Doracak për stërvitjen e arsimtarëve të shkollave fillore për përvetësimin e njohurive dhe shkathtësive elementare për zbatimin e teknologjisë së informatikës
Progra Prog ramin min pë përr st stër ërvi vitj tjen en e ar arsi simta mtarë rëve ve të sh shko kollllave ave fil fillo lore re që bë bëhe hett me që qëllllim im të pë përv rvet etës ësim imit it të nj njoh ohur urive ive dh dhe e shkathtësive elementare nga teknologjia e informatikës e realizoi Qendra Maqedonase për Edukim Qytetar (QMEQ) në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës së Republikës së Maqedonisë dhe me Byronë për Zhvillimin e Arsimit. Arsimit. Ky program është financuar nga USAID/Maqedonia (Agjencia Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar e SHBAve) në ku kuad adër ër të Prog Programit ramit për Stërv Stërvitjen itjen e Pjes Pjesëmar ëmarrësve rësve (PTP) që e realiz realizon on World Lear Learning ning Mace Macedonia donia (Mësimi botëror). botëror) .
Programi për stërvitje dhe ushtrime praktike për këtë doracak është përgatitur nga Qendra Edukative Alexandria.. Alexandria Një pjesë e ushtrimeve për modulet Word, Excel dhe PowerPoint janë përgatitur në bashkëpunim me Rrjetin Interaktiv për për Arsim dhe Burime - RRIAB.
Recensioni profesional: Dr Katerina Zdravkova, profesor i Teknologjive të informatikës në Fakultetin e Shkencave Matematikore-Natyrore në Shkup Dr. Sasho Josimovski, profesor i Teknologjive të informatikës dhe Biznesit elektronik në Fakultetin Ekonomik në Shkup
E përktheu nga maqedonishtja: Zeqirija Ibrahimi, bibliotekar në Katedrën e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe në Fakultetin e Filologjisë në Shkup
Përgatitja grafike: Alexandria Shtypi: Qendra Grafike Shkup
Tirazhi: 1150 copë
Përdorimi i doracakut për qëllime të tjera, shtypja e sërishme ose përcjellja me rrugë elektronike, mekanike ose mënyrë tjetër, si fotokopjim ose incizim, si dhe cilado formë tjetër e përdorimit të materialeve, është e ndaluar pa leje paraprake me shkrim nga QMEQ dhe Qendra Edukative Alexandria.
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Përmbajtja Pas përfundimit të kësaj stërvitje, do t'i përvetësoni këto dituri:
Çka është kompjuteri? Pjesët përbërëse përbërëse të një kompj kompjuteri uteri Rrjetatt kompj Rrjeta kompjuterikë uterikë dhe interne interneti ti Kompjuterët dhe interneti në arsim Shembull i zbatimit të kompjuterëve në praktikë
Njohja me sipërfaqen punuese Organizimi i datotekave dhe folderëve Përshtatja e sipërfaqes punuese
Njohja me Word-in Rregullimi i tekstit Grafika Shtypja Shabllonet Njohja me Excel-in Adresimi Puna në më shumë fletë Funksionet Grafikët Shtypja Listat Kërkimi
Përpunimi i prezantimit Puna me prezantim Shtypja e prezantimit Puna me tekst Shabllonet Puna me objektet Animimi i prezantimit
Teknologjia informatike dhe mësimi Zbatimi i teknologjisë në klasë Përdorimi i multimedias Shembuj të përdorimit praktik të asaj që është mësuar Çka më tej? Përfundim
Hyrje
Çka është kompjuteri?
Windows
Pjesët përbërëse
Word
Excel
PowerPoint
Rrjetat kompjuterikë dhe interneti
Zbatimi
Kompjuterët dhe interneti në edukim
Moduli 1
Hyrje në teknologjinë e informatikës Pas përfundimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri:
Superkompjuterët Meinfrejm Minikompjuterët Mikrokompjuterët - Stacioni punues - Kompjuteri personal - Lap top Kompjuterët e dorës
Hardueri - Komponentët themelorë - Procesori - Memoria - Pajisja për vendosjen e të dhënave - Magnetike (hard disk, flopi disk) - Optike (CD, DVD) - Pllaka amë - Video-kartela - Komponentët periferike - Pajisjet hyrëse (tastiera, miu, taç-skrin, skaner...) - Pajisjet dalëse (monitor, projektor, printer, zmadhues) - Pajisje hyrëse dhe dalëse (modem) Softuer - Softueri sistemor - Softueri aplikativ - Softueri edukativ
Lindja e internetit Pasqyra e webit Provajderët e internetit dhe ndërlidhja e internetit Posta elektronike Pjesët përbërëse të e-letrës
01
Hyrje
Çka është kompjuteri?
Windows
Pjesëtt përbë Pjesë përbërëse rëse
Wo rd
Excel
Rrjetat Rrjet at kompj kompjuteri uterikë kë dhe inte interneti rneti
Zbatimi o uterëtt dhe inter Kompjuterë Kompj interneti neti në eduki edukim m PowerPoint
Kompjuteri është pajisje elektronike e cila i përpunon të dhën dh ënat at dh dhee i sh shnd ndër ërro ronn në inf infor orma mata ta të do dobi bish shme me.. Në brendinë e kompjuterëve zhvillohen programe që i përpunojnë të dhënat dhe, në bazë të udhëz udhëzimeve imeve të programit, programit, realiz rea lizohe ohenn det detyra yra.. Kom Kompju pjuter terët ët për përdor doren en për pun punëë të ndrysh ndr yshme: me: kon kontro trolli llinn e flu flutur turime imeve ve koz kozmik mike, e, dre drejti jtimin min e avionëve, përgatitjen dhe shtypjen e librave, ndezjen e dritave në kohë të caktuar saktë, dhënien e fletëpagesës në kasën e shitores....
Minikompjuterët më shpesh përdoren si serverë të rrjete- ve kompjuterike kompjuterike,, në të cilat numri numri më i madh madh i kompju- terëve personal janë të ndërlidhur me qëllim që informatat dhe resurset të ndahen ndërmjet vete. Ata kanë fuqi më të vogël (me të edhe çmim më të vogël) se kompjuterët meinfrejm, meinfrejm, por ata siguro sigurojnë jnë edhe mundësi për përpunim të centralizuar dhe ruajtje të të dhënave. Me ta zakonisht shërbehen prej 4 deri në 200 Kompjuterët hasen në madhësi dhe fuqi të mëdha, duke filluar konsumatorë. nga superkompjuterët që i përdor ushtria ose NASA, pastaj kompjuterët personal të cilët na rrethojnë vazhdimisht, e deri te kompjuterët e dorës që janë sa madhësia e një çokollate.
Mikrokompjuterët në fakt janë kompjuterë personal, që janë të bazuar në teknologjinë mikroporocesore e cila mundëson on që gjithë fuqia e proces procesorit orit të zhvend zhvendoset oset në Superkompj Super kompjuterë uterëtt janë kompjuterët kompjuterët më të fuqis fuqishëm hëm që janë mundës krijuar nga dora njeriut. Ata kushtojnë dhjetëra e ndonjëherë mikroçipa të silikonit. Për shkak të zhvillimit eksploziv të mikrokompjuterëve në dekadat e kaluara, u zhvilluan disa lloje të mikrokopjuterëve, secili me mundësi të ndryshme: ndryshm e: stacio stacione ne punues punuese, e, kompju kompjuterë terë person personal al dhe lap-topë (kompjuterë transportues). - janë mikrokompjuterët më të fuqishëm, ndërsa përdoren për përpunimin e animimeve, simuluesve flajt, për botim, për gjurmime shkencore etj.
edhe disa qindra milionë dollarë, ndërsa përdoren për gjurmi gju rmimin min e kli klimës mës,, tër tërmet meteve eve,, sim simuli ulimin min e shp shpërt ërthim himeve eve nukleare, të ADN-së së njeriut etj. Këta ja Këta janë në kom kompj pjut uter erët ët më të më mëdh dhen enjj pë përr pë përd rdor orim im të rëndomtë, ndërsa shërbejnë për përpunimin e centralizuar dhe për ruajtjen e të dhënave. Zakonisht Zakonisht përdo përdoren ren për qëll qëllime ime afariste, por mund të shërbejnë edhe për qindra konsumatorë të cilët kanë nevojë për qasje të shpejtë të ato informata. Këta kompjuterë përdoren në banka, nëpër avio-kompani, nëpër
- janë mikrokompjuterët më të lirë për përdorim personal. Edhe pse Apple ishte njëri ndër të parët dhe kompjuterët më të popullarizuar, IBM ishte “fajtori” “fajtori” kryesor për krijimin e një tregu të madh e të ri ri-- tr treg egun un e ko komp mpju jute terë rëve ve pe pers rson onal al.. Në fi fillllim im,, kompjuterët personal ishin me shumë pak fuqi dhe ata merreshin merres hin më shumë si lodra sesa si pajisj pajisjee serioze për zbatim praktik. Sot ky lloj i kompjuterë te rëve ve ja janë në te teje jett të po pu l l ar i z u a r p ër inkuadrimin dhe përpu ni ni m i n e t e ks t i t, t, llogaritjeve lloga ritjeve tabelo tabelore, re, baza ba zatt e të dh dhëna ënave ve,, botim dhe kontabilitet. Po tet. Popu pulla llarit ritet etii i ty tyre re va vare rett ng ngaa shu shumë më gj gjëra ëra:: rë rënia nia drastike e çmimeve, rritja e fuqisë, zhvillimi i internetit, posta elektronike, ndërsa për më të rinjtë është interesant për shkak të lojërave.
meinfrejm
terminalit. terminal
kompanitë e sigurimeve, në universitete, në kompani tregtare etj. Rëndom konsumatorët i gjejnë informatat përmes terminalit që është lidhur në meinfrejm. Cilido përpunim i të dhënave kryhet në meinfrejm, ndërsa shfaqet ne ekranin e
02
Hyrje
Çka është kompjuteri?
Windows
Pjesëtt përbë Pjesë përbërëse rëse
Wo rd
Excel
Rrjetat Rrjet at kompj kompjuteri uterikë kë dhe inte interneti rneti
ndonjëherë të quajtur kompjuterë notebuk (ang. Notebook = fletore) janë praktikisht variant i zvogëluar dhe transportues i k o mp ju te rë v e p e r s o n a l . Ko Komp mpju jute terë rëtt La Lapptop modern kanë thuaja fuqi të njëjtë procesorike, kapacitet të vendosjes së të dhënave dhe mundësi të njëjta të kompjuterëve personal, prandaj zakonisht janë më të shtrenjtë se ata. Ata janë të dedikuar për ata konsumatorë të cilët nuk mund ta mendojnë punën e tyre pa kompjuter dhe që vazhdimisht janë në lëvizje.
Zbatimi o uterëtt dhe inter Kompjuterë Kompj interneti neti në eduki edukim m PowerPoint
Janë të mëdhenj sa një pëllëmbë e dorës. Ata kanë fuqi shumë të dobët procesorike, porr pi po pikë këri rish shtt mad adhë hësi siaa e ty tyre re ës ësht htëë përpar për parësi ësi e tyr tyree e mad madhe. he. Programi Programi që përdor për doret et më shp shpesh esh ësh është të org organi anizat zatori ori personal digjital (Personal Digital Organizer = PDA), i cili përmban regjistër telefonik të emrave, listë të detyrimeve, kalendar dhe një pajisje që Ju ndihmon të mos harroni diçka të rënd ndëësis ishm hme, e, si: di dittël ëlin indj djee, mbledhje, telefon apo ndonjë obligim tjetër. Ekzistojnë modele që në vete përmbajnë edhe telefon celular, pajisje për pozicionim satelitor (GPS), video-kamerë etj. Çmimi i tyre është i njëjtë ose më i lartë se ai i kompjuterëve personal.
Secili kompjuter, pavarësisht nga madhësia, fuqia ose qëllimi i tij, është i përbërë nga dy pjesë: harduer dhe softuer. Me Harduer nënkuptojmë gjithë atë që mund të preket me dorë, ndërsa me Softuer i nënkuptojmë të gjitha ato programe që ndihmojnë në realizimin e një detyre të caktuar. Kur është fjala përr Ha pë Hard rdue uerr-in in,, ekz ekzist istojn ojnëë di disa sa kom kompon ponent entëë qen qenës ësorë orë dhe joqenësorë.. Komponentë qenësorë janë ato pa të cilët joqenësorë kompjuteri nuk do të mund ta kryente punën e tij, ndërsa joqenësorë, që do thotë se nuk janë me rëndësi qenësore, pra kompjuteri mund të punojë edhe pa të.
Gjenerata e tyre e fundit ka kapacitet prej 1.4 megabajt, ndërsa përdoret për: incizi- min dhe këmbimin e të dhënave ndërmj ndë rmjet et 2 kom kompju pjuter terëve ëve,, për përpun punim imin in për kopjen rezervë rezervë (beka (bekap) p) të të dhënave të rëndësishm rëndë sishmee dhe lexi lexim m i progr programeve ameve nga disketa në kompjuter me procedurën tashmë të popullarizuar të quajtur ështëë pajis ësht pajisje je në të cilën gjenden gjenden programet që përdoren dhe gjithçka që e ka përpunuar përpu nuar konsumatori. konsumatori. Në krahas krahasim im me Flopi disqet, hard disqet kanë kapacitet me shpejtësi shumë më të madhe. (CD dhe DVD) i reg DVD) regjis jistro trojnë jnë të dhë dhënat nat në bazë të një shtrese reflek ref leksiv sivee met metali alike, ke, të cil cilat at pastaj i lexojnë me ndihmën e rezeve laserike. Ekzistojnë pajisje që vetëm i lexojnë të dhënat (CD ROM) dhe pajisje pajisje që munden edhe t'i lexojnë edhe edhe t'i incizojnë të dhënat (CD rekorder) të CD-R (disqe vetëm për një incizim, pa mundësi për t'i fshir fshirëë të dhënat) dhe CD-R CD-RW W (disqe për më shumë incizime). Kapaciteti i këtyre disqeve sillet nga 650 deri në 800 Mb. (digital video disc) në fakt është pajisje CD por me kapaci- tet shumë më të madh. Disku DVD ka kapacitet standard prej 4.7 Gb, ndërsa gjenerata e fundit e disqeve DVD i ka dy shtresa me gjithsej 9.4 Gb, ndërkaq mediumi teorik mund të ketë edhe të dhëna 17 Gb, që do të thotë më se 26 herë më shumë se një disk CD. është pjesë e
ose Njësia Qendrore Procesorike (ang. CPU, Central Processing Unit) është truri i kompjuterit. Aty përpunohen të g jitha informatat e tubuara dhe shndërrohen në diçka të dobishme. Mikroprocesori është krijuar në vitin 1971 nga Kompania INTEL, e cila sot është prodhuesja më e madhe e tij. Fuqia e proces pro cesori oritt më së shu shumti mti mat matet et si sipas pas numrit të tranzistorëve nga të cilët është i përbërë ai. Procesori i parë i ka pasur 29 mijë tranzistorë, ndërsa gjenerata më e re Intel-Pentium 4 i ka 42 milionë sosh. është vend ku ruhen të dhënat dhe programet. Ekzistojnë dy lloje të memories: RAM dhe ROM. Memoria RAM (Random Access Memory), që quhet edhe memorie e punës, është vend i përkohshëm për ruajtjen e të dhënave derisa ato i për përpun punon on pro proces cesori ori.. Me shk shkyçj yçjen en e kom kompju pjuter terit, it, kët këtoo të dhëna humben.
Që të dhënat mos të humben, ato duhet të incizohen diku. Pasi të jenë të incizuara në një vend, ato përsëri përsëri mund të lexohen ose të përdo përdoren. ren.
kompjuterit përmes të cilit lidhen dh en të gj gjit ithë hë ko komp mpon onen entë tëtt qenësorë dhe joqenësorë. Në vetë pllakën, në shtrat të punuar enkas për të janë vendosur pro proces cesori ori,, mem memori oriaa dhe video-kart vide o-kartela, ela, ndërsa në të ashtuquajt asht uquajturën urën sllot janë të vendosura të gjitha kartelat e tjera (kartela e zërit, kartela e rrjetit, kartela e radios ose televi- zionit,...). Ekzistojnë edhe disa pllaka amë në të cilat disa kartela janë të integruara (të vendosura në vetë pllakën): video, e rrjetit dhe kartela e zërit që kanë për qëllim zvogëlimin e çmimit. është pajisje që dërgon informata çka dhe si të paraqitet në monitor. Fuqinë e përpunimit të të dhënave në video-kartelë e përcakton rezo- luta, frekuenca e freskisë dhe numri i ngjyrave që mund t'i shfaq shfaqëë monit monitori. ori. Vide Videookartelat përmbajnë mikroprocesor të tyre grafik që i përpunon informatat, që pastaj të dalin në moni-- tor. Shpeshherë moni Shpeshherë nga fuqia e video video-kart -kartelës elës varen edhe perfor- mansat e përgjithshme të monitorit. Ekzistojnë dy tipa të pajisjeve për vendosjen e të dhënave: (Hard disk dhe Flopi disk) dhe (CD dhe
DVD). Emrat e tyre (magnetik/optik) i kanë marrë për shkak të mënyrës së incizimit të të dhënave në to. janë ato që mundësojnë “hyrje” të informatave në kompjuter kompjuter (më saktë, në procesor), operacion ky i njohur si inkuadrim.
03
është pajisje parësore për inkuadrimin e informatave tekstuale në kompjuter. Kompjuteri i parë ka pasur 101 pullë, ndërsa nga viti 1996 janë shtuar edhe pullat e reja Windows Start dhe Windows Shortcut. Edhe pse zakonisht tastierat e sotme i kanë nga 104 pulla, ekzistojnë edhe modele të tilla që kanë më shumë pulla dhe prandaj quhen multimediale.
- janë pajisje të cilat mundësojn mundës ojnëë inf inform ormata ata aud audioio-viz vizual ualee (ti (tingu ngull, ll, fot fotogr ografi afi dhe video) në kompjuter dhe transformim të tyre në formë digjitale (ky proces njihet si incizim). Pajisje audio-vizuale janë: , dhe .
Tastiera
Miu
fotoaparati digjital
mikrofoni
video kamera
Janë të gjith gjithaa pajis pajisjet jet të cila cilatt shër shërbejnë bejnë për paraqitjen paraqitjen e të dhënave ose të rezultateve të përpunimit të të dhënave. Të tilla më së shpeshti janë: monitorët, printerët dhe zmadhuesit. është pajisje dalëse e cila e paraqet në ekran pagesë me çka kursehet kohë. është pajisje me të cilin kontrollohet pozita e kursorit në ekran, me çka mundësohet komunikim me kompjuterin edhe pa ta tast stie ierë rë.. Mi Miuu ës ësht htëë sh shpi piku kurr në vi viti tinn 19 1984 84 ng ngaa an anaa e kompanisë Apple, ndërsa kah fundi i viteve 80-të bëhet pjesë stan st anda dard rdee e ko komp mpju jute teri ritt pe pers rson onal al,, du duke ke iu fa falë lënd nder erua uarr zhvillimit të sistemit operativ Windows. Miu i sotëm i ka 2 (nganjëherë 3) pulla, ndërsa disa e kanë nga një rrotëz e cila e lehtëson lehtë son lëvizjen nëpër dokumente dokumente të gjata. Me kalimin e viteve janë zhvilluar edhe pajisje të ngjashme: -i (i ngjan miut por ka rrot rrotëz ëz të madh madhee në anën e sipë sipërme) rme),, -i dhe -i paj pajisj isjee e pa palëv lëvizs izshme hme dhe e ndje nd jesh shme me të ci cilë lënn më së sh shpe pesh shti ti mu mund nd ta ha hasi sim m te kompjuterët lap-top. taçpad
trekpoint
- ekrane të ndjeshme në pre prekje kje me paj pajisj isjee hyr hyrëse ëse të cil at m un dë so jn ë që konsumator konsu matorët ët të fusin infor informata mata të thjeshta me anë të shtypjes së ekranit. Ekrane të këtilla më së shpesh shp eshti ti mun mundd të has hasen en nëp nëpër ër ban ka, hot ele , m uze , supermarkete... ësht ës htëë pa pajijisj sjee hy hyrë rëse se optike e cila mund të lexojë tekst o s e g ra f i k ë d h e p a s t a j a t ë informatë ta transmetojë në formë elektronike. gjit gj itha hash shtu tu ës ësht htëë pajisje hyrëse optike, që më së shpeshti përdoret nëpër shitore. Duke e lexuar barkod bar kodin in e sht shtypu ypurr në amb ambala alazhin zhin e p r o dh dhi m i t, t, k j o p a j is is j e m u nd nd ë so n regjistrim të lehtë dhe pa gabime të të dhënav dhë navee për prodhimi prodhiminn në ark arkën ën për
04
regjistri regjis trimin min e inf inform ormata atave ve me ndi ndihmë hmënn e paj pajisj isjeve eve hyr hyrëse ëse.. Ekzistojnë dy lloje të monitorëve: monitorë me gyp katode (CRT, Cathody Ray Tube) dhe monit monitorë orë LCD (Liqu (Liquid id Crystal Display ay)). Ka Karrakt kter eris isti tika katt kr kryyes esor oree të mo monnit itor orëv ëvee ja jannë: madhësia madhë sia (za (zakon konish ishtt mat matet et me inç inç:: 14, 15, 17, 19, 21.. 21..), ), rezolucioni (dendësia e pikave me rezolucion të zakonshëm horizontal dhe vertikal që sot përdoret deri më 800 x 600, 1024 x 768, 1280 x 1024 madje edhe më të mëdhenj), frekuenca e freskimit (numri i vizatimit të fotografisë në një sekondë të shprehur me herc Hz) dhe madhësia e pikës (matet me milimetër, ndërsa e shpreh distancën ndërmjet dy pikave në ekran. Vlerat e zakonshme janë ndërmjet 0,15 dhe 0,30 mm).
Monitor CRT Monitor LCD është pajisje e cila me ndih nd ihmë mënn e dr drit itës ës mu mund ndës ëson on që fotografia që shihet në monitor të paraqitet në pëlhurë projektuese. Përdoret për realizimin e mësimit bashkëkohor multimedial, për prezantime, për të parë filma etj. është pajisje dalëse e cila shtyp tekst dhe/ose grafikë të letrës. Cilësia e të shtypurit d.m.th e rezolucionit matet me pika në inç (DPI, Dots Per Inch) andaj sa më e madhe është kjo vlerë, aq më e mirë është cilësia. Llojet më të njohura të printerëve janë: laserik, ink xhet dhe printerë të matricës. Ekzistojnë edhe lloje të tjera printerëve, por ato janë për shërbime të posaçme.
laserik
ink xhet
printer të matricës
është ësh të paj pajisj isjee për par paraqi aqitje tjenn e inf inform ormata atave ve të zëshme. Ata më shpesh janë çift (i majtë dhe i djathtë), por ekzi- stojnë edhe prodhime të përbëra nga 2+1, 4+1, 5+1 madje edhe zmadhues 7+1. Dy prodhimet e fundit më shpesh shër- bejnë për të shikuar filma të incizuar me teknikë speciale për kinema (e ashtuquajtura Dolby Surround, Dolby Digital, THX).
nënkupton grup të dy ose më tepër kompjuterëve të lidhur ashtu që të komunikojnë mes vete, t'i ndajnë resurset e tyre (për shembull printerët) dhe të shkëmbejnë informata me kompjuterët e tjerë në rrjet. Nganjëherë (por jo gjithnjë) kompjuterët janë të lidhur me në të cilin gjen-den programet dhe të dhënat të cilat i kanë në disponim të gjithë konsumatorët e autorizuar (ata të cilët kanë të drejtë të kenë qasje). Në një rrjet të kompjuterit mund të ekzistojnë më tepër lloje të serverëve. Ja disa shembuj: mundëson drejtim të procesit të shtypjes, në të cilin gjenden datotekat të cilat i përdorin më shumë konsumatorë, kujdeset për qasje në internet, madje mund të jetë edhe mbajtës i veb-faqes zmadhues të thjeshtë zmadhues 2.1 zmadhues 5.1 kujdeset për pranimin dhe dërgimin e postës elektronike. është pajisje hyrëse-dalëse i cili daton qysh nga viti Ekzistojnë dy tipa të rrjetave: dhe është 1978, ndërsa shërben për lidhje të kompjuterit të shkur- tesë prej Local Area Network ose rrjet lokal, që është e konsumatorit me kompjuterët e tjerë përmes lidhjes përbërë telefonike. Emri modem rrjedh nga fjalët ulacion dhe odulacion të cilët e nga së paku dy e ndonjëherë deri në qindra kompjuterë, serverë, paraqesin procesin e transformimit të informatave nga forma printerë dhe pajisje të tjera të lidhura ndërmjet vete dhe të digjitale në atë analoge dhe anasjelltas. Modemi është pajisje cilat gjenden në një ndërtesë. e cila shërben për dërgim dhe pranim të fakseve, lidhje dhe është shkurtesë nga Wide Area Network, ndërsa më surfim në internet, pranim dhe dërgim të postës elektronike, shpesh paraqet dy ose më shumë rrjeta LAN të lidhura me për video- konferenca e të ngjashme. lidhje ultra të shpejta komunikatave (linja telefonike, kabllo optike, lidhje satelitore etj.) Njëri nga dallimet kryesore ndërmjet rrjetit LAN dhe WAN është çmimi i transmetimit të të Modemi intern dhënave. Rrejti LAN i përmban të gjitha komponentët që janë (i brendshëm) të nevojshëm për transmetimin e të dhënave ndërmjet 2 pikave, ndërsa në rastin e rrjetit WAN që të përcillen të dhënat nga një lokacion te tjetrit, duhet të kemi lidhje të shtrenjta telekomunikative. Modemi ekstern (i jashtëm) Interneti daton që nga viti 1969, kur Ministria Amerikane e Mbrojtjes e financonte projektin ARPANET, i cili mundësoi që një numër i madh i inxhinierëve universitarë të gjurmojnë duke pu- nuar në lokacione të ndryshme të rrjetit. Kah fundi i viteve 80-të Ministria Amerikane e Mbrojtjes e decentralizoi rrjetin ARPANET dhe të gjithë u inkuadruan në rrjetin e njohur si NSFnet (Network Sciece Foundation), i cili në vitin 1986 i vendosii 5 super vendos superkompj kompjuu- terë dhe, aq më tepër, mundësoi qasje në rrjeta të ndryshme afariste, universitare, qeveritare... Kësh Kë shtu tu lilidh dhja ja AR ARPA PAN NET ET,, NS NSFn Fnet et dh dhee rr rrje jeta tatt e tj tjer eraa u shndërruan në diçka që sot quhet internet. Sot ai paraqet rrjetin më të madh WAN të planetit. Ai është një “superrrjet” i përbërë nga shumë rrjeta të vogla të cilat së bashku i lidhin disa qindra milionë konsumatorë.
Softueri Softue ri ose ndryshe ndryshe i njo njohur hur si pro progra grami, mi, është shu shumë më e udhëzimeve elektronike të cilat kryhen në njësinë qendrore të procesorit, që ashtu të realizohet ndonjë detyrë e caktuar. Ekzistojnë dy lloje të softuerëve: sistemor dhe aplikativ. nënkup nën kupton ton sis sistem temee ope operat rative ive dhe veg vegla la oper op erat ativ ive. e. Pa si sist stem emin in op oper erat ativ iv,, kom kompj pjut uter erii do të is isht htee i papërdorshëm. Shembull për sistemet operative: DOS, Windows 95/98/ME/XP?2000/2003, Windows NT, Windows 2000/2003 Server, Serve r, Unix Unix,, Linux Linux.. Shemb Shembuj uj për vegla operative: operative: Prog Programe rame antivi ant ivirus rusii (au (autom tomati atikis kisht ht i gje gjejnë jnë dhe i zhd zhduki ukinn vir viruse usett e kompjuterëve), WinZip dhe WinRar (për ngjeshje (kompresim) të të dhënave), plejerë multimedial (për shikim dhe dëgjim të WWW ose World Wide Web është krijuar në vitin 1989 në Gjematerialeve multimediale),.. multimediale),.... nevë të Zvicrës nga disa fizikanë që u përpoqën të këmbejnë i nënkupton të gjitha programet me informacionet e tyre me ndihmën e përdorimit të dokumenteve ndihmën e të cilëve konsumatori kryen operacione të ndryshme, përpunon të dhëna dhe, në fund, fiton rezultate të dobishme. Programe aplikative janë programet me të cilat: përpunohet tekst, bëjmë llogaritje të komplikuara tabelore, sajojmë prezantime, animime, ilustrime, vepra artistike elektronike etj. Edhe pse me softuerët aplikativ kryesisht nënkuptohen programet programet me të cilat krijohet diçka diçka e re, ekziston edhe një lloj i posaçëm i softuerëve aplikativ i cili nuk krijon asgjë e re, por përdoret për qëllime edukative. Kur thuhet softuer softuer edukativ, mendohet për: enciklopeditë multimediale, video-autorialet (materiale audio-vizuale me udhëzime të incizuara ose me instruktorë) etj. Në kapitullin kapitullin tjetë tjetërr do të njofto njoftoheni heni me soft softuerin uerin sistemor sistemor (Windo (Wi ndows) ws) dhe me sof softue tuerin rin apl aplika ikativ tiv (Wor (Word, d, Exc Excel el dhe
PowerPoint)
hipertekstuale. Atëherë janë vendosur themelet e gjuhës HTML (Hyper Text Modeling Language) e cila përdoret për krijimin e veb-faqeve. , shpeshherë të paraqitura si tekst i nënvizuar, i mundësojë lexuesit që duke klikuar në të të kalojë dikuu tje dik tjetër tër,, me ç'rast ç'rast lok lokaci acioni oni i ri mund të jetë në ven vendd krejtë- sisht tjetër në internet. Për dallim nga interneti, veb-i World Wide Web nuk është rrjet. Veb-i duhet të kuptohet si server i cili u mundëson konsumatorëve që të kenë qasje te
resurset e internetit. Parësit e veb-it janë programe që konsumatorëve u mundësojnë mundë sojnë të “surf “surfojnë” ojnë” lehtë nëpër detin e veb-fa veb-faqeve qeve të internetit. Prej tyre më të përdoruara janë Internet Explorer dhe Netscape Navi- gator. Këto programe (dhe të ngjashmit me ta) i paraqesin veb- faqet në pajtim me kodin HTML i cili është i dobishëm gjatë krijimit të tyre.
05
06 Siç kuptohet edhe nga emri i tij, provajderi i internetit është organizatë që siguron qasje në internet. Qasja mund të bëhet në mënyra të ndryshme, por në përgjithësi, për t'u qasur në internet, përdoret linja telefonike, ndërsa kjo mënyrë quhet dial- up ose lidhja e internetit sipas nevojës. Me mund të arrihen shpejtësi deri në 56Kbps, me linjën 64Kbps me përdorimin e një ose të dyj dyjaa lin linjav jave. e. Kjo mën mënyrë yrë e ndë ndërli rlidhj dhjes es nën nënkup kupton ton pagesë të shërbimeve për orë, me ç'rast çmimi i përgjithshëm është përbërë nga dy komponentë: shërbimet e provajderit dhe çmimi i harxhimeve të telefonit. Ekzistojnë edhe lidhje shumë të shpejta për internet. Megjithatë, për dallim nga lidhja dial-up, këtu bëhet fjalë qasje të vazhdueshme në internet. Televizioni kabllovik bën lidhje me instalimin e kabllos modem ndër nd ërmj mjet et ko komp mpju jute teri ritt dh dhee ka kabl bllo loss te tele levi viziv zivee që vj vjen en ng ngaa operatori i televizionit kabllovik. Shpejtësitë që mund të arrihen është prej 128Kbps deri në 10Mbps. është lidhje interneti që fitohet nga kombinimi i linjës telefo tel efonik nikee dig digjit jitale ale dhe mod modem emit it xDS xDSL. L. Ekz Ekzist istojn ojnëë llo lloje je të ndryshme të modemeve DSL, prandaj është krijuar termi xDSL. Shpejtësitë që arrihen janë prej 512 Kbps deri në 10Mbps. Linjat dhe janë linja digjitale që përdoren në ShBA. Shpejtësia e tyre është 1544Mbps (T1), gjegjësisht 44736 Mbps (T3), ndërsa zakonisht i përdorin kompanitë e mëdha të cilat në këtë mënyrë sigurojnë qasje në internet për të punësuarit e tyre.
Kur me paraqitjen e internetit u paraqit posta elektronike ose e- mai maili, li, ai shk shkakt aktoi oi rev revolu olucio cionn të vër vërtet tetëë në mën mënyrë yrënn e komuni kom uni-- kim kimit it mes nje njerëzv rëzve, e, sep sepse se si asn asnjëh jëherë erë më par parëë njerëzit patën mundësi që shpejt dhe lirë të pranojnë dhe të dërgojnë informacione. Që të dërgohet një letër elektronike nga njëri kompjuter të tjetri, para së gjithash kompjuterët duhet të jenë të lidhur në rrjet, me ç'rast me fjalën rrjet e nënkuptojmë vetë internetin. Secili kompjuter e ka një adresë të tij IP ose vetëm adresën njësoj sikur çdo shtëpi ose banesë që e ka adresën e saj. Adresa e-mail zako- nisht duket kështu: emri@domen. Ja si duket një adresë tipike:
[email protected]. Secila adresë e përmban shenjëzën @ e cila gjendet ndërmjet emrit dhe domenit. Pjesa e adresës para kësaj shenje e identifiko iden tifikonn konsu konsumator matorin, in, ndër ndërsa sa në anën djath djathtë të është referenca refe renca për dome domenin, nin, gjegjësisht gjegjësisht për organizatën organizatën që e jep adresën e-mail. Tri shkronjat e fundit të emrit të domenit (i cili quhet edhe leve le vell do dome men, n, do dome menn i sh shka kallllës ës më të la lart rtë) ë) e par paraq aqes esin in karakterin e organizatës. Ja disa që përdoren më shpesh: .com për organizatat komerciale .edu për organizatat edukative ose arsimore .gov për organizatat qeveritare .org (më shpesh) për organizatat joqeveritare Mbetja e adresës e tregon vendin nga i cili është konsumatori. Ja disa shembuj: .mk Maqedonia .al Shqipëria .gr Greqia .ca Kanadaja .jp Japonia Ashtu si në adresën e shtëpisë (postale ), pikërisht ashtu edhe adre ad resa sa ee-ma mailil ës ësht htëë un unik ikat ate. e. Në fa fakt kt,, dy kon konsu suma mato torë rë të ndryshëm nuk mund të kenë adresa të njëjta në kuadër të një domeni.
Edhe pse ekzistojnë programe të ndryshme për lexim, shkrim dhe dërgim të postës elektronike, të gjitha ato kanë pjesë të përbashkëta. Ato janë: To Cc Subject të Attachment Message porosisë
e përmban adresën e atij që duhet ta pranojë letrën shkurtesë për Carbon Copy fushë që i përmban adresat e të gjithë konsumatorëve që do ta marrin atë letër. fushë e cila përmban përshkrim të shkurtër përmbajtjes së letrës një ose më shumë datoteka që mund të dërgohen bashkë me letrën përmbajtja e
Edhe pse përdorimi i postës elektronike ka shumë përparësi, ajo ne vete përmban edhe disa probleme. Ashtu siç ndodhë në postën shtëpiake që shpesh do të merrni postë të padëshiruar (reklama, broshura, flaerë etj.), po ashtu dërgohet edhe postë elektronik elekt ronikee e cila quhet spam (mbeturinë). (mbeturinë). Ndonëse në shumicën e rasteve bëhet fjalë për porosi reklamash që, përveç se ju nervozojnë, nuk shkaktojnë dëm tjetër, gjithnjë e më i madh është numri i mesazheve që qëllimisht ose rastësis rast ësisht ht janë të infe infektuara ktuara me Viruset mund të shka sh kakt ktoj ojnë në dë dëme me të nd ndry rysh shme me:: nd ndon onjë jëhe herë rë ve vetë tëm m t' t'ju ju nervozojnë, por ndonjëherë mund të ndodhë t'u fshinë gjithçka nga kompjuteri kompjuteri ose madje madje,, nëse keni karte kartelë lë kredi kreditore tore,, ta dërgojnë numrin e kartelës së atij që e ka dërguar porosinë e infekt inf ektuar uar,, që pas pastaj taj rez rezult ulton on me llo llogar garii të zbra zbrazët zët.. Që të zvog zv ogël ëloh ohet et,, gj gjeg egjë jësi sish shtt të më mënj njan anoh ohet et rr rrez ezik ikuu i kët këtyr yree skenar ske narëve ëve,, duh duhet et të për përdor doren en pro progra grame me të ndr ndrysh yshme me për mbrojtje nga këto rreziqe. Kjo zakonisht bëhet me programe për antivirus, programe anti-spam, firewall (e pamundësojnë qasjen e paautorizuar në kompjuter derisa konsumatori është në internet), programe anti ad-ware etj. Përveç përdorimit të këtij lloji të mbrojtjes, edhe më me rëndësi është të bëhet edukim adekuat për rrezikun që e bart kjo mënyrë e jetesës, sepse në të shumtën e rasteve, pikërisht mosnjohja e konsumatorit është rreziku më i madh.
Përdorimi i kompjuterëve dhe i internetit në shkolla dukshëm është rritur në dhjetëvjetëshin e fundit, ndërsa shkaku kryesor për këtë qëndron në nevojën e nxënësve dhe të studentëve për të përvetësuar dituri dhe shkathtësi për jetë dhe për punë në shek. XXI. Deri tash janë zhvilluar mjete dhe zgjidhje të ndryshme që ndihmojnë për arsimim më të mirë dhe më cilësor. Stërvitja e bazuar kompjuterike (CBT, Computer Based Training)
Me përdorimin e kompjuterëve dhe të internetit, nxënësit mund: Ta gjejnë informatën e dëshiruar Të gjurmojnë tema të ndryshme Ta zhvillojnë aftësinë për të gjetur dhe për të mbledhur informata Ta bashkëpunojnë me nxënës të tjerë në projekte të internetit.
është mjet kompj është kompjuter uterik ik i cili u bë i njohur me zhvill zhvillimin imin e Sidoqoftë, kompjuterin dhe internetin duhet ta shohim si pajisjeve CD-ROM. Me ndihmën e disqeve CBT CD nxënësit shtesë, e jo si zëvendësim për mësimin tradicional të të mësojnë punë të ndryshme duke kryer udhëzime të ndryshme mësuarit. Obligim i arsimtarëve është që: që gjenden në disqe. Ato më shpesh janë ligjërata të incizuara T'i identifikojnë strategjitë për mbledhjen e në video-format, por mund të jenë edhe materiale atraktive informatave për përdorimin e të cilave nevojitet edhe pjesëmarrje aktive e Ta përcaktojnë rëndësinë e informatës që do ta nxënësit. Për arsimtarët, ne veçanti janë të dobishme disqet gjejnë T'i zhvillojnë shkathtësitë për zgjidhjen e problemeve Ta vlerësojnë efikasitetin dhe efektivitetin e zgjidhjeve.
multimediale multimedi ale të cila cilatt fatke fatkeqësi qësisht sht më shpes shpeshh janë në gjuhën angleze. Me zhvillimin e internetit, veçanërisht me rritjen e shpejtësisë së qasjes dhe rënien e çmimeve, trajnimi i bazuar veb (WBT Web- Based Training) u bë mësim gjithnjë më i popullarizuar. Gjatë kësaj, nxënësi mund të përcjellë mësim nga larg (ku ka mundësi që drejtpërdrejt të komunikojë me instruktorin) ose vetë të përcaktojë kur, çka dhe ku do mësojë. Meqë kompjuterët dhe interneti mundësojnë përdorim të aleteve dhe qasje te një numër i madh i informacioneve, arsimtarëve në shkolla u ndihmojnë: Që nxënësve t'u mundësojnë qasje te informatat që ata i arrijnë më vështirë Që t'i përmbushin mënyrat e ndryshme të të mësuarit të nxënësve (secili njeri mëson ndryshe).
Njëra nga mënyrat më të suksesshme të zbatimit të kompjuterëve dhe të internetit në praktikë është sistemi i edukimit i kompanisë amerikane Cisco e njohur me emrin Cisco Networking Academy (Rrjeti Akademik Cisco). Këtu bëhet fjalë për kombinim të mësimit nën udhëheqjen e instruktorit i cili e ligjëron programin mësimor përmes përdorimit të teknologjisë së internetit, ndërsa vlerësimi i domethënies është kombinimi i testeve praktike dhe testeve të cilat realizohen në kompjuter. Rezultatet e testeve fitohen menjëherë, me çka menjëherë merret vesh se cila është nota mesatare e tërë grupit, si dhe rezultati mesatar i testit të tillë në nivel të përgjithshëm. Në fakt, për momentin ekzistojnë mbi 10.000 akademi në të cilat e vijojnë mësimi mbi 400.000 studentë. Cisco në bashkëpunim me disa kompani tjera tjera të mëdha (Hewlett Packard, SUN, Adobe, Panduit etj.) i zhvillon kurset edhe në qendrat e veta të autorizuara për shkollim (CATC, Cisco Authorised Training Centers) dhe i arsimon arsimon instruktorët të cilët pastaj njohuritë e tyre për ato programe mësimore ua përcjellin nxënësve anekënd botës.
07
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Moduli 2
Windows Pas përfundimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri:
Çka në fakt është kompjuteri? Kyçja e kompjuterit dhe lëvizja nëpër Desktop Përdorimi i miut Aranzhimi i ikonave në Desktop sipas dëshirës personale Startimi i programeve në menynë Start Puna me dritaret Pjesët e dritares Zhvendosja dhe ndërrimi i madhësisë së dritares Kalimi nga njëri program te tjetri me ndihmën e paletës së detyrave (Taskbar) Zhvendosja dhe ndërrimi i madhësisë së paletës së detyrave Mbyllja e programeve Shkyçja e kompjuterit
Ndërrimi i mënyrës së shfaqjes së skedareve Sortimi i skedareve Përpunimi i folderëve të rinj dhe i pop-folderëve Ndërrimi i emrit të folderit Kontrollimi i mbushjes së hard diskut dhe i flopi diskut Kopjimi i folderëve nga njëri në vend tjetër. Kopjimi i datotekave në folder tjetër Zhvendosja e datotekave dhe folderëve nga njëri folder në tjetrin Kërkimi Gjetja e datotekave në bazë të emrit të tyre Gjetja e datotekave në bazë të përmbajtjes së tyre Gjetja e programeve Fshirja e datotekave dhe folderëve Kthimi i datotekës së fshirë nga Recicle Bin Zbrazja e Recicle Bin Puna në rrjetin kompjuterik Çka ka në My Computer? Kontrollimi i përmbajtjeve të njësive dhe folderëve Tregimi i përmbajtjes së folderëve me ndihmën e miut dhe të pullave për lëvizje Tregimi i përmbajtjes së folderëve përmes vijës së adresës.
Përdorimi i shkurtesave Përpunimi i shkurtesave për programe Përpunimi i shkurtesave për fashikuj Përpunimi i shkurtesave për datoteka Ndërrimi i emrit të shkurtesës Përdorimi dhe fshirja e shkurtesave Puna me dritaren Display Properties Ndërrimi i ngjyrave në sipërfaqen punuese Ndërrimi i prapavijës së sipërfaqes punuese Përdorimi i programit për mbrojtjen e ekranit Vendosja e fotografive në sipërfaqen punuese Instalimi i fonteve
09
Hyrje
Windows
Wo rd
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Zhvendosja e dritares dhe ndërrimi i madhësisë së saj është Paleta e detyrave më shpesh gjendet poshtë, në fund të punë praktike praktike nëse keni hapur dy ose më shumë dritare në ekranit. Secili program i startuar krijon pullë të tij në paletën sipërfaqen tuaj punuese dhe dëshironi që, p.sh., t'i renditni që shërben për qasje të shpejtë në program. njëra pas tjetrës dhe ato t'i shikoni njëkohësisht. Dritarja zhvendoset duke e tërhequr vijën e saj të titullit (ang. ). Me tërheqjen e njërës nga vizat që e rrethojnë dritaren kur ajo është në gjendje fillestare (pra kur dritarja nuk ështëë e maks ësht maksimizu imizuar), ar), ndërrohet ndërrohet gjatë gjatësia sia ose gjerë gjerësia sia e saj. Duke e tërhequr nga skajet në të njëjtën kohë ndërrohet edhe gjatësia edhe gjerësia e saj. Kur dritarja është mjaft e madhe që ta tregojë tërë përmbajtjen e saj, lart mbi të mund ta shihni vetëm vijën e titullit dhe kornizat që e rrethojnë atë. Megjithatë nëse futni edhe ndonjë element në dritare ose nëse e zvogëloni dritaren, disa pjesë të përmbajtjes mbeten të fshehura. Kur do të ndodhë kjo, do të paraqiten shirita për zhvendosje (shirita ) në pjesën e djathtë ose të majtë të dritares. Ato po ashtu shërbejnë për t'i treguar pjesët e fshehura të përmbajtjes së dritares.
Klikim i majtë Klikim i majtë
Startoni programet dhe dhe pastaj minimizoni. E shihni se në paletën e detyrave paraqitet nga një pullë për secilin program të startuar (tash i kemi dy pulla). Lëshoje
Kliko dhe tërhiqe
Klikoni në pullën dhe do të shihni se ai program është në fokusin e vëmendjes, andaj për të thuhet se është “dritare aktive”. Përsëriteni këtë duke klikuar edhe në programin
Klikim i majtë
Kalimi i shpejtë prej një programi në tjetrin bëhet duke i për-- dor për dorëë pul pullat lat e tas tastie tierës rës dhe Mbajeni Mbaje ni të shtypur pullën Alt dhe shtypeni një herë pullën Tab. Në ekran do të paraqitet një dritare që do t'i përmbajë ikonat e të gjitha programeve programeve të hapura (në rastin tonë janë dy ikona). Prej tyre do të shtypet vetëm njëra. Ndërkaq nëse e shtypni prapë pullën Tab do të shtypet ikona e dytë e kështu me radhë nëse keni hapur më shumë programe. Kur do të para- qitet ikona e programit në të cilin dëshironi të punoni, lësh- oni të dyja pullat dhe ai program do të paraqitet në ekran.
Klikoni në vijën e titullit të dritares dhe duke e mbajtur të shtypur pullën e majtë tërhiqeni dritaren në vendin e dëshiruar. Drejtohuni në këndin ose në majë të dritares. Kur tre regu gues esii do të shn hndë dërrro rohe hett në shi higj gjet etëë të ze zezë zë dykahëshe dyka hëshe,, me tërheqjen tërheqjen e këndit ose të majës ndërrohet edhe madhësia e dritares. Madhësia e dritares mund të ndërrohet edhe me pullat e vijës së titullit, si:
12
Për ta ndërruar pozitën e paletës së detyrave të sipërfaqes së ekranit, atë duhet ta tërhiqni duke e mbajtur të shtypur pullën e majtë të miut, që ashtu të pozicionoheni në ekran dhe aty ku dëshironi ta vendosni ta lëshoni pullën e majtë. Si edhe gjatë ndërrimit të madhësisë së dritareve, edhe në këtë rast duhet vetëm të tregoni me mi në majën e sipërme të paletës palet ës së detyr detyrave ave dhe sapo të paraq paraqitet itet shigjeta shigjeta e zezë dykahëshe madhësinë e paletës e ndërroni duke e tërhequr atë në drejtimin e dëshiruar.
Minimiz imi i dritare s. Dritarja aktive
do të shfaq et me pullë në paletë ne
detyrav e. Rritja (maksi mizimi) e dritare
s, ashtu që ajo do ta mbulojë tërë sipërfaqen e ekranit. Kthim te dritarja e gjendje s së mëpars mëp arshme hme.. Kjo
Hyrje
pullëë pull para pa raqi qite tett pasi ta maksimizoni dritaren. Mbyllja e dritares (programit).
Windows
Kliko dhe tërhiqe
Wo rd
Excel
PowerPoint
Lëshoje
Lëshoje
Kliko dhe tërhiqe
Zbatimi
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i djathtë Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikimi i djathtë në ikonën e fashikullit ose datotekës që dëshironi ta fshini. Nga menyja kërkoni . Në dialog përgjigjuni duke e klikuar pullën Kjo mund të bëhet edhe duke klikuar në ikonë me tastin e majtë, e pastaj duke e shtypur tastin të tastierës. Nëse nga Hard Dis Disku ku fshi fshini ni diçka, atëherë ajo shkon në shportën e mbeturinave ( ) dhe prej aty mund të kthehet, por nëse fshini nga disketa, të jeni të sigurt se atë e keni fshirë përgjithmonë.
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë i dyfishtë
Klikoni në pet dritarja
. Kështu ha-
. Në fushën shkruajeni fjalën “paint”. Kërkimi është i kufizuar në datotekat që në emrin e tyre e përmbajnë fjalën “paint”. Klikoni në shigjetën teposhtë, ndërsa në listën rënëse dhe zgjidhni përmbajtja e hard diskut .
. Me këtë do të kërkohet vetëm
dhe klikoni në kartelën
Klikoni në shigjetën teposhtë, ndërsa në listën rënëse zgjidhni . Duke e zgjidhur
, e pastaj klikoni në pullën nga
,
kërkohenn vet kërkohe vetëm ëm pro progra gramet met (“ ” do të thotë program, aplikacion), që në emrin e tyre e përmbajnë fjalën “paint”.
Klikim i majtë Klikim i djathtë
Duke klikuar dy herë përmbajtjen e shportës.
e hapim dritaren me
E klikojmë me të djathtën dadotekën që dëshirojmë ta kthejmë nga menyja Me këtë datoteka kthehet nga në vendin në të cilin ka qenë para se ta fshijmë.
Në dritaren klikoni në Mspaint me çka do të startoni me programin për vizatim.
Klikim i djathtë Klikim i majtë
Klikojmë me të djathtën në e kërkojmë
dhe nga menyja .
Dialogut përgjigjjuni me me çka gjithë përmbajtja e është fshirë përgjithmonë.
17
Hyrje
Windows
Wo rd
Excel
P
PowerPoint
Zbatimi
Gjithçka do të punojmë më këtë kapitull, atë do ta bëjmë me përdorimin e dritares .
Klikim i majtë
Që ta startoni këtë dritare klikoni në zgjidhni
e pastaj në
Në klikoni dy herë në ikonën (e ka pamjen e një monitori me vija dhe pranë tij ka një brushëz). Hapet dritare e re
.
Klikim i majtë
Mënyrë tjetër për hapje Mënyrë hapjenn e kësaj drit dritare are është edhe kjo: klikoni me të djathtën në pjesën “e pastër” të sipërfaqes punuese dhe ashtu hapet menyja e kontekstit nga e cila duhet ta zgjidhni dhe kështu menjëherë hapet dritarja .
Klikim i majtë
Klikim i majtë
(tash
ajo
. Klikoni në kartelën kartelë është
aktive). Klikoni në shigjetën teposhtë të listës Pamja specifike e secilës skemë mund të shihet në kartelën dhee sa dh sapo po t' t'ju ju pë pëlq lqej ejëë nd ndon onjë jë skemë, atë mund ta vini në sipërfaqen tuaj punuese vetëm duke klikuar në pullën , e pastaj klikoni në . Kështu mbyllet dri- tarja për dialo dialogg , ndërsa aranzhmani i zgjedhur i ngjyrave paraqitet në sipërfaqen punuese. Nëse dëshironi të ktheheni në pamjen standarde të ngjyrave të sipërfaqes punuese, përsëriteni procedurën, por nga lista zgjidhni .
Hyrje
Windows
Wo rd
. Në listën
(elementet) zgjidhni
.
Në anën e djathtë të listës paraqitet një pullë (ngjyrë). Kur e klikojmë shigjetën poshtë, hapet lista e ngjyrave standarde nga të cilat mund të zgjidhet ngjyra e sipërfaqes punuese pavarësisht nga aranzhmani i ngjyrave që
20
Excel
PowerPoint
Zbatimi
është zgjedhur më parë. Nëse nuk jeni të kënaqur nga zgjedhja e dhënë, në fund të listës së ngjyrave mund të klikoni në pullën dhe ta zgjidhni nuancën e ngjyrës sipas shijes suaj. Kur të klikoni në , do të paraqitet ajo ngjyrë në prapavijën e dritares dhe përsëri me do të mund ta futni në sipërfaqen punuese.
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Moduli 3
Word Pas përfundimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri:
Startimi i Word-it Përpunimi i dokumentit në Word Futja e tekstit Incizimi i dokumentit Mbyllja e dokumentit Lëvizja me miun nëpër tekst Lëvizja nëpër tekst me tastierë Kalimi në një faqe të caktuar Selektimi i tekstit me mi Selektimi i tekstit me tastierë Futja e tekstit Fshirja e tekstit Kopjimi i tekstit Futja e tabulatorëve Bashkimi dhe ndarja e paragrafëve Ndyshimi i pamjes së tekstit Teksti bold, italic dhe underline Dallimi dhe ngjyrosja e tekstit Barazimi i paragrafit Ndryshimi i hapësirës mes rreshtave Tërheqja e paragrafëve Listat e shenjave dhe listat numerike Tabulatorët e djathtë e të majtë Vendosja e tabulatorëve qendrorë dhe decimal Zhvendosja e fshirja e tabulatorëve Shtimi i kornizave Kopjimi i formatit Ndryshimi i margjinave Thyerja e faqeve Mbifaqja dhe nënfaqja Numërimi i faqeve Regjistrimi i datës dhe i numrit të faqes në mbifaqe dhe nënfaqe. Gjetja e fjalëve Zëvendësimi i tekstit Zëvendësimi i fonteve Formatimi i kolonave Përpunimi i tabelave Futja e tekstit në tabela Rregullimi i tabelave Formatimi i tabelave Rregullimi i tabelave Inkuadrimi i grafikës Ndërrimi i madhësisë së fotografisë Prerja e një pjese të fotografisë Kontrolli i rrjedhjes së tekstit Shtimi i formave Kontrollimi para shtypjes Shtypja e dokumentit (dokumenteve) Shtypja e zarfeve Shtypja e ngjitëseve Përdorimi i shablloneve të gatshme Përpunimi i shablloneve Shkurtesat
23
H yrj e
Windows
Word
Excel
Kur do të mbaroni me rregullimin e dokumentit dhe do ta incizoni, atë mund ta mbyllni. Gjatë kësaj duhet të vendosni se a do të punoni në ose do të dëshironi që edhe atë ta mbyllni. Për këto shkaqe ekzistojnë dy pulla në këndin e sipërm të dritares. Pulla e sipërme e mbyll programin bashkë me dokumentin e hapur, ndërsa pulla e poshtme vetëm dokumentin e hapur.
PowerPoint
Zbatimi
Kur shkruani tekst në dokument të zbrazët, patjetër duhet ta dini se si ta lëvizni kursorin nëpër tekst dhe si ta rregulloni. Kursorin e zhvendosni në vendin e dëshiruar duke klikuar me të majtën në atë vend ose me ndihmën e pullave të tastierës për pozicionim (Shigjeta). Në këtë ushtrim do të mësoni se si lëvizni nëpër dokument me ndihmën e miut. Eksperimentoni pak që të shihni cila mënyrë ju përgjigjet më shumë.
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë
Tërheqje lart
Tërheqje poshtë
Klikim i majtë
Klikoni në pullën e poshtme
Që ta zhvendosni kursorin nga njëri vend në tjetrin nëpër dokume dok ument nt ven vendos doseni eni miu miunn në ven vendin din e dës dëshir hiruar uar dhe klikoni në pullën e majtë.
që ta mbyllni
dokumentin aktiv. Nëse i keni incizuar të gjitha ndryshimet, -i menjëherë do ta mbyllë dokumentin.
Kursori zhvendoset në vendin e ri.
Nëse nuk i keni incizuar ndryshimet, -i do t'ju pyes a dëshironi t'i incizoni. Nëse nuk dëshironi, klikoni në pullën . -i e mbyll dokumentin pa i incizuar ndryshimet.
Klikoni në pullë me shigjetën përpjetë që ta zhvendosni dokumentin përpjetë.
Klikoni në shigjetën teposhtë të shiritit scroll që ta sillni në plan të parë pjesën e poshtme të dokumentit të gjatë.
Nëse dëshironi t'i incizoni ndryshimet, klikoni në pullën (Klikoni në pullën megjithatë nuk dokumentin).
dëshironi
nëse vendosni që ta
mbyllni
Nëse dokumentin e incizoni për herë të parë,
-i e
Shkoni te rrëshqitësi i shiritit scroll dhe duke e mbajtur të hapë dialogun ku dëshi dëshironi roni ta ushtrimin
Zgjedheni emrin dhe vendin incizoni inci zoni dokum dokumentin entin (lexoj (lexojeni eni
H yrj e
Windows
Word
shtypur pullën e majtë tërhiqeni rrëshqitësin lartë poshtë që të mund të lëvizni më shpejt në ndonjë dokument të gjatë. paraprak) e pastaj klikoni në pullën Dokumenti mbyllet.
26
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Kur do të arrini në pjesën e dokumentit që juve ju duhet, mos harroni që me klikun e majtë ta vendosni kursorin në atë vend para se të filloni të shkruani.
Nëse në ndonjë vend në dokument keni një tekst të cilin dëshironi ta përdorni edhe në vend tjetër, më shpejt që mund ta kri- joni prapë është që atë tekst ta kopjoni se sa ta shkruani përsëri.
Gjatë krijimit të ndonjë dokumenti të ri shpesh do ta ndërrojmë strukturën e paragrafëve. Paragrafët më të shkurtër ndoshta do t'i bashkoni në një paragraf, paragrafët e gjatë mund t'i ndani në 2 ose në më shumë paragrafë më të vegjël. Thyerja e paragrafëve bëhet me ndihmën e pullave dhe .
Klikim i majtë
Backspace
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Selektojeni tekstin që dëshironi ta kopjoni. Klikoni në ikonën të aleteve Standard. Nëse e keni më lehtë, shtypeni kombinimin e pullave dhe .
Klikim i majtë
Enter
Teksti i selektuar mbetet në vendin e tij, sepse ju nuk e zhvendosni, por vetëm e kopjoni. Vendoseni kursorin në vendin në të cilën dëshironi ta kopjoni tekstin. Klikoni në ikonën
të aleteve
(ose
) Teksti paraqitet i kopjuar në vijën e re. Nëse dëshironi që tekstin ta kopjoni nga njëri dokument te tjetr tjetri,i, hapen hapenii dokum dokumentin entin burimor burimor (me teks tekst) t) si edhe dokumentin në të cilin dëshironi ta bëni kopjimin. Përcilleni procedurën e përshkruar këtu, por në hapin e 4 të paletës së detyrave klikoni në pullën e dokumentit në të cilën do të kopjoni dhe vendoseni kursorin në vendin e dëshiruar dësh iruar në të. Pastaj vazhdoni t'i ndiqn ndiqnii hapat e ushtrimit.
Për bashkimin e dy paragrafëve vendoseni kursorin në fillim të paragrafit tjetër. Shtypeni pullën 1 herë (ose 2 herë, në qoftë se se ndërmjet paragrafëve ka vend të zbrazët, siç është shembulli i ynë). Që një paragraf të ndani në dy pjesë, vendoseni kursorin menjëherë para shkronjës së parë të pjesës së tekstit që dëshironi ta ndani në paragraf të ri. Shtypeni pullën një herë ose 2 herë nëse dëshironi të shtoni edhe rresht të zbrazët ndërmjet paragrafëve.
Tabulatorët e -it vendosen në çdo gjysmë inçi (përafërsisht 1.27 cm) të faqe faqes, s, gjegjësisht gjegjësisht kur ta shtypni pullën të tastierës, teksti që gjenden në anën e djathtë të kursorit shtyhet kah tabulatori për 1.27 cm. Tabulatorët janë gjithçka që ju duhet për ta tërhequr rreshtin e parë të paragrafit. Ndarjet e përhimëta që janë të renditura çdo gjysmë inçi përgjatë vijës së poshtme të vizores horizontale i paraqesin tabulatorët e -it.
V
doseni kursorin aty ku mund ta
e
futni fut ni
n
pullën
tabula tab ulator torin. in.
Shtype Sht ypeni ni
të tastierës, ashtu
që -i do ta shtyjë tekstin nga ardhshëm. Që
të
fshini
tabulatori
tabulatorët,
vetëm
i shtypeni
pullën
Tab
të tastierës.
Backspace
29
Hapësira mes rreshtave është hapësirë ndërmjet rreshtave në paragraf. -i supozon se hapësira e tillë duhet të jetë një rresht, por ju mund ta ndërroni, për shembull, në dy rreshta, që është hapësirë për dokumente më të dendura (mbetet mjaft hapësirë për të shënuar koment ndërmjet rreshtave) ose në një rresht e gjysmë me çka lehtësohet leximi i tekstit.
-i mundëson tërheqjen tërheqjen e para paragrafëv grafëvee në rapor raportt me margjinën e majtë, në raport me margjinën e djathtë ose në raport me të dyja margjinat. Ju mund ta tërhiqni edhe vetëm rreshtin e parë të paragrafit ose ta zbatoni tërheqjen e varur, ashtu që tërë paragrafi është tërhequr në raport me rreshtin e parë që mbetet i shtrirë. Tërheqja në mund të rregullohet në disa mënyra. Në këtë ushtrim do të mësojmë t'i tërheqim paragrafët duke i tërhequr rrëshqitëset për tërheqje që gjenden në vizore. Që ta eliminoni tërheqjen që e keni bërë, duhet vetëm vet ëm ta sel selekt ektoni oni par paragr agrafi afinn e tër tërheq hequr ur dhe rr rrësh ëshqit qitësi ësinn gjegjës ta sillni në gjendjen paraprake të tij në vizore.
Klikim i majtë i dyfishtë Klikim i majtë
Klikim i majtë
Kliko dhe
Lëshoje
tërhiqe
Kliko dhe Lëshoje
tërhiqe
Klikim i majtë Klikim i majtë
Selektojeni paragrafin që dëshironi ta tërhiqni. Selektojeni paragrafin të cilit dëshironi t'ia ndërroni hapësirën mes rreshtave. Zgjidhni
që ta hapni dialogun
Vendoseni treguesin e rrëshqitësit rrëshqitësit nën dy trekëndësha).
(katror
Tërhiqeni rrëshqitësin në vendin gjegjës të vizores. Derisa e tërhiqni, teksti shkon në anën e djathtë. Lëshojeni pullën e majtë të miut kur do ta sillni tekstin në vendin e dëshiruar.
Hapeni kartelën është në plan të parë.
nëse ajo nuk
Klikoni në pullën me shigjetë teposhtë nga ana e djathtë e
Klikoni në cilindo vend të tekstit që t'ia hiqni selektimin. Që ta definoni tërheqjen e djathtë, së pari selektojeni paragrafin që dëshironi ta tërhiqni. Vendoseni kursorin në rrëshqitësin
listës
selektuar.
Zgjidheni hapësirën e dëshiruar ndërmjet rreshtave nga lista e hapur.
Klikoni kudo jashtë paragrafit që t'ia hiqni selektimin.
Klikoni në pullën
.
-i e pranon hapësirën e zgjedhur në paragrafin e
(trekëndëshi i fundit të djathtë të vizores). Kështu paraqitet fusha në të cilën shkruan .
Lëshojeni pullën e majtë të miut kur do ta sillni tekstin në vendin e dëshiruar.
Tërhiqeni rrëshqitësin në vendin e dëshiruar të vizores. Derisa tërhiqni, teksti shkon në anën e majtë.
Klikoni kudo jashtë tekstit që t'ia hiqni selektimin paragrafit dhe më lehtë t'i shihni ndryshimet.
32
Edhe një mënyrë e qëlluar për dallimin e tekstit është vendosja e kornizave rreth paragrafit. -i disponon me rreth 20 stile të ndryshme të vijave kufizuese, ndërsa secila prej tyre mund të
Nëse në ndonjë tekst me kujdes i keni formatuar fontet dhe paragrafët dhe keni vendosur që ato t'i zbatoni në vend tjetër në dokument, nuk është patjetër që këtë ta bëni me dorë. Në vend
paraqitet paraq itet me tras trashësi hësi prej ¼ deri në 6 pika topogr topografike afike dhe në
të kësaj mund ta përdo përdorni rni funks funksionin ionin e
ngjyra të ndryshme.
që for format matimi iminn e bll blloku okutt të parë ta kop kopjon jonii dhe ta përcillni në tekst tjetër. Në hapat prej 1 deri në 4 shpjegoni se si kopjohet vetëm formatimi i fontit, ndërsa në hapat 5-8 se si kopjohet formatimi i fonteve dhe paragrafëve.
-it
Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë Kliko dhe tërhiqe
Lëshoje
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Lëshoje
Kliko dhe
Nëse dëshironi të shtoni n do don jë jë kor ni niz ë rr et et h faqes, faqe s, hape hapeni ni kar kartel telën ën dhe eksperimentoni me kara ka rakte kte-rist ri stik ikat at e kornizave.
tërhiqe
Që ta kopjoni vetëm formatimin e fontit klikoni me miun në cilëndo pjesë të tekstit që e përmban atë formatim.
Klikim i majtë
Klikoni në pullën
të aleteve
.
Treguesi merr formën e brushës. Kaloni me të nëpër tekstin që dëshironi ta aplikoni formatimin (duke e mbajtur të shtypur pullën e majtë të miut). Lëshojeni pullën e majtë të miut. Selektojeni tekstin e paragrafit rreth të cilit dëshironi të vini kornizë. Zgjidhni dialogun Hapeni kartelën Nga grupi i opsioneve
që ashtu ta hapni . nëse nuk është në plan të parë. zgjidheni llojin e kornizës.
Zgjidhni karakteristikat e kornizës nga listat S
-i do ta zbatojë
formatimin e tekstit të selektuar.
Klikoni në pullën
Që ta ko kopj pjon onii fo form rmat atim imin in e fo font ntit it dh dhee të pa para ragr graf afëv ëve, e, selektojeni tërë paragrafin që e përmban atë formatim, duke e përfshirë edhe shenjën për paragraf (shtypeni pullën që të shihni se a e keni zgjedhur edhe atë). Në fushën shihni se si duket korniza e
Treguesi merr formën e brushës. Kaloni me të nëpër tekstin tekst in që dësh dëshironi ironi ta aplik aplikoni oni formatimin formatimin (duke e mbajtur të shtypur pullën e majtë të miut).
karakteristikave të zgjedhura. Kontrolloni se a shkruan dhe klikoni në
të aleteve
Lëshojeni pullën e majtë të miut.
-i do ta zbatojë
formatimin e tekstit të zgjedhur. në listën
-i e vizaton kornizën rreth paragrafit të selektuar.
35
Nëse shk Nëse shkrua ruani ni shp shpesh esh dok dokume umente nte të gja gjata, ta, si sigur gurish ishtt ju ka ndodhur që ta shikoni dokumentin duke e përdorë shiritin Aletet përmbajnë pulla që mundësojnë duke u përpjekur ashtu që t'i gjeni ato vende në të cilat regjistrim të fushave që bartin informata speciale, siç është keni përdorë një fjalë të caktuar ose një frazë. -i mund ta emri i dokumentit, prej kujt është krijuar ai, data rrjedhëse, bëjë atë për ju shumë shpejt dhe në mënyrë precize. numri i faqes, numri i përgjithshëm i faqeve, koha etj. Në këtë ushtrim do të njiheni me disa nga opsionet e këtyre aleteve, e ju pastaj lirisht mund të gjurmoni edhe vetë. vetë.
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë sfera
Tab Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë
Zgjidhni
. Klikim i majtë
Zgjidheni komandën të dialogut Në fushë fushënn gjeni. Klikoni .
në
që ta hapni kartelën . shkruajeni tekstin që dëshironi ta
pullën
-i e gjen paraqitjen e parë të fjalës së kërkuar. Klikoni në pullën e fjalës së kërkuar.
derisa t'i gjeni të gjitha rastet
Shtypeni dy herë pullën që kursorin ta sillni deri te viza e djathtë e mbifaqes dhe klikoni në pullën -i e regjistron datën rrjedhëse. (Që ta regjistroni kohën rrjedhëse, klikoni në pullën ). Klikoni në pullën atëherë kur -i në pullën , do t'ju Klikoni informojë se e ka kryer kërkimin e që ashtu të kaloni në hapësirën e nënfaqes. Klikoni në pullën pullën që t'i mbyllni aletet. .
, e pastaj zgjidheni
-i e regjistron tekstin e zgjedhur. Me ndihmën e 38 pullave lëvizni nëpër tekst dhe fshijeni atë. Provoni edhe ndonjë opsion tjetër nga ato që ju janë ofruar në listën . Shtypeni pullën zbrazët. Klikoni në pullën
Shtypni
dhe lini një vend të
n , e pastaj në
dokumenti dokume ntit, t, e pas pastaj taj kli klikon konii në pul pullën lën mbyllni dialogun .
që ta
Ky tekst është .(Bold) Ky tekst është i lakuar . (Italic) Ky te teks kstt ësht ë shtëë i në n ënvi vizu zuar ar . (Und (U nderl erline ine)) Ky tekst është i trashësuar dhe i lakuar (Bold dhe Italic) I talic) Ky tekst është i vizatuar (Sikethrough) KY TEKST ËSHTË ME SHKRONJA TË MËDHA. Formula kimike e ujit: H2O (dyshi duhet të jetë me Subscript) 3
Formula e vogël matematikore: y=x (treshi duhet të jetë me Superscript) Ky tekst është i dalluar. Ky tekst është i ngjyrosur me ngjyrë të kuqe. kuqe . Ky tekst duhet të paraqitet me fontin Times New Roman dhe me madhësi 14.
Ky tekst duhet të paraqitet me font Arial dhe me madhësi 16. Ky tekst duhet të paraqitet me font Verdana dhe të jetë i lakuar.
Teksti është shkruar me SHKRONJA TË MËDHA le të jetë i trashë dhe i lakuar.
Përsëritja është nëna e diturisë! Detyra juaj është që rreshtat e ardhshëm t'i gjeni gabimet e përmirësimeve që ta fitoni fjalinë origjinale: Përsëitja është nëan e dituisë! Dituria është nëna e diturisë! Përsëritja është baba i diturisë! Përsëritja është nëna e diturisë, ndërsa babai nuk dihet! Përsëritja e diturisë! Mos harroni ta incizoni këtë ushtrim!!!
49
në këtë pjesë do t’ju prezantohet një numër i madh i punimeve të shpërblyera nga autorë të gjithë botës që kanë marrë pjesë në garën e ndërmarrjes kanadeze Korel, në të cilin fondi shpërblyes do të jetë 2 milionë dollarë.
në këtë pjesë të ligjërimit do të mund të shihni sesi projektohet një shtëpi, hotel ose ndonjë objekt tjetër dhe si përpunohen animimet kompjuterike.
në këtë pjesë të ligjëratës do të inkuadrohemi drejtpërdrejt në Internet dhe do t'i vizitojmë disa vende interesante që gjenden në pjesë të ndryshme të planetit. Do ta vizitojmë: Volt Dizni në Amerikë, muzeun Luvër në Paris, klubin e adhuruesve të Madonës, Majkëll Xheksonit, Sheron Stounit etj.
në këtë pjesë të ligjëratës do t'Ju prezantohen disa disqe multimediale kompakt me të cilat shumë lehtë dhe në mënyrë argëtuese do të mund të mësoni biologji, gjeografi, si dhe shumë punë të tjera interesante.
kjo pjesë në fakt do të jetë një koncert i vogël në të cilin do t'i dëgjoni disa kompozime tashmë të njohura e që janë bërë me ndihmën e kompjuterit, por edhe disa që janë kompozuar te ne në Aleksandri. Autori i këtij kompozimi është Andreja, i cili po sikur Ju është nxënës.
52
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Excel Pas përfundimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri: Startimi i programit Lëvizja nëpër listën punuese Futja e të dhënave Selektimi i qelive Të shkruarit në përmbajtjen ekzistuese dhe fshirja e të dhënave Funksioni AutoSurn Inkuadrimi i formulave Mbushja e serive të të dhënave komanda AutoFill Formatimi i të dhënave Vazhdim Ushtrim Pastrimi i formatimit dhe incizimi i dokumentit Plotësimi, fshirja dhe ndërrimi i madhësisë së radhëve dhe kolonave Adresimi relativ Adresimi absolut Adresimi i kombinuar Përshtatja e pamjes së numrave Përdorimi i formatit Currency Valuta Përdorimi i formatit Percentage përqindja Plotësimi dhe fshirja e fletave punuese Riemërtimi dhe zhvendosja e fletëve punuese Puna paralele në më shumë fletë punuese punuese (Indigo) Llogaritja e mesatares me funksionin Average Llogaritja e vlerës minimale minimale funksioni Min Llogaritja e vlerës maksimale funksioni Max Llogaritja e shumës së mbledhjeve të më shumë fletëve punuese Përpunimi i grafikëve Ndërrimi i llojit të grafikut Ndërrimi i burimit të të dhënave për grafikun Ndërrimi i elementeve të grafikut grafi kut Forma Formatimi timi i hapës hapësirës irës së grafikut Formatimi i shkallës së këndit Kopjimi i grafikut të përpunuar në fletë tjetër Paraqitja Print Preview Rregullimi i margjinave Rregullimi i orientimit të faqeve Shkallëzimi i fletës punuese Krijimi i mbifaqeve dhe i nënfaqeve Shtypja e fletoreve të punës dhe e fletëve punuese Përdorimi i formatit Date Sortimi i të dhënave nga lista Shtimi i nënshumave në listë Subtotal
Filtrimi i listave Gjetja e të dhënave Zëvendësimi i të dhënave
59
Hyrje
Windows
Wo rd
Excel
Zbatimi
PowerPoint
K
Kur në fletën punuese dëshironi të tregoni një shumë të disa vlerave, ato mund t'i llogaritni dhe t'i futni vetë. Megjithatë, Që të përshkruhet qelia, kjo do të thotë që përmbajtja e saj të nëse më pas ndryshoni diçka, shuma do të jetë jo e saktë. zëvendësohet me përmbajtje të re. Kjo është e dobishme kur -i mund të përdor formulë dhe ashtu ta llogaritë llogaritë dëshironi të përmirësoni ndonjë gabim ose kur qelia përmban shumë shumënn e dëshiruar. dëshiruar. Meqë formula formula i referohet referohet qelisë e jo të dhënë të gabuar. Përmbajtjen e qelisë mund ta ndërroni vlerës së saj, -i vetë e azhuron shumën çdoherë kur ju lehtë duke e përdorur pullën . Fshirja është e dobishme do ta ndryshoni vlerën e asaj qelie. kur do të mendoni në lidhje me ndonjë të dhënë që tashmë e keni futur në qeli.
Jan
Jan
Shkurt
Shkurt
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi Gëzim Artan Adnan Fuad
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi
Gjithsej:
Klikim i majtë
Klikim i majtë Jan
Shkurt
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi Gëzim Artan Adnan Fuad
Jan
Shkurt
Gjithsej:
Mars
Klikim i majtë
Petriti Blerimi Gazmendi
Jan
Jan
Shkurt
Shkurt
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi Gëzim Artan Adnan Fuad
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi Gëzim
Gjithsej:
Enter
Jan Jan
Shkurt
Shkurt
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi Gëzim Artan Adnan Fuad
Mars
Petriti Blerimi Gazmendi
Gjithsej:
Del
Klikim i majtë
Klikoni në qelinë, në përmbajtjen e cilës dëshironi të futni diçka tjetër, që ashtu ajo të bëhet aktive (për shembull, B3).
Zgjidheni qelinë B11. Në atë qeli do të paraqitet rezultati i formulës.
Shkruajeni të dhënën e saktë në qeli (për shembull, 25000 dhe shtypeni pullën ).
Klikoni në pullën të aleteve . -i vetë e kupton se cilat qeli dëshironi t'i mblidhni dhe atë e paraqet me vijë të ndërprerë të vetë qelive. Nëse nuk jeni të kënaqur nga shuma, zgjidhni qelitë vlerat e të cilave dëshironi t’i mblidhni duke e mbajtur të shtypur pullën e majtë.
Shkruajeni edhe ndonjë tekst të fletës punuese (për shembull, Agimi në qelinë A6) dhe aktivizojeni qelinë. Shtypeni pullën keni shkruar.
që ta fshini të dhënën që sapo e
Për të fshirë grup më të madh të të dhënave, së pari
selektoni duke
i
përdorë pullat
dhe
Hyrje
Windows
e pastaj fshini
me pullën
62
.
Wo rd
Excel
Shtypeni pullën zgjedhur.
PowerPoint
Zbatimi
që ashtu ta pranoni grupin e
Klikoni në qelinë B11 që ashtu ta aktivizoni. E shihni se në vijën e formulave është paraqitur formula gjegjëse.
Hyrje
Windows
Word
Excel
Ndonjëherë ndodh që ta teproni me forma Ndonjëherë formatim tim dhe ashtu ta ngarkoni dokumentin, me çka prishet ideja për t'u dalluar pjesët e rëndësishme të dokumentit. Ekziston një mënyrë e thjeshtë thjes htë se si ta kthen kthenii dokum dokumentin entin në gjendje fillestar fillestaree të paraa for par format matimi imitt dhe si të fil fillon lonii ris rishta htas. s. Nës Nësee nuk jeni të kënaqur nga pamja, ruajeni dokumentin në ndonjë fashikull të kompjuterit ose në disketë.
Buxhet Harxhimet mujore
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Të ardhura
Zbatimi
PowerPoint
-i ju mundëson që të shtoni radhë dhe kolona që ashtu të siguroni vend për të dhënat plotësuese ose për formula, apo ta rritni hapësirën ndërmjet radhëve dhe kolonave dhe ta përmirësoni pamjen për t'u lexuar. Gjithashtu mund edhe t'i fshini disa radhë dhe kolona të fletës punuese që të mënjanoni hapësirën e zbrazët ose informatat e panevojshme. Shpeshherë gjatë ndërrimit të formatit, të dhënat bëhen më të gjera për t'u parë në një qeli. Problemin mund ta zgjidhni në disa mënyra: “me dorë”, duke i tërhequr kufijtë e kolonave dhe radhëve fqinjë në rendin e emrave të kolonave ose radhëve, osee mu os mund nd të bë bëni ni që -i në më mëny nyrë rë au auto toma mati tike ke ta rregullojë gjerësinë e qelisë sipas përmbajtjes së shkruar.
Harxhime Telefoni Qiraja
Rrogat Të ndryshme Gjithsej Fitimi
Buxhet Harxhimet mujore
Klikim i majtë Jan
Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat
Klikim i majtë
Gjithsej
Telefoni Qiraja Rrogat Të ndryshme
Të ardhura
Klikim i djathtë
Buxhet Harxhimet mujore
Mars
Harxhime
Të ndryshme Gjithsej
Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat
Shkurt
Gjithsej
Buxhet
Jan
Të ndryshme Gjithsej
Shkurt
Mars
Gjithsej
Harxhimet mujore
Të ardhura Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat Të ndryshme Gjithsej
Fitimi
Klikim i majtë
Të ardhura Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat Të ndryshme
Klikim i majtë
Fitimi Gjithsej
Klikim i djathtë Fitimi
Klikim i majtë
Buxhet Harxhimet mujore
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Të ardhura
Klikim i djathtë
Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat Të ndryshme Gjithsej Fitimi
Klikim i majtë Kliko dhe tërhiqe
Buxhet Harxhimet mujore
Selektojeni qelinë ose grupin e qelive, të cilave dëshironi t'ua fshini formatimin. Nga menyja .
do formatimin.
zgjidheni komandat
ta
fshijë
e pastaj
tërë
Ndonjëherë ekziston mundësia që të ktheheni një ose disa di sa ha hapa pa pr prap apaa duke duke e pë përd rdor orur ur pu pullllën ën (komandën ), ose duke klikuar në pullën . Që ta ruani dokumentin, zgjidheni opsionin menyja .
nga
Kliko dhe tërhiqe
Lëshoje
Lëshoje
Klikoni me pullën e djathtë në qelinë mbi të cilën dëshironi të shtoni radhë ose kolonë dhe zgjidheni komandën .
Nga dialogu që hapet zgjidheni opsionin
ose
, pra opsionin gjegjës. Me pullën e djathtë të miut klikoni në emrin e radhës ose Zgjidheni fashikullin
, në fushën
shtypeni emrin e dokumentit (për shembull, ushtrimi i parë) dhe klikoni në pullën
.
E shihni se emri i dokumentit do të paraqitet në vijën e titullit ( ) të dritares programore.
© 2001
K ompjuterski ompjuterski
65
Cen enta tarr Ale lek ksa san ndri rija ja..
të ko kolo lonë nëss që dë dësh shir iron onii ta fs fshi hihn hnii ng ngaa me meny nyja ja dh dhee zgjidheni komandën . Përmbajtja e disa qelive del jashtë kornizave të tyre.
Pozicionojeni treguesin e kufirit ndërmjet emrave të radhëve/kolonave dhe tërhiqeni duke e mbajtur të shtypur pullën majtë.
e
Nëse e shtypni dy herë kufirin ndërmjet emrave të radhëve, gjerësia e radhëve do të rregullohet në mënyrë automatike sipas tekstit më të gjatë në qeli.
Foto Fo to ko kop pi rawet eto o na ovoj materijal
najst jst rog rogo o sp spo o red zakonot! zakonot! se kaznuva na
Hyrje
Windows
Wo rd
Excel
Zbatimi
PowerPoint
Kur numrat në qeli paraqesin valuta, -i me ndihmën e komandës ju jep mundësi për të zgjedhur shenjën e
Numrat decimal që paraqesin përqindje -i vetë mund t'i shumëzojë me 100 dhe ta vë shenjën % në fund. Kjo bëhet me valutës ($, €, £). Shenjën që e fitoni duke e përdorur ikonën klikim të thjeshtë në ikonën të aleteve . të aleteve është marrë nga rregullimi për në nga .
Përfaqësimi në përqindje Përfaqësimi në përqindje
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
P
Përfaqësimi në përqindje Shkurt Jan
Klikim i majtë
Besa Agimi Agroni
Klikim i majtë
Gjithsej Gjithsej € Gjithsej €
Lev klik Përfaqësimi në përqindje Jan
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Përfaqësimi në përqindje Jan Shkurt
Besa Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej € Gjithsej €
Shkurt
Mars
Besa Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej €
Përfaqësimi në përqindje Besa Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej €
Jan
Kliko dhe tërhiqe
Shkurt
Mars
Lëshoje
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Përfaqësimi në përqindje Jan
Mars
Shkurt
Përfaqësimi Jan
në përqindje Shkurt
Mars
Besa
Klikim i majtë
Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej €
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë Jan
Besa Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej €
Shkurt
Mars
Përfaqësimi në përqindje
Klikim i majtë
Selektoni qelitë që përmbajnë shumë të ndonjë valute dhe klikoni në pullën të aleteve . Nëse në qeli paraqiten shenjat ######, kjo do të thotë se qelia nuk ka vend të mjaftueshëm për paraqitjen e të dhënave. Që ta ndryshoni gjerësinë e të tria kolonave, selektoni të tria duke i klikuar dhe duke bërë një tërheqje mbi emrat e tyre e pastaj duke i tërhequr nga cilado anë e vijave kufitare, që ashtu ta përcaktoni gjerësinë g jerësinë e dëshiruar. Meqë valuta që -i e nënkupton (Den.), nuk është ajo që na duhe duhett nev nevee (€ ), ne e përd përdor orim im komandën .
Jan
Shkurt
Mars
Nga lista e kateg kategorive orive zgjidheni funksionin funksionin e pastaj nga e lista e simboleve zgjidheni valutën që ju duhet. Klikoni në pullën . Për rregullimet rajonale (pamja e datës, valuta etj.) shikoni
Hyrje
Windows
Wo rd
Excel
PowerPoint
Zbatimi
fushën shtypni 0. Klikoni në pullën Rezultati është identik me atë të hapit të parë. Zgjidhni qelitë në të cilat dëshironi ta zbatoni formatin e përqindjeve dhe klikoni në pullën të aleteve .
Numrin e vendeve decimale dhe në paraqitjen me përqindje të numrave mund ta ndërroni me ndihmën e pullave dhe të aleteve .
Selektoni qelitë në të cilat dëshironi ta zbatoni forma zbatoni formatin tin për përqi përqindje ndje dhe zgjidh zgjidheni eni koman komandën dën . Nga lista e kategorive zgjidhni kartelat
Selektoni qelitë F1, G1 dhe H1 dhe klikoni në pullën të aleteve .
, ndërsa në dhe
E shihni se të tria qelitë bashkohen në një në të cilën titulli
në i
nga
68
.
.
Përfaqësimi me përqindje është i barazuar në qendër.
83
Suksesi mesatar
e v s ë n ë x n i i r m u N
84
I shkëlq yeshëm Sh. Mirë Mirë Mjaftueshëm Pamjaftueshëm
I panotuar
Hyrje
Windows
Ìîîduli Ì
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
5
PowerPoint Pas mbarimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri:
Startimi i i programit PowerPoint Përpunimi i prezantimit Inkuadrimi i tekstit Formatimi i tekstit Shtimi i një slajdi të ri Ndërrimi i pamjes së slajdit Ndërrimi i pamjes Ndërrimi i renditjes së slajdeve Futja e një slajdi ndërmjet slajdeve të tjera Incizimi i prezantimit Hapja e prezantimit Shtimi i mbifaqes (header) dhe nënfaqes (footer) Përgatitja për shtyp Shtypja Manipulimi me objektet Shtimi i tekstit Barazimi i hapësirës mes rreshtave Gjetja dhe zëvendësimi i gabimeve Përdorimi i shablloneve Slajdet master Formatimi i numërimeve Incizimi i prezantimit si shabllon Zgjedhja e skemës së ngjyrave Ndërrimi i ngjyrave Krijimi i skemës së ngjyrave Shtimi i prapavijës Vizatimi i objekteve Ndërrimi i pamjes së objektit Zhvendosja e objektit dhe Futja e fotografive Clip Art Futja e tabelave Futja e grafikëve Vendosja e tranzicionit në slajd Animimi i objekteve në slajde Prezantimi automatik Incizimi i prezantimit
85
H yrj e
Windows
Wo rd
Excel
Që ta shtoni një slajd, nga menyja duhet të zgjidhni ... ose ta përdorni shkurtesën shkurtesën . Kës Kështu htu përsëri paraqitet dritarja e dialogut në të cilin e zgjidhni pamjen e slajdit, varësisht nga ajo se çfarë informate duhet të paraqitni në slajdin e ri.
PowerPoint
A
Zbatimi
Shpesh ndodhë që të zgjedhni slajd me një pamje, por më vonë, gjatë përgatitjes së prezantimit të dëshironi ta ndërroni pamjen e slajdit. Këtë mund ta bëni nëse në menynë zgjidhni . Kështu përsëri paraqitet dritarja për zgjedhjen e pamjes së slajdit. Zgjidheni pamjen e re të slajdit dhe shtyp shtypeni eni pullë pullënn . Slajdin që e keni selektuar merr pamje të re.
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Nga menyja
zgjidhni
ide...ose
.
Zgjidheni pamjen e slajdit që i përgjigjet më shumë tipit të informatës që dëshironi ta paraqitni. Shtypeni pullën OK që këtë ta konfirmoni.
Zjidheni slajdin që dëshironi t'ia ndërroni pamjen. Nga menyja
zgjidhni
Zgjidheni pamjen e re të slajdit. Shtypeni pullën
që këtë ta konfirmoni.
H yrj e
88
Windows
Wo rd
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Hyrje
Windows
Word
Kur shënoni tekst në PowerPoint, ai vendohet kë kornizë me madhësinë dhe pamjen e së cilës do të mund të manipulohet. Kur të arrini me kursor deri te teksti i cili është i shënuar në kornizë, kursori i shigjetës ndryshohet me të a.q. kursor . Me ndihmën e këtij kursori mund ta selektojmë tekstin. Kur ta vëmë kursorin mbi kornizë, ai ndryshohet në kursor për selektim. Me këtë kursor mund ta selektojmë kornizën me tekst dhe ta zhvendosim në vend tjetër. Kur është e selektuar, në kornizën me tekst paraqiten tetë katrorë të bardhë. Kur ta vendosim kursorin mbi ndonjërin nga këta katrorë, me zbatimin e teknikës (drag and drop) mund ta ndrysh ndr yshojm ojmëë mad madhës hësinë inë e kor korniz nizës ës me tek tekst. st. Që t'i t'iaa hiq hiqni ni kornizës selektimin, mjafton vetëm të klikoni jashtë kornizës me tekst, në hapësirën e zbrazët.
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Ju edh edhee mun mundd të shtoni shtoni tek tekst st në ndo ndonjë njërën rën nga kor korniza nizatt e ekzistuese me tekst. Shtypeni pullën e majtë të miut derisa kursori është mbi kornizën me tekst dhe kur është me pamjen e a.q. . Shënojeni tekstin. Tekste plotësuese mund të shtoni edhe nëse në aletet e zgjedhni aletin Tani duhet ta vëmë kornizën e re me tekst në slajd në vendin ku dëshirojmë ta shënojmë tekstin. Shtypeni pullën e majtë të miut në hapësirë të zbrazët të slajdit dhe pasi ta vendosni kornizën, shënoni tekst në të.
Mund të shtoni slajde Mund të animoni slajde Mund ta animoni tranzicionin e slajdeve Mund të shtoni tingull ose fotografi Lëshoje
Kliko dhe tërhiqe
Lëshoje
Kliko dhe tërhiqe
Shtypeni pullën e majtë të miut duke e mbajtur kursorin mbi kornizën me tekst. Shënojeni tekstin. Zgjidhni
nga aletet
Shtypeni pullën e majtë të miut aty ku dëshironi ta vendosni kornizën e re me tekst. Shënojeni tekstin. Lëshoje
Kliko dhe tërhiqe
Vendojeni kursorin në pjesën e brendshme të kornizës me tekst derisa të paraqitet i a.q. kursor . Shtypeni Shtype ni pul pullën lën e maj majtë të të miut dhe tërhiqe tërhiqeni ni që ta selektoni tekstin. Vëreni miun mbi këndin e kornizës me tekst dhe shtypeni pullën e majtë që ta selektoni kornizën. Duke e mbajtur pullën e shtypur, lëvizeni miun që ta vendosni kornizën me tekst. Vëreni miun mbi njërin nga katrorët e bardhë të cilët paraqiten në këndin e kornizës, shtypeni dhe tërhiqeni brenda ose jashtë që ta zvogëloni ose ta zmadhoni kornizën Zhvendoseni miun jashtë kornizës me tekst, diku në
sipërfaqe të zbrazët dhe shtypeni pullën e majtë. Kornizës i hiqet selektimi.
93
H yrj e
Windows
Wo rd
Shtypeni slajdin me pullën e djathtë të miut dhe zgjidhni . Nga kartela zgjidheni ndonjë ngjyrë dhe shtypeni pullën . Nga paletat ose zgjidheni ngjyrën. Shtypni që ta pranoni ngjyrën. Shtypeni që ta shtoni skemën e re të ngjyrave në listë. Që ta aplikoni skemën e re të ngjyrave, shtypni . Që ta fshini, zgjidhni .
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Nëse do Nëse doni ni,, mu mund nd të kr krijijon onii ed edhe he pr prap apav avijijëë që do të je jetë të njëngjyrëshe, derdhje e disa ngjyrave ose ndonjë larë tjetër, porr gj po gjit itha hash shtu tu mu mund nd të sh shto toni ni ed edhe he nd ndon onjë jë fo foto togr graf afii si prapavijë. Nga menyja zgjidhni . Nga lista rënëse zgjidheni ndonjë ngjyrë nga ngjyrat e dhëna si ngjyrë të prapavijës. Nëse dëshironi më shumë ngjyra, zgjidhni ... Nës Nësee dës dëshir hironi oni ta apl aplikon ikonii ndonjë përzierje të ngjyrave, teksturë ose fotografi si prapavijë të slajdit, zgjidhni ...
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë
Klikim i majtë Klikim i majtë
Klikim i majtë
Me pullën e djathtë të miut shtypeni slajdin dhe zgjidhni Nga menyja Nga kartela ta ndryshoni.
zgjidheni ndonjë ngjyrë që dëshironi
Zgjidhni Zgjidheni ngjyrën e re nga paletat Shtypni
që ta pranoni ngjyrën e re.
Shtypeni e re të ngjyrave në listë. Shtypni
ose
që ta shtoni skemën
që ta aplikoni skemën e re të
ngjyrave. Shtypeni
që ta fshini.
zgjidhni
Zgjidheni ndonjë ngjyrë që ta plotësoni prapavijën me të. Zgjidhni është në paletë.
që ta zgjidhni ndonjë ngjyrë që nuk
Zgjidhni ... që të aplikoni ndonjë përzierje të ngjyrave, teksturë ose fotografi...
H yrj e
98
Windows
Wo rd
Excel
PowerPoint
Zbatimi
KOMPJUTERI qershor 2005
HARDUERI
SOFTUERI
Njësia qendrore (shtëpiza, pllaka amë, procesori, memoria)
Procesori është çipi kryesor i secilit kompjuter dhe sipas tij shpesh e quajmë edhe tërë kompjuterin.
Njësitë hyrëse (tastiera, miu, mikrofoni)
Njësitë dalëse (ekrani, shtypësi, zmadhuesi)
Njësitë hyrëse-dalëse
Njësia e disketës floppy disk Hard disk
Përpunoi Emri dhe mbiemri
105 10 5
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Ìî duli 6
Pas përfundimit të këtij moduli, do t'i përvetësoni këto dituri:
Klasa me një kompjuter Klasa me dy kompjuterë Klasa me më shumë se dy kompjuterë Kabineti për kompjuterë Laboratori mobil pa tel
Për çka mund ta përdorni programin Word? Për çka mund ta përdorni programin Excel? Për çka mund ta përdorni programin PowerPoint?
•
H yrj e
Windows
Wo rd
Në kapitujt e mëparshëm mësuat se çka janë kompjuterët dhe si të shkruani, të rregulloni dhe të shtypni ndonjë tekst me ndihmën e tyre, si të bëni llogari të caktuara matematikores dhe si ta përgatitni prezantimin tuaj. Gjithashtu, ju patët mundësi ta shihni edhe ndikimin e teknologjisë mbi jetën e përditshme të njerëzve. Sot kompjuterët janë pjesë përbërëse e jetës sonë dhe u ndihmojnë njerëzve njerëzve në kryer kryerjen jen e aktiviteteve të përditshme duke e rritur kështu efikasitetin dhe efektivite efekt ivitetin. tin. Për arsi arsimtarë mtarët, t, mes tjera tjerash, sh, kompj kompjuter uterët ët janë mjete të fuqishme për implementimi implementiminn e strat strategjive egjive të reja të përkryera në procesin e përcjelljes së diturisë. Në këtë kapitull të fundit do të shihni se si mund dhe si duhet të zbatohet kjo teknologji në praktikë. ështëë kombi ësht kombinim nim i teknologjisë (harduer+softver) së bashku në një temë të caktuar ose lëndë si pjesë e një plani dhe programi mësimor me qëllim që të rritet cilësia e procesit të mësimit. Që të arrihet arri het sukses në proc procesin esin e këtij integrimi, integrimi, duhet të manipulohet bukur mirë me këtë teknologji. Stërvitja e përgjithshme formale dhe ushtrimet praktike janë imperativ për zbatimin e suksesshëm praktik të teknologjisë në mësim.
Excel
PowerPoint
Punë tjetër e rëndësishme është përgatitja e klasës. Mënyra se si do të integrohet teknologjia në mësim më së shumti varet nga ajo se sa kompjuterë i ka shkolla në disponim, gjegjësisht sa kompjuterë ka në klasë. Pavarësisht nga ajo se a ka shkolla 1, 2 ose 30 kompjuterë, duhet të planifikohet hollësisht si dhe kur do të përdoren.
Në klasat me nga një kompjuter, arsimtarët duhet të planifikojnë mirë se si ta arrijnë efektin maksimal me pajisjen të cilën e disponojnë. Në raste të këtilla, ai kompjuter më së miri mund të përdoret për qëllime prezantuese. Më mirë bëhet nëse është e mundur që ai kompjuter të lidhet me televizor më të madh. Lidhja e kompjuterit me televizor bëhet me ndihmën e një lloji të posaçëm posa çëm të karte kartelave lave të cilat cilat nuk janë tepër të shtre shtrenjta njta (në kompjuterët më të rinj ato janë pjesë standarde, d.m.th nuk ka nevojë asgjë të blihet veçmas). Variant tjetër është shfryt shf rytëzi ëzimi mi i vid videoeo-pro projek jektor torit. it. Vid Videoeo-pro projek jektor torii ka pje pjesë së lidhëse standarde me të cilat bëhet lidhja e kompjuterit dhe e cila mundëson paraqitje të formatit më të madh të fotografisë (në mur ose në pëlhurë projektuese).
Kur është fjala për teknologjinë teknologjinë në mës mësim, im, duhet të mbahet llogari për një gjë shumë të rëndësishme - plani dhe programi mësimor nuk duhet të varet nga teknologjia. Thënë më saktë, teknologjia tekno logjia e zgjedhu zgjedhurr duhet të varet nga plani dhe progr programi ami mësimor (ose për shembull, nga tema e zgjedhur). D.m.th arsimtarët duhet të kujdesen që në mënyrë sa më të qëlluar ta përdorin teknologjinë që ajo të jetë në funksion të realizimit të qëllimeve të programit mësimor. Arsimtari duhet me vëmendje ta planifikojë përdorimin dhe integrimin e teknologjisë në mësim. Shpeshherë ky aktivitet merr kohë. Për fat të mirë, të njëjtën punë çdo ditë e bëjnë edhe ed he sh shum umëë ar arsi simt mtar arëë të ci cilë lëtt në mën mënyr yrëë jo jove vetj tjak akee e këmb kë mbej ejnë në pë përv rvoj ojën ën e ty tyre re me ko kole legë gëtt e ty tyre re.. Në in inte tern rnet et ekzistojnë ekzis tojnë më shume veb-faqe veb-faqe dhe foru forume me në të cilat arsimtarët i shkëmbejnë idetë, përvojat dhe planet e tyre për mbajtj mba jtjen en e orë orës, s, gjë që par paraqe aqett mën mënyrë yrë të mir mirëë për përgatitj përg atitjen en e një ore interesante. interesante. Njëra nga punët më të rëndësishme të kësaj faze është se kush duhet të vendosë se cila teknologji është më e qëlluar për përdorim dhe ku është vendi më i qëlluar për përdorimin e tyre me qëllim të realizimit të qëllimeve mësimore.
Ashtu si në rastin e mëparshëm, ashtu edhe këtu, arsimtarët duhet të zhvillojnë strategji se si do ta bëjnë shfrytëzimin e tyre. Njëri nga skenarët e mundur është që njëri kompjuter të përdoret për kërkim të informatave në internet, për pranim dhe dërgim të postës elektronike, si dhe për përpunim të prezan pre zantim timeve eve,, ndë ndërsa rsa kom kompju pjuter terin in tje tjetër tër duh duhet et ta për përdor dorin in nxënësit për shënime dhe përgatitje të detyrave të ndryshme.
H yrj e
108 10 8
Windows
Wo rd
Excel
PowerPoint
Hyrje
Windows
Word
Përdorimi i kabinetit të kompjuterëve në të cilin ka kompjuterë të mjaftueshëm për secilin nxënës (ose së paku një kompjuterë për dy nxënës) u mundëson arsimtarëve gjëra të cilat nuk mund të paramendohen në rastet e përmendura më lart. Përparësia kryesore është se tani të gjithë nxënësit kanë mundësi të puno- jnë praktikisht me kompjuterë. Njëkohësisht kjo është mënyra më efikase që të përvetësohen shkathtësitë e përshkruara në këtë doracak, madje edhe më tepër se kjo. Megjithatë edhe në këtë rast, ashtu si edhe në rastet e kaluara, duhet të planifikohet se si të shfrytëzohet koha në mënyrë efektive. Kompjuterët në kabinetin e kompjuterëve zakonisht janë të lidhur mes tyre në rrjet kompjuterik që u mundëson nxënësve qas-je të njëkohshme në internet - mundësi që secili prej tyre të shty-pë në një printer (të rrjetit), mundësi për qasje në ndonjë softuer të caktuar i cili p.sh. është i instaluar vetëm në një
Excel
PowerPoint
paraqet kombinim të tekstit, fotografive digjitale, zërit,, anim zërit animimeve imeve kompj kompjuteri uterike ke dhe video klipe klipeve, ve, ndërsa përdoret për gjëra të ndryshme, duke filluar që nga krijimi i prezantimeve, në edukim për krijimin e publikimeve digj di gjit ital ale, e, si simu mulilime meve ve,, info in fo-k -kio iosq sqev evee etj. et j. Mate Ma teri rial alet et multimedi mult imediale ale më se shpes shpeshti hti dist distribuo ribuohen hen në CD disk si medium ose përmes internetit. Disqet edukative multimediale mund ta ngrenë shumë cilësinë e më mësi simi mit, t, se seps psee sh shum umëë le leht htëë e të tërh rheq eqin in vë vëme mend ndje jenn e nxënësve për shkak numrit të madh të madh (pasurisë) së fotografive dhe tingujve që e bëjnë mësimin më zbavitës dhe me ve vetë të kë këtë të mu mund ndës ësoj ojnë në që nx nxën ënës ësit it më le leht htëë t' t'ii përvetësoj përve tësojnë në përm përmbajtje bajtjett mësi mësimore. more. Ekziston një numër i madh i titujve multimedial të natyrës edukative të cilat janë zgjidhje e përkryer për pasurimin e mësimit. Për fat të keq, pothuajse të gjithë titujt janë në gjuhën angleze, ndërsa në gjuhën maqedonase dhe shqipe pothuajse nuk ekzistojnë fare.
Në modulet e kaluara patët mundësi të njoftoheni me mjetet që do t'ju ndihmojnë që praktikisht ta zbatoni teknologjinë e mësimi mës imit. t. Në vaz vazhdi hdim m vij vijojn ojnëë she shembu mbujj se si të zba zbatoh tohet et në praktikë ajo që është mësuar.
Teknologjia e sotme kompjuterike mundëson që kompjuterët të lidhen me rrjet kompjuterik edhe pa përdorim klasik të kabl ka bllo love ve të rr rrje jeti tit. t. Nj Njër ëraa ng ngaa mu mund ndës ësit itëë që i of ofro ronn kj kjoo tekn te knol olog ogjiji ës ësht htëë ed edhe he i a. a.q. q. La Labor borat ator or mo mobi bill pa te tel. l. Nj Njëë labor la borat ator or i ti tillllëë ës ësht htëë pa para raqi qitu turr në fo foto togr graf afi. i. Za Zako koni nish sht, t, laboratori mobil pa tel përbëhet nga një qerre në të cilën është vendosur lap-topi (kompjuteri portabël) dhe televizori. Lap-topi është i pajisur me kartelë të rrjetit pa tel e cila mundëson që lap-topi të bëhet pjesë përbërëse e rrjetit kompjuterik të shkollës (në rast se shkolla e ka atë). Siç e pamë këtu, nëse një kompjuter është pjesë e rrjetit, atëherë ai mund të ketë qasje në internet, si dhe mundësi që prej tij të ketë qasje në përmba për mbajtj jtjee të cil cilat at gje gjende ndenn në kom kompju pjuter ter tje tjetër tër (po ash ashtu tu pjesë të rrjetit të shkollës) i cili gjendet gjendet në lokacion tjetër në shkollë. Kabllot e vetme që nevojiten në këtë rast janë kabllot e rrymës. Në Në këtë mënyrë, në vend që nxënësit të shkojnë në ndonjë vend në të cilin gjendet pajisje e stacionuar fikse kompjuterike, vetë klasa “mobile” vjen tek ata. Shfrytëzimi i laboratorit të këtillë mobil mundëson që pajisjet të përdoren në mënyrë sa më efikase.
Me ndihmën e programit Word më lehtë mund të bëni: 1. Përgatitje ditore të orës mësimore, 2. Përgatitje të testeve dhe detyrave detyrave kontrolluese, 3. Listë pune për nxënësit për realizimin e përmbajtjeve të ndryshme mësimore, 4. Orar të mësimit, 5. Informim të prindërve për suksesin e nxënësve, 6. Shabllon për notat e nxënësit, 7. Diplomë për projekt / detyrë të përfunduar me sukses.
Me ndihmën e programit Excel më lehtë mund të bëni: 1. Për notim automatik të nxënësve 2. Për llogaritje automatike të mesatares së nxënësit 3. Për llogaritje automatike të mesatares së paraleles 4. Krahasim të rezultateve me: periudhë / paralele / arsimtar / shkollë tjetër 5. Paraqitje grafike të rezultateve të paraleles/shkollës
Përgjigjja është e shkurtër dhe e thjeshtë me ndihmën e programit shumë lehtë mund të bëni prezantim për secilën lëndë të programit mësimor. Siç mundët të shihni, në kuadër të një prezantimi shumë lehtë mund të futen lloje të ndryshme ndrys hme të eleme elementeve nteve mult multimed imediale: iale: fotog fotografi rafi,, zë, anim animim im dhe mat materi erial al të inc incizu izuar ar me vid videoeo-kam kamerë erë.. Ndo Ndonës nësee vet vetëë
programi ofron koleksion të pasur të fotografive dhe ilustrimeve, ato nuk do të jenë të mjaftueshme nëse dëshironi të bëni prezantim në të cilin duhet të futen fotografi autentike. Për këtë
109
•
H yrj e
Windows
Wo rd
qëllim duhet të keni qasje në internet aty do të gjeni gjithçka. Nëse dëshironi të bëni prezantim i cili do të përmbaje fotografi të shkollës suaj ose të nxënësve tuaj, atëherë patjetër duhet të keni fotoaparat digjital. Për llojet e tjera të dokumenteve do t'ju nevojiten mikrofon (ose pajise alternative për incizim dhe/ose riprodhim të zërit) dhe video-kamerë. Gjenerata më e re e kompjuterëve dhe video-kamerave digjitale mund që atë që incizohet menjëherë ta transferojë në kompjuter në formë elektronike pa përdorë pajise plotësuese të shtrenjtë.
Përfundimi i kësaj stërvitje nuk dot thotë edhe fund i mësimit. Ky është hapi i parë dhe (për shumë arsimtarë) hapi më i rëndësishëm. Pastaj gjithçka shkon më lehtë. Kur të tejkalohet frika fillestare nga e panjohura, secili hap vijues do të jetë shumë më i lehtë. Ja disa ide se çka do të mund të ishte hapi vijues. Hapi tjetër vijues është përvetësimi i diturive nga sfera e komunikimeve të internetit. Ashtu siç u kuptua deri tani, intern int erneti eti ësh është të një hap hapësi ësirë rë e gje gjerë rë me inf inform ormata ata.. Që të përdoret përd oret poten potenciali ciali i inter internetit netit,, duhet përve përvetësoh tësohen en njohur njohurii ngaa sf ng sfer eraa e ko komu muni niki kimi mitt el elek ektr tron onik ik (p (për ërdo dori rimi mi i po post stës ës elektronike, video- konferenca, internet-telefonia etj.), mënyra të kërkimit (dhe gjetjes) të informatave të çmuara dhe marrja e tyre.
Pasi të gjenden informatat e dëshiruara në internet, ato para se të përdoren, paraprakisht duhet të përpunohen dhe t'u përshtaten nevojave. Kjo nënkupton posedim të diturive nga sfera e grafikës kompjuterike dhe multimedias. Kjo nuk do të thotë se çdoherë duhet të përdoren programe të shtrenjta të cilat cil at për përdor doren en për qël qëllim limee pro profes fesion ionale ale.. Ekz Ekzist istojn ojnëë shu shumë më programe të cilat jepen falas me sistemin operativ ose me pakot e programeve në Microsoft Office. Në internet mund të gjenden një numër i madh i programeve falas me të cilat mund të përpunohen të gjitha materialet (fotografitë, zëri, video-klipet) e nevojshme për përgatitjen e një orë interesante multimediale.
Excel
PowerPoint
Më rënien e çmimeve të kompjuterëve, në të ardhmen e afërt mund të pritet rritja e numrit të kompjuterëve nëpër shkollat fillore dhe, kuptohet, krijimi i rrjeteve kompjuterike shkollore gjithn gji thnjë jë më të ndë ndërli rlikua kuara. ra. Duk Dukee pas pasur ur par parasy asysh sh se për funksionimin e tyre nevojitet mirëmbajtje, për shumë arsimtarë do të jetë sfidë e madhe përvetësimi i diturive të avancuara nga sfera e administratës së rrjetit kompjuterik të shkollës. Rrjeti kompjute Rrjeti kompjuterik rik i shk shkoll ollës ës ësh është të gjë gjëja ja e vet vetme me të cil cilës ës i nevojitet mirëmbajtje dhe kujdes. Edhe më të rëndësishëm janë njerëzit konsumatorët e asaj pajisjeje! Në bazë të gjurmi gju rmimev mevee të bër bëraa der derii tan tani,i, ekz ekzist iston on mun munges gesëë e këty këtyre re kuadrove specialistë për mbështetjen e konsumatorëve të aplikacioneve të desktopit (Windows, Office, Internet). Në fakt, shikuar shiku ar nga aspekti stat statistik istikor, or, më së shumt shumtii prob probleme leme paraqiten për shkak të gabimeve të njeriut ose të mosnjohjes së punës nga ai. Meqen Meqenëse ëse përdorimi përdorimi i shër shërbimev bimevee të kompanive kompa nive komerciale komerciale është shumë i shtr shtrenjtë, enjtë, praktika e zakonshme e shumë shkollave është shkollim i një pjese të arsimtarëve pikërisht për këtë lloj të aktiviteteve.
H yrj e
Windows
Wo rd
Përvetësimi i Windows-it, Word-it, Excel-it dhe PowerPoint-it është fillim i shkëlqyeshëm dhe për shumë arsimtarë do të thotë mundësi që nga njëra anë ta lehtësojnë atë pjesë të punës të cilën deri atëherë është dashur ta bëjnë me dorë, ndërsa nga ana tjetër do t'ju ndihmojë që orët t'i bëjnë më interesante dhe t'i motivojnë nxënësit të jenë më aktiv në mësim.
Mirupafshim ardhshme?
deri
në
stërvitjen
e
Excel
PowerPoint
