sunucularıyla röportaj yaptık.

C) Kooperatif başkanı emekli bir memurdu.

C) AA’nın genç muhabiri uzun bir konuşma yaptı.

D) Eşofmanını giyip sahaya çıkmıştı.

D) TBMM’ne memur olarak atanmak istiyordu.

E) Programımız, gece yarısına doğru bitebilirdi.

E) AİHM’nin kararları hukukçularca tartışılıyor.

14. Aşağıdaki


17. Kılasik

dır?

yazarların antolojilerdeki bazı öyküleri herhangi

I

A) Buraya 3 Haziran 2009 Çarşamba günü geldim.

B) Annem her salı günü pazara gitmeye alışmıştı.

C) Geçen yıl Mayıs ayında Bolu’nun bir köyüne gitmiştik.

D) 2008’deki programımıza Belediye Başkanı Ahmet Demir de katıldı.

KONU TESTİ

E) Sarmaşık Sokağı, Fuadiye Mahallesi’nin en güzel

II

birimizin beyeneceği türden olmayabilir. III

IV

V

Bu cümlede numaralanmış sözlerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

mekânıydı.

5

15. Aşağıdaki


18. Aşağıdaki tur?

tur?

7


A) Kedileri tekir, bir köşede süt içiyordu.

A) Şiir yada mensur şiir okumalısın.

B) Konya ovası, bu yıl yağmura doydu.

B) Tarih kitaplarını okumuyor musunuz?

C) Burada her yıl Cumhuriyet Bayramı kutlanır.

C) Sizi Mehmet’mi buraya çağırdı?

D) Bu semtte bir zamanlar Narin bakkaliyesi de vardı.

D) Anladımki onlar da bizim kadar yabancı.

E) Gülçiçek apartmanı da depremde yıkıldı, dediler.

E) Gençler sokaklarda elele dolaşamıyormuş.

KONU TESTİ

2

AMA İŞARETLERİ

YAZIM KURALLARI VE NOKTAL Yazım Kuralları


1.

4.

dır?


A) Sanırım 2’inci katta oturuyorlar.

A) Annesinin ölümünden sonra yapayalnız kalmıştı.

B) 2005’te de İstanbul’a gitmişlerdi.

B) Öğrencilerin durumu gitgide düzeliyordu.

C) Cumhuriyet Bayramı’nı hep birlikte kutladık.

C) Vali, köy muhtarlarıyla ayrı ayrı görüşmeyi tercih etti.

D) 8’inci bölümün birkaç sayfası silinmiş.

D) Şehrin sokaklarında tektük atlı araba vardı.

E) Lütfen içinizden 50’ye kadar sayınız, dedi.

E) Törene katılan kızlar bembeyaz elbiseler giymişlerdi.

5.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Anladım ki bu şiirleri kimse beğenmeyecek.

B) Yarınki programımız üzerinde çalışmak zorundayız.

türden değil ki…

C) O kadar yorgundu ki yerinden kalkamıyordu.

Bu cümledeki yazım yanlışının nedeni aşağıdakiler-

D) Benimki soyut resimle ilgili bir tezdi.

den hangisidir?

E) Bizki yaklaşık elli yıldır mimariyle uğraşıyoruz.

6.

(I) Sizi aradığımda Ankara’da mıydınız? (II) Yola çıktığımı

AB’nin ülkemize dayattığı koşullar da hiç te kabul edilebilir

A) Kısaltmanın yanlış yazılması

B) “da”nın ayrı yazılması

C) “de” bağlacının “te” şeklinde yazılması

D) Birleşik fiilin yanlış yazılması

biliyor muydunuz? (III) Hava sıcak mı sıcaktı. (IV) İnsan

E) “ki”nin ayrı yazılması

sıkıntılı oldu mu sıcaklığı daha çok hisseder. (V) Yolculu-

11


ğumu anlatma mı istermisiniz, bilmem.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

6

3.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7.

I. Sofrada karna bahar da var mıydı?

II. Bu yamaçlarda hanım eli bulunur mu?

III. Neden karnıyarık yemiyorsunuz?

IV. Ayçiçeği yetiştiriciliği sizin için önemli mi?

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde ya-

A) Köpeğimiz Kocabaş’ı da yanımızda götürdük.

B) Pırösedörü uygulamak zorunda kalabiliriz.

C) Eve 24’ten sonra geldiği için babası ona kızmıştı.

D) Kahramanlarının karakteri hakkında bilgi verdi.

E) Pankartı taşıyan öğrencilerden biri tıpta okuyordu.

zım yanlışı vardır? A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) II. ve IV.

ünite

2.


AMA İŞARETLERİ

8.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Aklıma bir atasözü geldi: bal tutan parmağını yalar.

B) Yetkililer neden gecikti? bilmiyorum.

C) 3. Sıraya yerleşen adam duruma itirazetti.

D) Prof. Dr. Halil İnalcık da konuklarımız arasındaydı.

E) Kızılca bir ufuk… bakır rengi bulutlar… serin bir rüzgâr…

Yazım Kuralları

KONU TESTİ

2

11.

I. MKE’deki iş bırakma eylemi sona erdi.

II. Ziya Gökalp bulvarı tıklım tıklım dolmuştu.

III. 1 ocakta İzmir’e gitmiş ve orada iki gün kalmıştı.

IV. İşciler mesayiye saat 8. 30’da başlamak istediler.

V. O gün Kırıkkale’deki MKE çok hareketliydi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yoktur?

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.



A) Olayda Komando Er M. Ali Karaduman da şehit oldu.

B) Kars’ın Kağızman ilçesine doğru yol alıyorduk.

C) Sabahleyin Sarıgazi lokantasında kahvaltı yaptık.

D) Sanırım Okul Müdürü Mehmet Bey de bizimle gele-

(I) Büyükbabam oldukça meşakka tli bir hayat yaşamış. (II) Savaş yıllarında haftalarca aç susuz kalmış, namerde boyun eğmemiş. (III) Yıllarca evine barkına dönüp de bakamamış. (IV) Ninem o günl erin hiç bitmeyeceğini, büyükbabamın da düşmanlar tara fından öldürülü vereceğini düşünmüş. (V) Ama çok şükü r ki ninemin düşündükleri olmamış, dönmüş birkaç vaki t sonra dedem.

cek.

Yukarıdaki numaralanmış cüm lelerden hangisinde yazım yanlışı vardır?

E) “Yaşar’ım sen de mi buradasın?” diyerek boynuma sarıldı.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

7

10. Aşağıdaki


12. Aşağıdaki dır?

tur?

7


A) Yanımızda Florida üniversitesi öğrencileri vardı.

A) Sanatçının son DVD’sini alacaktım.

B) Folklor takımımız günden güne daha iyi oynuyordu.

B) Öğrencilerini her zaman iyi eğitti.

C) Kırıkkale trafik müdürlüğü grubumuza yardımcı oldu.

C) O yıllara ait her şeyin anısı çok değerli.

D) Çankaya’da Türkiye’nin en büyük ilçelerinden biridir.

D) Seni bugünde andık yarında anacağız.

E) Karabüğ’e gitmek için yaptığımız hazırlığa ara verdik.

E) “Genç Nota” adlı yarışmaya ben de katıldım.

KONU TESTİ

AMA İŞARETLERİ


2

Yazım Kuralları

13. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde altı çizili kelimenin

16. Aşağıdaki

yazımı yanlıştır?



A) Ortam biraz buruktu ama kimse bize kızgın değildi.

A) Operasyonda mühimmat da yakalandı.

B) Bugün tiyatroya gitmek istiyoruz.

B) Şefaf bir yönetim oluşturacağız.

C) Ya Ankara yada İstanbul’da sahneye çıkacaksın.

C) Sloganları uzaktan duyuyorduk.

D) Hiçbiri sınav için hazırlıklı değildi.

D) Kulübün yaşlı başkanı oradaydı.

E) Her biri bir müzisyen kadar yetenekliydi.

E) Nüfusun daha da azalması gerekiyor.

14. (I) Grubumuzda enaz yüz kişi vardı. (II) Oniki kişi de geç

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiilin yazımı doğrudur?

kalmıştı. (III) Trajı yüksek bir gazetenin muhabiri bizi uğraştırıyordu. (IV) Karlı tepelere varmak üzere olduğumuzu bile fark edememiştik. (V) Bir kameraman program akışına tepki göstererek grubu terk etti. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ya-

zım yanlışı yoktur?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

A) Kendisini yanıltacağımızı zan ediyordu.

B) Bu sabah yine uyuya kalmışım.

C) Şirketimiz elektronik aletler de icadediyor.

D) Kendisini daha iyi his ediyormuş.

E) Bize ilk öykü kitabından söz etti.

E) IV. ve V.

11


18.

I. İkisi de 1931 yılında doğmuştu.

II. Sinop da bir sanayi kenti olabilir.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

III. Çalışkandı hem de çok çalışkan.

A) İnşatta çalışanların çoğu Çorum’luydu.

IV. Kocaeli’de büyük bir vilayettir.

B) Salondaki o güzel duruşu görüntülemek istedim.

V. Tunus’ta üç yıl kalmış, elçilik yapmıştı.

C) İlgi alanlarımdan biri de uçurtma uçurmaktı.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ya-

D) Belgeleri iyi toplayalım ki araştırmamız kabul görsün.

E) Öyle kırıcı bir söz söylemiştiniz ki ortalık buz kesilmişti.

zım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

8


AMA İŞARETLERİ

1.

Şiirle ilgili ilk öğrendiğim gerçek şudur( ) Şiir yazılmaz, söylenir.

Bu cümlede yay ayraçla ( ) belirtilen yere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi getirilmelidir? A) (,)

2.

B) (:)

Noktalama İşaretleri

2

ÖĞRETEN TEST

Açıklamalardan önce iki nokta konur. Virgül ve noktalı virgülden sonra cümle,

C) (.)

D) (;)

E) (…)

küçük harfle devam eder. Üç nokta, bitmemiş cümlelerden sonra konur.

Mayıs ayında bir akşam vakti, bir balıkçı kayığı (I) Şehir, denizin ötesinde, adaların üzerinde yüzüyor (II) Morarmaya başladı adacıklar (III) Masmavi

Bitmemiş cümlelerden sonra üç nokta

göklerde bulutlar toplandı (IV) Bulutların altında kara yelkenli, kırmızı san-

konur.

dallar (V)

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangilerine ötekilerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) I. ve V.

E) IV. ve V.

3.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru işareti konmalıdır?

A) Çocuklar, kalabalık aileyi mi sever, sanmıyorum

B) Teknolojinin gelişmesiyle dünya nasıl da değişti

C) Yaylalar festivallerle şenlendi mi Karadeniz’de olmak gerekir

D) İnsan, çocukluk arkadaşını görür de sevinmez mi

E) Neden yurt dışına çıktığını yakınları da bilmiyormuş

4.

Şanlıurfa( ) kışın ağır başlı bir ılıklığa bürünür( ) yazın epeyce güneyinde

işareti konur.

9

kalan çöllerden cehennem sıcağını ödünç alır.

7

Vurgulanmak istenen özneden sonra vir-

Bu cümlede ayraçla belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir? A) (,) (;)

B) (,) (:)

C) (;) (;)

Sözde soru cümlelerinin sonuna da soru

D) (;) (:)

E) (,) (.)

gül; ögeleri arasına virgül konmuş cümlelerin arasına noktalı virgül konur.

KONU TESTİ

1.

AMA İŞARETLERİ


3


Çalılıkların kapladığı tepeciklerin kıyısında oynaşan geve-

4.

ze dalgacıklar( ) Dalgacıkları alaya alan küçük kayıklar( ) Yukarıda yay ayraçla ( ) belirtilen yerlere getirilecek

fikimiz değil, yargıcımızdır( )”

noktalama işareti aşağıdakilerin hangisinde vardır?

getirilmelidir?

B) Genç şairlerimizin yabancı şairlerden dize aşındırma-

Bu cümlede yay ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri

A) Toplum için sanat anlayışında olan ilk büyük şairimizi söyleyeyim: Namık Kemal.

Ünlü yazar Emin Maalof’ta okumuştum( ) “Zaman, mütte-

A) (;) (.)

B) (:) (.)

D) (.) (.)

C) (;) (…)

E) (,) (.)

ları ne kötü!

C) Şiirle şair arasındaki ilgiyi her yönüyle açıklayacak biri var mı?

D) Bir sonbahar akşamında dilimde Cahit Sıtkı’nın ölümsüz ölüm dizeleri…

E) Şair, kendisini anlatır; roman yazarı da kendisiyle bir-

5.

Bazı milletvekilleri bir öneri getirmişlerdi( ) Meclis, Kayseri’ye taşınmalı( ) Bu öneri( ) cesur ve umutlu vekillerin

likte yakın çevresini.

Mustafa Kemal’e sahip çıkmasından dolayı kabul görmedi( ) böylece TBMM üyeleri, “Kaçtılar!” ithamından kurtuldu( )

2.

Çocukların ağlamasına dayanamam (I) İçim burkulur on-

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada ayraçlarla belirtilen yerlere getirilecek noktalama işaretlerinden değil-

ların sesini duydum mu (II) Çocuklar, boşuna ağlamaz (III)

dir?

Ya anneler boşuna mı ağlar (IV) Bir anne ağladı mı ona

A) (,)

yer ve gök eşlik edermiş (V)

B) (:)

C) (;)

D) (.)

E) (!)

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine öteki-

lerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


6. Kitap yazmak__ , yazılan kitaba yakın durmak anlamına mı

10

I

gelir . Sözü değiştirip şöyle diyelim : Yazar, inanmadığı bir II

dünyanın kitabını yazamaz mı? Cevabı, adını hatırlamadı

3.

Bu kitaptaki fotoğraflar da şiirler kadar güzel (I) Hafif bir

ğım bir yabancı yazardan alalım__ ; “Kitap, bir eşya hâline

ışıkta çekilen nehir görüntüleri (II) Görkemli surların silueti (III) Alaca karanlıktaki on gözlü köprü (IV) Tamamı tasarı

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

gelmişse üreticisinin inancının değil; para isteğinin ürünü

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangilerinde noktalama işareti kullanıldığı yere uygun değildir?

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine üç nokta (…) konmaz?

V

olur.”

bir ışıkla kaplanan kapı tokmakları, pencereler, mezar taş-

IV

ları (V)

III

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

ünite

A) I.


AMA İŞARETLERİ

7.

Aşağıdakilerin hangisinde virgül (,) atılırsa cümlenin

3

KONU TESTİ

11. Evimizi şenlendiren bir kara kutu vardı( ) Fazıl amcamın

anlamı değişir?

koca radyosu( ) Sabahları oyun havaları, akşamları haber-

A) Gençlik, sadece yazmış olmak için şiir yazıyor.

B) Sevda, şiirlerini kimse okumasın diye saklıyordu.

C) Çocuklar oynuyor, büyükler onları heyecanla seyredi-

ler, tiyatro( ) Bir de roman okuma saati vardı( ) Ne güzel okuyordu o ünlü sunucular( )

Bu parçada yay ayraçla ( ) belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri

yordu.


getirilmelidir?

D) Zavallı hayvan, sac üzerinde oynamaktan bitkin düşmüştü.

E) Batı Avrupa, demokrasinin beşiği olarak biliniyor.

8.

Muhasebe (I) şefimizi çağırıp (II) ona ücretlerimizin (III) ne

A) (;) (.) (…) (;) (!)

B) (:) (.) (.) (.) (!)

C) (:) (.) (…) (.) (!)

D) (.) (.) (.) (:) (…)

E) (,) (.) (.) (.) (…)

zaman (IV) nerede ve nasıl ödeneceğini (V) söyledi.

Bu cümlede numaralanmış yerlerden hangisine virgül (,) konmazsa anlam belirsizliği olur? A) I.

9.

B) II.

C) III.

D) IV.

Yıldızlı Soru 3

E) V.

Kışın ortasında çilek mi olurmuş hiç ( ) demeyin. Artık her meyveyi ( ) sebzeyi dört mev sim görmek mümkün. Ancak bir şey unutuluyor ( ) Kışın tezgâhlarda gördüğümüz bu meyve, çilek şeklinde ve çilek renginde de peki çilek tadında ( ) çilek sağlığında mı ()

Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) başlamadan önce, Batılı devletleri etkileyen iki önemli olay vardı: Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi…

Bu cümlede aşağıdaki noktalama işaretlerinden han-

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtile n yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktala ma işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

gisi yerinde kullanılmamıştır?

A) Yay ayraç

B) Kısa çizgi

D) İki nokta

10. Aşağıdaki

C) Virgül

A) (,) (;) (.) (,) (?)

E) Üç nokta

C) (,) (,) (;) (,) (.)

cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı

B) (,) (,) (:) (,) (?) D) (?) (,) (.) (,) (?)

E) (?) (,) (;) (,) (.)

vardır?

11

A) 20. yüzyılın başında Türk edebiyatının iki büyük romancısı vardı: Halit Ziya Uşaklıgil, Yakup Kadri Karaosmanoğlu.

B) Ödül alan yazarlar; özellikle ilk kitapları ödüllendirilen

12. Çehov neden çok okunuyor (I) okuyucularımız onun han-

gençler; ummadıkları bir okuyucu kitlesi ile karşılaşı-

gi özelliklerine hayran kalıyor (II) Bizde Haldun Taner de

yorlar.

beğenilmiyor mu (III) Ama hangimiz, Haldun Taner’in kendi ülkesinde Çehov kadar ünlü olduğunu söyleyebilir (IV)

C) Türküler, tarihin ne kadarını ve ne ölçüde doğru anla-

Kaç okuyucumuz Taner’in hem öykücü hem tiyatro yazarı

tabilir, bilmiyorum.

7

D) “Şiirle aramdaki duvar günden güne kalınlaşıp yükseliyor.” deyip şiiri bıraktı.

olduğunu duymuştur (V)

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine soru işareti getirilemez?

E) Ege Bölgesi -daha çok İzmir yöresi- Türkiye’nin en kültürlü insanlarını barındırıyor.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

AMA İŞARETLERİ


3


13. Gazete (I) radyo (II) televizyon (III) İnternet belirdi haber-

16. Romanı piyasaya çıkalı birkaç gün oldu( ) Ama onda bir

leşme dünyamızda (IV) bizlerin dünyadan haber alma (V)

telaş bir telaş( ) Her gün kitapçıları dolaşıp soruyor( ) “Dün

birbirimizin durumunu öğrenme olanakları arttı.

kaç kişi aldı acaba( )” Ya alanlar beğenmezse( )


lerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Aşağıdakilerden hangisi bu metinde ayraçlarla belirtilen yerlere konacak noktalama işaretlerinden değildir?

E) V.

A) (.)

B) (:)

C) (;)

D) (…)

E) (?)

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili noktalama işaretleri yerinde kullanılmamıştır?

A) Hanginizin bu kitapları beğeneceğini bilmiyorum , tahmin de edemiyorum.

B) Osmanlı - yüzyılların yaşlı çınarı - Batı’da hâlâ çok cid-

17. Taksim( )Yeşilköy yolculuğu, bazen Ankara( )İstanbul yol-

diye alınıyor.

culuğundan uzun sürüyor.

C) Suç ve Ceza ( Dostoyevsky’nin ünlü eseri ) her suçluya okutulmalı, diyordu.

hangisinde verilen noktalama işareti konmalıdır?

D) “Yaban”ı okudum, hayal kırıklığına uğradım; Yakup Kadri’nin ustalığına olan güvenim sarsıldı .

Bu cümlede ayraçla belirtilen yerlere aşağıdakilerin

A) (,)

B) (:)

C) (;)

D) (-)

E) (__)

E) “Kitap, bir yolculuk eğlencesi değildir , ” diyerek sadece yollarda okuyanlara tepki gösterdi.

11


12 ”) ye-

rinde kullanılmamıştır?

A) Yahya Kemal’in “Ok” şiirini okudun mu?

B) Ziya Gökalp’in “sosyolog” olduğunu biliyordum.

C) Reşat Nuri “Türk romancılığının üretken ismi” acaba eserlerinin dizilere malzeme olacağını düşünmüş

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraç ( ) yerinde kullanılmamıştır?

A) TBMM (1920), Türkiye Cumhuriyeti’nin kalbidir.

B) Ahmet (ayağa kalkarak), size katılmıyorum, dedi.

C) Çukurova (Türkiye’nin pamuk ambarı) atıklarla kirleni-

müydü?

D) Şöyle diyor Yaşar Kemal: “Ben, bir masalcı olmak is-

yor.

terdim ya da halk hikâyelerini söyleyen bir ozan.”

E) “Düşüncenin su üstüne çıktığı yerde şiir biter.” demiştiniz.

D) Şair (Şiir, duyguların ustaca ifade edilmesinden oluşur.) der.

E) Kocaeli (İzmit), ülkemizin en önemli sanayi alanlarından biri hâline geldi.

ünite

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tırnak işareti (“


AMA İŞARETLERİ

1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım ve noktalama

4.

yanlışı yoktur?

Tarlalarda çekirge sürüleri( ) Yollarda düşman askerleri( )

C) Olumlu iletişim süreçlerini yakalayıp toplumsal bağla-

Bu parçada ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri geti-

B) T.R.T.’ye gidip genel müdürle iletişim üzerine uzun bir

rımızı güçlendiremez miyiz!

KONU TESTİ

savaşarak ölmek( )

A) Ayasofya cami tarihin canlı bir şahiti olarak karşımızda

rilmelidir?

söyleşi yaptı...

4

İki yol vardı önümüzde( ) Açlıktan ölmek veya düşmanla

duruyor.


A) (…) (…) (:) (.)

B) (.) (.) (.) (!)

C) (.) (…) (.) (!)

D) (.) (.) (:) (.)

D) 22’. sıraya yerleşen bir genç, bazı soruların iptal edil-

E) (.) (.) (.) (…)

mesini istedi.

E) Gazeteler ikiye ayrılır: Türkiye’nin gündemini yakalayanlar ve Türkiye’nin gündemini belirleyenler.


Televizyon , bir zamanlar siyah beyazdı. Bilim adamları ,

I

aralıksız çalıştılar , buluşlarına devam ettiler, televizyon

III

renklendi , büyüdü. Japonların geliştirdiği bir teknikle , 625

“Semaver”, “Sarnıç”, “Son Kuşlar”. .. Bunlar gibi diğer I hikâyeleri de dilin, anlatımın en ince likli biçimde kurgu II lanışının örnekleridir. Nurullah Ataç ’ın ; “Gerçeklik ar III IV kasında koştuğu yok, kendi içinin doğrusunu anlatıyor.” V dediği hikâyecimiz, yalın ve samimi anlatımıyla kendisini Türk hikâyeciliğinin zirvesine taşım ıştır. Yukarıdaki parçada numaralanm ış noktalama işaretlerinden hangisi yanlış kullanıl mıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

II

IV

V

çizginin birleşiminden meydana gelen televizyon ekranı 1125 çizgiye çıkarıldı.

Bu parçada numaralanmış virgüllerden (,) hangisinin atılması anlam belirsizliğine yol açar? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

13

3.

Aşağıdakilerden hangisinin sonuna ünlem işareti (!)

5.

içtikten sonra “La Bruyere’nin dediği gibi(II) dünyaya gel-

getirilemez?

7

A) Hava nasıl da değişti

B) Boğaz ne güzel görünüyordu

C) A, bu ne büyük sürpriz

D) Sizi yanımda görmeyince korktum

E) Dikkat, yola yabani hayvan çıkabilir

Ev sahibi(I) elinde tuttuğu kahve fincanından bir yudum mekte geç mi kalındı(III) Gerçekten her şey söylenmiş midir(IV)” dedi(V)

Bu parçada numaralanmış yerler, getirilecek noktalama işaretleri bakımından ikişerli eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

6.

4

AMA İŞARETLERİ

YAZIM KURALLARI VE NOKTAL Noktalama İşaretleri

Açık oturum (I) forum (II) sempozyum (III) panel gibi etkin-

9.

likler basın ve halk önünde gerçekleşir (IV) münazara (V)

bulutlar (III) Bozkırda tane arayan kaygısız kuşlar (IV) Ak-

eğitim amacıyla sınıflarda düzenlenir.

lımda kendime ve dünyaya dair henüz tamamlanmamış maceralar (V)


Sağanak benim (I) Esintiler de (II) Gökyüzünde serseri

lerden farklı bir noktalama işareti getirilmelidir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine nokta (.) konur?

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

10. Otel odasının balkonunda oturuyorum (I) Önümde üç büyük çatı (II) Televizyon antenleri (III) Somurtkan bacalar (IV) Gök-

7.

Tartışma konusunda en güzel sözlerden birini Woodrow Wilson söylemiştir

yüzünde güneşin deldiği mutsuz bulutlar (V)

nokta (…) konamaz?

Bu cümleden sonra aşağıdaki cümlelerden hangisi

getirilirse araya iki nokta (:) konur?

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine üç

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Haklarımızı kazanmak için genellikle tutuğumuz yol mücadeledir.

B) Onun bu sözünü dikkate almak gerekir.

C) Bu sözü bir yere not almakta yarar vardır.

D) Wilson’un söylediklerini her zaman dikkate değer buldum.

E) Tartışmamızı bu söz doğrultusunda yapmamız gerektiğine inanıyorum.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç nokta (…) ötekilerden farklı bir amaçla konmuştur?

A) Stockholm sokaklarında renkli insan manzaraları…

B) Renkleri bana göre olmayan bu şehirde içimde ılık bir yalnızlık…

C) Bahçemizde çeşit çeşit meyveler: kiraz, erik, nar…

D) Urfa köylerinin çocukları durgunlaştıran kavurucu yaz sıcaklığı…

11


E) Kapımın önünde duran özden uzaklaştırma lokomotifi…

14 Tezer Özlü’nün “Yaşamın Ucuna Yolculuk” adlı eserini okudum. Yazar, bu eserde yalnızlığını işliyor. Şu söz, ese-

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısa çizgi (-) yerinde kullanılmamıştır?

rin özünü ortaya koyuyor: “Gittiğim hiçbir yerde yalnızlığı

bu denli simgeleyen bahçeler yaşamadım…”

A) Yazar-eser ilişkisi üzerine bir makale yazmıştım.

Bu parçanın noktalaması ile ilgili aşağıdaki bilgilerden

B) Türkiye - Pakistan dostluğu her şeye rağmen devam ediyor.


A) Çekim eki, özel isimden kesme işaretiyle ayrılmıştır.

B) Bitmemiş cümlenin sonuna üç nokta konmuştur.

C) Eser adı ve alıntı söz, tırnak içinde verilmiştir.

D) Bitmiş cümlelerin sonuna nokta konmuştur.

E) Alıntı sözden önce iki nokta konmuştur.

C) Toplum -edebiyatçı nasıl yaşıyor- diye bir meraka kapılabilir.

D) 1923-1950 yılları tarihimizde önemli bir dönemi ifade ediyor.

E) Şair -söz sanatının ilk temsilcisi- kendisini kelimelerin çobanı kabul edebilir.

ünite

8.


AMA İŞARETLERİ Noktalama İşaretleri

16. Bugün büyük devletler ,

4

KONU TESTİ

13.

I. Eşin dostun yaşıyor bak bahçelerde

II. Sen, çıplak bir doruğun üzerindesin

III. Yekpare bir mavilik üstünde akar

Bunu gerektiren nedir ? Arazilerin gittikçe konut ve sanayi

IV. Altında köklerini sıkan toprak var

V. Bazen öyle geçer ki kayan yıldızlar

Yukarıdaki numaralanmış dizelerden hangisinin sonu-

önemli bir görevle karşı karşıya ...

I

III

alanı hâline gelmesiyle tarım alanlarının daralması. Baksanıza fabrika türlerinin sonu gelmiyor : tekstil fabrikası,

na ötekilerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır?

IV

cam fabrikası, ekmek fabrikası, tuğla fabrikası…

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

II

Az arazide çok ürün elde etmek için araştırma yapmak.

E) V.

V

Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde noktalama yanlışı vardır? A) I.

14. Aşağıdaki

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

cümlelerin hangisinde ayraçla belirtilen

yere virgül (,) konamaz?

17. Kadın,

“Ahmet( )” diye seslendi( ) Sokak birkaç saniye

A) Şairler( ) kendilerini kelimelerle anlatır insanlığa.

B) Hava karardı( ) kurtların kasabalara inme zamanıdır.

liyorum anne( )” Kadın cevabı duyunca “Neredeydin bu

C) Akasya ağaçlarıyla( ) baharla Ankara daha da güzel-

saate kadar oğlum( )” diye mırıldandı; şefkatle, annelik

yankılandı ( ) sakinleşti. Ardından bir cevap geldi( ) “Ge-

merhametiyle, oğlunu bulmanın sevinciyle.

leşti.

D) Yaşlı bir öğretmenle( ) öğrencileri müzeyi geziyorlar-

da yay ayraçla belirtilen birden çok yere getirilir?

dı.

Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi, bu parça-

E) Elinde mavi kaplı( ) kalın bir eski dosya vardı.

A) (!)

B) (:)

C) (,)

D) (.)

E) (?)

15

18. (I)

İrili ufaklı birçok gelişmenin neden olduğu belirsizlik

(II) Teknolojinin iyice karmaşıklaştırdığı bir hayat (III) Gittikçe zorlaşıyor geleceğe dair sözler söylemek (IV) Renk

15. Ahmet Hamdi Tanpınar; edebiyat tarihi (I) şiir (II) öykü gibi

renk kalemlerin yerine masa üstlerinde donuk bir bilgisa-

türlerde eser verdi (III) deneme (IV) roman (V) inceleme türlerinde kendisinden söz ettirdi.

7

yar (V) Bilgisayarın ekranında aldatıcı bir renklilik

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden

Bu cümlede numaralanmış yerlerden hangisine nok-

sonra ötekilerden farklı bir noktalama işareti konma-

talı virgül (;) konmalıdır?

lıdır?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

13. fasikül

MA A L A T K NO E V I R A ALL R U K M YAZI TLERİ İŞARE estleri Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelimenin

1.

AMA İŞARETLERİ


4.


(I) Yaşar Kemal, Çukurova yöresini anlatıyor. (II) Onun romanları, birer folklor hazinesidir. (III) Folklor araştırmacıları, işlerine başlamadan ona uğramalılar. (IV) Onun yalın,

A) Bir hikâyesinde ikiyüzlülüğü anlatıyor.

B) Herkesin anlayabileceği bir dil kullanıyor.

C) Şiire dair birkaç söz söylemem gerekir.

D) Şairlerin birkısmı soyut bir dile yöneliyor.

gül ötekilerden farklı bir amaçla kullanılmıştır?

E) Her yerde kendi romanlarından söz ediyor.

A) I.

akıcı ve açık dilinden Anadolu’yu dinlemeliler. (V) Anadolu, onun eserlerinde bütün renkleriyle karşımıza serilir.

5.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde vir-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) “Halide Edip’i, ilk büyük kadın romancımızı, Afyon’da gördüm.” cümlesindeki işleviyle kullanılmıştır?


2.


A) Şairin çekilmez retçiliğini eleştirmiştim.

B) Rica ederim bizi rahatsız etmeyin, dedi.

C) Kitabı üç günde okuyuverdi.

D) Karşı kıyıya sandalla da geçebilirsiniz.

E) Durum arzettiğiniz gibi vahim değildi.

A) Şiirlerimi dünyaya benim gibi bakanlar okusun, diyormuş.

B) Öykücüleri, başta Sait Faik olmak üzere, bir ayrıntı dedektifi gibi görüyorum.

C) Takım elbiseli, üstü başı düzgün, Türkçeyi gayet güzel konuşan beş genç, benimle görüşmek istiyordu.

D) Valinin konağında, şehrin en büyük otelinde, şehir tiyatrosunda ve eşrafların sohbetinde hep aynı adamlar vardı.

11


E) Para, para, para… Çocukların bütün dünyası bu kelimeden ibaret oldu.

2

3.


6.

Kar yağıyor muydu sizin kasabalarınızda (I) Kar topu oy-

A) Son kitabımı Martı Yayınları yayımladı.

B) Bu romanda Kurtuluş Savaşı anlatılıyor.

lerdiniz kar oyunlarıyla ilgili (IV) Sahi karı pekmezle karıp

C) Anlattığınız olayı Hürriyet Gazeteside gündeme getirdi.

midenize indirdiniz mi hiç (V)

D) Sanırım Olcay Matbaası da davetiye basıyor.

E) Yarışmaya Cezayir Arap Cumhuriyeti de katılacak-

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine ötekilerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

mış.

nuyor muydunuz (II) Ne anlatırdı size büyükler (III) ne din-


AMA İŞARETLERİ

7.

Hayatımız baştan sona reklamla düzenleniyor (I) Kıyafet-

ise sorgulamadan (V) kendimize uygunluğuna bakmadan

lanılmamıştır?

A) Prof. Avni Başgil sordu: “Ekonomimiz, gerçekten canlanıyor mu?”

tüketiyoruz.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisine noktalı virgül (;) konmalıdır? A) I.

B) II.

C) III.

B) 12. sınıf öğrencileri salonda önde oturup konuşmacıyı bunaltırlarsa…

D) IV.

ÜNİTE TESTİ

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nokta (.) yerinde kul-

ten müziğe kadar (II) Televizyonlarda 10-15 dakikada bir reklam araları, gerekli gereksiz (III) Dünya üretiyor (IV) biz,

1

C) Nadir bir çeviklikle düşündüm. “Atatürk 2009 yılında

E) V.

yaşasaydı ne yapardı?”

D) Toplantının tarihini söyleyeyim: 19.09.2010

E) Görüşmemiz saat 20.30’da başlasa daha uygun olmaz mı?

8.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “Bizim ki daha kalabalık olmuştu.” cümlesindekiyle aynı türden bir yazım

11. Konuşmacı kürsüye çıktı ve ilk sözünü söyledi ( ) “Değerli Gençler ( ) çevre sorunlarıyla aklı başında bir çevreci

yanlışı vardır?

gibi ilgileniniz ( )” Kendi kendime mırıldandım: “İnsan, hem

A) Ayşe’nin ki dermansız bir kara sevdaydı.

çevreci hem akıllı olur mu ( ) Bütün çevreciler, romantik bir

B) Afyon’da gazi sayılmaz mı ki?

gönül adamı değil mi ( )”

C) Niğde’deki yakınlarımı görmeyecekmiyim?

D) Onlar ki kurtuluş savaşını görmüşler.

E) Yaşana bilir bir dünya bırakmak için ne yapabiliriz?

Bu parçada yay ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) (.) (!) (!) (?) (?)

B) (.) (.) (.) (!) (?)

C) (!) (…) (.) (!) (!)

D) (.) (.) (:) (.) (!)

E) (:) (,) (!) (?) (?)

3

9.


12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki”nin yazımı doğru değildir?

dır?

7

A) Biyografi türündeki eserleri okumuyor musun?

A) Girit ki yıllarca Osmanlılar tarafından yönetildi.

B) Sanat etkinliklerinin merkezi İstanbul’mudur?

B) Madem ki bugün gelmedin, artık hiç gelme!

C) Bahar, güzel mi güzel geçer Toros köylerinde.

C) Seninki geçmişi anlatan bir yalan rüyaydı.

D) Şair şiiri bıraktı mı kalemi başka türlerde dolaşır.

D) Baharımdaki gülleri bir bir çaldın ustaca.

E) Ödülünüzü Mehmet mi evinize getirecekmiş?

E) Doğru konuşma ki yalanlarına alışmış olayım.

ÜNİTE TESTİ

AMA İŞARETLERİ


1

13. Aşağıdaki


16. Aşağıdaki dizelerin hangisinden sonra soru işareti ge-

tur?

tirilemez?

A) Sizi Ayder yaylasına götürelim.

A) Bu kaçıncı rüya Yusuf’un sevda ikliminde

B) Marmara’yı küçük bir vapurla dolaşdık.

B) Kimsesizliğimin kaçıncı yılındayım ben

C) PTT’nin yeni müdürü genç bir mühendisti.

C) Bu kaçıncı bayram oldu, sayamadım

D) Kiralık Konak Romanı hâlâ okunuyor.

D) Bu kaçıncı kullanışımız mürekkep yerine gözyaşımızı

E) Bizi İstanbul radyosu sanatçılığa hazırladı.

E) Bu kaçıncı sevda, ilmek ilmek dolaşır damarlarda

17. Aşağıdaki


dır?

14. (I) Kitap severler, heryıl kitap fuarlarını gözlerler. (II) Ankara Kocatepe fuarı gibi fuarlarda belli tür kitaplar satılır. (III) İstanbul da ise fuarlarda her tür kitap bulunur. (IV) Fu-

A) 20 Haziran Cumartesi sabahı İstanbul’da olacağız.

B) Filmin başrol oyuncusu pazar günü bizimle buluşacak.

varların en önemli özelliği kitapların çeşitliliği ve fiyatıdır. (V) Oralarda her tür kitabı fiatının çok altında bulabilirsi-

C) Bu bölgede en çok sonbahar ve ilkbaharda yağmur yağar.

niz. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde

birden çok yazım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

D) Kardeşim, Mayıs 1998’de doğdu.

E) Bu yıl Ağustos ayını Balıkesirde geçirmek istiyorum.

E) V.

11


4

18.

I. Öğrenciler, teleskopla ay’a bakıyorlardı.

II. Evimiz, Güneş ışığı almıyor gibi.

III. Yaptıklarıyla kendi Dünyasını harap etti.

IV. Sen de Dünya’nın Güneş’in etrafında döndüğünü bilirsin.

makaleleri (IV) fıkraları (V) röportajları yayımlanmıştı.

V. Divan şiirinde güzeller aya benzetilmiş.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yoktur?

Bu parçada numaralanmış yerlerden hangisine ötekilerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

ünite

15. O yıllarda şiir (I) roman (II) hikâye yazmış (III) gazetelerde


AMA İŞARETLERİ

1.


4.

dır?

Bakmayın siz yazları Alaçatı’ya gelip “Ayy, ne kadar kayerinde ne arıyorlar peki ( ) Hem de bir karış topuklu ayak-

A) Dümdüz bir yolda kaza yapmıştı.

B) Rönesans günlerinin aydınları gibiydi.

C) Markette çalışanların çoğu sgortasızdı.

D) Dokümanlarını getirip sertifikasını aldı.

E) Kapasitesini zorlayacak kadar çok çalışıyor.

kabılar ve şıkırtılı giysilerle ( ) Kalabalıkken de tenhayken de ayrı bir havası var bu kasabanın ( )

Bu parçada ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A) (!) (?) (…) (.)

B) (.) (?) (.) (.)

C) (!) (?) (?) (…)

D) (!) (.) (…) (.)

(I) ODTÜ’ye girmek istiyordu. (II) Hâlbuki ailesi “Hacettepe di. (IV) Önüne Boğaziçi üniversitesi çıktı. (V) Bu Üniversitede de başarılı olacağından eminim. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve IV.

C) II. ve V.

E) IV. ve V.

E) (.) (?) (…) (…)

5.

Karadeniz ne de hırçındı o eylül akşamında

Bu cümlenin sonuna getirilecek noktalama işareti

Üniversitesi” diyordu. (III) İkisinden de farklı bir sonuç gel-

ÜNİTE TESTİ

labalık olmuş ( )” diye yakınanlara! Kalabalığın tam orta

2.

2

aşağıdakilerden hangisinin sonuna getirilebilir?

A) Ey bu topraklar için canlarını veren askerler

B) Okyanusun öbür tarafında bir savaş gemisi

C) Kaptanın önünde karmaşık bir harita

D) Bakırköy’de dolaşan İngiliz ve Fransız turistler

E) Kapının girişinde usta elden çıkmış bir kedi heykeli

5

6.

“Fareler ve İnsanlar”, romanıyla adını duyuran John Steinbeck’in deyişiyle yazmak, en büyük gereksinimdir. Selahattin Batu da “Ancak yazmaya başlayınca gerçek oluyorum.” der.

3.


sinden kaynaklanmıştır?

dır?

7

Bu parçadaki noktalama yanlışı aşağıdakilerin hangi-

A) Marmara’yı aşıp Yalova’ya vardık.

A) Eser adının tırnak içinde verilmesinden

B) Ağrı dağına çıkan dağcılar arasındaydı.

B) Ad tamlamasının arasına virgül konmasından

C) Muş Ovası da oldukça bereketlidir.

C) Çekim ekinin kesme işaretiyle ayrılmasından

D) Sakarya ilinin köylerinde bir süre dolaştık.

D) Alıntı sözün tırnak içinde verilmesinden

E) Tuz Gölü’ndeki daralma hepimizi endişelendiriyor.

E) Tırnak içindeki cümlenin sonuna nokta konmasından

ÜNİTE TESTİ

2

AMA İŞARETLERİ


Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti yerin-

7.

10. Dostlarından

de kullanılmamıştır?

Dr. Raşit Sevig olabilir ( ) onu Şebinkarahisar’a davet etti.

A) Ahmet Haşim’le ilgili bir araştırma yazısı hazırlıyor.

B) Türkiye’nin stratejik konumu hakkında bilgi verdi.

C) Ankara’nın tarihî semtleriyle ilgili bilgi topluyordu.

D) Türk’lerin tarihi hakkında geniş bir araştırma yapmıştı.

biri ( ) Ankara Hukuk Fakültesi’nden Prof.

Bu cümlede yay ayraçla belirtilen yerlere aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?

A) (;) (,)

B) (-) (-)

D) (:) (,)

C) (,) (.)

E) (,) (!)

E) Mai ve Siyah’ın yazarını yakından tanıdığını söyledi.

11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) Gidiyorum gurbeti gönlümde duya duya

B) Kandilli’de eski bahçelerde

8.

Her eserin üç unsuru vardır ( ) Konu ( ) ana fikir ( ) tema ( )

Bu cümlede yay ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla

aşağıdakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri

getirilmelidir?

A) (:) (,) (,) (.)

B) (.) (,) (,) (.)

D) (!) (,) (,) (.)

C) (;) (,) (,) (.)

E) (.) (,) (,) (…)

Akşam kapanınca perde perde

C) Gecenin sonu seher, kışın sonu bahar Belki de bir bahçeyi müjdeliyor şu duvar

D) Hoyrattır bu akşam üstüleri daima

Ulukışla yolundan Orta Anadolu’ya

Gün saltanatıyla gitti mi bir defa

E) Uyuyor mu limanda her gece sallanarak

Altından çivilerle çakılmış gemilerin

11


6

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (:) yerinde

12. Anbalaj sektöründeki gelişmeleri tetkik etmekle görevlenI

kullanılmamıştır?

A) Nihat: Kitabını bitirdin mi?

Ayşe: Henüz değil.

B) Zarfın ön yüzünde şu söz vardı: “Hayat, hep yokuş değildir.”

C) Televizyon: Hayatımızın yeni mimarı oldu.

D) Ayağa kalktı ve haykırdı: “Vatan, bütün Turan’dır!”

E) Kabiliyet: Beceri, yetenek.

II

dirdiğimiz uzman da komisyonumuzu ürküten bir raporla

geliverdi.

V

III

IV

Bu cümlede numaralanmış kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

9.


AMA İŞARETLERİ

13. Aşağıdaki


2

ÜNİTE TESTİ

16. Nedir bu boş zaman dediğiniz şey (I) İşte olmadığımız za-

dır?

manları boş mu sayarız biz (II) Örneğin çocuğumuzla baş başa kaldığımız an, boş anımız mıdır bizim (III) Hangimizin

A) Mehmet Akif Ersoy, şiirlerini Safahat’da toplamış.

B) Tevfik Fikret de aruzu başarıyla kullanmış.

Bu tanım değişikliği, boş zaman çokluğunun bir belirtisi değil

C) Falih Rıfkı’daki yetenek diğerlerinde yoktu.

mi (V)

D) Göz göze geldiğimizde utanmış ve bizden uzaklaş-

boş zaman tanımlamasının doğru olduğunu bilemeyiz (IV)

lerden farklı bir noktalama işareti konmalıdır?

mıştı.

E) Genç yazarlarla sık sık görüşüp onlara yön vermişti.

14. Aşağıdaki


tur?

Bu metinde numaralanmış yerlerden hangisine öteki-

A) I.

B) II.

17. Aşağıdaki

C) III.

D) IV.

E)V.



A) TDK’nun sözlüğü daima masamın üzerindedir.

A) Çocuklar da deprasyon geçiriyor.

B) MSB’na gidip askerlik hakkında bilgi toplamış.

B) Konferansa İngiltere’den de katılan oldu.

C) KOBİ’lerin borçlarını silmek için çalışma başlatmış.

C) Tansiyon hastalarına ilaç tedavisi uygulanıyor.

D) TOKİ’ne başvurup müteahhitleri şikâyet etti.

D) Psikoloğumuz çocuklara tavsiyelerde bulundu.

E) YSK’nun seçimlerle ilgili ilanını yayımladık.

E) Paragrafın ilk cümlesinde dil yanlışı vardı.

7

15. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde noktalama yanlışı

18. Aşağıdaki

vardır?

7


dır?

A) Ah evladım, gene geç kalıyorsun!

A) Bu şiiri eşi Fatma Hanım için yazmış.

B) Haydi, daha fazla geç kalmayalım!

B) Herkes ona topal Osman diye sesleniyormuş.

C) “Eyvah!” demek için bir neden yoktu!

C) Bu eser Direktör Ali Bey üzerine mi yazılmış?

D) Vah vah, ne de genç görünüyordu!

D) Ahmet amcamızın misafirleri henüz gitmediler.

E) Aman, kendinize dikkat edin!

E) Müzik öğretmenimiz bu sene emekli olacakmış.

ÜNİTE TESTİ

3

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı

1.

AMA İŞARETLERİ


4.

vardır?

Bu durumla ilgili şimdiye dek pek bir şey düşündüğüm söylenemez (I) Bana kalsa bu konu üzerinde yine düşünmezdim (II) ama Tolstoy’un yazma sürecinde sıkılarak her

A) Bugün onun yurt dışına çıkması gerekiyordu.

B) Meclisin resmî sitesini ziyaret etmelisin.

(III) Çoktandır içimde hissettiğim duygunun hayra alamet

C) Hafta içi bu soruların yanıtını alacağız.

olduğunu da fark edince sevindim (IV) Artık çekinmeden

D) Bu kitap, alışılagelmiş kuralları yıkıyor.

E) Türkiye’nin Güneyi’ne geziler düzenliyoruz.

şeyi terk ettiğini öğrendiğimde düşünmeden edemedim

şunu söylemek istiyorum (V) İnsan yazmaktan sıkıldığında yazdıklarıyla gerçek sanatçı oluyor.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangisine iki nokta (:) getirilmelidir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde noktalama yanlışı

2.

yapılmıştır?

A) Zeki (!) biri olduğunu, sözlerinden anladık.

B) Durmadan çalışır; didinir bizim çocuk.

C) O yıllarda iyi-kötü çatışması eserin ana konusudur.

D) Geçen salı, ayın on üçünde, sınava girdim.

E) Kendinle barışık olmalısın, dedi.

5.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) Sabahdan beri onun gelmesini bekliyorum.

B) Parktan çocuk sesleri geliyordu buraya.

C) Saatini bana ödünç vermeni istemiştim.

D) Gözden kaçan bazı hatalar can sıkıyor.

E) Adam, freni tutmayan aracını tamire yolladı.

6.

Aşağıdakilerin hangisinde virgül (,) farklı bir işlevde

11


8

3.

Yardımcı eylemle oluşturulan birleşik fiillerde birleşme sırasında ses düşmesi ya da türemesi meydana gelirse fiille

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir yazım yanlışı vardır?

kullanılmıştır?

A) Ayağa kalktı, olanları bize bir bir anlattı.

B) Dikkatli bir okur, bunun ne demek olduğunu hemen

A) Bugün onun da bazı eşyaları kayboldu.

B) Biz de bazen aynı şeyi hissederiz.

C) Neden bu gibi bilgileri kaydetmiyorsun?

C) Seninle geleyim, kâğıtları bana verirsin.

D) Lütfen, araçları yola parketmeyin!

D) Çıktı, kimsenin gelmediğini anlayınca içeri girdi.

E) Saatini gördüğünde geç kaldığını fark etti.

E) Elinde bir iki parça yiyecek vardı, soğuktu, korkmuştu.

anlar.

ünite

isim birleşik yazılır.


AMA İŞARETLERİ

7.

Gözyaşları içinde kalmıştı çocuk. Bakakalmıştı giden araI

A) Altıyüz yıllık geçmişi olan Ankara Kalesi’nin restoras-

IV

B) Altı yüz yıllık geçmişi olan Ankara Kalesinin restorasyonu sonunda başlayabildi.

pençesinde. Gözlerini sildi, ufka daldı bir müddet. Sonra

ayağa kalktı, yaşlanıvermişti sanki oracıkta.

C) Altıyüz yıllık geçmişi olan Ankara Kalesinin restorasyonu sonunda başlayabildi.

V

Yukarıdaki numaralanmış sözcüklerden hangisinde

D) Altı yüz yıllık geçmişi olan Ankara Kalesi’nin restorasyonu sonunda başlaya bildi.

bir yazım yanlışı yapılmıştır? A) I.

8.

B) II.

cümlelerden hangisi yazım ve noktalama

yonu sonunda başlayabildi.

bu yükü. Ne yapması gerektiğini bilmiyordu bu yanlızlığın

III

ÜNİTE TESTİ

bakımından doğrudur?

II

banın arkasından. Küçücük omuzlar da taşıyamıyordu artık

10. Aşağıdaki

3

C) III.

D) IV.

E) V.

E) Altı yüz yıllık geçmişi olan Ankara Kalesi’nin restorasyonu sonunda başlayabildi.

Onarılacak bir çift ayakkabıyla dükkânın önüne varmıştım sabahın köründe ( ) Dükkân kapalı ( ) biraz beklesem mi

11. Savaşta tüm malını , eşini ve çocuğunu kaybeden kadın

acaba ( ) diye düşündüm. Şimdi elimde bu kocaman nay-

lon torbayla ne yapacağım ben, bütün gün yanımda mı

taşıyacağım bunu ( ) Ah, Mahmut Usta, niye açmadın ki

dükkânı en olmayacak günde ( ) Biraz daha beklesem çı-

kar gelir misin acaba, ya gelmezsen...

Yukarıda parantezlerle ( ) belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri sırasıyla getirilme-

verdim bu vatan uğruna. Gerekirse canımı da...” V

lidir?

I

şöyle diyor : “Her şeyime ; eşime, çocuğuma bu topraklarda II

III

sahip oldum ben . ” Ardından şunu da ekliyor: “Her şeyimi IV

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerinden

A) (.) (,) (,) (?) (?)

hangisi yanlış kullanılmıştır?

B) (.) (;) (;) (.) (...)

A) I.

C) (.) (,) (,) (?) (!)

D) (.) (.) (...) (?) (?)

E) (.) (,) (!) (.) (?)

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

9

12. Hiçbir şeyin aslında düşlediğimiz gibi olmadığını ne yazık

9.

7

II

ki bize zaman gösteriyor. Zamanla anlıyoruz pek çok şeyle III

beraber kendimizin de her hangi biri hâline geldiğini ve IV

her şeyin sıradanlaştığını...

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır?

I

A) Doğu Beyazıtın sokakları bomboş kalmıştı.

B) Ayşe Teyze’m yine gelecekmiş haftaya.

C) Kemaller yine haklı çıktı bu konuda.

D) Bir yıldız daha kaydı Dünya’mdan.

E) Ankara Keçisi yetiştirene teşvik veriliyor.

V Bu parçada numaralanmış sözlerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

1.

“Bizde şiir gecesinde onlarla birlikteydik.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

2.

“Atatürk lisesi, her gün ayrı bir etkinlik düzenledi.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

3.

“Maraş’ta sanayi yönünden gelişen illerimizdendir.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

4.

“Anladımki bizdeki hiçbir kitap onların evindeki kitaplıkta yok.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

5.

“Göz göze gelmemek için salonu terk etti.” cümlesinde “-------------” sözünün yazımı yanlıştır.

6.

“3’ncü sıraya yerleşmiş ki bu da onun için başarı sayılır.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

7.

“Son baharda İstanbul o kadar güzel ki anlatamam.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı yanlıştır.

8.

“Olayın bilinmiyen yanlarınıda anlatdı halbu ki herşeyi unutduğunu söylemişdi.” cümlesinde “-------------” kelimesinin yazımı doğrudur.

9.

“Edebiyat( ) güzel söz söyleme sanatıdır.” cümlesinde ayraçla belirtilen yere ---------- konmalıdır.

10. “Yakup Kadri, birçok roman yazmış( ) Yaban, Kiralık Konak…” cümlesinde ayraçla belirtilen yere ---------- konmalıdır. 11. “Gümüş derelerin kıyısında yaşlı söğütler( ) Altın tepelerde tek tük badem ağaçları( )” cümlesinde ayraçla belirtilen yerlere ---------- konmalıdır. 12. “Bu, ne büyük sürpriz( )” cümlesinin sonuna --------------- konmalıdır. 13. “İki hastalığa yakalanmıştı: verem ve tifo( )” cümlesinde ayraçla belirtilen yere ---------- konmalıdır. 14. “Roman, hayatın resmidir( ) öykü, gözlemlerin özetidir.” cümlesinde ayraçla belirtilen yere ---------- konmalıdır. 15. “Yazar, eserlerim iç dünyama tutulan aynadır( ) der.” cümlesinde ayraçla belirtilen yere ---------- konmalıdır.

Cevaplar 1. Bizde

5. Gözgöze

9. virgül

2. lisesi

6. 3’ncü

10. iki nokta

14. noktalı virgül

3. Maraş’ta

7. Son baharda

11. üç nokta

15. virgül

4. Anladımki

8. Olayın

12. ünlem işareti

13. nokta

ünite

10

D 1.

“Türk Dil Kurumu, heryıl dil konusundaki tartışmaları sonuca bağlar.” cümlesinde yazım yanlışı vardır.

2.

“Sivas’da pek çok tarihî eser de gördük.” cümlesinde yazım yanlışı yoktur.

3.

“Konya ovası, ilkbaharda yem yeşil olur, demiştiniz.” cümlesinde iki yazım yanlışı vardır.

4.

Adları sıfatlaştıran “-ki” ekiyle adların yerini tutan “-ki” eki ayrı yazılır.

5.

“AKUT’da kamuya yararlı dernekler arasında yer alır.” cümlesindeki yazım yanlışı “de” bağlacının ayrı yazıl-

Y

masıyla giderilir. 6.

“Selin’mi dosyayı kendisine teslim etmenizi rica etti?” cümlesindeki altı çizili bütün kelimelerin yazımı doğrudur.

7.

“Bu resim, 20 Kasım 1980’de çekilmiş olabilir.” cümlesinde yazım yanlışı vardır.

8.

“Hukuğu bitirdikten sonra avukatlığa başladı.” cümlesinde “Hukuğu” kelimesinin yazımı doğrudur.

9.

Eş görevli kelimelerin arasına virgül konur.

10.

İki noktadan sonra cümle, büyük harfle başlar.

11.

Kelimelerin eski karşılıkları tırnak içinde verilebilir.

12.

“Çocuklar neden resim çizmeye düşkündür, bilmiyorum( )” cümlesinin sonuna soru işareti konur.

13.

“Gençler( ) bu memleket sizin çabanızla kalkınacaktır( )” cümlesinde ayraçla belirtilen yerlere sırasıyla virgül

11

ve ünlem işareti konur. 14.

Bilginin doğruluğunun kuşkulu olduğunu belirtmek için ayraç içinde soru işareti kullanılabilir.

15.

“Doğu( )Batı çatışması, çok sayıda Türk romanında işlenmiştir.” cümlesinde ayraçla belirtilen yere kısa çizgi konur.

Cevaplar 1. D

7

2. Y

3. D

4. Y

5. D

6. Y

7. Y

8. Y

9. D

10. D

11. Y

12. Y

13. D

14. D

15. D

A. 1.

Anlamıyan

a) Ünlü düşmesi

2.

Yene bilir

b) Pekiştirmelerin yazımı

3.

Barışda

c) Dudak ünsüzlerinin benzeşmesi

4.

Kibridi

d) Ünlü daralması

5.

Ömüründe

e) Birleşik fiillerin yazımı

6.

Sünbüller

f) İkilemelerin yazımı

7.

Bem beyaz

g) Ünsüz yumuşaması

8.

Üstüste

h) Ünsüz sertleşmesi

B.

Aşağıdaki açıklamayı karşısındaki noktalama işaretiyle eşleştiriniz.

1.

Alıntı sözden önce ve sonra konur.

a) İki nokta

2.

Açıklamalardan önce konur.

b) Ünlem işareti

3.

Bitmemiş cümleden sonra konur.

c) Kesme işareti

4.

Kısaltmalardan sonra konur.

d) Soru işareti

5.

Çekim eklerini özel isimlerden ayırmak için konur.

e) Üç nokta

6.

Heyecan bildiren ifadelerden sonra konur.

f) Nokta

7.

Cevap alınmak üzere yöneltilen ifadelerden sonra konur.

g) Tırnak işareti

Cevaplar A.

1. d

2. e

3. h

4. g

5. a

6. c

7. b

B.

1. g

2. a

3. e

4. f

5. c

6. b

7. d

8. f

ünite

12

Aşağıdaki kelimeleri, ilgili olduğu yazım yanlışı türü ile eşleştiriniz.

1.

“Tanpınar’ın ki şairlik deyil, şiir merakıdır; onunda birçok şiir meraklısı gibi söz sanatlarına düşkünlüğü gözden kaçmamaktadır.”

Bu cümledeki yazım yanlışlarını gösteriniz.

2.

“Belliki romancılardan beklemediği birşey bulmuşdu, yaşlı yazar da ve ona sıkısıkı bağlanmışdı.”

Bu cümleyi yazım yanlışlarını düzelterek yeniden yazınız.

13 3.

Anne, zan etme ki günler geçti de

Deyişti evelki hisim git gide

Bir çocuğum, deyişmez huyum

Seneler geçsede ben yine buyum

Bu dizelerde yazımı yanlış olan kelimelerin altını çiziniz.

7

4.

“20 Ağustosta gittiği Parisden 20 Kasımda ancak dönebildi. Sanırım önümüzdeki pazartesi Büyük Kitapçı’da görüşüveririz.”

Bu cümleyi yazım yanlışı olmadan yazınız.

5.

“Kitap sever, ayçiçeği, çayhane, akşamüstü, tavuk göğsü(tatlı)” kelimelerinden yazımı yanlış olanları yazınız.

14

“Ankara, genç başkentimiz, yıldan yıla farklı bir çehreye bürünüyor.” cümlesinde virgülün hangi amaçla kullanıldığını yazınız.

ünite

6.

7.

“Bir eleştirmen şöyle diyor( )( ) Şairler( ) genellikle birbirlerini sevmezler( )”

Bu cümlede ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaretleri getiriniz.

8.

Cahit Zarifoğlu da şusnları söyler; “Anne: ne olursun eksilme hiç başımızdan?”

Bu cümledeki noktalama yanlışlarını düzeltiniz.

9.

“12 ocak salı günü mü Yozgat’dan ayrıldınız.” diye sordu.

Bu cümledeki yazım ve noktalama yanlışlarını düzeltiniz.

15

10. Kıpkızıl bir eylül akşamı Sanki güneş rengini kaybetmişti O an aklıma bir şairimiz geldi Ahmet Haşim Ondan dizeler mırıldandıktan sonra Eylül ve kızıl bir akşamüzeri Ahmet Haşim’den söz edilmeden anılır mı hiç dedim

Bu paragrafın noktalama işaretlerini uygun bir şekilde belirleyiniz.

7

14. fasikül

İ

-C

ER L R Ü T ÜMLE

CÜ

ERİ L E G Ö MLENİN i

r n Ögele i n e l m Cü Türleri Cümle

ÖĞRETEN TEST

1

CÜMLENİN ÖGELERİ - CÜMLE

TÜRLERİ

Cümlenin Ögeleri

1.

Önünde henüz çiçeklenmemiş uzun bir çavdar tarlası uzanıyordu.

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?

A) Dolaylı tümleç, özne, yüklem

B) Özne, yüklem

Öge ayrımında sıfat ve ad tamlamaları

C) Nesne, yüklem

parçalanmaz.

D) Dolaylı tümleç, nesne, yüklem

E) Dolaylı tümleç, zarf tümleci, özne, yüklem

2.

Sait Faik, Türk edebiyatının en önemli öykü yazarlarından biridir.


A) Nesne, yüklem

B) Özne, dolaylı tümleç, yüklem

Öge bulmaya yönelik soru “mi” edatıyla

C) Özne, yüklem

sorulmuşsa “mi”den önceki öge; sorunun

D) Yüklem

E) Özne, zarf tümleci, yüklem

3.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, belirtili nesneyi bulmaya yö-

Cümleyi ögelerine ayırma işlemine yüklemle başlanır. Geçişsiz fiil cümlelerinde nesne bulunmaz. Bu tür cümlelerde yükleme sorulan “Ne?” sorusu özneyi verir.

Tanım cümleleri, genellikle özne ve yüklemden oluşur. Öge ayrımında ad tamlamaları parçalanmaz.

cevabıdır. Diğer soru kelimeleriyle sorulmuşsa söz konusu kelimeyle hangi öge bulunuyorsa sorunun cevabı odur. Örneğin “Nereye gideceksiniz?” sorusunda “nereye” soru zamiriyle dolaylı tümleç laylı tümleçtir.

11


2

Bir öge yükleme yaklaştırıldıkça vurgulanmış olur. Buna göre cümlede vurgulanan öge, yüklemden bir önceki ögedir.

neliktir?

A) Siz, Ankara’da mı yıllarca çalıştınız?

B) Tiyatrocu olmayı size kim tavsiye etti?

C) Arkadaşınızın çantasında ne vardı?

D) İstanbul’dan bize ne getirdin?

E) Kimleri sergiye çağırdınız?

4.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç vurgulanmıştır?

A) Son şiir kitabında sadece on beş şiir vardı.

B) Yolcular, yaya köprüsünü koşarak geçtiler.

C) Eski bir efsane orada durmadan kafamı kurcaladı.

D) Arkadaşları, her sabah bu parkta buluşurlar.

E) Kafilemiz, o gün akşam saatlerinde dönecekti.

ünite

bulunduğundan bu sorunun cevabı do-


TÜRLERİ

1

Cümlenin Ögeleri

1.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde nesne vardır?

A) Yetmiş gün bir öksüz gibi yaşadım

B) Haykırıyor gönlüme engin denizler, dağlar

C) Hayat, umutsuz bir sevdaydı o zaman

D) Analar nasıl baktı tazecik gelinlere

E) Uçurtmalar aldık elleri ışıklı bir yaşlıdan

2.

5.

KONU TESTİ

Aşağıdaki dizelerden hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır?

A) Seher vakti/burada/kimler/ağlamış

B) Ve gözlüyordu/uzak yıldızını bahtının

C) Kadın/bu sözleri/duydukça/ağlıyor

D) Kara bulutları/konuk ettik/ o akşam

E) Koşuyor/sana/kısa pantolonlu çocuk

Tahir Alangu, Orhan Kemal’in romanlarını kılı kırk yararak incelemiş.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Özne

B) Belirtili nesne

C) Dolaylı tümleç

D) Zarf tümleci

Yıldızlı Soru 1

E) Yüklem

3.

Ziya Paşa’nın makalelerini eleştiren ünlü bir yazarı hatırla-

Toprağın nemine dokunmayı, papa tyaların sarısını koklamayı ve leyleklerin göçünü seyr etmeyi daha da bir özlüyor insan yaşlandıkça.

dım.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi öge sayısı ve sırala-

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerd en hangisinde sırasıyla doğru olarak verilmiştir?

ması bakımından bu cümleye benzemektedir?

A) Berna Moran’ın roman eleştirilerinden oluşan bir kita-

A) Belirtili nesne - dolaylı tümleç - yükl

bını okumuştu.

tisiz nesne

C) Belirtisiz nesne - zarf tümleci - yüklem - zarf tümleci D) Belirtili nesne - zarf tümleci - yüklem - özne - zarf tümleci

B) Düşünceleri bulanıklaşan bir gazeteci, ona kültür politikasını sordu.

C) Dün bir Fransız romanı okurken kanepede uykuya dal-

E) Özne - dolaylı tümleç - yükl em - belirtisiz nesne zarf tümleci

mışım.

em - özne

B) Özne - zarf tümleci - yüklem - belir

D) Orhan Veli’nin şiirlerini güzel okuyan öğrencilerden bi-

3

riydim.

E) Rus realizminin öncülerinden öykücü Çehov’dan da söz edecektik.

6.

Sabahları üzerine çiy serpilen sevimli çiçekleri kopardı aylığını kaybeden yaşlı bahçıvan.

4.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi özne ve yüklemden

oluşmuştur?

8


A) Yalılarında, İstanbul’un tanınmış yüzleri bir araya gelirdi.

A) Belirtili nesne, yüklem, özne

B) Halit Ziya’nın Mai ve Siyah’ı, onun başucu kitabıydı.


C) İstanbul’un bütün tarihî semtlerini ben tanıtacaktım.

C) Zarf tümleci, nesne, yüklem, dolaylı tümleç

D) Boğaziçi’nde Melih Bey takımını andıran aileler vardı.

D) Zarf tümleci, belirtili nesne, yüklem, özne

E) Herkesin beğenisini kazanmış, büyük bir şairsiniz.

E) Zarf tümleci, yüklem, özne

KONU TESTİ

1


TÜRLERİ

Cümlenin Ögeleri

7.

Bugün Türk romancıları yeni yöntemler denemektedir.

Aşağıdakilerden hangisi öge sıralaması bakımından

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime grubu veya kelime ötekilerden farklı bir ögedir?

bu cümleye benzemektedir?

A) Biri bahçeye gittiğinde diğeri terasta oturur.

A) Dün, bazı öykü yazarlarımız burada toplandılar.

B) Balıkesir’den gelen mektubu ona dün vermiş.

B) Günümüzde, en başarılı romancımız Yaşar Kemal’dir.

C) Çetelerin bulunduğu sokaklarda yalnız dolaşmamalı-

C) Kurtuluş Savaşı’nı en iyi anlatan yazar Halide Edip’tir.

D) Çağımızda, Batı ülkeleri edebiyat ödülleri dağıtmakta-

sın.

di.

dır.

E) Yazar, yeni teknikleri başarıyla uygulamıştır.

8.

1950 öncesi Türk şiirinden söz ettiğim bu yazının bazı şa-

D) Hava karardığında kasabanın çocukları eve giderler-

E) Kadının küçük sepetinde bıldırcın yumurtaları vardı.

irlerimizin tepkisini çekeceğini biliyorum. Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde sıra-

sıyla verilmiştir?

A) Nesne, yüklem


C) Özne, zarf tümleci, yüklem

D) Zarf tümleci, nesne, yüklem

E) Özne, nesne, yüklem

11


11. Aşağıdaki

sorulardan hangisi zarf tümlecini buldur-

maya yöneliktir?

A) Halk şairlerinden mi söz edeceksiniz?

B) Kitabı bugün mü kütüphaneye vereceksin?

C) Siz mi onlara o eski radyoyu hediye ettiniz?

D) Kitabın kapağını bir ressama mı çizdireceksiniz?

E) Öykü türünde ödül verileceğini biliyor muydunuz?

4

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne yoktur?

A) Karacaoğlan, Türk şiirinin büyük ozanlarındandır.

B) Kalem, yazarın meramını aktarırdı beyaz kâğıtlara.

C) Bilgisayar sarstı tahtını yazının kurşun padişahının.

D) Beni o gün bir kasaba öğretmeninin hikâyesi duygulandırmıştı.

E) Kimi eserlerinde Balkanlar’da geçen çocukluğundan söz etmiş.

12. Yaşar Kemal, Çukurova’da düzen değişikliğini anlatırken kendi ailesinin yaşadıklarından da söz eder.

Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Özne

B) Belirtisiz nesne


D) Zarf tümleci E) Yüklem

ünite

9.


TÜRLERİ

Cümlenin Ögeleri

13. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde özne vurgulanmış-

1

KONU TESTİ

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci bir edat

tır?

grubundan oluşmuştur?

A) Bu gülleri az önce buraya çiçekçi bıraktı.

B) Filmin yönetmeni genç oyuncuları sık sık azarlıyordu.

C) Karadeniz’de de bu tür kuşlar sonbaharda görülür.

D) O yıl siz mazeret bildirip tören alanına gelmemiştiniz.

E) Zarfın içindeki mektup hâlâ ceketinin cebinde duruyor.

A) Geçen yıl birkaç şiir meraklısını kitabevimizde konuk ettik.

B) Genç yazarlar, öykü yarışmasına çok ilgi göstermişlerdi.

C) Kitaplar, odalardan birinde düzensizce sıralanmıştı.

D) Turist grubu, şehrin saraylarını seyyahlar gibi dolaştı.

E) Kitapçılar, bu tarihî çarşıyı 1988’de onarıp düzenlemişler.

17. (I)

İhtiyarlar anılarıyla yaşarmış. (II) Size bir anımı anla-

14. (I) Sinop’a bir hafta sonunda gitmiştik. (II) Kara-deniz’e de-

tayım. (III) O günlerde ortaokul sıralarındaydık. (IV) Arka-

niz görmemiş Anadolu gençleri gibi bakmıştık. (III) Kara-

daşlarım, İstanbul’a gitmişlerdi. (V) Beni kandırmak için bir

deniz her zaman olduğu gibi hırçındı. (IV) Balıkçı kayıkları

İngiliz’in adına bana mektup göndermişlerdi.

sahile çekilmişlerdi. (V) O gün balık tutulacak gün değildi.

tedir? A) I.ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

Bu parçada öge sayısı en az olan ve en çok olan iki cümle aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri öge sayısı ve sıralaması bakımından birbirine benzemek-

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) III. ve V.

E) IV. ve V.

5

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlama grubu dolaylı tümleç görevindedir?

15. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde özne bir sıfat grubudur?

8

A) Gençlik çağım savaş yıllarında geçti.

B) Babam, küçük bir bankada çalışıyordu.

C) Eski İstanbullular, kışın Adalar’da durmazdı.

D) Bisikletçi çocukları okul bahçesinde toplamıştık.

E) İşsiz gençlerin ellerinde dosyalar vardı.

A) Esat Mahmut’la bana birer ansiklopedi göndermişlerdi.

B) Rahatsızlığından ve sıkıntısından çevresindekileri huzursuz etmişti.

C) İkindi üzeri ya da akşam saatlerinde evden çıkar, dostlarına uğrardı.

D) Ne Tarık Buğra ne de Kemal Tahir’i olması gerektiği gibi anlatmıştı.

E) Romanlarıyla mensur şiirleri anlatım bakımından birbirine yakındır.

KONU TESTİ

2


TÜRLERİ

Cümlenin Ögeleri

1.

Burada karınca içer denizi

4.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu dizedeki altı çizili öge vardır?

vuşmak üzereyken öz Türkçecilik, her şeyi berbat etti.

A) Yalvaralım, kabul olsun dilekler

B) İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı

C) Meyveler yollara yer yer dökülür

D) Önce hafiften bir rüzgâr esiyor

E) Durmuş bir tepende okuduğum mektep

Cumhuriyetin ilk yıllarında, romancılığımız kıvamına ka-


A) Dolaylı tümleç, zarf tümleci, özne, belirtili nesne, yüklem

B) Dolaylı tümleç, zarf tümleci, özne, yüklem

C) Zarf tümleci, zarf tümleci, özne, belirtili nesne, yüklem

D) Zarf tümleci, zarf tümleci, belirtisiz nesne, belirtili nesne, yüklem

E) Zarf tümleci, belirtili nesne, yüklem

5.

Aşağıdaki sorulardan hangisi belirtisiz nesneyi bulmaya yöneliktir?

A) Eski Türk şiiri daha mı etkileyiciydi?

B) Arkanızda en çok roman mı bıraktınız?

C) Türkçenin özleştirilmesine mi itiraz ettiniz?

D) Tiyatro mu dilin değişmesini sağladı?

E) Türkçe en çok 20. yüzyılda mı değişti?

6.

(I) Yazar, edebiyat ve tiyatroyu kol kola götüren bir sanat

2.

I. Anarım adalarda çamların uykusunu

II. Yorgun gözlerle uğurladım akşam yıldızını

III. Koklamak isterim tünelin kokusunu

IV. Göğünde tanıdım ayın on dördünü

V. Bir kadının suya değiyor ayakları

Yukarıdaki numaralanmış dizelerin hangisinde ad

adamıdır. (II) Edebiyata ilgisi, çocukluk yıllarında başladı.

tamlaması ötekilerden farklı bir görevdedir?

(III) Babasının kitaplığında bulduğu hikâye ve romanlar, ona dil sanatını sevdirdi. (IV) Daha lise yıllarındayken ilk

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


hikâyelerini yazdı. (V) Üniversite yıllarında başladığı tiyatro, onunla edebiyat sanatı arasındaki dostluğu pekiştirdi.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi özne ve yüklemden oluşmuştur?

6

A) I.

7.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci vurgulanmıştır?

Aşağıdaki dizelerden hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır?

A) Dallar/ondan dolayı/susmuşlar

B) Beyaz bir ay/doğuyor/fıstıkların arkasından

C) Düşünürüm/hepinizi/ayrı ayrı

D) Bir zafer/müjdesi/burada/her isim

E) Ne/ söyler/şu dağa/çoban çeşmesi

A) İlk dersimi o gün lise sınıflarına verecektim.

B) Öğretmenimizin elinden çıkan o küçük tabloyu çok beğendim.

C) Öğretmenimiz, eylül ayında yeni görev yerine gitmişti.

D) Zilin çalmasına doğru, okulun bahçesi ve koridorları öğrenci doldu.

E) Genç bir öğretmen, ilk görev gününde onlara ne anlatabilirdi?

ünite

3.


TÜRLERİ

2

Cümlenin Ögeleri

8.

Aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı dolaylı tümleçtir?

A) Baban hangi tarihte Almanya’ya gitti?

B) Ödül törenine neden katılmamış?

A) Müzik, insanın iç dünyasında değişime yol açabilir.

B) Halk ozanları, sade bir dille söylemişler türkülerini.

C) Dört telli olan bu çalgı, bize bizi anlatır kendi dilinden.

D) Müzisyenler, kimi şehirlerde kahramanlar gibi ağırlanır.

E) Orhan Veli de bestelenebilir dörtlükler bırakmıştır bizlere.

- Genç bir öykücüye.

D) Dışarıya kiminle çıktın?

- Kendisine ödül verilmediğinden.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gerçek özne yoktur?

C) Ödülün kime verilmesini istedin?

- 1978’de.

KONU TESTİ

- Arkadaşlarımla.

E) Dosyanın arasından ne çıkardı?

- Şairi belli olmayan bir şiir.


Aşağıdaki cümlelerden hangisi öge sayısı bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Bu ülke, atalarımın benim gibi gençlere emanetidir.

B) Özlemini duyduğumuz sanat harikalarının ortasındayız.

maya yöneliktir?

C) Ay, şairane bir yalnızlığa kapılanların yarı vefalı dostu-

A) Misafirler dayımlara mı gele cekm

Aşağıdaki sorulardan hangisi zarf

iş?

dur.

B) Çocuklar mı kırdı bu camı?

D) Annem, derdimi başkasına duyurmadan dinleyen tek

C) Sabahtan beri kimi arıyorsun uz?

kişiydi.

cümlelerin hangisinde ara söz, öznenin

açıklayıcısı olarak kullanılmıştır?

A) Selim İleri, son dönemin ünlü yazarı, eserlerinde anılarını da anlatmış.

B) Peyami Safa’ya, psikolojik romanlarıyla bilinen yazarımıza, mektup göndermiştim.

8

E) İki gündür nerelerdeydin?

7

12.

man çalıyor.

II. Sen de o günlerde bize hüzünlü şarkılar söylerdin.

III. Âşık Veysel, seni en çok etkileyen halk ozanıydı.

IV. Arkadaşımız kemanı eline aldığında öğretmenimiz gülümsemişti.

E) Sezai Karakoç’u, kelimeleri emrine alan adamı, ilk kez Ankara’da görmüştüm.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri öge sayısı ve sıralaması bakımından birbirine benzemek-

D) Necati Cumalı’dan, şiirin o özgün sesinden, çok etki-

tedir?

lendiğini söyleyemem.

I. Yabancı bir genç, her hafta Kadıköy Meydanı’nda ke-

C) Reşat Nuri’yi, Çalıkuşu’nun yazarını, hiçbirimiz yakından tanımıyorduk.

D) Okullar ne zaman kapanaca k?

E) Kasabanın en görkemli binası dayımın tarihî köşküydü.

10. Aşağıdaki

tümlecini buldur-

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

E) I. ve IV.

KONU TESTİ

2


TÜRLERİ

Cümlenin Ögeleri

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok zarf tüm-

16. Memduh Şevket Esendal, gençlik dönemlerinde, “müste-

leci vardır?

A) Ertesi sabah, hayalimdeki şehir İstanbul’a yorgun ar-

ar” isim kullanarak hikâyeler kaleme almıştır.

Bu cümlede vurgulanan öge aşağıdaki sorulardan hangisi sorularak bulunur?

gın varmıştım.

B) Eski bir kızakla, Erzurum’a yakın bir ilçeye ulaşmıştık.

A) Kim?

C) Tayinimin çıktığı ilçeye ulaşmam, öğle saatlerini bul-

B) Ne zaman?

D) Ne?

C) Nasıl?

E) Neye?

muştu.

D) Üniversitede öğrencilik yıllarımın son günlerinde hayatımı değiştiren kitaplar okudum.

E) Bugün beni ortaokul yıllarıma götüren bir olay yaşadım okulda.

14. Ne seni ne de senden önceki şairleri tanıyordum.

17. Tiyatro müdürümüz, bir gün bana, Yunus Emre gibi idealistleri sahnelemeyi düşünmediklerini söylemişti.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlama grubu bu

cümledekiyle aynı görevdedir?

A) Hem Cengiz Dağcı’ya hem Aytmatov’a bağlanmıştım.

B) Yaşar Kemal de Orhan Kemal de romanda tezi gereğinden çok belli eder.

C) Onlara ya Tevfik Fikret’i ya da Cenap Şahabettin’i tanıtacaktık.

D) Hem Türkiye’de hem yurt dışında büyük ödüller almıştı.

E) Sahnedeki oyuncular, önlerindeki metni hem ağır hem

Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yüklemi, birleşik zamanlı bir fiildir.

B) Öznesi ad tamlamasıdır.

C) Zarf tümleci sıfat grubudur.

D) Dolaylı tümleci 1. tekil kişi zamiridir.

E) Nesnesi bir bağ-fiil grubudur.

yanlış okuyorlardı.

11


8

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir söz grubundan oluşmamıştır?

A) Evrenselin ufuklarını kucaklayan bir Türk yazardı.

18. Bugünün küçüğü yarının büyüğüdür.

B) Kendisine uzattığım öykü dosyasına sadece göz at-

mıştı. C) Batı’yla ilişkilerimizi kendisine has bir üslupla ele almıştı.

D) Kendisiyle tanıştığımızda Türkiye’nin Kabil büyükelçisiydi.

E) Türk edebiyatının büyük yazarlarına bile Batılılar gibi bakardı.

lenemez?

A) Üç ögeden oluşmuştur.

B) Hem öznesi hem yüklemi ad tamlamasıdır.

C) Bir isim cümlesidir.

D) Tamlananlar, adlaşmış sıfatlardan oluşmuştur.

E) Sadece özne ve yüklemden oluşmuştur.

ünite

Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

CÜMLENİN ÖGELERİ – CÜMLE 1.

Cümle Türleri

2

ÖĞRETEN TEST

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı bakımından ötekilerden farklıdır?

A) Öykü yarışmasına katılan gençler, salonda heyecanla bekliyorlardı.

B) Seçici kurul, kimsenin adını duymadığı bir yazara ödül vermişti.

C) Halkın dilini iyi öğrendiğimiz gün, düşüncelerimizi halka aktarabileceğiz.

D) Yazarların dayanışması, edebiyatımızın gelişmesine katkıda bulunur.

E) Halit Ziya’nın bütün eserleri, bizim kuşağımızı bir ölçüde etkilemişti.

2.

Aşağıdaki dizelerden hangisi yükleminin türü bakımından ötekiler-

İçinde fiilimsi grubu bulunan cümle birleşik cümle türü içinde yer alırken içinde fiilimsi grubu bulunmayan ve tek yargı bildiren cümleler yapıca basittir.

Yüklemi fiil olan cümleye fiil cümlesi,

den farklıdır?

yüklemi ad soylu kelime olan cümleye ad

A) Gecenin rengini bilmiyorlardı daha

B) Kanadı kırılan güvercinler gibiydik hepimiz

C) Yanlış çevirmişim duygu anahtarını

D) Erkenden döktü yapraklarını bahçedeki ağaç

E) Sen içimdeki güzel sese karşılık vermedin

3.

(I) Mektubunuzdan, başka bir semte taşındığınızı öğrendim. (II) Taşın-

TÜRLERİ

cümlesi denir.

mak, hayatı altüst eder. (III) Yeni semtte kendinize iyi komşular, dürüst ar-

Yüklemi sonda olan cümleye kurallı cüm-

kadaşlar bulmalısınız. (IV) İnsanı bir yere alıştıran iyi komşular ve dürüst

le, yüklemi sonda olmayan cümleye dev-

arkadaşlardır. (V) Hayattan uzaklaşır onlardan uzaklaştıkça insan.

rik cümle denir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yükleminin yeri bakımından ötekilerden farklıdır? A) I.

4.

B) II.

C) III.

D) IV.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi biçimce olumlu anlamca olumsuz bir cümledir?

8

9

E) V.

A) Küçük fabrikalar bile düzenli çalışıyor değildi.

B) Askerler kapıma geldiklerinde iyice hastaydım.

C) Ne yanımıza gelmiş ne de bize mektup göndermişti.

D) Savaştan dönenlerin hikâyelerinden söz edecektim.

E) İnsanın, savaşta kaldıkça kendisinden uzaklaştığını bilmez misiniz?

Yükleminde olumsuzluk eki veya edatı bulunmadığı hâlde eylemin gerçekleşmediğini ya da yüklem durumundaki adın sözü edilen durumda olmadığını bildiren cümleler biçimce olumlu, anlamca olumsuzdur.

KONU TESTİ

1.

3

CÜMLENİN ÖGELERİ – CÜMLE

TÜRLERİ

Cümle Türleri

(I) Şiirlerini seçici kurul üyesi olarak okumuştum. (II) Daha

4.

ilk dizelerde onda büyük bir şairin ilk işaretlerini bulmuş-

muk işçilerinden de söz etmem, bazı okuyucularca eski

tum. (III) Fakat dilinde pek çok eksiklik vardı. (IV) Birincilik

günlere özlem olarak nitelendirildi.

ödülünü ona veremezdik. (V) Ancak ona bir cesaret mektubu gönderebilirdik.

Bu cümlede kaç yan cümlecik vardır? A) 1

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yükle-

Yeni yazdığım kitapta hayat hikâyelerini merak ettiğim pa-

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

minin türü bakımından ötekilerden farklıdır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

5.

(I) Küçük yaşlarda başladım şiir yazmaya. (II) İlk şiirimi daha ilkokuldayken karalamıştım bir defter sayfasına. (III) Öğretmenim çok geçmeden fark etmişti şiir yazdığımı. (IV) Onun elinde benim şiirim, benim yüzümde utanmanın kızarıklığı. (V) Ama ondan övgüler aldıkça cesaretlendim ve daha çok zaman ayırdım şiire.

2.

I. O gün akşama kadar hep Adana’yı düşündüm.

II. Portakal bahçelerimizde yüzden fazla kişi çalışıyordu.

III. Evimiz büyüktü, haftanın her günü misafirimiz vardı.

IV. Çocukluğum, iki katlı, bahçe içindeki bir evde geçti.

V. Bazıları, Balkan göçmenlerine Türk gözüyle bakmıyor-

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi tamamlanmamış (eksiltili) bir cümle biçimindedir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

du. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde

birden çok yargı vardır?

6.

Ben, roman yazarına psikolog gözüyle bakıyorum.


B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


10

3.

Aşağıdaki dizelerden hangisi, yapısı bakımından öte-

A) Fiil cümlesidir.

B) Kurallı cümledir.

C) Öznesi kişi zamiridir.

D) Dört ögeden oluşmuştur.

E) Yapıca birleşiktir.

7.

Aşağıdaki dizelerden hangisi yükleminin türü bakımından ötekilerden farklı bir cümle biçimindedir?

kilerden farklı bir cümle biçimindedir?

A) Zamanın ayak oyunlarına ayak uydurduk

A) Mutluluk yalnız kendisini görür

B) Paylaşamadık ağlayan annelerin hüznünü

B) Eğilip içimize baksak tanır mıyız kendimizi

C) Bir ayrılıkla yıkılıp çürüdü duygularımız

C) Boyuna bekler duysun diye sesini

D) Saatlerin yalan söyleyebileceğini bilemedik

D) Seslenir sana bir yabancının seslendiği gibi

E) Kendimizi bulamıyoruz gittiğimiz uzak yerlerde

E) Hep o eski deniz özlemiydi onu bu şehre sürükleyen

ünite

A) I.


Sınırı geçtim, ülkemin kokusunu duydum ve içime çektim.


3

Cümle Türleri

KONU TESTİ

hangisi yükleminin yeri bakımından

ötekilerden farklı bir cümledir?

Önümde çıplak bozkır… Ama benim gönlümde sonsuz bir çiçek bahçesi… Bir daha öğrendim: İnsan nasıl hisseder-

TÜRLERİ

A) Anadolu’nun saklı güzelliklerini arıyordum.

B) Şehrin gürültüsünden uzaklaşmıştık o gün.


C) Üç ay geçmişti temiz çam havasını koklamayalı.

A) Birden çok yargı içeren cümle vardır.

D) Ordu’ydu gezdiğimiz şehirler arasında en çok beğen-

B) Eksiltili cümlelere yer verilmiştir.

C) Biçimce olumlu, anlamca olumsuz cümle vardır.

D) Fiil cümlesi vardır.

E) Birleşik cümleye yer verilmiştir.

se dünya öyle olurmuş.


diğim.

E) Çiçek kokusu yayılmıştı adanın dört tarafına.

Yıldızlı Soru 3

9.

Aşağıdakilerden hangisi kurallı

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik bir isim fiil grubundan oluşmuştur?

bir fiil cümlesidir?

A) Çocuklar her zamanki gibi neşe liydi

.

A) Terzinin taktığı düğme bir saat sonra kopmuştu.

B) Yağmur yağıyordu ben eve döne rken

B) Gömleğimi kendim ütülemeyi öğrenmiştim.

C) Büyük acıdır, bir şehri terk edip gitm

C) Sinemaya gitmeden önce onları telefonla aradım.

D) Odamın penceresine ayrılık dam

D) Yağmur yağınca yollar su kanallarına dönüşüyordu.

E) Mart ayı da diğerleri gibi oldu kça

E) Güverteye çıkan yolcuları uyaracaklarını söylediler.

.

ek.

lıyordu. soğuktu.

11

12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı bakımından ötekilerden farklıdır?

10. İlk kitabımı yazmaya başladığımda on sekiz, kitabım yayımlandığında yirmi iki yaşımdaydım. Bugün kırk yaşıma doğru tırmanırken hâlâ o ilk kitabımdaki yaşımda hissedi-

8

yorum kendimi.

Bu parçada kaç yan cümlecik vardır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

A) Müsteşarın kendisine güvendiğini sanıyordu.

B) Evraklarla meşgul olmayı çok istiyordu.

C) Vali yardımcısı olalı henüz iki ay olmuştu.

D) Vilayetten ayrılırken aklında çocukları vardı.

E) Kendisini bütün kaymakamlardan daha başarılı buluyordu.

KONU TESTİ


3

13. Köylülere

TÜRLERİ

Cümle Türleri

imrendi, uzandı, sandalyenin üzerindeki ceke-

16. Tiyatro, insanların seyretme ihtiyacından doğan sosyal bir

tinin cebinden keten mendilini çıkardı, yüzünü örttü, mışıl mışıl uyudu.

edebî türdür.

Bu cümlede kaç yargı vardır?

A) 1

B) 2

lenemez?

C) 3

D) 4

E) 5

14.

I. Başımdan geçenleri öğleden sonra anlattım.

II. Bahçelerindeki en görkemsiz ağaç badem ağacıydı.

III. Annesi yıllar önce emekli olmuş bir öğretmendi.

IV. Hıçkıra hıçkıra ağlamıştı annesini gören kayıp çocuk.

V. Gözlerinden anlamıştı çocuklarının onsuz hâlini.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri yükleminin türü bakımından ötekilerden farklıdır?

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

C) II. ve IV.

E) III. ve V.

A) Özne, zarf tümleci ve yüklemden oluşmuştur.

B) Yapıca birleşiktir.

C) İsim fiil ve sıfat fiil grubu vardır.

D) Ad cümlesidir.

E) Kurallı bir cümledir.


hangisi biçimce olumsuz, anlamca

olumlu bir cümledir?

A) Ne tiyatroya emek verdi ne de sinemada dilediği yere ulaştı.

B) Sinema oyunculuğunun kolay olmadığını bilmez miyim ben?

C) Kitapçıların sanat eserlerine ilgi göstermediklerini biliyorum.

D) Bu tür eserleri okumaması konusunda onu uyarmamış mıydınız?

11


E) Sinema dergileri bilgilendirici olsa da öğretici değildir.

12

18. Medeniyet alanında yükselmiş milletlerin dil ve edebiyatlarına büyük önem verdiklerini biliyorsunuz.

15. (I) Kendimi şair saymıyorum. (II) Sadece şiirle uğraşan bir

A) Millet kültürünün temeli dil ve edebiyattır.

(V) Benim şiire verecek çok vaktim yok.

B) Dil canlıdır; başkalaşır, ilerler, yeni alanlara yayılır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi ya-

C) Kültürlerini önemseyen toplumlar mutlaka ilerler.

pıca sıralıdır?

D) Türk dili yüzlerce yıl boyunca ihmal edilmiştir.

E) Türkçe, son dönemde sadeleşti ve hızla gelişti.

mez. (IV) İnsan, şiirle uğraştıkça daha çok uğraşmak ister.

mektedir?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

adamım. (III) Şiir, zor sanattır; kendisini hemen ele ver-

Aşağıdakilerden hangisi yapıca bu cümleye benze-


4

KONU TESTİ

Aşağıdakilerden hangisi eksiltili cümle biçimindedir?

A) İstanbul, mutlaka görülmesi gereken yerlerdendir

lecidir, yazı sabır öğretir. (V) Görüntü, düşünceyi kapatır;

B) Modern bir şehirdir Ankara bozkır ortasında

yazı düşünceyi davet eder.

C) İstanbul, yaşanacak değil, gezilecek bir şehirdir

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yapı-

D) Ankara, kısa sürede büyük bir gelişme kaydetti

E) İstanbul’un her köşesinde bir tarihî güzellik

(III) Görüntü sınırlar; yazı, sınırları aşar. (IV) Görüntü ace-

ca ötekilerden farklıdır? A) I.

2.

Cümle Türleri

5.

(I) Görüntünün evreni ile yazının evreni aynı değildir. (II) Görüntü, kişiyi edilgen yapar; yazı etken hâle getirir.

TÜRLERİ

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

(I) Sıkıştırılmış zamanlarda yaşıyoruz. (II) Bu hız içinde yaşamanın tadını tam olarak alamıyoruz. (III) Hayat serüveni içinde derinlere de nüfuz edemiyoruz. (IV) Çoğumuz, kendisine vakit ayıramamaktan şikâyetçi. (V) Telaş içinde yol alırken kendimizi yitiriyoruz.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi yapı-

Yıldızlı Soru 4

ca ötekilerden farklıdır? A) I.

3.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V. (I) Okuma, daha çocuk yaşlarda kazanılması gereken bir alışkanlıktır. (II) Küçük yaşlarda başlayan bu alışkanlık ömür boyu sürer. (III) Oku ma alışkanlığı kazananlar can sıkıntısı, boş zaman stres i yaşamazlar. (IV) Her fırsatta kitapların başına koşa rlar. (V) Hatta kendilerine fırsat yaratırlar kitap okumak için. Bu parçadaki cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I. cümle, bir isim cümlesidir. B) II. cümle, kurallı bir cümledir . C) III. cümle, birleşik bir cümledir . D) IV. cümle, sıralı bir cümledir. E) V. cümle, devrik bir cümledir .

Dönüp geriye baktığımızda hayretler içinde kalıp afallıyoruz.


A) Birleşik bir cümledir.

B) Sıralı cümledir.

C) Zarf fiil grupları vardır.

D) Fiil cümlesidir.

E) Anlamca ve biçimce olumlu bir cümledir.

4.

Aşağıdakilerden hangisi dolaylı tümleci ortak sıralı bir

13

6.

daha iyi bir iş yapmış olmaz mı hiç?

cümledir?

A) Ankara’da yıllarca kaldı, çocukları eğitim gördü.

B) Seni başkan seçiyor ve kasabamızı sana emanet ediyoruz.

C) Babam, ekonomistti; harçlığımızı çok ölçülü verirdi

8

D) Dün Nevşehir’e geldik; yarın buradan ayrılacağız.

E) Radyoyu ben getirdim ama programları hep onlar takip ediyor.


A) Yapıca birleşiktir.

B) Yüklemi şart kipinde çekimlenmiş fiil olan yan cümlecik vardır.

bize.

Kişi gelecekten haber alma enerjisini üretime ayırsa çok

C) Kurallı cümledir.

D) Biçimce olumsuz, anlamca olumlu bir cümledir.

E) Fiil cümlesidir.

KONU TESTİ

4


TÜRLERİ

Cümle Türleri

7.

I. Şiir okusa duyguları incelir.

II. Buraya gelişimize en çok yakınlarımız sevindi.

III. Sanat, inceliğe düşkün olanların işidir, diyordu.

IV. Sanatçı, toplumu tanır; topluma yön de verir.

V. Yahya Kemal’i tanıdık ve ona bağlandık.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-

A) I. cümle yapıca basittir.

ğıdakilerden hangisi söylenemez?

B) II. cümle anlamca olumlu, biçimce olumsuzdur.

A) I. cümle, şartlı birleşik bir cümledir.

C) III. cümle eksiltilidir.

B) II. cümle, yan cümleciği isim fiil grubu olan girişik birle-

D) IV. cümle, öznesi ortak sıralı bir cümledir.

E) V. cümle yapıca birleşiktir.

şik bir cümledir.

C) III. cümle, nesnesi ortak sıralı bir cümledir.

D) IV. cümle, öznesi ortak sıralı bir cümledir.

E) V. cümle, öznesi ortak bağlı bir cümledir.

8.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik öteki-

10. (I)

ışıklar ne sokakta. (III) Her tarafta zifiri karanlık… (IV) Arabalar hızlıca geçiyor, neredeyse çocukları eziyordu. (V) Anneler, bir bir seslenmeye başladı çocuklara.

A) Küresel ısınmadan söz edenler, olayları abartıyor.

B) Çevre ile ilgili kitap okuyunca duyarlılığı arttı.

C) Kitabı okur okumaz bir arkadaşına postalamış.

D) Müziğe ilgisi arttıkça okulundan kopmuştu.

E) Okulu bitiremediğinden üniversiteye yerleşemedi.


11. Aşağıdaki

dizelerden hangisi yapıca basit bir cümle

biçimindedir?

lerden farklı bir fiilimsi grubudur?

Lambalar aniden sönmüştü. (II) Ne evlerde yanıyordu

A) Şimdi buradaydı, az sonra kim bilir nerede olacak bu rüzgâr

B) Yeni sözler demeye geldim yeni seslerle

C) Düşünürken kendimden başkasına inanmam

D) Düşününce inanır, yönelir senin güzelliklerine

E) Kent büyük bir hışımla büyüyor bu zor çağda

11


14

Çocukluktan çıkalı yıllar oldu. Gençlik çağına geldi bizim çocuklar. Ancak, onların hayatında ne çocukluk ne de

12.

I. Etrafında toplanırdık uzun kış gecelerinde, masal anlatırdı bize.

gençlik… Onlar, modern çağın apartman denen hapishanelerinde büyüdüler.

II. Kestaneyi kebap eylerdi, demlikteki suyumuzu da çay.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

III. Dedemin yeri hemen burasıydı, hiç değişmezdi yaz kış.

A) Birleşik cümle

IV. Kışın Aydın’da kalır, eski dostlarıyla anılara can verirdi.

B) Zarf fiil grubu

V. Torunlarını hasretle öper, güzel bir meyve gibi koklardı.

C) Basit cümle

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi yükle-

D) Eksiltili cümle

E) Sıralı cümle

mi ortak sıralı bir cümledir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

9.

CÜMLENİN ÖGELERİ – CÜMLE 13. Aşağıdaki

dizelerden hangisi yapıca basit bir cümle

biçimindedir?

B) Yan yana sıra teşkil ederek

Açılır, canlanır, etrafa bakar

4

KONU TESTİ


A) Nesne ve yüklemden oluşmuştur.

B) Öznesi yan cümlecikten oluşmuştur.

C) Birden çok fiilimsi grubu vardır.

D) İki ögeden oluşmuştur.

E) Olumlu bir isim cümlesidir.

D) Akşamın bu ıssız saatlerinde

Irmakta yıkanan kuşlar sofudur

C) Güneşe karşı gerinir panjurlar

Zannedersin uçar ervah-ı küre

Cümle Türleri

16. Bilmeden bastığın bu toprak, bir devrin battığı yerdir.

A) Havalandıkça çimenden kuşlar

TÜRLERİ

Nedir bu her şeyde sezilen melal

E) Hindiler, nadide yelpazesini

İlk hicretlerinde getirmiş Çin’den

17.

I. Yalnız senin dağında ya ovanda

Başım gökte, alnım açık gezerim

II. Yalnız senin tatlı esen havanda

Kendi milli gururumu sezerim

14. Aşağıdaki

cümlelerin hangisinde yan cümlecik özne

III. En bakımsız, en kuytu bucağın

görevindedir?

Bence İrem bağı gibi güzeldir

A) Tanınmış bir şair, okuyucuyu kolayca kaptırır dizelerine.

B) Haluk, memleketi, içinde bulunduğu gerilikten kurtara-

Şu heybetli saraylara bedeldir

caktı.

C) Tevfik Fikret’i okuyan nesli bir bir kaybediyoruz.

D) Gençlerin karaladığı şiirleri de bu dergide yayımlıyoruz.

E) Bize çevresi işlenmiş, Sinop işi yazmalar da getirmişlerdi.

IV. Bir yıkılmış evin, harap ocağın

V. Çık Fatma, lahtten kıyam et

Yâdımdaki hâline devam et

Yukarıdaki numaralanmış dizelerden hangileri birleşik cümle biçimindedir?

A) I. ve II.

B) II. ve III.

D) III. ve IV.

C) II. ve IV.

15

E) III. ve V.

15. Aşağıdakilerden hangisi olumlu, devrik, birleşik bir fiil cümlesidir?

A) Ben ki senelerden beri hiç durmaksızın yanıyorum.

B) Bugün burada dolaşırsın, yarın orada.

C) Buranın eşiğini aştıktan sonra öğreniriz buraya kazın-

18. (I) Ertesi sabah arabayı yerinden oynatamadık.

doğru bir kamyon bizim köye gidiyormuş. (IV) Eşyaları ve bizi kamyonun kasasına attılar. (V) Zorlu bir yolculuk daha başladı bizim için Toros köylerine.

mış her sırrı.

8

D) Gül vermiyordu bahçelerde yıllardır budanmamış güller.

E) Günün birinde deniz hırçınlaştı ormanlardaki aç canavarlar gibi.

(II) Teker

çukurun içinde donmuştu, hiç kıpırdamıyordu. (III) Öğlene

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde birden çok yargı vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

15. fasikül

İ

İR E L E G İN Ö

N CÜMLEleri est Ünite T

C

RLER Ü T E L ÜM

ÜNİTE TESTİ

1


Aşağıdaki cümlelerden hangisi, öge sayısı bakımın-

1.

TÜRLERİ 4.

dan ötekilerden farklıdır?

Aşağıdakilerin hangisinde soru belirtili nesneyi bulmaya yöneliktir?

A) İstanbul, 2010’un dünya başkentlerindendir.

A) Bu masalı sana kim anlattı?

B) İstanbul, ülkemizin en güzel ama en karmaşık şehridir.

B) Baban hangi evi beğendi?

C) İstanbul, buraya yolu düşen herkesi kendisine bağlar.

C) Bu akşam kime gidelim?

D) İstanbul, güzel bir hayat düşleyen Anadolu gençlerinin

D) Kardeşi mi öğretmen olacakmış?

E) Dün bu saatte neredeydiniz?

5.

Halit Ziya, romanlarında İstanbul’un köşk ve saray çevre-

düş kentidir.

E) İstanbul, tarihî eserleri yeni eserlerinden daha üstün bir hazinedir.

2.

Tarih, Arif Nihat Asya’nın şiirinde, sığınılan, dayanılan bir

lerini anlatmış; hikâyelerinde ise İzmir ve çevresini.

sağlam zemindir. Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-

de doğru verilmiştir?

lenemez?

A) Dört ögeden oluşmuştur.

B) Sıfat fiil grubu vardır.

C) Girişik birleşik bir cümledir.

D) Öznesi tekil bir addır.

E) Yüklemi bir sıfat tamlamasıdır.

Bu cümlede ortak olan ögeler aşağıdakilerin hangisin-

A) Özne ve yüklem

B) Nesne ve yüklem

C) Özne ve dolaylı tümleç

D) Nesne ve zarf tümleci

E) Dolaylı tümleç ve nesne

6.

(I) Yangın sönmüştü. (II) Henüz kalabalık dağılmadan tan

11


3.

O zaferler getiren atların

Nalları altındanmış.

Gidişleri akına,

Gelişleri akındanmış

Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İlk iki dize birleşik bir ad cümlesi biçimindedir.

B) İlk iki dizede özne, tamlayanı sıfat fiil grubuyla nitelenmiş bir ad tamlamasıdır.

ağarmaya başlamıştı. (III) Bütün yüzler solgun ve biraz da karanlıktı. (IV) Sabahın erken saatlerinde başladı başka bir kasabaya yolculuk. (V) Yangını uzaktan seyretmekle yetinmeyenlerin yanına yerleşeceklerdi.


A) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmuştur.

B) II. cümle, yapıca birleşiktir.

C) Son iki dize, sıralı bir cümle biçimindedir.

C) III. cümlede, özne ortaktır.

D) Son iki dizede öge ortaklığı yoktur.

D) IV. cümle, zarf tümleci, yüklem ve nesneden oluşmuştur.

E) Son iki dizede ortak yüklem, fiildir.

E) V. cümlede, özne gizlidir.

ünite

2

CÜMLENİN ÖGELERİ - CÜMLE 7.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca basittir?

A) Sen de biliyorsun ki bu yörede bağ sahibi olunmadan geçinilmez.

B) Bu yıl çok yağmur yağarsa kasabalılar borçlarını öderler.

C) Babam, bir ağaç kesmişsen iki ağaç dik, diyordu.

D) Yolcu yorgun, hancı tok, hanın mutfağında ateş kül bağlamış.

E) Manisa’nın tarihî köylerinde halk, yaz mevsimini bağlarda geçirir.

8.

TÜRLERİ

1

ÜNİTE TESTİ

10. Kırkını geçmiş insanların tecrübesine sahip olduğuma inanıyordum.


A) Nesne ve yüklemden oluşmuştur.

B) Girişik birleşik cümledir.

C) Yüklemi birleşik zamanlı bir fiildir.

D) Yükleminin yerine göre kurallıdır.

E) Anlamına göre olumludur.

Kemal Tahir, “Devlet Ana” romanında Osmanlı’nın kuruluşunu millî tarih tezine inanan bir tarihçi gibi anlatmış.

Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) Özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem

B) Özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, zarf tümleci, yüklem

C) Özne, dolaylı tümleç, belirtisiz nesne, yüklem

D) Özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, dolaylı tümleç, yüklem

E) Özne, zarf tümleci, belirtili nesne, yüklem

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik yoktur?

A) Yağmur yağar yağmaz kalabalık dağıldı.

B) Biraz sonra büyük tören başlayacakmış.

C) Kapıların geç açılması seyircileri öfkelendirdi.

D) Oyuncular ustalaştıklarından protestolardan etkilenmediler.

E) Sahneye çıkmak, iyi tiyatrocu olmak anlamına gelmez.

3

9.

Aşağıdakilerden hangisi bağımsız sıralı bir cümledir?

A) Berna Moran, İngiliz edebiyatını iyi bilir; Fransız edebiyatından da habersiz değildir.

B) Şairler, duygularını yazarlar; romancılar gözlem ve hayallerini.

C) Arif Nihat Asya’yı biz tanıttık; onlar kendilerine yakın buldular.

8

D) Türk edebiyatı, büyük bir geleneğe sahiptir; Türk resminin kökleri ise toprağın üstündedir henüz.

E) Büyükler Necip Fazıl’a hayrandı, bazı gençlerse tam anlamıyla düşman.

12. Ben, çocukluğumda ve gençliğimde, Çukurova yöresinde onlarca Köroğlu anlatıcısına rastladım.


A) Özne, birinci tekil kişi zamiridir.

B) Devrik bir cümledir.

C) Birden çok dolaylı tümleç vardır.

D) Yapıca basittir.

E) Yüklem basit zamanlı bir fiildir.

ÜNİTE TESTİ

1


13. Ormancıların

yıllardır uğramadığı ormanlar, köylülerin

odun kesme hırsı yüzünden günden güne tükeniyordu.

Bu cümledeki altı çizili öge aşağıdakilerden hangisidir?

A) Belirtili nesne

B) Özne

C) Belirtisiz nesne

D) Dolaylı tümleç

E) Zarf tümleci

TÜRLERİ 16.

I. Döndürdün beni o uykusuz yıllara

II. Nerden aktın ruhuma, tatlı hülyalar gibi

III. Soramam seni artık, cana yetti bu yara

IV. Herkes iradesinin heykeli olur.

V. Harcadım yıllarımı, vefasız bir sevgili uğruna

Yukarıdaki numaralanmış dizelerden hangisinde birden çok yargı vardır? A) I.

B) II.

17. Aşağıdaki

C) III.

D) IV.

E) V.

dizelerden hangisi bitmemiş (eksiltili) bir

cümle biçimindedir?

14. Sinop köylerinde ---- vardı. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi-

A) Nerede o yiğitler ki

Gür sesleri ülkeyi bürür

B) Yurda baş dedikleri bir

si getirilirse cümle yapı bakımından ötekilerden farklı

olur?

A) Gürcistan kökenli yurttaşlar da

B) coşkulu düğünlerin yanında yas da

C) okuma yazma bilmeyen gençler de

D) günün her saati dolu kahvehaneler

E) bir tarihçi kadar bilgili yaşlılar

Ağır adakla geldiler

C) Yeryüzünün göbeğinde Kuruldu kurultayları

D) Benim, dedemle yan yana Yazılı kalacak adım

E) İsli dağların yamacında Beş on hanelik, sessiz bir köy

11


18. Aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı özne de yüklem de değildir?

A) Bugün nasılsın?

15. Aşağıdaki

dizelerden hangisi ögelerine yanlış ayrıl-

- İyileştim.

B) Bu tabloyu kim astı?

mıştır?

A) O ince narin kalbin/benim kalbime/benzer

B) Adanın hatırası/hâlâ/yaşıyor/oralarda

C) İlk güneşimi/kaybettim/ömrümün ilkbaharında

D) Kılı kırk yarardı/mahallenin hikâyeci dedeleri

E) Can/vermişti/dedem/isyan yurdu Yemen’de

- Öğretmenimiz.

C) Nereler, il olacakmış? - Bütün büyük ilçeler.

D) Kapıcı ne alıyor? - Ekmek ve gazete.

E) On yıl önce neredeydiniz? - Kastamonu’daydım.

ünite

4


Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir söz gru-

4.

bundan oluşmamıştır?

A) Bize örnek diye sundukları hayat, başkalarının hayat

ÜNİTE TESTİ

Aşağıdakilerden hangisi biçimce olumsuz anlamca

A) Kendi şiir çizgisini bulamayan şiir tutkunlarına şair der miyim hiç?

B) Tevfik Fikret, Batı’yı Doğu’dan daha iyi bilen bir şairdi.

C) Servetifünun edebiyatı, birkaç yıl içinde sona erdi.

D) Realizmden etkilenme konusunda o da Halit Ziya gi-

edebiyatının

en

büyük

yazarı

B) Şiirin insanın gönlüne seslenmesi gerektiğini bilmez miyim hiç?

C) Ne eski şiirimize bağlandı ne de yeni şiirimizi hakkıyla anladı.

biydi. E) Servetifünun

2

olumlu bir cümledir?

tarzıydı.

TÜRLERİ

D) Çocuklar, birinci sınıfın son günlerinde hikâye okur da okur.

Uşaklıgil’dir.

E) Şairlerin çocuk şiiri yazmak istememelerinin nedenini anlamıyorum.

5. 2.

Battal Gazi hikâyelerinde de aynı serüvenlerin yer aldığını görürüz.

Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem

B) Dolaylı tümleç, belirtisiz nesne, yüklem

C) Belirtisiz nesne, yüklem

D) Özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem

E) Zarf tümleci, belirtili nesne, yüklem

Aşağıdakilerden hangisi yapıca birleşik, iki ögeli bir cümledir?

A) Manas destanını okuyanlar, Kırgız halkının tarihini öğrenirler.

B) Destanlarda milletlerin karakter kodları ve büyük serüvenleri vardır.

C) Destan okuyucuları çoğu zaman, okudukları metnin önemini bilmezler.

D) Türk destanları, Türklerin İslam öncesi serüvenini anlatan olağanüstü hikâyelerdir.

E) Destanlarını unutan milletlerde ulus bilinci genellikle zayıf olur.

5

3.

Aşağıdaki dizelerden hangisi, yapı bakımından öteki-

6.

yöneliktir?

lerden farklı bir cümle biçimindedir?

8

Aşağıdaki sorulardan hangisi zarf tümlecini bulmaya

A) Çok erken çağımda kurudu iki dalım

A) Yaşar Kemal’i okudunuz mu?

B) Kuruyan dallarımda yanar tomurcuklarım

B) Bu olaylar Çukurova’da mı geçiyor?

C) Henüz yazım gelmeden viran oldu bağlarım

C) Çukurova’ya geçen yıl mı gittiniz?

D) Düşündükçe güzel geçmişi bugünden uzaklaştım

D) Yazarların değerini ödül mü belirler?

E) Seni sevmem, kendimi sevmem anlamına gelmez mi?

E) Yaşar Kemal, Avrupa’da bilinen bir romancı mıdır?

ÜNİTE TESTİ

7.

2


Romandaki karakterlerden birinin bir süre için anlatıcı ro-

TÜRLERİ 10. Aşağıdakilerin den farklıdır?

lünü üstlenmesini istedim. Bu cümlede yüklemden önceki bütün kelimeler aşağı-

hangisinde vurgulanan öge ötekiler-

daki hangi ögeyi oluşturmaktadır?

A) Özne

B) Belirtili nesne


D) Belirtisiz nesne

A) Gönderdiğiniz şiirler bize birkaç gün önce ulaştı.

B) Yarışmanın sonuçları, biraz sonra bu salonda ilan edilecek.

C) Beni bulamayınca mektuplarımı bir yakınıma bırakmışlar.

E) Zarf tümleci

D) Üniversiteyi bitirdiği yıl bir haftalığına, İngiltere’ye gitmiş.

E) Onunla, bir hafta sonunda yayınevimizin kapısında karşılaştık.

Aşağıdaki dizelerden hangisi sıralı bir cümle biçimin-

8.

de değildir?

A) Bir yıldız düşer, tutuşur çamlar

B) Hepsinde hürriyet sütü vardı, dağ tadı vardı

C) Bir mavi gölün koynuna girdin, uyudun

D) Kuşlar uyarır Abant’ı, kuşlar uyutur

E) Terk etti bilenler de mürekkeple sazı

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne açıklayıcısıyla birlikte verilmiştir?

A) Konuklarımız, İzmir’i, Batı Anadolu’nun en gelişmiş kentini, merak ediyorlardı.

B) Abant, bu dağ ortasındaki harika sığınak, iyi bir tanıtımla dış turizme de açılabilir.

C) Nevşehir, her yıl yüz binlerce yabancı turistin gittiği iç yörelerimizden biridir.

11


9.

Sanatçı, toplumu tanıdıkça daha gerçekçi eserler verir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik bu

gitmek istiyorlar.

E) Turist rehberleri, Ordu ve Artvin gibi yöreleri de görüp turistlere tanıtmalılar.

cümledekiyle aynı görevdedir?

A) Tarihi bilmesi sanatçının düş dünyasının zenginleşmesini sağlar.

B) Sanatta yol alacak kişiler, daha ilk eserlerinde kendilerini belli ederler.

C) Halk, sadece müzikle uğraşanlara sanatçı unvanını vermektedir.

D) Sanat eleştirisinin gelişmemesi, sanat dünyamıza çok yönlü zarar vermektedir.

E) Sanatçı, sanatla ilgili toplu etkinliklere katılınca kendi değerinin farkına varır.

12. Çeviri dergileri çıkararak edebiyatımızı dışarıda tanıtmalıyız.

Bu cümledeki yan cümleciğin görevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özne

B) Belirtili nesne


D) Belirtisiz nesne E) Zarf tümleci

ünite

6

D) Yabancı turistler, Mardin’e, taşın dile geldiği şehrimize,

CÜMLENİN ÖGELERİ - CÜMLE 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz bir yan cüm-

C) Necati Cumalı’nın eserlerinde, özellikle romanlarında, Anadoluculuk vardır.

D) Necatigil’i, şiirimizin son özgün ismini, tanıyınca şiire yeniden bağlandım.

mıştır.

E) 1940’lı yıllarda, şiirimizin değişim günlerinde, herkes şair olmaya niyetlenmişti.


B) Orhan Veli’yi, Garip şiirinin öncüsünü, duymayan kaldı mı?

ÜNİTE TESTİ

çiğnediği bir dönemde Ahmet Haşim’i korumuş ve tanıt-

A) Faruk Nafiz, memleketçi şiirin önünü açan şairimiz, artık anılmıyor.

2

16. Yakup Kadri, Türkiye’de sınırsız değişimin kimi değerleri

lecikten oluşmuştur?

TÜRLERİ

A) Birden çok ortak öge vardır.

B) Yan cümlecik, zarf tümleci görevindedir.

C) Sıralı, bağımsız bir cümledir.

D) “Kim, ne zaman, kimi” sorularının cevabı olan ögelere yer verilmiştir.

E) Yüklemler basit zamanlıdır.

14. Atatürk’ün ölümünün altmışıncı yılı dolayısıyla değişik kurumlarca düzenlenen anma toplantısı, belediyemizin salonunda yapıldı.


17. İsviçre’de elçi olarak bulunduğu günlerde Batı’nın edebiyat ve tarihini tanımıştır.

A) Gerçek özne yoktur.

B) Yapıca basittir.

C) Sözde özne, dolaylı tümleç ve yüklemden oluşmuştur.

D) Yüklemi türemiş fiildir.

E) Dolaylı tümleci ad tamlamasıdır.

Bu cümlede kaç öge vardır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

7

15. Aşağıdaki

cümlelerden hangisinin öge dizilişi öteki-

lerden farklıdır?

A) Dergi, genç edebiyatçıların umut kapısıdır.

B) Dergi, edebiyat ürünlerini okuyucuya kolay ulaştırır.

C) Dergi, geçmişle bugün arasında kurulan geçici bir köprüdür.

8

kilerden farklıdır?

A) Yerel bir festivalden dönerken kaza geçirmişti.

B) Üç gün boyunca aralıksız kar yağmıştı Erzurum’da.

C) Karlı günlerde, bodrumlardaki çayevleri daha kalabalık olur.

D) Dergi, okuyucunun bilgi düzeyini yükselten bir öğretmendir.

18. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapı bakımından öte-

duymuştu.

E) Dergi, edebiyat dünyasına güncellik katan bir iletişim aracıdır.

D) Erzurum’un Oltu taşının ününü ilk kez o çayevlerinde

E) Festivalde okuyucuları için kitap da imzalamıştı.

ÜNİTE TESTİ

1.

3


İsim soylu sözcükler ek eylem alarak cümlenin yüklemi

TÜRLERİ 4.

yanlışlık yapılmamıştır?

olabilir. Yüklemi isim soylu sözcük ya da söz grubundan oluşan cümlelere isim cümlesi denir. Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya uygun bir

cümledir?

A) Bugün yanına geldim aslında senin.

B) Kimin eli kimin cebinde belli değil burada.

C) Şunların hâlinden bir ben anlarım.

D) Hayatın şartları bizi zorluyor artık.

E) Kalamadım senin yanında kömür gözlüm.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada

A) Burada kaldı / tüm emeklerim / bırakıp / gitmeden önce.

B) Tüm evrakları / dün gece / bir bir dosyaya / yerleştirdim.

C) Televizyon izlerken / aklıma geldi / yapmam gereken / işler.

D) İnsan / sevdiklerini / her an / her türlü tehlikeden / korur.

E) Bu kitap / insanları / sevmeyi / onlarla birlikte yaşamayı / öğretiyor.

5.

“Hayat, karşımıza çıkardığı engellerle bizi sık sık deniyor.” Bu cümlenin olumsuz, devrik ve soru şekli, aşağıdakilerden hangisidir?

2.

Yavaş yavaş yanına gelirken...

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülürse

A) Denemiyor mu hayat sık sık karşımıza çıkardığı engellerle bizi?

B) Hayat, deniyor mu sık sık karşımıza çıkardığı engellerle bizi?

cümlenin ögeleri “zarf tümleci, özne, yüklem, zarf tümleci” şeklinde sıralanır?

A) eski günler aklımdan geçti usulca.

B) ondan bir haber geldi.

C) yağmur başladı uzaklarda.

D) birçok şeyi düşündüm nedensizce.

E) gözlerim aradı seni uzaklarda.

11


C) Hayat, sık sık karşımıza çıkardığı engellerle bizi deniyor mu?

D) Hayat mı sık sık karşımıza çıkardığı engellerle bizi denemiyor?

E) Hayat sık sık karşımıza çıkardığı engellerle mi bizi deniyor?

6.

Aşağıdakilerin hangisinde yanıt cümlesi, özne de yüklem de değildir?

A) – Evde ne yapıyorsun?

3.

Televizyonun karşısında uzanırken uyuyup kalmışım dün gece.

Yukarıdaki cümle için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Olumlu, kurallı, fiil cümlesi

B) Olumlu, kurallı, isim cümlesi

C) Olumlu, devrik, fiil cümlesi

D) Olumsuz, devrik, fiil cümlesi

E) Olumsuz, devrik, isim cümlesi

B) – Eskişehir’e kimle gideceksin?

– Kızım.

D) – Çantanda ne var?

– Ahmet’le.

C) – Bunlarla kim uğraşıyor?

– Oturuyorum.

– Kitap.

E) – Oynamakta kararlı mısın?

– Kararsızım.

ünite

8


(I) Sait Faik’in öykülerinin yüz yıl sonra bile sevilerek oku-

10.

(III) Okur, onun öykülerinde kendini doğal bir anlatımla

II. Bitip tükenmeyecek gibi görünen enerji kaynaklarını gelişmiş milletler bitiriyor bir bir.

III. Bu tür sözlerin nasıl sonuçlar ortaya çıkaracağını, sen tahmin edemezsin.

(V) Yazar, zaman olarak yaşamın belirli anlarına kilitlenmiş gibidir.

ÜNİTE TESTİ

kimse bilmiyordu.

tanıtılırken bulabilir. (IV) Söyleyişle içerik arasında süregelen mücadele çoktan bitmiş, bunun yerini uyum almıştır.

3

I. Bu kitabı tanıtmak için onun ne kadar çabaladığını hiç

nacağına eminim. (II) Bir öyküyü gelecek zamanlara taşıyacak her niteliği onun öykülerinde bulmak mümkündür.

TÜRLERİ

IV. Doğan her günün bir umut getirdiğini, yaşlandığında fark edeceksin.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

V. Tanımadığım insanları rehberden siliyorum.

A) I. cümle, birleşik bir isim cümlesidir.

Yukarıdaki numaralı cümlelerden hangileri, ögeleri ve

B) II. cümle, olumlu, kurallı bir cümledir.

C) III. cümle, basit yapılı bir cümledir.

D) IV. cümle, sıralı bir cümledir.

E) V. cümle, olumlu, isim cümlesidir.

ögelerinin sıralanışı yönünden özdeştir? A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve V.

C) II. ve IV

E) IV. ve V.

11. (I) Söz vermiştim kendi kendime, yazı bile yazmayacaktım. (II) Yazı yazmak da bir hırstan başka neydi? (III) Burada namuslu insanlar arasında sakin ölümü bekleyecektim. (IV) Hırs, hiddet neme gerekti? (V) Yapamadım; koştum,

8.

dan girdi.

tütüncüye kalemle kâğıt aldım.

İdeallerinin peşinden giden genç, gece yarısı ilim kapısın

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Bu cümlenin öge dizilişi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I. cümle, sıralı bir cümledir.

A) Özne - dolaylı tümleç - yüklem

B) II. cümle, kurallı bir soru cümlesidir.

B) Dolaylı tümleç - özne - dolaylı tümleç - yüklem

C) III. cümle, basit bir cümledir.

C) Özne - zarf tümleci - dolaylı tümleç - yüklem

D) IV. cümle, olumlu bir cümledir.

D) Zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem

E) V. cümle, birleşik bir cümledir.

E) Belirtisiz nesne - zarf tümleci - yüklem

9

12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi “özne, zarf tümleci, yüklem, dolaylı tümleç, zarf tümleci” şeklinde sıralanmıştır?

9.

8

A) Toprak kokusu buram buram yayıldı etrafa yağmur yağınca.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümle, temel cümlenin nesnesidir?

B) Gökkuşağının altında çocuklar el ele koştu.

A) Sabahları spor yapmanın faydalarını biliyorum.

C) Kaplumbağa misali yavaş yavaş ilerliyordu eşya yüklü

B) Yatmadan önce birkaç sayfa kitap okumalısın.

C) Doğduğum toprakları görmek iyi gelirdi.

D) Onun konuşmasına izin vermeyeceğim artık.

E) Siparişi veren masaya bakan garson gelsin.

araba.

D) İşçi kadınlar, meyveleri ağaçtan özenle topluyordu.

E) Ödevlerimi bitirir bitirmez senin yanına koşacağım akşam.

1.

“Şiir, duyguları ustaca dile getirme sanatıdır.” cümlesi özne ve yüklemden ---------- .(oluşmuştur/oluşmamıştır)

2.

“Masal, çocukların hayal gücünü geliştirir.” cümlesinde altı çizili öge --------- .(belirtisiz nesnedir/öznedir)

3.

“Enginde güneşin rengi soluyor.” dizesi yapıca ------------ bir cümle biçimindedir. (basit/birleşik/sıralı)

4.

“İstanbul, o yıllarda işgalcilere bakıyordu; Ankara, halka.” cümlesinde -------- ve ------ ortak ögedir. (özne/dolaylı tümleç/nesne/ zarf tümleci/yüklem)

5.

“Haliç’in üzerinde altın ışıklara karışan martılar” dizesi eksiltili bir cümle --------- (biçimindedir/biçiminde değildir)

6.

“Batıkent’te büyük parklar inşa edildi.” cümlesi -----------, ----------- ve -------- oluşmaktadır. ( sözde özne/dolaylı tümleç/nesne/zarf tümleci/yüklem)

7.

“Genç şairler, geleneği bilmeyince kendilerini en büyük şair sanıyorlar.” cümlesinde yan cümlecik -----------------görevindedir (özne/dolaylı tümleç/nesne/zarf tümleci/yüklem)

8.

“Çocuk kitabı yazanlar, psikolojiyi öğrendiklerinde, pek çok konuda yanlışa düştüklerini göreceklerdir.” cümlesinde ------ yan cümlecik vardır. (bir/ iki/ üç/ dört/ beş)

9.

“Evdeki hesabı iyi yapmazsan çarşıda güç durumda kalırsın.” cümlesi ----------- birleşik bir cümledir. (girişik/ ki’li/ şartlı)

10. “Memurluk günlerimde, birkaç öykü kitabı da yazmıştım.” cümlesinde altı çizili öge ----------- .(dolaylı tümleçtir/zarf tümlecidir) 11. “Adana’yı, Çukurova’nın büyük kentini, Yaşar Kemal’den öğrenmiştim.” cümlesinde -------- açıklayıcısıyla birlikte verilmiştir. (özne/belirtili nesne/belirtisiz nesne/dolaylı tümleç) 12. “Kitabını okudu, masanın üstüne bıraktı.” cümlesi yapıca --------------- bir cümledir. (basit/birleşik/sıralı bağımsız/sıralı bağımlı) 13. “Dolu dolu yaşayın hayatı.” cümlesi bir ----------- cümlesidir. (ünlem/emir) 14. “Gel de bu tür şiirler yazanlara şair de!” cümlesi ------- olumlu, --------- olumsuz bir cümledir. (anlamca/biçimce) 15. “Martlar mı denizin gerçek sahipleridir?” sorusu ---------- bulmaya yöneliktir. (özneyi/belirtisiz nesneyi/belirtili nesneyi)

Cevaplar 1. oluşmuştur

6. dolaylı tümleç, sözde özne, yüklemden

11. belirtili nesne

2. öznedir

7. zarf tümleci

12. sıralı bağımlı

3. basit

8. üç

13. emir

4. zarf tümleci, yüklem

9. şartlı

14. biçimce, anlamca

5. biçimindedir

10. zarf tümlecidir

15. özneyi

ünite

10

D 1.

“Baş ucunda matem renkli serviler” dizesi eksiltili bir cümle biçimindedir.

2.

“Annelerini yitirmiş çocukları, kırılmış çam fidanlarına benzetirim.” cümlesindeki yan cümlecikler (sırasıyla)

Y

belirtili nesne ve dolaylı tümleç görevindedir. 3.

“Bu vatanı savaşarak kurtardık.” cümlesinde yan cümlecik yoktur.

4.

“Şapkalı adamlar, kapıda babamın adını sordular.” cümlesi özne, belirtili nesne ve yüklemden oluşmuştur.

5.

“Ateşler yakıldı, çocuklar ısındı.” cümlesi yapı bakımından birleşiktir.

6.

“Eyvah, çocuk düştü düşecek!” cümlesi bir ünlem cümlesidir.

7.

“İlimizle ilgili bir kitap yayımlanır da okumaz mıyız biz?” cümlesi biçimce olumlu, anlamca olumsuzdur.

8.

“Seni tanımadığımı mı sandın?” cümlesi cevap gerektirmeyen bir soru cümlesidir.

9.

“Başkanın katılmasıyla tartışma iyice alevlendi.” cümlesi fiil cümlesidir.

10.

“Genç kadınlar, çeşmeye koştular; testilerle su getirdiler.” cümlesi öznesi ortak sıralı bir cümledir.

11.

“Kardeşim, geçen hafta hastaydı.” cümlesi anlamca olumsuzdur.

12.

“Mendilim yere düştü, çamura bulandı.” cümlesinde özne gizlidir.

13.

“Kardeşimin doğduğu yıl, 1998’de, dedem hayatını kaybetti.” cümlesinde ara söz vardır.

14.

“Ali gel!” cümlesinde altı çizili kelime özne görevindedir.

15.

“Kulübeyi mertek mertek parçaladı.” cümlesinde tekrar grubu zarf tümleci görevindir.

11

Cevaplar 1. D

8

2. D

3. Y

4. Y

5. Y

6. D

7. Y

8. Y

9. D

10. D

11. Y

12. Y

13. D

14. Y

15. D

A. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelime veya sözü karşısındaki ögelerden uygun olanla eşleştiriniz. a) Özne

1.

Meyve, insana hayat verir.

2.

Cebinden eski bir defter çıkardı.

3.

Çantası çok ağırdı.

4.

Şairler, dile önem verir.

5.

2005, benim için zor bir yıldı.

6.

Annesini kaybettiğinden ağlıyordu.

7.

Gelenektir toplumları geçmişe bağlayan.

8.

Biziz geçmişi bugüne taşıyan.

9.

Anamur’u çocukken görmüştüm.

10.

Hastalandığında asla dışarı çıkmaz.

b) Belirtili nesne

c) Belirtisiz nesne

d) Dolaylı tümleç

e) Zarf tümleci

f) Yüklem

B. Aşağıdaki cümleleri karşılarındaki cümle türleri ile eşleştiriniz. 1.

Her şeyi gülerek anlatmaya alışmıştı.

a) Basit cümle

2.

Kitaplığı boşalttı, kendi odasına taşıdı.

b) Birleşik cümle

3.

Okullar, haziranın üçüncü haftasında kapandı.

c) Sıralı bağımlı cümle

4.

Televizyon sizi uyuşturur, kitap size hayat verir.

d) Sıralı bağımsız cümle

5.

Semaveri sadece misafirler bulunduğunda çıkarırdı.

12

Cevaplar A. 1. a

2. c

3. a

4. d

5. a

1. b

2. c

3. a

4. d

5. b

6. e

7. a

8. f

9. b

10. e

ünite

B.

1. “Dergimiz, şiirlerini kitaplaştırmayan şairlerin eserlerini bir araya getirecek.”

Bu cümleyi ögelerine ayırınız.

2. “Düşünce ve sanat hayatımız son dönemde altüst oldu.”

Bu cümleyi ögelerine ayırınız ve bu ögeleri oluşturan kelime gruplarının türünü yazınız.

13

3. “Şair, gerçeğin dünyasına hapsoldukça gerçek şiirler yazamaz.”

Bu cümleyi yapı, yükleminin türü, yükleminin yeri ve anlamı bakımından çözümleyiniz.

8

4. Aşağıdaki cümlelerin yapı bakımından içinde yer aldığı grubu karşılarına yazınız.

Büyük bir yazar, gördüğü her şeyden bir öyküye ulaşır.

Öykü, iki kelimedir; roman uzunca bir söyleşi.

İyi bir şairin her dizesini zevkle okuruz.

Haldun Taner’i gördüm ve onunla konuştum.

5. Aşağıdaki cümleleri anlamı bakımından tahlil ediniz (anlam bakımından türlerini gösteriniz).

Ne siz Anadolu’yu iyi tanıdınız ne biz İstanbul’un güzelliklerini görebildik.

Böylelerine dost mu derler bu memlekette?

İki yüz elli yolcu taşıyan uçağın düştüğü kazadan sadece bir yolcu kurtuldu.

Seksen yaşındaki anneannem bugüne kadar doktora hiç gitmedi.

14

6. İstanbul, Anadolu’dan büyük bir göç almakla büyüdü. Bu cümledeki altı çizili sözün hangi kelime grupları içinde yer aldığını ve cümlede hangi öge olarak bulunduğunu yazınız.

ünite

7. Sanatçı, toplumunun ilgili olduğu veya ilgili olması gerektiği bütün güncel veya tarihî gerçekleri gündemine alır.

Bu cümleyi ögelerine ayırınız.

8. Aşağıdaki cümleleri yüklemlerinin türü bakımından çözümleyiniz.

Bahçelerde kirazlar çiçeklendi.

Farabi, büyük bir bilgindir.

Öğretmenimiz şiir tutkunudur.

Tanzimat’tan sonra aşama aşama Avrupalılaştık.

9. Türk romanı 20. yüzyılın başında ----

Bu cümleyi yapı bakımından birleşik bir cümle oluşturacak şekilde tamamlayınız.

15

10. “Yeşil bir bahara büründü dağlar” dizesini ögelerine ayırınız; yapısı, yükleminin türü, yükleminin yeri ve anlamı bakımından çözümleyiniz.

8

16. fasikül

I

LAR K U L K U OZ

B rı M I T A uklukla L z o B AN m nlatı

ı kluklar gili A l u İ z a o l B m m Anla li Anlatı i g l İ e l İ isi Dil Bilg

ÖĞRETEN TEST

1

LARI ANLATIM BOZUKLUKları Anlamla İlgili Anlatım Bozukluk

Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.

1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A) Şairin ilk şiirlerini de okumuş ve beğenmiştim.

B) Siz, çoğu zaman, genellikle aynı yanlışları yapıyorsunuz.

C) Denemeyle makale arasındaki farkı çok iyi bilmek zorundasın.

D) Noktalama işaretlerini uygun yerde kullanmazsan cümlen yanlış anlaşılır.

Yaklaşıklık bildiren bir ifadeyle kesinlik bildiren bir ifade birlikte kullanıldığında

E) Hiçbir şairin şiir kitaplarının çok satılmadığını bilmen gerekiyordu.

2.

Aşağı yukarı tam on beş yıldır bu poliklinikte çalışıyorum.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

cümlenin anlamında tutarsızlığa yol açarak anlatım bozukluğuna neden olur.

Cümlede kelimeler anlamına uygun sıralanmalıdır. Belgisiz sıfatların yerinde

A) Eş anlamlı sözlerin bir arada kullanılması

B) Bir sözün yanlış yerde kullanılması

C) Nesne eksikliği

D) Bir kelimenin anlamına uygun kullanılmaması

E) Anlamca çelişen kelimelerin bir arada kullanılması

3.

Son zamanlarda birçok Adana Büyükşehir Belediyesi ile ilgili şikâyet aldık.

kullanılmaması anlam karışıklığına yol açar.


2

A) Eş anlamlı kelimelerin birlikte kullanılması

B) Bir kelimenin yanlış yerde kullanılması

C) Bir ekin gereksiz kullanılması



4.

Bugüne kadar tanıklık ettiklerimizden farklı, alışılmadık bir değişim geçir-

Anlamı başka kelimelerin içinde geçen kelimeler gereksiz kullanılmıştır. Bu tür kelimelerin atılması cümlede anlam da-

I

III

IV

diğimizi geç fark ettiğinizden toplumumuzla ilgili yanlış değerlendirmeler

ralmasına yol açmaz.

II

V

yaptınız.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu numaralanmış kelimelerden hangisinin atılması ile giderilir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

11


ANLATIM BOZUKLUKLARI Anlamla İlgili Anlatım Bozuklukları

1.

Hiç olmazsa en azından bir saat burada kalmanız lehimize

5.

KONU TESTİ

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

olurdu.

1

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıda-


A) Sanırım, bu öyküleri bir edebiyat dergisinde yayımlamıştınız.


B) Yanılmıyorsam size de bir ödül verildiğini hatırlıyorum.


C) Galiba, bu sözlük ilköğretim öğrencilerine yönelik ha-

C) Özne-yüklem uyuşmazlığı



2.

Tiyatromuzun gelişmemesinin nedenlerinden biri de yerli

zırlanmış.

D) Zannederim, o genç ressamla bir sergi salonunda karşılaşmıştık.

E) Bana göre, şiir sıradan kişiler okusunlar diye kaleme alınmaz.

oyuncularımızın sahneye geç çıkmasındandır.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisiyle giderilir?

A) “Tiyatromuzun” yerine “Tiyatro” sözü getirilerek

B) “gelişmemesinin” yerine “geri kalmasının” sözü getiri-

Yıldızlı Soru 1

lerek

C) “nedenlerinden biri” yerine “bir nedeni” sözü getirilerek

D) “yerli” kelimesi atılarak

E) “çıkmasındandır” yerine “çıkmasıdır” sözü getirilerek

3.

Hiçbir zaman genç şairleri karamsarlığa sürüklemek iste-

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Proje ödevlerinin en kısa süre çte tamamlanıp teslim edilmesi gerekiyor.

B) Yoldaki çukurlar, yağmur yağı nca suyla doldu. C) Büyük şehirlerde yaşamak, gün geçtikçe işkenceye dönüşüyor.

medim, aksine onlara umut vermeye çalıştım.

D) Çocukları anlayabilmek için hayata onların gözünden bakabilmeliyiz.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden

E) Dar vakitlerden şikâyet eden insanoğlunu sürekli koşturmaca içinde görüyoruz.

hangisiyle giderilir?

A) “Hiçbir” yerine “her” sıfatı getirilerek

B) “genç” kelimesi atılarak

C) “aksine” kelimesi atılarak

D) “onlara” kelimesinden sonra “her zaman” sözü getirilerek

E) “onlara” zamiri atılarak

4.

(I) Basının edebiyata ilgi göstermediğini düşünüyorum. (II)

3

6.

vardır?

Eskiden neredeyse hemen her gün bir hikâye yayımlardı

A) Eskiden kültür ve sanat yaşamı daha canlıydı.

B) Edebiyatın gelişmesiyle kültürün gelişmesi arasında ilgi vardır.

gazeteler. (III) Bugün gazetelerde edebî hikâye yok. (IV) Bu da okuyucunun edebiyata ilgi duymamasından kaynaklanmıyor. (V) Gazeteler artık edebiyatçı çalıştırmıyor.

9

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu

C) Fazla kültüre değer verirsek geleceğimiz farklı olur.

D) Ahmet Haşim gibi sanat adamlarını bile dünyaya tanıtamadık.

D) IV.

E) V.

E) Tanpınar gibi sanat ustalarının unutulacağını sanmıyorum.

KONU TESTİ

7.

LARI ANLATIM BOZUKLUKları

1

Anlamla İlgili Anlatım Bozukluk

Bu kriz devam ederse ekonomik durumumuz kesinlikle

10. Gelişigüzel dostlarıyla konuşanlar, onları yakın bir dönem-

bozulacak gibi.

de kaybedeceklerinin bilincinde olmalıdır.




A) Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması

A) Nesneyi gereksiz kullanmak


B) Anlamca çelişen sözleri bir arada kullanmak

C) Dolaylı tümleç eksikliği

C) Bir sözü yanlış yerde kullanmak


D) Bir kelimeyi anlamına uygun kullanmamak


E) Tamlayan takısı kullanmamak

8.

Sait Faik’in yazdığı öyküleri arasında en çok Son Kuşlar’ı

I

II

III

IV

11. (I) Toplumumuzun dünüyle bugünü arasında gidip geliyorum. (II) Dünün konukseverliği elbette güzeldi. (III) Ama

beğendiğimi size söylemiştim.

bugünün ölçülü ilişkilerini dünün ilişki tarzından iyi buluyorum. (IV) Dünün insanı, yeni karşılaştığı bir kişiyle bir an

V

bile beklemeden derhal samimi oluverirdi. (V) Oysa bugü-

Bu cümledeki anlatım bozukluğu, numaralanmış keli-

nün insanı samimi olacağı kişiyi özenle seçiyor.

melerden hangisinin atılması ile giderilir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde gereksiz kelime kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


9.


A) Uzun soluklu bir tür olan romanın yazılıp kaleme alın-

12. Ocak ayında soğuklar düştükçe kömür tüketimi artıyor ve

ması çok zaman alıyor.

B) Her öykücü, yazdığı öyküye kendi hayatından bir şey-

hava kirleniyor.

ler katıyor.

C) Romancılar, toplumsal sorunlara ilgi duydukça sosyal yönü güçlü olan eserler yazıyor.

D) Sinema, senaryo konusunda romancıların birikiminden yararlanıyor.

E) Öykücüler, öykünün roman için bir basamak kabul edilmesine itiraz ediyor.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır?

A) Özne-yüklem uyumsuzluğundan

B) Özne eksikliğinden

C) Bir sözün yanlış yerde kullanılmasından

D) Bir kelimenin anlamına uygun kullanılmamasından

E) Dolaylı tümleç eksikliğinden

ünite

4

ANLATIM BOZUKLUKLARI Anlamla İlgili Anlatım Bozuklukları

13. Sık sık gördüğüm İstanbul’da yazı ustaları arasında Oktay Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıda-

KONU TESTİ

16. Bu oyuncu, muhtemelen daha önce profesyonel bir kulüp-

Rıfat da vardı.

1

te asla oynamamış.



A) Bir sözün gereksiz kullanılması




C) Çatı uyumsuzluğu






14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime anlamına uygun kullanılmamıştır?

A) Çocuğumuzun üniversiteyi kazanmasından başka bir endişemiz yoktur.

B) Ekonomik durumumuzun düzelmesi için daha çok çalışmak zorundaydık.

D) Gençleri, yeteneklerine uygun mesleklere yönlendirmek gerekir.

Meclis Salonu’nda pek çok eski dostumla karşılaştım.

E) Okumak istediğimiz bölümü belirlerken bir uzmana danışmalıyız.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerden hangisinin anlamına uygun kullanılmamasından kay-

C) Program ilerledikçe çalışmamızın eksiklikleri bir bir ortaya çıkıyordu.

17. Nurettin Topçu’yu anımsamak için bir araya geldiğimiz İTO

naklanmaktadır?

A) anımsamak

B) için

C) bir araya geldiğimiz

D) pek çok

E) karşılaştım

5

15. Derli toplu evlerinde bir köşe kalmamış, eşyalar üst üste atılmış, kitaplar raflara rastgele yığılmıştı.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilir?

A) “Derli toplu” ikilemesiyle “evlerinde” kelimesinin yerleri

18. En başta tiyatro ilk sırada olmak üzere üniversite yıllarımda neredeyse bütün sanat dallarıyla ilgilendim.

değiştirilerek

9


B) “bir köşe” sözü atılarak


C) “atılmış” fiiline “-lar” eki eklenerek


D) “raflara” kelimesi atılarak


E) “raflara” kelimesi ile “rastgele” kelimesinin yerleri değişti-



rilerek

ÖĞRETEN TEST

LARI ANLATIM BOZUKLUKkluk ları

2

Dil Bilgisiyle İlgili Anlatım Bozu

1. Öznede birinci çoğul kişi varsa yüklem birinci çoğul kişiyle çekimlenir.

Verilen cümlede “edebiyat öğretmenimize” sözü “davet ettik” yüklemine

kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Sen ve ben, hafta sonunda resim sergisine gidelim.

B) Biz ve genç öykücüler bu konularda farklı düşünüyorlar.

C) Onlar, sizden daha önemli bir proje çizmişlerdi.

D) Benle küçük kardeşim, her gün babamın iş yerine gidiyorduk.

E) Sizle onlar arasında ayrım yapmamız söz konusu olamaz.

2.

Edebiyat öğretmenimize telefonla ulaştık ve yemeğe davet ettik.


uymuyor. Bu uyumsuzluğu gidermek için “ve” bağlacından sonra “onu” kelimesi getirilmelidir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem uyuşmazlığından

A) Özne eksikliği

B) Yüklem eksikliği


D) Tamlama yanlışı

E) Nesne eksikliği

Bir cümlede öznenin belirsiz olması ve sıralı-bağlı cümlelerde ortak bir ögenin bütün

yüklemlere

bağlanamaması

anlatım bozukluğuna neden olur.

11


3.

I. Valinin bir yakını hastalandığından bugün vilayete gelmedi.

II. Nurullah Ataç’ı tanımış ve pek çok konuda etkilenmişti.

III. İlk kitabım çıktığında çocuklar gibi sevinmiştim.

IV. Kapıda bekleyen herkese çay ikram etmişlerdi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu vardır?

A) I. ve II.

Bir adla bir sıfatı ortak bir tamlanana bağlamak anlatım bozukluğuna yol açar.

4.

B) I. ve III. C) II. ve III.

D) II. ve IV.

E) III. ve IV.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlama yanlışından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Yazarları dikkatlice dinledik ve birçok konuyla ilgili sorular yönelttik.

B) Esandal’ı öyküde çok başarılı, romanda pek başarılı bulmuyorum.

C) Yaşama değişik yönlerden bakmasını bilmek zorundayız.

D) Sorunlarımız, ekonomi ve siyasi nedenlerle gün geçtikçe büyüyordu.

E) Öykülerini bu ölçüde temiz bir Türkçeyle yazması büyük bir başarıdır.

ünite

6

ANLATIM BOZUKLUKLARI Dil Bilgisiyle İlgili Anlatım Bozukluk ları

1.

Orhan Kemal’in öykülerini beğenseydim bu antolojide

5.


A) Özne eksikliği




2.

KONU TESTİ


daha çok yer ayırırdım.

2

E) Nesne eksikliği

A) Çok önemli bir konuya değinmişti.

B) Bir grup genç, seni kapıda bekliyorlar.

C) Muhabir, birçok olayı yanlış aktarmış.

D) Elektrik kesildiğinden ödevimi yapamadım.

E) Başkalarının gölgesinde yaşamaya alışmıştı.


A) Romanlarının dili oldukça ağır, hikâyelerinin dili de çok anlaşılır değildi.

B) Kuşağının en başarılı romancısı olarak edebiyat tarihine geçti.

Yıldızlı Soru 2

C) Bazı romanlarında kendi anılarını ve dostlarının hayatını anlatmış.

D) Kuşağının şairleri Batı’ya yönelirken o, divan şiirine bağlanmıştı.


E) Her romanın, yazıldığı çağa ayna tutması gerektiğine

A) Değirmenden alınan buğdayla r, kamyona kadar işçiler tarafından taşındı.

inanıyordu.

3.

B) Sanatçı, son romanında okur a, anlatım ve dilsel açıdan yenilikler sunuyor.

Tanzimat’ın ilk kuşağı Batı’ya hayrandı ama Doğu kültüründen kopamıyorlardı.

C) Tüketicilerin, ürünlerin son kullanım tarihine çok dikkat etmesi gerekiyor.


A) Özne-yüklem uyumsuzluğu

D) Sağlıklı yaşamın yolu, sağl ıklı beslenmekten geçer.

B) Bağlacın yanlış kullanılması

E) Taraftarlar, stadı gümbür güm bür



E) Bir kelimenin gereksiz kullanılması

4.

(I) Ben de uzun süre geleneğe bağlandım. (II) Gelene-

6.

Macera ve polisiye romanlar da yazmak istiyordum.

ğin, şairin yeteneğine zarar verdiğini zamanla fark ettim.


7

(III) Bugün geleneğe düşman değilim ama eskisi kadar da önemsemiyorum. (IV) Bazı şiirlerimde divan şiirinden izler

9


A) Yüklem eksikliği

maya kalkışmıyorum.

B) Nesne eksikliği



D) Özne-yüklem uyumsuzluğu

E) Tamlama yanlışı

vardır elbette. (V) Ancak eskiden olduğu gibi, gazel yaz-

anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

inletiyordu.

D) IV.

E) V.

KONU TESTİ

7.


2


I. Gece boyunca üç gösteri ve iki müzik programı dinle-

10. Yeni eğitim programı, velilere önemli sorumluluklar yükle-

dik.

mekte; eğitim sürecinin her aşamasına katmaktadır.

II. Öyküyü şiir kadar köklü bir tür kabul ediyorum.

III. Mimarların şiir okumalarında yarar vardır.

IV. Ortak yönleriniz çok, amacınız aynı değildir.


A) I. ve II.

8.

B) I. ve III.

D) II. ve IV.


latım bozukluğu vardır?

C) I. ve IV.

E) III. ve IV.

(I) Bir türde çığır açmak güzeldir. (II) Ama çığırı geliştirmek

A) “programı” yerine “sistemi” kelimesi getirilerek

B) “velilere” yerine “öğrenci velilerine” sözü getirilerek

C) “yüklemekte” yerine “vermekte” kelimesi getirilerek

D) Noktalı virgülden sonra “onları” nesnesi getirilerek

E) “sürecinin” yerine “etkinliğinin” kelimesi getirilerek

11. Yazarın

daha önemlidir. (III) Yazınımızda öykü çığırını Uşaklıgil açmadı. (IV) Ahmet Mithat, Emin Nihat, Nabizade Nazım

I

III

olarak tanınmadı, adını başka dallarda duyurdu.


anlatım bozukluğu vardır?

A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

II

yımlanmalı ve özellikle ilköğretim çağındaki öğrencilere

ondan önce yazdılar bu dalda. (V) Ne var ki hiçbiri, öykücü

öyküleri gözden geçirdikten sonra bir daha ya-

IV

okutulmalıdır. V

Bu cümledeki anlatım bozukluğu numaralanmış kelimelerden hangisinde bir değişiklik yapılarak giderile-

E) V.

bilir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


8

9.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur? A) Genç şairler, geleneksel şiirimizi ya çok az ya da hiç

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

bilmiyorlar.

B) Türkçenin günümüzdeki bulunduğu durumu anlatmak

dılar.

istiyordu.

C) Batı şiirini öğrenmiş ama yeteri kadar yararlanmış sayılmazdı.

D) Herkes, Necati Cumalı’yı büyük bir şairlerden biri sanı-

B) Toplumcu yazarların kitapları daha çok okuyucu buluyor.

C) Her ülkenin kendisine özgü kültürel koşulları vardır.

D) Avrupa’da sanata duyulan ilginin arttığına inanmak istemiyorum.

yorlardı.

E) Ömer Seyfettin’in bütün öykü kitaplarını öğrencilerime dağıtacaktım.

A) Birçok yazarlarımız, düşüncelerinden dolayı yargılan-

E) Bilgi ve becerimizi artırmak için farklı etkinliklere katılmalıyız.

ünite


13. Proje

geliştirme sürecimiz uzun, karmaşık ve zorlu ama

16. Romanın

sıkıcı değildir.


kahramanı öylesine canlı anlatılmış ki romanı


A) Nesne eksikliği

A) Tamlayan eksikliği

B) Ek eylem eksikliği

B) Ek eylem eksikliği






E) Nesne eksikliği

17. Aşağıdaki


A) “-ki” eki atılarak

B) “verilen” yerine “yapılan” getirilerek

C) “ünlü” yerine “tanınmış” kelimesi getirilerek

D) “de” bağlacı atılarak

E) “katıldı” yerine “katıldılar” getirilerek

A) Bakanın basın toplantısına geç geldiği eleştirilere neden oldu.


cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu

vardır?

rımızdan Fuat Sezgin de katıldı.

KONU TESTİ

okuyanlar, zamansız ölmesine üzülmüş hatta ağlamışlar.


14. Kültür merkezindeki verilen konferansa ünlü bilim adamla-

2

B) Her muhabirin elinde büyük bir fotoğraf makinesi vardı.

C) İlk soruyu, işe yeni başlamış, genç bir muhabir sormuştu.

D) Tarım politikası konusunda aramızda görüş birliği yoktu.

E) Sanayi tesislerinin tarım alanlarına kurulmasını eleştirmiştim.

9

15. Aşağıdaki


yoktur?

A) Eseri hem toplumsal çıkar hem estetik bakımdan inceledik.

B) Mimarlar çok titiz çalıştıklarını hepimiz biliyoruz.

C) Topluluk karşısında konuşmasını bilmeyen politikacı olamaz.

9

D) Gazeteciler, titiz değildir; hata yapacaklarından eminim.

E) Kültür ve sanat etkinliklerini bütün kasabalara ulaştırmak gerekir.

18. Sanatçının anlattıkları her gün gördüklerimize, dili ise konuştuğumuz dilden uzak olmamalıdır.


A) Nesne eksikliği





KONU TESTİ

3

LARI ANLATIM BOZUKLUKkluk ları Dil Bilgisiyle İlgili Anlatım Bozu

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozuklu-

1.

4.

ğu vardır?

A) İnsanlarda görev ve sorumluluk bilinci olmalıdır.

B) Arkadaşlarıyla birlikteyken yaşlılığı onu kederlendirdi.

C) Yemeğin tadı biraz acı gibi geldi bana.

D) Gideli iki gün oldu ama hâlâ dönmedi.

E) Hiçbiri hatayı kabul etmiyor, başkalarını suçluyorlardı.

2.

Arkadaşımız, İstanbul’a sadece iki kez; yurt dışına ise adım bile atmamıştı. Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıda-



B) Özne-yüklem uyumsuzluğu

C) Yüklem eksikliği

D) Dolaylı tümleç eksikliği

E) Nesne eksikliği

Akranlarıyla oyunlar oynayan ve seven çocukların bilinçaltında çevrelerine karşı hoşgörülü olma anlayışı gelişir.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?

A) “Akranlarıyla” sözcüğü yerine “Yaşıtlarıyla” sözcüğü getirilerek

B) “Oynayan çocukların” sözü yerine “oynayanların” sözcüğü getirilerek

C) “Çevrelerine karşı” sözü cümleden çıkarılarak

D) “Seven” sözcüğünden önce “onları” sözcüğü getirilerek

E) “Oluşur” sözcüğü yerine “meydana çıkar” sözü getirilerek

5.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek eylem eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Hava oldukça sıcak ama bunaltıcı değildi.

B) Bu tür işletmeler kaliteden taviz vermez.

C) Biraz sıkıntılı görünüyorsunuz son haftalarda.

D) Haftalardır işlerini bitirmeye uğraşıyordu.

E) Bir eseri diğer eserlerden ayıran en önemli özelliktir özgünlük.

11


3.

Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu var-

6.

I. Bir gün mutlaka seninle karşılaşabiliriz.

II. Otobüsten bu saatte ineceğini bilmiyorduk.

III. Kasasındaki olan parasıyla yatırım yapmayı planlıyor.

IV. Hiçbir yaptığım iyiliği dile getirmeyin.

Numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerden hangisiyle

dır?

ilgili bir anlatım bozukluğu yoktur?

A) Son romanınızı inceleme fırsatı bulamadım.

A) Zamir eksikliğinden kaynaklanan anlam belirsizliği

B) Kar yağınca tüm yollar kapandı, eğitim durdu.

B) Anlamca çelişen ifadelerin bir arada kullanılması

C) Kalemin mürekkebi bitmiş, artık yazmıyor.

C) Yanlış sözcük kullanılması

D) Bahar gelince her yer çiçeklerle doldu.

D) Gereksiz fiilimsi kullanılması

E) Etrafı bir müddet izledikten sonra konuşmaya başladı.

E) Sözcüğün yanlış yerde kullanılması

ünite

10


7.

Aşağıdakilerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A) Bireylerin davranışları, içinde yaşadıkları ortama göre şekillenir.

3

KONU TESTİ

10. Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur?

A) Kars’a taşınalı hemen hemen tam iki yıl oldu.

B) Birlikte olduğumuz o mutlu günleri üzülerek hatırladım.

B) Eğlenmeyi de çalışmayı da seviyormuş.

C) Vaktimiz olmadığı için faturaları yatıramadık.

C) Para, yetkililere verilerek gerekli belgeleri aldık.

D) Bu ayakkabıları geçen yıl almıştık.

D) Kötü bir felaketle karşı karşıya kaldığımızı anlamıştık.

E) Matematik sorularını sen, fizik sorularını ben çözeyim.

E) Sokaklar ve caddeler dar fakat kirli değildi.

8.

Aşağıdakilerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

A) Öğrencilerini sever, kırmak istemezdi.

B) Son günlerde hava sıcaklığı sürekli artıyor.

C) Sözleri, bir rüzgâr gibi çarpıyordu.

D) Sizi uyaracak biri her zaman bulunmayabilir.

E) Olanlara inanamadı ve bir an önce unutmaya çalıştı.

Yıldızlı Soru 3 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Ekonomik krizin ardından o işini , ben de evimi kaybettim. B) Sorumluluk sahibi bir öğrenci olduğundan notları oldukça yüksekti. C) Tüm olanları öğrenmiş, saki nliğimi korumaya çalışmıştım. D) Resim, üç boyutlu algılamayı ve görmeyi sağlayan bir sanat dalıdır. E) Yaşlanmak, insanın içindeki değişim isteğini kaybetmesidir.

9.

Kimse, genç şairlere değer vermiyor; onları şiirin ilk basa-

11. Aşağıdaki yoktur?

mağında görüyor.


9

A) “Kimse” yerine “herkes” öznesi getirilerek

B) “genç” kelimesi atılarak

C) “onları” nesnesi atılarak

D) “onları” nesnesinden önce uygun bir özne getirilerek

E) “basamağında” yerine “aşamasında” kelimesi getirilerek


A) Onları zamanında durdurmasaydık şimdi büyük sıkıntılar yaşardık.

B) Bayramda mesaj atmasını geçtim, gelip elimi bile öpmedi.

C) Geçmişte yaşadığım anılar, zaman zaman hatırıma geliyor.

D) Okula yeni öğretmenler alarak öğretmen kadrosu genişletildi.

E) Günün ilk ışıklarıyla birlikte tabiat canlanmaya başlıyorlar.

11

KONU TESTİ


3


12. Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu var-

15. Adamlardan

dır?

biri, Kemal’e bir şey gösterdi ve sonra alıp

götürdü.

A) Kursun ertelenmesi için dilekçe vermişler.

B) Düzenli çalışarak bunu da halledebilirsin.

C) Kitaplarını sever ve hiç kıyamazdı.

D) Onunla ara sıra buluşur, yemek yeriz.

E) İnsanların dertlerini dert edinmiş kendine.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun özdeşi aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Ankara’ya gitmeden ya da gittikten sonra anneni ara.

B) Görenler Bursa’ya hayranlık duyar, çok severlerdi.

C) Çalışkan bir adam olduğunu hemen ele vermişti.

D) Her şeyin çok güzel olmasını istemek suç değildir.

E) Dün gece konuşurken gördüğü rüyayı anlattı.

13. Duygularımı bilmeni değil, değer vermeni istiyorum. Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıda-

16. Erken yatınca sabahın ilk ışıklarıyla uyanma, dışarı çıkma, temiz havayı soluma isteğimiz artmaya; spor ve egzersiz


yapmaya başlarız.

A) Nesne eksikliği

B) Eylemsi eksikliği

C) Tamlayan eksikliği

D) Kişi zamiri eksikliği

E) Dolaylı tümleç eksikliği

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerden hangisiyle giderilebilir?

11


A) “yatınca” yerine “yattığında” sözcüğü getirilerek

B) “isteğimiz” yerine “isteklerimiz” sözcüğü getirilerek

C) “artmaya” yerine “artar” sözcüğü getirilerek

D) “uyanma” yerine “uyanır” sözcüğünü getirilerek

E) “başlarız” yerine “başlanır” sözcüğü getirilerek

12

14.

I. Emeğin kıymetini, değerini bilen insanlardır onlar.

II. Hobilerim arasında televizyon ve roman okumak vardı.

III. Yetkiliye henüz ulaşamadık, tekrar arayalım.

IV. Durağa koşarak geldi ama otobüse yetişemedi.

A) Kimse bizi dinlemiyor, kendi bildiğini anlatıyor.

V. Çok hızlı konuştuğunuz için ne dediğinizi anlayama-

B) Çocuklara değer verir, hep hediyeler alırdı.

C) Sokağın her tarafını buram buram çiçek kokusu sar-

mıştı.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu yoktur?

ğu vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

D) III. ve IV.

E) IV. ve V.

D) Herkes elindekiyle yetinmeyi, ona sahip çıkmayı öğrenmeli.

C) II. ve III.

E) Aitlik duygusu, bireye güven ve huzur veriyor.

ünite

dım.

17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozuklu-

ANLATIM BOZUKLUKLARI

4

Dil Bilgisiyle İlgili Anlatım Bozukluk ları

1.

Herkesin kendine göre işi gücü var, bizimle ilginecek vakti yok.

4.

Çocuğun üstü başı kirlenmiş ve iyice yorulmuştu.


Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?

A) “Kendine göre” yerine “kendince” getirilerek

B) “Bizimle” sözcüğünden önce “kimsenin” getirilerek

C) “İlgilenecek” sözcüğünden sonra virgül getirilerek

D) “Bizimle” sözcüğü cümleden atılarak

E) “İşi gücü” sözünden sonra “de” bağlacı getirilerek

2.

KONU TESTİ


A) Nesne eksikliği

B) Tamlama yanlışlığı

C) Özne eksikliği

D) Yanlış ek kullanılması

E) Gereksiz sözcük kullanılması

I. Merdivenlerden aşağı ve yukarı çıkarken dikkatli olmalısın.

Yıldızlı Soru 4

II. Özel ve devlet liseleri, eğitimin yenileşmesi fikrini destekliyorlar.

III. Adamın önce kendini, sonra kocasını öldürdüğü söyleniyor.


IV. Yıl sonu tatilimizi düşünerek hazırlıklarımızı hızlandırdık bugünlerde.

A) Kutlanması gereken ben deği l, genç

ler.

V. Genç yazara çok önem veriliyor, ona gerekli olanaklar

B) İşlediği suçların cezasını çeki yor

sağlanıyordu.

C) Yalanın azı da çoğu da birdi r.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir anlatım bo-

D) Bütün gece çalıştı, çok yoru lmuş olmalı.

zukluğu yoktur? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

şimdi.

E) Sohbetimize bahçede deva m etmeyi kararlaştırdık.

E) V.

13

3.

I. Çevre kirliliğinin sebeplerinden biri de orman alanların azlığındandır.

II. Bu yörede insanlar, ticaret ve hayvancılıkla geçimini sağlar.

9

5.


III. Sokak aralarına dağılan işportacılar ortadan kayboldular.

IV. İyi bir yazar olacağına inanıyor, herkese de söylüyordu.

V. Çok dolaşmaktan ayaklarıma kara sular indi bugün.

Numaralanmış cümlelerin hangilerinde bir anlatım bo-

C) Bana da şiirle ilgili kısacık bir mektup göndermiştiniz.

zukluğu vardır?

D) Şiirimizdeki bütün akımlar hakkında bilgi sahibiydi.

E) Şair, gelenekten kopmadıkça onun şiirinde büyük ye-

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

D) III. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

A) Sanatçı, şiirin iyisi şimşeğin görkemine benzer, diyor.

B) Garip şairleri çok tanınsa da diğer şairler gibi saygı duyulmuyor.

nilikler görülmez.

KONU TESTİ

4

LARI ANLATIM BOZUKLUKkluk ları Dil Bilgisiyle İlgili Anlatım Bozu

Aşağıdakilerin hangisinde kişi zamiri eksikliğinden

6.

8.

kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu yoktur?

A) Kaza geçirdiğini duyunca gerçekten çok üzüldüm.

A) Babasını herkesten çok sever, çoğu kez birlikte gezerdi.

B) Ölçtüm biçtim, yaptığımız işlerin bize faydasının olma-

B) Birimiz gidecek, olayı yerinde araştıracaktı.

C) Biri çok akıllı, diğeri ise hiç akıllı değildi.

D) Kimse onunla ilgilenmemiş, yardım etmemiş.

E) Yarışmacılar koşarak geldiler ve hepsi yerini aldılar.

9.

Yazarın çevre konusunda bir makale yazmamışsa da

dığına karar verdim.

C) Çevresindeki insanların nasihatlerine rağmen o hep kendi bildiğini okur.

D) Sivas’ın kuzeyindeki dağlara kasım ayında mevsimin ilk karı düşer.

E) Pencereye doğru ilerleyerek söylenenleri duymamaya çalıştı.

onun çevreyle ilgili ne düşündüğünü biliyoruz.


A) Özne eksikliği

B) Yanlış eylemsi kullanmak

C) Gereksiz bağlaç kullanmak


E) Tamlayan takısını gereksiz kullanmak

11


14

Aşağıdakilerin hangisinde bir anlatım bozukluğu var-

10. Kazan Türkleriyle ilgili sizin araştırma yapman beni ve diğer Kazan Türklerini sevindirir.

dır?

A) Davetlilerin ihtiyaçları giderilerek yola çıktılar.

B) Hattatlık zevkli uğraştır ama emek ister.

C) Kitabı çok ilgi çekici bulduğunu ve herkese tavsiye edeceğini söyledi.

D) Çocukluğumdan beri oturduğumuz bu evden dün taşındık.

E) Anlatılanları dikkatlice dinliyor, not ediyorum.


A) Bağlacın gereksiz kullanılmasından

B) Nesne eksikliğinden

C) Kişi zamirinin gereksiz kullanılmasından

D) Özne eksikliğinden

E) Dolaylı tümleç eksikliğinden

ünite

7.


4

KONU TESTİ

11. Bir metinde dil ögelerinin (ek, kelime ve kelime grupları)

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem uyum-

dil bilgisi kurallarına uyularak yan yana getirilmesine bağ-

suzluğundan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yok-

laşıklık adı verilir. Bağlaşıklık öge eksikliğinden kaynakla-

tur?

nan anlatım bozukluğunu engeller.

A) Okul inşaatı üç yıl içinde bitecek ve okul eğitim ve öğ-

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde öge eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Av yasağının kalkmasıyla balıkçılar demir aldı limandan.

B) Topraktan çatlayan ayaklarını ileriye uzattı, bir iki dam-

retime başlayacak.

B) Bu sunumu üç öğrenci hazırlamış, Türkçe zümresinin oluşturduğu bir komisyonca incelenmiş.

C) Çiçek hastalığından korunmak amacıyla altı milyonun

la su serpti biraz rahatlasın diye.

C) Kimsesizlerin kimsesi olmaya gelmişti bu ıssız yere

üzerinde çocuk aşılandılar.

D) Sempozyumun organizasyonunu biz yaptık, oldukça

yaşlı adam.

D) Bu yerde henüz insan ayağı değmemiş topraklar var

yararlı oldu.

E) Zayıflamak isteyenler, yağlı besinleri az, proteinli be-

hâlâ.

sinleri ise hiç yememelidir.

E) Şair son kitabıyla yine okurlarını büyülemeyi başarmıştı.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu söz konu-

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozuklu-

sudur?

ğu vardır?

A) Bayat ve bayat olmayan ekmekleri aynı poşet içinde

A) Sana yardım eden, buralara gelmene yardımcı olan oydu.

bekletmeyin.

B) O günden sonra daha dikkatli adım atıyor bu yollarda.

C) Bir iki iyi şey yazdın mı tüm eleştirmenler seni diline dolar.

D) Trafiğe kapalı bu cadde oldukça sakindir.

E) Bunları sana ikide bir hatırlatmaktan dilimde tüy bitti.

B) Yurdumun insanı boş durmaz, gece gündüz demeden çalışır.

C) Benimle konuştuğunuz, düşüncelerinizi hiç gizlemeden anlattığınız için teşekkür ederim.

D) İnsanlar yavaş yavaş onun gerçek yüzünü görmeye başlıyordu.

E) Yüzlerce futbolsever onların gol atabilmesi için dua ediyordu tek bir ağızdan.

13. Diş hekimi bizi gereğinden çok bekletmesi programımızın aksamasına yol açtı.


16. Namık Kemal’in öncülük ettiği Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatını çok iyi araştırdım ve gördüm ki Fransız edebi-


yatından çok etkilenmiş.

A) “bizi” nesnesi atılarak

B) “gereğinden” kelimesi atılarak

C) “bekletmesi” yerine “bekleterek” fiilimsisi getirilerek

A) Özne

B) Nesne

D) “aksamasına” yerine “gecikmesine” kelimesi getirilerek


D) Yüklem

E) “yol açtı” yerine “neden oldu” sözü getirilerek

9

Bu cümledeki anlatım bozukluğu, aşağıdaki ögelerden hangisinin eksikliğinden kaynaklanmaktadır?

E) Zarf tümleci

15

17. fasikül

I

R A L K U L ZUK O B M I ANLAT estleri Ünite T

ÜNİTE TESTİ

1.


1

I. Gazetenin yeni yayın yönetmeniyle daha önce birkaç

4.

yoktur?

kez tanışmıştık.(Yanlış kelime kullanmak)

II. Trafiğin yoğun olmasından dolayı evden geç çıkanlar, o gün işe yetişemedi. (Söz diziminin yanlış olması)

A) Çocuk ölümlerindeki ilerleme ne yazık ki durdurulamıyor.

B) İstanbul’dan gelen yakınlarımızı istasyonda karşıla-

III. İmkânlarımızı dostlarımızla ortak paylaşmaya önem veriyoruz. (Gereksiz kelime kullanmak)

mıştık.

IV. Trafik kazasında müdür yardımcısının eşi de yaralanmış ve o gün okula gelmemişti. ( Nesne eksikliği)

tığınızı biliyorum. (Dolaylı tümleç eksikliği)

C) Kaptanın yardımcısı ağır davrandığından kötüce azarladı.

V. Tevfik Fikret’in şiirlerini araştırdığınızı ve alıntılar yap-

D) Yolculardan biri yaşlı ama başkalarına yük olacak biri değildi.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anla-


D) Her biri, deneyimli bir gezgindi; rehber tutmak istemezdi.

tım bozukluğunun nedeni yanlış verilmiştir? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozuklu-

2.

ğu vardır?

Ana sınıfı çağındaki çocukları karşılıksız bağışta bulunmaya alıştırmalıyız.

A) Bu dizinin ilk bölümü daha çok beğenilmiş.

B) Bu okulda öğretim gören herkes çok başarılı.

C) Kayısı ihracatı yıldan yıla artıyormuş.


D) Konağın önünde iki fayton ve bir taksi duruyordu.

B) Bir kelimeyi yanlış yerde kullanmak

E) Vapurun ne zaman kalkacağını bilmiyorduk.

C) Bir kelimeyi gereksiz kullanmak

D) İlgi ekini gereksiz kullanmak

E) Nesne eksikliği

6.

(I) Trenle Kütahya’ya doğru gidiyorduk. (II) Bir yakınımı-

11


3.


Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu yoktur?

A) İkide bir buraya sık sık gelir, arkadaşlarını bize şikâyet ederdi.

B) Gazetecilerin yüzüne bakmaz, bürosundan içeri almazdı.

zın yemin törenine katılacaktık. (III) Ne var ki küçük bir istasyonda trenimiz bozuldu. (IV) Yakınımız kimsenin ken-

C) Bu ihmal, binanın çökmesine hatta zarar görmesine

disi için gelmediğini, onu o asker yuvasında unuttuğunu

yol açabilir.

köşe bulurdu.

düşünmüş. (V) Oysa biz, o küçük istasyonda bir an önce

D) Yazarın kitapları tutulsaydı bir gazetede kendisine

E) Makaleleri derledim, okudum, Türkçeye çevirdim ve size getirdim.

kiralık bir araba bulup yola çıkma derdindeydik.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

2

5.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 7.

Çocukluğun neden olduğu bir saflıkla konuşmaya başla-

I

II

III

IV

art arda söylemişti.

me almışlardı.

Bu cümledeki numaralanmış kelimelerden hangisi gereksiz kullanılmıştır? B) II.


V

A) I.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Özne eksikliğinden


C) Dolaylı tümleç eksikliğinden

D) Özne-yüklem uyumsuzluğundan

E) Gereksiz kelime kullanmaktan

11. Aşağıdaki 8.

B) Umutsuzluğun kara pençesinden hiçbirimiz kurtulamadık ve kapımıza kilit vurduk.

C) Köyümüzün kışın çamurlu, yazın tozlu yolunun asfaltlanması için valiye gittik.

D) Sizin dürüstlüğünüzden kuşku duymadığımız için yerel seçimlerde destekledik.

D) Dedem, paramız ucuzladıkça ceplerimiz boş yere şişiyor, derdi.

sınavı geçerli kabul edilecek.

C) Bir grup memur, maaş zammının düşük olmasını protesto ettiler.

A) Sınav salonundaki saatinde hazır bulunan herkesin

B) Giriş belgesi elime geçmediği için KPSS sınavına girmek istemedim.

A) Çok ama planlı çalışmayan öğrenciler de sınavı kaybeder.


yoktur?


ÜNİTE TESTİ

10. Birkaç eleştirmen, onun hakkında aşağılayıcı yazılar kale-

mış; ailesinin ne kadar saklı sırrı varsa hepsini oracıkta

1

E) Kazadan sonra yürek paralayan ağıtların sesleri duyulmuşlarsa da karşılık görmemiş.

E) Babam, bize ekmeğin karneyle alındığı günlerle ilgili anılar anlattı.

12.

I. Karaciğer hastalarının sigara içmemesi gerektiğini zannederim siz de biliyor olmalısınız.

II. Sigara içen herkesin sık sık doktorlara gittiklerini size de söylemişlerdir.

9.

Posta memuruyla kapıda karşılaştık, birkaç zarf verdik.


9

III. Sigara paketinizi yakacak ve artık bir daha o kısıtlı bütçenizden ona para ayırmayacaksınız.

IV. Sizi sigaraya alıştıranların iyilik yapmadıklarının farkında olmalıydınız.

A) Özne eksikliğinden


C) Dolaylı tümleç eksikliğinden

D) Özne-yüklem uyumsuzluğundan

A) I. ve II.

E) Gereksiz kelime kullanmaktan

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde gereksiz kelime kullanmaktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır? B) I. ve III.

D) II. ve IV.

C) I. ve IV.

E) III. ve IV.

3

ÜNİTE TESTİ


1

13. Matbaa müdürü işe gelmediği bir gün matbaada çok sayı-

16. Romanınızın

da korsan kitap basılmıştı.

matbaaya gönderilmesine karar verdik.


tashihinin tamamlayıp en geç bir ay içinde



A) Tamlayan takısı eksikliği

A) “romanınızın” yerine “romanınız” getirilerek

B) Çatı uyumsuzluğu

B) “tamamlayıp” yerine “tamamlanıp” getirilerek

C) İyelik eki (tamlanan takısı) eksikliği

C) “en geç” sözü atılarak

D) Özne eksikliği

D) “gönderilmesine” yerine “göndermesine” getirilerek

E) Nesne eksikliği

E) “karar verdik” yerine “karar verildi” getirilerek

14. Birleşmiş

Milletler, yerinden göç ettirilen ailelerle ilgili

I

II

IV

V

Bu cümlede numaralanmış kelimelerden hangisinin

atılması anlam daralması ya da anlatım bozukluğuna yol açmaz? A) I.

B) II.


vardır?

III

birtakım ekonomik ve siyasi tedbir almayı kararlaştırdı.

17. Aşağıdaki

A) Sen ve senin gibi düşünen herkes, müzelere bağışta bulunmak durumundadır.

B) Bizimle onlar arasında bir mutabakatın bulunmadığını herkes biliyordu.

C) Kimse, sözlerimi yanlış anlamadı ve birçok kişi beni destekledi.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Siz ve onlar, dergimizin daha çok okuyucu bulması için çaba göstermelisiniz.

11

E) Ben de, sizin gibi, kitap sektörünün desteklenmesinden yanayım.


4

15. Aşağıdaki


vardır? A) Bu yörede sonbahar mevsimi ne çok sıcak ne çok so-

18. Bir yılda sadece bir öykü kitabı ve bir tiyatro oyunu değil,

ğuk değildir.

B) Mayıs ayında birçok aile, elli kilometre uzaklıktaki yay-

iki de belgesel film çekmişti.

laya taşınır.

C) Burada havalar ılık olduğunda gençler çim sahada futbol oynarlar.

D) Her ailenin bir bağı, bir sebze bahçesi ve buğday ektiği bir tarlası vardır.

E) Hasat döneminde herkes çalışır, kimse köy kahvesine uğramaz.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilir?

A) “Bir yılda” sözü atılarak

B) “sadece” kelimesi atılarak

C) “değil” yerine “yazmakla kalmamış” sözü getirilerek

D) “değil” kelimesi atılarak

E) “film” kelimesi atılarak

ünite



4.

vardır?

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir deyimin yerinde ğu vardır?

A) Çevre sorunları konusunda arkadaşlarımızla karşılıklı

A) Başında kavak yelleri esen bir genç gibi her şeyden habersiz yaşıyordu.

B) Çevrenin ne ölçüde kirlendiğini bilmiyoruz.

C) Çevrenin geleceği konusunda ne iyimser ne kötümser

D) Çevre kirliliği, gün geçtikçe uluslararası bir sorun

C) Yüreğinden taşan sevgi dışında kimseye verebileceği bir şeyi yoktu.

hâline geliyor. E) Sanayinin geliştiği ülkelerde çevrenin daha çok kirlen-

B) Sabahları gazetelere bir göz atar, bütün haberleri en ince ayrıntısına kadar okurdu.

sayılırım.

ÜNİTE TESTİ

kullanılmamasından kaynaklanan bir anlatım bozuklu-

tartışırdık.

2

D) Ağzından kaçırdığı sözler onu ve arkadaşlarını güç durumda bıraktı.

diği bilinmektedir.

E) Onuru kırılan bir eski savaşçı gibi öfkeli ama bir o kadar da çaresizdi.

2.

Eğitimin önemi konusunda benim sizden farklı bir görüşte

5.

olmamız söz konusu olamaz.

Bilimsel konulara çok düşkündü ne var ki bilimsel konulardaki hiçbir konferansı kaçırmazdı.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin han-

gisiyle giderilir?


A) “önemi” yerine “gerekli olduğu” sözü getirilerek

A) Bir kelimenin yanlış yerde kullanılması

B) “sizden” zamiri atılarak

B) İlgi ekinin gereksiz kullanılması

C) “bir” sıfatı atılarak

C) Yanlış bağlaç kullanılması

D) “olmamız” yerine “olmam” getirilerek


E) “olamaz” yerine “değildir” kelimesi getirilerek

E) Belgisiz sıfatın gereksiz kullanılması

5

6.


3.

Dünya üzerindeki devletleri buluşup anlaşmadıkça nükleer

II

III

IV

enerjinin barışçıl amaçlar dışında kullanıl-

9

I

A) Arkadaşımız o gerçek dışı iftiraları duyunca fenalaştı.

B) Edebiyat öğretmenimiz yüzünden edebiyatı sevmeye başlamıştım.

V

masının önüne geçilemez.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu numaralanmış keli-

yanaşmazdı.

melerden hangisinin gereksiz kullanılmasından kay-

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

D) Kitapların fiyatı pahalı olduğundan birimizin aldığı kitapları hepimiz okurduk.

naklanmaktadır? A) I.

C) Kitapçımız, hiçbir şart ve koşulda ödünç kitap vermeye

E) Çevremdekilerden etkilenerek doktorluk ve eczacılığa ilgi duyuyordum.

ÜNİTE TESTİ

7.


2

Bağdaşıklık, cümledeki sözcüklerin arasındaki ilişkiyi

10. Aşağıdaki yoktur?

düzenleyerek yakın sesli veya yakın anlamlı kelimelerin anlamlarının birbiriyle karıştırılmasını ve bundan doğacak anlatım bozukluklarını engeller.

anlamda kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?

A) Yaşanmış deneyimlerden yola çıkarak bu kararı aldı-

B) Gözümdeki akan yaşlar bir bahçeyi yeşertti, sen gel-

C) Kafamda bitmemiş bir hikâye, gözümde düşmemiş bir

C) Çok sayıdaki yurttaşlarımızın mağdur olduğunu duymuştuk.

D) Ne sen ne de kardeşin sinemada sessiz durmayı başardı.

medin.

B) Belediye tiyatrosunda sahneleyen piyesler okulumuzda da sahnelenecekti.

ğını belirtti.

A) Paris’e gitti ve aradan yıllar geçmesine rağmen bir daha dönmedi.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sözcüğün yanlış


E) Burada toplanan herkes, ödülün size verilmesini istiyor.

iki damla gözyaşı var.

D) Birbirine bu kadar yaklaşık iki binanın içinde birbirinden oldukça uzak insanlar yaşıyor!

E) Ellerini açmış, hayatın getirdiği zorlukları parmak yordamıyla saymaya çalışıyordu.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümledekiyle aynı türde bir anlatım bozukluğu vardır?

I. Sınıfta dedikodusunun yapıldığını kendi kulağıyla duyup işitmişti.

olarak bilinirdi.

ailelerine şikâyet ederdi. IV. Bazı derslerde bize şiir okur, Necip Fazıl’ı anlatırdı.

11


B) Sizi iyi tanıyor ve daha önemli bir göreve getirmek istiyoruz.

III. Ders çalışmayan öğrencileri ne idareye ne de onların

A) Enflasyondan korkmuyoruz çünkü gün geçtikçe düşeceğinden eminiz.

II. İnce eleyip sıkı dokuyan ama çok titiz bir öğretmen

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu vardır?

A) I. ve II.

B) I. ve III.

9.

Birkaç gün önce büyük bir deprem geçiren Haiti’ye ulaştık

D) II. ve IV.

C) Ekibiniz, başarılı olsa da henüz ödülü hak etmemişlerdir.

D) Ziya Gökalp’i okudum ve bazı konularda yararlandım, demiştiniz.

E) Bu hayvanlara bakmak kolay değildir, evinizde besleyemezsiniz.

C) II. ve III.

E) III. ve IV.

12. Neredeyse 10 yıl sonra “Vizontele” filmini bir kez daha izle-

ve depremin üzerinden iki hafta geçmesine rağmen halkın sıkıntılarının hâlâ giderilmediğini gördük.

I

Bu cümledeki anlam belirsizliğinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

mek nasip oldu. Okuldan arkadaşım beni davet etmeseydi

II

III

hayatımda şimdiye kadar gördüğüm en dokunaklı film olan

A) Özne-yüklem uyumsuzluğu


“Vizontele”nin ardından bakakalacaktım.

C) Bağlacın gereksiz kullanılması

Bu cümledeki numaralanmış sözcüklerden hangisi


E) Nesne eksikliği

IV

V

gereksiz kullanılmıştır? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ünite

8.

6

11. Seni seviyoruz ancak bazı konularda güvenmiyoruz.

ANLATIM BOZUKLUKLARI 13. Basın toplantısında bazı gazeteciler soru sormasına izin

16. Tiyatronun

verilmedi.

A) Tamlayan takısı eksikliği


C) Ek eylem eksikliği


E) Nesne eksikliği

ÜNİTE TESTİ

yeni müdürünü kuliste buldu; tiyatrocuların

Meclis gündemindeki yasa tasarısıyla ilgili şikâyetleri hakkında bir süre konuştu.


2


A) “yeni” kelimesi atılarak

B) “buldu” yerine “gördü” kelimesi getirilerek

C) “gündemindeki” kelimesi atılarak

D) “hakkında” kelimesinden sonra “onunla” kelimesi getirilerek

E) “bir süre” kelimesi atılarak

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Kaymakamın ilçe dışında karşılanmasına ve yolu üzerinde kurban kesilmesi kararlaştırıldı.

den duymuştu.

D) Köy yollarının kardan dolayı kapanması, gezimizin iptal edilmesine neden oldu.

E) Yaşlı bir üye, pamuk üretiminin neden azaldığının araştırılmasını istedi.

büyük bir vatanseverdi; neden yurt dışına

çıkmak zorunda kaldığını bilmiyorum.


C) İl meclis toplantısında hazır bulunanlar ona yatırımlarla ilgili sorular sordular.

17. Mehmet Akif,

B) Vali yardımcısının, kendisini bir saattir beklediğini biz-


B) Özne eksikliği



E) Nesne eksikliği

7

15. Aşağıdakilerin hangisinde anlatım bozukluğu cümleye “onu” nesnesi getirilerek düzeltilir?

A) Orhan Seyfi Orhon’u buldu ve kendilerine katılmasına

18. TOKİ’nin

ikna etti.

B) Faruk Nafiz’e değer veriyor, her ortamda övgüyle anı-

yordu.

C) Genç yazarları ödüllendirip cesaret vermekte yarar yok mudur?

9

D) Edebiyat dergileri az satılması halkın edebiyata ilgi duymadığını gösterir.

E) Bu roman akıcı bir dille yazılmış, çok okuyucu bulacağını düşünüyorum.

yıllardır devam eden bu uygulama sayesinde

yüz binlerce vatandaş ev sahibi oldu. Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?


B) Çatı uyumsuzluğu

C) İyelik eki (tamlanan takısı) eksikliği

D) Özne eksikliği

E) Nesne eksikliği

ÜNİTE TESTİ

1.


3

Hemen önlemlerimizi almalıyız, aksi takdirde sorunlar

I

4.

lerek oluşturdukları söz gruplarına bağdaşıklık denir. Bağ-

II

daşıklık, cümlelerde birbiriyle çelişen ifadelerin bir arada

arttıkça çoğaldıkça yapacak bir şey kalmayacak.

III

IV

bulunmasını ve bundan doğabilecek anlatım bozuklukları-

V

nı engeller.

Bu cümledeki altı çizili sözlerden hangisi cümleden

çıkarılırsa cümledeki anlatım bozukluğu giderilmiş

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde çelişen ifadelerin bir arada kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bo-

olur? A) I.

Kelimelerin yeni bir anlam ifade etmek için yan yana ge-

zukluğu vardır? B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

A) Biz, yüzümüze kapanan kapıları bir daha çalmayız.

B) Yönetimin yüz vermediği bu insanlar değişik yollarla yönetimi etkiliyor.

C) Gerçeklerle karşı karşıya gelmek bizi korkutmamalıdır.

D) Bu dergide çalışmaya başlayalı aşağı yukarı tam dört yıl oldu.

2.

Kardeşimin boyunun, benim boyumdan büyük olduğunu

E) Çalışmalarımızda bize yardımcı olan insanları ileride de unutmayacağız.

söyledi. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?

5.

ca büyük bir nüfus kaybına uğradı.

A) “Kardeşimin” sözcüğünden önce “benim” sözcüğü getirilerek

Yakın bir dönemde bölgedeki pek çok su kuyusu kuruyun-


B) “Boyumdan” sözcüğünden sonra virgül getirilerek

C) “Benim” sözcüğü cümleden çıkarılarak

A) Özne eksikliği

D) “Söyledi” sözcüğünün yerine “dedi” sözcüğü getirilerek

B) Tamlama yanlışı

E) “Büyük” sözcüğünün yerine “uzun” sözcüğü getirilerek

C) Gereksiz kelime kullanmak


E) Nesne eksikliği

6.


11


8

3.

atılması cümlede anlam daralması ya da anlatım bo-

(I) Yahya Kemal, geleneği önemseyen ama tutsak olmayan bir şairdir. (II) Onun şiirini divan şiirinin taklidi olarak görmek doğru değildir. (III) Hangi divan şairi, şiirlerinde tarihî

zukluğuna yol açmaz?

yordu.

konuları işlemiş ki? (IV) İstanbul’un semtlerini de Yahya Kemal gibi anlatan bir divan şairi yoktur. (V) O hâlde Yah-

ya Kemal’i divan şiirini tekrarlayan değil, esinlenen bir şair olarak görmek en doğrusudur.

A) I. ve II.

B) I. ve V.

D) III. ve V.

C) II. ve III.

E) IV. ve V.

B) Sanatçılara değer verir, onları köşkünde sık sık ağırlardı.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu vardır?

A) Hiçbiri, dizi izlemiyor; hepsi, belgesel filmleri tercih edi-

C) Paşanın eserleri kaybolduğu için bugün kendisinden söz edilmiyor.

D) Tiyatroculara sahip çıkar, onlara görev vermeye çalışırdı.

E) Kimse, onu beklememiş; herkes, törenin erken başlamasını istemişti.

ünite


Beğenmediğimiz yiyecekleri bulamayan dünyada milyon-

ya karar verdik.



Bu cümledeki anlam belirsizliğinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözcüğün yanlış yerde kullanılması

A) Özne eksikliği

B) Gereksiz sözcük kullanılması


C) Anlamca çelişen ifadelerin bir arada kullanılması

C) Edatın gereksiz kullanılması

D) Yardımcı eylemin gereksiz kullanılması


E) Özne-yüklem uyumsuzluğu

E) Bir kelimenin gereksiz kullanılması

8.

Herkes, Nurullah Ataç’ın eleştirilerde öznellikten kopamadığını söylüyorlar.

ÜNİTE TESTİ

10. Ani bir sürprizle karşılaşmamak için daha çok tedbir alma-

larca insan var.

3

11. Bir cümlenin gerektiği kadar kelimeyle kurulmasına yalın-


A) Anlamca çelişen kelimelerin bir arada kullanılması




E) Nesne eksikliği

lık denir. Yalın bir cümlede gereksiz kelime bulunmaz.

Aşağıdaki cümlelerin hangisi yalın bir cümledir?

A) Kulağıma eğilip bana gürültüsüz bir fısıltıyla birkaç söz söyledi.

B) Yusuf Akçura’nın hatıra ve anılarını zevkle okumuştum.

C) Nahoş bir tatsızlıkla karşılaşacağını bilse asla buraya gelmezdi.

D) Duyarlı velilerimizin uyarıları bizim için yol göstericidir.

E) Hastanızın durumunda olumlu bir iyileşme olursa sizi mutlaka ararız.

9.

I. Grubun rehberi yaralanınca geziyi yarıda bırakmak

9

zorunda kaldı.

II. Ev sahibimizin çocukları okusaydı bugün daha iyi bir durumda olurdu.

III. Klinik şefleri, hastalarla ilgileniyor; onların tedavisine katılıyordu.

12. Konferanstan sonra, dinleyiciler olarak ona Türk edebiyatı-

man yanına çağırıyordu.

luğu vardır?

A) I. ve II.

I

II

nın 21. yüzyılın başındaki durumuyla ilgili sorular sordular.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde özne belirsizliğinden kaynaklanan bir anlatım bozuk-

9

IV. Salondaki topluluk, bizi coşkuyla alkışlıyor; zaman za-

III

IV

V

Bu cümlede altı çizili kelimelerden hangisinin atılması anlatım bozukluğuna ya da anlam daralmasına yol aç-

B) I. ve III.

D) II. ve IV.

C) I. ve IV.

E) III. ve IV.

maz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

ÜNİTE TESTİ

3


13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime anla-

16. Aşağıdaki

mına uygun kullanılmamıştır?

A) Kalkınmanın eşiğindeki ülkelerin borç almaktan korkmaması gerekir.

B) Yöremizi kalkındırmak için bir kooperatif kurmayı düşünüyoruz.

C) Fabrikamızın bu yıl sağladığı zararı kapatmamız mümkün değil.

D) Ticaretle uğraşanların cesur olmaları gerektiğine inanıyorum.


vardır?

A) Kimya ve matematikle ilgili bilimsel konuşmalar yaptım.

B) Konuşmasında hiçbir ana soruna değinmemişti.

C) Türkçenin bilime ne kadar yatkın olduğunu anlatıyordum.

D) Buradan ayrıldıktan sonra sizi bayağı çok değişmiş buldum.

E) Matematikçi değildi ama matematik hakkında çok şey biliyordu.

E) Ekonomik zorluklar, sosyal bozulmaya yol açmadan aşılmalıdır.

14. Bir ressam benzeri gibi çalışan kursiyer kadınlar çalışmalarını gün batmadan bitirdiler. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin han-

gisinden kaynaklanmaktadır?

A) Nesne eksikliğinden

B) Bir kelimenin yanlış yerde kullanılmasından

C) Zaman zarfının yükleme yakın olmasından

D) Bir kelimenin anlamına uygun kullanılmamasından

E) Bir kelimenin gereksiz kullanılmasından

17. İki ülke arasında askerî konularda karşılıklı yardımlaşma I

III

IV

antlaşması da imzalandı.

II

V

Bu cümledeki altı çizili kelimelerden hangisinin atılması anlatım bozukluğuna ya da anlam daralmasına yol açmaz? A) I.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

11


10

bir öykücü için konu sıkıntısı çekmez, her nesnenin

18. Galiba ODTÜ’den daha iyi bir üniversite asla kurulmaya-

öykü konusu olabileceğini düşünür.


cak.



A) “iyi” sıfatı atılarak


B) “için” edatı atılarak


C) “çekmez” yerine “yoktur” kelimesi getirilerek


D) “konusu” kelimesi atılarak


E) “düşünür” yerine “bilir” kelimesi getirilerek


ünite

15. İyi

1.

“Sınıfta yaklaşık yirmi civarında öğrenci vardı.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

2.

“Halk, her yılbaşı, fiyatların pahalanmasından şikâyet ediyor.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

3.

“Namık Kemal hürriyet şairi olarak bilindiğini biliyorsunuz.” cümlesinde ----------------- kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

4.

“Türkiye’ye geçen yıl gelmiş ve çok sevmişti.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

5.

“Orhan Veli’yi okuyup bağlanan gençler arasında yer alıyordum.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

6.

“Birkaç şair de onu şiiri basitleştirmekle suçlamışlardı.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

7.

“Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda birçok Türk halkını ilgilendiren önerge görüşüldü.” cümlesinde --------------- kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

8.

“Siz, arada bir de olsa buralara epey gelirdiniz.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

9.

“Köpeğin sahibi ipi elinden kaçırınca çocuklara saldırdı.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

10. “Mektupları yazıp postaneye verildi.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 11. “Ahmet, çok başarılı bir öğrenciydi; sınıfta kaldığına inanmak istemem.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 12. “Hava yağışlı ama soğuk denilemezdi.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 13. “Kitapların kapaklarını iyici silip raflara dizin.” cümlesinde -------------- kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 14. “Sizin belgeleriniz az önce, benimkiler ise eksik bulunduğundan henüz onaylanmadı.” cümlesinde ----------------- kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

11 15. “Diş sağlığınızı önemseyiniz ve her yemekten sonra mutlaka fırçalayınız.” cümlesinde ------------------ kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

Cevaplar 1. gereksiz kelime kullanmaktan

6. özne-yüklem uyumsuzluğundan

2. yanlış kelime kullanmaktan

4. nesne eksikliğinden

7. bir kelimeyi yanlış yerde kullanmaktan 12. ek eylem eksikliğinden 8. anlamca çelişen kelimeleri bir arada 13. nesne eksikliğinden kullanmaktan 9. özne eksikliğinden 14. yüklem eksikliğinden

5. dolaylı tümleç eksikliğinden

10. çatı uyumsuzluğundan

3. tamlayan takısı eksikliğinden

9

11. tamlayan eksikliğinden

15. nesne eksikliğinden

D 1.

Y

“Bu tür kitaplardan ihtiyaç fazlası lazım olmayanları kütüphaneye bağışlayınız.” cümlesinde anlatım bozukluğu vardır.

2.

“Hüseyin Rahmi’nin babaannesi onu çok etkilediğinden romanlarında pek çok koca karı hikâyesine yer vermiştir.” cümlesinde özne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

3.

“Herkes, sizin sınavda birinci olduğunuzu sanıyorlar.” cümlesinde gereksiz kelime kullanmaktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

4.

“İngilizce dersine çok çalışmadığından karnesine zayıf olarak geçmişti.” cümlesinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

5.

“Doktoru suçluyor ve hakkında dava açacağını söylüyordu.” cümlesinde tamlayan eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

6.

“Bir şairin kalıcı eserler vermek için her şeyden önce özgün olmalıdır.” cümlesinde gereksiz tamlayan eki kullanmaktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

7.

“Ankara’ya yerleştikten sonra işe yerleşmiş.” cümlesinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır.

8.

“Aşağı yukarı iki üç yıldır burada çalışıyor.” cümlesinde anlatım bozukluğu yoktur.

9.

“Bize güvenir ve her şeyini teslim ederdi.” cümlesinde anlatım bozukluğu yoktur.

10. “Doktorun kardeşi odasına gitti, şu an muayene yapmıyor.” cümlesinde nesne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 11. “Yazarın dili ağır, konuları da ilgi çekici değildir.” cümlesinde ek eylem eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. 12. “Benim ve senin görüşlerin arasında bir fark yoktur.” cümlesinde anlatım bozukluğu yoktur. 13. “Bunun gerçeği yansıtmayan bir yalan olduğu hepinizce bilinmektedir.” cümlesinde “gerçeği yansıtmayan” sözü gereksiz kullanılmıştır. 14. “Dilekçeme birkaç kez baktınız ama kesinlikle okumadınız.” cümlesindeki anlatım bozukluğu “ama” bağlacından sonra uygun bir nesne getirilerek düzeltilir. 15. “Eğitimciler, doğru ama çağımız için gerekli olmayan bilgilerle zaman öldürmemelidir.” cümlesindeki anlatım bozukluğunu gidermek için “ama” kelimesinin yerine “olsa da” sözü getirilmelidir.

Cevaplar 1. D

2. D

3. Y

4. Y

5. D

6. D

7. D

8. Y

9. D

10. Y

11. D

12. Y

13. D

14. D

15. D

ünite

12

1.

Müdürü tanımadığından yardımcı olmadı.

a) Özne eksikliği

2.

Şoförümüzün kardeşi hastalandığından bugün bizi almadı.

b) Nesne eksikliği

3.

Öyküleri güzel ama romanları okunacak gibi değil.

c) Dolaylı tümleç eksikliği

4.

Roma’ya gittim de pek gezemedim.

d) Tamlayan eksikliği

5.

Şairler büyüklendiğini bilirsin.

e) Tamlayan takısı eksikliği

6.

Ne yazık ki yaya yürümek zorundasınız.

f) Ek eylem eksikliği

7.

Ali, alıngandır; bu fıkrayı kaldıramayacağını düşünüyorum.

g) Gereksiz kelime kullanmak

8.

Bazı öğrenciler ya hiç ya da çok az kitap okuyorlar.

h) Yanlış kelime kullanmak

9.

İki memur, sizi büronuzda bekliyorlardı.

ı) Yüklem eksikliği

13

i) Özne-yüklem uyumsuzluğu

10. Bahçeye ektiği fidanlardan biri kurumuştu.

Cevaplar

9

1. c

2. a

3. f

4. b

5. e

6. g

7. d

8. ı

9. i

10. h

1. “Arkadaşlarımın olumlu katkısıyla pek çok problemimi çözdüm.” cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedenini yazınız.

2. “Rüzgârın sesi, en yaşlımızı bile biraz ürkütüyor ve dev ağaçları bir anda deviriyordu.”

Bu cümleyi anlatım bakımından kusursuz olacak şekilde yeniden yazınız.

3. “Köyün yaşlı muhtarı, öğretmenimizi evinde ağırlamış ve bizimle daha çok ilgilenmesini istemişti.” cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedenini yazınız.

4. Aşağıdaki cümlelerde anlatım bozukluğuna neden olan kelimelerin altını çiziniz.

Güvenliğimiz, emniyetimiz sağlanmadan mutlu olamayız. Okulda kötü alışkanlıklar kazanmanızı istemem.

Yazarın ölüm yıl dönümünü kutlayanlar arasında yakınları yoktu.

Aydın’da hiçbir zaman kar yağma olanağı yoktur.

5. “Özverili ve fedakâr arkadaşlarımızın yardımlarıyla ayakta duruyoruz.” cümlesindeki anlatım bozukluğunu gideriniz.

ünite

14

6. “Ben, annem ve kardeşlerim her hafta sonu alışverişe çıkarım.” cümlesindeki anlatım bozukluğunun nedenini açıklayınız.

7. “Kimse, başarısızlığı kapısından içeri almaz; başarıyı ise sadece kendi hanesine yazar.” cümlesindeki anlatım bozukluğunu gideriniz.

8. “Çocuğun saçları da tırnakları da hayli büyümüş, yüzü solmuş, gözleri âdeta küçülmüştü.”

Bu cümleyi anlatım bakımından kusursuz olacak şekilde yeniden yazınız.

9. “Mehmet Akif Ersoy’un şiirleri olmasaydı ne kendisini tanır ne de öğrencilerimize en çok anlattığımız kişiler arasında yer alırdı.” cümlesindeki anlatım bozukluklarını gideriniz.

10. “Çok sayıda meclis üyemiz, o gün mahalleyi dolaşıyorlar ve her kahvede oturarak halka memleketin durumunu anlatıyorlar.”

9

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedenini açıklayınız.

15

11. Sınıf Türk Ed. Dil Ve an. Soru Bankası

Recommend Documents