TRAUMA THORAX / DADA A. PENGERTIAN Trauma adalah cedera/rudapaksa atau keruga! psk"l"gs atau em"s"!al #D"rla!d$ %&&%'. Trauma adalah luka atau cedera (sk la!!)a atau cedera (s"l"gs ak*at ga!ggua! em"s"!al )a!g he*at #+r""ker$ %&&,'. Trauma adalah pe!)e*a* kemata! utama pada a!ak da! "ra!g de-asa kura!g dar tahu!. Pe!)alahgu!aa! alk"h"l da! "*at telah me!ad (akt"r mplkas pada trauma tumpul da! tem*us serta trauma )a!g dse!gaa atau tdak dse!gaa #0melt1er$ %&&,'. Trauma dada adalah trauma taam atau tem*us th"raks )a!g dapat me!)e*a*ka! tamp"!ade a!tu!g$ perdaraha!$ p!eum"th"raks$ hemat"th"raks$ hemat"mp!eum"th"raks #23UI$ ,445'. Trauma th"ra6 adalah semua ruda paksa pada th"ra6 da! d!d!g th"ra6$ *ak trauma atau ruda paksa taam atau tumpul. #Hudak$ ,444'. D dalam t"raks terdapat dua "rga! )a!g sa!gat 7tal *ag kehdupa! ma!usa$ )atu paru8paru da! a!tu!g. Paru8paru se*aga alat per!apasa! da! a!tu!g se*aga alat pem"mpa darah. 9ka terad *e!tura! atau trauma pada dada$ kedua "rga! terse*ut *sa me!galam ga!ggua! atau *ahka! kerusaka! #---.-a!sa!.-"rdpress.c"m'. #---.-a!sa!.-"rdpress.c"m'. +. ETIO:OGI DAN 3:A0I2I3A0I ,' Tamp"!ade Tamp"!ade a!tu!g ; dse*a*ka! luka tusuk dada )a!g tem*us ke medast!um/daerah a!tu!g. %' Hemat"t"raks ; dse*a*ka! luka tem*us t"raks "leh *e!da taam$ traumatk atau sp"!ta! <' P!eum"th"raks ; sp"!ta! #*ula )a!g pecah' = trauma #pe!)ed"ta! luka r"!gga dada' = atr"ge!k #>pleural tap?$ *"ps paaru8paru$ !sers @P$ 7e!tlas de!ga! teka!a! p"st(' #23UI$ ,445'. @. PATO2I0IO:OGI PATO2I0IO:OGI Tusuka!/tem*aka! = pukula!$ *e!tura!$ ledaka!$ ledaka!$ deseleras$ $sp"!ta! 8B Trauma dada 8B,. Tamp"!ade Tamp"!ade a!tu!g 8B Perdaraha! dalam perkardum 8B N)er akut 8B Pe!galra! darah kem*al ke atrum 8B :am*at tert"l"!g dapat me!)e*a*ka! kemata!. %. Hemat"t"raks 8B Perdaraha!/s)"k 8B 3etdake(ekt(a! p"la !apas <. P!eum"th"raks 8BUdara masuk kedalam r"!gga pleural 8BUdara tdak dapat keluar 8B Teka!a! Teka!a! pleura me!!gkat. ,$%$ C < dapat me!)e*a*ka! 3etdake(ekt(a! p"la !apas.
D. MANI2E0TA0I 3:INI0 ,' Tamp"!ade Tamp"!ade a!tu!g ; Σ Trauma taam ddaerah perkardum atau )a!g dperkraka! me!em*us a!tu!g. Σ Gelsah. Σ Pucat$ ker!gat d!g!. Σ Pe!!gga! T9 #teka!a! 7e!a ugulars'. ug ulars'.
Σ Pekak a!tu!g mele*ar. Σ +u!) a!tu!g melemah. Terdapat ta!da8ta!da parad"6cal pulse pressure. Σ Terdapat Σ E@G terdapat l"- 7"ltage seluruh lead. Σ Perkard"se!tess keluar darah #23UI$ ,445'. %' Hemat"t"raks ; Σ Pada 0D darah )a!g keluar cukup *a!)ak dar 0D. Σ Ga!ggua! per!apasa! #23UI$ ,445'. <' P!eum"th"raks ; Σ N)er dada me!dadak da! sesak !apas. Σ Gagal per!apasa! de!ga! sa!"ss. Σ 3"laps srkulas. Σ Dada atau ss )a!g terke!a le*h res"!a! pada perkus da! suara !apas )a!g terde!gar auh atau tdak terde!gar sama sekal. Σ pada auskultas terde!gar *u!) klk #O7ed"(($ %&&%'. 9ara!g terdapat luka r"!gga dada$ -alaupu! terdapat luka !ter!al he*at sepert a"rta )a!g ruptur. :uka tkama! dapat pe!etras mele-at da(ragma da! me!m*ulka! luka !tra8a*d"m!al #M"-sche!s"!$ ,44&'. E. 3OMP:I3A0I ,' Iga ; (raktur multple dapat me!)e*a*ka! kelumpuha! r"!gga dada. %' Pleura$ paru8paru$ *r"!kh ; hem"/hem"p!eu m"th"raks8em(sema pem*edaha!. <' 9a!tu!g ; tamp"!ade a!tu!g = ruptur a!tu!g = ruptur "t"t paplar = ruptur klep a!tu!g. ' Pem*uluh darah *esar ; hemat"th"raks. he mat"th"raks. 5' Es"(agus ; medast!ts. ' Da(ragma ; her!as 7sera da! perlukaa! hat$ lmpa da! g!al #M"-sche!s"!$ ,44&'. 2. PEMERI30AAN DIAGNO0TI3 ,' Rad"l"g ; ("t" th"ra6 #AP'. %' Gas darah arter #GDA'$ mu!gk! !"rmal atau me!uru!. <' T"rase!tess T"rase!tess ; me!)ataka! darah/cara! ser"sa!gu!"sa. ' Hem"gl"*! ; mu!gk! me!uru!. 5' Pa @"% kada!g8kada!g me!uru!. ' Pa O% !"rmal / me!uru!. F' 0aturas O% me!uru! #*asa!)a'. ' T"rakse!tess T"rakse!tess ; me!)ataka! darah/cara!$ G. PENAT P ENATA:A30ANAAN A:A30ANAAN ,' Darurat © A!am!esa )a!g le!gkap da! cepat. A!am!esa termasuk pe!ga!tar )a!g mu!gk! melhat keada!. )a!g dta!)aka! ; aktu keada! Tempat keada! 9e!s se!ata Arah masuk keluar perlukaa!
+agama!a keadaa! pe!derta selama dalam tra!sp"rtas. © Pemerksaa! harus le!gkap da! cepat$ *au pe!derta harus d*uka$ kalau perlu seluruh!)a. I!speks ; 8 3alau mu!gk! pe!derta duduk$ kalau tdak mu!gk! tdur. Te!tuka! luka masuk da! keluar. 8 Gerakka! da! p"ss pada akhr !spras. 8 Akhr dar ekspras. Palpas ; 8 Dra*a ada/tdak kreptas 8 N)er teka! a!ter"p"ster"r da! later"lateral. 8 2remtus ka!a! da! kr da! d*a!d!gka!. Perkus ; 8 Ada!)a s"!"r$ tmpa!s$ atau hpers"!"r. 8 Aada!)a pekak da! *atas a!tara )a!g pekak da! s"!"r sepert gars lurus atau gars mr!g. Auskultas ; 8 +s!g !apas ka!a! da! kr da! d*a!d!gka!. 8 +s!g !apas melemah atau tdak. 8 +s!g !apas )a!g hla!g atau tdak. 8 +atas a!tara *s!g !apas melemah atau me!ghla!g de!ga! )a!g !"rmal. 8 +s!g !apas a*!"rmal da! se*utka! *la ada. © Pemerksaa! teka!a! darah. © 3alau perlu segera pasa!g !(us$ kalau perlu s )a!g *esar. © Pemerksa! kesadara!. © Pemerksaa! 0rkulas per(er. © 3alau keadaa! ga-at pu!gs. © 3alau perlu !tu*as !apas *a!tua!. © 3alau keadaa! ga-at darurat$ kalau perlu massage a!tu!g. © 3alau perlu t"rak"t"m massage a!tu!g !ter!al. © 3alau keadaa! sta*l dapat dm!taka! pemerksaa! rad"l"gk #2"t" th"ra6 AP$ kalau keadaa! memu!gk!ka!'. %' Therap) ∅ @hest tu*e / dra!ase udara #p!eum"th"ra6'. ∅ 0D #hemat"t"raks'. ∅ Pu!gs. ∅ T"rak"t"m. ∅ Pem*era! "ksge!. MANA9EMEN 3EPERAATAN A. PENG3A9IAN Pe!gkaa! adalah la!gkah a-al da! dasar dalam pr"ses kepera-ata! secara me!)eluruh #+"edhart"!"$ ,44 ; ,&'. Pe!gkaa! pase! de!ga! trauma th"raks #. D"e!ges$ ,444' melput ; 6 Akt7tas / strahat
Geala ; dp!ea de!ga! akt7tas ataupu! strahat. 6 0rkulas Ta!da ; Takkarda = dsrtma = rama a!tu!!g gall"ps$ !ad apcal *erp!dah$ ta!da H"mma! = TD ; hp"te!s/hperte!s = D9. 6 I!tegrtas eg" Ta!da ; ketakuta! atau gelsah. 6 Maka!a! da! cara! Ta!da ; ada!)a pemasa!ga! I 7e!a se!tral/!(use teka!a!. 6 N)er/ketdak!)ama!a! Geala ; !)er u! laterl$ tm*ul t*a8t*a selama *atuk atau rega!ga!$ taam da! !)er$ me!usuk8 !usuk )a!g dper*erat "leh !apas dalam$ kemu!gk!a! me!)e*ar ke leher$ *ahu da! a*d"me!. Ta!da ; *erhat8hat pada area )a!g sakt$ perlaku dstraks$ me!gkerutka! -aah. 6 Per!apasa! Geala ; kesulta! *er!apas = *atuk = r-a)at *edah dada/trauma$ pe!)akt paru kr"!s$ !(lamas$/!(eks paaru$ pe!)akt !tersttal me!)e*ar$ kega!asa! = p!e um"th"raks sp"!ta! se*elum!)a$ PPOM. Ta!da ; Takp!ea = pe!!gkata! kera !apas = *u!) !apas turu! atau tak ada = (remtus me!uru! = perkus dada hpers"!a! = gerakkka! dada tdak sama = kult pucat$ sa!"ss$ *erker!gat$ kreptas su*kuta! = me!tal a!setas$ *!gu!g$ gelsah$ p!gsa! = pe!ggu!aa! 7e!tlas meka!k teka!a! p"st(. 6 3eama!a! Geaala ; ada!)a trauma dada = radas/kem"terap u!tuk kkega!asa!. 6 Pe!)uluha!/pem*elaara! Geala ; r-a)at (act"r rsk" keluarga$ T+@$ ka!ker = ada!)a *edah !trat"rakal/*"ps) paru. +. DIAGNO0A 3EPERAATAN ,. 3etdake(ekt(a! p"la per!apasa! *erhu*u!ga! de!ga! ekpa!s paru )a!g tdak maksmal kare!a akumulas udara/cara!. %. I!e(ekt( *ersha! ala! !apas *erhu*u!ga! de!ga! pe!!gkata! sekres sekret da! pe!uru!a! *atuk seku!der ak*at !)er da! keletha!. <. Peru*aha! ke!)ama!a! ; N)er akut *erhu*u!ga! de!ga! trauma ar!ga! da! re(lek spasme "t"t seku!der. . 3erusaka! !tegrtas kult *erhu*u!ga! de!ga! trauma meka!k terpasa!g *ull"- dra!age. 5. Ham*ata! m"*ltas (sk *erhu*u!ga! de!ga! ketdakcukupa! kekuata! da! ketaha!a! u!tuk am*ulas de!ga! alat ekster!al. . Rsk" terhadap !(eks *erhu*u!ga! de!ga! tempat masuk!)a "rga!sme seku!der terhadap trauma. @. INTEREN0I DAN IMP:EMENTA0I I!ter7e!s adalah pe!)usu!a! re!ca!a t!daka! kepera-ata! )a!g aka! dlaksa!aka! u!tuk me!a!ggula!g masalah sesua de!ga! dag!"sa kepera-ata! #+"edhart"!"$ ,44;%&' Impleme!tas adalah pe!gel"laa! da! per-uuda! dar re!ca!a kepera-ata! )a!g telah dsusu! pada tahap pere!ca!aa! #E((e!d$ ,445;&'. I!ter7e!s da! mpleme!tas kepera-ata! )a!g mu!cul pada pase! de!ga! trauma th"ra6 #lk!s"!$ %&&' melput ; ,' 3etdake(ekt(a! p"la per!apasa! *erhu*u!ga! de!ga! ekspa!s paru )a!g tdak maksmal
kare!a trauma. Tuua! ; P"la per!apasa! e(ekt7e. 3rtera hasl ; " Memperlhatka! (rekue!s per!apasa! )a!g e(ekt7e. " Me!galam per*aka! pertukara! gas8gas pada paru. " Adapt7e me!gatas (akt"r8(akt"r pe!)e*a*. I!ter7e!s ; © +erka! p"ss )a!g !)ama!$ *asa!)a d!ega! pe!!gga! kepala tempat tdur. +alk ke ss )a!g sakt. D"r"!g kle! u!tuk duduk se*a!)ak mu!gk!. R/ Me!!gkatka! !spras maksmal$ me!!gkatka! ekps!s paru da! 7e!tlas pada ss )a!g tdak sakt. © O*sser7as (u!gs per!apasa!$ catat (rekue!s per!apasa!$ dsp!ea atau peru*aha! ta!da8ta!da 7tal. R/ Dstress per!apasa! da! peru*aha! pada ta!da 7tal dapat terad se*ga ak*at stress (("l"g da! !)er atau dapat me!u!ukka! terad!)a s)"ck sehu*u!ga! de!ga! hp"ksa. © 9elaska! pada kle! *ah-a t!daka! terse*ut dlakuka! u!tuk me!am! keama!a!. R/ Pe!getahua! apa )a!g dharapka! dapat me!gura!g a!setas da! me!gem*a!gka! kepatuha! kle! terhadap re!ca!a teraupetk. © 9elaska! pada kle! te!ta!g et"l"g/(akt"r pe!cetus ada!)a sesak atau k"laps paru8paru. R/ Pe!getahua! apa )a!g dharapka! dapat me!gem*a!gka! kepatuha! kle! terhadap re!ca!a teraupetk. © Pertaha!ka! perlaku te!a!g$ *a!tu pase! u!tuk k"!tr"l dr d!ega! me!ggu!aka! per!apasa! le*h lam*at da! dalam. R/ Mem*a!tu kle! me!galam e(ek (s"l"g hp"ksa$ )a!g dapat dma!(estaska! se*aga ketakuta!/a!setas. © Perhatka! alat *ull"- dra!ase *er(u!gs *ak$ cek setap , % am ; ,' Perksa pe!g"!tr"l pe!ghsap u!tuk umlah hsapa! )a!g *e!ar. R/ Mempertaha!ka! teka!a! !egat( !trapleural sesua )a!g d*erka!$ )a!g me!!gkatka! ekspa!s paru "ptmum/dra!ase cara!. %' Perksa *atas cara! pada *"t"l pe!ghsap$ pertaha!ka! pada *atas )a!g dte!tuka!. R/ Ar pe!ampu!g/*"t"l *ert!dak se*aga pel!du!g )a!g me!cegah udara atm"s(r masuk ke area pleural. <' O*ser7as gelem*u!g udara *"t"l pe!empu!g. R/ gelem*u!g udara selama ekspras me!u!ukka! lu*a!g a!g! dar pe!um"t"raks/kera )a!g dharapka. Gelem*u!g *asa!)a me!uru! ser!g d!ega! ekspa!s paru dma!a area pleural me!uru!. Tak ada!)a gelem*u!g dapat me!u!ukka! ekps!s paru le!gkap/!"rmal atau sla!g *u!tu. ' P"sska! sstem dra!age sla!g u!tuk (u!gs "ptmal$ )ak!ka! sla!g tdak terlpat$ atau me!gga!tu!g d *a-ah salura! masuk!)a ke tempat dra!age. Alrka! akumulas dra!ase *ela perlu. R/ P"ss tak tepat$ terlpat atau pe!gumpula! *ekua!/cara! pada sela!g me!gu*ah teka!a! !egat7e )a!g d!g!ka!. 5' @atat karakter/umlah dra!age sela!g dada. R/ +ergu!a u!tuk me!ge7aluas per*aka! k"!d s/teras!)a perdaraha! )a!g memerluka! upa)a !ter7e!s.
© 3"la*"ras de!ga! tm kesehata! la! ; ,' De!ga! d"kter$ rad"l"g da! (s"terap. ∫ Pem*era! a!t*"tka. ∫ Pem*era! a!algetka. ∫ 2s"terap dada. ∫ 3"!sul ph"t" t"raks. R/ Me!ge7aluas per*aka! k"!ds kle! atas pe!gem*a!ga! paru!)a. %' I!e(ekt( *ersha! ala! !apas *erhu*u!ga! de!ga! pe!!gkata! sekres sekret da! pe!uru!a! *atuk seku!der ak*at !)er da! keletha!. Tuua! ; 9ala! !apas la!car/!"rmal 3rtera hasl ; Me!u!ukka! *atuk )a!g e(ekt(. Tdak ada lag pe!umpuka! sekret d sal. per!apasa!. 3le! !)ama!. I!ter7e!s ; © 9elaska! kle! te!ta!g kegu!aa! *atuk )a!g e(ekt( da! me!gapa terdapat pe!umpuka! sekret d sal. per!apasa!. R/ Pe!getahua! )a!g dharapka! aka! mem*a!tu me!gem*a!gka! kepatuha! kle! terhadap re!ca!a teraupetk. © Aarka! kle! te!ta!g met"de )a!g tepat pe!g"!tr"la! *atuk. R/ +atuk )a!g tdak terk"!tr"l adalah melelahka! da! tdak e(ekt($ me!)e*a*ka! (rustas. ,' Napas dalam da! perlaha! saat duduk setegak mu!gk!. R/ Memu!gk!ka! ekspa!s paru le*h luas. %' :akuka! per!apasa! da(ragma. R/ Per!apasa! da(ragma me!uru!ka! (rek. !apas da! me!!gkatka! 7e!tlas al7e"lar. <' Taha! !apas selama < 8 5 detk kemuda! secara perlaha!8laha!$ keluarka! se*a!)ak mu!gk! melalu mulut. ' :akuka! !apas ke dua $ taha! da! *atukka! dar dada de!ga! melakuka! % *atuk pe!dek da! kuat. R/ Me!!gkatka! 7"lume udara dalam paru mempermudah pe!geluara! sekres sekret. © Auskultas paru se*elum da! sesudah kle! *atuk. R/ Pe!gkaa! ! mem*a!tu me!ge7aluas kee(ekt(a! upa)a *atuk kle!. © Aarka! kle! t!daka! u!tuk me!uru!ka! 7sk"stas sekres ; mempertaha!ka! hdras )a!g adekuat= me!!gkatka! masuka! cara! ,&&& sampa ,5&& cc/har *la tdak k"!tra!dkas. R/ 0ekres ke!tal sult u!tuk de!cerka! da! dapat me!)e*a*ka! sum*ata! mukus$ )a!g me!garah pada atelektass. © D"r"!g atau *erka! pera-ata! mulut )a!g *ak setelah *atuk. R/ Hege!e mulut )a!g *ak me!!gkatka! rasa keseahteraa! da! me!cegah *au mulut. © 3"la*"ras de!ga! tm kesehata! la! ; De!ga! d"kter$ rad"l"g da! (s"terap. ∫ Pem*era! e6pect"ra!. ∫ Pem*era! a!t*"tka. ∫ 2s"terap dada.
∫ 3"!sul ph"t" t"raks. R/ E6pe6t"ra!t u!tuk memudahka! me!geluarka! le!dr da! me!e7aluas per*aka! k"!ds kle! atas pe!gem*a!ga! paru!)a. <' Peru*aha! ke!)ama!a! ; N)er akut *erhu*u!ga! de!ga! trauma ar!ga! da! re(lek spasme "t"t seku!der. Tuua! ; N)er *erkura!g/hla!g. 3rtera hasl ; N)er *erkura!g/ dapat dadaptas. Dapat me!g!de!t(kas akt7tas )a!g me!!gkatka!/ me!uru!ka! !)er. Pase! tdak gelsah. I!ter7e!s ; © 9elaska! da! *a!tu kle! de!ga! t!daka! pereda !)er !"!(armak"l"g da! !"! !7as(. R/ Pe!dekata! de!ga! me!ggu!aka! relaksas da! !"!(armak"l"g la!!)a telah me!u!ukka! kee(ekt(a! dalam me!gura!g !)er. ,' Aarka! Relaksas ; Teh!k8teh!k u!tuk me!uru!ka! ketega!ga! "t"t ra!gka $ )a!g dapat me!uru!ka! !te!stas !)er da! uga t!gkatka! relaksas masase. R/ Aka! mela!carka! peredara! darah$ seh!gga ke*utuha! O% "leh ar!ga! aka! terpe!uh$ seh!gga aka! me!gura!g !)er!)a. %' Aarka! met"de dstraks selama !)er akut. R/ Me!galhka! perhata! !)er!)a ke hal8hal )a!g me!)e!a!gka!. © +erka! kesempata! -aktu strahat *la terasa !)er da! *erka! p"ss )a!g !)ama! = msal -aktu tdur$ *elaka!g!)a dpasa!g *a!tal kecl. R/ Istrahat aka! merelaksas semua ar!ga! seh!gga aka! me!!gkatka! ke!)ama!a!. © T!gkatka! pe!getahua! te!ta!g ; se*a*8se*a* !)er$ da! me!ghu*u!gka! *erapa lama !)er aka! *erla!gsu!g. R/ Pe!getahua! )a!g aka! drasaka! mem*a!tu me!gura!g !)er!)a. Da! dapat mem*a!tu me!gem*a!gka! kepatuha! kle! terhadap re!ca!a teraupetk. © 3"la*"ras de!mga! d"kter$ pem*era! a!algetk. R/ A!algetk mem*l"k l!tasa! !)er$ seh!gga !)er aka! *erkura!g. © O*ser7as t!gkat !)er$ da! resp"! m"t"rk kle!$ <& me!t setelah pem*era! "*at a!algetk u!tuk me!gka e(ekt7tas!)a. 0erta setap , 8 % am setelah t!daka! pera-ata! selama , 8 % har. R/ Pe!gkaa! )a!g "ptmal aka! mem*erka! pera-at data )a!g "*)ekt( u!tuk me!cegah kemu!gk!a! k"mplkas da! melakuka! !ter7e!s )a!g tepat. ' 3erusaka! !tegrtas kult *erhu*u!ga! de!ga! trauma meka!k terpasa!g *ull"- dra!age. Tuua! ; Me!capa pe!)em*uha! luka pada -aktu )a!g sesua. 3rtera Hasl ; tdak ada ta!da8ta!da !(eks sepert pus. luka *ersh tdak lem*a* da! tdak k"t"r. Ta!da8ta!da 7tal dalam *atas !"rmal atau dapat dt"lera!s. I!ter7e!s ; © 3a kult da! de!t(kas pada tahap perkem*a!ga! luka. R/ me!getahu seauh ma!a perkem*a!ga! luka mempermudah dalam melakuka! t!daka! )a!g tepat.
© 3a l"kas$ ukura!$ -ar!a$ *au$ serta umlah da! tpe cara! luka. R/ me!gde!t(kas t!gkat keparaha! luka aka! mempermudah !ter7e!s. © Pa!tau pe!!gkata! suhu tu*uh. R/ suhu tu*uh )a!g me!!gkat dapat dde!t(kaska! se*aga ada!)a pr"ses perada!ga!. © +erka! pera-ata! luka de!ga! teh!k aseptk. +alut luka de!ga! kasa ker!g da! sterl$ gu!aka! plester kertas. R/ teh!k aseptk mem*a!tu mempercepat pe!)em*uha! luka da! me!cegah terad!)a !(eks. © 9ka pemulha! tdak terad k"la*"ras t!daka! la!uta!$ msal!)a de*rdeme!t. R/ agar *e!da as!g atau ar!ga! )a!g ter!(eks tdak me!)e*ar luas pada area kult !"rmal la!!)a. © 0etelah de*rdeme!t$ ga!t *aluta! sesua ke*utuha!. R/ *aluta! dapat dga!t satu atau dua kal sehar terga!tu!g k"!ds parah/ tdak !)a luka$ agar tdak terad !(eks. © 3"la*"ras pem*era! a!t*"tk sesua !dkas. R/ a!t*"tk *ergu!a u!tuk mematka! mkr""rga!sme path"ge! pada daerah )a!g *ersk" terad !(eks. 5' Ham*ata! m"*ltas (sk *erhu*u!ga! de!ga! ketdakcukupa! kekuata! da! ketaha!a! u!tuk am*ulas de!ga! alat ekster!al. Tuua! ; pase! aka! me!u!ukka! t!gkat m"*ltas "ptmal. 3rtera hasl ; pe!ampla! )a!g sem*a!g.. melakuka! pergerakka! da! perp!daha!. mempertaha!ka! m"*ltas "ptmal )a!g dapat d t"lera!s$ de!ga! karakterstk ; & J ma!dr pe!uh , J memerluka! alat +a!tu. % J memerluka! *a!tua! dar "ra!g la! u!tuk *a!tua!$ pe!ga-asa!$ da! pe!gaara!. < J mem*utuhka! *a!tua! dar "ra!g la! da! alat +a!tu. J keterga!tu!ga!= tdak *erpartspas dalam akt7tas. I!ter7e!s ; © 3a ke*utuha! aka! pela)a!a! kesehata! da! ke*utuha! aka! peralata!. R/ me!gde!t(kas masalah$ memudahka! !ter7e!s. © Te!tuka! t!gkat m"t7as pase! dalam melakuka! akt7tas. R/ mempe!garuh pe!laa! terhadap kemampua! akt7tas apakah kare!a ketdakmampua! ataukah ketdakmaua!. © Aarka! da! pa!tau pase! dalam hal pe!ggu!a a! alat *a!tu. R/ me!la *atasa! kemampua! akt7tas "ptmal. © Aarka! da! duku!g pase! dalam latha! ROM akt( da! pas(. R/ mempertaha!ka! /me!!gkatka! kekuata! da! ketaha!a! "t"t. © 3"la*"ras de!ga! ahl terap (sk atau "kupas. R/ se*aga suaatu sum*er u!tuk me!gem*a!gka! pere!ca!aa! da! mempertaha!ka!/me!!gkatka! m"*ltas pase!. ' Rsk" terhadap !(eks *erhu*u!ga! de!ga! tempat masuk!)a "rga!sme seku!der terhadap
trauma. Tuua! ; !(eks tdak terad / terk"!tr"l. 3rtera hasl ; tdak ada ta!da8ta!da !(eks sepert pus. luka *ersh tdak lem*a* da! tdak k"t"r. Ta!da8ta!da 7tal dalam *atas !"rmal atau dapat dt"lera!s. I!ter7e!s ; © Pa!tau ta!da8ta!da 7tal. R/ me!gde!t(kas ta!da8ta!da perada!ga! terutama *la suhu tu*uh me!!gkat. © :akuka! pera-ata! luka de!ga! tek!k aseptk. R/ me!ge!dalka! pe!)e*ara! mkr""rga!sme pat"ge!. © :akuka! pera-ata! terhadap pr"sedur !pas( sepert !(us$ kateter$ dra!ase luka$ dll. R/ u!tuk me!gura!g rsk" !(eks !"s"k"mal. © 9ka dtemuka! ta!da !(eks k"la*"ras u!tuk pemerksaa! darah$ sepert H* da! leuk"st. R/ pe!uru!a! H* da! pe!!gkata! umlah leuk"st dar !"rmal *sa terad ak*at terad!)a pr"ses !(eks. © 3"la*"ras u!tuk pem*era! a!t*"tk. R/ a!t*"tk me!cegah perkem*a!ga! mkr""rga!sme pat"ge!. D. EA:UA0I E7aluas addalah stadum pada pr"ses kepera-ata! dma!a tara( ke*erhasla! dalam pe!capaa! tuua! kepera-ata! d!la da! ke*utuha! u!tuk mem"d(kas tuua! atau !ter7e!s kepera-ata! dtetapka! #+r""ker$ @hrst!e. %&&,'. E7aluas )a!g dharapka! pada pase! de!ga! trauma th"ra6/dada adalah ; ,' P"la per!apasa! e(ekt7e. %' 9ala! !apas la!car/!"rmal <' N)er *erkura!g/hla!g. ' Me!capa pe!)em*uha! luka pada -aktu )a!g sesua. 5' pase! aka! me!u!ukka! t!gkat m"*ltas "ptmal ' !(eks tdak terad / terk"!tr"l DA2TAR PU0TA3A +"edhart"!"$ ,44$ Pr"ses 3epera-ata! d Rumah 0akt. EG@ ; 9akarta. +r""ker$ @hrst!e. %&&,. 3amus 0aku 3epera-ata!. EG@ ; 9akarta. D"e!ges$ Marl)! E. ,444. Re!ca!a Asuha! 3epera-ata!$ Eds <. EG@ ; 9akarta. D"rla!d$ . A. Ne-ma!. %&&%. 3amus 3ed"ktera!. EG@ ; 9akarta. 23UI. ,445. 3umpula! 3ulah Ilmu *edah. +!arupa Aksara ; 9akarta Hudak$ @.M. ,444. 3epera-ata! 3rts. 9akarta ; EG@. M"-sche!s"!$ Peter M. ,44&. 0eg Prakts Ilmu +edah U!tuk pemula. Eds %. +!arupa Aksara ; 9akarta. Nasrul E((e!d. ,445. Pe!ga!tar Pr"ses 3epera-ata!. EG@. 9akarta. 0melt1er$ 0u1a!!e @. %&&,. 3epera-ata! Medkal8+edah +ru!!er a!d 0uddarth Ed. "l.<. EG@ ; 9akarta. lk!s"!$ 9udth M. %&&. +uku 0aku Dag!"ss 3epera-ata!$ eds F. EG@ ; 9akarta. ---.-a!sa!.-"rdpress.c"m
LAPORAN PENDAHULUAN TRAUMA DADA
A. DE2INI0I Trauma adalah cedera/rudapaksa atau keruga! psk"l"gs atau em"s"!al #D"rla!d$ %&&%'.Trauma adalah luka atau cedera (sk la!!)a atau cedera (s"l"gs ak*at ga!ggua! em"s"!al )a!g he*at #+r""ker$ %&&,'.Trauma adalah pe!)e*a* kemata! utama pada a!ak da! "ra!g de-asa kura!g dar tahu!. Pe!)alahgu!aa! alk"h"l da! "*at telah me!ad (akt"r mplkas pada trauma tumpul da! tem*us serta trauma )a!g dse!gaa atau tdak dse!gaa #0melt1er$ %&&,'. Trauma dada adalah trauma taam atau tem*us th"raks )a!g dapat me!)e*a*ka! tamp"!ade a!tu!g$ perdaraha!$ p!eum"th"raks$ hemat"th"raks$hemat"p!eum"th"raks.Trauma th"ra6 adalah semua ruda paksa pada th"ra6 da! d!d!g th"ra6$ *ak trauma atau ruda paksa taam atau tumpul. D dalam t"raks terdapat dua "rga! )a!g sa!gat 7tal *ag kehdupa! ma!usa$ )atu paru8paru da! a!tu!g. Paru8paru se*aga alat per!apasa! da! a!tu!g se*aga alat pem"mpa darah. 9ka terad *e!tura! atau trauma pada dada$ kedua "rga! terse*ut *sa me!galam ga!ggua! atau *ahka! kerusaka!. Trauma t"raks dapat d*ag dalam dua kel"mp"k *esar$ )atu trauma tem*us atau tumpul.
+. ETIO:OGI ,. Tamp"!ade a!tu!g Dse*a*ka! luka tusuk dada )a!g tem*us ke medast!um/daerah a!tu!g. %. Hemat"t"raks Dse*a*ka! luka tem*us t"raks "leh *e!da taam$ traumatk atau sp"!ta! <. P!eum"th"raks 0p"!ta! #*ula )a!g pecah' $ trauma #pe!)ed"ta! luka r"!gga dada'$ atr"ge!k #>pleural tap?$ *"ps paaru8paru$ !sers @P$ 7e!tlas de!ga! teka!a! p"st('.
@. 3:A0I2I3A0I Trauma t"raks dapat d*ag dalam dua kel"mp"k *esa r$ )atu trauma tem*us da! tumpul ,. a. *. c. %. a. *. c. d.
Trauma tem*us #taam'. Terad dsk"!t!utas d!d!g t"raks #laseras' la!gsu!g ak*at pe!)e*a* trauma Terutama ak*at tusuka! *e!da taam #psau$ kaca$ ds*' atau peluru 0ektar ,&8<&K memerluka! "peras t"rak"t"m Trauma tumpul Tdak terad dsk"!t!utas d!d!g t"raks. Terutama ak*at kecelakaa! lalu8l!tas$ teratuh$ "lahraga$ crush atau *last !ures. 3ela!a! terser!g ak*at trauma tumpul t"raks adalah k"!tus" pa ru. 0ektar L,&K )a!g memerluka! "peras t"rak"t"m
D. ME3ANI0ME TRAUMA DADA ,. Akseleras 3erusaka! )a!g terad merupaka! ak*at la!gsu!g dar pe!)e*a* trauma. Ga)a perusak *er*a!d!g lurus de!ga! massa da! percepata! #akseleras' sesua de!ga! hukum Ne-t"! II #3erusaka! )a!g terad uga *erga!tu!g pada luas ar!ga! tu*uh )a!g me!erma ga)a perusak dar trauma terse*ut. Pada luka tem*ak perlu dperhatka! e!s se!ata da! arak tem*ak= pe!ggu!aa! se!ata de!ga! kecepata! t!gg sepert se!ata mlter hgh 7el"ct) #B<&&& (t/sec' pada arak dekat aka! me!gak*atka! kerusaka! da! per"!ggaa! )a!g auh le*h luas d*a!d!gka! *esar lu*a!g masuk peluru. %. Deseleras 3erusaka! )a!g terad ak*at meka!sme deseleras dar ar!ga!. +asa!)a terad pada tu*uh )a!g *ergerak da! t*a8t*a terhe!t ak*at trauma. 3erusaka! terad "leh kare!a pada saat trauma$ "rga!8"rga! dalam )a!g m"*le #sepert *r"!khus$ se*aga! a"rta$ "rga! 7sera$ ds*' mash *ergerak da! ga)a )a!g merusak terad ak*at tum*uka! pada d!d!g t"raks/r"!gga tu*uh la! atau "leh kare!a tarka! dar ar!ga! pe!gkat "rga! terse*ut.
<. T"rs" da! r"tas Ga)a t"rs" da! r"tas" )a!g terad umum!)a dak*atka! "leh ada!)a deseleras "rga!8 "rga! dalam )a!g se*aga! struktur!)a memlk ar!ga! pe!gkat/(ksas$ sepert Isthmus a"rta$ *r"!kus utama$ da(ragma atau atrum. Ak*at ada!)a deseleras )a!g t*a8t*a$ "rga!8"rga! terse*ut dapat terpl! atau terputar de!ga! ar!ga! (ksas se*aga ttk tumpu atau p"r"s!)a.
+last !ur) a. 3erusaka! ar!ga! pada *last !ur) terad ta!pa ada!)a k"!tak la!gsu!g de!ga! pe!)e*a* trauma. 0epert pada ledaka! *"m. *. Ga)a merusak dterma "leh tu*uh melalu pe!gha!tara! gel"m*a!g e!erg. E. 2A3TOR ANG MEMPENGARUHI TRAUMA DADA ,. 0(at ar!ga! tu*uh 9e!s ar!ga! tu*uh *uka! merupaka! meka!sme dar perlukaa!$ aka! tetap sa!gat me!e!tuka! pada ak*at )a!g dterma tu*uh ak*at trauma. 0epert ada!)a (raktur ga pada *a) me!u!ukka! trauma )a!g relat( *erat d*a!d!g *la dtemuka! (raktur pada "ra!g de-asa. Atau tusuka! psau sedalam 5 cm aka! mem*a-a ak*at *er*eda pada "ra!g gemuk atau "ra!g kurus$ *er*eda pada -a!ta )a!g memlk pa)udara d*a!d!g pra$ ds*. %. :"kas :"kas tu*uh tempat trauma sa!gat me!e!tuka! e!s "rga! )a!g me!derta kerusaka!$ terutama pada trauma tem*us. 0epert luka tem*us pad a daerah pre8k"rdal. <. Arah trauma Arah ga)a trauma atau l!tasa! trauma dalam tu*uh uga sa!gat me!tuka! dalam memperkraka! kerusaka! "rga! atau ar!ga! )a!g terad. Perlu d!gat ada!)a e(ek rc"chet atau pa!tula! dar pe!)e*a* trauma pada tu*uh ma!usa. 0epert msal!)a ; trauma )a!g terad ak*at pa!tula! peluru dapat memlk arah #l!tasa! peluru' )a!g *er*eda dar sum*er peluru seh!gga kerusaka! atau "rga! apa )a!g terke!a sult dperkraka!. 2. 2A3TOR PEN@ETU0 +e*erapa (akt"r pe!cetus )a!g dapat me!m*ulka! trauma dada a!tara la!; ,. %. <. . 5. .
3"!tus" paru8cedera tumpul dada ak*at kecelakaa! ke!daraa! atau tertmpa *e!da *erat. P!eum"th"rak ter*uka ak*at kekerasa! #tkama! atau luka tem*ak' 2raktu tula!g ga T!daka! meds #"peras' Pukula! daerah t"rak. Te!s"! p!eum"th"rak8trauma dada pada sela!g dada$ pe!ggu!aa! therap) 7e!tlas meka!k )a!g *erle*ha!$ pe!ggu!aa! *aluta! teka! pada luka dada ta!pa pel"!ggara! *aluta!.
G. EPIDEMIO:OGI Trauma dada me!)e*a*ka! hampr %5K dar semua kemata! )a!g *erhu*u!ga! de!ga! trauma d Amerka serkat da! sa!gat *erkata! de!ga! 5&K kemata! )a!g *erhu*u!ga! de!ga!
trauma )a!g me!cakup cedera sstem multpel. Trauma dada dklas(kaska! de!ga! tumpul atau tem*us #pe!etras'. Mesk trauma tumpul dada adalah le*h umum$ pada trauma ! ser!g tm*ul kesulta! dalam me!gde!t(kas keluasa! kerusaka! kare!a geala8geala mu!gk! umum da! ra!cu. Pase! mu!gk! tdak segera me!car *a!tua! meds$ )a!g sela!ut!)a dapat mempersult masalah. 3ecelakaa! ta*raka! m"*l$ teratuh dar sepeda m"t"r adalah meka!sme )a!g pal!g umum dar tauma dada. Meka!sme )a!g pal!g umum u!tuk trauma tem*us dada termasuk luka tem*ak da! luka tusuk. @edera pada dada ser!g me!ga!cam -a da! me!gak*atka! satu atau le*h meka!sme pat"l"g *erkut ; a.
Hp"ksema ak*at ga!ggua! ala! !apas$ cdera pada pare!km paru$ sa!gkar ga$ da! "t"t
per!apasa!$ k"laps paru$ da! p!eum"t"raks. *. Hp"7"lema ak*at kehla!ga! cara! akt( dar pem*uluh *esar$ ruptur a!tu!g atau hem"t"raks. c. Gagal a!tu!g ak*at temp"!ade a!tu!g$ k"!tus" a!tu!g$ atau teka!a! !trat"raks )a!g me!!gkat. Meka!sme ! ser!g kal me!gak*atka! kerusaka! 7e!tlas da! per(us )a!g me!garah pada gagal !a(as akut$ s)"k hp"7"lema$ da! kemata!.
H. GE9A:A 3:INI0 ,. a. *. c. d. e. (. g. h. . . k. %. a. *. <. a. *. c.
Tamp"!ade a!tu!g ; Trauma taam ddaerah perkardum atau )a!g dperkraka! me!em*us a!tu!g. Gelsah. Pucat$ ker!gat d!g!. Pe!!gga! T9 #teka!a! 7e!a ugulars'. Pekak a!tu!g mele*ar. 9a!tu!g melemah. +u!) Pulse pressure. Terdapat ta!da8ta!da parad"6cal E@G terdapat l"- 7"ltage seluruh lead. Perkard"se!tess keluar darah #23UI$ ,445'. Hemat"t"raks ; Pada 0D darah )a!g keluar cukup *a!)ak dar 0D. Ga!ggua! per!apasa!. P!eum"th"raks N)er dada me!dadak da! sesak !apas. Gagal per!apasa! de!ga! sa!"ss. 3"laps srkulas.
d. Dada atau ss )a!g terke!a le*h res"!a! pada perkus da! suara !apas )a!g terde!gar auh atau tdak terde!gar sama sekal. e. Pada auskultas terde!gar *u!) klk. (. 9ara!g terdapat luka r"!gga dada$ -alaupu! terdapat luka !ter!al he*at sepert a"rta )a!g ruptur. g. :uka tkama! dapat pe!etras mele-at da(ragma da! me!m*ulka! luka !tra8a*d"m!al. I.
PATO2I0IO:OGI Trauma dada ser!g me!)e*a*ka! ga!ggua! a!cama! kehdupa!. :uka pada r"!gga th"rak da! s!)a dapat mem*atas kemampua! a!tu!g u!tuk mem"mpa darah atau kemampua! paru u!tuk pertukara! udara da! "ksge! darah. +aha)a utama *erhu*u!ga! de!ga! luka dada *asa!)a *erupa perdaraha! dalam da! tusuka! terhadap "rga!. Hp"ksa$ hperkar*a$ da! asd"ss ser!g dse*a*ka! "leh trauma th"ra6. Hp"ksa ar!ga! merupaka! ak*at dar tdak adekuat!)a pe!ga!gkuta! "ksge! kear!ga! "leh kare!a hp7"lema # kehla!ga! darah '$ pulm"!ar) 7e!tlat"!# c"!t"h k"!tus"$ hemat"ma$ k"laps al7e"lus ' da! peru*aha! dalam teka!a! !tra tth"ra6 # c"!t"h ; te!s"! p!eum"th"ra6$ p!eum"th"ra6 ter*uka '. Hperkar*a le*h ser!g dse*a*ka! "leh tdak adekuat!)a 7e!tlas ak*at peru*aha! teka!a! !tra th"ra6 atau pe!uru!a! t!gkat kesadara!. Asd"ss meta*"lk dse*a*ka! "leh hp"per(us dar ar!ga! # s)"k '. 2raktur ga$ merupaka! k"mp"!e! dar d!d!g th"ra6 )a!g pal!g ser!g me!galam trauma$ perlukaa! pada ga ser!g *ermak!a$ !)er pada pergeraka! ak*at ter*da!)a ga terhadap d!d!g th"ra6 secara keseluruha! me!)e*a*ka! ga!ggua! 7e!tlas. +atuk )a!g tdak e(ekt( !tuk me!geluarka! sekret dapat me!gak*atka! !sde! atelaktass da! p!eum"!a me!!gkat secara *ermak!a da! dserta tm*ul!)a pe!)akt paru paru. P!eum"t"raks dak*atka! masuk!)a udara pada rua!g p"te!sal a!tara pleura 7seral da! paretal. Dsl"kas (raktur 7erte*ra t"rakal uga dapat dtemuka! *ersama de!ga! p!eum"t"raks. :aseras paru merupaka! pe!)e*a* terser!g dar p!eum"t"raks ak*at trauma tumpul. Dalam keadaa! !"rmal r"!gga t"raks dpe!uh "leh paru8paru )a!g pe!gem*a!ga!!)a sampa d!d!g dada "leh kare!a ada!)a tega!ga! permukaa! a!tara kedua permukaa! pleura. Ada!)a udara d dalam r"!gga pleura aka! me!)e*a*ka! k"laps!)a ar!ga! paru. Ga!ggua! 7e!tlas per(us terad kare!a darah me!uu paru )a!g k"laps tdak me!galam 7e!tlas seh!gga tdak ada "ksge!as. 3etka p!eum"t"raks terad$ suara !a(as
me!uru! pada ss )a!g terke!a da! pada perkus hpes"!"r. 2"t" t"raks pada saat ekspras mem*a!tu me!egakka! dag!"ss. Terap ter*ak pada p!eum"t"raks adalah de!ga! pemasa!ga! chest tu*e pada sela ga ke atau ke 5$ a!ter"r dar gars md8akslars. +la p!eum"t"raks ha!)a dlakuka! "*ser7as atau aspras saa$ maka aka! me!ga!du!g resk". 0e*uah sela!g dada dpasa!g da! dhu*u!gka! de!ga! 0D de!ga! atau ta!pa pe!ghsap$ da! ("t" t"raks dlakuka! u!tuk me!gk"!(rmas pe!gem*a!ga! kem*al paru8paru. A!estes umum atau 7e!tlas de!ga! teka!a! p"st( tdak *"leh d*erka! pada pe!derta de!ga! p!eum"t"raks traumatk atau pada pe!derta )a!g mempu!)a resk" terad!)a p!eum"t"raks !tra"perat( )a!g tdak terduga se*elum!)a$ sampa dpasa!g chest tu*e Hem"th"ra6. Pe!)e*a* utama dar hem"t"raks adalah laseras paru atau laseras dar pem*uluh darah !terk"stal atau arter mamara !ter!al )a!g dse*a*ka! "leh trauma taam atau trauma tumpul. Dsl"kas (raktur dar 7erte*ra t"rakal uga dapat me!)e*a*ka! terad!)a hem"t"raks.
9.
PATHA
3. PEMERI30AAN PENUN9ANG ,. %. <. . 5. . F. . 4. a' *'
Rad"l"g ; ("t" th"ra6 #AP'. Gas darah arter #GDA'$ mu!gk! !"rmal atau me!uru!. T"rase!tess ; me!)ataka! darah/cara! ser"sa!gu!"sa. Hem"gl"*! ; mu!gk! me!uru!. Pa @"% kada!g8kada!g me!uru!. Pa O% !"rmal / me!uru!. 0aturas O% me!uru! #*asa!)a'. T"rakse!tess ; me!)ataka! darah Dag!"ss (sk ; +la p!eum"t"raks L <&K atau hemat"th"ra6 r!ga! #<&&cc' terap smt"matk$ "*ser7as. +la p!eum"t"raks B <&K atau hemat"th"ra6 seda!g #<&&cc' dra!ase ca7um pleura de!ga!
0D$ da!urka! u!tuk melakuka! dra!ase de!ga! c"!t!ues suct"! u!t. c' Pada keadaa! p!eum"th"raks )a!g resd( le*h dar dua kal harus dpertm*a!gka! th"rak"t"m. d' Pada hemat"t"raks )a!g mass( #terdapat perdaraha! melalu dra! le*h dar && cc segera th"rak"t"m.
:. PENATA:A30ANAAN Pe!atalaksa!aa! )a!g dapat dlakuka! u!tuk me!a!ga! pase! trauma th"ra6$ )atu ; ,. +ull"- Dra!age / 0D 0D merupaka! t!daka! !7as7e )a!g dlakuka! u!tuk me!geluarka! udara$ cara! #darah$pus' dar r"!gga pleura$ r"!gga th"ra6= da! medast!um de!ga! me!ggu!aka! ppa
a. *. c. d. e. a.
pe!ghu*u!g. I!dkas; P!eum"th"raks Hem"th"raks Th"rak"t"m) E(us pleura Em(ema Pada trauma t"raks$ 0D dapat *erart ; Dag!"stk Me!e!tuka! perdaraha! dar pem*uluh darah *esar atau kecl$ seh!gga dapat dte!tuka! perlu
"peras t"rak"t"m atau tdak$ se*elum pe!derta atuh dala m sh"ck. *. Terap Me!geluarka! darah atau udara )a!g terkumpul d r"!gga pleura. Me!gem*alka! teka!a! r"!gga pleura seh!gga >mecha!s "( *reath!g? dapat kem*al sepert )a!g seharus!)a. c.
Pre7e!t7e Me!geluarka! udara! atau darah )a!g masuk ke r"!gga pleura seh!gga >mecha!s "( *reath!g?
tetap *ak. %. Prmar) 0ur7e) atu dlakuka! pada trauma )a!g me!ga!cam -a$ pert"l"!ga! ! dmula de!ga! <. a. *. . 5. . F.
me!ggu!aka! tek!k A+@ #Ar-a)$ *reath!g$ da! crculat"!'. +erusaha me!sta*lka! ta!da8ta!da 7tal de!ga!; Mempertaha!ka! salura! !apas )a!g pate! de!ga! pem*era! "ksge! Me!g"!tr"l teka!a! darah *erdasarka! k"!ds pase! Pemasa!ga! !(use Pemerksaa! kesadara! 9ka dalam keadaa! ga-at darurat$ dapat dlakuka! massage a!tu!g. Dalam keadaa! sta*l dapat dlakuka! pemerksaa! rad"l"g) sepert 2"t" th"rak. Pasien dalam Keadaan Gawat Darurat / Pertolongan Pertama
Pase! )a!g d*erka! pert"l"!ga! pertama dl"kas keada! maupu! d u!t ga-at darurat #UGD' pela)a!a! rumah sakt da! see!s!)a harus me!dapatka! t!daka! )a!g ta!ggap darurat de!ga! memperhatka! pr!sp kega-atdarurata!.Pe!a!ga!a! )a!g d*erka! harus sstemats sesua de!ga! keadaa! mas!g8mas!g kle! secara spes(k. +a!tua! "ksge!sas pe!t!g dlakuka! u!tuk mempertaha!ka! saturas "ksge! kle!. 9ka dtemu de!ga! k"!ds kesadara!
)a!g me!galam pe!uru!a! / tdak sadar maka t!daka! ta!ggap darurat )a!g dapat dlakuka! )atu de!ga! memperhatka! ; a. Pemerksaa! da! Pem*e*asa! 9ala! Napas #Ar8a)' 3le! de!ga! trauma dada ser!gkal me!galam permasalaha! pada ala! !apas. 9ka terdapat sum*ata! harus d*ershka! dahulu$ kalau sum*ata! *erupa cara! dapat d*ershka! de!ga! ar telu!uk atau ar te!gah )a!g dlaps de!ga! sep"t"!g ka!$ seda!gka! sum*ata! "leh *e!da keras dapat dk"rek de!ga! me!ggu!aka! ar telu!uk )a!g d*e!gk"kka!. Mulut dapat d*uka de!ga! teh!k @r"ss 2!ger$ dma!a *u ar dletakka! *erla-a!a! de!ga! ar telu!uk Pada mulut k"r*a!. 0etelah ala! !apas dpastka! *e*as dar sum*ata! *e!da as!g$ *asa pada k"r*a! tdak sadar t"!us "t"t8"t"t me!ghla!g$ maka ldah da! epgl"ts aka! me!utup (ar!k da! lar!k$ !lah salah satu pe!)e*a* sum*ata! ala! !apas. Pem*e*asa! ala! !apas "leh ldah dapat dlakuka! de!ga! cara Te!gadah kepala t"pa!g dagu #Head tld ch! l(t' da! Ma!u7er Pe!d"r"!ga! Ma!d*ula #9a- Thrust Ma!u7er'. *. Pemerksaa! da! Pe!a!ga!a! Masalah Usaha Napas #+reath!g' 3"!ds per!apasa! dapat dperksa de!ga! melakuka! tekh!k melhat geraka! d!d!g dada$ me!de!gar suara !apas$ da! merasaka! hem*usa! !apas kle! #:""k$ :ste!$ a!d 2eel'$ *asa!)a tekh!k ! dlakuka! secara *ersamaa! dalam satu -aktu. +a!tua! !apas d*erka! sesua de!ga! !dkas )a!g dtemu dar hasl pemerksaa! da! de!ga! me!ggu!aka! met"de serta (asltas )a!g sesua de!ga! k"!ds kle!. c.
Pemerksaa! da! Pe!a!ga!a! Masalah 0skulas #@rculat"!' Pemerksaa! srkulas me!cakup k"!ds de!)ut !ad$ *u!) a!tu!g$ teka!a! darah$ 7askularsas per(er$ serta k"!ds perdaraha!. 3le! de!ga! trauma dada kada!g me!galam k"!ds perdaraha! akt($ *ak )a!g dak*atka! "leh luka tem*us ak*at trauma *e!da taam maupu! )a!g dak*atka! "leh k"!ds (raktur tula!g ter*uka da! tertutup )a!g me!ge!a / meluka pem*uluh darah atau "rga! #multple'. T!daka! me!ghe!tka! perdaraha! d*erka! de!ga! met"de )a!g sesua mula dar pe!eka!a! h!gga pe!ahta! luka$ pem*uluh darah$ h!gga pr"sedur "perat(.9ka dperluka! pem*era! R9P #Resustas 9a!tu!g Paru' pada pe!derta trauma dada$ maka t!daka! harus d*erka! de!ga! sa!gat hat8hat agar tdak me!m*ulka! atau mem!malsr k"mplkas dar R9P sepert (raktur tula!g k"sta da! se*aga!)a.
d. T!daka! 3"la*"rat( Pem*era! t!daka! k"la*"rat( *asa!)a dlakuka! de!ga! e!s da! -aktu )a!g dsesuaka! de!ga! k"!ds mas!g8mas!g kle! )a!g me!galam trauma dada. Adapu! t!daka! )a!g *asa d*erka! )atu = pem*era! terap "*at emerge!s$ resustas cara! da! elektr"lt$ pemerksaa! pe!u!a!g sepert la*"rat"rum darah e!a da! AGD$ h!gga t!daka! "perat( )a!g *ers(at darurat. Konservati
a.
Pem*era! A!algetk Pada tahap ! terap a!algetk )a!g d*erka! merupaka! kela!uta! dar pem*era! se*elum!)a. Rasa !)er )a!g me!etap ak*at cedera ar!ga! paska trauma harus tetap d*erka! pe!a!ga!a! ma!aeme! !)er de!ga! tuua! me!gh!dar terad!)a 0)"k sepert 0)"k 3ard"ge!k )a!g sa!gat *er*aha)a pada pe!derta de!ga! trauma )a!g me!ge!a *aga! "rga! a!tu!g.
*. Pemasa!ga! Plak / Plester Pada k"!ds ar!ga! )a!g me!galam perlukaa! memerluka! pera-ata! luka da! t!daka! pe!utupa! u!tuk me!gh!dar masuk!)a mkr""rga!sme path"ge!. c.
9ka Perlu A!t*"tka A!t*"tka )a!g dgu!aka! dsesuaka! de!ga! tes kepekaa! da! kultur. Apa*la *elum elas kuma! pe!)e*a*!)a$ seda!gka! keadaa! pe!)akt ga-at$ maka pe!derta dapat d*er >*r"ad spectrum a!t*"tc?$ msal!)a Ampsll! de!ga! d"ss %5& mg 6 sehar.
d.
2s"therap) Pem*era! (s"therap) se*ak!)a d*erka! secara k"la*"rat( ka pe!derta memlk !dkas aka! ke*utuha! t!daka! (s"therap) )a!g sesua de!ga! ke*utuha! da! pr"gram pe!g"*ata! k"!ser7at(. !"
KON#EP DA#AR KEPERA$ATAN
%" Peng&a'ian Pe!gkaa! adalah la!gkah a-al da! dasar dalam pr"ses kepera-ata! secara me!)eluruh
#+"edhart"!"$ ,44 ; ,&'. Pe!gkaa! pase! de!ga! trauma th"raks #. D"e!ges$ ,444' melput ; a. Akt7tas / strahat Geala ; dp!ea de!ga! akt7tas ataupu! strahat. *. 0rkulas Ta!da ; Takkarda = dsrtma = rama a!tu!!g gall"ps c. I!tegrtas eg"
Ta!da ; ketakuta! atau gelsah. d. Maka!a! da! cara! Ta!da ; ada!)a pemasa!ga! I 7e!a se!tral/!(use teka!a!. e. N)er/ketdak!)ama!a! Geala ; !)er u! lateral$ tm*ul t*a8t*a selama *atuk atau rega!ga!$ taam da! me!usuk8!usuk
)a!g
dper*erat
leher$*ahuda!a*d"me!.Ta!da (.
;
"leh
!apas
*erhat8hat pada
dalam$ area
kemu!gk!a! )a!g
!)er$
me!)e*ar
sakt$ perlaku
ke
dstraks$
me!gkerutka! -aah. Per!apasa! ; kesulta! *er!apas = *atuk = r-a)at *edah dada/trauma$ pe!)akt paru kr"!s$ !(lamas$/!(eks paaru$ pe!)akt !tersttal me!)e*ar$ kega!asa! = p!eum"th"raks sp"!ta! se*elum!)a$ PPOM.Ta!da ; Takp!ea = pe!!gkata! kera !apas = *u!) !apas turu! atau tak ada = (remtus me!uru! = perkus dada hpers"!a! = gerakkka! dada tdak sama = kult pucat$ sa!"ss$ *erker!gat$ kreptas su*kuta! = me!tal a!setas$ *!gu!g$ gelsah$ p!gsa! =
pe!ggu!aa! 7e!tlas meka!k teka!a! p"st(. g. 3eama!a! Geala ; ada!)a trauma dada = radas/kem"terap u!tuk kega!asa!. h. Pe!)uluha!/pem*elaara! Geala ; r-a)at (akt"r rsk" keluarga$ T+@$ ka!ker = ada!)a *edah !trat"rakal/*"ps) paru. Pemeri&saan (isi&
a. 0stem Per!apasa! ; ,. 0esak !apas %. N)er$ *atuk8*atuk <. Terdapat retraks kla7kula/dada . Pe!gam*a!ga! paru tdak smetrs 5. 2remtus me!uru! d*a!d!gka! de!ga! ss )a!g la! . Pada perkus dtemuka! Ada!)a suara s"!"r/hpers"!"r/tmpa!$ hemat"traks #redup' F. Pada asukultas suara !a(as me!uru!$ *s!g !apas )a!g *erkura!g/me!ghla!g . Pekak de!ga! *atas sepert gars mr!g/tdak elas 4. Dsp!ea de!ga! akt7tas ataupu! strahat ,&. Geraka! dada tdak sama -aktu *er!apas. *. 0stem 3ard"7askuler ; , N)er dada me!!gkat kare!a per!apasa! da! *atuk % Takhkarda$ lemah < Pucat$ H* turu! /!"rmal Hp"te!s c. 0stem Pers)ara(a! ; , Tdak ada kela!a! d. 0stem Perkemha! ; , Tdak ada kela!a! e. 0stem Pe!cer!aa! ;
, Tdak ada kela!a! (. 0stem Muskul"skeletal I!tegume! , 3emampua! se!d ter*atas % Ada luka *ekas tusuka! *e!da taam < Terdapat kelemaha! 3ult pucat$ sa!"ss$ *erker!gat$ atau ada!)a krptas su* kuta!. g. 0stem E!d"kr!e ; , Terad pe!!gkata! meta*"lsme % 3elemaha!. h. 0stem 0"sal / I!teraks , Tdak ada ham*ata!. . 0prtual ; , A!setas$ gelsah$ *!gu!g$ p!gsa! %%" Diagnosa Ke)erawatan Dag!"sa kepera-ata! merupaka! suatu per!)ataa! dar masalah pase! )a!g !)ata ataupu!
p"te!sal da! mem*utuhka! t!daka! kepera-ata! seh!gga masalah pase! dapat dta!ggula!g atau dkura!g. Adapu! masalah kepera-ata! )a!g dtemuka! ; ,. N)er *erhu*u!ga! de!ga! ada!)a trauma. %. I!t"lera!s akt7tas *erhu*u!ga! de!ga! ada!)a !)er. <. Resk" peru*aha! !utrs kura!g dar ke*utuha! tu*uh *erhu*u!ga! de!ga! pe!uru!a! masuka!. . Resk" t!gg kekura!ga! 7"lume cara! tu*uh *erhu*u!ga! de!ga! tdak adekuat!)a masuka! maka!a! da! cara!. 5. A!setas atau ketakuta! *erhu*u!ga! de!ga! pe!)akt )a!g dderta!)a. . P"la !a(as tdak e(ekt( *erhu*u!ga! de!ga! pe!uru!a! ekpras paru.
%%%"
N"
Ren*ana Ke)erawatan
Dag!"sa
Tuua!
I!ter7e!s
Ras"!al
3epera-ata! ,
N)er
0etelah
*erhu*u!ga!
d*erka!
!)ama! da!
me!uru!ka!
de!ga! ada!)a
asuha!
me!)e!a!gka!
ketega!ga! "t"t
trauma.
kepera-ata!
pase!
selama %6% am$
,'. +er p"ss )a!g ,'. U!tuk
%'. 3a ada!)a pe!)e*a* !)er$
%'. Mem*a!tu me!e!tuka! plha! !ter7e!s
dharapka!
se*erapa kuat!)a
da! mem*erka!
!)er pase!
!)er$ m!ta
dasar u!tuk
*erkura!g
pase! u!tuk
per*a!d!ga!
de!ga! krtera
me!etapka! pada
e7aluas terhadap
hasl ;
skala !)er
therap).
,. 0kala #&8%' <'. O*ser7as ta!da8 <'. U!tuk %. aah kle!
ta!da 7tal
me!gde!t(kas ada!)a !)er.
tampak rleks
'. U!tuk me!gura!g '. A!urka! strahat e!erg )a!g *atas !"rmal )a!g cukup *erle*ha!.
<.TT dalam
5'. U!tuk 5'. 3"la*"ras de!ga!
me!!gkatka!
d"kter te!ta!g
e(ekt7tas
pem*era!
pe!g"*ata!
a!algesk ; %
I!t"lera!s
0etelah
,'. +a!tu kle! dalam
,'. 3e*utuha!
akt7tas
d*erka!
meme!uh
!utrs terpe!uh
*erhu*u!ga!
asuha!
ke*utuha! sehar8
sepert pada saat
de!ga! ada!)a
kepera-ata!
har )a!g tdak
se*elum trauma.
!)er.
selama %6%
mampu dlakuka!
am$
se!dr. Msal!)a
dharapka!
Ma!d$
!t"lera!s
*erpakaa!$
ak7tas dapat
merapka! dr.
%'. Mem*a!tu teratas de!ga! %'. 3a ada!)a me!e!tuka! krtera hasl ; pe!)e*a* !)er$ plha! !ter7e!s ,. 3le! se*erapa kuat!)a da! mem*erka! me!u!uka! !)er$ m!ta dasar u!tuk
usaha u!tuk
pase! u!tuk
per*a!d!ga! da!
melakuka!
me!etapka! pada
e7aluas terhadap
pera-ata! dr
skala !)er
therap).
secara *ertahap. <'. Pasa!g <'. Me!cegah rsk" %. 3le! mampu pagar/pe!gama! cedera melakuka! tempat tdur. '. Me!gura!g pera-ata! dr secara *ertahap. <. 3le! dapat
'. A!urka! Pase!
pe!ggu!aa! e!erg
u!tuk strahat
*erle*ha! da!
)a!g cukup.
meta*"lsme tu*uh$ seh!gga
meme!uh
dapat me!am*ah
ke*utuha!
kelemaha!.
dasar!)a secara ma!dr. . 3le! tdak
5'. A!urka! pase! 5'. Me!gura!g u!tuk u!tuk
ketega!ga!
me!ggu!aka!
"t"t/kelelaha!$
tek!k relaksas.
dapat mem*a!tu
lemah lag.
me!gura!g !)er$ spasme "t"t$ spaststas/kea!g '. 3"la*"ras de!ga!'. U!tuk d"kter u!tuk
me!!gkatka!
pem*era! 7tam!
e(ekt7tas
!eur"*"! ,
pe!g"*ata!.
amp/har <
Resk"
0etelah
,'. A!urka! kle!
,'. U!tuk me!cegah
peru*aha! !utrs
d*erka!
maka! p"rs kecl
*ada! agar tdak
kura!g dar
asuha!
tap ser!g
lemah
ke*utuha! tu*uh
kepera-ata!
*erhu*u!ga!
selama <6% %'. 3a ta!da8ta!da %'. U!tuk me!getahu
de!ga!
am$
kura!g !utrs
t!gkat !utrs
pe!uru!a!
dharapka!
#turg"r kult$
pase!
masuka!.
ke*utuha!
kel"pak mata$
!utrs dapat
muk"sa mulut'
terpe!uh
<'. 3a p"la maka! de!ga! krtera pase! hasl ;
<'. U!tuk me!getahu p"la maka! pase! '. De!ga! !utrs
,. 3le!
)a!g cukup$ dapat
me!gataka! '. 9elaska! pase!
mempercepat
sudah ada
te!ta!g
pe!)em*uha!
!a(su maka!$
pe!t!g!)a
pase!.
turg"r kult
pe!emua! !utrs
elasts
u!tuk pe!)em*uha!
%. 3le!
pase!
mampu
me!gha*ska!5'. Auskultas *s!g , p"rs
usus$ e7aluas
maka!a!$
ada!)a dste!s
muk"sa mulut
a*d"me!
5'. Peru*aha! (u!gs lam*u!g ser!g terad se*aga ak*at dar paralss atau m"*lsas
lem*a*$ kel"pak mata
'. U!tuk
merah
mer!ga!ka! '. 3"la*"ras de!ga! pe!)akt )a!g tm meds te!ta!g pem*era! !utrs pare!tral.
dderta pase!.
Resk" t!gg
0etelah
,'. 3a turg"r kult$ ,'. I!dkat"r la!gsu!g
kekura!ga!
d*erka!
kelem*a*a!
keadekuata!
7"lume cara!
asuha!
mem*ra! muk"sa
7"lume cara!$
tu*uh
kepera-ata!
#**r$ ldah'.
meskpu!
*erhu*u!ga!
selama <6%
mem*ra! muk"sa
de!ga! tdak
am$
mulut mu!gk!
adekuat!)a
dharapka!
ker!g kare!a
masuka!
ke*utuha!
!a(as mulut da!
maka!a! da!
cara! tu*uh
"ksge! tam*aha!.
cara!.
pase!
%'. Pe!!gkata!
terpe!uh
%'. 3a peru*aha! de!ga! krtera TT$ c"!t"h ; hasl ; pe!!gkata!
suhu/mema!a!g! )a demam$ me!!gkatka!
,. 3le!
suhu/demam
lau!)a
me!gataka!
mema!a!g$
meta*"lsme da!
sudah mampu
takkard$
kehla!ga! cara!
me!gha*ska!
hp"te!s
melalu e7ap"ras$
ar m!um ,
"rt"statk.
teka!a! darah da!
*"t"l IT
"rt"statk *eru*ah
*esar.
da! pe!!gkata! takkard
%. +erat *ada!
me!u!uka!
pase! delam
kekura!ga! cara!
*atas !"rmal. <.3le! me!gataka!
sstemk. <'. @atat lap"ra!
<'. Ada!)a geala !
mual/mu!tah
me!uru!ka!
mulut sa)a
masuka! "ral.
tdak ker!g lag. .Turg"r kult
'. Pa!tau masuka!
'. Mem*erka!
da! haluara!$ catat
!("rmas te!ta!g keadekuata!
pase! elasts$
-ar!a$ karakter
7"lume cara! da!
mukasa mulut
ur!e$ htu!g
ke*utuha!
lem*a*.
kesem*a!ga!
pe!gga!t
cara! -aspada kehla!ga! )a!g tak tampak$ ukur *erat sesua !dkas. 5'. U!tuk peme!uha! 5'. 3"la*"ras de!ga! ke*utuha! cara! d"kter te!ta!g tam*aha! da! pem*era! cara! me!uru!ka! rsk" !(us. dehdras. 5
A!setas atau
0etelah
,'. :*atka! dalam ,'. +elaar met"de
ketakuta!
d*erka!
pr"gram
pe!!gkata! dr
*erhu*u!ga!
asuha!
pe!gem*a!ga!
dapat
de!ga! pe!)akt
kepera-ata!
pr*ad$ le*h
me!!gkatka!
)a!g dderta!)a.
selama %6%
dsuka dalam
harga dr. Umpa!
am$
susu!a!
*alk dar "ra!g
dharapka!
kel"mp"k.
la!
pase! tdak
+erka! !("rmas
me!!gkatka!harg
me!galam
te!ta!g pe!erapa!
a dr.
kecemasa!$
)a!g tepat dalam
de!ga! krtera *erpakaa!. hasl ;
%'. Gu!aka!
,. 3le! tampak te!a!g %. 3le! tdak cemas lag
pe!dekata!
%'. I!teraks d a!tara
psk"therap)
"ra!g8"ra!g
!terpers"!al$
mem*a!tu pase!
darpada therap)
u!tuk me!emuka!
pe!a(sra!
perasaa! dar
dalam dr se!dr
<'. 3a perasaa! tak <'. 3ura!g k"!tr"l *erda)a/ tdak ada
umum/masalah
harapa!.
dasar pase! ! dapat dserta de!ga! ga!ggua!
'. aspada de *u!uh dr
em"s le*h serus '. @emas/pa!k terus me!erus te!ta!g pe!!gkata! *erat *ada!. Depres$ perasaa! tak *erda)a dapat me!m*ulka! usaha *u!uh dr.
5'. D"r"!g pase!
5'. Pet!g u!tuk
u!tuk
me!getahu *ah-a
me!gekspreska!
marah adalah
marah da!
*aga! dr da!
me!gaku *la
padat dterma.
d!)ataka!.
P"la !a(as tdak
0etelah
e(ekt(
d*erka!
kedalam
me!g"r"k atau
*erhu*u!ga! de!
asuha!
per!a(asa!.
pe!garuh a!estes
ga! pe!uru!a!
kepera-ata!
Ausklutas *u!)
me!uru!ka!
ekpras paru.
selama <6%
!a(as$ seldk
7e!tlas. P"te!sal
am$
ada!)a sa!"ss.
atelektass dapat
dharapka!
,'. A-as kecepata!/ ,'. Per!a(asa!
me!gak*atka!
p"la !a(as
hp"ksa.
pase! e(ekt(
%'. Me!d"r"!g
de!ga! krtera hasl ;
,. Pase! tdak sesak
pe!gem*a!ga!
%'. T!ggka! kepala
da(ragma/
tempat tdur <&
ekspa!s paru
deraat
"ptmal da! mem!malka!
%.TT dalam
teka!a! s
*atas !"rmal
a*d"me! pada r"!gga t"rak. <'. O*ser7as TT<'. Me!getahu perkem*a!ga! kle!. '. 3a pe!umpuka! sekret.
'. Me!getahu t!gkat keparaha! da! t!daka!
5'. 3"la*"ras de!ga!
sela!ut!)a.
tm meds u!tuk 5'. 3erasama u!tuk pem*ersha!
me!ghla!gka!
sekret.
pe!umpuka! sekret .
%+"
%m)lementasi Impleme!tas dlaksa!aka! *erdasarka! !ter7e!s atau re!ca!a )a!g telah dre!ca!aka!. +" Evaluasi a. D6 , ;
,. 0kala !)er #&8%' %. aah pase! tampak rleks <. TT dalam *atas !"rmal *. D6 % ;
,. 3le! me!u!uka! usaha u!tuk melakuka! pera-ata! dr secara *ertahap. %. 3le! mampu melakuka! pera-ata! dr secara *ertahap. <. 3le! dapat meme!uh ke*utuha! dasar!)a secara ma!dr. . 3le! tdak lemah lag. c. D6 < ; ,. 3le! me!gataka! sudah ada !a(su maka!$ turg"r kult elasts %. 3le! mampu me!gha*ska! , p"rs maka!a!$ muk"sa mulut lem*a*$ kel"pak mata merah d. ,. %. <. . e.
D6 ; 3le! me!gataka! sudah mampu me!gha*ska! ar m!um , *"t"l IT *esar. +erat *ada! pase! delam *atas !"rmal. 3le! me!gataka! mulut sa)a tdak ker!g lag. Turg"r kult pase! elasts$ mukasa mulut lem*a*. D6 5 ;
,. 3le! tampak te!a!g %. 3le! tdak cemas lag (.
D6 ;
,. Pase! tdak sesak %. TT dalam *atas !"rmal
DA2TAR PU0TA3A E$ Marl)!! D"e!ges$ Mar) 2ra!ces M""rh"use a!d Alce @. Gessler. ,444. EG@; Rencana Asuhan Keperawatan.9akarta; EG@. Idhuu.%&,.:ap"ra! Pe!dahulua! Trauma Dada.Terdapat; http;//---.health)e!thusast.c"m/trauma8 dada.html.#dakses ta!ggal ,5 0eptem*er %&,'. Ma)a.%&,%.Trauma Th"ra6.Terdapat; http;//mha8)a%t.*l"gsp"t.c"m/%&,%/&4/trauma8th"ra6.html#dakses ta!ggal ,5 0eptem*er %&,'. Prce$0)l7a A!ders"!. ,445. Patofisiologi. 9akarta ;EG@. 0melt1er$ 0u1a!!e @. %&&,. Keperawatan Medikal-Bedah Brunner and Suddarth Ed.8 . 9akarta ; EG@.