SATUAN SATUAN ACARA PENYULUHAN PE NYULUHAN (SAP)
Pokok Bahasan
!"luarga B"r"n#ana
Sub Pokok Bahasan
a$ P"ng"rtian !B %&W b$ Prinsi' !B %&W #$ Sarat %"lakukan !B %&W $ Waktu Waktu P"laksanaan !B %&W "$ !ontrainikasi !B %&W *$$ !"untungan an !"rugian !B %&W
Sasaran
Pasangan sua+i istri usia subur
Hari/Tanggal
Sabtu, - ."s"+b"r 012
Waktu
3 1 4 50 +"nit
A$ Tu6uan 1$ Tu6uan 7nstruksional U+u+ S"t"lah +"ngikuti k"giatan '"nuluhan t"ntang '"nggunaan alat kontras"'si, k"luarga ihara'kan +"+aha+i t"nttang alat kontas"'si b"ru'a %&W an +"n"ra'kan ala+ ala+ k"hiu'anna$ $ Tu6uan 7nstruksional !husus S"t"lah +"ngikuti k"giatan '"nuluhan, k"luarga a'at +"n6"las kan k"+bali a$
P"ng"rtian !B %&W
b$
Prinsi' !B %&W
#$
Sarat %"lakukan !B %&W
$
Waktu Wa ktu P"laksanaan %&W
"$
!ontrainikasi !B %&W
*$
!"untungan an !"rugian %&W
B$ Caku'an %at"ri a$
P"ng"rti "rtiaan !B %&W
b$ #$ $
"$ *$
Prinsi' !B %&W Sarat %"lakukan !B %&W Waktu P"laksanaan %&W !ontrainikasi !B %&W !"untungan an !"rugian %&W
C$ P"laksanaan No
!"giatan
!"giatan P"nuluh (%ahasis9a)
1$
P"+bukaan
8 %"ngu#a'kan sala+
8 %"n6a9ab sala+
(10 +"nit)
8 %"+'"rk"nalkan iri
8 %"n"ngarkan
8 %"n6"laskan +aksu
8 %"ni+ak,
(10 +"nit)
$
%asarakat
7nti (0 +"nit)
an tu6uan b"rtana k"s"+'atan
+"n"ngarkan an '"rtanaan
'aa k"luarga t"ntang
+"+aha+i '"n6"lasan
+at"ri ang ibahas
ang ib"rikan
8 %"n"butkan %"+b"rikan'"ng"rtian '"rtanaan
%"n6a9ab '"rtanaan 8 %"ni+ak,
alat kontras"'si ":aluasi 'rinsi' 8 %"n"butkan %"ni+'ulkan hasil
+"n"ngarkan an 8
!B k"giatan ":aluasi sarat 8 %"n"butkan %"ngu#a'kan +"lakukant"ri+a !B kasih ha+alah, 8 %"n"butkan an sala+$ 9aktu
+"+aha+i '"n6"lasan %"n"ngarkan ang ib"rikan
8
%"ngu#a'kan ha+alah, an +"n6a9ab sala+$
'"laksanaan !B .$ %"to"
8 %"n"butkan
kontainikasi %"to" ang igunakan 'aa '"na+'aian '"niikan k"s"hatan a alah 1$ C"ra+ah $ .iskusi
8 %"n"butkan k"untungan an k"rugian !B
5$ P"nutu' E$ %"ia 8
8 %"+b"rikan
L"*l"t
;$ Su+b"r Buku Panuan Praktis P"laanan !ontras"'si, 00-
8 %"nga6ukan
<$ E:aluasi 1$ B"ntuk Paa ":aluasi +"nggunakan b"ntuk lisan ang ilaksanakan langsung 'aa k"giatan iskusi untuk +"nilai a'akah tu6uan '"niikan k"s"hatan a'at b"rhasil atau tiak$ $ ="nis ="nis ":aluasi b"ntuk lisan b"ru'a tana 6a9ab ang b"r6u+lah > soal an harus i6a9ab langsung ol"h +asarakat 'aa saat itu 6uga$ P"rtanaan ":aluasi antara lain
a$ A'a '"ng"rtian !B %&W ? b$ Bagai+ana 'rinsi' !B %&W? #$ A'a sa6a ang t"r+asuk ala+ s arat '"nggunaan !B %&W? $ !a'an 9aktu '"nggunaann !B %&W? "$ S"butkan kontrainikasi ari !B %&W? *$ S"butkan +a#a+8+a#a+ alat kontras"'si an "*"k sa+'ingna?
T7N=AUAN TE&R7 %&W
1$ P"ng"rtian %&W (%"is &'"rati* Wanita) / Tub"kto+i atau 6uga a'at is"but "ngan st"rilisasi$ %&W +"ru'akan tinakan '"nutu'an t"rhaa' k"ua saluran t"lur kanan an kiri ang +"n"babkan s"l t"lur tiak a'at +"l"9ati saluran t"lur, "ngan "+ikian s"l t"lur tiak a'at b"rt"+u "ngan s'"r+a laki laki s"hingga tiak t"r6ai k"ha+ilan, ol"h kar"na itu gairah s"ks 9ania tiak akan turun (B!!BN, 00-) Tub"kto+i aalah 'ros"ur b"ah sukar"la untuk +"ngh"ntikan *"rtilitas (k"suburan) s"orang '"r"+'uan (Su6iatini, 00@)$
$ Prinsi' %&W &klusi ('"ngikatan, '"+otongan, '"ngangkatan) tuba *allo'i s"hingga s'"r+atooa an o:u+ tiak a'at b"rt"+u (Hartanto, 002)$
5$ Sarat +"lakukan %&W (%"to" o'"rasi Wanita) Sarat ilakukan %&W %"nurut Sai**uin aitu s"bagai b"rikut a) Sarat Sukar"la Sarat sukar"la +"li'uti antara lain '"ng"tahuan 'asangan t"ntang #ara #ara kontras"'si lain, r"siko an k"untungan kontras"'si +anta' s"rta '"ng"tahuan t"ntang si*at '"r+an"n 'aa kontras"'si ini (Wikn6osastro, 00>) b) Sarat Bahagia Sarat bahagia ilihat ari ikatan '"rka9inan ang sah an har+onis, u+ur istri s"kurang kurangna > "ngan s"kurang kurangna orang anak hiu' an anak t"rk"#il l"bih ari tahun (Wikn6osastro,00>) #) Sarat %"ik S"tia' #alon '"s"rta kontras"'si +anta' 9anita harus a'at +"+"nuhi sarat k"s"hatan, artina tiak it"+ukan ha+batan atau kontrainikasi untuk +"n6alani kontras"'si +anta'$ P"+"riksaan s"orang okt"r
i'"rlukan untuk
a'at
+"+utuskan a'akah
s"s"oran g
a'at
+"n6alankan kontras"'si +anta'$ 7bu ang tiak bol"h +"nggunakan +"to" kontras"'si +anta' antara lain ibu ang +"ngala+ai '"raangan ala+ rongga 'anggul, ob"sitas b"rl"bihan an ibu ang s"ang ha+il atau i#urigai sang ha+il(B!!BN$00-) 2$ Waktu '"laksanaan %&W S"angkan +"nurut No:ia9ati (00@) 9aktu '"laksanaan %&W (%anta' &'"rasi Wanita) a'at ilaukan 'aa a) S"tia' 9aktu s"la+a siklus +"nstruasi a'abila iakini s"#ara rasional kli"n t"rs"but tiak ha+il b) Hari k"8- hingga hari k"815 ari siklus +"nstruasi (*as" 'roli*"rasi) #) Pas#a '"rsalinan %inila'aroto+i a'at ilakukan ala+ 9aktu hari atau s"t"lah - +inggu atau 1 +inggu 'as#a '"rsalinan s"t"lah inatakan ibu ala+ k"aaan tiak ha+il$ ) Pas#a k"guguran Tub"kto+i a'at ilakukan "ngan #ara +inila'arato+i atau la'arosko'i s"t"lah tri9ulan '"rta+a 'as#a k"guguran ala+ 9aktu hari s"'an6ang tiak aa bukti in*"ksi '"l:ik$ S"angkan 'aa tri9ulan k"ua ala+ 9aktu hari s"'an6ang tiak aa bukti in*"ksi '"l:ik, tub"kto+i a'at ilakukan "ngan #ara +inila'aroto+i sa6a$
>$ !ontrainikasi %&W S"angkan +"nurut No:ia9ati an Su6iati (00@) ang s "baikna tiak +"n6alani Tub"kto+i aitu 1$ Ha+il suah t"r"t"ksi atau i#urigai $ P"arahan '"r:aginal ang b"lu+ 6"las '"n"babna 5$ 7n*"ksi sist"+ik atau '"l:ik ang akut hingga +asalah itu is"+buhkan atau ikontrol 2$ !urang 'asti +"ng"nai k"inginanna untuk *"rtilitas i+asa "'an
>$ B"lu+ +"+b"rikan '"rs"tu6uan t"rtulis$
-$ !"untungan 1) %"nurut P"o+an P"laanan !"luarga B"r"n#ana Pas#a P"rsalinan i ;asilitas !"s"hatan (B!!BN an !"+"nk"s R$7$, 01) • !ontras"'si a$ E*"kti:itasna tinggi @@,> (0,> k"ha+ilan '"r 100 '"r"+'uan s"la+a tahun '"rta+a '"nggunaan) b$ Tiak +"+'"ngaruhi 'ros"s +"nusui #$ Tiak b"rgantung 'aa *aktor sangga+a $ Baik bagi kli"n a'abila k"ha+ilan akan +"n6ai risiko k"s"hatan ang s"rius$ "$ Tiak aa "*"k sa+'ing ala+ 6angka 'an6ang *$ Tiak aa '"rubahan ala+ *ungsi s"ksual Non !ontras"'si
•
B"rkurangna risiko kank"r o:ariu+ ) !"rugian ala+ +"nggunakan kontras"'si +anta' (No:ia9ati an Su6iati,00@) aitu antara lain a$ Harus i'"rti+bangkan si*at '"r+an"n +"to" kontras"'si ini tiak a'at i'ulihkan k"+bali$ b$ !li"n a'at +"n"sal ik"+uian hari #$ R"siko ko+'likasi k"#il +"ningkat a'abila igunakan an"st"si u+u+ $ Rasa sakit/k"tiakna+anan ala+ 6angka '"n"k s"t"lah tinakan "$ .ilakukan ol"h okt"r ang t"rlatih ibutuhkan okt"r s'"salis gin"kologi atau okt"r s'"salis b"ah untuk 'ros"s la'arosko'i$ *$ Tiak +"linungi iri ari 7%S$