PRIDEVI ( Adjectives )
Pridevi su reči koje upotpunjuju značenje imenica pokazujući kakva je ili čija neka stvar ili lice o kome se govori. - A noble person - A red brick
Reči „noble i red“ opisuju karakter lica i boju stvari. Pridevi u engleskom jeziku imaju isti oblik za tri roda u jednini i množini. Padeže little, little books, books, a little boy, itd. menjaju kao i imenice, tj. pomoću predloga: little, Pridev stoji ispred imenice; tada se određeni ili neodređeni član odvaja od nje i stavl ja ispred prideva: a house – a big house. Sasvim je logično sto se produženi neodređeni član an zamenjuje kratkom a kad se nađe ispred prideva koji počinje suglasnikom. Medjutim, član ostaje nepromenjen ispred prideva koji počinje samoglasnikom: an apple – a little apple.
OBLICI
Pored izvornih prideva ( hot, dry, quick ) itd, u engleskom jeziku postoje takođe
izvedeni pridevi koji se prave na četri različita načina : a) Od imenica dodavanjem nastavka: rain – rainy, rainy, hope – hopeful, hopeful, wood – wooden... wooden... b) Od drugih prideva dodavanjem nastavka: red – redish, redish, poor – poorly, poorly, comic – comical... comical... c) Od glagola dodavanjem nastavka: move – movable, movable, talk – talkative... talkative ... d) Od priloga dodavanjem nastavka: upright , downward, downward, itd...
1
PODELA
Podela prideva u engleskom jeziku zavisi od načina na koji oni objašnjavaju neku
imenicu. Tako pridevi upotpunjuju značenje imenica opisivanjem njihovih osobina, pokazuju na koju se imenicu misli, ističu broj ili količinu, itd. Prema tome oni se dele na devet vrsta:
) , koji se prave od vlastitih imenica: Rome, a) Vlastiti ptidevi ( Proper Adjectives ), Roman, Roman, Italy, Italian... Italian... ) ,koji pokazuju stanje ili osobinu nekog b) Opisni pridevi ( Descriptive Adjective ),koji lica ili predmeta: red, red, blue, blue, strong, strong, brave... brave... c) Količinski pridevi (Quantitave Adjectives ), ) , koju pokazuju količinu imenice uz koju stoje. Tu dolaze: many, many, much, much, little, little, few, few, enought , some, some, any, any, half ... ... d) Pokazni pridevi ( Demonstrative Adjectives ) , koji pokazuju predmet ili lice na koje se misli: this, this, these, these, that , those, those, such, such, the same, same, other... other... e) Upitni pridevi ( Interrogative Adjectives ) , kojima se pita na koje lice ili predmet se misli: what , their. f) Prisvojni pridevi ( Possessive Adjectives ), ) , koji pokazuju da nekom nesto pripada: my, my, your, your, try, try, his, his, her, her, its, its, our, our, your, your, their... their... g) Neodređeni pridevi ( Indefinite Adjectives ), ) , koji se odnose na broj ili some, any, any, no no,, certain, certain, another... another ... količinu, ali u neodređenom smislu: some, Distributive Adjectives ) , koji stojeći uz imenicu pokazuju da h) Deoni pridevi ( Distributive je neko lice ili predmet uzet izdvojeno ili posebno: each, each, every, every, either, either, neither... neither... i) Brojni pridevi ( Numeral Adjectives ) , koji označavaju broj ili red lica ili predmeta uz koje stoje.
2
a) VLASTITI PRIDEVI ( Proper Adjectives )
UPOTREBA:
Vlastiti pridevi od imenica koje označavaju nacionalnosti uvek se pišu velikim slovom. Ostali pridevi koji su napravljeni od drugih vlastitih imenica pišu se malim slovom: England
English
France
French
Norway
Norwegian
an Eenglish explorer the french name a Norwegian sailor
ali: Rome
roman
the roman castle
Jove
jovial
a jovial tourist
Marcadam
macadamized
a macadamized road
b) OPISNI PRIDEVI ( Descriptive Adjectives )
Opisni pridevi odgovaraju na pitanje kakav, kakav, koje vrste: vrste: brave
what king of a boy?
a brave boy
dark
what night?
a dark night
fertile
what kind of a field
a fertile field
3
c) KOLIČINSKI PRIDEVI PRIDEVI ( Quantitative Adjectives Adjectives )
Količinski pridev SOME upotrebljava se u potvrdnim rečenicama i označava: a) Deo jedne količine ( nešto ): I have got some some bread b) Izestan broj ( nekoliko ): I have got some some loaves. c) Uz brojeve, u smislu „oko“ : There were some were some twenty pent in the box. MUCH se upotrebljava ispred imenica koje se ne mogu brojati, tj. stoji ispred imenica u jednini. Takve imenice su većinom gradivne, količinske ili misaone: much water, water, much time, time, much noise, noise, much love, love, itd... MANY se, naprotiv, upotrebljava ispred imenia koje se mogu brojati, tj. stoji ispred pupils, many books, books, many people, people, itd... imenica u množini: many pupils, U engleskom jeziku se u ovakvim slučajevima gde postoje dve reči za jedan smisao,
sve više upotrebljavaju kraći oblici u odričnim i upitnim rečenicama, doku potvrdnim rečenicama to nije od neke veće važnosti. Tako, much se uopšte ne upotrebljava u potvrnim rečenicama dok se many ne pridržava tako strogo tog pravila. Rečenica: My brother has much time.
gramatički je tačna, ali će se vrlo retko čuti u modernom engleskom jeziku. Umesto much u potvrdnim rečenicama obično dolazi a lot , zato gornja rečenica treba da glasi: Mu brother has a lot of lot of time. Zato treba upotrebljavati:
U potvrdim rečenicama a lot of plenty of
umesto
much
a great dial of
4
a good deal of a lot of ( lots of ) planty of a great many of
umesto
many
a good many of PRIMERI: He has got a got a lot of money of money .
He has not got much got much money .
He has a lot of children of children..
He has not many not many children children..
There is plenty of sand sand .
There is no much sand much sand .
There are plenty of apples of apples..
There are not many not many apples apples..
MANY se može upotrebljavati ponekad sa prividnom jedninom. Tada neodredjeni
član dolazi između prideva i imenice, a glagol je u jednini: Many a Many a man has heard of that wonder. LITTLE se ipotrebljava ispred imenica koje se ne mogu brojati brojati, tj. stoji ispred imenica u jednini. Takve imenice su većinom gradivne, količinske ili misaone. Little označava da nečeg nema u velikoj količini , pa je po svom smislu donekle negativan ( malo,
nešto, skoro, ništa ): We have little time to learn English. I am sory, but I have little money.
Medjutim, kada se želi reći da nečega ima u maloj količini, ali u pozitivnom smislu, onda se ispred little stavlja neodređeni član a, tj. a little ( u smislu some + imenica u jednini). He will have a little time in the evening. Put a Put a little sugar on the bread. FEW se ipotrebljava ispred imenica koje se mogu brojati, tj. stoji isprd imenica koje mogu da imaju množinu. Few označava da nečeg ima u malom broju, i zato je po smislu negativan ( not many, many, malo, nekoliko, skoro ni jedan ): We have few good English books. 5
Ali kad se želi pokazati da nečeg ima u manjem broju i u pozitivnom smislu, onda se upotrebljava a few ( sa značenjem some + imenica u množini ): We hawe a few good English books. ENOUGH se može upotrebiti pre ili posle imenice. Tako se može reći: I have enough time, ili I have time enough. enough.
Međutim, enough uvek dolazi posle drugog prideva ili priloga: She is tall enough tall enough.. That has been done well enough well enough.. ALL se upotrebljava sa odredjenim članom kad označava neku odredjenu količinu.
Inače dolazi bez člana. They were calling on all the all the year round. ali All men All men are mortal. Kada posle all dolazi geografska vlastita imenica, onda se odnosi na stanovnike: All Yugoslavia All Yugoslavia rose as one 1941.
d) POKAZNI PRIDEVI ( Demonstrative Adjectives )
Pokazni pridevi za razliku od pokaznih zamenica, koje imaju isti oblik, dolaze ispred imenice, a ne umesto njih: Work and play are both necessary to health: this ( tj. play ) gives us rest, and that ( tj. work ) gives us energy. This i that su u ovoj rečenici zamenice, jer stoje umesto imenice work i work i play. play.
6
Međutim, u rečenici: This house and that and that (( house ) are both to let. That i That i this su pridevi, jer stoje uz imenicu pokazujući na koje se kuće misli. Pokazni pridevi se slazu sa imenicom isprek koje stoje u broju: My son My son doest not like that sort of sort of the book. My sons My sons do not like those sort of sort of the books. THISE, THISE, THESE se upotrebljavaju da bi se pok azala azala proslost ili budućnost vremena koja su povezana sadašnjim momentom: I have not been to my sister’s this month. Naprotiv, that , those označavaju prošlost ili budućnost koja nema neposredne veze sa sadašnjim momentom. Najbolji primer jeste upravni i neupravni govor, kada se this i those upravnog govora pretvaraju u that i that i those neupravnog govora: I have not seen him this week. He said that he had not seen him that week. that week. SUCH je pokazni pridev čijim se smislom postiže poređenje i zato se uvek upotpunjuje sa that ili that ili as. Tako rečenica: Such an easy lesson! Such Such a nice boy!
Izgleda nepotpuna; dakle, oseća se da nedostaje poređenje i zato treba reći: Such an easy lesson as the last one. Such a nice boy as boy as your son. Posle such upotrebljava se one: one: such a one. one. Pridev THE SAME je naglasen uz reči very, very, self : This iz very iz very some some book I lost some time ago.
Inače po som obliku i smislu i ovaj pridev zahteva poređenje, pa se zato pojavljuje u obliku the same . . . . . . as than, a ne sa but . Priliko poređenja, pridev OTHER dolazi uvek sa than, There was no other way other way open that to that to go there. 7
e) IPITNI PRIDEVI ( Interrogative Adjectives )
Upitni pridevi what i what i which razlikuju se po svom stepenu određenosti. Tako what
se upotrebljava ispred imenica uzetih u opštem smislu. Opseg ovog prideva je veoma širok, neodređen, i odgovor može da se odnosi na bilo koju stvar te vrste. Kad pitamo: What lenguage What lenguage do you like best? misli se uopšte „koji jezik“, i u odgovoru se moze dati bilo koji, svaki jezik. Slično imamo u
rečenici: What colour What colour is your blouse? What tickets What tickets did you buy? What country What country are you from? Upitni pridev wich pita za određenu stvar, nešto što se iz određene grupe ili broja
odabira ili izdvaja. Tako, ako se zna da se u školi uče neki određeni jezici ( fnancuski, nemački engleski ), pa se od poznatog broja želi saznati koji jezik se najradije uči, onda pitanje glasi: Which lenguage do you like best? Ili Which of these lenguage do you like best?
f) PRISVOJNI PRIDEVI (Possessive Adjectives )
Prisvojni pridevi my, my, your, your, try, try, his, his, her, her, its, its, our, our, your, your, their postali su od starog you, your, your, prisvojnog genetiva ( prisvojnog padeša ) ličnih zamenica dodavši nastavke ( you, they, they, their ). Ovi pridevi ponekad se nazivaju zavisnim prisvojnim zamenicama, što je donekle pravilno, pod uslovom ako se one ne uzimaju u striktn om značenju zamenice, tj.
reč koja stoji umesto imenice. Međutim, posto se oni ponašaju kao i svaki drugi pridev ( stoje uz imenicu, označavaju je, pokazuju kome nešto pripada ili da neko nešto poseduje ), oni će biti razmatrani kao posebna vrsta prideva – prisvojni pridevi. Od ostalih prideva razlikuju se samo u tome što nekad ne mogu da stoje samostalno uz rečenici,već uvek moraju dolaziti uz imenicu. Tako kažemo: 8
This is my book . ( a ne – This bood is my ). my ). Prisvojni pridevi se upotrebljavaju: a) Kad je lice predmet rečenice ( u rodnom smislu ), a naročito ispred imena delova tela, tela, odeće i sl. Tada se prisvojni pridev obično ne prevodi u našem jeziku: He held out his out his hand.
Ispružio je ruku.
Me. Brown took off his off his hat.
in Braun je skinuo šešir. Gospod in
I asked my asked my sister sister to came with me.
Pozvao sam sestru da pođe sa mnom.
Međutim, ako lice nije podmet takve radne rečenice, već je podmet tupe rečenice, ili kako je glagol u rečenici povratan, onda se umesto prisvojnog pri deva upotrebljava određeni član. He shot the thief trought the trought the arm.
Ranio je lopova u ruku.
He shot himself throught the throught the arm.
Ranio se u ruku.
b) U naglašenom obliku sa own umesto prisvojne zamenice: This iz my iz my own raincoot. I have a raincoot of my own. own.
g) NEODREĐENI PRIDEV ( Indefinite Adjectives )
Neodređeni pridevi stoje uz imenice označavajući neodređen broj, količinu ili sl. an,, koji Pored već ranije neodredđenih prideva, ovde se takođe ubraja i neodređeni član a, an će biti objašnjem u posebnom delu. Pridev SOME, uopšte uzevši, iako označava neodređenost bilo broja ili količine, nije
potpuno neodređen, jer po svom korenom značenju ima donekle pozitivam smisao. Ponekad se on klasira kao pozitivni neodređeni pridev ili zamenica. Tako u rečenici: Some people like going to the pictures.
ne misli se na sve ljude, već na donekle ograničen, poseban broj ljudi. SOME stoji ispred imenica u jednini i množini:
9
I have bought some some ink this ink this morning. I have bought some some books this morning. few: Umesto „some + imenica“ u množini može se upotrebiti several i a few: There were some were some mistakes in your dictation. There a few ( few ( several ) several ) mistakes in your dictation. SOME se upotrebljava: a) U potvrdnoj rečenici i znači „neki“: You have some have some nice flowers in your garden. He wants some wants some nails. Some children like to help their parents. b) U odričnoj rečenici ili upitno – određenoj rečenici koja ima potvrdan smisao: He never goes out hunting but he has some has some accident. Didn’t you find some some papers on the table. c) U upitnim rečenicama kad se očekuje potvrdan odgovor ili kad se odnosi na deo predmeta o kom se govori: Will you have some have some wine? d) U upitnim rečenicama ako se pitanje ne odnosi na some ili na reč koju on
označava: Why do the trees in some in some countries blossom earlier than in others? ali: Are there any trees trees in your garden? garden?
ANY po svom korenom značenju ima, za razliku od some, negativan smisao, jer
prelazeći okvire prideva some postaje potpuno neodređen, nejasan, nepoznat i prema tome znači „neki, opšti, bilo koji, ma koji“ : You may came to see me any day, any day, but you must come some come some day.
10
Taj njegov negativan smisao se još bolje zapaža u rečenicama u kojima se izražava neka pogodba, sumnja, pretpostavka i sl. Ili u rečenicama sa prividno potvrdnim prilozima, kao scarcely ( jedva ), hardly ( teško ), itd, jer pogodbene i druge njima slične rečenice su u stvari jedna vrsta odričnih rečenica: If John If John han any photo, he woul give it to me. He has got hardly got hardly any letters. any letters. ANY se upotrebljava: a) U odričnoj rečenisi sa odričnim glagološkim oblikom: I didn’t but any, ties. They did not did not want want any any papers. papers. You didn’t ask us any question. any question. b) U odričnim rečenicama sa potvrdnim glagolskim oblikom i odričnim prilozima, kao never, never, scarcely, scarcely, hardly, hardly, without , itd... He will never will never find find any any job. job. There is hardly any pin pin in the box. c) U pogodbenim rečenicama ili u rečenicama u kojima se izražava sumnja, pretpostavka i sl : If I If I had any had any child, child, I should live happily. d) U neuspravnim pitanjima sa if ili if ili whether: whether: She asked me whether there whether there was any doubl. any doubl. e) U potvrdinm rečenicama sa značenjem „bilo koji, ma koji, uopšte koji“: You may came at any at any time time you want. NO je odrični neodređeni pridev koji je nastao spajanjem negacije not i not i prideva any ( not + not + any = n o ). Dolazi sa imenic ama u jednini i množini: I do not have not have any time. I have no time. He can not see any birds in the tree. 11
Do spajanja not i any u no ne dolazi u ovim slučajevima kad želimo da naglasimo imenicu ispred koje stoji pridev any: any: I have any faith in such theories. CERTAIN se upotrebljava ispred imenica i jednini i tada stoji sa neodređenim
članom; sa imenicama u množini upotrebljava se bez ikakvog člana: A cartain man always comes to the shore of the lake early in the morning. Cartain people like their meals at a rstorant. ANOTHER je sastavljen od an – other i znači „drugi, još jedan ili neki“: Try another Try another cake. cake. Take another apple. another apple.
h) DEONI PRIDEVI ( Distributive Adjectives )
Deoni pridevi each, every. Either, neither dolaze uvek sa imenicama u jednini. Prema
tome, glagol, zamenica ili imenica koja se, inače, može brojati dolazi posle njih uvek u jednini: Why does each pupil it pupil it the classroom have an atlas? Everu man has two arms and two legs. Either was correct. Neither book belongls book belongls to Mary. EACH znači „svaki“ od određenog, ograničenog broja uzetog pojedinačno, odvojeno; zato each ima smisao „jedan od dvojice ili više njih“. He told me to give each man a pack of cigarettes.
EITHER se upotrebljava za lica ili predmete u značenju: a) Jedan ili drugi, oba, oboje:
12
Give me a pen or a or a pencil . Either will Either will do. Iz either Iz either of of your perents perents of Serbia nationality? b) Svaki ( od dva ), oba, oboje: There is a cinema on either side of the street. Do you write with either hand? NEITHER se upotrebljava za lica ili predmete i znači: a) Ni jedan ni drudi ( od oboje ), nijedan ( od dvoje ): Neither book will do.
i) BROJNI PRIDEVI ( Numeral Adjectives )
Brojni pridevi su prema našoj klasifikaciji posebna vrsta reči. Zato su oni radi lakseg razumevanja i upotrebe odrađeni u posebnom odeljku.
13
POREĐENE PRIDEVA ( Comparasion of Adjectives )
Iako je ranije rečeno da se pridevi ne menjaju ( u rodu, broju i padežu ) ipak prilikom poređenja prideva dolazi do promene njihovih oblika. Ti oblici zavise od stepena poređenja. Postoje tri stepena poređenja prideva : a) Prvi stepen poređenja ( Positive ) označava običnu osobinu nekog prideva : A large room. A fet man. A nice flower. b) Drugi stepen poređenja ( Comparative ) pokazuje visi stepen osobine nekog
prideva. Ovo se postiže poređenjem dvaju lica, predmeta ili sl : A large room. A fatter man. A nicer nicer flower. c) Treći stepen poređenja ( Superlative ) označava najviši stepen osobine nekog prideva. Ovaj stepen upotrebljava se kad se jedno lice ili predmet poredi sa više lica ili predmeta iste vrste: The largest room. The fattest man. The nicest flower.
a) PRVI STEPEN POREĐENJA ( Positive ) PRAVILNIH I NEPRAVILNIH PRIDEVA
U potvrdnim i upitnim rečenicama prvi stepen poređenja prideva pravi se pomoć u priloga stepena as koji dolazi pre i posle prideva, tj. as ( pridev ) as ( ili as old as ) i prevodi
se sa „isto toliko. . . koliko“ , „isto toliko. . . kao“ ili „tako. . . kao ( što )“: He is as old as I am. Is he as old as I am? It is as easy as ABC. Is it as it as easy as ABC?
14
as. . . as upotrebljava se so. so. . . as, as, sa istim U odričnim rečenicama, po pravilu, umesto as. značenjem. U modernom engleskom jeziku je ta razlika već skoro isčezla, pa se upotrebljavaju dva oblika: He is not so not so old as I am, ili He is not as not as old as I am.
b)
DRUGI I TREĆI STEPEN POREĐENJA ( Comparative and Superlative )
Pridevi u komparativu i superlativu označavaju veći stepen poređenja. Ovakvo superiority . poređenje se naziva, poređenje po superiornosti, odnosno – Comparason of superiority. Kopaonik is higher than higher than Zvečan hill. Belgrade is the biggest town biggest town in Serbia.
Pridevi sa „less“ i „lesser“, označavaju manji stepen poređenja. Ovakvo poređenje se inferiority . naziva poređenje po inferiornosti, odnosno – Comparation of inferiority. The lion is less dangerous than the leopard.
Postoje dva načina građenja komparativa i superlativa a) Dodavanjem sufiksa „er“ za drugi stepen poređenja i „ est “ za treći stepen
poređenja. b) Dodavanjem prefiksa „more“ za trugi stepen poređenja, odnosno „ most “ za treći stepen poređenja:
I stepen
II stepen
III stepen
small
smaller
smalest
cold
colder
the coldest
expensive
more expensive
the most expensive
tender
tendere
the tenderest
happy
happyer
the happyest 15
NEPRAVILNO GRAĐENJE PRIDEVA ( Irregular Comparison )
Kod izvesnog broja prideva vrši se nepravilno poređenje; naime, ovi pridevi nemaju svoj oblik za drugi i treći stepen poređenja, već za te druge stepene uzimaju oblike onih prideva koji su slični po značenju, a nemaju sopstvenog prvog stepena. Kod drugih prideva poređenje se opet pravi nepravilno menjanjem osnovnog samoglasnika i najzad dodavanjem germanskih nastavka za poređenje. Evo pregleda najvažnijih nepravilnih poređenja: I stepen
II stepen
III stepen
worse
worst
More
most
Good
batter
best
Nigh
nigher
nighest
Fore
former
foremost
Out
outer
outmost
Bad Ill Evil
Much
Many
16
17
