No. Kad Pengenalan Calon
KUALITI PERKHIDMATAN BAS SEBAGAI PENGANGKUTAN AWAM DI KAWASAN SARATOK: SATU SATU KAJIAN TINJAUAN.
1.
PENGENALAN
Pengangkutan awam merupakan alat pengangkutan utama bagi setiap penduduk untuk bergerak dari satu tempat ke satu tempat t empat yang lain. Oleh sebab itu, pengangkutan awam hendak hendaklah lah memenu memenuhi hi bebera beberapa pa ciri ciri antara antaranya nya ialah ialah mempun mempunya yaii masa masa yang yang tepat, tepat, kekerapan yang tinggi, sentiasa ada, cepat, selamat, mudah diperolehi, selesa, dan murah (Ahmad Tarmizie Harun).
Popula Populasi si masyar masyaraka akatt di Malays Malaysia ia semaki semakin n mening meningkat kat pada pada setiap setiap tahun tahun di samping peluang pekerjaan semakin banyak di bandar-bandar, hal yang demikian, pergerakan manusia akan meningkat untuk pergi ke sesuatu tempat menyebabkan perkhidmatan awam amat diperlukan oleh pengguna untuk pergi bekerja, tempat berhibur dan sebagainya. Pengangkutan awam boleh didefinasikan sebagai satu bentuk pengangkutan yang mempunyai keupayaan yang besar untuk mengangkut penumpang pada satu-satu masa, berbeza dengan kenderaan persendirian yang mempunyai keupayaan kecil (Ahmad Tarmizie, 2011).
Menurut Kamus Pelajar Bahasa Melayu Edisi Kedua (2008 : 29) menyatakan bahawa pengangkutan awam bermaksud sistem s istem pengangkutan bermotor seperti teksi, bas dan keretapi kereta pi yang boleh digunakan oleh orang ramai di kawasan tertentu dengan kadar tambang yang telah ditetapkan. Pengangkutan awam yang dimaksudkan disini ialah penyelidik ingin mengkaji perkhidmatan pengangkutan bas yang hanya tertumpu untuk perkhidmatan jarak jauh sahaja iaitu bas ekspres bukan perkhidmatan harian.
Selain Selain itu, itu, menuru menurutt Siti Siti Farida Faridah h (2011 (2011)) masalah masalah kesesak kesesakan an lalulin lalulintas tas juga juga boleh menyebabkan pertambahan penggunaan pengangkutan awam (bas) dimana rama ramaii
peng penggu guna na
lebi lebih h
suka suka
meng menggu guna naka kan n
peng pengan angk gkut utan an
bas bas
berb berban andi ding ng
pengangkutan persendirian. Disamping itu juga, permintaan pengangkutan awam didorong oleh beberapa faktor seperti: 1
Kiplieamit, lusranjais lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
a)
Peng Pengan angk gkut utan an awam awam merup erupak akan an perk perkhi hidm dmat atan an yang ang mur murah ah dan dan
lebih ekonomi. b)
Ramai pengguna tidak mampu untuk memiliki kenderaan
persendirian. c)
Bias Biasan any ya pen pengg ggun unaa yan yang g men mengg ggun unak akan an peng pengan angk gkut utan an ini ini
berpendapatan rendah.
Berd Berdas asar arka kan n fakt faktor or-f -fak akto torr di atas atas adal adalah ah waja wajarr sist sistem em kebe keberk rkes esan anan an pengangkutan awam dipertingkatkan kerana dengan keadaan ekonomi sekarang lebih banyak pengunaan pengangkutan awam digunakan. Pihak pengurusan juga perlu menyediakan perkhidmatan yang boleh memenuhi kepuasan dan kehendak pelanggan.
Masalah yang dapat dikenalpasti bagi kajian ini ialah sistem pengangkutan bas yang kurang berkesan kawasan Saratok sama ada dari segi kekerapan masa operasi, laluan laluan perkhi perkhidma dmatan tan dan kemuda kemudahan han diterm ditermina inall bas. bas. Dalam Dalam menjala menjalanka nkan n kajian kajian mengen mengenai ai projek projek ini, ini, perma permasala salahan han telah telah dikena dikenalpa lpasti sti di kawasan kawasan kajian kajian setelah setelah membua membuatt pemant pemantaua auan n kaji kaji selidi selidik. k. Antara Antara permas permasalah alahan an yang yang timbul timbul akibat akibat dari dari masalah perkhidmatan operasi kepada pengguna-pengguna ialah: i.
Jadual Jadual operasi operasi bas antara antara satu-sat satu-satu u perjala perjalanan nan adalah adalah terlalu terlalu
lama. Perbezaan masa antara satu perjalanan dengan satu perjalanan hampir tiga jam. ii.
Operasi
meny menyeb ebab abka kan n
bas
tidak
menetap etapii
peng penggu guna na-p -pen engg ggun unaa
masa asa
yang ang
yang
mahu ahu
dijad jadualkan meng menggu guna naka kan n
perkhidmatan bas tersebut tidak dapat merancang perjalanan dengan sempurna. sempurna. Situasi Situasi ini juga menyebabka menyebabkan n pengguna-pe pengguna-penggu ngguna na yang menunggu di setiap perhentian laluan merasa tidak selamat. iii.
Lalu aluan perkhidmata atan hany anya dari pekan Saratok ke Band andar
Sarikei sahaja. Pengguna-pengguna perkhidmatan bas yang hendak ke Kabong, Pusa dan Debak akan diturunkan di simpang sahaja dan akan 2
Kiplieamit, lusranjais lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
meneruskan perjalanan menggunakan pelbagai perkhidmatan yang lain. iv.
Kemudahan di terminal bas tidak selesa dan ruang yang sempit
menyebabkan pengguna-pengguna yang mahu menumpang bas tersebut terpaksa bersesak-sesak terutama bila hari hujan.
Kajian yang di lakukan berdasarkan rungutan dari pengguna yang mengatakan tidak puas hati dengan sistem yang ada. Di samping itu kajian juga meninjau masalahmasalah yang dihadapi oleh pengusaha-pengusaha pengangkutan awam iaitu bas di pekan, kawasan dan persekitaran Saratok.
2. OBJEKTIF KAJIAN
Objektif kajian ini adalah untuk menilai keberkesanan sistem pengangkutan awam (bas) di luar bandar bagi mengemaskini perkhidmatan bas yang sedia ada bersesuaian dengan perkhidmatan dan penawaran pengguna terutamanya dikawasan kajian iaitu Saratok ke pekan-pekan lain seperti pekan Roban, Kabong, Pusa dan Debak serta ke bandar-bandar lain seperti Sarikei dan Sri Aman untuk masa hadapan supaya perkhidmatan yang lebih cekap dan mencukupi dapat diberikan kepada pengguna.
Objektif utama projek ini dijalankan adalah seperti berikut : 1.
Mengenal pasti tahap keselesaan perkhidmatan dalam bas yang sedia ada kepada pengguna
2.
Mengenal pasti tahap ketepatan perkhidmatan bas yang sedia ada dari segi jadual perjalanan.
3.
Mengenal pasti tahap kepuasan pengguna dari segi liputan laluan dan kekerapan perjalanan bas.
4.
Mengenal pasti tahap peranan perkhidmatan bas terhadap keselamatan pengguna-pengguna.
3. LOKASI KAJIAN 3
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Secara amnya, kemudahan-kemudahan awam di sekitar pekan dan kawasan Saratok masih lagi pada tahap kurang memuaskan kerana ia memberikan perkhidmatan terutamanya bagi tujuan perjalanan untuk membeli belah dan perniagaan biasa. Terdapat tiga jenis pengangkutan awam yang utama iaitu bas, van dan beca.
Walaupun beca merupakan salah satu pengangkutan awam peringkat pertengahan (intermediate public transport ) yang boleh menjalankan peranan sebagai sokongan kepada pengangkutan awam yang lain seperti membawa penumpang dari rumah ke tempat tertentu seperti hospital dan pusat perniagaan, tetapi dari segi lalulintas, beca dianggap tidak cekap, lambat dan mempunyai kemampuan membawa penumpang yang rendah.
Penggunaan tenaga manusia untuk mengayuh beca (tidak bermotor) bukan sahaja mengganggu kelicinan pergerakan kenderaan-kenderaan yang lain tetapi juga mengambil masa yang panjang untuk sampai ke satu-satu destinasi. Walaupun tambangnya yang murah bagi setiap kilometer perjalanan tidak memungkinkan penggunaannya bagi perjalanan ke tempat kerja secara berkesan.
Peranan teksi dalam pengangkutan awan di pekan Saratok adalah sangat kecil. Teksi hanya beroperasi dari Bandar seperti Sibu, Sarikei dan Sri Aman ke pekan saratok sahaja. Di pekan Saratok tidak terdapat perkhidmatan teksi. Hal yang demikian disebabkan kebanyakan penduduk-penduduk sekitar kawasan Saratok lebih gemar menggunakan perkhidmatan "van sapu” iaitu kenderaan yang tidak didaftar sebagai pengangkutan awam.
4
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Peta 1: Peta Daerah Saratok Sumber: Laman Web Geogle.Com
Foto 1: Kawasan Utama Pekan Saratok Sumber: Zulfahmi Sahari Blog Spot 2011
3.1 Stesen Bas 5
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Merupakan tempat untuk proses menurun dan mengambil penumpang. Bas akan menunggu penumpang di stesen bas ini. Di pekan Saratok tidak terdapat terminal bas. Stesen bas pekan Saratok menempatkan dua pengusaha bas iaitu Borneo Amalgamated Transport (seterusnya nanti Bas Borneo) dan Sarawak Transport Company (seterusnya nanti STC). Stesen bas di pekan Saratok berkongsi tempat parkir bersama tempat parkin kenderaan persendirian. Foto 2 menunjukkan lokasi dan persekitaran stesen bas pekan Saratok
6
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Foto 2: Stesen Bas Syarikat Borneo dan Sarawak Transport Company
3.2 Perhentian bas dan pengakutan awam lain
Tempat untuk menurun dan menaikkan penumpang yang terdapat di sepanjang laluan bas dan pengangkutan awam yang lain. Kualiti perhentian bas di sepanjang laluan perjalanan bas dan pengangkutan awam lain kawasan Saratok agak memuaskan. Foto 3 menunjukkan pemandangan suasana di perhentian bas yang terdapat di pekan Saratok.
7
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Foto 3: Perhentian bas di Pekan Saratok
3.3 Depo Bas
Tempat menyimpan bas. Ia juga merupakan tempat untuk memperbaiki serta menyelenggara bas yang rosak. Di pekan Saratok hanya terdapat depo bas untuk pengusaha syarikat bas STC. Sementara depo bas Borneo berpusat di Bandar Sarikei iaitu 55 kilometer dari pekan Saratok. Foto 4 menunjukkan depo bas bagi Syarikat Bas STC. Depo ini hanya dibuka awal pagi dan pukul 430 petang.
Foto 4: Depo Syarikat Bas Sarawak Transport Company Berhad
3.4 Laluan Perkhidmatan Bas
Jalan-jalan tetap yang dilalui oleh bas untuk menghantar penumpang iaitu bermula dari stesen pekan Saratok ke Kabong dan Sarikei bagi perkhidmatan bas Berneo. Sementara bas STC hanya beroperasi ke Bandar Kuching sahaja. Penumpang8
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
penumpang yang hendak ke Pusa, Debak, Spaoh, Betong dan Sri Aman akan diturunkan di simpang masuk sahaja.
Peta 2: Kawasan Laluan Perkhidmatan Bas Dari Pekan Saratok Sumber: Laman Web Geogle. Co 3.5 Jarak masa ( Headways)
Sela masa antara perjanan perkhidmatan bas di pekan Saratok adalah seperti Jadual 1
Jadual 1: Laluan dan Kekerapan Masa Perkhidmatan Bas Syarikat Bas Bas Borneo
Destinasi Roban
Jarak Masa Perkhidmatan
Kabong Bas STC
0645
0945
1215
1545
Sarikei Simpang Debak Simpang Spaoh 9
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Simpang Betong
0715
Sekali Sehari dua hala
Simpang Lubok Antu Simpang Sri Aman Serian Kuching
Foto 5: Jadual Perjalanan Bagi Bas STC
4. KAEDAH KAJIAN
Bahagian ini akan menghuraikan berkaitan reka bentuk kajian, alat ukur kajian, pensampelan, batasan kajian, prosedur mengutip data dan prosedur menganalisis data kajian.
4.1 Reka bentuk Kajian
10
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Kajian ini dilaksanakan melalui gabungan kaedah kuantitatif melalui teknik tinjuan menggunakan borang soal selidik dan analisis dokumen bagi menjelaskan objektif 1 hingga 4. Pemboleh ubah bebas kajian ini adalah perkhidmatan pengangkutan awam. Sementara pemboleh ubah yang dicerap sebagai pemboleh ubah bersandar ialah kepuasan pengguna berdasarkan persepsi pengguna. Pemboleh ubah Bebas
Pemboleh ubah Bersandar
Perkhidmatan Pengangkutan Awam (Bas)
Kepuasan Pengguna
Masalah Syarikat Bas
-
Masa operasi
-
Laluan
-
Keselesaan
Rajah 1: Reka Bentuk Kajian
4.2 Alat Ukur Kajian
Alat ukur yang digunakan dalam kajian ini terdiri daripada borang soal selidik yang pernah digunakan oleh Ahmad Tarmizie (2012). Borang soal selidik ini merangkumi 4 dimensi iaitu keselesaan perkhimatan dalam bas sebanyak 4 item, ketepatan jadual perjalanan 2 item, laluan dan kekerapan perjalanan, serta kadar tambang 3 item, dan keselamatan pengguna 3 item. Borang soal selidik ini mengandungi 13 item yang diikuti oleh skala lima poin. Opsyen 1 = tidak memuaskan, 2 = kurang memuaskan, 3 = sederhana memuaskan, 4 = memuaskan, dan 5 = amat memuaskan. Borang soal selidik ini digunakan untuk mengukur persepsi tahap kepuasan dari asepk keselesaan, ketepatan masa, kadar tambang, pengurusan dan keselamatan pengguna. Sementara untuk mengukur tahap operasi dan laluan perkhidmatan bas tersebut, soal selidik dan analisis dokumen digunakan dengan merujuk jadual perjalanan yang dipamerkan oleh
11
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
pihak syarikat bas di stesen bas pekan Saratok. Nilai kebolehpercayaan soal selidik ialah α = 0.906 pada tahap yang tinggi (Uma Sukaren, 2003).
4.3 Pensampelan
Bagi mendapat maklumat untuk kajian ini, borang soal selidik berkaitan dengan kepuasan pelanggan dari aspek ketepatan masa perjalanan, keselesaan sama ada dalam bas mahupun di stesen bas serta keselamatan semasa menunggu bas di setiap perhentian bas, 3seramai 10 orang pengguna daripada pekan Saratok dan 20 orang daripada pengguna-pengguna luar pekan Saratok. Sementara itu sebagai trigulasi maklumat yang dikumpul 2 orang pemandu bas daripada dua syarikat bas yang beroperasi di pekan Saratok dipilih sebagai sampel kajian.
4.4 Batasan Kajian
Kajian ini dijalankan ke atas perkhidmatan bas sahaja yang memulakan perjalanan di pekan Saratok. Sementara respondennya terdiri daripada penduduk-penduduk kawasan Saratok yang sering menggunakan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan utama dan juga pemandu-pemandu bas awam yang beroperasi di Saratok sahaja.
4.5 Prosedur Mengutip Data
Bagi mengutip data kajian, borang soal selidik diserahkan sendiri oleh pengkaji kepada responden kajian setelah mengenal pasti individu tertentu yang sering menggunakan perkhidmatan pengangkutan awam iaitu bas. Sejumlah 30 set borang soal selidik telah diserahkan kepada sampel kajian. Semua responden diingatkan untuk melengkapkan borang soal selidik. Mereka diberi tempoh seminggu untuk mengisi borang tersebut. Pengkaji sendiri akan datang mengutip borang tersebut. Sementara temuramah dengan pemandu bas dijalankan oleh penyelidik semasa pemandu berada di stesen bas.
12
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
4.6 Prosedur Analisis Data
Data yang diperolehi dianalisis secara statistik deskriptif dengan teknik manual menggunakan kalkulator. Analisis bagi setiap respon responden dinilaikan tahap berdasarkan frekuensi atau kekerapan dan juga menggunakan peratus. Untuk menentukan tahap respon responden adalah seperti Jadual 2 yang dipetik dan diubah suai daripada kajian sains social oleh Alias Baba (1999).
Jadual 2: Julat Skor Tahap Persepsi Pengguna Bil 1 2 3
Peratus 0.00 – 33.3 33.4 – 66.7 66.8 – 100
Respon Pengguna Tahap Rendah Tahap Sederhana Tahap Tinggi
Sumber: Alias Baba, 1999
5. DAPATAN KAJIAN DAN PERBINCANGAN
Bahagian ini menghuraikan profil responden dan dapatan kajian berdasarkan objektifobjektif kajian yang merangkumi keselesaan perkhidmatan dalam bas, jadual perjalanan, serta masalah yang dihadapi oleh pengusaha-pengusaha syarikat bas. 5.1 Profil Responden
Kajian ini menggunakan 30 orang pengguna perkhidmatan pengangkutan bas sebagai pengangkutan awam. Secara terperinci profil responden kajian adalah seperti Jadual 2.
13
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Rajah 2: Profil Responden Pengguna Bas Berdasarkan Destinasi 5.2 Mengenal pasti Keselesaan Perkhidmatan dalam Bas Kepada Pengguna
Bagi menjelaskan objektif pertama kajian terdapat 4 item yang digunakan untuk mendapat respon daripada responden kajian berkaitan dengan dimensi tahap keselesaan iaitu item-item berkaitan kebersihan, keselesaan tempat duduk, penghawa dingin, dan tempat simpan barang. Jadual 3 menunjukkan tahap keselesaan perkhidmatan dalam bas kepada pengguna.
Jadual 3: Tahap Keselesaan Perkhidmatan dalam Bas Kepada Pengguna Bil
1
2
3
Soalan
Kebersihan
Frekuensi dan Peratus TM 6
KM 13
SM 10
M 1
AM
20%
43%
33.3
3%
-
7
13
% 8
2
23%
43%
26.6
6.6%
6
% 13
7
Keselesaan tempat duduk
Penghawa dingin
4
-
14
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
13.3 4
Tempat simpanan barang
% 13 43%
20%
43%
23.3
-
% 12
5
40%
Purata 24.8 36.5 Nota: TM = Tidak Memuaskan, KM = Kurang Memuaskan,
16.6
-
-
% 28.6
8.25
0
SD = Sederhana Memuaskan, AM = Amat Memuaskan Jadual 3 menunujukkan tahap keselesaan perkhidmatan pengangkutan awam iaitu bas berdasarkan persepsi pengguna. Bagi item berkaitan kebersihan didapati 6 orang (20%) memilih opsyen tidak memuaskan, 13 (43%) memilih opsyen kurang memuaskan, dan 1 (3%) yang memilih opsyen sederhana memuaskan. Tidak terdapat pengguna yang memilih opsyen amat memuaskan. Hal ini bermakna tahap kebersihan perkhidmatan bas yang dikaji adalah pada tahap rendah. Hanya 3% sahaja yang memberi respon kebersihan dalam bas pada tahap memuaskan. Menyentuh tentang keselesaan tempat duduk seramai 20 orang (66%) memberi respon kurang dan tidak memuaskan, hanya 10 orang (33.3%) menyatakan sederhana memuaskan dan memuaskan. Hal ini bermakna keselesaan tempat duduk yang disediakan oleh perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam yang dikaji pada tahap rendah. Berdasarkan analisis respon daripada responden bagi 4 item berkaitan dimensi keselesaan, hanya 10 orang (8.25%) yang mengklasifikasikan tahap keselesaan pengangkutan awam iaitu bas yang dikaji memilih opsyen memuaskan. Selebihnya 86.9%
memberi
respon sederhana, kurang dan
tidak
memuaskan.
Secara
keseluruhannya tahap kualiti keselesaan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok pada tahap yang rendah.
5.3 Mengenal pasti Tahap Ketepatan Perkhidmatan Bas Berdasarkan Jadual
15
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Bagi menjelaskan objektif ini berdasarkan dimensi tahap ketepatan bas berdasarkan jadual, terdapat dua item yang digunakan iaitu berkaitan masa bertolak dan masa menunggu. Secara terperinci tahap respon responden adalah berdasarkan Jadual 4. Jadual 4: Tahap Ketepatan Masa Perjalanan Bas Berdasarkan Jadual Bil
Soalan
Frekuensi dan Peratus TM
1 2
Ketepatan masa bertolak
AM 20
Masa menunggu
66.7% 20
Purata Nota: TM = Tidak memuaskan,
KM
9 30% 10
SM
M
1 3.33%
-
-
66.7% 33.3% 66.7% 31.7 1.67% KM = Kurang memuaskan
-
-
SM = Sederhana memuaskan, M = Memuaskan, AM = Amat memuaskan Jadual 4 menunjukkan analisis tahap ketepatan masa perjalanan bas sebagai pengangkutan awam menepati masa yang ditetapkan berdasarkan jadual perjalanan. Dimensi ini terdiri item berkaitan masa bertolak dan tiba serta masa menunggu sama ada di stesen mahupun di perhentian bas. Bagi item ketepatan masa bertolak dan tiba dari satu destinasi ke satu destinasi daripada 30 responden didapati 20 orang (66.7%) memilih opsyen tidak memuaskan, 9 orang (30%) memilih opsyen kurang memuaskan, 1 orang (3,33%) memilih opsyen sederhana memuaskan. Tidak ada responden yang memilih opsyen memuaskan dan amat memuaskan. Sementara bagi item masa menunggu di stesen dan perhentian bas didapati 20 orang (60%) memilih opsyen tidak memuaskan, 10 orang (33.3%) memilih opsyen kurang memuaskan, dan tidak ada responden yang memilih opsyen memuaskan dan amat memuaskan. Hal demikian bermakna secara keseluruhan tahap kualiti ketepatan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam menepati jadual perjalanan yang ditetapkan adalah pada tahap rendah iaitu 1.67% sahaja.
5.4 Mengenal pasti Tahap Kepuasan Pengguna Terhadap Liputan Laluan, Kekerapan Perjalanan dan Kadar Tambang Bas. 16
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Bagi menjelaskan objektif keempat kajian, yang berkaitan dimensi tahap kepuasan pengguna bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok, secara terperinci terdapat pada Jadual 4. Jadual 4: Tahap Liputan Destinasi, Kekerapan Perjalanan dan Kadar Tambang Bas di Pekan Saratok Bil
1
Soalan
Frekuensi dan Peratus
Liputan kawasan laluan
2
Kekerapan
perjalanan
3
setiap destinasi Kadar Tambang
Purata Nota: TM = Tidak memuaskan,
TM 8
KM 12
SM 10
M
AM
26.6% ke 20
40% 5
33.3% 5
-
-
66.6% 3
16.7% 4
16.7% 20
3
-
10% 13.3% 66.6% 45.6% 23.3% 33.3% KM = Kurang memuaskan
10% 3.33
-
SM = Sederhana memuaskan, M = Memuaskan, AM = Amat memuaskan
Jadual 4 menjelaskan tahap frekuesi dan peratusan liputan destinasi dan kekerapan perjalanan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok dan kawasan-kawasan yang dipilih sebagai destinasi laluan perkhidmatan. Dianalisis dari aspek kawasan laluan, didapati
8 orang (26.6%) memilih
opsyen tidak memuaskan dan 12 orang (40%) memilih opsyen kurang memuaskan. Sementara itu 10 orang (33.3%) memilih opsyen sederhana memuaskan. Keputusan analisis menunjukkan tidak ada seorang pun pengguna memilih opsyen memuaskan dan amat memuaskan. Hal ini bermakna 20 orang (66.6%) pengguna memberi respon yang negatif terhadap tahap liputan laluan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok. Sebagai kesimpulan tahap kepuasan pengguna terhadap laluan destinasi perkhidmatan bas pada tahap yang rendah. Sementara dari aspek kekerapan perkhidmatan perjalanan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok didapati 20 orang (66.6%) pengguna memilih 17
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
opsyen tidak memuaskan, 5 orang (16.7%) memilih opsyen kurang memuaskan, dan 5 orang (16.7%)
memilih opsyen sederhana memuaskan. Secara keseluruhan 25
orang (83.3%) pengguna memberi respon negatif terhadap kekerapan perjalanan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di Saratok. Hal ini bermakna tahap kepuasan pengguna terhadap kekerapan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok pada tahap yang rendah iaitu 5 orang (16.7%). Berhubung dengan tambang bas, didapati 3 orang (10%) pengguna member respon tidak memuaskan, 4 orang (13.3%) pengguna member respon kurang memuaskan, 20 orang (66.6%) memberi respon sederhana memuaskan, dan 3 orang (10%) memberi respon memuaskan. Hal ini bermakna 23 orang (69.6%) berpuas hati dengan kadar tabang yang diberikan. Secara keseluruhan sebagai rumusan berdasarkan objektif keempat kajian perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok pada tahap rendah iaitu 3 orang (3.33%) pengguna yang berpuas hati dari segi laluan, kekerapan dan kadar tambang perjalanan bas. 5.5 Mengenal pasti Tahap Keselamatan Pengguna Perkhidmatan Bas Sebagai Pengangkutan Awam
Bagi menjelaskan objektif kelima kajian yang berkaitan tahap keselamatan pengguna bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok, secara terperinci terdapat pada Jadual 5.
Jadual 5: Analisis Tahap Keselamatan Pengguna Perkhidmatan Bas Sebagai Pengangkutan Awam. Bil
Soalan
Frekuensi dan Peratus TM 13
KM 12
SM 6
M 4
1
Keselamatan di stesen bas
2
43.3% Keselamatan di perhentian 17
40% 6
20% 4
13.3% 3
bas
20%
13.3%
10%
56.7%
AM -
-
18
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
3
Pemanduan berhemah
Purata Nota: TM = Tidak memuaskan,
3
10
13
10% 33.3% 43.3% 33.3% 29.1% 25.6% KM = Kurang memuaskan
4 13.3% 12.2%
-
SM = Sederhana memuaskan, M = Memuaskan, AM = Amat memuaskan
Jadual 5 menjelaskan dari segi frekuesi dan peratusan tahap keselamatan pengguna perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok di kawasan-kawasan laluan perkhidmatan bas yang dikaji dari aspek keselamatan di stesen bas, di perhentian bas dan tahap berhemahnya pemandu-pemandu bas. Dianalisis dari aspek keselamatan di stesen bas, didapati 13 orang (43.3%) memilih opsyen tidak memuaskan dan 12 orang (40%) memilih opsyen kurang memuaskan. Sementara itu 6 orang (20%) memilih opsyen sederhana memuaskan, dan 4 orang (13.3%) pengguna memilih opsyen memuaskan. Keputusan analisis menunjukkan tidak ada seorang pun pengguna memilih opsyen amat memuaskan. Hal ini bermakna 25 orang (83.3%) pengguna memberi respon yang negatif terhadap tahap keselamatan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok. Sebagai kesimpulan tahap keselamatan pengguna perkhidmatan bas awam sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok pada tahap yang rendah iaitu 4 orang (33.3%).. Sementara dari aspek keselamatan di perhentian bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok didapati 17 orang (56.7%) pengguna memilih opsyen tidak memuaskan, 6 orang (20%) memilih opsyen kurang memuaskan, 4 orang (13.3%) memilih opsyen sederhana memuaskan, dan 3 orang (10%) memilih opsyen memuaskan. Secara keseluruhan 23 orang (76.7%) pengguna memberi respon negatif terhadap keselamatan di perhentian bas sebagai pengangkutan awam di Saratok. Hal ini bermakna tahap kepuasan pengguna terhadap kekerapan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam di pekan Saratok pada tahap yang rendah iaitu 4 orang (13.3%). Keputusan tinjauan ini banyak dipengaruhi oleh kelambatan perjalanan bas mengikut jadual.yang ditetapkan. Berhubung dengan item berkaitan gaya pemanduan yang berhemah, didapati 3 orang (10%) pengguna memberi respon tidak memuaskan, 10 orang (33.3%) 19
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
pengguna memberi respon kurang memuaskan, 13 orang (43.3%) memberi respon sederhana memuaskan, dan 4 orang (12.2%) memberi respon memuaskan. Hal ini bermakna tahap keselamatan pengguna di setiap perhentian bas pada tahap yanhg rendah iaitu 4 orang (12.2%) sahaja pengguna berpuas hati dengan jaminan tahap keselematan di setiap perhentian bas yang dikaji. Analisis keseluruhan setiap dimensi menunjukkan pada tahap yang rendah bagi aspek keselesaan dalam bas, ketepatan waktu perjalanan bas, liputan laluan perkhidmatan bas, dan keselamatan pengguna. Rajah 3 menunjukkan keputusan analisis keseluruhan setiap dimensi berdasarkan objektif kajian.
Nota: TM = Tidak memuaskan,
KM = Kurang memuaskan,
SM = Sederhana memuaskan, M = Memuaskan, AM = Amat memuaskan Rajah 3: Analisis Keseluruhan Setiap Dimensi Dapatan kajian seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3 mendapati dimensi keselesaan 8.25%, liputan perjalanan 3.33%, dan keselamatan penumpang 12.2% sahaja yang mendapat respon memuaskan daripada pengguna. Sementara ketepatan perkhidmatan mengikut jadual perjalanan tidak ada langsung pengguna yang member respon memuaskan. 20
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
6
RUMUSAN DAN KESIMPULAN
6.1 Rumusan Kajian
Analisis dapatan kajian menunjukkan keempat-empat objektif kajian yang bertujuan i) mengenal pasti tahap keselesaan perkhidmatan dalam bas yang sedia ada kepada pengguna, ii) mengenal pasti tahap ketepatan perkhidmatan bas yang sedia ada dari segi jadual perjalanan, iii) mengenalpasti tahap kepuasan pengguna dari segi liputan laluan dan kekerapan perjalanan bas, dan iv) mengenal pasti tahap peranan perkhidmatan bas terhadap keselamatan pengguna-pengguna menunjukkan keputusan pada tahap yang rendah. Keseluruhan tiga puluh orang pengguna yang digunakan sebagai responden tidak memilih opsyen amat memuaskan ke atas semua sepuluh item yang digunakan dalam empat dimensi yang menjadi fokus kajian. Hal ini bermakna dapatan kajian ini selaras dan menerima dapatan kajian yang pernah dibuat oleh Ahmad Tarmizie (2011) yang mendapati kualiti perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam amat rendah. Implikasi dari keadaan tersebut, ramai dalam kalangan individu lebih berminat dan bersedia untuk mengguna kenderaan sendiri untuk ke tempat kerja. Ahmad Tarmizie (2011) menjelaskan bahawa penggunaan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam terutama semasa musim perayaan lebih terdedah kepada resiko dan menjejaskan keselamatan pengguna. Keadaan yang sama berlaku pada penumpang di pekan Saratok yang menggunakan bas sebagai pengangkutan awam. Masa tiba dan bertolak perjalanan bas di pekan Saratok yang tidak menepati jadual perjalanan yang ditetapkan menjadi punca ada berlaku pelbagai kejadian buruk. 21
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Antaranya ada dalam kalangan penumpang yang menunggu ketibaan bas di setiap perhentian laluan perjalanan bas menjadi mangsa rompak dan ragut. Kajian Siti Faridah (2011) mendapati pengguna selalu menghadapi masalah seperti keselamatan, dan pengurusan. Ini kerana terdapat segelintir pemandu bersikap cuai, tidak memikirkan keselamatan pengguna malah pihak syarikat mengambil kesempatan untuk mengaut keuntungan dengan menaikkan tambang apabila tiba musim perayaan atau cuti sekolah. Pengguna juga selalu berhadapan dengan masalah pengurusan ketepatan masa untuk sampai ke destinasi yang dituju. Dapatan kajian ini menerima dapatan kajian oleh Siti Faridah (2011). Tinjauan kajian ini mendapati bahawa atas faktor keselamatan, keselesaan, ketepatan
waktu
perjalanan menjadi
punca
ramai
individu lebih
berminat
menggunakan perkhidmatan van sapu. Hal yang demikian selaras dengan dapatan kajian oleh. Mo6hd Haniff (2007) yang mendapati ramai pelajar Universiti Kebangsaan Malaysia tidak berminat menggunakan perkhidmatan bas untuk menghadiri kuliah.
6.2 Kesimpulan
Kesimpulan dan cadangan ini adalah hasil daripada mengenal pasti bagi setiap kelemahan yang wujud dalam sistem pengurusan operasi dan juga respon-respon daripada pihak penguna bagi meningkatkan keberkesanan operasi bas terutamanya di luar bandar khususnya di pekan dan kawasan Sartok dan amnya di Malaysia. Diharap kesimpulan dan cadangan ini boleh membantu setiap pengusaha bas sebagai penggangkutan awam untuk memperbaiki sistem operasi mereka kepada satu sistem operasi yang terbaik, efisen dan produktif. Kesimpulan dan cadangan ini dibuat berdasarkan teori dan amalan yang dilakukan oleh negara maju yang berjaya dari segi peningkatan
mutu
operasi
penggangkutan
awam
(bas).
Terdapat
beberapa
kepentingan dan cadangan hasil daripada kajian ini. kajian yang perlu diberi perhatian oleh pihak yang terbabit.
6.2.1 Kepentingan 22
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Hasil kajian ini boleh digunakan oleh pihak berkuasa tempatan khususnya dan pihak kerajaan negeri amnya untuk mempertingkatkan pemantauan ke atas sistem pengurusan perkhidmatan bas di pekan Saratok sebagai pengangkutan awam. Hal ini kerana sebahagian besar masyarakat di pekan dan kawasan-kawasan sekitar terdiri daripada mereka yang berpendapatan rendah. Menurut laporan Pejabat Daerah Saratok, sejumlah 78% daripada penduduk dalam daerah Saratok layak menerima bantuan BRIM. Hal ini menunjukkan bahawa kecenderungan untuk penduduk di pekan dan kawasan Saratok menggunakan perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam adalah tinggi. Walau bagaimanapun akibat daripada kualiti perkhidmatan bas sebagai pengangkutan awam amat rendah dari aspek keselamatan, keselesaan, ketepatan dan kekerapan waktu perjalanan, dan kawasan liputan yang terhad dan pada tahap rendah, maka masyarakat lebih berminat memilih van sapu atau kenderaaankenderaan jenis lain yang tidak berdaftar sebagai pengangkutan awam. Kepentingan kedua dapatan daripada kajian ini supaya pelajar-pelajar yang kawasan kediaman jauh daripada sekolah dan memerlukan bas sebagai pengangkutan supaya menjaga keselataman semasa menunggu di perhentian bas. Hal ini bertujuan bagi mengelakkan mereka menjadi mangsa kes ragut, rogol dan penculikan. Ibu bapa serta keluarga haruslah berhati-hati dan bertanggungjawab untuk memastikan keselamatan ahli keluarga mereka terjamin dari aspek keselamatan apabila berhasrat menggunakan bas sebagai pengangkutan. Dapatan kajian ini juga penting untuk pihak pengusaha bas supaya mempertingkatkan lagi kualiti perkhidmatan bas supaya lebih ramai penumpang berminat untuk menggunakan bas sebagai pengangkutan mereka untuk ke destinasi tertentu. Hal ini selaras dengan hasrat kerajaan untuk mengurangkan berlakunya kesesakan terutama diwaktu puncak. Dapatan kajian ini juga memberi sumbangan kepada teori baru kepada teori yang sedia ada dalam bidang penyelidikan.
6.2.2 - Cadangan
23
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
Memandangkan hasil kajian ini dan beberapa kajian lain seperti kajian oleh Ahmad Tarmizie (2011), Siti Faridah (2011), dan kajian oleh Mohd Hanif (2007) mendapati akibat daripada kualiti perkhidmatan bas pada tahap yang rendah sebagai pengangkutan awam, maka kajian mencadangkan agar pihak kerajaan khususnya Kementerian Pengangkutan supaya mengambil tindakan ke atas pengusaha-pengusaha bas yang cuai dan tidak mementingkan keselamatan dan keselasaan pengguna bas sebagai pengangkutan awam. Kajian juga mencadangkan supaya kajian-kajian yang akan datang mengkaji masalah-masalah yang menjadi punca kepada pengusaha-pengusaha bas tidak dapat memberikan perkhidmatan yang berkualiti kepada pengguna-pengguna bas secara kaedah kualitatif dengan liputan kawasan yang lebih luas. Walaupun kajian ini telah dapat mengenal pasti beberapa masalah yang dihadapi oleh pengusaha-pengusaha bas seperti kurangnya kawasan untuk dijadikan tempat parkir akibat tidak ada kerjasama pemilik-pemilik kenderaan persendirian di pekan Saratok dan perkembangan kenderaan tidak berdaftar sebagai pengangkutan awam. Selain itu, pihak pengusaha-pengusaha bas dicadangkan supaya dapat menambah bilangan bas supaya perjalanan bas lebih kerap dan dapat meliputi laluan yang lebih luas. Kekerapan dan laluan perjalanan yang lebih luas secara tidak langsung membantu memacukan pertumbuhan ekonomi yang lebih cepat dan berkesan di pekan dan kawasan Saratok. Untuk memperolehi kualiti perkhidmatan yang lebih baik, beberapa cadangan telah dikenalpasti antaranya adalah: a) Mewujudkan skim keutamaan bas seperti menyediakan lorong untuk penumpang. b) Menambahkan bilangan bas yang beroperasi mengikut keadaan dan laluan bas dan juga menyediakan ruang untuk tempat bas menurun. c) Permintan pengguna. Contohnya menambahkan bilangan bas daripada bilangan bas pada hari biasa semasa hari minggu dan juga pada musim perayaan. d) Memastikan bas operasi mengikut jadual. Contohnya memastikan setiap bas akan berhenti seketika walaupun tiada penumpang pada setiap stesen yang 24
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013
No. Kad Pengenalan Calon
dilaluinya supaya jarak masa antara satu bas dengan bas yang lain dapat dikawal. e) Menambahkan lagi bilangan syarikat bas untuk operasi. f) Menyediakan tempat duduk berbumbung dan sentiasa membersihkan persekitaran kawasan tersebut. g) Menyediakan kemudahan seperti pondok telefon bagi setiap tempat menunggu bas. h) Menyediakan gerai kecil untk memudahkan pengguna membeli makanan ringan dan surat khabar.
Keselesaan perlu dititikberatkan kerana pengaruhnya kepda pengguna adalah amat
mendalam.
Kebanyakan
pengguna
akan
menukarkan
haluan
mereka
menggunakan penggangkutan awam yang lain sebagai mod utama penggangkutan kerana mereka merasakan tidak selesa untuk menggunakan perkhidmatan bas. a) Menyelaraskan jadual perjalanan bas. b) Menambahkan bilangan bas berdasarkan permintaan pengguna. c) Memberikan latihan pemanduan berhemah kepada setiap pemandu. d) Sentiasa membuat pemeriksaan kepada bas yang beroperasi dengan baik. e) Sentiasa peka kepada setiap masalah yang diberikan oleh pengguna.
6.3 Penutup
Berdasarkan analisis kajian yang dilakukan ke atas pengguna bas didapati majoriti pengguna bas memberikan keselesaan di tahap tidak dan kurang memuaskan. Secara keseluruhannya, kajian ini berjaya mencapai objektif dan matlamat yang dikehendaki, walau bagaimanapun kajian yang lebih mendalam dan skop yang lebih meluas pada masa hadapan amat dialu-alukan agar hasil yang lebih terperinci berkenaan dengan keberkesanan sistem pengangkutan awam terutamanya bas lebih berjaya dan efektif.
(4388 patah perkataan) 25
Kiplieamit, lusranjais & talipbijat guru mata pelajaran pengajian am Smk bm saratok Sarawak 2013