Vendimmarrja ne Biznes 1.Tipologjia e vendimeve? Ato ndahen ne: Strategjike-E ardhmja e 1.Tipologjia organizates,Aatgjata,!or"tine,Bartin organizates,A atgjata,!or"tine,Bartin risk dhe pasig"ri te larte,#ane lidhje dhe k"shtezohen nga mjedisi i $%,&ershijne nje pjes te madhe te $%,Senior mena'hment. %pera(ionale-)"tine,Aatshk %pera(ionale-)"tine,Aatshk"rtra,)isk "rtra,)isk dhe pasig"ri me e "let,*ena'heret "let,*ena'her et opera(ional. +.azat e marrjes se vendimeve ne iznes ose marrja e vendimit azohet ne keta hapa? Evidento prolemi prolemin n &erk"zo prolemin dhe vendos ojektivat &er(akto &er (akto dhe vlereso opsionet /gjidh nje opsion /ato opsionin e zgjedh"r *onitoro dhe vlereso. 0.je nga men2rat me te perdorshme per ndarjen e modeleve eshte ajo? *odelet astrakte *odelet egzakte *odelet simolike. 3.#emi edhe modelet analitike ato jane: *odele mendore *odele verale 3.#emi *odele matematikore *odele analoge *odele ikonike 4.5jithasht" kemi dhe modelet: *odelet e m"nshme *odele per(akt"ese. 6.7lojet e mjedisit jane: *jedisi i larget konk"r"es dhe i rendshem *jedisi i thjesht dhe kompleks *jedisi statik dhe dinamik 8.$ka eshte p"na ne gr"p? &"na ne gr"p eshte pro(esi me anen e te (ilit nje gr"p njerezish perpi9en te perdorin,ne men2re sistematike,talentet sistematike,talentet e anetareve te gr"pit me 9ellim 9e te arrijne nje gr"p ojektivash ne men2re me te mire te m"ndshme. .Str"kt"ra "nksionale? Eshte eektive k"r prod"ktet dhe klientet jane te ngjajshem. Avantazhet: Avantazhet: E thjeshte #ontrolli #ontrolli me pak i k"sht"eshem ;isavantazhet: *"nges pergjegjsie *eshtetet sh"me ne nje person $E%. <.Str"kt"ra sipas prod"ktit? *e eektive per kompani te diversik"ara. Avantazhet: Te gjitha prod"kteve j" k"shtohet e njejta vemendje. ;isavantazhet: *"ngon pergjegjsia *eshtetet ne nje person $E%. 1=.Str"kt"ra gjeograke? gjeograke? der str"kt"rat me te perdorshme ne rmat gloale me nje linje te ng"sht prod"kti. Avantazhet: Avantazhet: &ergjegjsia lokale ;isavantazhet: >"mja e kontrollit nga kompania meme. 11.Str"kt"ra matri(ore? Sig"ron integrimin e departamenteve #ominon #ominon departamentet "nksionale me njesit e iznesit &a9artesi ne prioritet.
1+.Analiza e sistemeve Sot? &er sit"ata te ndr2shme prolemesh eshte veshtire te gjenden zgjidhje te tilla 9e te kena9in te gjithe te interes"arit.at2ra e prolemit nenk"pton 9e zgjidhja do te jete nje pro(es permiresimi,nje pro(es 9e i ndihmon te gjithe te interes"arit te japin mendimet e t2re dhe te angazhohen ne nje deat prej te (ilit lindin propozime. 10.Analiza e sistemeve >ard? Ekzistojne disa metodologji te az"ara ne sistemet te (ilat m"nd te perdoren ne zgjidhjen e prolemeve.*idis t2re eshte edhe analiza e sistemeve >ard.e rast se ne perdorim >SA atehere analiza e sistemit hard eshte e lidh"r me 9ellimet dhe ojektivat e organizates. 13.*ar(h dhe Simon? je alternative eshte e kena9shme ne 9otese ekzistojne disa kritere 9e m"ndesojne krahasimin e alternativave. je alternativ eshte optimale nese ekzistojne disa kritere 9e pershkr"ajne 9do alternativ. 14.$ka eshte krij"eshmeria? #rij"eshmeria eshte nje atesi,9endrim,pro(es.#rij"eshmeria shihet si atesi per te shpik"r apo per2t2r"ar di(ka te re.jerezit krij"es p"nojne sh"me dhe vazhdimisht jane te pershire ne pro(ese permiresimi te ideve te t2re. 16.*odeli kreativitetit te %sorn Brainstorming? 5jetja e akteve 5jetja e ideve 5jetja e zgjidhjeve. 18.;allimi midis teoris normative dhe des(riptive? Teoria normative-st"dion men2ren se si m"nd te merren vendimet ra(ionale,merret me konstatimin se si d"het te mendojne dhe veprojne personat ideal dhe s"perna(ional.%ron pergjigje se 9ka te veprohet me t"tje.Bazohet ne ekonomi,matematik dhe statistik. Teoria des(riptive-st"dion men2ren se si merren vendimet.*arresi i vendimeve eshte jora(ional dhe joperekt,ka inorma(ion jo te plot rreth mjedisit te marrjes se vendimeve. 1.Teknika ;elphi? 7ogjika e kesaj teknike eshte d"ke i shr2tez"ar ne men2re sistematike ekspertet te stim"lohet e ardhmja respektivisht 9e ne aze te mendimit te eksperteve nga lemi te ndr2shme te tohet otograa e ardhmerise dhe ne aze te saj te merren vendime.Vendosja permes metodes delphi zhvillohet ne kete men2re:Ai 9e realizon h"l"mtimin per(akton gr"pin e eksperteve nga "sha te ndr2shme shken(ore,orn"lohet p2etesori ne te (ilin parashtrohen p2etje te rendesishme per marresin e vendimeve,ehet perp"nimi i p2etesoreve te arrit"r,ekspertet perseri pergjigjen ne p2etesor.
1<.*etoda Brainstorming? Eshte e az"ar ne lirine maksimale te shprehjes ne nje 9asje komplet inormale.ellimi i azes ini(iale eshte k"aliteti i ideve te gjener"ara e jo k"aliteti i t2re.Bazohet ne ink"rajimin e anetareve te gr"pit per te dhene lirshem ide sipas parimit se k"aliteti 9on ne k"alitet.Asnje ide n"k kritikohet ose re"zohet ne kete aze,pa marre paras2sh se sa te pa k"ptimta m"nd te jene. +=.Eksperimenti AS$>? Eshte ere per te il"str"ar ndikimin e gr"pit ne marrjen e vendimeve. AS$> ka marre 8 persona si pjese e ketij st"dimi k" det2re e t2re ka 9ene ti pergjigjen p2etjes e (ila nga 0 drejteza nga ana e djatht korespondon me drejtezen nga ana e majte.*irpo vetem njerit nga 8 anetaret i eshte kerk"ar te jap mendim te drejt ndersa 6 te tjereve te japin mendim jo te drejt.)ez"ltatet kane treg"ar se 08@ e at2re 9e kan 9en ojekt st"dimi jan pajt"ar me gj2kimin e gr"pit. +1.*odeli sit"ativ i vendosjes Veroom-etton? S2gjer"an se ekzistojne stile dhe rrethana ne te (ilat marrja e vendimeve m"nd te jete kontraprod"ktive.#eto stile te vendimmarrjes jane:Stili a"toktatik,h"l"mt"es,kons"lativ,parti(ipativ,kon(ens"al. ++.*odeli Bland(had? Verzioni i shk"rter i azes Blan(had eshte pasi 9e stilet e lidershipit ndr2shojne ne aze te pergjegjsive dhe atesive te personave,lideret do te sha9in nje shkalle te sjelljes dirigj"ese dhe perkrahese k"r kane te ejne me sit"at te posa9shme. 7ideri m"nd te jete: ;rejt"es- orte ne drejtim,i doet ne perkrahje Trajn"es- orte ne drejtim,i orte ne perkrahje. &erkrahes- orte ne perkrahje,i doet ne drejtim. orte ne perkrahje,i orte ne drejtim. +0.iveli i "dhehe9jes Blan(had? iveli i "let i zhvillimit-kompeten(a te vogla angazhim i larte. iveli i "let i moder"ar i zhvillimit-disa kompeten(a angazhim i "let. iveli i moder"ar i larte i zhvillimit-kompeten(a te medha angazhim ndr2sh"es. iveli i larte i zhvillimit-kompeten(a te medha angazhim i madh.
+3.*odeli i T"(kmanit? #2 model eshte i ndare ne disa aza te (ilat pershijne:ormimin,veshtiresite,normalizimin dhe perormimin. +4.Vendosja e program"ar? #arakteristikat e vendosjes se program"ar jane:Str"kt"rimi i mire i prolemeve 9e d"het zgjidh"r,#riteret e 9arta per zatimin e vendosjes,&er(aktimi i larte i alternativave per zgjidhjen e prolemit,Ekzistimi i sig"ris relative gjate zgjidhjes se alternatives. +6.Vendosja e paprogram"ar? #arakteristikat:Str"kt"rimi i doet i prolemeve per te (ilat vendoset,&erdorimi i vetem ne sit"ata te
jashtzakonshme,&erdorimi ne sit"ata 9e n"k perseriten,5jenerimi i n"mrit te vogel te alternativave. +8.azat e pro(esit te vendosjes? dentikimi i prolemit,;enimi i 9ellimeve,*ledhja e te dhenave,orm"limi i modelit te prolemit,;enimi i alternativave 9e do te vleresohen,/gjidhja e implementimit dhe kontrolli i implementimit. +.azat e vendosjes ne k"ptim te ng"sht? S"pozimet nisese,dentikimi alternativ,Ev"limi i alternativave dje zgjidhja e alternativave. +<.az9t e vendosjes ne k"ptim te gjere? &ergatitja e vendimit,)ealizimi i vendimit,etj. 0=.aktoret e vendosjes? #"zimet ne vendosje,)rethina e vendosjes,*en2ra e vendosjes dhe k"shtet ne te (ilat vendoset,)aportet e ndersjella te vendimeve te ndr2shme,Atesia personale e mena'herit per vendosje dhe aktoret s"jektiv te vendosjes. 01.)olet mena'heriale? )oli nderpersonal-ig"ra 9endrore,7ideri,derlidhesi. )oli inorm"es-Vrojt"esi,Shperndaresi i inorma(ioeve,/edhenesi. )oli vendimmarres-dermarres,Alokator i "rimeve,Trajn"es i konCikteve,ego(i"es. 0+.azat e ormimit te gr"peve? aza -ormimi aza -Veshtiresite aza ormalizimi aza V-&erormimi .
00.&olarizmi gr"por? ese me mendimin e ndonje anetari te gr"pit pajtohen edhe anetaret e tjere te gr"pit atehere ai insiston edhe me teper ne mendim te vetin,pa marre paras2sh se a eshte ai i drejt apo jo. ese ne gr"p ka anetare te (ilet n"k kan mendim te 9arte te vetin,k"rse dik"sh tjeter mendimin e vet e ars2eton ne men2re sh"me indese,atehere shpesh te tjeret i ashkangjiten. ese ndonje person i ate pasivizohet per shkak te motivit te doet d"ke dit"r se gr"pi man pergjegjsin,pa marre paras2sh se ai do te zgjidhte prolemin. 03.*odelet e kom"nikimit jane? )rjeti kom"nik"es me orientim nga 9endra,)rjeti kom"nik"es 9arkor,)rjeti kom"nik"es i nderlidh"r,)rjeti kom"nik"es ,)rjeti kom"nik"es vargor.
04.$ka eshte mena'himi dhe (ka marrja e vendimeve?
*ena'himi eshte nje kominim artit me shken(en,9e kerkon teknika te sjelljes dhe teknika ekzakte sistematike.*arrja e vendimeve eshte njera nder "nksionet me themelore te mena'himit.
06.$ka eshte vendimi? *e vendim k"ptojme k"r ne vendosim nje vendim ne mesin e alternativave me te mira te m"ndshme 9e ekzistojne ne mesin e vendimeve te ndr2shme.
08.Te mend"arit konvergjent dhe divergjent? &ro(eset krij"ese llojne me te mend"arit. Te mend"arit divergjent ka nje o("s te gjere si p.sh nese ne shikojme nje oje(t nga kende te ndr2shme ne do te kemi mendime te ndr2shme.e anen tjeter te mend"erit konvergjent ndihmon 9e keto prespektiva dhe rez"ltate te ndr2shme te seleksionojne dhe te konkl"dojne me sherime dhe prod"kte konkrete.
0.*ena'heri kon(ept"el (ka eshte? *ena'heri kon(ept"al ok"sohet ose orientohet ndaj arritjeve dhe njekohesisht eson ne vartesi.
0<.*odeli kon(ept"al? je model kon(ept"al spe(ikon aktivitetet apo pro(eset 9e d"hen te realizohen me 9ellim 9e sistemi imagjin"ar te ehet real.
3=.#arakteristikat e rrjetit timon dhe zingjir? #eto karakteristika jane:5r"pi ka pro(ed"ra te per(akt"ara veprimi,5r"pi eshte trajn"ar ne strategjit e marrjes se vendimeve,5r"pi ka ne stat"sin e tij nje s2stem te kom"nik"eshem tek anetaret,5r"pi ka nje madhesi normale per realizimin e det2rave,5r"pi eshte koheziv,Brenda gr"pit m"nd te zhvillohen sh"me disk"time.
31.#omponentet e krij"eshmeris individ"ale jane? Ekspertiza,Atesit krij"ese dhe *otivimi.
3+.endrimet positive ndaj krij"eshmerise? #"rioziteti,Sda,&akena9esia konstr"ktive dhe Besimi se me sh"me prolem m"nd te zgjidhen.
30.Stilet e marrjes se vendimeve sipas modelit te njohjes? Stili ;irektiv ose A"tokratike-*ena'heret 9e perdorin kete stil kane nje toleran(e me te "let ndaj pasig"rise dhe orientohen nga prolemet teknike dhe det2rat e per(akt"ara. Stili Analitik-*ena'heret analitik kane nje toleran( me te larte ndaj pasig"rise krahas"ar me ata direktiv,ata kane personalitet me kompleks te njohjes. Stili #on(ept"al-*ena'heret kon(ept"al orientohen ndaj arritjeve dhe esojne ne vartesi.*eshteten ne inorma(ion dhe alternative.!ane krij"es dhe kan orientim aatgjate. Stili Sjelljes-*ena'heret e sjelljes kan interest e larte ndaj organizates dhe njerezve.&er t" pran"ar nga te tjeret ata sillen mire dhe meshtesin te tjeret.;"ke pran"ar s"gjerimet dhe d"ke kom"nik"ar me te tjeret shpesh ata e h"min kontrollin e p"neve.
33.Stilet sipas *e2ers dhe Briggs? &ersonat analitike-#erkojne te trajtohen me ndershmeri,&el9ejn harmonin,&el9ejn levdatat,%rientohen nga njerezit,"k shprehin emo(ione dhe n"k ndikohen nga njerezit e tjere. &ersonat sensitive-!ane te shpejt ne kapjen e detajeve,*"nd te ken veshtiresi ne njohjen e gjithe pamjes,"k e pel9ejne teorin e komplik"ar,*endojne ne termat e se tashmes.
&ersonat int"itive-Shpesh ngaterrohen nga detajet,"k kane veshtiresi ne njohjen e pamjes,E pel9ejne teorin e komplik"ar,*endojne ne termat e se ardhmes.
34.Stilet sipas /alzeni(k? %rientimi nga ojektivat dhe %rientimi nga veprimi.
36.#arakteristikat e gr"peve eektive? 5r"pi ka pro(ed"ra te per(akt"ara veprimi 5r"pi eshte trajn"ar ne strategjine e marrjes se vendimeve dhe perpjeket e tij motivohen 5r"pi ka stat"sin e tij nje s2stem kom"nikimi te pran"eshem nga anetaret,te (ilet e mirepresin kritiken dhe asnjeri n"k irritohet ne keto raste 5r"pi ka nje madhesi normale per realizimin e det2rave 5r"pi eshte koheziv me nivel te lart kooperimi midis anetareve Brenda gr"pit m"nd te zhvillohen sh"me disk"time lidh"r me vendimin 9e do te merret.
38.Anatomia e 5r"pit? *e gr"p k"ptojme nje n"mer personash te (ilet kom"nikojne me njeti tjetrin.Shpesh here ne nje peri"she te (akt"ar kohore.*adhesia e gr"pit eshte e tile 9e njerezit te kene m"ndesi te kom"nikojne drejtperdrejt me njeri tjetrin dhe jo me ane te njerezve te tjere.Anetaret e gr"pit idhen nga nje ashkesi interesash klase,ra(eok"pimi,etj.#arakteristik kr2esore e nje gr"pi eshte kon(ens"si nderpersonal.
3.&er(eptimi ne marrjen e vendimeve? *e per(aptim k"ptojme ndjeshmerine dhe interpretimin e akteve.&ershin atesin e njeri"t per te ere nje sinteze ten je sasie te k"z"ar aktesh dhe
inorma(ioni.Sa me madh te jete kontakti me aktet dhe sa me sh"me inorma(ion te kemi a9 me sakte dhe shpejt do te jete per(eptimi.
3<.Elementet e per(eptimit? Selektimi &erp"nimi nterpretimi
4=.)rjetet e inorma(ionit me nivel te "let (entralizimi,te tille si rrjeti rrethor dhe ai me lidhje te plote,kan karakteristikat kr2esore? #rijon nje nivel te larte kena9esie per anetaret !ane e(ent per vendimet jor"tine dhe joperiodike #rijon m"ndesine e para9itjes se ideve dhe alternativave te reja nga anetaret.
41.7lojet e rrjetave te kom"nikimit? )rjeti timon-eshte me nje anetar ne 9ender dhe nga nje anetar ne skaje te se(ilit osht,ne kete rrjet se(ili nga anetaret ne skaj te "shtit m"nd te kom"nikoj me personin ne 9ender por me asnje anetar tjeter te gr"pit. )rjeti zin'hir-eshte ngjashem me rrjetin timon.ne kete rrjet jane d2 persona 9e sherejn si personat e "ndit te zin'hirit se(ili prej t2re m"nd te kom"nikoj vetem me nje tjeter person. )rjeti rrethor-ne kete rrjet (do anetar ka m"ndesi te njejte kom"nikimi. )rjeti ne lidhje te plote-ne kete rrjet n"k ka k"zime ne mardheniet midis anetareve,ket" anetarit transmetohet me ngadalesi,per shkak te linjave te sh"mta.
4+.$ilat jane karakteristikat kr2esore te rrjetve me ivel te larte (entralizimiDtimon,zin'hir? Ato jane e(iente per vendimet r"tine dhe periodike Ato "9izojne pozi(ionin "dhehe9es te anetarit ne 9ender Ato krijojne nje nivel te "let kena9esie tek anetaret.
40.$ilat jane karakteristikat kr2esore te rrjeteve me nivel te "let (entralizimiDrrethot,me lidhje te plota #rijojne nje nivel te larte te kena9esise per anetaret !ane eF(ient per vendimet jor"tine dhe joperiodike #rijojne m"ndesine e para9itjes se ideve dhe alternativave te reja nga anetaret
43.7lojet e konCikteve ne vendimmarrje? >ierarkik-ka te eje me mosmarrveshjet midis eproreve dhe vartesve,kesht" vendimi marre nga mena'hmenti per te "l"r rrogat do te 9onte ne nje konCikt hierarkik. /2rtarG!oz2rtar-#a te eje me vendimin (ili merret thjeshte per te 9en komorm rreg"llave z2rtare dhe jo si( eshte praktike te merret. instit"(ionaliz"ar-ka te eje me ato raste k"r ndodhin konCikte interesash midis paleve ndr2she k" politikat,pro(ed"rat dhe praktikat krijohen ne men2re 9e te m"ndesojne ashkjetesen e paleve. stat"sit-njerezit jane te interes"ar per prestigj dhe respekt nga te tjeret,k"n je vendim per ndr2shimin e orarit te p"nes m"nd te per(eptohet si (enim stat"sit. &olitik-vendimet m"nd te kene pasoja ne p"shtetin e nje individi apo gr"pi dhe ka nje dimension politik te vendimeve. 44.$ka jane >e"ristikat?
>e"ristikat jane mjete njohese 9e perdorim per te thjesht"ar pro(esin e marrjes se vendimeve.&erdorimi he"ristikave me teper 9on ne marrjen e vendimeve te drejta sesa te padrejta.
46.$ilat jane 9endrimet negative 9e llokojne krij"eshmerine? %h jo nje prolem,#jo n"k m"nd te ehet,"k jam ne gjendje ta ej ate,"k jam krij"es,#jo eshte emijerore,$ar do te mendojne njerezit.
48.$ilat jane 9endrimet positive ndaj krij"eshmerise? #"rioziteti,Sda,&akena9esia konstr"ktive,Besimi se sh"me prolem m"nd te zgjidhen.
4.&ema e vendimeve eshte nje diagram ne te (ilin prolem str"kt"rohet sipas rendit kronologjik e perere nga katrore te vegjel 9e perejne n2jet e vendimit dhe me rrath te vegjel 9e tregojne pr"rjet e shansit.