nnDIIl t[rDlunmm nruunm nuortrID mEtrlilnnDm mm lun mrn Em IIIE uul nn trn IIrn UID mm nm mm nm hnmmh mmmmFYn Dmmnm trIl]muunm nm nn IDIU UUIlm nn run mm hm nm nn unEtr nE ulln trn IIIIDIDD
nmlllmm tnrn hm nhmm EIn UUI! tntn r|m rf,m trn
EIDMTDIUN
lUN DNM lON NM
trD
nmlrn ltrn mmn nuum Em[onn EIIIIIIII luul mm mm nll rrm mm Elm n[l nn nm nn mm lul lnm mm lnlll ruIl nn mm IIlm nn EUD llLll rnmmm . ln|nmmmln nmmllr?l IllIuIIIttIun llm rnm Itrn '|nmmrnn rnm EIII EIDID nm hm mm lnE M Dn trE u! trln trE ItulIIlE hm mm nF nEt InI! Dn Etr !ll! lnlll[ rnB Erq rnn lutl0 rnm hh rnnmrn
mmlnlDlun
mm DII E|m trn nun rf,m ltmnmm EI0 BCI EuIl nn [Iluil[En mm trB nu IllEI tDn tDll nm mDnln lDDmn
!]E Elll [u IEg EI! nn
nmlnmm lDlI MN mn [lB l[II lnm nn EnInIrD llm IIUII trllllr
trn TIID
li]n
Itr
trIE
HHttE HH rn
Hf, rBttHD
nD nl[ . rntn llltr Em IFmtr ntr EIm Ino mmm IDn luuDMDln nn tnilnEn rnD nm niDtu E IEItrn E lun IIuu Dn nmmn! luntr Inn mm IBJD luu mmm uun Etr lltr ruIl
nF EUNIIlIIIN !iln mm EIIII IDID NN DN NN DID !r!u ntD trl! mq ma Fm nltr Dul InD rpm u! nn mrD llrn lun Iruuum nn uuulllllll Eun EIIIIIU!In tnmn lun
Dn
lnm hft
IaL 25 larupah*"r slult snk{ng lanpohq.' ngantos duuugl lanpah"n
nBAI{GUN
CNDHI
SUADINALA GADA-}'iADANA.
denlle- t Tf S^U R. y 0 S A P U T R 0 flg $rankarfs. : Hlnggu K'livon. llivit dirten :1Jul11983. Tanggal
F.afr-imoun
tsu8U8CI888888808800888808888808fl 088S088ts88
nnmmtrmtrmI om& mnmnmmmmlDlnnnmmlnlDmm nnm mtuuunnom
nnnm nm lul
run trtr tnn uuq
nm mn hm hm
Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro. Oleh Budi Adi Soewirjo ; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa Jakarta, 04 Juli 201L
-
Links ;
https://www.facebook.com/#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-ouppets/dalang-kitristuti-ra h madi-suryosa putro/10 1503699301261 10 Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, dari sudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuk sesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebih baik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagi peminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamat tautan sebagai sumber rujukan.
Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyak tentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayang kulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuran folio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluh bendel tadi merupakan jilid L sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10. Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, jawa Tengah. Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober HPyaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnya dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yang
menarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar Magister Humaniora.
https://www.facebook.com/pages/Wava ng-N usa nta ra-l ndonesia n-ShadowPuppets/l-71041283735# !/notes/wayans-purwa-links/08-nop-puianeea-pedalansan-ki-tristutirach mad i-survosa putro-wafat/173895586085
Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti Rahmadi Suryasaputra
?
Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit jawa) 18 Juli 2008
http://castinsshadowsindonesia.blosspot.com/2008/07lpak-tristuti-rahmadi-suwosaputro.html
Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut : http://i-lib. uem.ac.idliurnal/detail.php?datald=399
" Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti RahmadiSuryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ", UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan Purbo Asmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di
Thesis tersebut berjudul
Yogyakarta ).
Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukan dan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.
Abstractnya termuat dijurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html
:
Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut : 1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?
2. 3. 4.
Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra ? Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di kalangan pedalangan ? Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra
?
Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputra pada ' masa jaya ' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenai masa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupan kesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rinci dijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.
(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru
:
"
Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru) sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacu kreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuh
.....
rasa hayatan ". ..... (Humanika halaman 374)
" Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapat inspirasi tentang sanggit pakeliran ". ..... (Humanika halaman 370) .....
Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 371 I dengan sedikit suntingan tata letak kalimat dari Admin "untuk lebih memudahkan pengertian I :
" Tristuti, sejak tanggal L2 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat
Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ", yang dikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ). Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulaidari lakon Lohire 6uru sampaidengan Amitayo. Jif id f l berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawatisampai dengan Robine Kitoko. Jilid lll berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sokrisampai dengan Pandhu Tuwuh. Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulaidari lakon Rabine Sucitra sampaidengan Rabine Joyodroto. iilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Pokso Jondhu sampai dengan Gondowardoyo. Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinala sampai dengan mBongun Condhi Gadomodano. Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotayuda Seta Gugur sampai dengan Sudarsona Kethok. Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudayako sampai dengan Patine Anglingkusumo (lakon wayang madyal. Jifid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roji Pamasa Rabi Putri Bonyuwongi sampai dengan Patine Daneswaro (lakon wayang madya). Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jatimurti sampai dengan Lohire Rahwano (seri Lokapolo). Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesasuro sampai dengan Probine Kunthiboja (seri Ramoyono). "
(cototon kaki nomor 8):
Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.
Admin blog Woyongpustaka : Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh file digital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlu bingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng. Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll
http://wavanepustaka02.wordpress.com/201-Ll07l03/serat-padhalangan-ringsit-purwa-ksoaamangkunegara-vii/ lnilah beragom khosonah kepustokaan wayang Jawa.
I tulisan tentang topik
keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di
https://www.facebook.com/home.php#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadowpuppets'beraeam-khasanah-kepustakaan-wavang-nusantara/10150346054996110 l
Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t http://wavangpustaka.wordpress.com ], sebagai salah satu kegiatan menuju ke Perpustakaan Terbuka Wayang Digital.
Nantinya file digital konservasi akan berukuran A4. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecil menjadi ukuran 44. Hal inidisesuaikan dengan kemampuan alat pemindaiyang ada.
Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahuitentang KiTristuti Rahmadi Suryosaputro ; selama
di tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulis lanjutan dari tulisan ini.
iakarta. 04 Juli 2011
Karya tulis KiTristuti Rahmadi Suryasaputra sekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2002 { masa thesis Purbo Asmoro
mulaidisusun
)
Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo Jakarta, 07 Juli 2011.
-
laman http://wavanspustaka02.wordpress.com
Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrak thesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004 berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam Pertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentuk data mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkan sebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut oleh peminat atau peneliti lain. Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ? Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, mengklasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). Terbitan Indonesia antara tahun 1948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsor Senawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan mendokumentasi, keingi nan berbagi bahan pengayaan pengetahuan wayang. Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan - sebatas kemampuan untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang lain dengan memperhatikan rambu UU HAKI lndonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka Wayang Digitalyang bisa dimasukidibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.
Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yang ada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkan mempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah "berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri, terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.
Daftar terurut waktu karya tulis
:
Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpun dening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon
Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon dikelompokkan dalam sebelas jilid { lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).
), diberi judul "
Jilid Jilid Jilid Jilid
) ",
Ydffg
I berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Lahire Guru sampai dengan Amitaya.
ll berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawatisampaidengan Robine Kitaka. lll berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robrne Sokrisampai dengan Pondhu Tuwuh. lV berisi 25 kerangka lakon, mulaidari lakon Robine Sucitro sampaidengan Rabine Joyodroto. Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jandhu sampai dengan Gondawordoyo.
Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinala sampai dengan mBongun Condhi Gadamodona.
Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brofoyuda Seta Gugur sampai dengan Sudorsano Kethok.
Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudayaka sampai dengan Patine Anglingkusumo (lakon wayang modyol. Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Rojl Pamosa Robi Putri Bonyuwongi sampai dengan Pqtine Daneswara {lakon wayang modya).
Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jatimurtisampai dengan Lohire Rahwana (seri Lokapala).
Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mohesosuro sampai dengan Probine Kunthiboja (seri Ramayeno). "
(cotatan koki nomor 8)
:
Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " Serat Pustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.
Antara 17 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober L983 menulis naskah janturan yang akhirnya menjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan Dhalang Hangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain : janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan Keputren Purwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi, janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh Anom Soeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnya berkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskan pa
ra da la ng bersa ngkuta n ta n pa sepengeta hua nnya.
Tahun 1983 data naskah tersebut : Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.
Tahun L985 Data naskah : Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985
Tahun 1987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti : Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja
Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur), dan Pandhawa Muksa. Tahun 1987 , data Judul : "Lampahan Judul : "Lampahan Judul : "Lampahan
3 naskah lain
:
Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987 Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987
Tahun 1988, data naskah Judul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1988
Tahun 1"993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987. Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur), Suluhan {Gathutkaca Gugur}, Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, Druna Gugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan Parikesit Jumeneng Nata.
Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma Hambangun Praja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembang sinopsis lakon wayang. Data naskah tersebut: Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993 Data naskah lain : Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993
Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.
Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono. Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.
Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan pada Festival Greget Dalang)
Tahun 1997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di Pondok Tingal Borobudur)
Tahun L998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk Manteb Soedharsono.
Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono. Tahun L998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan di Jakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik Nggendhong Lali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padat lakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980).
Tahun L999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.
Tahun L999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlN Sunan Kalijaga Semarang)
Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad Pamungkas Prasetyo Bayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)
***
Akhir daftar.
)indaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan. Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatan Konservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.
Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayang Indonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentuk kepustakaan digital, dengan tujuan :
1.
Z. 3.
Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpa mengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukan kondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yang berbeda. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang ' ( ' Digitized Wayang Open Library ')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.
Nama tulisan :
Serat Pustakaraja Purwa iilid 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
Ll ( jilid 10
tidak ada ). Ki Surysaputro, Surakarta. mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ].
Nama penghimpun cerita : Yang
I Catatan : Ki Suryosaputro terkenal juga dengan nama Ki Tristuti ]
Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa Barat Dikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : O2 )uli 2OI7 Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka
Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi laman http://wavangpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atau Facebook : http://www.facebook.com/paees/Wavans-Purwa-Buku/82972305747 Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.
Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman http://wava ngpustaka.word press.com/konservasi-kepusta kaan-wavans/
-1-
| 31.
llmnltr nlmn rulD! EI!Iq nltEll lntBttE nD lln nu D! Bn trllll nm n n DII il! !r! Bn nn uu lur n n nn DlIt nn En nI! EE lD lun u nm trllrllnn BB nn lnmE E nn nl'rnnn UME nti rm nn nln mn nE nm En mn f,ur mn nn EI! nun Dn urlrtl trn En tnn nm ts|l Br! mm trn nE lun ruuuln nEl nltuun rnnnul Ir
NAGARI
a_$aJ_I_A
D!!R En utr BII! Iltr
l0N
un nn nnnnnn un
nn DIr lltll
nnru! nn nn t0$ tlll
n$rnun &n rl0 nE Eln lin ull EII nllal[!u! nm nn
nE !l!l
:uI0
tlIN
.-
Prabr D,rr;rudana, Durna, Sangbrnl, tralDao Reubag I - Sb:rg Hata ngudl poJnh{pun Pandhasa.- kanthl qyataya Narendra, s8k{'8 }lagari Eavlyat Prabu Somg dl.nala. Katurgka oova.nlpun Pratm gssdtnals Eyrpg ar{ Raden &rra PanuJlr u& tur bllLh Eanpun saged nihrt Qyan ArJuna, sars"Bgke kal ebotakes lng GIIIIA IIPAS. Na:rgr.g So,ng Prabu Sonadlnala dereng nreJaya ArJuna, aabab r4ngu-rangu labet lng Nagarl Astlna taksth sonton telLk sandl upayen{ng Paudhavarbebaesn JatI katlusupan ru)nr4g. NarpatL Avanggir Prabu KErrrs lurlngr eabab rultaos dlpun oenonl, pranlla gya oncad. tarya parlt.,Prabu hryudaJxs nuntenpasrah dhat'eng Prabu Sonedlnala ldnon babar ploan roJabl Pand.haua sanealpun dalah putra-2 .Anarta. Sonadlnala sagah gya pantt bld,hal nenpub pralg nrfugAnarta.
$gggtr;lbr uqnten tng alun-alunp Prabu SonadLnila kacegat' doning Narpatl f,qE as {ngka.Dg nufrrgaken nurlnglpun. Teaahan deilrg pa:rcakara. Perrng rane, kapl oah denlng. Patlh Sangkurl. Prcbu f8rna gya neaat nrlng Anarta ne$a keupalPandhava.
II.
KASATRIYAN
J
O.
DE
I
P
4T
tr,
llrebdara Eyang para putra Radon OntorJo, lan GathutJraqa. .!9g_ !eC. ; - I'lrekodara parlng pnJnga nring para putra bltth kaqg pana:x ArJuaa $ pllmt dsn{ng orqyarel-pun Kurava. Nnnging uonten pundl anggenlpun ngunJara, dereng kawunlngan. Gya dhamrh kang putra ki:ren :trlekea praJ.ar slnarbl par:krn elelk nel1k lng pundl drnunglng lcang panaJr. Sancilka gya panlt bldhal"" Ibno'Hrsbdars. eovan nrlng Anarta, PEnANq CAGAL s - Raden Sura ParnuJa ptuarggtia Gatbutkaca, nunten taken-tlneksn. Gathutkaca nboten ngeken Jren ilentane Jpsg ta, nanglng ngak€n ysu nengsah{pun Pandbaua. $rra PanuJa nunten ''r'laka yslr ne{ya nonpuh prang rnrlng Anarta. Lluonya oetha bltth punlka nungzub, gye ka* traJang denlng Gathutkaca. $ra ParouJa kssore! nunton anblea bunlr kapapag0ntorJa gya pera,ng. Sura Pe.nuJa kasoran nallhr gya nJedhul lng dluratsn tlnanpi Oathutkaca, nunten kFFulaoara. llaeana &tra ParuJa lundar naaJlng oaRadon
nodta.
III.
I(llII{ANqtrN
TINJOHATA.
Battrarl Wllutana nyang kang putra llllug"ngga falah Selar Garcng Petruk. !99!gg l - l{lhgangga tarya auderna, sln&hgouLan donlng kang ibu btJ.Lh putranlpun Dyan ArJuna,. LaJenS Sang Bagus parnlt ne{ya sovan nrlng Arsrta. Kelllsn nurten btalhal kadherokakon pa.qkavan. EEBIE$-.$ESAB s - Uontou Pandhlta yakoa sakJ.ng Pertapan Lava-iJo nana Begevan F.uvarna sol/an napaga*-
-2bllth
t{nrnglsan lrqng putra Dorr Kuna:ill supena kaganva natrlya sakltg Ka.\rvangan TlnJonayas kaLasih Radcn lnlugqngga. Pranlla Sa:rg Bagus ne{ya kadhaupaken klayan DevL ltruarnl. }Ia.nglng Ullugsrngga tan pg runr gya peraxg. llaeana furden Ullugangga kacoran, nunton kadhatrpakcn p{krntuk Derll Kuva::uL. lfusnya dhaup, seng f,uourne panlt sosap erlng .Ala:*e. se.ugutku ngl:tlanl earvl piturgkeol b{Lth earrancl-ssncl neng8lh rori.bot, H.non natat d1 panelLog ngrasubaken Sa:rg lflku, nedya kabtyantu. Ylluganggs sanql ka gya budba'I. saperakasnng. CAND{AKA}I : - Ka\yvangan Svarga Dahanr., IVu.''g Brana lsn Lqng putra Detrt Dresanala, .la] ah kqng salrah Baroba.ng l{laanggenl. .@!gg r - }tlsarggenl. tanya sudama. lfln4ngoulsn denl.g Lsng oy4.g yen putranlpun Raden A:rJurra. Sa:g Peklk gya panLt ne{'a ngabektl kang rana Drlng [nar.ta. Wvang Brarna lan kang lbu ugll.Jenl, kanthl dbavtrh yen nangke savanclvancl "nsl'gglb rerlbet kinen ngaturl Lang eyang nodya kablyantu. Ulsarggeni eandlka gya palgkat. kon Raden l{l1uga:rgga
IV.
NAGARI
a-[L&--i!.J..
?rabu Dsruakuaural Srl Kreona, llrebdara, Kenbal. Renbas r - gcnl eungkava sabab Qfan lrJua kaptkut orayanlng Kuraua. Katungka pyan'lpun -Radeu Hllugangga dal-ah parel"ananl saha kaausuL Ulea.nggenl prapta. Satrlya kakn'l{h vau ne$ra ngabckt1 gudama Ssng ArJuns. Ulna.trgeu]nn fls[Lng SrL f,rcsna bllth karrg rana kaplkut denlng nengeah. Kasaru eovanlpun Gathutlcaca 1an OntorJa natur b11lh paranguuka snlr{ng Nagarl lbvlyat Prabu Sonad{.a1a Balpun vlslt nglurugi NagarL Auarta. Hrebdara ne{re tuuandangr ptnenggak do.lng srl lhesna eabab sanos tandblnglpun. Nunten l{ilugangga kactbainrhan nados! kang rana ArJuaa ngantosplnargglb Lan kLnon nboyong lilnd,ur. Dene ltloanggenl kedbawhaq uapagake1 $g. nadinsla. Satrlya krkalth saSahr nunten bl'lbn]. Hrekodara Krsena Gath,rtkace 0atorJa oanl njalpalgl. Kacarlta, Raden Vllugalgga uunten natak aJl panelrng ngravuhaken k+,,g rana'uaraoepuh. TBn dangu Bgv. Kuva:ma rayuh. llllugangga paorah clhatcng kpng ralla kados purdl nggenya oaged ngupaya dununglrg SaDg ArJua. Sang Lllku dhasuh blllh Pertapan Leva-lJo prrn{ka du-nunung yontsn lqbettng guua toruoadpun Guwa llpae. l'{arrgka Dyan ArJuna kalnrnJare rpnten Gtira llpasl pranlla HlIugangga nuntou kegcndbong derrLng Bgv. Kuvarna kabekta DanJ'lng nrlng Guva Upao llrat Pertapa.n Lava-iJo. hoggallng aarltae lyan ArJuna suo tlaulungan dening Bgv, Kuvarra nontas sak{ng pansldhaJrg. Duugl dboratan Sang A{unE dlpun valuyakaken do'lng SI Kresna. IDg nriku Raden Uilugangga nua&en kaakon putra d.en'lng Radeu Janaka. f.ahrngka rarmbnya NarpatL Ka:na, radul yon uentas bandqyuda klayan Sonad{na,la, laJeng ngenpa^l klayan Pand,hasa" Sad^qva nunten nueul l.llsFnggenl Dgg')r\ys napagaken nengsah.
Kacarita, Wlsanggonl landhlng yuda]an Prabu $qqsd{na]a. llaseaa
Song
-3dlnala, kaooran, gya nadlI nrLng kang rana $frang Ianadlpatl. Gentos {fyang Iarna nagut pup$r UlsanggenL kannnr nunten ngravuba.kcn kang eyalg rysang Brarne. T.cJeng ifvang Brana nbelanl kang uagah, naJeng {r'g paLaga! prang 1an EruanC l&na. l{arpatl Karna ulf-nga desa kal{h sanl petangr gya ngravubaken keng rana &vang Suryal nyuyun dlpun blyantu. Nuntsu bvang Srraa tulut ngroyok lfyueng Yarna. Tenah Kabvarrgan Suralaya ketsnan gara-garar labet -dova-2 eerl pancakara 1ng naroapeda. Svang Guru gya utuean {yrarrg Naradar 4 nen nLeah kang sanl bandayrclar sarta kadba$rhan Parrng prngsdflnn. Salxdlkal gya ternurun. Perang ra.Be, kapisah denlng Eyso.g Narada. lfusnye aanl nglenpakl Xarg da parLng pangadrlaa blllh l$sang l6sg {ngkqng Lepet deno nguJa putranlra leng hanlsg angkara. Yen tan purun ngendhak kanurkan{ng Prabu $epstilFqlor badhe dlpun lorod drdat kad.esat"nlpun. I$wang Yana aJrlh, nunten natur tobat, sarta o-t'tt"o kang putra kalrqll[ Prabu Sonadlnala lnn Jladen Sura PanuJa kabanJut vangsul nring Kalryva:rgan, nagarl Havtyat kabeeal ngantoo teilaa. PA deua nunton pantt kundur nrlng $rralaya. Prabu Dlrlrudana Lan Kurava nganukr kaplkut ttenlng l{robd,ara. Drryudana lan Sarxgkunl kacenp}rngaken {tg Guva Upaol tenah Bani sossnbat tobat. Srt Krbsns ngandlka btlth Kurava badhe lLnuyaran sakLng Guva Upasl nangko -
ra
{0 cllaten, lng panrih
na:ravL satrpun lnngkep dhang vohlng pltenah.
T.ANOl'EB 3 JuIl
132.
ElnE
KAYON. 1983.
HH*K nFnnmm
t[ n u lulllt Ir u mntr Dn]ln RI
supadoo gentoo ngraosakan p6nqg
nnn
ffi qul
HH mm
BH
DnEn "fiN'
Sf,'H" I\n Erni
nD nn nn|llln DE trn EB IlI ltE DnD nU Etr nE |ln DU nn nn !u! nun.Et$E ur En nD mn IDn DIn nn IUI nnn nn ntr nmnmEn '|m nn nlm nn nm mn mn Ern lln nn nn lll! nll nn lrn nn nn nn nn En Ilm nnnntrE rla nn rulnlnn lI[ uE InEItD flBnlI8E
Enn mnnlnmm
nn HM
gul trnn mnrEIII
I.
DrD rul nDl[nE nn nn
NAGAEI
nn Dlt
ASTINA.
Prabu Dr:yudaaal Dlrau., S$gkuBlr Ka$a. Renbas 3 - Sarg Nata nedya ngudl patlnlng Pantlhaual kanthl nyarays Narendra 6nlclng ltagart pr3angteJarPrabu Bratanlseu&. Katungka ooranlpun Radsn BratasektL (kaCa',g alren pnlclngPrabu Bratanlsena) natur bltth derong neupuh prang Er{ng Anarba eabap takeih ragu-ragu Jalaren Nagarl Astlna kattngaL kaibg Jatl katlusupan luyulglla:pati Karna kraos nanavl dlpun senont, gya,,uedal ta'Fa paJoLt. Srt DrryudA na pasrah peJahtpun Pandhava dhateng Bretasekti., San&ika nunten bidh&l. Kaceritar vonten ing pagela:can nJavl-, Raden Bratisektd. kecogat Prabu Ka:na,
.
- lr-
$rLayanlng ronbag tlados psratitg. Parrc.Lo-a kaploah don!ry, Sanghnt, Karna oncad negra kenpal para Pandhava. (PERANC GAGAI,).
farpatl-
II. NJSARI P A R I.N TEJA. Prebu Brataulsena tryrng arl DauL Bratavatl, nen'Fl eovanJ,pun Lang rayl Redea Brata.sektl. Siglgg : - Bratagoktl nahrr urlng Lrng ral.a natal bilth.sanpuu .aFpi dhanuh salclng ff. Drryu,iana klncn nyiruakalr.en Pandbara, aertaG"
Agtlna, Nuntsn Prabu Bratavlceaa aU*h, aU teng rayl kar.allh Bratasektl lan Bratavati H.nan ngrunly{nr o*pud, plalg nrf ng lnarts. Sand.lka laJsng b14hA'1.
PrEb'u Karna ssnpun oncad. sslr{ng
q
I I . Raden Ablnanyu nyaD{l para kadsng : Iravanl $ultra, Gandakuaura dalab Seuar Gareng Petarrk. Bgg!$S, : - Ne{va rr{4ng nengeeh orayan Aatlnar Sya bl ,lh&l. PERANCLSru{AR : - Ra.d6n Ablnanyu sakeda:xg kapapag rodya ParangteJa teIII.KASATRIIN P I.
ON
OTA
nah dadoe pefeng. Raden Bratasektl kaeoraD gya nundtrr, gentoe Dsvt Blatavatl fngksrg uagut pupuh earvl uatah kouqyarr pengaallran. Ablnrnyu s8ka.ra.g \& tanaa pongaelban garlya ll-nglung lrasryaralr rraFanr k"Illkut nunten kabekte d\e leng Aotl-ua kalrunJara. Panakauan-lundar rangoul nrlng .Anarta.
IV.
N-AE^AR[
l,l!-ll_B.ill
.
Prabu Da:takusuna, Sr{- Kresra, }Irekodara, lrJuna, Kenbar. NarpJ' praplqnlrs l{arpatl Kdm.a,r Javab ne{ya q}e]{k dhatong Pandhava eabab tan aamJuk mring srayan Kurava, ssrts €ageh dados senapatl. Katungka soranlpu panakavan netur blllh pare putra I'tadukara kapllort clonlng Dorrl Bratavatl erayanlng Kurava. Nuntsn sa:ul bLdha'l uonpuh prajog. Raden Gathrt&aca ngang'lang {.g g+ g€,n8r
Xaearlta, rronten lng paprangan, Srl. I(ragna nraneta gelar barler ArJuna klnen napagakon Deltl Bratauatl., dene Prabu Ka::ua plnasrahan tnadhJ.ng k]g yan Reden Brataeektl. Segalr nunten ea.nl naJeng ptong. Deul Bratavatl netat aJl koeayaJx pengaalhan, ArJunr drrtan paea,h, vagg na Bratavatl kapikut ldeng kalrunJara. Raden Bratesoktl nurlng ne{ye DgoyyonJ- Prabu Karna, Begavan hrrna klnen nbotobl, e,aryl natur bllth pn4Jenenganlpun kagrutgdr pusaka n$rr, I(IAI GEAE kadrnungaken lng kencLng gelu.g. Ien pangke Bratasekti peJah, Drrta lrlnen nggqah kantht ngucap tonbung r KIAI GSPAK URIP. Drrna oagah, nunten Bratc.sektl traJeqg prapg lan Karna. Katanancurlga Kyal Jal-e-k, BrataoektJ" peJah. Gtnugah denlng D:rna kanthl nga.nrllka r Kyai Gepak Urlp, Brateaektl sanallka ta:rgl ldeng naJeng prang nel{[. Saben poJahr kqgugah dening Dlrnar Bratssektl oaged g€sang. Ngantoo Prabu Ksrns 911e, n'ngXng St l(resna gyr. paring punake tandhi.ngan dhateng Prahr Karaa.rnapa KIAI JEIIDHUL, kedunruqgakon lng uakutha. Nunten k{ns31 naJeng prang nallh. $aben Narpatl Karna peJahr ginugah dsn'lng Srl f,resna kanthl ngan'r{ka Krar JEI{DHUL umPr Karna tangi laJeng naJeDg praJrg naIlb, Ea.katou rongsalvangsul. l{asana plnqJu Raden Bratassktl katanan curlgan{.pun Ka:rra, Brataee! s
-5peJah, Srl Kreena nggegtro Dl:na aaH-ng kateblhar La.thi rigondrka Fora 3 KIAI GEPAK PIIIAIL D.t:na glilhuh palrgga'llhlFun, vekaoan k]{n{a1 {ng pangucaplnlrokaken susntenlpun Srl Kresnar KAYI 0EPAE PX.IAIL Sanallke Brateoektl. 1og tsrtun peJc.h. Bgv. Drr,ra theuger-2 eerrrl kedr:ua1-kEdunel. Kurasa r€anukr l4q, tLabung d.s.l'g Gathutkaca gaHng cltrganterar tenah aanut. Nunten.Pen/rheue sakadalg nglung dhateng Astinal nodya ngluuard. palanJaranlpun Abinanyu sa-
ti
keda-ng
putra
Madukara.
TAHAN
It
KADI-LENGENQ.
(agrfra).
Dewl Banuuatl ny.ng putra Dorrt Iagnatravatl, na.up1 oovan1ptm Raden Ar*Jrrna lsgkeng es$u nelebsken kang reka Ba,nuvatl dene tega dbateDg para putra Medukarel trgkeng eanangke kaktmJara rrcnton Aetlna. SanaL{ka lrsanatatl kg dborekelren abdl cethl, bldhsl ngluuarl putra Hadukara. Nunten Janake EoD-
losranasatl. Prabu Drryui{ana Ian Raden I.gsnara pnlnge, Eur'lng nunten dado.s poralg. Drrytrdana lan lasna.Ba kaooranlkebanda tng oaka, ArJuna dalah pala putra lcunddr nrbg Anarta. Patth Sangkunl prapta ngucull bandrn{Fua DrryuCana lsn I.cssaru. uboton Faged. Na::glng sat€ng Det l Banuvatl lan Ieganavatf fugkang Dguor'li, bobandan saged ucu.L. (SaUa.U Banuvatl lan lpenalraratl eanpun apal dbatong ub€d t4ngsullpun &'Jt'nn 1an Abinaayu). Srt Drryrclana kai.aDgkung nut{ng gya psrsg tah dhatong Prabu Bratarlaena kinea nurpes Pandlaya. Saga-h g:ye pangkat. CINDHAKIN : - Ing Nagrl lnartal Pandhaua p€pak d'.Iah para putra tr.rsln Sr1 [.resna, nanting Devl Brotaratl-, uatur tobat neQra nung]rrJ,. Kasaru pengaroukipun Prabu Bretasisena. Sr1 lkeena dhaurh dtrateng DenL Bratasati k{nen napagakon }ctdhanlng kang ro}ao Sagah laJong nagut pupnb. D9 si Bretavatl ta:rdhlng prang kl-qyan Prabu Bratayi.ssna, veliasan pejab dhong BsJxur.atlr OngkoulJoyo noadbong
F
Fanpyuh. Bala PalangteJa bebela sedarlng llrekod4ra, tena.b kanpru];rg.
gustl,
kaaepu baraut denlng
*
TANCEB - K.AYON. 3 Ju]-1 1989. I
33. nn nE nnnD |lu[ mrn lnm nn nn nnl llllltE HH HS m$rrHff nn Em utrnn nn Bgl NIn
glI! ntr nn IDTI
DIN
nn !u!
nn nn lul 'HH mm
uuut n
n&
En nn Du ru!
En
nn
* f,B" Hf, HT*4" *H" HH @ SHnEf,' f,E n f,H ffififtnafiffi run ffi fifi ftE nfin fifr nn FEEnEE fril FIi nu inm nhtd itld htllnDln Dn Dnn nn l1I[ nn Dmm nn nn mn an mn Drrm nn n n Fn nn nn u! nE mn nE rDr[ nm nn mll ElEunn DIln mnn lur nn nB lltr0 nn IDII hn &m EIt !l!l ruln nn un xqu nn nu uuulltlB Bts r,
IIB
nn
NAru.
Prabu DrrTudana, hrrna, SangkunJ.r Ka:rna. Reubar t - So:tg llata nedya trylruslalon Pandhave karlthl nyarqya nareldra nyolunan aeklng Nagarl KreudtXl pura Prabu Jaya NlrulndJ.. Katwgka eovenipun Prabu Jaya Nlrvindl, natur b1-
-6Ith dereng nenpuh prang nrlng Anartc sabab takelh sangga-runggl
1a,bet
lng -
Astl-na uonton nate-pltay{tn{ng Psndhawe. Narpatl Karna kraos yeu dlpun 3€troPandbara
nl, gya oncad talpa paJnlt. Prabu Drryudana gya paarab peJrh{Fun dhatang Prabu Jaya Nlrulndl. Sqgah gya parlt lfdhal.
-
Kacaritar uonten l.ng nJavi Narpatl [a:na nyegat Prabu Jaya t{lrvLredl nedya kacobl kadlfudayano, tenah dados p6ralg. Kapleah de.{ng Sargkunl, nuntsa KoE na neeat nr'rng Ansrta nedya kenpar para Pandhava. eEBlNg-glgl!).
II.
KA,SAruTA}i-
Radon Urekodara uyB.ng para
J O DN I
P
a._Ll .
putra I OntorJo, Gathtkaoe, Abl.naayur Irg
@!gg : -
Para putra tragladhl peraJcg. faturgke panorpuhya Prabu Jayg Nlndndl 'lan Kuraual dados perang raqe. Para putra kegstak kaupnrngr dene flrokodara kad1-lat dentng Jaya Nlrw1nd1, Sena lunpub. Jaya Nlndndl'lan KrrrA ua Dglajengakeu ngrloak Nagar{- Alrarta.
vslr.
III.
.
gana lnlralt[ Derrl Senbadra lan Uara ff.lce'dh{, C& 1ah Senar Gareng Petruk. Femb6,s t - Sang Baguo panLt nrl:rg pare garss,r rx€dya sovan dhateng Anar.ta. Kq,] {Ian gya bidhal ngdrtht pane.kavan. PERINC SFj"Radeu ArJuna rlya.Dg
:-
lJa{ya ragoksa sa}Ang lkendhqFura ubegal lanpahtpun Dyan ArJunar dya panca.kara. Denaga kq6s3in, aan3, poJah. KAR
IV.
NAGARI
d^a-
AUARTA.
Frabu Da:nahrsuua, Sl Kreoea, ArJrma, Eenbar llyq.ng panakava:I. Renbag Sarnl roraoean bab Raden Lfrekodara nggenya nggegJ.adhl prang para putre. Katun6ka praptanlrr Nrrprtl Krtne, Urgkrrg natur nedya nballk nrlng. Pandhava, rabab tan aantJul nrfng Kureva n88.c$ya Dyalaya Prabu Jaya,Nindndl ]"{nen
-
nra.Jaya Pandhan a.
Kasanr dhauahipun para putra Pandhaue. Kadangu natur bl1lh naatas bag dayuda klayan srayan Aetlna Prabu Jaya NinrlndJ., kagetak karnpnrng. Saha natur bl11h kang rarna l.lrekodara sanangke lrrnpuh rng paprarrgan. ArJuna algra bldho'l rnapagateu nengoahl kasugul Prabu Ka:rnar Sri- Kresna para putra 1an pA nakavan.
.[gggl!g, Srl Kresna gya nltulungi
Urebdara kagaresaken, deno Prabtr Kama
lan Arjuna perang lsnan Jaya Nirulndl. Saben Karna utasl ArJuna peJa.b, dJ'pun gugah dsnlng Srl Kresna, saged goaang naIlh. Kosok nangsuLlpuu, Jaya l{lnllndl. lauun poJah, ssgod tangt gceang nallh. l,laeana Nlryindl kakmyok & nfug Arjunar Kaxnar lJrekodara Ian putra-Z. liekasan Jaya Nlrrlndl kuur'laheu, gya natak qJi pelenunan, slrna 6ak{ng panlngaL. S L g e g .
v. KAifll,tAl{GAt't
DHANDI{A}IG MATGORE. (SElrRA CA}tDAilAru),
Batharl Durga, I{yuat'g Kalae narpt soranlpun kang putra Prabu Jaya N13
-7v1ndl natur n)mvun blyantrr. Drrga]an Ka.Ia Bagahr gya earl uar'{tle nrlng kang putra. Jaya Nlrvindl bldha.l naJeng prarg na1Lh. Kacarlta, sonten p&pr4nganr krldhanlpun Jaya Nlrvlndi lqngkuag nggegirlslrngedalcken pengeberan varnl-2, sonten genl nangelad-alad, nult,en ngedalaken sato galak EanL Eangsa Jalra nanungsa,, lrp. Toneh Pandhava sanl gLrlo. SriKresna nunten pasrah dbateng Kl Ilrah Sonarr k{'ren napsgeken nonggah. Ssndl ka gya budbal. D,rnugl pa'l a,gaD; Senar tan p"nglilg bl1:th pun{ka pokalipun rg Ja dhonlt, pra"nlla Prabu Jaya Nlnrlndl nunton dipun eupokl ngaatos .oeuaput, Drrga lan XaJ.a oncad, kg,bur'u d.E'ing Souar. lfusuya katubrtanr Drga ryattg l(g Ia natur tobat. Nunton Sellar dhalnrh tlhatong Drrga lcincn ngendhak !3'fdhan{ng Jqya Nlrrd-udl., Drge sagah. Nunten kang putra kabanJut kinuktrt uangeul dr.dl bajubarat, nunten kakantld lnrndur uring Sotra Gantlara;ru. Pratu Drryudans nurlag I Bya nganuk. llrokodera nuJa lerusl Drryudnnode1ah Kuraya kseeblsk na:uta1 LarqFrung. Narpatl Karrra :rtrllten 11llh rng pang gallh, lcrndur dhateng Avangga.
LANCEB - KAYoU. . 3 Jult 1983.
134. nrn mm
rrEntn lunmmD tln nmll ruIl En Dln mt! mtr mm nE mm nu nln nm lnrnmmnB InBInmo nm mEnlo nn nn mEl nn ilnn nn nn nnnn mnt nm nn nmmn En nmltr En rnrn IDIntr nnEmnm Ml!
nn NDBDN nn !rn
mmnnE!t
rH'Sr HH Hfi""ff" Efi nn nn HHr nuiltllmn En nn rrE
HH
-
trn ntr nn !u[ ntDamnn un nn ftm mm nn nn nn nE lun nD nD nn nm nB mlt nE mn mn nn nn mn nn nn Dnl'trln Elll nE nut nnluln tDEItn nn rut nlllul mm Dl[ nm E KU TgANA nm DnE trn nn En um nn gtn ntr nEDutllltr nD rlnr nn trn nIlID nn u!tr mmnlun & lDn rull nn nn nn mnm nn nn nruoll nm nn nn nn nn lltllll Em rlllllu! trm Iu[ nm [runll ntr KU T EI N I unF4lrJll trtr EBilt
I.W. Prab,r Drryudana, Dt:zra, Sangkunl , Burisrava. Renba^e t - Salg Nata tinangiean dsnlng kang rayl Burlssata lngkang tansah gandrung Devl Senbadra.Nunton Prabu Drrnrdq.na nlnbali guntnlpuu or€Belr pandh'lta yakaa sak{ng Portapan lla-l}a; ngqs Begavan KALA SASRA. lfusrrya ngadhopr plnasrahan klnon nyldra Devi Senbadra sarta nreJqva Raden Janaka. Sang Wtktr gagehr gya panit Sangkunlr Burlarase lan Kuraua kluen nJanpangL. Ssndjlcn gya pa:rgkat.[3,g3,llfu,, nonten nJavl, Bgn, Kale Saera nlnb'rl kang putra kalca]l[ d.etrer.a nyelunan Jaler estrl, nana Dltya ['a1a KUTHANA Isix rasekel KU'IHINI. Kuthanakadhavuharl
nyldra Dovl Senbadra,
deno
Kuthinl klnon,mrqJaya ArJuna. Sa.lal og,
gah gya bidhaJ. rnesat gogana. l,la{ya baJubarat
lngkalg
rtrt
anpongi.
II.W. Pratrr Kresna, Sanb6, Setyakt r Udava. .B9E!OC, : - $ang Nata nedya furrlnrl.B Anartal Jafaran kraoe rnanarrl bedhe ronten cobi hrnrap kadang Fqndbaua Sang Nata jengkar nganbah geganar Sanba Setynk{ Udena lan punggaua nguntabaken. PERAI{O GAGAL : - Kurava kapapag SotyaLl t eulayanlng renbag dadoo pancq,ka'4. Kura.ua kasoran gya nylnpang uta:rgao
-8III.
SAPTA
PERTIIPAN
Begavan Abyasa .strrtrll s6rvan{Fln t
alg
ARGA wayab Raden Ar.Jrrna Eyang
gelar
Gg
reng Petruk. 3gElEg : - salg Bagus nyaraned.eka.ken pasupenanlpun, kadoo vonten Javah ludlra lng Kasatrlyan l{adukara, nutlton Sang A4una Eyang garua DE sl Seubadra kabaadhang dsn{ng bar{lr. Sarg Ulktr dhawb bi}th badhe lrcntsn coblnlng lelarnpah"n lngka:rg sunandluDg nr!ry ArJuna aekallyan garego Nuntnn kafundbung enggala }undur, sarta kadha$rha' i:rgk&qg ugatoratoe. S$dlks, b sapanatauane. SERAI{O SEK.AR : - }la{ya raseksa baJubarat lolin{pun BBu. Knla Sasra, Dt-tya Papaclyal Dltya Saduneya, Jata.laya, IanaraJer Lan .A.nigora, nbegal larnpahlra Dyan Arjuner tenah dacbe goreng. Donsua eanl pe-Jeng
pcnlt
Jah, kuan.rha slrala. Saairnaning rasoksa, vonten pavestrl eullstya 1ng varal nana Erdlrang Pa.nlkatslhr eosan ngarc'n{ng Dyan ArJuna (tantlt na'l,ak kenoyan aJl pengaelhan), katenaban Sang ArJuna kaenaran. Nunten Dyan ArJune katuraa
dlgtrtg
kang rana Bgv. frala Saara ingkeng vekdal punlke noutoo Nagg 11 Aetina. Raden Janaka rnanut, laJeng kabotr*a dhateng Astl-na.
nenbung
IV.
KASATRIIN
U-A--D_U--E_A-EI .
Devl Senbadra nya.g l,lara Srlkendht kabatthep Raden Oathrtkaoa" Sgglggt Ngarsa-area kuuduring kang raka ArJuna salclng Sapta Arga. Kafungka praptan! ra Janaka (pelsu) dhasuh nring kang ganra Deul Seubedra arsa kaksnthl eonan e€guru Bgv. Kala Sasra lng Aetlna. lfuanya Deul Senbadra kalebetakeo l,ug t.l plka, Wara Srlka-ndld kraos oanasl. punlka nboten sabaenlpun, nuntau Senbadra kasuvun, Jansk& (pafzu) tan antuk, dados perng. Jq.aLa katanan Jeapar{.g1badbar Ditye KaIa Kuthana, ldeng katlahrng deni:rg Gattnrtkaca. Kala Kutluna kaeoran, gya ngllang. Srlkendhl leu Gathutkaca lumdar nring Inarte.
V.
Prabl
NAGART
Danoakueunal
AMARTA.
firl Kreena, llrokodara, Kenbar.
Renbag
: - ful
Krog
ua dhavuh billh badhe Honton cobln{n8 lelanpahanr para kadarg klnon Lngkang prayltna. Katu:rgka oouenipun llara Srlkan4r'l lan Gathr,rtJcaca, matur bl1ih Deui Senbadra kacldra duratoraka raseksa erayeuipun l0rralra. Srl Kreena llrekod4, ra Gatbutkaca gyd bldha] urlng Astlra. CANqHAI$N : - Ing Aotl-na, Prabu Drryrdana nyang Bgv. Kala Saera. Nanpl eouanipun Dsvl Pa.mlkatslh natur bttlh kakarsaksken Raden Janaka. Nunten Janake katlnbalan, liang Ylku partng pa13"1ah, Nunton ArJuna kadbaupaken plkantul Dcdhang Pa.rnlkateihr Bys pondbonganr oarta dhabat lolob-lolohan (dutang-du1algan). Sang ArJuna kata.nen rieal tenah aeda. Kvag dha kacenplungaken Lng ounur upaa. Pa.mlkatsih bcdhar dados Kuthlnl. Katungka praptanlra Dltya Kuthana ngatureken Devl Senbadra. Nunten kg parj:agaken dhateng
llutiorava. Area kapondhongr
Senbadre
lu"ajarr di-
pun buru denlng Burlsrava. CANDHAKAU : - Kaputren Astlaa, Devl Banuuati nlrong yen kang rayt J'anala kg I
N
i I
I
t t
t"
-9cenplungaken 1r€ sulllEr upnol gya tlnul'mganr kvandba kaentas. Nunteu d{putF lela-lela saged g€Eang. LqJeng poud-bongal nanJlng paaareyan.
.Egg$g, plqyunlng Denl- Seubadra
kapengglh para kadang Pandhavar gya tlnulunga.u. Burlsralta prapta riadya peralgr vasana Burierava. kaeorax taJeng tlabanda 1-ng kekayon, katllar lng vana nr{.ku. CANDHAKAI{ : - Ing pandbap:, Astlna, Prabu Urr;rudana nysng Bgv, Kala Saere ng, {ya nrlksanl kuaruthnne Ja:rakar nuntea bJ-dhal. Jebul prnnngglh .Ss''g AX
Juua sare klayan Devi Banuvati Lng Kaputren. Drr5rudans ngaruk dados perang. Llrekodara nlabung, Drrytrdnna lan Kurava tnrbar. Bgv. KaLa Sasra uqJong prengr kapapagaken denLng Sri Kreena ngasta sanJata calrra. Kafasasra badhar }Vrtan€! Kala. Dono Kuthana lan Kuthlni badh". dhenit Setra Gandataayur nunten eanl kaguoeh vangsul denlrg S€rqa.r. Pandbawa sakadTg nunter* lundur nr{.rg Anarta._
.L.,LW.
3 Juli
LgBj.
|i nnrn IIB lln Bguqq nn umm Dnnn nn NIN EIU NN NM Nll[ EIII NDO UUN Dtr NIN EII nn nn nE nm nn nn nn Bun p! nn DII Enrmnnn nn tltDmr nolllqntr trlB mn Maunn mn rtln InD mn nru nn nll r[n nm mn Dll nn nn nm nm nn mn rrtrElt Ed nnuulElt! mm nnn nn nn &&!rEEIt tun nu BE nm III!! nn
nnnnDn
I
35.
IOID [ln Inntrlu! llul nu
(PALGUHADI) *Jf
I.
NIOARI
*****t**t+rt{t*If.
DIJ-ARAI,TATT
Pretrr Kresnal &nba, Setynkl, Udaya. Renbaq : - Srl Kreena prlhatos dono kang rayJ. Arjuaa Dggenya E€guru Bwgavan Drnee, badhe narpl cob1. XJ.laSang Prabu Sya jengkar mrl:rg Ararta.
Il.NAGtrRI TARANG
CELUNG.
Prabu Palgunadi r-ngg:th Banbang g.u]nVar ptnuJu l:undur gak{ng.,Soks'l j-na nanpi rswuhnya kang raka lpe ing teslJoladu Prabu Karentagnyana, nyn,ng ari Raden Maralaya di'lah patth ftaclraetha. lgqlgg I - Prabr Kareutegnyana ng€.ngetaken kang rayi Palguna
Drarauati, Eulayening
rembag dedos bandayuda. Wa(ya Parangge-
lung kasorarx, nunton ny5.npang n&rga.
III.
L I M A .. Begavan Duna nyang Devi Anggraenl dalab Aggata[a. PERTAPA.H S O K A
Ronba.q
I-
Sa:lg
Dg
-10ul
nyuvun pa.Elt nedya kuudur nrlng Parqnggelur€ eabab ngentool kang r+kr Prabu Palgunadl- nbotnn 6r€ga1 ranruh. Drrna ngIl).ani gya bldhal.l Aovatana
$
nen nJanpnngL.
IV. I.IANA KRE!IDHATANA. Raden ArJt,na nyang Senar Gareng Bouan
nring Sokal:lna.
t?ER.dl{G SEKAR
Dyan ArJuna, tenah dados
:-
Petmk.
Ronbsg s
Raseksa
sakl'g
-
ubegal -
SaFg Bagus
Para,nggelung
nray"
peratg.
Denaya eanl kaloraD, katbah lngkapg peJnh. yakaal Dyan ArJuna plnanggth Deul Alggreenl, nunton Kqcarlta, saslnranlng aroa kapondtnngr lnggraent tan punra nuntsn luuaJar; dlpun oyak. lsvat€,la ubelani Dort Anggraenl, dados pancakala klayan Janaka, Aeuatana karon nunten lunaJar Dutirtl Anggraenl. Arjuna dhateng Sokaltna.
V.
NAQARI
a-.ll_.A_.8_ilJ
.
Pralrr Da:crnahreural Urekodaral Kenbar, nanpL rawhnya
Sl
Kresna. 8!Eleg : - Srl Kresna ngaudi.ka billh nggeqya Sang ArJuna E€gutu DhaysalNg Drrra badhe ns"rpl cobl. Pra.ulla Krosna ltrokodara lsJx Gatbutkaca uusuL Janaka dhateng Sokallna. CAI{DHAKAU 3 - Ing pssrnggrahan S€kar TanJung, Prabu Pelgunadt tata-tata g+suel. arga Eoyan Bgv. Du:na. Kada'rak sovanlpun lcang ganra Derl lnggrqg nl vadul yen nedya kapondlnng Qyan Arjuna. Palgunadl uboten pltadospnaLsh kang garua arsa kapraJaya sabab kadah,l aful-adul. Nanging katungka praptanlra Agvatana natur bllth aturipun k4ng gartra llrnlka eadaya leree. Malah Asvatana mentas ubolan{ SrggraenJ' tonah dados prq.g lan ArJrrna nanglng karnn, lelarpahen vau katur nrlng Prabri Palgunadl. Kartbl- sareh {ng pangga'l{h Palgunattt gya bld.he'I. nrlng Soka}lna, no{va nys.takak€n aturipun kar4g garva lan Snatana.
Kacarlta, drnugl lng Solcn'lrna,
Begawan Dr::ns, nonbe lenggab kabatlbcp Wan Ag Katungka oouq,.JFun Palgunadl nater Da.naui rpnten perJ.u bl:tyan Sa:rg -
Juaa. ArJuna. Nunton kalilan sanl medal nJavl. Dlmugl 1ng nJav-l, Prabru Pal.gunad1 kenthl- arls lan saraixa renbag lngkang earwi pralarnbangr njajagl na:rahlpun ryan Arjuna lng beb kalg gama Der.r1 A:rggraenl. Pinangglhlpun pancon nyeta yeu Janaira nod;ra nondhong Anggraenl, nalab prasqja nrlng Palgunadl yen kang garua kapundhrt. Prab,r Pafgu:radl nuling ternahan da.dos pernqg. JsraLo kasorane nundur. Arjuna pinaryglh Srt Kreena Wrekodara lan Oathutkacar kedangu natur yen nontee paDcaLo?a laraa Pa'lgunadl ns,ng{ng kanon, n)ruvun blya.uhr. Para kadalg ndangu sabebipun pencg karal Janaka natur b'laka y6n arsa Dundhut garuanlpun Palguned1. Ing mrlku para kadalg nboten purun nblyap.tu. Srl Kresna nrayogekakou dhateng Arjuna klnen pasrah Bgv. Drrna. Janalra sandlka nunton bldhal.. Bgw. D,rna tinanglsa:r dening ArJuna, nyuuun biyantu uraJaya Pa\unadl hrrna eagah, nutten Eapa3d.k6u Palgunadl. hrpi wa pltrexgglh, kapuudhut pe-
-uJah gosanglpun, PelgunsdJ- natur bllIh lgager puoaka SESIIPE HUSTEIKT RUPf\ lngt ang vonton lng driJl nanlo1 nanJlng aalebetlng kulLt eajautnlng 4q,g{.9, Nunten Drrrra nundbut prlksa drlJl {ngkang ka&rnutgal puoeka, kaaturaken. I4, JenC drlJl dlpun cokot pedhotr s€supo plsah eqk{ag enggan{pun Sang Prabu, sarux}lke Prabu pelgunadi peJatr. Kvandha slraa, nang{ng kurata nguandxqng ngandJ-ka bll:th tan trlnah lng nanah, nbonJnng BARAT^IYUDA JAIABINA]IGIIN nedya nal-ee ukuu patl dhateng Durna kalthl nltls sonapat! snk{ng Nagari Pancala. Soaupe Musthlka Ranpal aunten kaparlngakon ArJuna, nanglng dupi den agenr drijinlpun ArJuna dados sisll. LaJeng rnboten eaestu kaagen, acsupe k4 parlngaken dbat,eng Oetlut&aca. Salajongipun Raden ArJuna arsa nondbong Dorrt Anggraenl, nanging Sa:rg Devl andrrk nerLra, peJah. Kvandha olrna, sul@a Barbblt klayan ouknanlng bang reka Prabu Palgunadl. Jenakr tarl trlnahr Bye gugat urlng kang raka Srl Kresna. Nunten plnarlngan puJan sekar vuJud ArSgraenl, IFl"o.S kapondhong. Narlglng nboten .l"ngu vuJud. Anggraenl ica3.1 babar sokar na11h. Janaka takelb dereng trlmah gya gugat nrlry Kahyvangan furalsya.
Drnugl Suralaya, Janaka oonan Wvatrg Guru lan Narada. Nunton plnarlplh den'lng Efnq''g Guru, bl3:l-b lng reube Derd Anggraeni badhe katurunaken 41 tls nring Devl Gandawati, lan nbenJqng kaLeksEnan kagarte Qyan ArJunB. M1dbanget sabdanlng lVwang furu nakaten uau, Janaka trineb, nunten pa.nit, kng dur nrlng Aroarte. CANDIAKAN ! - IBg Nagari. Anarta, Prabu Karentagnyana, Raden Maralaya lqrt pg Hcadrastha nganuk bola sodanLng Prabu Palguna&l. l,Ireksd.ara nuJa barat gedho. Karentagnyana oakadang alneblak lesug ternah kairprung.-
tlh
IAN_CEB - trAToN. I JuIt L983,
l3 6.
i
i
SEIiAB
ffiff H"ffi ffi nm E E EII nE
t'fiH^ *EE qH''B" HH r$*$r EF{r mn 4tr Eu Hn bg- _E!l ^ Ell 4!1., .-_ E4__EE EE__pl! "H""E!q IODNtrf,H HH''fiH HM''fiH HH NM*fiH Bf, nn np Hfi nn IDn Dn trp Bn nrl Etr EE F$ffl' EErul__ Eq
MNI HB Em elin fi[I __ ir.!i ntintrnn n!0 E[
BN M,H
inD ron
-
r. NjqAg[__ls
trn nn nn nD llBrill
j!__I__!
rnm nn uu I!Et[ nn
A.
Prab,r Drryudana, Dtrna, Sang!ilnlr Kama. Renbqg : - Narpatd K8ma natur uring Srl Drryudana, nglanar Deul L€suarxasatl nedya kadhaupaken kl-aya:r putra angkat lngkang nana Barnbang 6ulsu{sudhc. Srl Drrntdana ngandlkat bltlh kang putra Desl I€Bnanauatl vekdal punika nonbe nandhang gerah. ManBka niturut ya"gsit ksdah .llFun Janpenl SEKAR I'II4ATIIISARI. Nunteu Prabu Karna ssgeh eadosaken Sskar
Mlnthlsatl.
Katungka souan{putr
patlh nndrajanu, dutg
-l.2nlpun narendra UJu:rg Ilrls prabu Baeukend.ral natur kautus guetlne nglanar _ Devl I-esnananatl. Prabu Kalna nurlng, nunten dadoe paben klayan patth EadrS Janu. Kaplsah denLng Srl Drryudanal kqrrthL ngauontenaken aqyenbara, B{ntoulngksng eaged ngature"kon s€kar Hlathlsari ulnangke usada gerablpua k"ng putrar lngglh punike lnglcang badhe katanpt peng'Ianarlpun. Natpati Karna ]an hdraJa-nu sand{ka gya pa.ult nundu!.
II.NAGARI UJUNO
TIRIS.
Prabu Basukondra Eyang Dltya .cqngka]a' narpl sovanlpun patlh hdraJenur xcatur blllh Devl l$snanevstl nenbe gerah, lan klnarya sayenbara, .tng&!h punlke klnon ngusadani. Ba,rana S€kar Mlethieari. Saha kl patih oatur, bt];tlF vonten pangla.nar ugt eaklng Anangga Prabu Ka:nra. salg Nata gya dbavuh Erlng petlh hdraJalru klnen padoo Sekar Mlathlsarll derre Dttya SsnCke+t k{ne1 py1 uer NagarL Auangga. Sand{ Le auuten saDi bidha'l . EE&A!!|_Q!$.;[, : - Uadya Ba-
klng UJt''ngtlrls kapapag va{ya Av4ngga fngkarrC ndherekaken kundur{pun PrabuKarns aaH.ng Ast'lnar oulayanlsg renbag dados bandayuda. Patlh [s.l{na!ggalalngkang plnangl€ oenapatl vadya AwanSBa nganukr rl&s6na Dltya Sangkalg clalab vedya raseksa kasoran, nunten nylupnng narga nanJ{ng ve[a.
III.
NACARI DiIARAI.TAT,'I .
Srl Kresna,
Sanbe, Setynlr'| , narnpl praptenlra Rr,den l{rekodara. Renba-sr I{rekodara nyaravodekaken nurcanipua Prabu Da::rqakusuxla, lrJuna, Gatbutkacarlan Ablnanyr. Srf Kleena dhavuh yen baka'l ti-nbut Jng Aet{.na' nalsh Sorrg Na-
ta ug1 ngandtkakaken bJ-l:lh ka.ng putra Devl Slti $rndari ugl nurca. lJasana Sri Kresna Ian llrekodara sasarengnn bldh'r] nrirg Aetlna.
IV.
NAGARI
sJ.AI!--g_g_a .
Prabu Kalaa kundur Eaklng Astina gya n{nball kang putra angkat kska1lh Banb+ng Karlrar.rlsudha Ian Puthrt Jaya Ielane dalah Senar Garong Petruk. Renba.p : - sang Nata dharmh nrtng krng putra k{nes ngwaya usadanl.g Devl rasnsnavati yeku sekar ulathisari. sang Bague natur sandlka gye parllt, ngap thi panakauan., Puthut Jaya Ialana klnen 4farnpengl, sardlka gya bJ-dhal. PERAl'lc srK4E r - l*rnten lng vana, Ba:nbang Kamavlsudba kabegal- uadlraraeoksa saklng Ujungtirlor dadya pancakara. Denana katlatnrng Puthut Jaye Lg lana tenah bubar navut. 9ANDHAKAN : Ing Pertapan IIRTA SETA, perrdhlta laksa Begauan DARMASABDA ting ngl-ean kang putra llxdha,ng PRATALA REll{A, sup€na kagar.ua Banbarg frarng r.rleudha. Ssng Wiku gya budhal nadosL lnpenlng putra. nnggaltng kandba, Sang Hlku vus plnangglh Karnanlgudha. ttnantu11 kapundhut nantur sang Bagus tan kerea, dados porsng. Kamavleudha kasoran, .gya kabyong kundur Erln{i Portapan ll,rtaseta. Drnugl pertapa! gya kadhaupakon plkantuk hdh&lg Pratalerstlra. l,fusnyo dhaup, Karuevlsu4hs, rris,tilr nrfuig kang rana maraoepuhr blU.h uekdal punika nenbo pados Sekar Hlathisarl ke,ngge Janpl gerahlpun putrl Aetlna Deul l€snanavatl. Bgv. Dar:uasabda dhavuh bj
_13_ llh
kagu:rgen
lllathlsarl, nanging nlnglt eanget. Pranlla
S€kaf,
Hlethtsarl
kA
asta plyanbak denlng Ssng lJtkur nunteu kadhErekaken l(amasleud.ha eosan dhateng Aotlua. Kacalitar sont€s uarglr lbrnasieudha da'lah Bgu. Damasatlda kapapag Prabu Bg sukendra. sekar kasu',runr sa.ng Bagus tan suka, dados peralg. Puthut Jaya r,olana nlabug snlclng geganar perang rane. Kapieah dening Bgv. Darnaoabde, )4 Jeng Sekar kaparlngaken dhateng Prabu Basukendra'r natg{ng Eateng badhe nsrpl , Sang Prabu dhavah tan eongot. Dar:aaoabd^a d8f.eh k&ng putra nsldengekealaropah eanrl takeih ngeata Sekar M1athlsarl. Drpi rnrngu saklng kantaka, Prg bu Baeukendra nututl nrtng Astlne,.
V.
NAqABL A-$ T
I
N
A.
Prebu Dtrlnrdqna narpl praptanlra Prabu Karna Eaerahaken Le'rg putra Karnanlsudha lngkang ea.tnpun nund.hl Sokar l'tlethlearl. Nunten sqnl kq]llan nar{r4g.Kadhaton nJarpenl Deul LeslnanauatL. Sandl,ka, gye pa.ult ulebet Kaputren. Ketarngka rawubnya Srl Krosna lan Urekodaral ingkang apt-apl hrnl gerahlpun Legnalauatl. lfusnya ka,lllen Bye na4Jrng Kadhaton. Ketungka sova:tlpurr Pratnr Bazukenfua nyuvu[ Doui ke!0s.neuetl, kqJauabde.{ng Srl Drryudans fi'l't! sanangk€ nenbe dlpun ueadani denJ.ng Ka.rcns}dlsudba Prabu Basukenfua gya pstlpsksa nanJ{ng Kaputren, CANDHAKAN r - Kaputren .Cstina, Da!d- Banuuat| nangku ka:rg putra Devl loeual*, vatl. Katungka praptanira Karnauleudha ngaturaken S,ekar Mtath]"s63.l. S€ksx kaungkuleken, Derl Iasn€,navatl ualuya. Sekar dlpun plrsanl dening Banu!.atir nunten dlpun arasl sabab Dgganda vangi. sanalika sekar babar Raden ArJuna, gya uond.hong Banuwatl". Karnavj-sudhe badbar R,aden Abinanyu, Ig J ong nond.bong Iosnanavatl. SrL l(resna 1an llrebdara rasuh lng kaputreu, uninga lelarpaheq naka-ten vau, ngrung sanl ueeon. Kadadak kaearu psngaruklpuu Pre,bu Bagukondrar kapapagaken dening Puthut J.tayalolana lan Bgv. Darmasabde. Katanan puorkar-Jayalelana, badhar dados Raclen Gatbutkace. Beganan Darmasabda bedha,r Prabu Darnakueuna. Prab'u Baeukondra La'langkung nur1n6, gya tlnandhlngan Wrekod.ara teuah Basukendla kacubleB hh, peJah. , Prabu Dryudana badhe duka, kaeaplh denlng Deul Banuvatl dadya 1111h. Nuaten sa.ni kekonpalan tng psndhqfl. i
TANCEB
3 Jull
KAION 1983.
-14-
1.37. nBxlDtr BUnm nntll! mn ntr t!]trt0lm[ pEIE Dlr n n nnl ill trtm nn IDn IDID nn rnn n m bn mt! uE Ilnqmm mnmnrlrn ltu tr n nm nntrEltrn nnn nm nn Dn unB nm llln mrtr nlnnull mn nn nnln nm gu! nm rnq nE nll mrn nr! inm ntr IIIE tom
I, &vr.g
fifr"'Eu EE "S' nH*S' rH*H" BH Bn H$rrH^ $fi""H'HH""$ff HH"fi HF m NIo EUi EF NE P44 FIT trE
ss
KAHTUANGAN S
Hf,'ffr" EH fif,'ffr"Hr
EI*,.HE
UROLOyO.
Guru nyang Narada. BenbaB
:-
llonten nargndta aaklpg Nagarl Renggabunl Prabu Rana Praeu, nedya nyuvun vldodart Bathart Prabq,alnl. Batirg ra Guru gya dbavuh para dova lr{ne1 pacak barls. sandlka gya sanl bldh&I.
II.NAGIJU RENGGA BUXI Prabu Ranaprasu Eyaxg patth Kala Pravara dalah Kata lahana. @b!g ;Sa:rg Nata nedya ngrabasa Kabrua,.gan Suralaya1 sabab tlnanptk pang'r aFara dh, teng BatharL Prabasinl. lfunton dhavuh nrlqg petlb ("1a Da.bapa klnen ngrunlyinl uenpuh pr4ng nring Slralaya. Sandika gya budhaL saua{ya rasoksa. BL-
: -
lJa{ya Renggabuni ca.upuh praxg lan para dssa. Uasa:re Jesata sarl kaeorerrr gye nutup korl. Sela parrangkepo i{ysang t'Iarada nosat l€upaye sg raya Raden Ablnanyu. RANG GAOAL
.III.
.
kang lbu Devl, S€nbaclra tngkang nenbe kalmbonaken den{ng Sang ArJuna, oabab Dyan Arjuna nekdal puq{ka kagunga,n garua onggal i putrl saklng Ngam-avu Devl TallraJa. Ingk"ng nangarse Senar Garpng Petruk. Frabrngka srosanlpun Radsn lllJaoa (kadang allen sak{ng Devl tal;trqja)r natrr keutus Raden ArJuna, k{nes nlobalr Devl S€nbadra. Denc Radea Abhanyu kadhavuhan pados Sskar $rnarsana lJL1Le. Abtnanyu sagah gya bl4hal klaya! pg Rad.en Ablna4yu Dyang
nakasan. Dene 9onbadra kalathl RaCen l,llj aoa. dunugl tengah vana, Devl S€nbedra drFun ssdan{ng dsn{ng Railen lllIg@, Jasa. Kvandha katllar lng nrlku, lliJaoa kundur nrlng Hadukara. Batharl Prabasinl lan Nrnl Tbovong turnultrnl prlng pLtulr''gan nring Senbadra. Kvaa'lha kagesangaken, lqjeng kakanthl eovan nrlng i{ynq'g Guru. EASSEI&r lampahJ.ra Dyan Bluauyu plnangglh l$v"ng Naradae nunten .lh.rnrh klnen dadoe Jagoning deva nyl-rnakakon nengsah. Ablnanyu sagahr nuliteu esrl nlnggah nrlng Kalrynangan. IEB4U.Q--EE[.4& : - Raden Ablnanyu nraJang barlsa! raseksa Renggabull, da{ya p€ralogr.denava kathah figk"rrg peJah. Patlh KalaDahana naJengp katanen pueaka Paoopatlr peJah. Kvand,ha strna, kunera badbsx raseksa baJubarat Ditya I{aJa Brokuthu gya nesat vangluJ- arlng futra GandanA Jut
Raden Abinanyu uaringuten
trus nglu:rg nring Nagarl Renggabunl,
nang-
Bging Junujug ing Kadhaton.
IV.
IAPUTRE{ R E N G G
A
B U I.T T
Garva'lpun Pratu Ra;oapraeu, Deul Kisvayavatl nanpl rauuuya ban Ablru $rur 8Ya kapondhoeg. Kadadak kadonangan denlng Prabu Rarnapraau, tenah dadoe
-15porang.
pasopatlr Prabu Ranaprasu p€Jah, kuandha sk4a, kr.rnar&rtfa badha. denarre baJubaret Dltya YanaraJa gya nesat uangstrl nrlng alan dhenlt. Ugi patlh Kala Pravera katanan Jouparlng, peJah. Kvandlra slrna, kunara badbar Dltya Papaclye ba]{ nrlng Jasan leLeubut. Qyan Bi-uranyu gya kakanthl denlng lVvang Narada sovatr Bath^ara Gulu. CAXDIIAKAI{ 3 - hg $rralayal tVrang Guru kebadhep Devl Senbadra. f,atuagka praptanlra }Iyuang Narada nyouanakon Abl-ualyu irgkang uue u:rggul 1ngprang. Drpl Abiroany, pn{ng& karg lbu gya ngrungkepi pangkon karana datan nyana lanun ptnanggth {ng Kabyuangiarr. Nunten Sonbadra ngaad}ag aken lela*pahanlpun nggenye nentas dtpun praJays denfng HJ.Jaaa. Hyyang Guru uunten parlng nugraba dhatong Ablnanyur kaeabda 1rtg tsbe seged. nuruna.ken vlJl rabr aglng. Serta kqFartDgan S€ksr $uarsana lJlllsp klnen ngaturaken Dyan Arjuna. Pur'oanlng geti gya sa.ni panlt vangsulo Katatnan pueaka
V. NAGAR:I AHARTA. t{rebdara, Keubar, na:rgglhlr sovanlpun }lara Srlkandhl. &ggfug : - Srlkandhi oyunrn pangadllan{pun kang ral.o lnarta dhateng kang rayl Jana.ka, eabab sadangunlpun kagungan galua enggal gqk{ng ilgarnr-avu nana Deyi TaltraJa, Sang ArJuna ctakelya sangot dhateng para garlrra lani. Katungka ramhnya Srl Kreenar ngandikaknken leJa'pah$ lnC l'{adukara, dene l:rg Pratu
Danoakusuna,
rali ArJuna sanpun tegrr utuoan nraJaya kang garua Deul Sonbadra. SanaU}a lJrekodara lan Srlkandirt nurlng, gya bl.ihql nring lt{sd'kars. Sri Kreenalan Gatbutkaca au'tnti. CA4DI{4I6AN : - fng Kasatriyan Madukaral Raden Janaka nyeDg garva enggal Der'l TaltraJa, tanoah karpnslb. Katungka souanlpuu ftnng rajl ipe Raden f{ljaaa rnatur billh Derd Senbadra oanpun ;tFun pejah{. Kasaru praptanJ.ra DEui S€ubadra lan Abinanyu, ngaturc.ken Sokar Suap gana l{i11s dbatong Ar:Juna. fung ArJuna kanltenggengon oabab, rnfbnrit, ahui-
kang
pun lliJaea kacari-yoo Senbadra sanpun peJahr nanglng Jebul oanengke siourn ngaturaken Seka,r $tmargana. (atungka praptanira Srlkaudhr gya ngrungkepl p"ngkonlng kang ubagu l{ara Senbadra sarvj. uu}runr dalah ngunpab-uopah lrong raka Janaka. Kaeuoul rg wblpun Sr1 Kresna, Urekodara lah Gathutkaca. Sadaya ug1 nguna.n-uran dbateng Janaka nggenya tegel nrlng para ganre. llrekod,at" nud{ng-2 sarsl qenada Desl Ts.tlraja, tenah Seng Devl nurlngr nnngbg'linarak den'l .g Srrkandhlr 4q d,oo pera:rg. Abea,kaoektenr AbJ-roanyu nlabung jenparlng paoopatlr Devl Taltrg Ja badhar Bathart D,rrga. Kaulrangan Arrga gya neeat kundur nrlng Setra Gaadanayu. Janaka dipun tltt prlkoa denlng Sonar, Jebul kapanjlngan lbllsr uug ten kapulasara, F$vang Kala oncad kabunt denlng S,oua!. Dupl katututan, {a'la natur tobatr nunten kagusah wangoul nrlng NusuqlcantS"oa. IVva''g Guru l-an Narada trrnurun, pera Pandhaua takenpala.ken, Iqf 6!C E&
parllgan kaeekten tandhingan{ng le1enbut. llusnya lebda1 lVsang Gum nyang llyvangNaradakundurnrl-ng Suralaya. T AN C EB - K AION.
I Jult
L9g).
-15I
38.
Illll EEEEA nnBn ruUmn rnlnnp DDlIln NN NN EID ITE DN !!l nE nn nn En un ltln En nur nn Iln uul Dn nllurBr0 EEtllunn nDntr nn IIIIIEI!NT1 p4 IDBn nn ru! En mn uln nF nu mnuut un Du un [ull uuu &nn trlllllD |llnEntr nn Irlt8tr!I
fiffHff
BEGA}JAN:
(SRITAXDHT r
*r il*n***t**tl(
ffi
TEDHEK)
***tlrf, It*IIiIIII*r
I.W. Pratrr Drryudoaa, Drrna, Sangkunl. Reqba-s 3 - ${1tsn{ng para Pandbaua. Kabngka praptan{ra Sri BaLadeva, nyowanakon lrarlg rayl" Buriarsug {ngLgrrg naadhang Bakit. Prabu llrryudana 6Xa niubar{ gunldpun enggal pandh'lta butabajong sak{ng Pertapan Argapura Begavan De:soarrarsns lan Puthut Ad1laga, klnen njarlpeni gerahlpun Btrrigraua. Sang t'llku natur bi}lh sage&ipua saras naden Burlsraua punlka kedah kadbaupakel ka'l{yan ftaJa lJalodya jng Nagarl Taslhedu Prabu Madubrata. Sri Baladena sagah ngla.narakenr gJa bidhs,l p5{ng Tasllroedu kedherekaken Bgs. Darrqave,rana, Puthut AdLlaga. Patth Sangkunr larr Kurasa klnen nJanpangl. Sendike gye palqlt peJrgkat.
II. NAGART TASIK MADU. Narondre putrl Prabu Hadubrata Eyang patth Jrya Totuka. .@!gg : - l{g garl kat€.nan pageblug, nangka nlturtt Hangsltlng Javeta, ].lnen pados tfllbaL slrablpun Bu:rlsraya. Patlb Jaya Totuka nunt€n kcutus bld"hal nrtn$ Astlna, avlt Sa'g Nate unlnga b1li.h Radeu Burisrava sekdgl, puntka gerab dununung wont€n Ast'lna. Sandlka kl patth gye budhal. EIIllSg.-glgA& : - Patl-b Jaya Totuka saua{ya kapapag Prabu Balad,eua tryeng Bgv. Darnarratana' dalah Puthut Adl laga. Sulaynnlng ronbag da&s bandayuda. Pratx,t BaladEna kaaoran, gentoa Ad-l laga fngkang nqJengr Jaya Tetuka aJrtb nothukatcu, Dutrten luraJer nesat gegalta,.
III.
UATIA
TT'NGGUL.
lyang Seroar Gareng Petnrk. Benba.e : - Sang Kusuna ngupaya uurcanlng para kqdrng. PERISC SEKAR : - Patlh $en8lilrrl 3-an Kuraua pln'ng glh Janaka, nunten katlukul-an rnanah ne{ya nunpeo Pandhaval nupung aaneolpurr sanl sirna. Tenah dados poralgr Janaka kakroyok Kurava. Panalavan lundarrpinangglh Pandhlta saklng Fortapan Jenggala Begavan NIRSECA. Panakanan nyuyun blyantul Sang lljlku eagah, nunten trlulkrana dadoa brahalal nrqJang barlean Kureua tenah bubar nunrt. Raden Arjuna gya ouuita nrlng Reel Nlrsaca. $ang Bague pesrah tlnbultng pare kadang dhateng Sang Brahnana. Nuntou Eevlslk, bl1th badhe sani tlnbul vonten Nagari Tasilaadu. I'illa nunten sdlya bldhal nrlng Tasl}Joadu. Raden ArJuna
IV. DHUSN M A N T I
A N-T A .
l{onten ledhsk ayu nanl Nyal AJeng Ta]{Jlr'ar lan panJak nara PaLu Sari€l ka da18.h Palugangaa. .89&lg 3 - Nyal rs]lJiva nanpi tanggapan tayub nhater€
_L7_ Nagarl Tasllmadu. Katungka rasuhnya Beganan lllreecal Jonal.a 1an pqFckasan. Nunten Seng l.llku len ArJuna nenbung hodya aboksa. LaJeng dipun'lr{ngl gcndh{ng denlng panJak Palueargka lan Paluga.goa, Nlrseca dalah ArJuna nunton rnbeksap r.1]'lJiva lngkang nglarlh. Kadadsk ArJuua ngrangkul null nltblnc Lig llJiua. PanJak k4kalth nurlng, dadog per&ng. l,lasana paxJak Palusa.ngka lanPalugangsa badhar Raden Ontorjo dalah 0ntosem. Dene Nyai Aleng ra'l$lva badhar Devl Srikandhl. Tunr:nten k"kanthi nrlng Ta,slknadr, rneuba ledbek lan pa.qJ
ak.
V. N4944I--- !,A S I K M A DJI .
Prabu Desl Madubrata narnpl souanlpun ftang abdl patlh Jaya Tetuka natur bllih Burisrava dlpun kekahl dani-ng Srl Baladeva lan Bgv. Daraayarana.Kafungka dhatengipun ronbongan tayub sak{ng dhusun l,lantyanta, Nyai NenC !C llJiva, dalah panJak Nlrsecar fuparta, Paluoangka, Paluga.gea, nyeng panolrg van ugi de.Ddos oara panJak. B'eksan nunten kauivitan, T'a'lUlna nbeksal kadadak sanpuripuu nyebJ-aknakuthan{ng Prabu Madubrata, Patib Jaya Tetuka nuring, Nyai legJiua dlpun larak. PanJak Paluo'ngka Palug"ngsa nuriua, dadoe peraDg. irlasena eaxrL babat Prabu Madubrate babar Deui S€ubadra, Patih Jqya Tetuka baclhar Raden Gathutkaca. Janaka Srikandhi tnggth satrl rucat busana ledhek la. panjak. I{atungka panganuklpun Pr&bu Baladeua lan Bgr.r, Daruava.rana nyang Ad1lg ga, Kapapagaken denlng Begauan Nlrseca. Pr4hg mket, Damauarana barlhsr p1U bu Da:cnakusuna, Putlmt, ldl.laga badhar Raden l,lrekodara. Dene Bgu. Ntrseca k4 lnlang pugnke denlng Sr:l Baladevar Nlrseca badbar Prabu Kresna. Nunton saul kundur nring Anarta. Kacaritar Raden Burigrava trlleDg yen Devl Sembadra vus tinbulr gla sara8 sg nallkar nunten nglurug nrlng Anarta Jtnanpangan para Kuraua. Nangtng prayt! na Sang tlrekodaro gya nuJe barat godhe, Burl-srava lan Kurava kaeeblqk lesue tenah kanpru:rg.
j'ANCEB - KAY0,N.3 Jull L983. IIIAnnIIjItUnnn']
I
39.
tr
pT
F
BnpRFprur Uunnnnnnnunnnn
Drnqut mruilIt! rlEru nn nn nn uo tuBEn nn nn nm nn utr nn nn Inm nh mE I[n BrIl nE nrn nE nn nn nml' mmntrnm mn nm nnErnnn Emnntr mn nn mn nn nnm mt[nmnn rBnm mm mm nn mD mn [rm mm mn nn mto nrn mm mn nm no nB llu nm mn Inm nmltm mn nln nmm nlulm nnnn nm n!0 nm mm mnDur uttr lrur lunlllln NN EE NN NN IIIUDII mn mE EMnn nn uul nn mn nn Bn ltn nn nm nn nm nm mn nn nm mn nn nn trn nn IDm nilnnnn nn nn nn runu nmEnn Dn nn nh ur nn mn nm mn uln nn Dm nn !u! DD nn mE un nIIl ru! Iul mn nn Dm nrn nn mm mnmru! unnn Drllnnn nn un lunn mmmn
I. ri&ARr
D I.l A 4_A t{ A
TJ
Prabu Bathara Krosna, Sanba, SetYetrt. Nanpl rarnrbnya gang ralca PrabuBalsdeua. &snbgg, ; - Prabu Baladeue nd&ngu elrnanlng Janaka, ulnar:geulal dg
-18n1ry Srl l(reana bllth uaongga d{nten nangke dereng tlnbul. Ingk.ng pur1ka 'saklng karsan{nB Sang l'rabu Be,ladeuel Deyl Seuba63a tngkang udqsngke &rnunung uonten JnB Draraucrtl, nedya kadbaupaken plkanfuk Burisrava. Katungka praptanira llrekodarar Jarab nedya nboyong Derd Soabadra kundur nrlng Auarta. BeLaclena nurlng, kasepih denlry Srl lirosna, knntbl atrr r Prab,r DryuCana lan Br'risraua katuran rartrh urlng Dreravatl, ednant€n ugt kang rayL Prabu Puntadeva tnggth supadoe ramh J-ug Dvaraveti. Dene vtgatoel pun, oupados aaged rlnenbag sasarongan babagan Senbadra punlka. Yrekodara aagah, gya panlt. Prabu Beladeva lnggLh sanrJuk, gya p8.EJ.t Er{ng Astlns,. [agallle, vonten pagelaran nJavir Ba'ladeva dhasuh nrlng Patlb Ss"nghnl lan Kuraya kl"nen uututl llrekodara. Deno Sang Nata tme nrlng Ast{na. Sog dlka gya hldhal. BSEIN9 i$gl& ; - ldrekodara tlnuUrtan Kureva, dadps pora!8. Kurava kaeoran, nunten nundur.
II.
NAGART
Hq-XTNqANC
CRI LI_-q .-
nyslg petlb Danr4pa3ra.Renbaq s - Sa:lg Nata uanggnl 1! l6sgkan{ng prdar nangka nLtunrr rrangsltl,lgJauatal kinen palakrane klayan Devi Scnbadra. Pra.nlls. Prabu Sasra Krndhauagya bldha] nglanar nrihB harauatl. RaJa uudha baguo valnane, Prabu Saera KsndhqsE
III,
EUSX&BdN_ B A N
J
A
R
l.{
LATHr .
Pandhlta sepuh trr:: salrlt brubrah (gudhlgen/bengkoyok) prantla nc\!r,ng tansah lunab-2, nana Begavaa Sldalancang {ngglh ArJuna Budhugr kalsdhlp bg kqrg putra Banbalg lJi{yatraaka lngglh Banbang $rnggata dtlah Senar Gareng Pg truk. @!gg : - Sang llticu na.upl uangeitlng deua, bi1lh eagcdlpuln garag kedah padoa
Janpl lnng glruJucl :
KA}{G LAI{IR rNG
DINTn'l
B0REH LAY0UING SEKAR, KAQI}ilGAIIING, PUTRI ING--
AI,IG0ARA KASTH, TA}{CGAL SATUNGCAL UUL"A}i SyURA,
IIJR INg
putrl lnskang nakaten vau tan aaneo nalnung kajavl Devl Sosbadra. Sang l{l}ar gya utugan kang putral{ldyatnaka klnen ngatura}.en sunbul katur Devl Seubadra'l .g Duarauetl, earta kadhawulun n)ruvun Janpl. Sang Bague eandLka gye budhal la:l panokavat. PERANG SE{48 I - Ra,ssksa oaking Nagarl Ngru.ncang Grlbig robegal ttxdak ira Banba,ng ll1{yataaka teoqh dados p€rq.ng. I,ladya raseksa kasoran, aa.al pe-KAIG LAHIRTPUN NUNGSANG' sABTa KaLUNG UsUs. Mangka
J
ab..
I - !*rnten pandhita ta::pa pertapanp rraloung ngayan-ayan yan&, nana Puthrt Sldala.raong Eyang trang rqyl lh.lhalg Pratalaretna. @4g t SaXA
CNDHAtrAN
Devl kaenaran Banbang Utdyatnakar By& den upaya. KFcJrltaq putbut SJ.dala.uong plnangglh klayan l,jl{yatoaka nunteu katantun nedya kadhaupaken plkantuk kang rayl, Sang Bagus datan puruu, tene,h da&s para.ng. ltldyatnaka k4, son. I.qleng kadbauprken plkontuk ttegl Pratalaretna. lfuanya dbaupan, nuntenUldyatnaka nglaJengaken lanpab nrlng harauatl. Sldala.nong nJanpangl gakbg keteblban.
IV.W. Srl
Kreena nanpl praptanlra Prabu Drryudana, Baladouar Burlsraua. Ugl
-19_ nyarengL praptanlta Pratu Dar:Ealcusuna Ey&hg Urekodara. Renbap I - Drryurrana r\yuvun DenL Senbadra bedho kaboyong dhateng Aotlnap Prabu Punta pyuyun S€nbadra nedya kaboyong dhatong .Aroarta. Nunten DevL Senbadra katlnbllor. ltusnya sova! uunten katantlurr nlIlh dhateng Aotlnae punapa nllth rih"teng Anarta. Sang Deul nahrr 3 @a
Katungka eovanlpun Banbang l,il-dyatn'1ca og"tt""t"o ewobul hrnJuk Delri Seubadra salta n)mrnrn Janpi kanggo nyarasakon kang ra,Ea ArJuna hrrlhugr Drpl Sa:rg Deul nbrLak ournbul, tetela LgL buea'allpun Dyan ArJuna (narr,gXng I"JoDg katutup nall-h, pgantos nlooten kavunlngan denlng slnten-2 bab isln{ng aunbul). Ing urilq,r Deyi Senbadra dabrr dhat'eag Sr1 Kreena b1lth badhs nJanpenl Resi. ArJuna Bud,lug. Dereng ngantoe vlnangeulanr Prabu Baladeva nurLug dbatoug llldyatoeLar sabab kaanggep nbanrng slnang. llrebdara pls]tn{ l,lldyatnaka eabab prqkauia punika Senbadra fngkang uonang nlllh. Nunten Baladova pa5sn k'lryaD Vrokodara. Kasam gegerlrg nJavl rpnten parangnuka saklng Ngrancang Ord.btg Pratrr Saera Kandhasa nganuk Ayuvun Deyl Senbadra. Sucl Kresna ngavontenakon soy€Ebara, eJ-ntes ingkang sagod nylrnakaken rnengsah, tnggJ-h punlka lngkqng badho keganjar Deni Sombadra. l)lryudanar Beladeua, BurLorarra lan Kureve segahr 19 Jeng bidhal uapagrrkon roengoah. l,lrekodara badhe bldha). kapenggak clenlng Kreg na sarvt dipun blsiklr laJeng trinah ngontoel uonteu palrdlupi. Kacarlta, Baladeva lan Kurasa tandhlng yuda 1avan Sagra lhndhare, sadaya sani kasoran sabab Sasra Kandbswa nbekta puaaka Sergkall. llaeaDa Sr1 Kresna dbavuh nring l{ldyatuaka klnon ngundura}en uengoah. Hl{Vat4aka natur, bl1:th ingka.g rana Begauer:r ArJuna Budln'g punlka digdaye, na.gLng s6[da'l s6nangke nernbe gakit bubrah nboten saged qlqnpahl ruila nyuwn d:ipun pethuk.-
Srl Kregna, Urekodara, Senbadra nunten kadberekaken l{l-dyatuska pangkat dhafeng Pertapan Bar\j ar l{lat'hl. CANDHAKAII : - Pertapan BornJar M1atbl, ArJuna Bud.hrg lemah-2 lng llncak, karavuhan SrL Kresna s"kq,taFgr ingkang ntnta Eraya nylnakaken parangng ka. Arjuna Budlnrg r,)ruvun dlpun gendbong dhateng D;arauat!. Dlpun gendbong l{rekodara uboten purunr dlpun gendbong Sotyott 1ngg1h nbotEn prrun. Nanglng nyuvun gendhong Desi S€nbadra. Salg Der.r1 tinantunr roatur purun gerdhorg, laJeng kagondhong Devl Sonbailra. Sarnarga-rlarga ArJuna Budhug pUer pucuk konben. Igcarllg, duuugl Duaravatll Arjuna Budhug kaduaungakon Lng peprapgan, oarvl dlpun supbarakan yen punlka jago Dvaravatl, laJeng kapaLa denlng Prebu sasra Kandhasa. ArJtura. Budhug dlpun pulasara nboteu peJah, nalah nanfi.m sakJtlpunr gya p€rartg lanan Sesra lkndhava. i{asena Arjuna Budh'g badhar R^aden ArJunar Prabu Sasra lr'andhase badbar Devl l{ara fuikanrih{. Patib Danupaya nganukr tinandhlngan Puthut Sidalenong, prang ruket. Danupaya badhar 0ntonJo, dene Sldalanong badhar Raden Gathutkaca. Etrdhang Pratalaretna badhar De do.Lanan
vt
sitl
s.rndari, deae Banbang t{idyataaka badhar Raden Abinuryu.
-20Prabu Bo]adoue dupL unlnga Radon .nanakar S{kartdhi,Oathutkaca, OntorJo, Ablnanyu lan slt1 fundari. vug tinbulr gya uundhut papgepura. Nunten karpal
para ka4".g Pandhasa. Burlereva lal Kuraga tan trlnah, dados p€r'rng a.uukenukan, Urobdare nuJa baret, Kurava kaseblak lesuo, kamprung.
TAI,ICEB - KAI0N. 4 Jult 1983.
t4c i.,l:i nuln tri , uD i.r,!_u_gllo I|EEE_ ntr InF. !s4 Ep IdrE mqtr
nq nn Ellltrts nB ED En t[u Fn DE En hri nq !n E!!_-84 Er$nn$m EE nntr !0u nn unurlrnn !l!l!ln4p E4 En ' nn nB nE nn Rln llEl ED nn |nJtr FE EB ltltr nn $B DDI Bll En nd run nn nuullul n& an
Eltqp nt! En iiE FE [m--E! EE EE fr6 EE n[tEnEE EfiEEEfi !iE-FE mm--Ein dn ilil mn hd bEl nn llln flnt ffI n-[i nn
E!!_ *nBl0n_ pcu E4 nlrl nn
r.
xlgJsr_
HI
t{
l, - HI M AN T AK A.-
Pratu Jaya $rdlbya lrgglh Sisva Srdama Dysng putra Radsn lbraita, patlh DrrJ aya. SSubss I - S,ekarlng kad-haton Derrl Drneltyaauare l.a'l sllsr 84, Ja Dltya snk{ng Guva Bei:rong Prab,r Iodra hr'1ntrk&, nangka Sang Doul tan pg nru. Pra.ull-a ka:rg putra Dlrnite kinen pacak baria. Sandlka gya pangkat. Sa:rg Nate kundur ngadhaton plnapag garra LangJeag ratu Derr! Drrnl-
tl.
Gya bq'ana.
II,
N'AGJEI
GUIdA BAROUO..
Iodra Dar|uuka nyarg cnban Kenyavandu. -@blg r Sang Nata nurlng Ja"larau katanpik palglanarlpun dhatang Dovi hqLtyaovara 1ng H{rn6-h{n4pta}a. G)'a kerlg rarrpl.t vedya raeoksa klneu lCltuug pr4'r8 nrl.B Nagari l{l"ra-h1&anterka. PFENO G40AL : - Hadya Guva Bar,ong prsng ca& puh klayan r.ra(ya iilna-hlnanfsLe. Usodla l,ladya Hlna-hlnaata}a kasoran, naden Drrnita ngupay& Bray&. RaJa raeeksa Prabrr
III.
PER?APAN
P A N G L E B U N-qJNq$.
Paadhlta yakea Bogavaa l'tl:ebrna naqpl eoua.hipun Deui Uara Sr.l kendh'l tryang Semar Gareng Petmk. Repbs.p : - Sang Devl" nyaravedokakon nurcanlpun kang ralra Raden ArJuna, lllnarrgeulan blllh J-ng tcnbo badho tlnbul {Dg Nagi 11 Anarta. Sang Ullku gya parlng srana., yeku DevL srtlcandhl ka,dandoser vuJud pri.ya (Uanbangan) pharlngan kakaglh Banbar'8 Knnrlh{lsu's. Nuntin klnen tetulung nrlng Nagari lllna-hlnanta.ka. Kandldhasa sa:rdika gya panlt bldhs.l Eapanakayene. PERANG SEKAR i - Donaua Guva Ba:noug sanl nb€gal lenpahlra Banbang Kanrihibaua, tenah dados bandayuda. Hadya rasekga ssnl kasoraJr. Sestrnanlng bala buta, Fiandhihasa ptnangglh Raden hrrnltar natur no{ra sinsraya nyirnakaken nengsah salclng Guva Bamng. Sang Bagug eagahrnunten bidhal nenpuh prslrgr CANDEAKAII : - Ing paprangan, Pratu lodra Dartnuka ketrdang denlng Kandh! basa dados perang. Katanan sanJato Sa:rotana, Prabu lodra Darinuka-
-21 PeJah. Hadya Guua Bar.ong bubar. Banbang Kandldhava nunten kadha'rpa.ken pikantuk DeuL Drrnl-tyasvara. Nanglng &rpJ. penganten pepasihalr dptan saged ninda.kakea PULANG RESMI, sabab l(g1rlh{hsys sancs oejat{nlng Jalor. Klnd[lbava lrna,og vlrtngr nurrtou negat ss,k{ng kaputren, rnadoeL Bgv. M1ntuna. Kandhlhaua plnengglh Minhrna, uunten praede lolenpahanlprn. SangVl-lm gya Iellron anal- (Jalu) tlayan Karrrrh{lavs. trlueqya aaraapta, KandhlbEva vangsul nrJ.ng l{fuua-ldrnantaka, nondbong kang garva Dr::nltyaeuara. bggallng carLte, Sang Devi nggarblni. Drnugl rrslrci, Dsid- Drndtyaevera babarara ulJtI prlya vuJucl denava. Jabang bayl plnartngan kakaelh RADUS, NIBBITA. Nangr''g nal-lka n41lah{raken Jabqng bayir Dewl funrltyaawara seds kug duran. Banbalg Kandhlhsna dahat sungkara karaaa katllar seda karlg garyarnunten kalg putra Nirblta kagego dadoe buta baJ"ng, nangle n1ruwua lbu. Denlng lhndhihavar dltya Nlrblta kabekta .rheteng .Anarta, saperlu badhe nyuwn Derri Senbadra kangge ltruntng lhu.
IV.
N-A0AEI
AItARTA.
Prabu Da:nakusutrra, llreko
:-
fura1ayal {yvang Drdra lan para deva. NarpL sovanlpun Nlrbltal uatur qyuytut rerenggan svarga Sekar KJ.epu Dena nDaru. IVuang &dre tan pareng, dados peralg. Nlrblta kadadah de-nlng devar nboten pejab na1s,h da&s dsnasa nudha. Deva-2 kasoranrkeplayu. Raden Nlrblta nlnggah Kaouargan nJuJug paps:rr.* Seksr Krg pu, ingkang tlnengge Betbarl S,rpraba. Uni-nga cltranJ-ng $,rpraba, Dltya Nig blta lng batos kasmaran. S€kar Klepu gya kaboyong xrring Anarta. .5gg.gllb, Ifvat'g Guru dhaurh nrlug ryu+lg Narada klnen nyaraya Begavan Mi:rtuna, kadhasuhane ngrobat S€kal Klopu sqk{ng DLtya Nlrbita. Narg da sandika gya pqngkat. Drggalrng kandhar lVvang Narada vua pinangglh Rosl Mtntunar elnarg ya ngrebat Sekar Klepu. Mlntuna €agah gya bidhel urlng .Anart'a. CAI{pHAXS{
Kahyva:rgan
v.
Ntgl&L_j_u__lL_B_j[__a
.
Prabu Daruakuewlal Srl Krosnar l,lrekodara, Keubar. Narpl 'oova.nlpunDitya Nlrblta ngaturaken Sekar Klepu Doua nDaru, Prabu Darmakusuna narpi plsungsung S€kar Klopu sanri ngungun dene Nirblta eanangko lnto ruJud de44 na JeJqka. K,atungka raluhnya Evang Narada lan Begavan llintuna, ne{a nug dhut kundur Seker Klepu. Dltya Nlrblta tan suka, tenah da&a perang.
-22Nlrblta katanan jenpar:{ng kenglng nrlpatlpun lngkang k{ua, dados c1rl. Gya lulqalar vadul nrJnB kang rana l(andblhava lan oya.ng Prabu Jaya $rdlbya bllih kasoran tglrrhing klayan Begavan Mlntuna. Kandh{}sys nurlna gya na€ut pupuh. Kandhlhaua badhar Desl Srlkandhl, Bgv. Mlntrna, fsdhqr Radyan ArJua nunten sani liron sr!]Jpun plyanbak-Z (lalunl.pun kadanggula"ken). Prabu Jaya $rdlbya Eyang putra Radon Drrnlta nganukr kadhasahan sanJata Pasopati- dening ArJuna, Jaya SrdJ-bya lan Drrnita pojah. Dltya Nlrbita kebekte vsFgsul dentng patlb DrrJaya. Pendhava sani kekenpalan.
W.
l4l
4 Jutt
L983.
NMEUTN NIIIDtrI IIIIIENII DTI F![ EII HH f,fi fiH EH Hf; e'n fiHB'HH mmnmh nmtrmmm mlltllDn UtIIl nn |lullllt lrur hrllB mm nn nll 4B ultr qq nn nll! nn EIn EI! IDn nmmm bn nin tn![E itrn mn ltrlnlluiln nm lun mn
$f,
.
N!l!lnl[ $H
nunn 4E
InF
trnn&n
nu rumuun nuuDn InE[ul! nnnB EIIIIE- En- EE -EnUOEfr DE nd-ne !na- En nm nE nn nI! EII ldm IIFI p4 EE EE mB mn nm hn nn nm hn nn nu nln Eqlln-Bn E4__44 nuts ngJIn&E bl[oBnn BrdulqE ruIllln4rl mmnnir' hd lim Equ[Fu FB nm nn En ill ltn nn Eul Eti Ein inDmnm bn Dn rnn mnnn ltn nlll nn Dn nn nn pn En E0 EE nE llnl -mn [mni{ bn trllul [uDmn Dn EIn nnED nt! Dtr l[!l nD ni! IqE
rDrtr
r.
IIAqA&[_,_l_E_T-[-g
A.
Pratu ll,rryudana, Dnrra, Suogkuof. &epba,e r - Murcanlng Dursagata.Nunton Patih Sangkunl las Kurana kl.nen Dgupaya olrrranlpun DrrsasaJran DeneD.:rna ld.nen sovan nring Ana-rtal nlnta Braya Janaka kl''ou ngupaya nurcanipun kang raka Drrsasana, yen vus plnaogglh kadharulurr ublyantu apa gegayn-h ano. Drrna sandlka gya paJlit bidhal.
II.NAGAET TASIIC
M
ADU.
Prabu Mayaeadana (putranipun Prabu frarantagnyana Eara-aepublpr.rn Rg, den Yanauldura jgdan peca-hlpun bungkus) r nyanS lceng rayl Raden Jaya l{lrata (tuSgih punlka ingkan€ nadog sayenbara prang), patih Jaya Baea 1an patih -
Jaya Taluka. Renba-s : - Sekarlng kadhaton Devl ltayqngsar! kalanar para Narendra looo .agarl. Nunten dlpun wontena}en eayenbara perang, Raden Jaya lilrata lngkang' klnarya sanruDg. Katungka eovanipun Narendra saHrg Nagerl LunaJalg Solas Jejuluk Prabu sele f,unjara nyang rayl, Raden sela Kusune. Sang Nate uatur ueSra Dupu sayenbara prang. Gya klnen rnedal nJanll da,&E PERANG GAGAL. sang Prabu sela KunJara taaclhlng Raden Jaya uirata, ser! rug jara kasoran gya nundur.
III.NAGARI AHARTA. Prabu Damakusunar Urekodarar Ja.naka, Kenb4r:, Gattrutkaca dalah Senar Qareug Petruk. Remlpq I - sang Nata narrggal.ih aungkavanlng keng rake Dlryudona eabab nurcanipun Dtrgasana. Iiatungka rarnrhnya Begaran D.rrna, natur kautue srl- Astlna klnen nyarsya Wan Arju:u srpadoo Dgupqya Eurcsnlng
-2)_ Dtreasanar sarta punFFa gegaSruh..rnrpun kinen nyenbadnni. Sa]og ArJnno sagehr nunten tolrrhql dalah panakaya,n. IEEN-SEUAB r - I{adye raaeksa gnkrng Nagart h'qqJang sela nbegal lanpahtra Wan Arjuna, dados parrcakara. para raee! gs tragq3an, sanl peJab.
IV.
PERTAPAN
Pandh{ta yakaa Begavaa
LUX J
Ilkse
DuuuNc,.
PuJangga fi,nanglsan kcng
putra fh
dbatg PuJauatl, supena kagarva F-aden Jana.ka. Sang Uilil gya pargkat ngupaya Dyan Arjuna. Ing narge p{nangglb, Salg Bagus tbarrtur kapundhut putra llr!tu tan kereal gya perang. ArJuna kaslrep eare kepatlr gya kaboyong nr{.ng portapan. lfuoAya dumugi pertapa:r, un{r1ga slfran{ng Sa4g PuJavatl, Arjuna natur yen purunr nunten kadlraupaken. Rrrtanlng dbaupan, Raden JaroLa nyuar dlrateng Sang lllku, lng pundl &.rnunglpun Dlreaeana. Bgv. IalsaPuJangga gya natak aJl panggandar unlnga bilih Raden DrgasaJra tapa wonten oungapaql'g bengavan Swllugangga. Sang ArJuna gya panit lldhol nrt'g $rflg rrun pepqj
gs-Bgar kang ganra kalebetakon :t.g kalplka. C.AI{DHAKAN : - IDg sungapa.u Bengevan Sviluga:rgga, Rsden Drrsasana tapa nya4 thlka bengak-bongok ea:lbat narnng deua, qyunrn rabi Deul Mayangeeri 'lng Ta,slknadu. Kaganr sovanipun kang rayi ArJuna, gya ngaturl kundur kaag raka. Drrsarrana puruu wangeul nanglng nJrunun karabekakon krl{yan Deul ldayangsar1 lng Tae{}oadu. ArJuna sagqbr gye kadberekakeu urC.ng tq I aLlcuadu. OANDHAKAN : - rng Nagart, Tasllansdu, Prabu Maya sadana nyang Raden Jaya uirata. Nanpl ravuhnya Reden Janake ]an Dgeasana, natur ne{ya nrrpu sayernbara. Kali]qn gya uedal nJaui, porang Arjuna ta!4h{.g Jaya lllrata. Kata:nan g"Nata Sarotona, Jaya Uireta poJab. Nuaten Drreg sana kadhaupaken klayal Devl Mqyangsari. Bakda dhaupan laJeng aanl panlt kundur Dr{hg Aetina. Kallls:x gya bidh4t Baperldka1rnne. ,Kacar.ita. r.rcnten nargl Draasana pitaken dhateng ArJuna, saklng pundl sagedlpun ArJun" nangertos nggenya tapa Sang Dusasana. l.llnangsulan bilth pitedablpun r&rqa roarasepuh enggal i:ng Gulra Drnung. Nunten DtrsaseJra nun-
dhut unlnga yujudlng gananipun Janaka irrgkang enggal. Arjuna saldJkar 19 jeng Devt PuJavati kalre&ilaken sallng kalptka. Drrsaoana kasnaran, PuJavg tl kaJaluk nedya kagarva, .ArJuna ngulungakon, nangl-ng puJavatl nboten pumn. Tenehan tladoe peran{;. DJreasana kavon, lurnqJar prnangglh Sang}:uni lan Kurava. Droasana uatlul bl}th garvanlpun karebat Janaka. l./atak Ifurava lngkang tanpa nalar, gya ngrcyok Jarraks.. Petnrk nunton lunaJar nr!ry .aetl na.
V.IAGARI ASTINA.Prabu D[yudana ra.upl praptanlra D.rnna, sri- Kreena, urekodara ra! Gathutkaca. Req.bs8: : - Se ilaya eanl Dgarsa-Brea tlnbullpun Dueasana. liaog
nr sovanlpun Petruk, roahrr bj.lih ka Drrsasanar nalah
Raden
Jalaka salrpu! nangglhnlren ka::g ra-
galnpun karabekaken, nnngfulg oanangke s&sareDgen
kal{-
-uI
yan Kuraua, Dlroesana ngroyok Sa:rg ArJuna badbe ngrebat ga*rj,fpr-. Sana ]'lka gugup Prabu Drryudalrar g:ye Easarengan Srt Kreene, Drcna|B1na; Gatt"'.! kacae bidhaL nungka kang sanl bandayuda. Duuugi papan{ng pancakara nunten oani kapisahr D,rryudana lngksJxg ngurus. lrJuna natur salereslpun, Drsasalra 1an Sangkunl tan eaged. Jayab.Drryuda:xa nunt€n ngrarylrrl Arjuna, s&rel nundhuta"kerr pFngapuaten l"al epatqg lpun para kedang Kurewa, sarta par{ng &rka dt'atong Sslg}il&t }nn fu3sssana. Kstungka panganulCpun Pratu SoIa KuDJara Eyatg Raden Sele f,usuna ne{ra ngrebat Devi Hayangsarl. lrlrekod.era nuringr BIa uuJa barat, nongeah kaseblak lesus, BaEi kanpnrng saCaya.
W.
4 juli
1983.
142. nn nn
DnnI IIEIIDEI
nnlol! nl!!D mn ru! Hffr HA nnlll! lt! lltllfflDtl tlm _B mn nunnnD nD Dn nn nts n "n*fir nn nnnrn|!I nnlqn ruqn I[nlnn IUD Unn nn mn nm nn nE lll.ln nn nmm n m MNEII trlll BI! ttul mn nu lun run rnrnI nn nnE ntrUOE trnum DIII Ntr UlllruN lll nDlu0 ru[
nn nn tuurn nn IIU!Dn nn
nn
IrnEuun nn nn ntr !l!l nBsrun mlr lrn nn nm mmmnn
I.
NFtsI! nnElln nnnn llllt nn nl ulll nll mfi Hn nn nnE IIII nn nnDI[ un lll: nnE nnjlnmn nm nn nn nn nu tun nn !I tnn Dt! nn mm nl EUr H*.. Mtrl nn mnltr ltn nnutn DI! nlt l
I
NJqARI
DUARAl{AT. I.
Sr1 Bathara Kresna, Senba, Sotyelcl. nenb.a,e : - Murcanlpg Sang ArJu ua. Katungka praptanl.ra Urekodara, nyaravedekaken nurcaning J+aJca. lf{nang suler blllh badhe tfutbul uonten Negarl Slagaina. Sa:rg Blna nunt€n bldhar ngrtrmlylni urlng Slagalna. Done Srl Kresna ugi Jengkar, nganbah gegana.Sanba Setyak{ Udava uguntabakon Jengkarlng $ata.
II.
B A N p fl A Lli . (Gunung Sonavena.-) Prabtr Daeakumara nyang putra Begasuloa. Renbap r - Sang Nate dhavuh nrJ.ng kang putra klnen mnanbl nglurug porang, rnrtng Nagari .q'lqgalna' oabab kang rana ne{ra dhaup k].qyan Devl hnuvatl. ataaJarrlFun Prabu !q nus&sesar SandLka gya pangkat eauadya dubrlksa. Dene Prabu Godbayttna (Dasalnuqara) j engkar nyiver tltls llienu, ngarobah gegana. P.ERNG qAcfi, : - lJadya swarga Bandhang kapapag va{ya Dwarauati, sulayadng renbag dados pancg kara. l{asana ua(ya dubrlkea kaeoraJx g}a rnanJlng vanao Kacarltal nggenya nggegana Prabu l(resna kapapag Prah,r Dasalruruara. Ngertl you lku titts vtsnur gya katrejang, d,ados perang. seben codayltrua pejab re, sang nallh. Hagana Srl Ibesna ruanog kabegal lng Lanpahipun, trinah oncad. nanglxg kaburu terus derdrg h,sakunara. Kadadak Prabu liresna pinanggih BegauaD Jayawllqfa {ng yasarata. Dg
L,l4iAnr S l.J A,&
!{
_25_ pl
unlnga b{]lh srl Ituosne kaburu denlng codlaylha, sang l{iku gya eeblyantu napagaken Dasakunara. Pera.ng ra.Der nang{ng Jayavllapa kagetak krq_ prung. Dasalruruara tnro nbunr SrI Kresna..
III.
iiJWUANliAlr C A K R A K n H B A N
c
.
i$rang KanaJaya nyartg garss Battrarl Ka.uaratl-h, nanpl sovan{Fun r'1g ka.g rayl Madrkara Dyan ArJuna da'lah Seuar Gareng Petnrk. Renba.E s - Sangr ArJuna natur sring kang ra.k&, nyuuun saran€, nggenya arsa ndhaup putri S1agaloa atrnajanilg Prabu DEnuuaeesa ueva.ngl Doul Danuvatl. Nulya ArJuna kasEntunarx sarna. dados balbangan, nana Banbang parta.kueuna. IaJeng kadhavub_ an tetulung nring Slagalma, SandJka gya pa"ntt sapanskauste. SANQ_E$$! :
l{adya rg.s€kga Swarga Bandhang nbegal larpabtpun Banbang Partakustruar dados pancskara, denasa sa.nL p€Jah kaeorar.
IV.
KAlr{WAl.lGAN S
EL
A
l.t A l{ G U }t
p
ENG.
IVsang Yana tlnanglsan karg putra Babbarl ys6nn{ngrat, karana Kahyvqngan kata.nan gara-gara. D.tpi katal.ttil kat'lngal tVsang lfisnu s4ngsaralabet erae kaprauasa denlng Godhaylba. Ifvang Yaroa gya pantt tununrn dha-
teng mareapada. Kacarltqr srL Kresna kang kahJug-bujt'ng denlng Prabtr Dasalirna.ru, katlabung den{ng ffua::C Ya.ua temah dados perslgr Saben Daeakunara peJahr gaged. goseng nalih. Dangu-2 [Vv.t'g Yana girls, nunten Besa1.engan Srl lg.esna luog jar neeat gegana nrilg SJ.ag"{rn6. DaEakqnara tnro ngoyak. U. I'IAGART S L A G A
I.M A .
Prabu Denuuaeesa nyang putra kakalth Dord Datruuatl lan Raden hnusaputra. Renbae : - Kathah para ral a uudha lngkang sanl ngryunakon .sa-g Qg vl. Katungka sovenlpun Radsn Bogasulrraa, natlr nyugun Dsvl Danusati. R^ed,enDanusaputra tan antuk, eabab jrgkang nba$u nboten purun nglarrpah{. Tenahdados perar€. Danusaputra kagolanr gye qgupoya Eraynh.
Kacarltar lanpaldpun Ba.nbong Part'akusuna plnangglh Raden Danusaputr&, D!ttur nyrvun blyantu nylrnakaken nengsahl kanthl Js$f yen unggul 1ng prang, nedya ksganjar kang ubalyu Danuuat!. Barnbang Partqkueuna sagah, gya nap&qa ken Begasukra, dadoo perarg rane, Katanan oar{ata ea:rotaua, Begazuhla kalgpruug easadya-balane. Nunton Denl" Danurlatl kadhaupaken pikantuk Ba.ubeng Partakueuna. I(atungka prapta.:rira l{rebdara, pltaken punapa ing nri}:u uonteu Jana.Fo. yinangeulan yen tan uonten. rngkang uonten nailrr''g Ba.nbalg partakusuua. Hree dara nboten nga:rdlka, nanung nesen kenavon. Kadadak prapt'anlra srJ. Ifuesna, IVvang ra.ua lan Resi Jayavllapa, g1 gup nedya ngungsi avit kaburu dening Prabu DaEalnrnara. tJrebdara uaju uepagaken nengsah, nalgfng kasoraa tandhing CIodhayttaa. Nunten Prabu Danuvaaesa dha$rh nring ka:rg putra nantu Barubang parts.kusuua hinen nogut pupulL
-26sang Parta sagah gya nodar 1ng paraganr tandhlng yuda
ra.
lan Prabu
Dasakuea
-
pusakal Ba.nbang Partakusuaa badhar Raden Janaka. Gya r{nongkul para kadang, dene Sang ArJuna rrua tlnbuJ". Dsno bab Prabu Dasakr.rnara, S€!gArJuna gya natak qJt panelingr nl.uba].i Begavan Anoroa.n. Dlpl Senggana uug sosan nunten plnasraban eirepLng RaJa Suarga Band.h".g. Anons.n uqf u nborlh+1 gunung, Deeskuxnara glris rya vangsul nring Gunung Sonauana (Xangurgrulgan) Sisanlng ba]-e dubrtksa kaoapu angln denlng Sena, teroah guele tru6lmsang 1s Ke.tatran
sug.
!ANC.EB - KAYON.. lt JuIi 1983. lln Un nnnnnn nunn nn nn Buul$ n4 IIII nm utmlD Inm nm Dn mln Du[m nm Dn m7n nn mn nmnntnn tlln run En nnmmnm TNN Dn MN NN MN IDIUIN MN NIIIIUDJIID IIIID IDIDIN EDN rDul nn nu nn mtn Dn ntr iln lln m]n nn rnm !u! tun mn nn nn nm nun ilm mtl lrut DNIUDII TNTO EIT BN MN DM IIUI IUID DIII INEEII
143.
Em ruDlulr nnEm lrullun ntinm nn nn n[m nE rlE trtl nm nn nn ltn nm nn nmn uul nm IUID lln mmnnmn Du IIID nun nm DnIluDDll Ilnunnn nmruun nm Enr[ lln tnnn nm umn nm nnn nmn nu nn nm BlB mtn nn nm nn EB nm RII mnr nm nn nn uuln um &u nn nm nm nm lur nE I[m nm [uBIn uuuonuun nm lun nnnn uunm lutEln mn ilm
I[nllrnntn IDmStnm umqmnn lun DIN
nn
nm
ME
Elm
r. ulg.aEl--l-s.-IJ-u-a . Prabr: D-rryudana, Dr::na, Sangkuni. Bepbae 3 - Qslah{pun ka:rg putraRaden Lesnala sabab nentas jasong penganton ing Dlusun Sendhang Kendha3rqan nallka bekelipun Bgu. Dlrrur nane Kl Undhar an ngrabeknkea 'ana.kipun na.na Bag bang Jayauiyoga pika:rtuk Etdha:rg Prinpon ingglb Wandhandarl. Sareng Iasuana uni:rga cltraning penganton eotrlr nunten saH.t. Nunten Pandhlta Duna utusan n{rn!a] I Kl Bekel Undbalanr susrnya ngadhep kadharuhan negatakeu kang putra HandhandarJ., nedya kapundbut putra nanht denJ.ng Sang Nata Lstina. Ki bekel eaadika, nang'lng n5ruwn bebana pethrkan patah putrl wijilan eTga. Sri Duryudena sagahr lff- Undharan panlt Hangeul. Patlh Sangkurri lax Kurava kadhar.ruhan mboyong srdhs:rg Wandband.a.ri. Sandlka gya bldhal. Sang Nata gya larndur ngadhaton, phuJu kang garwa Derd Banouatl ngllpur kang putra Iosroa:ra. Nunten Ssng Nata dhawh blJ.ih Handlrandari sanpun kadharnrhaken mboyong rnring Astlna, nangJ-ug nyuunn kapethrk patah putri sak{r€ Bunug. Raden Lesnana sanal"l-ka llaras, gya nfurbell abdi enban kekalth nana : ABISICA Lan SECASRAIJA. kinon ngupeya patah putri saki-rrg pegunungan. Sandlka kakalihnya gya pa:rgkat'
II.
I{AGART
ffi a dltya Prabu
PARANG
Darnayakse rnyang
.SETA patih
Gangga
Pratala.
Renba.s
: -
Sarg Nata rulnsps keca-Ia4 sabab para Pandhawa Earni sirna, Labet parJeaengag ipun sernpun nanJing dados nltranlng Pandbana. l'liaengka Jal,araa, kalg abdl-
lrrlnpen i:g dinsun $endhalg Kendhaya'an. Sand1ke gya burihs] sava{ya ras€k$a. PERA},IG GAGAL : - lla{ya Parong Seta kapapag-
patih kinsn
nyuwun Endhattg
_27_ barlean Astina, sulayan{-g renbag dados band,sJruda. Patlh Qanggapratale tri nah nekuk pe$al-in, nlirnpang natga sabab wus plkantuk titl-kan babqr:{ng 1+ la.ropahan, g:ya uangeul nr.lng Parangnota.
III..DUJSTN
F.
INDHAN&
KSDIilIAtA}{.
Penganten euggal nedheng kalonslh, Banbang Jayawtyoga uryfng gsrifaAxdhang Priupen tnggih l{and,handart, krhadhep Senar Gareng Petruk. Renbs.e :
sih elnlhan. tratungka rauuhnya kang fapg Kl Bg putra sarJ-nbit, bllth nggenya JeJodhoa:e \g kel pegataken Jalaran antuk parentah eer.fng Nata AstJna. Sang kaksliii nboten putun plsah. Kadadqk praptanlra Patlh .qalgkunl. 1an Kurana, ne{ya nund}nr! hxdheng PrJ-npea, grng HJ.ku ngaturakon. Nqnglng Jayevlyoga tan sula, teneh dados PERNG SE(AR. Kuraua kasoranl patth $angkunl paerah nrlng I(1 {Indhaen Nunton lare ka11b-2-1pun katlnba'larr klnen pleah. Sanalika Wandlandart kat rodapeksa dentng Kuralla kattnpotrat en lng kretal gya kabandhahgaken nrfuog Astha. Banbang Jayaviyoga kantakar nuntan kagendhong denl.ng Senarr dtpunSang penganten anung tansah
Undharan, dhavuh nrlng kang
padosaken Janpi.
IV.PERTJF,AII
GIRI
SEKAE.
Pandhlta yaksa Bogauan l^lnta"ng Trenggana EynY'g kang rayi hdbsng Bratawatl. Naropl sowanlpun Erban AbLseca lan Secesraua, rnatur nedya nyulnrn kang rayl Eadhang Bratavnti kanggo patah penganten Astlna. Sang Ulku tan ouka, dados porang. Ablseca lan Secaerawe kagetak kanplarng. Kahrngka sovanipun penakavan nyuuunalen janpl gerahlpun Banba.g Jg. yaviyoga. Sepg t{tku dh^awrh dhateng Petnrk kLnen pados TIRTA TIiLIT rmanya plkanbrk gye kaJaropokakenr Jayavlyoga valuya. Nunten Sang Begus rSrurarn srg ya ngrebat vangsul bojoui.pun eaklttg Astina. Sang lllku sagahr gya sani pang kat nring Astlna.
v.
liAcaiu
ASTINA.-
Prabu Drrytrdana nanpl praptani-ra Hrekodara lan Gathrtkacs. .@lg Hrekode.ra api-api tuvl s€tkltlpun Lesnansr nanglxg saJatino ngupaya Eurcan.J.ng para kadarig, Katungka sovanlpun Lesnanal natur yen datan plkantuk p4 tah putrl saklng gunung. Kasusul sovanlpu:r $anglflni ngaturakon hdhang Prlmpou, nunten arsa kapoadhong deaing Raden Leeqana. hdhary Prlnpen datal punrn gya lumdar, dlpun bunt Iosnana. llonten nJavi Erdlnng Prinpen plnanggih kang raka Jqyarrlyogat Bla tinulungan. Iaenana dbateng dados perang' IesEana karpn nunton lundar, uadul dhateng Ki Bekel Und.hara!. Kl Bekel nqJur kapapagaken Bgv. T.'lntangTrenggana, dados prang n:ket. Uudharan badhar Raden ArJuna, dene LintangTrenggena badbar Prabu Klosna. tsanbang Jayawlyoga badhar Abirnaayu, &x-dilarrg Prlnpen badhar Dovj. Sltl fundarl. hdhang Bratavatl badher llare Sog
-?8badra. Katungka paaenpuhrrya Prabu Dannayakaa kapapagaken l{rekodara, \f a d,itya badhar Pratu Da:nakusura. Patih Ganggapratela t€Jldir.ing lan,Gatturtkaca' badhar Raden Ontorjo. Para kedarrg sa'tll zuka sytrkur, dene rnrs ttg ,padha bul. Srl Kresna sakadang Pandhava gya kundur nrlng Arnarta. Raden losna'ta Lan Kuraua nututir kaseblak barat dening Urekodare, tenah satrya tabuncang.
TA.NCEB -.I(AYON
144. Dlunmn mn
nn nn BIII
L Jult
L983.
iwitti#ffi
mmnln ululnn nn nn qrDl mn nn ruul utr nul
nn mn mn nnrnmum mm mn IDEI nnlnrnmn nn nmn lunsrnmm mu nn nm nm rnm iln mm nm nn ErlI nn nn nn nn run nll nmmnn mm nm nn nn mn nn
* HHttfir rBttfi. p$ttHt HHttE s np____ EE^Ep IUU__En En__Erq nts Eul iU! ilF EE HH^Nfi EHB'IO fiH BHfi'h B[I'"HE -':*W nE*_n!r mrn hmn nni nrin nin f,uumn UE En En tri!! trllrotr nE nBurn rul nrnl nn Eln
mn trni
I. IlgaE[ ASTINJa. Drraa, Sangkunl. Rembap : - BadhE dhauplpun DotdLesnanasatl prkanlstr putra Avarrgga at'naJ"r'ipun l{alpatl" Karna naroa Rsden llarsa.kusuna, nanglng Iesnanauati nyuwun ku4angaJx kepongln lenggah lng BAIE KAIICANA. Gya Sangkurrl kautus nrlng Ava:rgga ndbawhaken pepundlnrtan punlkaPrab'rr Drryudana,
dhateng Prabu Kanna. Sandlka nunten bidhe],,
II.EAqIII PARANG
GUMIUANG
Raja ditya Prabu Kn'la Uerdati nyong enban yaksl KaLa I'ierd.r.3ggbgg Salg Nata kasnarar Doui Iasnanalretl. Praaila gya birlhal nglanar nrlng Aet! na nganthl va{ya raseksa. FE4NG.-QAGALI : - Wadya Pareng Gunlvang kapapag bal.a Astlna, dados perango lladya rasoksa kasore.n Bya nanJ'lng uana.
rrl.
lqRsaPAN G a,E p A P
A
SETYA.
JatI l.laskitha noyang vsyah Barnbang Saptarengga dalph Sena:rGareng Petmk. Ronbag : - Sang Bagus pl-taken sudarzra, vj-narah yenl putranlpun Radeu Janaka. Nanglng sanangko pera Pandhava norobe Jagong nri.g Avangga. Pranlla kalg vayah klnen nJuJug Prlnggondanj-, pasrah nring kang raka Gathrtkaca katuran nglarapaken. Sardlka nunten panlt sapanatalane. EE&dNgSEK.U : - lJa$ra raseksa saklng Parang Gunivang nbegal lanpahlra Banbang Saptarengga, dadoe prar€. Denasa kasoran, kathah ingkalg pejah. Begavea
IV.
NAGART P
RI NGGO
N DAN
I
Raden Gattnrt&aca nyeng garua Ebilh$g Pregl.na. Renbag
:-
Ne(ya b1-
dhd, nusul jqong para peptndhen Pandhatla urfuig Avangga, Katungka e,anjpun Banbang sqrtarengga, natur ydn putts l,tadrkara langtng badhe souan ka13g rana lngkarrg neube Jagong aJrih rnanawi tanpl dtrka. prarolla paerah nrlng raka Gatk!,ltkaca kaparenge nanggol pasuvitqnipun dheteng Raden Janaka. Gatlqrtks.ca sagahr nunton Saptarengga dlpun gantos narni Banbang Datrrr Sarlra Nunten panlt dhateng karg garwa Pregita, nedya jagong nring Aun,ngga. Dene-
:
t
-29_ keng
rqyt
Dana Sarl-ra uboten kaFareng ndherek, ngentosana rtonten
Prlnggooanpun krn-
ndeni klayan kang nbnlqlu Pregivar nangke nanaul- para pepundhon dur nrlng Anarta nenbe prayogL kasovanaken. Gathrtkaca gya bldh&l. Sapengkeripun kang raka, Banbang Dana Sarira adreng lng nanah kepg ngtn euggal ngabektl kdxg rana, nberot nusul urt.g Auangga. I€b€t dereng nate uninga dunung{ng Nagarl Auargga, tenah kosagar la"rpalxipun Banbang Dena Sarira Ioalah nanjtng kaputren Astina. C4{DHJKAN : - Ing Ta.nansari Astina, pJ-nuJu DewI Lesnatravati ted.haL aneng-2 unlnga Jejala bagus nuaten Lajranthl nanJlng lrg rqelep Ba-lekanbang. Kadangu natur nana Banhang Danasalira putra Madulcara fngkang ronten 1ng Prlnggondarri. Sang Devi kasnaranr gYs cunbo4a. lfusnyb n1ndakaken pulangl-resmi, Danasarlra panJ.t kundurr Sa.ng Deui tnn euka. Nangbg tuwuh raos nlrls Sang Bagus gya taesat kundur nrlng Pri'g& ndEnl. Devi l,esnananati ruraoa cuua {ng ualahr gya ua&tl nrlng reue Prabu Drryudana, billh putra'Madukara lngkang uanl Dana SerLra naps4lpun 1ng Prlnggondanl-, ne{Ya nyldra regni plyarnbaldpun. Eegdg, Prabu Drryudo:ra nunpi vadu'l{pun kang putra l,osnallavati nakaton vau gya nuring, nunten utusan Raden $rrtayu kJ.nsn nadrla.ken beb punlka dbg teng para Pandhava. Sandlka gye pangkat.
V. NAQ.{RI
AI{ANgG A.
Prahr Karrra nyang putra Raden |{arsakueuna narrpl praptanira Prabu Puntadeva, ldrekodara, Janakar Keubar 1a:r Gath'tt'kaca. &ellbae I - Badhe dlaupl-pun Warss,kusuoa lan Iesnenavat!. Katungka sovanlpua patth S"hghnt, ro"tur kautus Prabu D.rryudnna, btlih pengaaten putrl uyuvun bebana $g16 Kansg na. l{unten Catbutkaca lngkary kautus padoal sandlka ldeng bldhaL. Katungka souardpun Rsden Sirtayu, nabrr btlth Denl Iasnanauatl badhe kacldra resrnl donlng putra Madukara ingkang naJue Dana Sarira, napanlpun uonteu Prlnggondanl. Prabu Punta n,.rangu kang rayl ArJuna, punapa darbo putra na.rna Dana Sarira, vinangoulan yen nboten ruxoaos. Katgada Sa:rg Blnarnunten jengkar nring Prlnggondant. CANDHAKAN t - Ing Prlnggondanll Devi Pregiva nanpl eova.nlpun ka::g rayl Dana Sarlra nrrnten rgandharaken lelanpahanlpun tur natur yen rullaog aJrlh dukail-pun para pepwtlhon. IaJeng Dana Sarlre. kaelngLdaken. raBoten rlangu Hrolcodara prapta, pltaken dhateng kang putra nanbrrapa kene ana bocah jeneng Dana SarLra ? Sang Doui natur yen nboten Honten. Wrekodara rnboton pltedos, gya kagledhah, Dana Sarira kacepong nunten kabgg da kabekta dhateng Avanggs.. Enggale lus prapta AvanSgar Dana Sarlra nunten kebekta sovan dhateng Astlna denlng iladen .Tanakar lirekodara Ey4ng Prabu Puntadewa. vr. xlga+I. sJ,N 0 c_s t A. Prabu Bisavarna nanpi preptanira Dan Gatlnrtkacal natur qyunrn Ba-
-30Ie Kencana. Sattg Nata qgatura.ken, gya kabekta lnrndur denl-g Gathltkaca.Kacarltal dumugi sangtng€iLLJng Portapen Kendhal.isada salrpun wanci rtn'tp, gt gevan Anonarr kaget unlnga voaton eahya gunebyar 1ng skasal nggrrl'ita bll1h Bale Keneana kacidre duratn"ka. Prgnlla gye katlab,rng tnnpa Eabarra. ljasona Bale Keneana kecenplung $amoclrar si.nta. Drpl kauaspadalaken nenbo nangertoe btlih lngkang katlabnng wau keng putra Gatbutkaca, pranlla gya ngrapgku1 nyuvun pangapunten. Gathutkaca sartrpun nrinah, sabab punika q{narrg}s saenlta bilth Devi Ieenenarati salles peethi Jorlhonlpun karrg r"ka llaroakusg ua. lfusnya purna lng pangandLka, gya peplsahan. 0ANDHAKAN : - rng Astlna, Prabu hrryudana nenpt praptenira prabu punta, l'lrekodaral Janaka ngaturakon bebandan Dana Sarlrq. I€.J€ng kauger 1ng alun-alun, a:'oa rinanJab dedanel denlng Kurava. Ikturgka praptani:ra Gathutlcaca saH-ng gegara, pn{n€ia trang rayi Denasarlra arsa karanJab do4a.qelr Bya nlabung Kurana teuah uavut. J'analca uu\, rfug, Danae&rlra dlpun praJaya. Qathutke.ca uarlnguten, kvandha,nlng h:raserlra katnpong trus nganuk. Geger nagari Astlna. Kadadak Srj- Kresna rauuh, manggihl kalg putra Gathrtkace. lfusnya kr.randha kaungkulan S€kar iiljq)'a Hulya, Banbang Danasarira geseng, nunten kadangu leraFlerahipun prakauis, Danasarira natarr ing saleresipun. Nunten Pandhaua ]"akeuPalalen derlng Srl lkesnar BaJn{ kinen nirenga.ken aturlpua }, na,sarlra. T^eJBr€ Prabu Xuryudana Laa Devl Iosnanavatl Iryglh katuran rarnrh kangge netepaken adl}lpun f6]amps,ban plrn{ka. fupi nldhanget katrarrgan'tpun &.nasarira, Iesnanawatl kavir"ngan nunten luoaJar nanjlng Kaputren. prabuDrryudana nanung dholog-2 kambi unjal napas. l,lasana Prabu Drryud.ala parinc dhauuh bilih nggenya aroa kagungan kersa nantu kawurungaken, sabab pengaDtenipun klsnrh. Hireng pevartos itlih kavurungaken nakaten vau Narpati Karna During gya tata-tetq a:oa ngrabaea Astlna. NangJng kaearu praptanlra RaJa dltya saklng Farang Guroluang Prabu Kal-a l/erdati ugi arsa ngrebat Lesnq.avg tj-. Prabu Karna nunt€n ngobong nanahipun Kala l.leroatl, kinen uenpuh pralg nrlng Astina. RaJa Dltya oagah gya u1ult ngrqyah bavatr, Astlna, dene PrabuKarua tri-mah kundur dhateng AvaDggs. l.lrekodara murln6; gye ngedafaken pengabaran lesuo, Prabu i(ala i.lerda, t1 saua{ya balane kabuncang nanrta, kentae aada;ra. Pandbava kundur nrlngAnarte. I
LANC.EB - KAY0N. /+ JuIl 1983.
oooooooooo"o"o ootBEgBEEBgtfltgttttto*"""oooooooooooo
-31 -
14
TUIIND DB trlml l!I!E[nDI! Elnn '|DTiN Ju[ nn trn E IUi[ nn NN EN D![ EE IIIE EO nn nEn nn nnnll NM Dtr nn nn nn nn nn IIIIIIDIIUUN NN EnlN EII nnurrDm nnru!n NII nmnnuIn EIII N tD trN !m nn unD lun nD nn nn lln MII Bn Dnn mnn nn mn nlulul nn IlIt EM nuuutr truu nn nn uo Ul! n|nn nn NETltn Em nm nululB ultrEE nE nn unpnn nn nn mnnE nnlll! Dtr nn IUI llD nn llulB Dn trIl !iln Drnn nn nn nn nn nn llnnnmtu f,H HH HH H# t!t! mE nnEnnn !ul&&n trEErrnn ntrE lln mln EBtltlBn It!!t!l!Dm DO IUtUr NN INID NN Dh nn un DIT BN NN mn DN Etr &III ntr nE nm ITE mn nn IrE [Un nn nn quu nn nu! !u NMMEln :qN ltln IIB trN tnnlDlrD llut Do nn nn tr|ln Dll TBDTII
5.
IDIU
I. NAGARI
D
ll-A-BlLLA T I
Sri
Bathara Kresnsr Sanbal Setys"kj. Rogbae ! - Sr1 KreEna narggaIlh prelanbang kang tioanpl blllh knng rayL ArJuna badho nnnggl"b reribed.Sang Nata gye panlt trrlng Hedukara. Sanba Setyakl lsdlstjuhqn ndherok, dene Udava k{nen runekea praJe, lfuenye eiybga gya blrlh.l.
II.
.
Prabu Daeakuroarar Ey8.ng pata putra, Begaeuloa, Trtkaya, TriolrabrTrlnetri, lbluaneh, Dewantaka lan Narantak&. 8&&gg : - Sang Nata tansah kasnaran Deui Senbadra, nanging risreng kalsksanan. Oya utusan nDraJlt (Bogasukroa) klnen nyldra nraJqya Janaka. Para kado.go lr{nsa nJanpa.glr dene uadya denaya leloubut kadhamrhan nbebidhung kasatrlyan Medukara. Sandikargya sa.xoi blrrha]. PERANG CIGAL r - Denaya dhenit Snarga Bandhang kapapag vg dya Drlarauatl, d.adya bandayuda. }Jassna raseksa ea:ni kasoran, nanJing uan8.
III.
KASATRIYAN }'{ A D U
KARA
Raden ArJuna, Eyang ganra Deul Seubadra, Uara Srlkandhj
r dalah pars. putra Ablnanyu, Irauan, $rnltrap Gathut'kaca, 0ntorjo, turln Senar Careng Petruk. Rembag I - Sang ArJuna Eentas supene airou, kador2 trgEg€Ir busana paDgarlten, den atak para garua putra. PERAIIG SEKAR : - Kassnr panggironing wedya lelonbut, gya kapapagakan dordng para putra. Katrql"ng denlng Abinanyu sakadang, vad;ra denava dhonit Ba,nya keplayu. Dupl vanci dalu, Sang ArJuna BaganJa putra sanl napan sa!e. Kacari lg, Begasulsna rqatak aji pslylrepanr tunane bsng sapreJa Banl ttlen kepatl. Gya na.jlng inC pasareyanlpun Dyan Arjuna, jqnggan{Fun Sa:cg Pa.nadye katlgas, roosteka kabektar nung karl genbung guqlund.bung. Drpi llrre eanl rnmgu eare, unlnge genbungipun Janake naketsn waur pera garwa putra geger udan tarrgls. Katungka ravuhnya Sri Krosnar gYe rntanatar saDdJ. yuda DguPaya Esetakan'lng Arjuag. l,'lara S,enbadra kadandosan dedos hen"ya endah lngksng lanyap plnarr'gan nanl Devi Kusuna,ningrat klnon dhateng Suarga Ban4bargr nlkat panggallhipun Prabu Dasal:ursara. Srlkaudhl dadoe ledbsk tayupr narnl Nyl Ayu Lalljlua. Dene Abinanyu, Iravarl Slnitrar Gathutkacar Ontorjo lan panakavan kadiupuk dados vlya{far nani Car"ng llaopal Carqng Seta, Ca.r'a''g }lrekoerCarang Bantala, Carang Akasal Dhenok, l{reguJ. lan Janblang. Sadaya klnen nbarsng tayup nrlng Sua::ge gendh&ngr Sendika gya bldbal nbekta plrantos
-
-32J'ngkep g&ngsa dalah ubaranpe tayup. Srl Kresua nesat nr{ng Anarta.
: tra
Trikaya, Trisirah; Trinelngkang nja,npn'gl rak&' uninga uonten ledhek nbar"'gr gya katanggap. Nunteu sanl labeksa, nanglng sareng Trtsirah badha aylndur Nyal lc']jjlsar para vlyaga sarql nurlng, gya nbalqngi tabuh, dg doo pancakara. Kaplsah donlng Ki Dhenok (Senar). Nunteu ssql lJ.llb laJeng katanggap dhateng kedhoton Suarga Bgndhsrng. Gya sani bldhel
OA]'IDHAKAN
Sangandhaplng Gunung Sonawana, Raden 'trang
TV.NAGART AMARTA. Prabu Darnakusueal l,Irekodara, Kenbar. Nanpl ravuhnya Sr1 KreanarSqnba Ian Setyakl. Iegbg : - Sri l(resna ndbavuhaicen lelanpah",nipun kang rayl ArJuna dene kacidra donLng duratnala, narrgLng vus uranata para putra kiaon ngupaya nestakaning DananjaJa. Nunten lJrekodara kadbanrhan eade kaJeng obong dhateng Suarge Bandhang. Setyakl kl-nen eade rangka, Sa.nba sade
kerio, ngirao pados eielk nel1k 1ng pundi dununglpun nasta.ka Sang Arjuna.lfusnya nuoantl gya sani bldha] . Srl l(rosna njanpa.gl. CA]IDHAKAN : - T.'pohlra Donl Fwsunanlngrat kapapag vadya rasekse, arsa kapondbong, konangan l,lrekodara. Para rasskea kabubaraken. Gya laJeng nrJ.B kadhaton. CANDHAKAN : - Prabu Daeakurara uyang putra Begaouloa lngkang sarpun nylngldaken neatakanlpun Janalca. Kahrngka oouanlpun Denl Kugunanixg-
rat nedya suvita, tlnanpl nunten kLnen tunggu nestekrnlng ArJuna 1ng pajfngan. Ing batos Prabu Dasalauara gandrung nrJ-ng Devl Kusu-
nani:rgrat. Praptanlra Raden 'Iblkaye ngaturaken ledhek Nyai Ayu le,liJiva &tah uiyaganlpun. Nunten katanggap dening Prabu Codhayltrua (Daeasuhua). Narikstayup kaulvitan, Prabu Dasakunara arsa nondhong Devl Kuzunaningrat, dlpunsomayanl pangke nanavl sarlpun r8tnpung ta;rup. saag Prabu gya nbqkoa. Nyal Iq,'l'l j1va. rgeseni nestel:anlpun qyan ArJuna; nestaka vtvlt ebah. Deui Kusung nlngrat parlng sasnlta dhateng senar, gya sldhlkara saryl ngeda'la.ken getrbunglpun Janalca saklng karnpuh, kagathukaken kallyan neetakae tenah Arjura valuya. Dtrpt untnga yen fuan ArJuna Batrpun naluya, para putra earol nga.ouk, g€ger Svarga Bandhalg. Putranl.pun Dasakunara sani lumqJar dhateng pekenrnganyang dhuwung dlpun suduk denirg Sanba,, ngany4ng rangka dlpun kepnrk Setyak!. Daeakusara pir,angglh t/rekodara nbekta kaJeng obong kal1b bongkok dipun brukeken. Haoana &.sakunara dalah pere putra kaplkut nunten d{pun rante. Anonan dJFun tinbali, klnen ruroeksa bebanden, sanri. kavollng san-pun ngantoo dipun luunrl lanun dereng vonten prentah saking D,rarauati. Anoman eagah, Srl Kreena lan Pendhava Bagarya putra kundur nrlng Anerta.
,TANCEP - K{Y0N I jull 1983.
-33-
146.
nHilffiffi:Hn
Htr,nH HH:q$
rnnmm nllluln EEllllt IDtr nn' inYn rltm lln nn nql lln ntrt nn ntri nu! mnnnnm Emnl[lo nnrulmn nm--nm nn mn mn u0 Fh nm nE nn nn EE nm nm inninnll' bn ull
frH
I.NAGARI ASTINA.Prabr Drryqdana, Drnoa, Sanglonlr Katla. Renbas : - Beganran Dr:ma sarrpun sagod rolkut Pratu Darroakusuoa lan Hrekodara llnantar olsvanlpun 8aking Tanah Avu-auu naroa Prahr Nll-e Kerata. Saloa:cgke Da:talmeuna Ian l'lrekodara sanpun kakuqjara. Dene ArJuna nenbe uurcar pranila derong kaplh.tt. Nagart Anarta kantLrn tlnengga Raden Nakr,rla lan Sadeua. Srng Nata gya ut'usa! PrabU liila Kerata klnen nglurrg nring Anarta, nllmt Keubar clalah putra-2 Pandbava. Nila Kerata sandika gya panj-t pangkat. Sa3gkunl lan Kurasa nJanpalgi.
II.NAGANI AMARTA. Nalnila ]an Sadeva naupi rewhipun Srl Kreena nyar€ Sotyak{. Reg bae 3 - Scl- Kresna nartogaken gftrfsoknn{ng Sri Punta lan Blna d6n{ng Kurara. PERANG GAGAL : - Katungka praptanlra Prabu Nila Kerata nyang Kurawa, nenpuhprang, kapapagaken denlsg ua{ya Aroarta lan Dvarawetl. Raden Nakulat Sadeuat1an Setyakl kapilmt denln6! Prabu NlIa Kerata eabab Sang Nata Avu-2 datan sagod peJah. Sri l(resna oncad ngupaya graya. (penf Srikandtd lngglh kapLlart). CANDHAXAI{ : - Kaputren Annrta, Derrl llrupadir llara Senbadrar hdiung Preglua. Narnpl ravuluqra Prabu Nlla Kerata 1an Kurava nodya mboyongl para put'rd. nrlng Astlna. Devt Drrpadl nafirr purun kaboyong nargtng uundhrt bebana : l-. i{Ilf,I KAI{G ARUI'{ SI{ARANE. 2. PUTHUT KAN BAGUS WARNA}IE. 3. SArl[NG KANG BISA TATA JAI}IA TUR SEKTI MANDRA GUNA. Pratnr liila Kerata segdr nunten pa:llt pados kehrdangan. Prabu Nila Kg rata padoo i{llor kang arun Ets&rano, Rad.en Burigrava pados puthrt tang bsgus H&rnane, dene Raden Leol[ara ngadegaken kalangan aben Saulrg, Saperlu padoO sauung lngkarrg saged tata ialna trr eektL nandta-guna. Raden
III.}IANA OANDA.
x_a_x_u.
.-
Abi$anw, Gatlutkaca, s€uar Gareng Paetnrk. Renhng : - Ngupayanurcanlng karg rana Arjuna" PERAIIC SIIKAR : - Donanra saking Avu-2 mbega-l tlr daklra Ablmanyu, teroah da&re banda;ruda. Para raseksa sanl kasors!. saslrnanlDg va{ya ragoksa, sri l(reena rasuh. Parlng srana dhateng Ab! nanyu nggenya ngupaya nurcaalng kang rana. Ablnanyu ka'tandosan dados puthL bagus, nana Puthrt Jaya Murcita. Gathutkaca kada.ndosan dadoe sBuungr nana iC! qanjur. llondene Srl Kresna nallh dados pandh{ta, nana llesi Padrna Kesava. Oya bldbal. abeu savung nring Astlna. Raden
IV. TAMAN K n
If
i, n n C - L
U t{-Q
.
(Astlns),
ratu Doyl Banusatl kahadhep karg abdi snggel lrllku tanpa dtttr\rng nana Resi Banalaba. BUbgB : - Sang Wllm bairt ngidungr svant€n &rullt tansah nglellpur Sang Deul lngkang katilar nurc& denlng Sang ArJuna. F,angjeng
-)4Katungka praptarrlra Prabm D-rryudanar dupl 'rnlnga patrapipun Banalabs tngksng saJak raket klayan Lsng garyar Salrg Nata duka. Nunten parentah dhateng lfura-
klnen nyepeng Reel Banalaba, dadoe porarg. Kurava kssoran. KapLsah dening Prabu Nila Kerata lngkalg mundhut ResL Bdxalaba klnarya netepi bebananlpun Devl Drupadl rlhateng anarta. Benalaba oagah, nunten kakanthi ndng .anarta. wa
V.
KASATRIYA}I S A R O
J A B I N A N G ii N .-
lan Burlsrawa dalah ua{ra Astina. Renba.s : - Ngalonte4g ken kal".gan aben savung. Katungka praptadra Rosl Padna Kesawal Puttut Jayg Murclta lan Sawung 61 GanJur de'lah panakavan. Nunton tantarrgal aben samtngrtotobanlpun karqukten lan ja.gga, sanmg laJeng dlpun abarl tamng rang. saRaden Iasnara
vul€lpun Iesnana pejah sadaya. Nunten Burlsrasa sagah, dados sayung, tandhilg lan Ganjur. Burisrar.ra katradlrung klenger, Lesnana naJeDg katladhung nJugkel lJa(ya Astlna ngroyok GanJur, nangilg sani kasoran navut bubar. Sri Duryudana nunton niata slaya dhateng Prabl Nila Kerata k{ns11 11y6peng savung Ganjur. NlIa Kerata aagah nanglng saklL Rssl Be.a1eba, nunten mg jeng prang lan Oar$ur. Badhar Bnnel4ls dados Sang Arjuna, sasung QnnJur babar Gathtkaga. Jaya l'lurcita babar Abirnanyu, Reel Padna Kosaua babar Sr1 Prg bu Kresna.
Nlla Kerata nuri:rg nunten nagut pupuh. Sri Kresne dhasuh nring Ki Iurah Senar klnen
budhal. Prang ra$e, Pratrr NiI.a Kerata baber dados Wvattg Gurl, tngkang ned;ra nyobl kemkunanlng Pandhava dalah para putra. Gya ktrndur nring Kahyw"tgerl. Prabu Datuakusuna, Wrekodara, Nalml.a, Sadoua 1'an Setyqlrr llnunaran saklng pakur\ieran denlng Arjuna. Sr1 Kreenar Pandhawa dn'la1 para putra gya loandur DrlDg .Anarta. PrabnrDJryudana sa-Kurawane nututl, sinebLak uantta denilg l.lrekodara, tenah sanj- rnapagaken mengsah. Sand.lka gya
[gbuncang.
TANCDB . KAYON lL Jull 1983.
147. Fmrn n n B Bn nn ID D nt IDID llr nnEn 0 nm Em nnEnnmn [nnE nnnn DIIItr D m nn Dullll IID trI !I U ID TB tr M N 0D D Inm rDmD nm ! ID ID n nunn m n n mmBln DnmE 4mnB
I.
NACARI
nn nm m& nn NN Inm mmmnnn
nnmntr nltrnm hhmrn tr[nm nDI lln llo nnnn I[El El [f, mU lrh nm nn nn nm nnunpn!u mmmn nDDnan nn m tr nm nn utr INID DM NItt NDN IDN MN lllfi nm mn x0nmmIDIImmDnm mm nnmn!mtr nnntmm nnDn &n
EIIDI!
Nf, nn
nn mm
Sri
.I'IAGARi
ASTTNA.
I,J
ANT
I P U. B A .-
(anat Prabu ,Sri Sudtrqyu lng l'ledbang Karuul-yan)
na.opi
'apta:rira Raja nlong Garba Prabu Garba Hasesa, Benbaq: - Prabnr Garba
hraseg
Prabr'r
Sudhana
Em
Dlt
nul
mmnlp
Prahr Drrytrdana, Drrna, Sa.ngkuni. Renbas : - Sang Nata prlbatos sabab :arrg putra Raden Lesmana nurca Jalaren nlmlmn rabl putrl saklng i'Iagarl tlant! ura atmajaning Prabu Srl fudh8na nsra Devi Endrasml, dereng kaleksarran. l{aana patih S"ngkull kautus lasrahaken babagau punika dhateng Reden ArJuna. mgkunl sarodlka, nunten bithal urring Madukara. Kuraue nguntabaken.
II.
Hfl
-356a nJruuun kang putre l{antlpura Desi trlrdrasnl nedya keganra. Nang{ng Sang b. rrt nboten purun, tenah dodos PER.ANC GA0AL. Prabr Sri Sldhana kasorotr gya l+l nejar, kang putra ka-kanthl. Prabu Garba llaseea ngejegJ, Nagarl Wantlpura.
III.
KASATRIIA}{
M
A DU K A R A.
gartla Devi Senbadra, Wara Srikandhl myang Sernar Gg reng Petnrk, Bgglg,g : - Murcanlng putra Ast{na Raden Lesroera. Katungka soua4 lpun Patlh Sangkuni, nahrr kautus denlng Prabru Drryud.ara nasrahakon uurcanipun Losnana. ArJuna sagah gya bldhal nganthl panakauen. PERANG SSilR : - lrladya raseksa saklng nJong Gerba nbegal latnpahlra Sang Bagus, dados pancakara. Denava kasoran, oanl pejah Raden Arjuna nyang
IV.
.
Raden Lesnane tapa nyuvun
rabi Dovi Sndrasnl lng Uantlpura.
Kagodha
-
den{ng ua6ra baJubarat, drrtan kengguh. Kahmgka praptanlra Batbarl Dugar pg rLng uisikr Raden Lesnana kl-nen pasrah nring kang panan ArJuna. Sandlka nunten parnlt bidhsJ.. lanpahira Losnana pinangglh lyan ArJuna nunten nengl"s Ayuyun rabi.. I!@r Sang Arjuna sagah, laJeng bidhal Iorlng Nagarl Vantlpura. NangJng rt''ugl fu€nargi kapanggJ-h Prabu fudhana nyang Devi Eldrasnl. Sang Nata nundlnrt sraya dhateng '\ng ArJuna kinen nylrnakaken nengsah. Arjuna sagahr kanthl janJl 1g mun eaged, rrnggullng prangr Dewi Srdraenl no{ya kadhaupaken pikantuk Radon Iesnana. Prabu Srl $tdbana sunangge. Sang ArJuna fye bltlbal nri::g lJani{pura,
V.NACARJ
UANTIPURA
Prabu Garba Wasesa 1an patih Garba Nlndya. Irratungka rauuhrgra Sa:rg Ari juna nundhung Sang Nata, tenah dados peraxg. Prabu Qarba l,/asesa kaeeblak naruta, kentas saua{ya balane. Raden Iasnana nuRton kadhaupa}on pikanfuk Deri= brdrasni. l.fusnya dhaupanr Sarg Arjuna nganthl kang putra LesDoana sadnbit garua mya.ng panalcavan hrndrr nrJng Astl-Da.
VI.NAGART
ASTIN A.
Sri
D:ryudana nanpi praptanlng llrekodara, na\renaken Sang ArJunB atrggenipun ngupqya L€snnna. tlinangsulan yen dereng rlelgsul. Katrrngka sovanlpunRadon ArJuna magraha.kon ftqng putra Lesnana fngkang sanpun dbaup klayan Dewl-
hdraenl. Sr1 DrrStdana |611 Be.!.uwatl ngafuralen bingaht"g naaab. iiasanr praptrurira Prabu Sri Sudiuna, nafur b1llh Pratu Oarber !/asesa ynngsul nenpuh prang nring Uantipura, naLah sanangke nungka dhateng Asttna.lrlrekodara gya h:nandang tandhlng klayan Garba !{asesa, wasana Garba }lagesa kn pi-kut, sanbat kapok sarta toluk. Sarwt ngandharaken blllh plyambaklFun pu:ri-
ka trah saklng Prabu Jong Fltntpaksa lngkang. kaplng, plbr. Dene Prabu Srl fudhana punika inggih takaih kaloroe eyanglpun para Pandh&ua Jan Kuraya. 11 Ju1l 1983.
a
-36' &tr'rym nnnan &!l DIt llul nmnlrln mn mn nn mm nn uun mn IDJI nn lull nm nn HH HH nn mn nlll! mm rmm mm luilnmm l[r4nnnn nnunD ull! nn mnn nn ll !t BIII tnm mmrntr nmm m, run mn nD nn ut nn mm rmm mn n mn mmnql rnm mm Ill[I al Inn nm n ult uln nuut mn nn HHrrHn nn nul mrnmm nl IDIII rIIl n I0mrnmm
llltluutn
mm
l48.
'"
muullnn nn mn mnnnm nm
mmI|ln mmmnm IIItr HH run nn nn nm mn nm HH nn HH*Hr mn nm nn nnmmnm mn mm mn nnnmn un nIIl Hfi Hff HNM'' HM tf,^nu nn nmm nrn mDnm nmmnm mmm HH
'firnfi'HHtHm
nun
mu nnmD !tl !t uuruul nnn nul HEn NHH nn mrn nm IlttB nn !lnnl nnnIrnnm nn n nn nn nn rul mnmmm nnm mmlnm mn nuut nn llt um nmmnmm nnn nn mnlnmmm mnn NN IDIN mnn nmn tIlIIuu mm ru!nnm nn nn Hts Hf,
Hff i
I.
NAGARI A S T
I.N
A.
Prabu Drryudana, Drrna, sanghrnl, Karna, narnpl ravuhnya ka.ng rama narasepuh ing Mandar"ka Prabu salya. Renbas : - prabr,r salya paorah nrtng Dr4nr dana bab nurcaning kang putra Raden Burisrava. Srl Dlryuctana gya parentah dhateng Prabu Karna klnen ngupaya. sandika Fya bidher, Kurava njarnFalgl. -
II. PERTIPAN T A S I K
MA
L
A
Y
A
(putra prabu Dha:raraJa ing Girrn$resi) nyalg ga:ra Q9 rri srlni, Ian kang putra &rdharg Renggavati. Narnpt praptanlra raJa ditya eaklng Nagarl Pidana Prabu Kala tlroka. Ren_bes : - sang Raja Dttya nyu!.un hxdhang Renggawatl arsa kaga:rua, nanglng ssng Det.ri datan purun. Tenah dados pg 3ang (PERANA GAGAL). Bgs. sudhana kasoraa, gya nganthi ga]IJe putra, lunaJanngupqya a!&ya. Pratrr Kala llreka trus ngoyak. Begawan $..rdhana
III.NAGARI AMARTA. Prabu Puntar llrekodara, ArJuna, Kenbar, Gatlurtkaca nyarg Seroar Gareng Petntk. Nanpl sovaniprn Raden Ruharata. Renba.s : - Rulcnarata natur kautr.re kalg rana Prabu Salya kinon nasrehaken nurcanlpun Burlsrava dhateng Saxg Arjuna. Prabu Punta nglllarri, ArJuna Gathrtkaca nyang panakawan gya pani.t. PERANG SEKAR : - Wa{ya raseksa sakJng Nagart Pldarra nbebegal lanpa}dra $an Arjuna, dados banclayuda. Denawa sant kaeoren, katah ingkalg peJah. cANDlIAKali : - rng Pertapan Kapuk-salaba (erga Belah) tllas pertapa:r.rFun Begg van Bagaspati (eyengipun Burlarava), Raden Burleraua tapa nyuvun rabl
plkanhrk Drdhang Renggawati. Katungka hrmurunlpun Bgu. Bagaopati pa_ ring vlslk kang wayah kinen pasrah nring kqng rayi Arjuna. Burierayasa:rdlka gya pangkat. Kacarlta, Burl-srava vus kepanggih Qyan ArJuna, gya pasrah bab gegayuhanlpun. Arjuna oagah nunten Burisrava ka^kanthl nring Pertapan TasLk Malaya. Nangr''gsont€n nargi mrs kapapag Bgu. fudhana Eagarsa putra ingkang lunaJar kabum denalra. Sang Wiku gya pasrah nring Arjuna, slnaraya nylrnakaken nengsah. Knrr thi janjJ- yen saged nbrastha Prah,r Kala wreka, kang putra ftldhang Renggavatl nedya kagaqJaraken. ArJuna sagah, nanging la'nun ungguling prang Renggavati
-
Blrlsrawa. sang ulku natur sunangga. Kasaru pangamuking .(aLa ureka, gye pinapagaken denrng ssng ArJunar @ dos per""rg. 0atlutkaca lngkang tumandang, Ka'la 'ireka kauntir jonggane pedhot
badhe kadhaupaken klayan
tenah pejah.
-37Burl-srava nunten kadhaupaken plkanbrk ftlrrhgng Renggavatl. Nang{ng s€.sanpunipun dhaupan, Renggauatl badhe kapondbong denlng Burisrava, rnboten purun, roalah nllih nciherek Arjuna. Burlsrasa nurlng, gya nyu&rkl Jalaka, nanglag Janaka mendel kenevon. Kuraua unlnga Burigraua r\yudukt Janake uakatenvau, tanpa potang }ajeng ngroyok Arjuna. Gethrtkaca rnuring, gya nf-ahrng Kurg sa tenah &awt. Basukarna badhe naJeng, pinenggak deni-rig Bgv. fudhana sarlringaturaken larah-larahing lelsrrpahan, lan Karna nunten nangertoe bt11h Burig rava lngkeng kljrtrr. Pranlla Karna gya mlsah kang sanl pancakarao hfusnya }[-
lih,
ArJuna nunten parlng vewarah kautananlng
ssnlta dhateng Renggaratl, satenah purun ngladosi Burigraua. Lajeng saui sasarenga! lundur nring Astj.na. IV.NAG,{&r ASTINA.
Prabu Dlryudana, Prrlbu Salya, Prabu Darsakusuna, Srl Kresna, llrebdara 1an Kenbar. Renbaq : - lanl ngersa-atsa nengsulipuD ryan Arjuna anggonl.pun ngupaya nurcanfug Burlrsratra. Katungka sowanlpun ArJuna nasrahaken kalg raka Burlsrar.ra earinblt garva Lhdhang Renggavatl. Sadaya para sepuh eanl bingah. Nunten Prabu Salya ndangu dhateng Bgrl. $tdhana bab saraslls,h. Sang lrli-ku roatur bil-lh ingkang eyer€ punlka andhahan lliratha, kapundhrt mantrr denl-ng kang eyang RaJa Medhalg Kamulyan Prabu Swaheslrara, dhaup klayan Devl Srl Kanl, nunten kaJumenengakon l{ata lng Gilingrlesi jejuluk Prebu D}ranradeua. I€jeng peputra bapa kula Prabu DhanaraJa. WanC putrl kadqnglpun eyang Prab'u Sri Kanua lng Medhalg Ka.nulyan, peputra Prabu Sri fudluyu lngglh punika narg sepuh ku1a, dados dhaup kul-a punl-ka plnangglh kadang nlsan. Para raJa sari blngah, dene plnanggih taksih tunggll daxah, Kesanr pg nenpuhipun ua(ya Pidana ten trinah Eedsnlng gustl. Plnapagaken denlrg fuan lilrekodara, dados perang anttk-anukan, deneua kaseblak narrta, tenah kentas.
TANCEB 11 Juti
KAYON 1983.
EIg$ B gEOqEglI8A$ AEEE BlrBtrnrs tr|IAtstrEILIUqtr EEE ErsEEp l-t.i-t-t.f-t-tltl
l4g.
mmInmID mluDE umnuln Dn nn Em InDmlnmn mn nm mn IDm mln mm mnm nm nul mm nm nm nm Dm mB IDm nntrnmm mm nn[uun nmE&m nmnnn mmm mnmnmn mm mn nnnnn tntr nn Em nn I[m mm mm
mnnlm nD nnn nn
mm
mm mm
nm oln nn mm mm nn mmnnn mm nm mn nmnnnm
nnnn nnntn llnmllln mm trnnn mn nn nIIl IIto mn nm mmmm mmn mn lunnn nnnmnnltlu lutmlu nnnnIIrnmInmtr nmnnmm mm utl mm mmmm mnmm mm mn rul mn mnmmmn nnnmnnnn nm nn nnnlDnrn nn mnl nm nlmnm nn n n nn nnBlnnm nffnnn nnnnnn m0nnul mn rum mn nn nn nmn mm nn nn mnm nm mn run nn &m mnn mmmm mm nm nn nm mn mm ulm mm mm nmn nn nn mn nmnm mn nlnm rnrnrDm nu IDDD uln nu trsl nn mn mmn Em nn IIun nn trD run mmnnm
r.
W
Prabu Salya inggih Narasoma, patih Tuhayata. Renbas ; - Mursan{plln tngkang putra Raden Rukmarata labet kasuaran putrl saklng Nagart Tlrta tradiE sar Ltrna.Janlpun Prabu Jayakarta n&na Devl lJenulasni, nanglng dereng lralsksanan. Kahlngka praptanira Bgv. Drrna, $snginrni n'lng Pratnr Duryudana.
lan Kuiasar tra.hrr kautus ds-
kinen sabiyantn karibedanlng Prabu Salya. furna nunten
,fl fl
{
-)o-
I
nbatang bab nurcanipun Rulolarata punlka labet ngeethl pesthl J ahrilaroa. Nunten para Kurawa sagah ngupaya murcaniag Rulcnarata, kall.lan gya bldhal .
II.NAGART I'IALAl'lA. Raja Dltya Prebu Santalrye nyar€ patlh Kala fu:etur KeIa Hanfu Agnl, nysng Pujangga Yaksa Resl llagnl;rarar Rembas : - Sang Nata sarnpun kalekeanannyldra putra Tirtakadhasar atnaJaning Prabu Jayakarta nama Deui Wanulaeni, nanglng dereng atut. Sang Pujangga matur, bl1th Deul lJanulasnl punlka kegadharg dados jatukrananipun putra l,landaralca Qyan Rulonarata, sabab badha sanbung obor tunggil darah Wl.snu. Ing janan klna putrt Mandareka uonton lngkang nerahaken darah Tirtakadhasar. Prabu Santalys. nalah nurlng, gya utuean patth KeJ.a Hantrr lan Hantr H8gnl k{nen nylu€r Nagart Handaraka. Sandika gya btdha.l sava{ya raseksa. PERAI{G GAGAI,' : - Wa{ve reBoksa. Malasa kapapag ba].a Kuraual sulayan{ng renbag dados bandayuda. Denava sanl kasoranr g'ya nyimparg rnarga.
III. NAGABI
.
patlh Kala llantya. Renbag 3 - SLrrlaling ke-g pu tra Devi Wanulasnl. Ilangka uonten vangsit snk'lng javata, blllh slrnanlng putra sau kinen masrahs.ken dtnteng Satrlya Mandarakar gabab J.ng nrlku nangke badhe pinangglh tunggll darah. Sang Nata gya bidhal plyanba-k mring llagari Prabu Jayakarta nyang
l'landarake.
IV.
KASATRTYAN
I'I A D U K A R
A
Rsdyan Arjuna nyang garwa Deul Sembadra, Wara
Srlkandhl, Sonar Gareng Petmk. Rembas : - Sang Baguo nlreng pauarta b1lth Raden &rloarata rlurca 9aklng l,taldaraka. Katungka ravuhnya kang raka sekalJ-yan Prabu Drryudana tq.n qg vl Banuuati, nlnta sraya Sang ArJuna kl.nen ngupaya nurcanlng hrloarata. Jang ka sagah, gya panit bidluL nganthl panakanan. PERAIIG SEKAR t - IJadya raseksa saklng Nagarl Malava nbegal la.npahlra Qyan ArJuna, dadoe pancakara, DeDaua tasoraD sanl peJ ah. CANDIAKAN : - Pertapan Arga Sonyar Reden Rulcnarate, tapa nyuwun garva. RLnauuban Wvarrg Naradap kavislk klnen pasrah nrlng kang rayl- Ariuna. San dlka gya bidbal. [gcar],!g, lanpahlra ftr]marata kapangglh $eng ArJunar gYa pasrah ngge4ya neddya ngupaya sirnaning Devi lianulasnl. Janaka sagahr gya kakantid lunanpah. Drnugl sisiklns ssnodra, Sang ArJuna kapapag Patih Kala llantu Ian llantu tlagni. Sang patlh zujana dh,ateng Arjuna, sinongguh yen pedoo titlkan eirnanlng Devt 1'Ianula6nl, nila kavangsulaken. Arjuna tan purun tenah dados perang. Saben peJah Patlh Hantu llagni sag€d gessng naIlh. Sang ArJuna nunten nglepasaken sanJata p4ngruuatan, ilantu Hagni aJur dadoo dahana, Patih Kala ilaltl Iunal
ar.
Katuneka larnpahira Prahnr Jayakarta pinanggth Sang Arjuna. Sang ArJuna datan
1 1 I
39ptngllng bil!.h Prabu Jayakarta punlka sillpun neto t€luk janan Sang Bagus ng1 paya kang nbalqgu Desi hauatl. Ifusnya Jarwa Jinaman, Prabu Jayakarta plkantuk tltlkan bilth ingkang nyldra kang putra Deul Wsnulasni punika RaJa ing Malava Prabu Santalye, tendhane deue katenben punika patlh Kala ihntu lnn Hantu Agni ngaken ubf,san snkltrg Malava, nyujanakaken lanpahlpun !ya.u ArJuna. Prarnlla Prabnr Jayekarta nunton katuran ttn{a} nring Mandaraka, dene Sang ArJuna ngertthi hrlcnarata lau panakanFn, ruesat nganbara nring Nagarl Ma-
lava.
v.SPUTRIN MALAWA.Prabrr Santakya nedya rnond.bong Derd Wanulaanl, nanglng Sang Derri datan punm. Waeana Sang Prabu kesah. Raden ArJuna ravuh, gya Easrabs.ken llanulasni dhateng Ruicoarata, kai-ebetaken 'l .g kalplka. Prahr Santatrya unlnga nonten drratnaLa gya nuringl dados perang. Arjuna lan hrloarata oncad sarvi nyurobarit klnen nglurlg urrLng Mandrraka. Prebu Santakya ngerigaken ua{ya gya nglurugl-
Nagari Mandaraka.
W.
.-
Prahr Salya, Drrytrdaroa, Durna, Sangkudr hrntadova, Kresna, Keroban'.,.Rembag : - Ngarsa-arsa Sang ArJuna nggenya ngupaya trurqen'lng ftr}oarata. Ketungka eowanipua Prabu Jayakarta matur billh nentas ptnanggih Qyan ArJuna nyang Raden ht}orarata, sas€rrengan ngupays. slrnanlng kang putra Devl lilanulasnl. Para sepuh runaos blngah. Katungka souanlpun Sang ArJuna masrahaken Rrkmarata lngkang sarnpun ngantht calon Jatukrana nenggih Derll lJarrulastll. Pare raJa oarol ngrangkul Dyan Arjuna, sarts kalangkung lega. Nunten Raden Ruloaqa ta kadhaupaken klayan Deui Wanulasnl. Kasam pangarnuklpun Prabu Santalqya Bavadya, kapapagaken l,lrebdara. Prabu Sentakya kaplkut, nunten teluk. Ing parepaiam nrlku, Prabu Santakya ng tur bilih trah saklng Prabu Santakya lngkalg suvlta prah,r liatugunung drk {"9 janan klnal nunten numnaken Prabu Sattlhs. Bu{ra, laJeng peputra Prabu Kals, Budya, lajeng nurunaken Prabu Qyasta Kala Bu{ya, nunton Prabu Santa}ya Bapunlka. Dene anggenlpun joJuluk Prabr Santalya punika nunggak seni uarengipun. a
11 Ju1l
[50.
1983.
nnmnn nn nn nn tnnuuu! mnnmm -nin munm mtuu EE nm nn nn itn nm mn mm nni um nm mm mn nm nmnpnn mmnErli nrDrruomm nillunm Dn pn nnm NMUDIII inmm om mn mm nn mm mn mn nn rnmmm nn nn nm nE Bn mn lun nm mn nmn mm nn Dulilun nm nn nul nnmnmm nnnm nn mn MID NM INIBtrII nn nnm Dn mmn nm nm nm mm nn mn nm mn mn mm mn &m mm nm mn tnmmEmn mn nm mm nm mn mm mnrnuunn nnun nn nnn nmmlmm mm trn nm mm nn nn nm mn nm nn nr0 nm mn IDIII nn nm nm nn nm mm nm mm mn nln nn nD nu lltD nnln nnmm mnnruD mtn mn
I.
NAGARI A S
T
INA. .l
Praba D.r4nrdana, furtra, Sangkunl. Renbag
:-
Sary Nata tin"ngisan de-
40ning ka::g putra
Raden Lesmara kagnaran
putrl
Pagonbakan atnaJarripun kang pa-
nan Raden Yanagldura weuerrgi Dewl MESTRT. Mangka Devl Mestrl saropun kapecat'g aken klayan Raden Nalnrla. Weeana Sang Nate pasrah llring Drrrra kinen ubudldaya. Drrna sagah gya bidhal nring Pagonbaken, Kuraua ndhereknken.
II.
KASATRIYAN
PAGOMBAKAN
putra [an Yuyutsuh la.n SanJeya, patih Jg ya Senodl. Nanpi- rauuhnya Bgv. Drrna lan Kurasa. Renbe€ c - Drrna nglantsraken panundhuti-ng kang sintrvun Astina, Deul Mestrl ne{ya kadhaupa-ken klayan Lesnana. Dereng ngaltoe pttrna ing vacana, katungka solranlpun Barnbang lravan1an Ontorjo, roatur kautus dening pepundhen Pandhaua klnen nakyenaken dintenpangglhlng panganten Raden Nakuls. iiurava nuring, dadoe PERANG GAGAL. Peraag ra-ne kapLsah ciening Sang Ui&rra, Dunten ngaHont€nalen pasanggiri, slnten ing kang ng&yunaken kang putra Dewi }lestri, kedah Baged muJudaken s MUSTHIKANING TIRTA, INGKANG IIINADHAHAN LANCA}ICAN KE['lCAliA. Iravan sagah, gye panlt uangeul Bgv. Drrna sagah, nunten dhauuh dhateng Sangkuni lan Kurasa kinen ngll paya pundhrtan. furna vangsul mring Astina. Raden Yaruawidura myang kang
III.N4GARI AMARTA. Prabu Da:nakusuna,
S1 Kresrr&r Wrekodara, ArJuna, Nakula, Sadeua,
Ab! Tata-2 ngarak penganten.penganten kapundhutaa ka-
:Katrngka souanipun Irayan lan 0ntorjo, matur btllh kudangan Musthlkaning tirta winadhar:nn lancangan kencana. uuyur Gathrtkaca,
Sernar Gareng
Fa gya dhavuh mring Abimanyu gye panlt nganthl panekevan.
Petntk.
Renbas
lan Gathutkaca klnen
Sang Pratm Puntadg
ngupaya pundhutan. Sandlka
Kacarlta,, uonten ing nargl Semer natur dhateng Abinaryu, blllh lngkang kagungan nusthikadng tirta punika na$ung tlyyang Erdra. Sang Bagus gya nesat nring Kaendral. PERANG SU(AR : - Drmugi Kori Sela Panangkep, Ablrnanyu kauFng suLaken denlng Cingkarabala lan Balaupata, dados porang. Abinalyu kaseser, Senar ngamuk, Clngkarabala Balaupata aJrlh gya lumajar. hrggaling carita, Ablmanyu wus ngadhep llyvang Btdrer nunton keFarlngan Musthikaning tirta vi4g dhahan lancangan kencana. Purnanlng gatl gya pamlt vangeul mrlng Anarta. CJIIDHAIilN : - Kurawa ngupaya pundhutalr kapangglh Ablmanyu ingkang vus nbekta musthikaning tirta, karetmt denlng Kurawa, tenah dados perang. Raden Gathartkaca ngalmlk, Kurara bubar, Abimanyu gya laJu mring Auarta.rrrggallng kandbal Ablrnanyu vue ngaturaken nusthlkanlng tirta kunJuk Sri Dar* makueuna. Nunfen pengant€n saklng Amarta dipun
arak dhateng
Pagonbakan.
IV.NAGART MAJHENDHA Prabu Dirga Ratrnleeear nyang pujangga Resi Puluswar patih Dirga Rat^ nlka, SSnbgg : - Sang Nate kepengin rabl putrl darah Saptarga. Sang Hlku naiur eupados Prabu Dirga Ral,mleesa palakrana klayan Dot.ll Mestrl lng Pagonbakl
,i;
an. I{anging kabekta Devl t4estri mre kapacangaken k}ayan Raden Nakula, prani-
-/+lla Sa:rg Nata gyabldhel plyanbak nlka savadya njampangi. v.
nedya nyidra Dewl
KASATRIYAN
Mestrl. Patih Dlrga Dyat-
P Ag0 M B A K A N .-
putra
Devi Mestrl Ian .SanJaya, Desl Mestrlka. Nampi ravuhnya Sri l(reena, Pandhaua nyang para putra, roaoralg ken ponganten Dyan Nakula ingkang sanpun jangkep bebaaanipun rouetHkanlnC Radeu Yarnauidura nyaDg
Radon Yu1rutzuh,
tirta vlnadhahan lancangan keacana. Nunten Nekula kadhaupaken klaya.n DerdMestri. Kaearu praptqn{ra Bgv. Dlrna lan Sangkuni ngarak penganten Iasrn,artar-
ngaken yen vus pikantuk krrd,angan narging r]{pun rebat Ongkovljoyo. IajEr€ paben antaulsipun Drrna lan Yanavldura. Kadadak kaputren geger, alok Devi l"lesfri kacldra duratnaka. Raden Widura nunteu dhamrh pesar€Bitl nallhr elnten lngkalg saged ngunduraken kang putra, lnggih punika ingkalg Henang ndhaup. Kurawa
jalaral Prabu Dtrga Raj junantara. .'lunten Gatlutkaca fumandarrg, nutrrtl maling-agunar-
nututl nanging
mboten saged kapangglh,
misesa nganbah perang Ian Dlrga Ratmlsesa. Deul Mestrl saged karebat, Prabu Dirga Ratulsesa kaplkrt denlng Wrekodara, nunten natur tobat l{eng teluk. Sarvl ngaturaken oejarah keturunaalpun, inggih punika ngaken darah Alengka. Deri Sarpakennka nurunaken Deui Jaruni, lajeng nurunaken Prabu Kisvaraja, laJeng peputrs Prabu Hijlt Prassa ing MadhenCha, 'nunton nurunakon Prabu Praswaka, laJeng pepufra Prabu Dirga Ratmisesa :unlka. Sri Kresna langkung bingah dene pinanggih sani hrnggll darah, lajerg
natur dhateng kang
paman Widura, eupadoo Prabu Dlrga Ratrolsesa kaganJeJr
pu-
saruJuk, nunten putra vuragil nama Deul Mestrika kaga4 jaraken dados garuanlpun Prabu Dirga Ratni.sesa. Kurava tan trinah, nunton ngamuk. Wrekodara muring,, muJa baret, Kuraua kabuncang lesus temah kentas.
trl.
Re.den Yanawldura
TANCEB
11 ju1l
.
KAYON 1983.
nmmnn un nm mm nnnunn mDun mm nu mm run mm nn mmn trn mm mn mm mn mn mn mm nn mmmnntr mm f0mmmn mmnnmm nnmtrm nm mn !lml[ mnnnm rnrDlllmm
I5l.
mmm mm tDm nm IDrIt tDll tDI[ flllD Inm nn rn&mmm nn nn mn nnnn nn mn nn mn nn mm nn mnnnlluD nn mB
mm nnm
mmmm nmnmn mnltlno ml! mnmn mnmil nln mn mm InDl m[t mn mm nn n mn InD mn lom mm nn nn nm nm lDtnn mm nm nm mtn mn mnmmnn mmuunmm nn mn nmFm Irlru mnm nn nnnmnE mnmm mnnu nmDr! nmnnml!mm mm nn nm mm mm mm mn nn mnm mnn mm mm nnmnl nm nn DDnIDID ntllultDl[ mn tDIIt nm un
I.W.Prabu Darnalrusune, Sri Kresna, Wrekodara, Nakula len Gathutkaca. Renbas : - Sang Prabu prihatos wit saklDg murcaning ka:rg rayi Raden Sad.eva, nangka sa&pun dipun upaya dening Sang ArJuna engga ma:rgke dereng tinb^rl.
Sri Kresna ngandika bi1lh jatukrana.
Sang Nata
murcanlng kang
rayl
-
Sadesa badhe narnpl ganjaran
-
nuuten dha!ruh nrlng llrekod.ara klnen nusul ArJuna ngupg
-l+2' ye trureanlng sadesa. wrokodara sagah gya bidhrl, nganthl para. putra.
II.
PERTAPAN
I
NDON
G
l.,
1LI
S
carya myaxg putra kakalth erdhang sri Renggani len Banbn.g srl Renggana (kadadosa'saklng arl-arLn1pun sri Renggan{). Rembas: - sang- Devl kepengin kagarwa trah saking pandhu sabab runaos tunggil darah. Katungka praptanira Prabu Sasra Deve saklng Nagari Ngavu-erm. (prabuSasradewa punika putran:ipun patlh Srahasana, sr.ln{pur Degi Kesru ibunlpun sangkuni, putra Prabu Suarka). Klayan sang l.nku takslh kadang nak-sannk. Rawh nedya n)ruwun nxdhary Renggani, nanging sang Devi'tan purun. Badhe karodg pakear Banbang Renggana munina, dadoo perarg. Nanglng Renggana katanan pusaka peJah. sang lJlku gya nganilri kang putra bodhang sri Renggani., lumaJar ng4 peya sraya. Prahnr Sasradeua ngoyak. Begawan
III. I^IANA TUNGGUL Raden ArJuna nyang sonar Gareng petnrk. Rembap : - Ngupaya nurcanlngkang rayl Raden Sadewa. PqR0{o SEKAR : - Hadya raeeksa saking Ngawu-avu nbegal sang Panadya, dados pancakara. Denava kaeoran sami peJah. OANDHAKAN : - rng Guwa Terusan, Rad.en sadeva tapa nyuuun pesthi jatukrana.Karavuhan Hyvang Anantabogar paring rrisik yen putri pesthi jodhonipun kados lngkang kacetha ing ganbar, kadhamrhan nyaketi. Drpi. clna_ ketan, uonten naga nyaut, dados perarg. Naga pejah babar Hyuang Anaataboga, parlng dhamrh irrnen nariosr putri ingkang sarnr kqriyan garnbar vau. Sadewa sand'irra gya panit bidhal.
Kecarits, larnpahipun Radeu sadelra prnanggih Rost carya nyong putra eldhang_ srl Renggani lurnajar kaburu Prebtr Sasradeva. fupi Raden sadena ngaken darah saptarga, sang lJlku nunten pasrah nyaraya sarta nasrahaken kang putra. 11s_
tungka praptanira Reden ArJuna, llrekodara, Gatlurtkaca Ian panakagan. lfusnyajarwa Jinarwan, Arjuna lan l,lrekodara da'lah Gatlurtkaca {ngka'g sagah nyirnakaken mengsah. Gya bldhal rnapagaken prabu Sasradeva, uusnya plnangglh dadoe _ peral]g ra]neo !/rekodara muja barat, Sasradeva sauad;rane kabur kabuncrng lesus Nunten sasarenga.n lcundur nring Nagari Amarta._
IV.NAGARI SETRA - qOPAYA Ratu Jim l'lanodya JeJuluk prebu panitra, patih prasva, nyang harya Grisna. Rembag : - sang Nata, manggar-ltr rlkala nggayuh kang raka (garr.,a) naja srlwedarj. Prabu Dasabahr ingkang kaangkah sageda sedanipun nanjlng lng alan_ kajiman (panasaran) nanglng gagaI, sabab Prabu Dasabahu meguru prabu Abyasatenah saged seda mukswa. Pramila sanangke prabu panitra bidhal mring Anarta, nedya nyuvun pejah salupurna dhateng Pandhawa trah Abyasa. patih saua{ya saroi ndherekaken.
V.
NAGARI
AMARTA
Prabu Puntadeua, Sri Kresna, Naku1a. Narupi sovenipun !/rekodara, Janaka, Gathrtkaca, ngaturaken Raden Sadewa nyang Rest Carya dalah kang putra rb
l+3
dhsng
Srl Renggani,
-
s - Sang Wiku nggancaraken ketumnan{pun ingglb punlka saklng Puruacarlta, wir.rlt salclng Raden GaJah Oya kapundhut putra na:r-tu deniag Prabu llayvana ing Marava dhaup klayan Dewi byl , nunten peputra Prabu Suroto, nunten Prabu Asraroa, nunten Prabu Pil"mar nunten Prabu pravarnunten Prabu Pa:rrwa, ingglh ingkang rananlpun Resi carya punika. prabu pa1rva punika gadhah kadang nanl Swarka lan PuruaJl, sareng Prabr Paruua sedarkang panan Puruajl ingkang gumantl neta. Sang Hlku dtpun gulaventah denlng kalg panan PuruaJJ., nunten kadhaupaken kallyan Retna $rdlrlkl putranlpun Prabu Sadhaka 1ng l'ledhang Kamulyan. lilvit pun:ika Sang Wlku Carya nad.eg pandhlta Dene Prabu Swarka peputra Dewl Kesru, lngglh ibunipun Sangkunl. Mldhanget dongengipun Resi Carye makaten wau, Sri Kresna lal, Pandhawa sanl bingahr dene kapanggih tunggil darah. Pranlla Raden Sadeva gyarkadhaupg ken pikantuk Endhang Srl Renggnnr. Kasaru praptaalra RaJa Wanlta Jin Prabu PanJ-tra, sovan nyulrul pejah sanpurnar kepengln sunusuL mukswanlpun kang roka Prabu Dasabatru lng Srluedari lngkang sanpun muksva labet neguru Abyasa. Raden ArJuna ingkang sagah, 19. Jeng kavlslk jatlnlng uripl nlvah sanpur"nanlng patl. lfusnya lebda, Sang Prabu Pelltra gya kauntabaken eeda nukswa saraganeo Patlh Pragua lan ilarya Grlg na ngamuk. Sang Arjuna nyabot KAYU S$'lBAr/A, iin kakalih lunpuh nunten saxobat teluk. Sisaning wadya ji-n sani giris, gya luurajar.Rembas
TANCEB - KAYON. 1I Juti t983.
HHH$H#HHH$Jffi 152.
nEulrlnm mnn ntr ml
nn'H,,,
lllmmn
mm mul mtr mm mntrmnn mm mm
nm mn
nm nm
$ff"H"t HH Hm"' qn fiHr itimEntiiiii iBF
fifi"$n ur-$'*fiu m4__um nnnnn l[mmnn [i4 ,.tru &u_-nn
nn
nm tl'n-niilin
sifl ffff,,,mn tr#
##
,-$ trHJ,
'HH
f;f;*=H-
HH $ff HF-Hffi nffimn Hffi'$-nffiHm*HH"frfr nmmfi,, 'ln,mffi ffin,',nffi Hm H$ illH Hil{ ffiffi HH ffifr ftH
fllfi
I.NAGAFI Dl,JARAh'ATI. Prabu Kresna, Sanba, Setyakl. Narnpl sowanipun patih S.rvand.a ufusenipun Narendra sriuedarl Prabu Arjunapati (sisr.ranipun srl Kresna). Reqbas :
Kl Patih fuvanda natur kautue denlng Prabu Arjunapatl n)rulJun biyantu, nggennya arsa palakrana pikantuk putrl saklng Nagari Parang Citrua atnqjaning Prabu Citra lbya weuangl Deul Cltra llcylr kapundhutan bebana rerenggan kasvargan : Sekar Klepu Dewandam. Srl- Kresna sagah ravuh sabiyanfu mring Sriuedarj.. pa_ tlh $rwanda gya panit. Deno sri Kresna ugl lajeng jengkar nrlng srivederl.
Il.NACARI SINGALA. Prabu Gard.apura nyang kang l
rayl narendra sqk{ng suanfi-pura prabr Gar!
-
/-/t l
sbng Nata prahr Gardapura nga)runaken Devl cltra Hoyi nanglng vus karunlylnan prabu ArJunapati. pranlle, gya bldhar nenpuh prang mrlrg Nagarl Parang Gur.ra. PERANG GAoAr, : - t/adya singa-
dapatlr
myang
patlh Prestava.
Rembas
:-
la lan Suantipura kapapg wa{ya Dvaraueti, sulayanlng da.
Wadya sabrang
rembag dadoe band.ayu-
kasorrm, gya Dylmpang narga.
rrr.u_{GAEJ:.
PLASAJENSR.,
Prabu Kesthaua nyang garva Dewi Kesru, kahadhep putra regll Raden l.la3 saya. Rembas : - Raden llarsaya nyu',run rabl Devl Cltrabyi, kang rana ta1 kapareng sabab Citrahoyi uus kapacangeken kI-ayan Prabu Arjunapatl.lUarsaya nbg ten nggega, nalah pani'b ne(ya nyldra Citraboyl.
IV.
I.IANA
PALA
S_.A
Raden Arjuna loyang Senar Gareng
ran
Der.ri
Cltrahoyi.
PETUNG SD(AR
B-A .
Petrrk.
Rembag
!-
: - llonten nacan ne{ra
Sang Bagus
kasna-
nangse Sang Bagus,
-
tenah dados pernng. Macan pejah, badhar Wuang KaroaJaya, parlng r.rlslk yen vl Citrahoyt punika saneo pesthl Jatubananlpun ArJuna, nqnglng Jodbonlpun Prabu Arjunapatl. fuwang Kauajaya gya efu'na. Sang Arjune gya nuzul ka:lg raka Sri Kresna mrlng Sriwedari.
qg
V.NAGARI SRIl.rEDARI. Prabu Arjunapatlr nanpi sovanipun patib $ruanda ndhereksken Srl Kror na. Rembas : - Sang Nata Arjunapatl natur mring kang bapa guflr nlmvun biyag tu bebananing penganten putrir nenggih Sekar Klepu,Dewandaru. Sri.Kresna sagahr nunten sldhlkarar kad.adak i$uang Narada ravuh ngasta Sekar Klepu DesaDdan. Wusnya naringaken Dowandaru, {yuang Narada kundur mrlng Xahyvangan. Kg tungka sovanipun Radon Arjuna myang panakawqn, ne{ra ndherekalcen Sri Krssna. Lajeng sani bebldhalan ngarak penganten Prabu ArJunapati nrlng Parang Guua.-
\rI.NAGARI
PARANG - GUI.IA.
Prabu Gltrahoya nysrg putra DewI Citrahoyl. Naropi ravuhnya Sri Kresna lan Janaka, ngarak penganben Prabu ArJunapatl lngkang sampun Jangkep nganpll Sekar Klepu Devandam. Nunten Prabu Cltrahoya ndhaupaken karg putra Dold Cilrahoyl plkantlk I'ratu AlJunapatl. Kasarr panganukipuu Prabu Gardapura lan Qardapeti nyuvun Deui Citralp yl. Kapapagaken denlng Salg ArJunar tenah dados panca)rara, Prabu 0ardapura lan Gardapati kasoran gya lunajar vangeul. Kehrngka dhatenglpun Ratlen Warsaya ugi badhe nyuuun Desi Cltrahoyl, tlnandhlngan Prabu ArJunapatl. Warsaya kauon gye keplayu.
,I'ANCEts
- KAYON.
11 JuI1 1983. l'I t
I
I
,t
{ ,I
I
iI
-if
-lr5-
I
l
mnulmll mnnlD IDIDUUIM NN mn mm mm nn IDM INN nn nm ilil*rHt HHn.HH mm IIIIDUIIDID trIII Dm lnm nn Hf,Hm nrD mn mm nn mnn #m nn HH nm Innnnn nn
ttc| uo .
nn uu! nIIlIDqul nmn mn mn nmnmmm mn
nm nmm nmnn nm mn mur nn mm ntr nm nm nmnmm
mn mn mn nnn tnmnn lhnmn mnnn mnlDrnm tllmmrn mn mm rul nm nm nul mnntrmn utul nn nm ntD mn mn mtr mn Inn mm mn rnn nnnnnD nm nn nn IDE nn nm mmtrmm mu mm EIN IN ID NN [onlFDmln mmntrtr nmtrnnn mm nnl nmmFl mmu nn mn nEtr nn IDID mtlt mmn mn nn trttl nn lun nm nn mn Enn mE E[Unn nn nm nmn& nn nm nm DEE Innntr nm ntnn nm nn nm nn ntr nrul un nn
mmrDnm
I.NAGART ASTINA. Prabu D:r1rudana, Drrna, Sangkunl, Karna. Rernbas : - Sang Nata tina ngisan kang putra Raden losmana kaemaran putrl Pagonbakan atnajsning Raden Yanawidura narna Devi Yamaningrat. Mangka sanpun kapacangaken klayan Raden Rtrkruara putra Kumbina atnaja Prebu Blsloaka. Sang Nata gya utuean Narpati KaI na lan furna kinen mbudidaya nrlng Pagombakan. Sandtka gya sani bLdhal.
II.
.
Raden Yanauidura Inyang
putra kakung ka.kelth
Raden Yuyutsuh
len
SaaJa-.
ya, narnpi soua:rlpun Gathrtkaca. -&gglgg : - Gathutkaca nahrr kautus kang eyang Prabu Bismaka klnen nakyenaken panggihlng penganten Raden hrhara. I(atungka praptanira Drrna, Karna 1an Kurawar nodya nyuwun Devl Yamanlngrat. Gg thutkaca nurlng', dados PERANG GAG3L. Kurava mar*tt, kaploah dening Sang Wtduf ra, sarvl netepnken sayenbara, slnten lngkang saged muJudaken rerenggan ka-suargar DEBOG SWASA PUPUS CINDI{E, lngglh punlka ingkang katarnpi panglanarlpun. Gatiutkaca sagah, gya pamlt vangsul nrJ-ng Kunbina. Drrna lan Karna ugi sagah, gya panit nundur.
III.PRA,]A KUMBINA. Prabu Blsnaka,
Sri
Xbesna, Prabu Puntadewa, Wrekodara, Arjunq, Kenbar
: - Srl Kresna natur mring kang parnan Prabu Bismakar bi11h badhe dhaupipun Rad,en hrhara nangke sauatauls vonten nrbg da, Katungka sovanipun Gathutkaca, natur bttih penganten putrl rnundhut bebaI na debog svasa pupus cinde sabab kasendhu rernbag saking Astlna.
myang Semar Gareng
Petn:k.
Renbag
Prabu Blsnraka nunten dharruh dhateng Arjuna klnen ngupaya kudangan. Sri Kresna' paring hrduh dhateng Arjuna kinen souan nring Kaendran. Sandika gya nlnggeh Kahyvangan ngar.thl panakawan. PEFANG SEI$R : - Drnugi kori SelaPanengkep, Arjuna kauangeuJ-aken denirg Ditya Clngkara 1an Balaupata, dadoe bandalruda. Arjuna moh kasora.n, Senar ngarnuk ngubal-ubel entut. Dl-tya kakallh ajrih trus lunajar. Raden Arjuna gya naqjing Karalg Karidodaren plnanggib kang garwa Dewl fupraba, nunten kapondhong. Purna pondhongan, Dewl fupraba -
ngahraken debog suasa pupu:s cindhe dbateng Sang ArJuna. Gya Salg Bagus pault krndur mrlng Kunblna. CAND4AKAN : - Sanglarni lan Kuraua pados kelmdangan, pinangglh Janaka nbekta debog svasa, ersa ksrebat, Janaka tan suka, dados perang. Oatlartkaca nlabtrng, Kurava mawut. Janaka lan Ga'btmtkaca gya nglajengaken kundur.
i
l
il ifi
il lfr
J
-l+6IV.
!IAG48L___AS__T__I_-I
l .-
Prabu D.rryud.ana, Drrna, l,esnans. Nanpl souanlpun Sangkunir natur bl1ih tatd4ngan sempun pikaatuk nanging dipun rebat Janaka lan Gathutkaca. Prabu Drryudana muring, gya ngarak Iesroana dhateng Pagonbakan. Kurawa kerig le$ plt ndherekaken Sang Nata.
V.NAGARI
KUMBIN A.
Prabr Blsuaka, rnyang putra Rad.en hrharal Prabu h,rutadeua, Srl Kresna Kembar. }lampl souanipun Qyan ArJuna lan Gathutkaca dalah panakawan, ngaturaken pundhutan debog suaaa eaking kasvargan. lfusnya tata-tata gya ngarak penganten Rsden Ruhara dhaterrg Pagombakaa.
\TI.
KASAT]TIYAN
Raden Yanasidura nyang
PACO
putra
M .B A K
AN.
Raden Yu1rutsuh, SanJaya 1an Dewl; Yama--
ningra,t. Nampi penganten saldng Kumbl-na Raden hr}clara ingkang sanpun iangkep bekudanganlpun debog slrasa pupus clndhor dalah Prabu Bisnaka, Kresna, Pa:edhg Ha, para putra lan panakauan. Prabu Bisnaka masrahaken kang putra ft.rlmara, nunten kadhaupaken klayan Devi Yarnaningrat. Kasam praptanira pengant€n saklng Astina Raden Lesnana kairing Prabu Drryudana lan Kurava, n)rulrun Deui Yananlngrat. I'frekodara, Janaka lan Oathutkaca tumaldang. Prabu Drryuctana sa-Kurauane katraJang ruawut, nunten kaseblak barat dening l^irekodara, temah sanl kamprung.
!lJcnB - revoN 1I Jull L983. raaaaaaaaaaeaqQQaQaaaaaaaaaaaaaaa 9VVVVVVYVVVVVVVVVVVVvVVVVVVVVVVVV
154.
nnnlDm nmnD nwnnln nn mu nII! ntrnBm 'mm mtr Dm |nln mm mn mmn nn t[B nn nm mm nm nn nn lDmtrnmm nm Bm mnmnm mmmEnrn mmnmm nm mn nmm lDmrlxl nm mn nm mB mn nul nn nn nrul nm nn nn mm nn nn mm ltrm mnmn mnn nu om nmnnm nn mm mn nmFrnm mn
mnnn nnnn nmnnn mmmmnD mnnn nmmn n mn mn mtrnnn E4xosl E&-[i@ EEIIE_ nnn mm Em lllur El! E E tr4 -EE E4 nn mm nn mm nm nn nm mm mn mn n trnunn nm ni[- tnn mm mm md uu nm nn nm m n nn InlD mE Dll FIn Dg! n u !!u EIo tr4 m mm mmnnmn lnqlEmm mm m-m En 4E &4 fii-mnnm- Rin mm mn mm m lriiminlrDD nE mn DInE- nU nDn Em ntr nls EID iiifr-iin iniii--frh m$iin-_*ffrn innimnnrn mm lIlD DE 6gt nmnn mm non EE nE _Ein mtr mnn mil EIII liim ifrfr ifriniin niin mfr --riinnm-'Dlrnn nu'I1E nm mm nnn mlu bm mm inm nn lnm iniff fifrm inii niiii riiil-iilnn iiiiii
rDIl
I. NAGtrRI- ASTINA. prabq D..rryud.ana, Dlme, Sangkuni. Rembaq : - Salg Nata uranggallh nurcaning Kartarnarma, Caructtra lan Aswatuna. fuk sanana nyuutlu dhaup klayan pg trl ing Pertapan Srl Awanti atnajanlng Resl Brahnanaltara fan Brahnana Patukr Dewi ltulan $rmirat, Dewi Wandtraningsih l-an Deul Banjarsari. Wontenlpun sanl ngarah putri tetlga vau sabab sani unlnga bilih punlkJ hapsarl trnurun. Drrp ne gadbah pamqrrggih, labet ingkang kagayuh wau wuJuding widodarl, pranlla mg nelii nboten minta sraya Arjuna, taageh sagedlpun kalarnpahan. Nunten Sang Nata dhamrh nrlng patih Sanglnrni klnen masrahakon bab punika dtunateng lnng rQ yl Madukara, malah manawi sanpun plnangglh klnen ndhaupaken pi.san. Ki patih
j
l+'l Bandlka gya
'
panlt bidhal kadherekakan para Kurava.-
rr.
BEEIXPII-_g_&
r.
A l{ A N
r r,
lan Resl Bra}rqana Patuk. Narpi praptanira RaJa Dftya saklng Nagari Medhang Kuvava Prabu Hagnlyara nganthl patlh Dltya Asvakumba, Ditya Asuapangga. .&plgg ; - Sang RaJa Dltya sovan nyuwun dhaup putra:rtug Sang l.rllu : 1. DEWI I.IULAN-SiMIRAT. 2. DEIfI ITANDIIANINGSIH. 3. D8LII Res]- Brahuanavar:a
datan suka, tenah dados PERAIIG GACAI,. RaJa Dttya savg dya raseksa kagoran, gya lunajar nanJt'ng wrula.
BANJARSARI, Sang Wilflr
III. Raden Janake ayang
.
gafia Devl Senbadra, Wara Srikandht,
,rel ah tcqlrg
-
putra Banbang Wllugangga, Radeu Gathrikaca, dal-ah Sornar Gareng Potmk. Nanpl souanlpun kl patih Sanglunl. Renbag : - KL patth natur bitth kautus den{ng Srl Drrlmdtna kinen nasrahaken nurcanlpun kada4 Kurasa tetlga Radea Kartanarna, Carucitra 1an Asvatana lngkang Jelarnn'lFun kcoaran putrl sqk{Dg perL tapan Sri Avantl atrnajardng Resl Brahnananaralnn Bralunana Patuk, nana .Deuillufan $uirat, Devi l.Jaldhan'tngsLh lan Devi BanJarsari dereng earni lce'lekganan PrarnlJ-a Sang Arjuna plnasrahan k!'nen ngupaya kang sl:rral sarta bebar plsarr lanun uus pinanggih kinen ngrabekaken. Sang Arjuna sagah, patih Sangkud rya panlt wangzul mrlng Astln&, lyan Arjuna gya dhavrrh nrtng ftnng putra Barnbang Hilugangga (anak Batbarl ldilutarna) lan Gathutkaca kLnen ngupaya karrg sanl nurca, lan kadharnrhan nalakra.nakaken. Sebab Hilugangga lan Asyateroa punlka nakslh kadaag tringgll ibu seJo bapa. WiluganggaT/Gathutkaca san&ika gya parnlt bidhal kad.herekaken panakauan. PERAN9 SH(AR : - Wa{ya raoeksa saking Nagari Medhang Kuuasa vonE ten na{ranlng vana nbegal la:rpahalra Dyan }Illugangga, tenah dados pancakara. Para raseksa kesoran, kethah tngkang dunugi pejah. Saeirnaning yakoa, l^lilugangga gya nargaah eaeadi nLnta pepqjer mring Javata pundl dununging kang sa.ml uurca. Kadadak katerfuqah paloujane Sang Bagus, katitik rawuhnya kang tbu Batharl Wllutarna, uarlngaken pusaka kadeyatan jemparlng Cundharnanlk sarta parlng vislk bllih kong sarnl olrna, wekdal nangke tapa ing Hana Krendbar.rahana. I.Iusnya pufita lng gatlr lrl.ilutana gya eirna.r
: - fng Wana Krendhawahana, Raden Kartarnar:rna, Bambang Assataaa -lan Raden Carucltra sanya tapa nlnta Jatukra.oa. Glrrodha denlng va{yabaJubarat, datan kengguh. Gya keravuhan Batharl Drrgar parlng tuduh satriya tetlga uau kinen paarah nring putra Madukara Banbang lJllugarg ga. Sandika gya sani bldhal.
CAjNDHAKAN
Cantcitra rus pinanggih Wilugangga i3arta Gattubkaca. !fusnya seni pasrahr Bya kakanthi
Kacarlta, enggallng kandha,
Kartarnar:rna Aswata.Da 1an
klayan Barnbang nring Pertapan Sri Avantl.
IV.
PERIAPAN -S--&'J AI.JAN?I. Resi Brahnanaw&ra lan Brah:lana Patuk, nanpl souanipun llarendra I
Plasgi
-/+8Jenar Prabu i.larsaya, sowan ne{ya npvun putrl tetiga arsa kagana. Sang }11ku tan suka, dadoB perang. NdnSiDg Prabr l,larsaya kaooran, gya lumqJar. Nunten katungka sowanipun Benbang l.liluganggal Gattutkaca, Karte.narma,
Carucitra, Aslratarna 1a:a panakauaa. Wilugangga natur n)ruuun putri tetiga badho kapalabanakaken plkantuk kang u',ra tetiga. Sang l.liku tan ouka, tenah dados perang. Kartanatna, Camcitra nya,ng Asvatama eani kasoran. Gatlnrtkaca na jeng inggih kasesering yuda. l{asana Wilugnngga ingkang nagut pupuh ngasta -
pusaka Cundhananik, kalepasaken kenglng Resl Brahrnanawara, badbar l$uang Kuuera, dene Resi Brahnana Patuk, badhar (yvang Tarnburu. Nunten putri tetlga kadhaupaken, Der,ri l.fulan $rurlrat plkantrk Raden Kartanarroa. Devi lJandhaningsih klayan Raden Qarlcltre. Dene De$i BanJ arsari-
pikantuk Banbang Agwatana. lfusnya dbaupan, para satriya saxol parnlt kundur sg rloblt garva. IVv"'tg Kuverr lan Tanburu gya nosat l:undur nring Kabywangan"-
V.
NAGAEI
A..g-TIJI
.
Prab'u Drryudann nanpl sonanlpun kang rayl llrskodera la:r Ja:caka. tqn dangu Wilugangga sor.ran rnasrabaken kang uva tetiga Kartaroa::na Carucltra Asuatana ingkeng sanpun kaleksanan paLakrarna. Sadaya pare kadalg sami suka syu-
kur, gya andraw-lna. Kasaru panganukipun Prabr llagniyara sauad;ra raseksa ne-(ya ngrebat putrl tetJ-ga, l{rekodara lan Gattmtkaca ingkang napagaken. Perang rane, Wrekodara muJa barat. Hagnlyara sabalare slneblak Legus teroab karopnrng
TANCEB K4YON. LZ jull 1983.
155. mnn_mrnm44 !!Eruntrn mtr m n nnuomm nI[n mmlmm mmmm m Dm nnmnullm nnnmmn -E-. mmn n mm n mn n !0 nn m nn lllm nmmmnn nm mm mm m nE UUtrn4m nm mm nn nnmmmn n mm nnmilnnnnmm h m
nEtrn h m d nl m
m m [innn
nnulm mnuuu mnnm nnnn mnru! mnnnm rulnm nm mmmm n!0mmmmmnmm mmmm mnnm mm nm mnrun mmmnnmnmmm nn mmnm mn Inn InrDm lunnunnn rnm mn mmpnnn mm n m nn nmmmmn nn mn nm nro nn mm nn nDn nm mn mm mut mn Tnrn mn rDIn mm nm nm nm nn nnlu IDm mm mm nn UU! NN NN MEIDIN IIIID tDI! INNIDIUD MIU NM MN
n nn Iln n mn nm n nmmm
nn HH HH nn B rnmm n nn n0
nnun NF
IDM
Inlll NM
tBtDtunmm
nm nD llu
nn mm
ntr
!I ul
nn mn r0m[rn mmn mm Dn lnn rllmll|nlm mm run nn mmnnm trn tnnmTnbn DIn mm nn nm nm nn nn mm !m ru!
I. NAGAITI DllARAllATI. Srl Kresna, Sa:lba, Sotyakl. Renbas ; -
.eqng Noata
nanggallbaken Bedya-
ping kang raka Mandura nggenya mbangun Aetana (Crttaf,f) Gad.anana, saengga dig ten nangke tansah gagal. Kabangun enjang, sonten Jugnrg. Kabangun sonten, eg jang gernpal. PraniLa Srl Kresna wug koncan klaya-n para kedang Pandhava ne(ya sablyantr Sri Baladeua nring Mandura. Sang Nata gya jengkar, para punggawa sanl nguntabakon.
-l-9II.NAGARI S}lARGA
- BANDHANG.Prabu Dasazuha, nyartg para putra nDraJlt, Triei_rah, Trikaya, Narantg ka, Devanteka. !gq@g : - Satg Nata nedya ngrencarra tLtle lttlsnu {ngkeng seurangke nembe nbangun Astana Gadanadana. Oya bldhal gaputrane. PERAIIG GAGAL ; wadya swarga Ba:rdhang kapapeg prajurtt Duaraveti, sulayaling renbag dados pg ncakara. Wa{ya Suarga Baldhang kaeoran, gya na$ing uana. III. KAitllANqAlr T I
J
OMAYA
.Batharl Srpraba lan Dresanala, dalah pare putra Banbalg Prabalnrguna lan Banbang wisarggenl. NanpJ" sowanLpun (i furah senar Gareng nyang Eetmk.Rembag : - Senar matur kautus dening Pandhara klnen nlnba]{ Prabekr.rsuloa laa Hlsanggenl kadhanrhan nrneksa praja Anarta, sabgb para Pandhava Jengkar dhaN
ieng Mandura ngestrenl nggenya Prabu Baladeua mbangun Candhi Gadaned,ena. SBtriya k8.ka11h sandika gya pamlt urrlng kang ibu. Kal"llan nunten bfdhal DgaD-
thi panakaven. PERANG SH(AR : -
l.lonten nadya-gantang, Pr6,bakusuma 1an l.lieang gonl kapapag Dasasuha. Lllsanggeni nbata:rg kekarepano Dasasukna, tenah tru-ringr dados perang. Wisanggonl uokat, Dasaeukaa gl1a nunten keplayu. (Perang
sekar punika cakilan saking $rarga Bandlrang tnggih prayogl).
rv.
iIANA_
!
r I _K_-B r_A $_4_! A
kauttrs dening Prabu Dlryudnna klnon nyldra Jlnat Kalinasada nupung Pandhaua sani kesah dhateng l,{andura. Kadadak karaw! an karg ibu Bathari Wiluta-mar Bya kakanthi nanjing dhustha rorlng Aroarta a1a& pah lellmunan. Barnbsng Aswatana lunanpah
v.NACARI AMARTJ.
ratu Devi
Drrrpadl lDyang putra Raden Pancavala, nanpi mvallpun Banbang Prabakusunar l,llsanggeni lan panakauan. Renbag : - wisanggenl naKangJeng
tur bI1lh tata-tata
badhe vonteu durataaka, pranlla para mudha kinen sani siyaga. Gya mmeksa pral a. CAIIDHAKAN : - Dewl tlllutama 1an Asuetana ngaocik laladan kraton Amarta, unlnga para mud.ha sani:ondha, gya kabalang,slrep temah saml tllem kdav1 l,llsanggenl. l,Jllutarna lan Asvata:na gya manjlng Sarggar Pa.nujan, Asvatana grrnagah -
arsa nbikak ttttup kendhaga, kada4alc katmjung dahana. l,langsul nalih badhe nog dhet Ifulinasada, kasaut rag&o Devi l.lllutarna paring dbavuh, btlih geal karU ngoysk iku asalipun saking lrrhrslng dupa, deue naga karrg nyaut punlka asalipun saking tampar ulersirtg krndhaga,. Deul lltlutana gya pasarg kenayan panyirep, saternah saged raundhut iimat Kalfunasada gya kabekta moeat nggegana. I{anging dereng ngarrbos teblh, Wtlutana/Asvata:Da katututan Wisanggeni lan Praba}usuna. Dados psrang, l{llutama kaplkut lJioanggeni. Asuataua kapi}ut dening Prabakuzuma, Kalimasada karebat. Nunten restan kakallh wau kabekta dhateng Mandura arsa kasovanaken p&ra pepundhen Pandhava.
,oYI.
PASANGGRAiIIN G A D A M A D A N
A
Prattr Baladeua narapi praptanlra para raJa Prabm D,rryudana, Prabu Puntadewa, Dtrna, Sangkunl, Wrekodara, Janaka, Kenbar, Gathrtkaca, Srl Kreana.ReEhae : - Sani budi daya qggenya nbarrgun Candhi Gadanadana dereng saged kasenbadeJr, tansah gaga1. Kadadak gapure Candhl Jugrugr gugup para RaJa. SangArJuna gya ngedalaken pusa^ka Lisah Pranawar kaoipataken netra tuvin ka::nanipun para kad.ang, satenah sanl uninga ruju(Ung Hadya lelenbut Swarga Bandhang lngkang sarni ngrlsak Ca:rdhi. lbnunten para satrlya sanl hrmandarg, tandhlng klayan nDraJit sakadang, dados perang ralDe. Sang Arjuna ngaota senjata 0Y0DING BAYURA kasabetaken Prabtr Dasasukma sawadya-balane tenah sani lunpuh tms kapllrut kabanda, kalebetaken ing pakunJaran. Katungka souanipun Bambang Prabakrasuma lan Wisanggeni dalah panakavan ngaturaken bebandan Batharl Wllutana lan Asuataroa, Eanrl natr,rr bf}lh drratog ka ka-kalih vau ned;ra nyidra Jinat Kaliuasada. Nunten kadangu denlug Sri Darmakuzurna, Aswatama natur nanaul- kautus denlng Prabu Drryudana. Drryudana kapepet renbag dadoe muring, gya ngerlga-ken Kuraua nbarengnga.nulc. Pandhaua daLah para putra sanl napagaken, da{ya perang rano. Kacarita, salebetipurr pep€ra.ngan rame, Dasasulcma savadya nbemt saking pakunjaraa nltis dhaterg Prabru Drryudana lan Kuraya, saternah Pandbalra sanl kuvalahen. Kadad.ak Asuatarna ngedalairen sanjata Cundbarnanik mlJll dahana slangalad-ha1ad. Geger Kahywangan Suralayar lVwang Guru gya utusan ffwang Na-
rada turnun:n nyirep kang sanl bandayuda. Sareng sanpun nglempak, fovang Narg da parlng duka dhateng Batturrl l,lilutarua, Gundhamanlk kapundhut kundur mrlng Kahyvangan. ldilutana kinen r,rangsul nrlng Xavldodaren. {yualg Narada gya kundur. Kuraua taksih tetep ngaJruk, Srl Kresnq nlnbali Anonan, kinen nylrep Dasasukma. fupi katrajang dening Anoman, Dasaeukna saua{ya dubriksa glris, gya wangsul
nring Svarga
Bandhang.
Srl Kroena, Pandhawa datah para putra kaleksannn nba(astana) Gadanadana ksnthi sanpu.rna,. Dene Srl Dlryudana ,sa-Kurangun Candhi wane sarni kaulranga[ gya vangsul rirandhungan nring Astine.
Sri
Baladewa,
@.
---88888
L2 jult
1983.
! i
- 5r-
,)
nnnnn mrul]D nn'I|rtnn DtrtrlnnD ltotBtr tllllnEn mm mn hm nn Em mE nn nn, nn nn mm nm nn mm mn nr! ntr nm !u! mn nn nnmJnnn mnmruIl mm nmnnmm nlmtllun mm nm nmul mn nm mn nm nm nn mn nn mo mn mn Em nmnn ml! Btr lllnn nm mm nmltrIltrD Inm nn nn ntr mn
nn NE IlI [nEn EE
nm nt! rul nD nlluutnn nnl mm nm mn mm nn EIn nn mn mm mmnn
IDm
mmnm nnnm
rD N IIIIII utnnn nrnn nm n un ID
mmnm mnmn
mmru! mnnmD
nnn nnn nnmm nmm nmn nun
III
nnn nnn nn x0
Drnrnr! n n nnn n m mnnm nfl[ Inn lllnn n nn n m trn lll lD Inrl n n
m
nnD m mnn E m
u n
rfi H*H D I[n n mn n mrDlnn nmmm n mnnm mn n n nm tnn !ln m nm run M ID ID IN MMNM IN
n n
Dr n nnn!0 D n nna H,"HH n m HH,,HHmBmHH,,H nmn nmmnn n m nmn m m mnnnn E rDnmD mI[ m ID nlll IDmmrD
ID
unrt :
mnn
n
n
HnnH HlDInH
Noner
n
lllnnD Dtrolllnn mmlnqnnn
tr ttH trJll!-cl - nnnnunflpfrxgps.rf,ft -tt H [eca
NgS;L*LanoahEn :
....f
131.
Sonadlnala
L32.
Gepak
L33.
1?(
JayaNlrwlndl. . . .. . . o . . . Srl Krutdhl n6roD9 . . . . . . . o . Ecalaya (Palgunaar) . . . . . . . .
]-36.
Sokar MLathlsarl
L) lc
Rarna
r?8.
Begavan Nlreeca
.
15
l3g.
Arjunn budlulg (Staafanong) Kandh'thava (Iablre Dltya Nlrbita) . . Rabine Drreaaana Kresnn begal Llntang Ileenggana . . . . . . . . .
L7
a
28
a
3L
]4b.
Sarlra . . . . . . . . Sgargn Band}ang (Nyi dw lalljtva). ReslBanalaba .. ...,
u7.
Rablne Leeuana Mandrakuroara
3/+
148.
Rablne Burlsraue
rtaaaaaaaa
36
'l 10
Rabine hrloarata Rablno Nal;ula
aaaaaaaaaa
)l
aaaaaoaaaa
l+I
L3/+.
f/+0. 1/+L.
U2.
u3. u4. u5.
L50.
Jendlul
Frasu .
9
.
(Sr*analt ledhek).
Banbang Dana
r55.
nBangun Candh{ f'adamadana
1C?
7
.
Y
u
aaaaaaaaaa
I5/+.
L52.
.
1t
Rablne Sadeva Rablne ArJunapatl Rablne htloara . Rabine Kartarnarna
151.
.
20 22 ?t, 26
33
43
. . . . ., . 46
.
.
l+8
nnD
Fralajengalren Serat Puets.ka RaJa Puma JIIID : VII, isi 25 larnpahan, vivlt saklng BRATAWDA SEf,A GUCUR Dgantos {umugl SUDARSONO KEf,IDK.
Purna ing dinten lttyaye ldhu1 12 JuIi 1983.-
Ettrl
Solasa llega tanggal
: