MIKROBIOLOGI AIR IL-2203 MODUL AKTIVITAS BIOKIMIA MIKROORGANISME Percobaan 18
Perco ercob baan aan 1! O"&$a&$
A"#$% "#$%$# $#a& a& En' En'$( $( In#r In#ra& a&e) e)*) *)er er U+$ U+$ ,er ,er( (en#a en#a&$ &$ an an
Percobaan 20
Percobaan 21
Na(a.NIM
Pan+$ Ar/a Ar/a * *a.114014 Lar$ Na#a&$a S5 .11401 Kan$a Sa)(aa.11016
Ke)o(7o"
Tana) Tana) Pra"#$"*(
26 O"#ober 201
Tana na)) Pen Pen*( *(7* 7*)a )an n La7 La7or oran an
3 No%e No%e(b (ber er 201 201
P9 Mo*)
A(a M*)/a&$r
A&$en
,$#r$ana:a#$ La*ren#$a M*#$ara S$#$ N*r;an$&a R5 R5
Ana)$&
D$$# Tr$ar#o(o
Te"n$&$
Ba7a" O)e
REKAASA IN,RASTRUKTUR LINGKUNGAN ,AKULTAS TEKNIS SIPIL DAN LINGKUNGAN INSTITUT TEKNOLOGI BANDUNG 201
AKTIVITAS AKTIVITAS ENZIM INTRASELULER : UJI FERMENTASI FERMENTASI DAN OKSIDASI
A. UJI FERMENT FERMENTASI ASI KARBOHIDRA KARBOHIDRAT T
I I I5
I5
TU9UAN 15 Me(aa($ Me(aa($ $n$"a&$ $n$"a&$ #er+a$n/a #er+a$n/a 7ro&e&
II 5
PRINSIP T*+*an *#a(a "a#abo)$&(e aa)a (ena&$)"an ener$= /an $7er)*"an *n#*" b$o&$n#e&$& an 7er#*(b*an5 Ba"#er$ (ena7a#"an ener$ (e)a)*$ *a +a)*r (e#abo)$" /a$#* re&7$ra&$ an
TEORI DASAR ,er(en#a&$ (er*7a"an &a)a &a#* a"#$%$#a& b$o"$($a /an $)a"*"an o)e ($"roba5 ,er(en#a&$ aa)a 7ro&e& 7en*naan &en/a:a (a"ro(o)e"*) oran$" (en+a$ &en/a:a /an )eb$ &eerana o)e a"#$%$#a& ($"roba 7aa "on$&$ anaerob5 ,er(en#a&$ a7a# (ena&$)"an berbaa$ &en/a:a a"$r= con#on/a con#on/a
Pe)c'ar= 2008?5 Seba$an be&ar ($"rooran$&(e (e(7ero)e ener$ ar$ &*bra# ber*7a "arbo "arbo$r $ra# a# /an /an &e)an+* &e)an+*#n/ #n/aa $ &e7er#$ a&a( )a"#a#= (era >(era
>$n$"a#or (era $n$"a#or b$r* bro(#$(o)? &er#a *n#*" 7e(ben#*"an a&= /a$#* enan #er)$a#n/a *ara $ a)a( #ab*n 7era$an.#ab*n *ra(?5 9en$& "arbo$ra# /an $*na"an 7aa *+$ Vo)" an ee)er= 1!!3?5 ,er(en#a&$ a)"oo) #er+a$ 7aa bebera7a ($"rooran$&(e &e7er#$ +a(*r >ra$?= $(ana #aa7an )$"o)$&$& &a(a enan /an #er+a$ 7aa re&7$ra&$ aerob5 Se#e)a #erben#*" a&a( 7$r*%a#>a&$) a"$r )$"o)$&$&?= a&a( 7$r*%a# (en (ena)a a)a($ ($ e"a e"arb rbo" o"&$) &$)a&$ a&$ >&eb* >&eb*a a (o)e (o)e"* "*)) @O2 @O2 $"e $"e)* )*ar ar"a "an? n? an an $"a#a)$&$& o)e en'$( a)coo) e$ro ena&e (en+a$ e#ano) a#a* a)"oo) an #er+a$ eraa&$ (o)e"*) NAD (en+a$ NADC &er#a (e(beba&"an ener$."a)or5 Pro&e& $n$ $"a#a"an &ebaa$7e(boro&an "arena &eba$an be&ar ener$ /an #er"an*n a)a( (o)e"*) )*"o&a (a&$ #er&$(7an $ a)a( a)"oo)5 a)"oo)5 I#*)a &ebabn/a= a)"oo).e#an a)"oo).e#ano) o) a7a#$*n a7a#$*na"an a"an &ebaa$ &ebaa$ baan ba"ar5 ,er(en#a&$ a)coo) 7aa ($"rooran$&(e (er*7a"an 7ro&e& /an berbaa/a b$)a "on&en#ra&$ e#ano)n/a #$n$5 Secara &eerana= rea"&$ +* >+*a (an (an*&$a *&$a?? #er*#a(a7aa&e #er*#a(a7aa&e)-&e)o# )-&e)o#o# o# /an be"er+a"era& = ener$ ener$ /an #er&e$a #$a")a #$a")a &e$(ban enan "ece7a#an 7e(anrea"&$ >rea"&$ /an /an (e(b (e(b*#* *#*" "an an o"&$ o"&$en en?5 ?5 Pro& Pro&e& e& &ec >&ecar araa anae anaero rob? b? an an $"a $"a#a #a)$ )$&$ &$&& o)e o)e en'$ en'$( ( a&a( a&a( )a"# )a"#a# a# e$roena&e an $re*"&$ o)e NAD *n#*" (ena&$)"an ener/ an
a&a( )a"#a#5 Secara &eerana rea"&$ ,ar$a'= 1!!2? Bac$ Bac$))* ))*&& &*b# &*b#$) $))$& )$& +$"a +$"a $$n $$no" o"*) *)a& a&$$ a)a( a)a( (e$ (e$*( *( )*" )*"o& o&aa /a$#* /a$#* +$"a +$"a $$no"*)a&$ a)a( (e$*( )*"o&a an &*"ro&a a7a# (e(ben#*" a&= 7aa (e$*( )a"#o&a #$a" a7a# (ena&$)"an a&a( (a*7*n (a*7*n a&5 Bac$))*& &*b#$))$& #$a" a7a# (e(ben#*" $no) 7aa (e$*( #r$7#oBree&= 1!?5 IV5
ALAT DAN BAAN A)a# 16 #ab*n rea"&$ ber$&$ - Ka)* )a"#o&a - Ka)* ) )*"o&a - Ka)* (ann$#o) - Ka)* &*"ro&a D$)en"a7$ #ab*n *ra(5 P$7e# #e#e& Pe(ba"ar b*n&en
V5
Baan K*)#*r ba"#er$ ber*(*r 24-48 +a( - E. coli - Bacillus - A - B
ASIL PENGAMATAN Tabe) Tabe) 1 a&$) Pena(a#an U+$ ,er(en#a&$ No 5 1
a&$) Pena(a#an
Ga(bar 15 Bacillus 15 Bacillus C C "a)* )a"#o&a 2
Ke#eranan Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* )a"#o&a Ba"#er$ Bacillus Ba"#er$ Bacillus D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"# Kara"#er$& er$$" #$" "a)* "a)* ber*ba ber*ba :arna (en+a$ "*n$n= na(*n (a&$ (a&$ #er&$ #er&$&a &a &e$ &e$"$ "$## :arn :arnaa *n* 7aa 7er(*"aan5 Tera7a# *ara a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
Me$a Ka)* (ann$#o) Ba"#er$ Bacillus Ba"#er$ Bacillus D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"# Kara"#er$& er$$" #$" "a)* "a)* ber*ba ber*ba :arna (en+a$ "*n$n &e7en* &e7en*n/ n/a5 a5 Tera7 era7a# a# *ara *ara a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
Ga(bar35 Bacillus Ga(bar35 Bacillus C "a)* &*"ro&a 4
Ga(bar 45 Bacillus 45 Bacillus C "a)* )*"o&a
Ga(bar 5 A C "a)* )a"#o&a
Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* &*"ro&a Ba"#er$ Bacillus Ba"#er$ Bacillus D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara Kara" "#er$ #er$ $" $" #$ #$a" #er+ #er+a a$$ 7er*baan :arna 7aa "a)* an an #er #era7 a7a# a# &e$ &e$"$ "$## *ar *araa 7aa #ab*n *ra(5 S*(ber
Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* )*"o&a Ba"#er$ Bacillus Ba"#er$ Bacillus D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"# Kara"#er$& er$$" #$" "a)* "a)* ber*ba ber*ba :arna (en+a$ "*n$n &e7en*n/a5 &e7en*n/a5 Tera7a# Tera7a# &e$"$# &e$"$# *ara a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* &*"ro&a Ba"#er$ A D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"#er$$" #er+a$ 7er*baan :arna 7aa "a)* (en+a$ (en+a$ "*n$n "*n$n &e7en*n/a= &e7en*n/a= na(*n :arnan/a )eb$ e)a7 $ban$n $ban$n enan enan 7er*baan 7er*baan :arna :arna )a$n5 )a$n5 Tera7 era7a# a# &e$"$ &e$"$##
6
Ga(bar 65 A C "a)* (ann$#o)
Ga(bar 5 A C "a)* &*"ro&a 8
Ga(bar 85 A C "a)* )*"o&a !
*ara a)a( #ab*n *ra( S*(ber
a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
Ga(bar !5 E. !5 E. Coli C "a)* )a"#o&a 10
Ga(bar 105 E.coli 105 E.coli + "a)* (ann$#o) 11
Ga(bar 115 E.coli 115 E.coli C "a)* &*"ro&a 12
Ga(bar 125 E.coli 125 E.coli + "a)* )*"o&a
Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* (ann$#o) Ba"#er$ E.coli Ba"#er$ E.coli D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"# Kara"#er$& er$$" #$" "a)* "a)* ber*ba ber*ba :arna (en+a$ "*n$n &e7en* &e7en*n/ n/a5 a5 Tera7 era7a# a# *ara *ara a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
13
Ga(bar 135 B C "a)* )a"#o&a 14
Ga(bar 145 B C "a)* (ann$#o) 1
Ga(bar 15 B C "a)* &*"ro&a 16
Ga(bar 165 B C "a)* )*"o&a
Tana) 7ena(a#an 28 O"#ober 201 Me$a Ka)* )a"#o&a Ba"#er$ B D*ra&$ In"*ba&$ 48 +a( Kara"# Kara"#er$& er$$" #$" "a)* "a)* ber*ba ber*ba :arna (en+a$ "*n$n &e7en* &e7en*n/ n/a5 a5 Tera7 era7a# a# *ara *ara a)a( #ab*n *ra(5 S*(ber
V I5
ANALISIS Lan Lan"a "a 7er# 7er#a( a(aa /an /an $)a $)a"* "*"a "an n 7aa 7aa 7erc 7ercob obaa aan n $n$ $n$ aa) aa)a a (en$n (en$no"* o"*)a&$ )a&$ "*)#*r "*)#*r ba"#er$ ba"#er$ 7aa 7aa (e$a (e$a /an /an #e)a #e)a $&e$ $&e$a"a a"an5 n5 Ino"*)a&$ $)a"*"an &ecara a&e7#$" enan (en*na"an 7$7e# er$)5 Se#$a7 Se#$a7 (e$a (e$a $$no" $$no"*)a& *)a&$"a $"an n &eban/ &eban/a" a" 1() "*)#*r "*)#*r ca$r5 ca$r5 Ino"*) Ino"*)a&$ a&$ $)a"* $)a"*"an "an &ecara &ecara a&e7#$" a&e7#$" aar aar 7ena( 7ena(a#an a#an #$a" #$a" #er7en #er7enar* ar* o)e o)e
Me$*(
arna arna a:a) a"$r Bacillu La"#o&a ca$r Mera S*"ro&a $+a* K*n$n s #*a subtilus 7aa# G)*"o&a ca$r Mera K*n$n >S*(ber Bere/F& Man*a) De#er($na#$on e$#$on ?
A &a (
Ga&
C
C
Rea"& $ C
C C C o< Bac#er$o)o/= &e%en#
Dar$ Ga(bar 1= #er)$a# ba:a #er+a$ 7er*baan :arna 7aa "a)* )a"#o&a= &er#a #erben#*"n/a a& /an #er#an"a7 a)a( #ab*n *ra(= *a a) $n$ (en+a$ (en+a$ $n$"a&$ $n$"a&$ rea"&$ 7o&$#$< 7o&$#$< 7ro&e&
"on#a( "on#a($na& $na&$$ ar$ ar$ ba"#er$ ba"#er$ )a$n )a$n /an /an (a(7* (a(7* (e)a"* (e)a"*"an "an
Ga(bar 15 Ka)* La"#o&a Ga(b Ga(bar ar $ a#a& a#a& ber#* ber#*r* r*#-# #-#*r *r*# *# ar$ ar$ "$r$ "$r$ "e "ana "anan n aa)a aa)a ba"# ba"#er er$$ Bacillus= Bacillus= E.coli= E.coli= A= an B enan enan (e$*( (e$*( "a)* )a"#o&a5 )a"#o&a5 La"#o& La"#o&aa aa)a "arbo$ra# "arbo$ra# $&a"ar$a /an #er$r$ ar$ a)a"#o&a a)a"#o&a an )*"o&a= &e$na &ebe)*( (a&*" 7ro&e&
)a$n 7er*baan :arna an #erben#*"n/a a& (en$n$"a&$"an rea"&$ 7o&$#$< ar$
Ga(bar 185 Ka)* Mann$#o) Ga(bar $ a#a& aa)a a(bar "a)* (ann$#o) /an #e)a $$no"*)a&$ o)e "*)#*r ba"#er$ enan *r*#an ba"#er$ ar$ "$r$ "e "anan Bacillus, E.coli= E.coli= A= an B= &er#a #e)a $$n"*ba&$ &e)a(a 48 +a(5 Men*r*# Vo)" an ee)er= (ann$#o) aa)a $&a"ar$a /an #er$r$ a#a& (ano&a an a)a"#o&a5 Mano&a an a)a"#o&a 7er)* (ena)a($ rea"&$ e7$(er$&a&$ *n#*" $#ran&
Ga(bar 1!5 Ka)* S*"ro&a
Ga(bar $ a#a& aa)a a(bar "a)* &*"ro&a /an #e)a $$no"*)a&$ o)e "*)#*r ba"#er$ enan *r*#an ba"#er$ ar$ "$r$ "e "anan Bacillus, E.coli= E.coli= A= an B= &er#a #e)a $$n"*ba&$ &e)a(a 48 +a(5 S*"ro&a aa)a $&a"ar$a $&a"ar$a /an a7a# $7eca (en+a$ 2 (ono&a"ar$ (ono&a"ar$aa /a$#*
Ga(bar 205 Ka)* G)*"o&a Ga(bar $ a#a& aa)a a(bar "a)* )*"o&a /an #e)a $$no"*)a&$ o)e "*)#*r ba"#er$ enan *r*#an ba"#er$ ar$ "$r$ "e "anan Bacillus, E.coli= E.coli= A= an an B= &er#a &er#a #e)a #e)a $$n $$n"* "*ba ba&$ &$ &e)a( &e)a(aa 48 +a(5 +a(5 G)*" G)*"o& o&aa (er*7a (er*7a"an "an (ono&a (ono&a"ar "ar$a $a /an /an b$&a b$&a )an&*n )an&*n (a&*" (a&*" a)a( a)a( 7ro&e& 7ro&e& ber*ba :arna? an #erben#*" a& >a)a( #ab*n *ra(? a#a* an/a #erben#*" a&a( >ber*ba :arna?5 Dar$ &e(*a a&$) 7ercobaan= #era7a# 2 +en$& 7er*baan :arna= /a$#* 7er*baan :arna &e(7*rna &er#a #$a" &e(7*rna5 Paa 7er*baan :arna &e(7*rna= "a)* (ena)a($ 7er*baan :arna &ecara (era#a5
Per*baan :arna /an (era#a $n$ (en$n$"a&$"an 7ro&e&
KESIMPULAN 15 Denan Denan $"e#a* $"e#a*$$ *a 7er&a(aan 7er&a(aan "$($a "$($a rea"&$ rea"&$
La"#o&a C C
9en$& Ka)* Mann$#o) S*"ro&a C C C C
G)*"o&a C C
A B
C C
C C
C -
C C
35 Den Denan an (e)$ (e)$a a## +en$ +en$&& rea" rea"&$ &$ /an an #er+ #er+a a$$ 7aa 7aa "a) "a)* * )a"# )a"#o& o&aa an an &*"ro&a &*"ro&a a7a# $&$(7*)"an $&$(7*)"an ba:a ba"#er$ Bacillus, E.coli= E.coli= ba"#er$ A an B a7a# (ena&$)"an en'$( )a"#a&e *n#*" (en$ro)$&a )a"#o&a (en+ (en+a a$$ )*" )*"o& o&aa an an a)a a)a"# "#o&a o&a55 Se)a$ Se)a$n n ba"# ba"#er$ er$ B= /a$#* /a$#* ba"# ba"#er$ er$ Bacillus, E.coli= E.coli= an ba"#er$ A a7a# (ena&$)"an en'$( &*"ra&e /an $*na"an *n#*" (e(eca &*"ro&a (en+a$ )*"o&a an
VIII VIII55
DA,T DA,TA AR PUST PUSTA AKA Bree= R5S= E5G5D5= M*rra/= U5R5= S($#= 1!= Bere/F& Man*a) De#er($na#$on o< Bac#er$o)o/= Bac#er $o)o/= &e%en# e$#$on= Te $)$a(& $)$a(& an $)"$n& @o(7an/= USA5I Ra$)"$n = A)eaner5 200145 Colonization Processes and Defenses5 Defenses 5 Ne: or" Ta/)or H ,ranc$& Gro*7= LL@5 ,ar$a'= Sr$"an$5Ana)$&$& M$"rob$o)o$ Panan5 9a"ar#a PT Ra+a Gar<$noPer&aa= 1!!25
Pelczar. M.J dan Chan, E.C.S. 1988. Dasar-dasar Mikrobiologi. UI Press. Jakara. !olk dan "heeler. 199#. Mikrobiologi Dasar Jasad !. Jakara $ Erlangga. Erlangga.