PLANEACIÓN PLANEACIÓ N ESTRATÉGICA ESTRATÉGICA DE LA CALIDAD TOTAL - HERNANDO MARIÑO NAVARRETE NAVARRETE Capítulo l. FILOSOFÍA DE LA CALIDAD TOTAL !a "#$!%&%'! "# &al%"a" total (Po) *u+ ,# !#,%ta &al%"a" &al%"a" total La &ultu)a #p)#,a)%al #p)#,a)%al Cal%"a" total/ u! pa)a"%0a "%1#)#!t# Capítulo 2. GERENCIA DE LA CALIDAD TOTAL D#$!%&%'! El o"#lo Fa,# 3. El "#,p#)ta) Fa,# 2. O)0a!%4a&%'! 5 pla!#a&%'! Fa,# 6. Ipla!ta&%'! 5 a&&%'! Fa,#, a7a!4a"a, Capítulo 6. PLANEACIÓN ESTRATÉGICA DE LA CALIDAD TOTAL D#$!%&%'! El o"#lo Fa,# 3. P#!,a%#!to #,t)at+0%&o Fa,# 2. Pla!#a&%'! "#l po)ta1ol%o Fa,# 6. Pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to "# &al%"a" Fa,# 9. Pla!#a%#!to op#)at%7o A"%!%,t)a&%'! A"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, o:8#t%7o, 7,. &al%"a" total total Capítulo 9. ESTRCTRA ORGANI;ACIONAL PARA LA CALIDAD TOTAL E,t)u&tu)a &o! 0#)#!&%a 0#)#!&%a "# &al%"a" &al%"a" E,t)u&tu)a pa)al#la El &o!,#8o "# &al%"a" total M%,%'! "#l &o!,#8o "# &al%"a" &al%"a" R#,po!,a:%l%"a"#, R#,po!,a:%l%"a"#, "#l &o!,#8o &o!,#8o "# &al%"a" La &oo)"%!a&%'! &oo)"%!a&%'! "# "# &al%"a" &al%"a" total O)0a!%4a&%'! O)0a!%4a&%'! pa)a &al%"a" total E*u%po, "# #8o)a%#!to "# &al%"a" E*u%po, "# #8o)a%#!to %!t#)"#pa)ta#!tal#, %!t#)"#pa)ta#!tal#, E*u%po, "# #8o)a%#!to %!t)a"#pa)ta#!tal#, %!t)a"#pa)ta#!tal#, Cal%"a" %!"%7%"ual %!"%7%"ual #! #l t)a:a8o "%a)%o Capítulo <. EL TALENTO HMANO = LA CALIDAD TOTAL M#!tal%"a" >ua!a Apo"#)a%#!to La #7alua&%'! "#l "#,#p#?o Nu#,t)a p)opu#,ta "# #7alua&%'! El ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to, El pap#l "# la 0#)#!&%a "# )#la&%o!#, >ua!a, Capítulo @. LA EDCACIÓN EN CALIDAD TOTAL E"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to (C'o ll#7a)lo a &a :o I!7#),%'! #! &ap%tal >ua!o Al0u!a, #Bp#)%#!&%a, Capítulo .
METODOLOGÍA PARA MEORAR LA CALIDAD Lo, &%&lo, "# &o!t)ol 5 #8o)a%#!to La #,&u&>a "#l &l%#!t# %!t#)!o ! o"#lo pa)a #l #8o)a%#!to "# la &al%"a" Cato) t+&!%&a, pa)a #l #8o)a%#!to Capítulo . LA CALIDAD DEL SERVICIO La t#)%!olo0ía Al0u!a, "#$!%&%o!#, op#)a&%o!al#, P)o"u&to S#)7%&%o Cal%"a" "#l ,#)7%&%o p)o"u&to p)o"u&to Do 1a&to)#, &la7#, #! la &al%"a" "#l ,#)7%&%o Capítulo . REINGENIERÍA/ (N PROCESO INNOVADOR DE ADMINISTRACIÓN I!t)o"u&&%'! (Po) *u+ !o 0u,ta #l l%:)o "# Ha#) C>ap5 Cal%"a" total 5 )#%!0#!%#)ía. )#%!0#!%#)ía. S%%l%tu"#, S%%l%tu"#, 5 "%1#)#!&%a, "%1#)#!&%a, 396 Al0u!a, &o!&lu,%o!#, 39 Capítulo 3J. CALIDAD A NIVEL NACIONAL E INTERNACIONAL 3<6 Lo, p)#%o, !a&%o!al#, "# &al%"a" 3<6 El p)#%o D#%!0 "#l ap'! 3<9 El P)#%o &olo:%a!o a la Cal%"a" 3@3 El p)#%o Mal&ol Kal")%0# "# E,ta"o, !%"o, 3@ Lo, )%#,0o, "# lo, p)#%o, !a&%o!al#, 32 T)o1#o T)o1#o %!t#)!a&%o!al %!t#)!a&%o!al a la &al%"a"/ u!a #!t%)a 3< La, !o)a, ISO ,#)%# JJJ 3< (u+ ,o! la, !o)a, ISO ,#)%# JJJ 3@ La )t%$&a&%'! :a8o !o)a ISO ,#)%# JJJ 3 Cal%"a" total 5 )t%$&a&%'! ISO 3J Capítulo 33. ALGNAS EPERIENCIAS CON PLANEACIÓN PLANEACIÓ N ESTRATÉGICA ESTRATÉGICA DE CALIDAD TOTAL 36 Ca,o, "# #!t%"a"#, "# ,#)7%&%o, 39 Ca,o 3. 3. Co)po)a&% Co)po)a&%'! '! F%!a! F%!a!&%#)a &%#)a Su)a Su)a#)%&a #)%&a!a !a S.A. S.A. 39 Ca,o 2. Co)po)a&%'! So&%al "# A>o))o 5 V%7%#!"a Col#!a 3 Ca,o 6. Lat%!oa#)%&a!a Lat%!oa#)%&a!a "# S#0u)o, S.A. 39 Ca,o, "# %!"u,t)%a, 2JJ Ca,o 3. A0a-Fa!o S.A. 2JJ Ca,o 2. K%o$l S.A. 2J9 Ca,o 6. R#a&>#, I!"u,t)%al#, I!"u,t)% al#, S.A. 236 Ca,o 9. Ro> a!" Haa, Copa!5 23@ Ca,o <. So1a,a R#!ault S.A. 262 Ca,o, "# o)0a!%4a&%o!#, o)0a!%4a&%o!#, #,tatal#, 29 Ca,o 3. Ep)#,a Colo:%a!a "# P#t)'l#o, P#t)'l#o, 29 Ca,o 2. Sup#)%!t#!"#!&%a Sup#)%!t#!"#!&%a "# I!"u,t)%a 5 Co#)&%o Co#)&%o 2@ Ap+!"% GLOSARIO DE LA TERMINOLOGÍA DE CALIDAD
23
KIKLIOGRAFÍA
2<
METODOLOGÍA PARA MEORAR LA CALIDAD Lo, &%&lo, "# &o!t)ol 5 #8o)a%#!to La #,&u&>a "#l &l%#!t# %!t#)!o ! o"#lo pa)a #l #8o)a%#!to "# la &al%"a" Cato) t+&!%&a, pa)a #l #8o)a%#!to Capítulo . LA CALIDAD DEL SERVICIO La t#)%!olo0ía Al0u!a, "#$!%&%o!#, op#)a&%o!al#, P)o"u&to S#)7%&%o Cal%"a" "#l ,#)7%&%o p)o"u&to p)o"u&to Do 1a&to)#, &la7#, #! la &al%"a" "#l ,#)7%&%o Capítulo . REINGENIERÍA/ (N PROCESO INNOVADOR DE ADMINISTRACIÓN I!t)o"u&&%'! (Po) *u+ !o 0u,ta #l l%:)o "# Ha#) C>ap5 Cal%"a" total 5 )#%!0#!%#)ía. )#%!0#!%#)ía. S%%l%tu"#, S%%l%tu"#, 5 "%1#)#!&%a, "%1#)#!&%a, 396 Al0u!a, &o!&lu,%o!#, 39 Capítulo 3J. CALIDAD A NIVEL NACIONAL E INTERNACIONAL 3<6 Lo, p)#%o, !a&%o!al#, "# &al%"a" 3<6 El p)#%o D#%!0 "#l ap'! 3<9 El P)#%o &olo:%a!o a la Cal%"a" 3@3 El p)#%o Mal&ol Kal")%0# "# E,ta"o, !%"o, 3@ Lo, )%#,0o, "# lo, p)#%o, !a&%o!al#, 32 T)o1#o T)o1#o %!t#)!a&%o!al %!t#)!a&%o!al a la &al%"a"/ u!a #!t%)a 3< La, !o)a, ISO ,#)%# JJJ 3< (u+ ,o! la, !o)a, ISO ,#)%# JJJ 3@ La )t%$&a&%'! :a8o !o)a ISO ,#)%# JJJ 3 Cal%"a" total 5 )t%$&a&%'! ISO 3J Capítulo 33. ALGNAS EPERIENCIAS CON PLANEACIÓN PLANEACIÓ N ESTRATÉGICA ESTRATÉGICA DE CALIDAD TOTAL 36 Ca,o, "# #!t%"a"#, "# ,#)7%&%o, 39 Ca,o 3. 3. Co)po)a&% Co)po)a&%'! '! F%!a! F%!a!&%#)a &%#)a Su)a Su)a#)%&a #)%&a!a !a S.A. S.A. 39 Ca,o 2. Co)po)a&%'! So&%al "# A>o))o 5 V%7%#!"a Col#!a 3 Ca,o 6. Lat%!oa#)%&a!a Lat%!oa#)%&a!a "# S#0u)o, S.A. 39 Ca,o, "# %!"u,t)%a, 2JJ Ca,o 3. A0a-Fa!o S.A. 2JJ Ca,o 2. K%o$l S.A. 2J9 Ca,o 6. R#a&>#, I!"u,t)%al#, I!"u,t)% al#, S.A. 236 Ca,o 9. Ro> a!" Haa, Copa!5 23@ Ca,o <. So1a,a R#!ault S.A. 262 Ca,o, "# o)0a!%4a&%o!#, o)0a!%4a&%o!#, #,tatal#, 29 Ca,o 3. Ep)#,a Colo:%a!a "# P#t)'l#o, P#t)'l#o, 29 Ca,o 2. Sup#)%!t#!"#!&%a Sup#)%!t#!"#!&%a "# I!"u,t)%a 5 Co#)&%o Co#)&%o 2@ Ap+!"% GLOSARIO DE LA TERMINOLOGÍA DE CALIDAD
23
KIKLIOGRAFÍA
2<
INTRODUCCIÓN
E! #l p)%#) &apítulo ,# >a +!1a,%, #! la !#,%"a" "# &o!:%) la &al%"a" total &oo u!a $lo,o1ía #p) #p)#,a #,a)% )%al al &o># &o>#)# )#!t !t# # 5 !o &oo &oo u! p)o0 p)o0)a )aa a p)o7 p)o7#5 #5#! #!"o "o u!a u!a "#$! "#$!%& %&%' %'! ! "# la %, %,a a 5 "#,0lo,a!"o la, &a)a&t#)í,t%&a, "# la, #p)#,a, *u# la p)a&t%&a! ta:%+! ,# a!al%4a la )#la&%'! #!t)# &al%"a" total 5 &ultu)a o)0a!%4a&%o!al po) *u+ u!a #p)#,a !#,%ta p#!,a) #! #lla 5 &'o #,ta $lo,o1ía "# 0#)#!&%a #, u! pa)a"%0a "%1#)#!t#. E! #l ,#0u!"o &apítulo ,# )#,u# #l o"#lo *u# p)opo!#o, "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total #!t#!"%"o &oo #l p)o,o "# %!&o)po)a) la $lo,o1ía "# &al%"a" total a la 0#,t%'! 0#)#!&%al "# la #p)#,a. S# >a >%!&ap%+ #! la, a&t%7%"a"#, po) #p)#!"#) 5 #! lo, p)o:l#a, &)ít%&o, *u# "#:#! ,#) )#,u#lto, #! la, "%1#)#!t#, 1a,#, "# "#,a))ollo p)opu#,ta, #! !u#,t)o o"#lo. El &apítulo t#))o t)ata "# la pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" total. E! +l ,# a!al%4a la )#la&%'! #!t)# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a 5 &al%"a" total #Bpo!%#!"o *u+ #!t#!"#o, po) pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total. S# p)opo!# u! o"#lo "# &uat)o 1a,#, %!"%&a!"o *u+ ,# pu#"# >a) 5 &'o pa)a ll#7 ll#7a) a) a la p)& p)&t% t%&a &a #l o"# o"#lo lo p)op p)opu# u#,t ,to o $!al $!al# #!t !t# # ,# #,ta #,ta:l :l#& # # u! &o!t &o!t)a )a,t ,t# # #!t) #!t)# # la a"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, 5 #l #!1o*u# p)opu#,to "# &al%"a" total &oo a!#)a, "# 0#)#!&%a) *u# u#,t)a! al0u!a, ,##8a!4a, p#)o 0)a!"#, "%1#)#!&%a,. E! la ,#0u!"a pa)t# &op)#!"%"a "#l &apítulo &ua)to al &apítulo o&ta7o ,# a!al%4a! a,p#&to, 1u!"a#!tal#, 1u!"a#!tal#, pa)a la apl%&a&%'! "# la #,t)at#0%a "# &al%"a" total. El &apítulo &ua)to alu"# a la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al )#*u#)%"a pa)a #llo #! +l ,# #Ba%!a! 7a)%a, #,t)u&tu)a, p)o:a"a, po) la, o)0a!%4a&%o!#,. S# ,u0%# )# u!a &o! u! &o!,#8o "# &al%"a" &u5a, po,%:l#, %,%'! 5 1u!&%o!#, ,# %!"%&a! auB%l%a"o po) u!a p#),o!a o u! #!t# &oo)"%!a"o)#, u! ,%,t#a "# #*u%po, "# #8o)a%#!to %!t#) # %!t)a"#pa)ta#!tal#, 5 #l "#,a))ollo "# la &al%"a" %!"%7%"ual #! #l t)a:a8o "%a)%o. El *u%!to &apítulo ,# )#$#)# a la o)%#!ta&%'! "# la &al%"a" total )#,p#&to al >o:)# 5 al p)o,o %!t#!,%7o *u# "#:# ,#) "#,a))olla"o &o! la, p#),o!a, *u# 1o)a! la #p)#,a &o! %)a, a ,u "#,a))ollo %!"%7%"ual 5 p)o1#,%o!al pa)a :#!#$&%o utuo "# #lla, 5 "# la #p)#,a. S# #,tu"%a! #l &o!pto "# apo"#)a%#!to "#l #pl#a"o la, p)&t%&a, "# #7alua&%'! "#l "#,#p#?o &o! u!a p)opu#,ta !u#7a pa)a >a) tal #7alua&%'! #l ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to, 5 #l pap#l "# la al llaa"a 0#)#!&%a "# )#&u),o, >ua!o, #! #l p)o,o "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total. E! #l &apítulo ,#Bto ,# "%,&ut#! lo, &o!pto, "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! &al%"a" total ,# ,u0%#)#! a!#)a, p)&t%&a, "# ll#7a) a &a:o tal 1o)a&%'! "#,"# la &%a "# la 8#)a)*uía >a,ta la :a,# 5 ,# %lu,t)a! al0u!a, #Bp#)%#!&%a, &o!&)#ta, "# #p)#,a,. E! #l &apítulo ,+pt%o ,# p)opo!# u!a #to"olo0ía pa)a o:t#!#) #8o)a%#!to "# &al%"a" #! la #p)#,a. S# a!al%4a! lo, &%&lo, "# &o!t)ol 5 "# #8o)a%#!to 5 #l p)o,o "# #,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o 5 ,# "#,0lo,a #l o"#lo *u# p)opo!0o pa)a #l #8o)a%#!to "# la &al%"a" &o! &ato) t+&!%&a, t%l#, pa)a tal p)op',%to. E! #l &apítulo o&ta7o ,# #,tu"%a la %po)ta!&%a "# la &al%"a" "#l ,#)7%&%o #Bplo)a!"o la t#)%!olo0ía 5 p)opo!%#!"o al0u!a, "#$!%&%o!#, op#)a&%o!al#, "# p)o"u&to 5 ,#)7%&%o. A,%%,o ,# p)#,#!ta! 7a)%a, a!#)a, "# #"%) la &al%"a" "#l ,#)7%&%o 5 ,# )#,u#! "o 1a&to)#, &la7#, po) t#!#) #! &u#!ta pa)a la &al%"a" "#l ,#)7%&%o. ! a!l%,%, &)ít%&o al &o!pto "# )#%!0#!%#)ía o)0a!%4a&%o!al ,# p)#,#!ta #! #l &apítulo !o7#!o. Allí pla!t# pla!t#o o #l %!t#)) %!t#))o0a o0a!t# !t# "# ,% la )#%!0 )#%!0#!% #!%#)í #)ía a #, u! p)o p)o,o ,o %!!o7a %!!o7a"o) "o) "# a"%! a"%!%,t %,t)a& )a&%'! %'! la, "%1#)#!&%a, 5 ,##8a!4a, #B%,t#!t#, &o! la $lo,o1ía a"%!%,t)at%7a "# la &al%"a" total "# a&u#)"o &o!
lo, pla!t#a%#!to, 1o)ula"o, po) lo, auto)#, "#l &o!pto "# )#%!0#!%#)ía. D# ot)o la"o a!al%4o lo, &o!pto, "%,to),%o!a"o, *u# lo, Q)#%!0#!%#)o,Q t%#!#! #! )#la&%'! &o! #l #8o)a%#!to &o!t%!uo 5 u!a auto&)ít%&a al o7%%#!to "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total p)#&%,a!"o #! *u+ "#:%l%"a" ,# :a,a)o! #,to, auto)#, pa)a p)opo!#) ,u #,*u#a. La t#))a 5 lt%a pa)t# #,t &o!1o)a"a po) lo, &apítulo, "+&%o 5 u!"+&%o. E! #l "+&%o ,# #Ba%!a la p)oo&%'! "# la &al%"a" total a !%7#l !a&%o!al # %!t#)!a&%o!al a!al%4a!"o la #,t)u&tu)a #l #!1o*u# 5 la pu#,ta #! a)&>a "# t)#, p)#%o, !a&%o!a l#, "# &al%"a"/ #l D#%!0 "# ap'! #l Mal&ol Kal")%0# "# E,ta"o, !%"o, 5 #l P)#%o &olo:%a!o a la Cal%"a". Lu#0o ,# pla!t#a u!a &)ít%&a al t)o1#o %!t#)!a&%o!al "# la &al%"a". A"#, ,# p)#,#!ta! la, !o!!a, ISO ,#)%# JJJ 5 #l #,*u#a "# )t%$&a&%'! &o! tal#, !o)a, 5 $!al#!t# ,# >a! al0u!a, )##B%o!#, a)&a "# la )#la&%'! #!t)# la &al%"a" total 5 #,t# #,*u#a "# )t%$&a&%'!. Po) lt%o #! #l &apítulo u!"+&%o ,# #Ba%!a! la, #Bp#)%#!&%a, "# "%#4 o)0a!%4a&%o!#, &o! #l p)o,o "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total &a,o, "# #p)#,a, "# ,#)7%&%o, %!"u,t)%a, 5 o)0a!%4a&%o!#, #,tatal#,. H# #,&)%to #,to, &a,o, pa)a *u# ,%)7a! &oo #"%o p#"a0'0%&o. No ,o! p)op%a#!t# o"#lo, o #8#plo, &o))#&to, o %!&o))#&to, "# &ua!to "#:# >a),# o !o ,o! la, 7%7#!&%a, "# tal#, #p)#,a, 5 ,%)7#! , :%#! pa)a #l a!l%,%, 5 la )##B%'! "# l#&to)#, &o! "%7#),%"a" "# op%!%o!#, 5 p#),p#&t%7a,. El l#&to) "#,pu+, "# l##)lo, 5 a!al%4a)lo, po") ,a&a) ,u, p)op%a, &o!&lu,%o!#, ,o:)# lo, a&%#)to, o lo, #))o)#, *u# ,# &o#t%#)o! #! &a"a u!a "# #,ta, o)0a!%4a&%o!#,. H# &o!,%"#)a"o "# ut%l%"a" pa)a #l l#&to) ,%!t#t%4a) #! #l ap+!"% u! 0lo,a)%o "# t+!!%!o, u,a"o, &o! 1)#&u#!&%a #! la, "%,&%pl%!a, "# &al%"a" "# a!#)a *u# !o ,# p%#)"a t%#po #! a7#)%0ua) ,u ,%0!%$&a"o &o! ot)a, 1u#!t#,. E,t# 0lo,a)%o "# t#)%!olo0ía "# &al%"a" p)#,#!ta"o #! o)"#! al1a:+t%&o !o p)#t#!"# ,#) u! "%&&%o!a)%o t+&!%&o &opl#to >a ,%"o p#!,a"o pa)a ,#)7%) "# &o!,ulta )p%"a. Al $!al "#l l%:)o ,# %!&lu5# u!a ,u&%!ta :%:l%o0)a1ía ,o:)# #l t#a pa)a a*u#llo, l#&to)#, %!t#)#,a"o, #! &o!,ulta) ot)o, auto)#, 5 )#al%4a) u!a #Bplo)a&%'! a"%&%o!al.
CAPÍTULO 1. FILOSOFÍA DE LA CALIDAD TOTAL UNA DEFINICIÓN DE CALIDAD TOTAL
LA &al%"a" total !o #, u! p)o0)aa #, u!a FILOSOFÍA "# #p)#,a 5 po) ta!to pa)t# %!t)í!,#&a "# lo, 7alo)#, 5 la &ultu)a o)0a!%4a&%o!al#, p)%!&%p%o 1u!"a#!tal #! la &o!p&%'! "# pa)a *u+ #B%,t# *u+ >a u!a o)0a!%4a&%'! 5 &'o lo >a. E! &o!,#&u#!&%a la &al%"a" total "#:# #,ta) p)#,#!t# a?o t)a, a?o "u)a!t# la #B%,t#!&%a "# u!a o)0a!%4a&%'!. Co! la &al%"a" total ,# p)o&u)a !a"a , !% !a"a #!o, t)a!,1o)a) p)o1u!"a#!t# lo, a!t%0uo, pa)a"%0a, #p)#,a)%al#, &o!,t)u5#!"o u!a o)0a!%4a&%'! o)%#!ta"a >a&%a la &al%"a" a ,at%,1a) #! to"o o#!to 5 "# a!#)a pl#!a la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# o u,ua)%o $!al "#l p)o"u&to ll#,# :%#! o ,#)7%&%o 5a a&tua) "# a&u#)"o &o! #,ta #!tal%"a" &oo 7alo) p#)a!#!t# "# 7%"a p)a&t%&a"a po) to"o, #! &ual#,*u%#)a "# la, a&t%7%"a"#, "# la #p)#,a. H# ,u0#)%"o la ,%0u%#!t# "#$!%&%'! "# &al%"a" total/ E, u!a $lo,o1ía #p)#,a)%al &o>#)#!t# o)%#!ta"a a ,at%,1a) o 1a,&%!a) #8o) *u# lo, &op#t%"o)#, "# a!#)a p#)a!#!t# 5 pl#!a la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, &a:%a!t#, "# lo, &l%#!t#, #8o)a!"o &o!t%!ua#!t# to"o #! la o)0a!%4a&%'! &o! la pa)t%&%pa&%'! a&t%7a "# to"o, pa)a #l :#!#$&%o "# la #p)#,a 5 #l "#,a))ollo >ua!o "# ,u, %!t#0)a!t#, &o! %pa&to #! #l au#!to "#l !%7#l "# &al%"a" "# 7%"a "# la &ou!%"a". E,ta &o!p&%'! "# la &al%"a" total %pl%&a 7a)%a, #B%0#!&%a, pa)a la o)0a !%4a&%'! *u# la p)a&t%&a/
• • • •
• • • • • • •
• •
Ma!t#!#)la &oo $lo,o1ía #p)#,a)%al "# la o)0a!%4a&%'!. O)%#!ta&%@! >a&%a #l &l%#!t# #Bt#)!o 5 #l &l%#!t# %!t#)!o. L%"#)a40o 5 &op)o%,o 0#)#!&%al M#8o)a%#!to "# p)o,o,. S# pu#"# ll#7a) a &a:o a t)a7+, "# a%4#! I!!o7a&%'! a5)o M#8o)a &o!t%!ua. T)a:a8o #! #*u%po. To"a, la, p#),o!a, to"a, la, 1u!&%o!#,. R#,p#to 5 "#,a))ollo >ua!o. Pa)t%&%pa&%'! a&t%7a. P#!,a%#!to #,ta"í,t%&o. La &al%"a" #, p)%#)o ,%#p)#. M#!tal%"a" #,t)at+0%&a/ ,# !t)a #! %"#a) #,t)at#0%a, pa)a al&a!4a) 7#!ta8a, &op#t%t%7a, V%,%'!. D%1#)#!t# a pla!#a&%'! #,t)at+0%&a a!l%,%, "#,&opo!# la .7%,%'! #B%,t#!t# #! u! pla! &o>#)#!t# E,&u&>a) la 7o4 "# lo, #8o)#,. R#,po!,a:%l%"a" ,o&%al.
¿POR QUÉ SE NECESITA CALIDAD TOTAL? • • • •
C)%,%,/ p+)"%"a "# !%&>o, "# #)&a"o :a8a, ut%l%"a"#, )#"u&&%'! "# p#),o!al. I!t#)!a&%o!al%4a&%'! "# la #&o!oía Co!&%#!&%a "# &al%"a"/ EL &)%t#)%o "# &op)a #, #l Valo) )#la&%'! #!t)# &al%"a" 5 p)#&%o O:t#!&%'! "# +B%to #p)#,a)%al
LA CULTURA EMPRESARIAL U!%&a p)op%a. D#$!%"a po) la, a&t%tu"#, p)#7al#&%#!t#, #! ,u, #pl#a"o,. Co!,t)u%) u!a !u#7a &ultu)a o)0a!%4a&%o!al #! *u# la &al%"a" ,#a #l 7alo) *u# 0uí# la, a&&%o!#, "# to"a, la, p#),o!a,. S# lo0)a ,% la #"u&a &apa&%ta 5 #!t)#!a. CALIDAD TOTAL: UN PARADIGMA DIFERENTE So! !u#7a, )#0la, 5 )#0la#!to, o o"#lo, ,o:)# la a!#)a &oo a"%!%,t)ao, u!a o)0a!%4a&%'! 5 >ao, #p)#,a. Lo, "%)#&t%7o, "# la, o)0a!%4a&%o!#, t%#!#! *u# "#,a))olla) u! compor!m"#$o pro!c"%o& #$ #' c(!' #)*$ +")p(#)o) ! r#!r co$"$(!m#$# ,u, pa)a"%0a, 0#)#!&%al#,. E,ta #B%:%l%"a" l#, p#)%t%) 7#) !u#7a, opo)tu!%"a"#, #!&o!t)a) 1u#)a "# ,u, pa)a"%0a, %"#a, pot#!&%al#!t# #8o)#, *u# la, #B%,t#!t#,. S% lo, "%)#&t%7o, !o ,o! #B%:l#, a*u#llo, pa)a"%0a, "%1#)#!t#, a lo, ,u5o, l#, pa)#)! a#!a4a, 5 ,# al4a) u!a :a))#)a %!1)a!*u#a:l# pa)a "#,a))olla) u!a &ultu)a "# &al%"a" total. Capítulo 2. GERENCIA DE LA CALIDAD TOTAL
DEFINICIÓN !a 7#4 ,# >a5a #!t#!"%"o *u+ #, &al%"a" total la o)0a!%4a&%'! "#:# %!&o)po)a)la #! ,u 0#,t%'! a"%!%,t)at%7a "#,"# la &%a "# la 8#)a)*uía >a,ta la :a,#. D#!o%!ao, a #,t# p)o,o 0#)#!&%a "# la &al%"a" total . 3 La t)a!,1o)a&%'! >a&%a u!a &ultu)a "# &al%"a" total #, u! p)o,o "# "#, ))ollo a la)0o pla4o #! #l &ual #B%,t#! #tapa, o 1a,#, u5 "#$!%"a, *u# ,# ,up#)a! a #"%"a *u# la o)0a!%4a&%'! la, ap)#!"# 5 la, po!# #! p)&t%&a.
E! #,t# &apítulo ,# %lu,t)a &'o ,# pu#"# apl%&a) #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total ,#?ala!"o &ul#, ,o! la, a&t%7%"a"#, %po)ta!t#, po) )#al%4a) 5 la, ta)#a, po) )#,ol7#) #! la, 1a,#, "# ,u "#,a))ollo. S# >a +!1a,%, #! la, p)%#)a, 1a,#, pa)a :)%!"a) al l#&to) o)%#!ta&%'! &o!&)#ta ,o:)# *u+ >a) p)% #)o 5 #! *u+ ,#&u#!&%a ta:%+! ,# %!"%&a #l t%#po p)o#"%o *u# "#a!"a la ,up#)a&%'! "# &a"a #tapa. El &apítulo $!al "#l l%:)o p)#,#!ta &a,o, &o!&)#to, "# o)0a!%4a&%o!#, #! #l ,#&to) "# ,#)7%&%o, %!"u,t)%al 5 #!t%"a"#, #,tatal#, *u# %lu,t)a! la #Bp#)%#!&%a 7%7%"a po) #lla, #! &a"a u!a "# la, #tapa, "# "#,a))ollo. EL MODELO D#,#o a&la)a) *u# ># apl%&a"o #l &o!pto "# #8o)a%#!to &o!t%!uo a #,t# o"#lo "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" . Lo %po)ta!t# #, *u# #l o"#lo 1u!&%o!# 5 l# p#)%ta a la #p)#,a o:t#!#) #l +B%to #p)#,a)%al &upl%) &o! ,u 7%,%'! ,u %,%'! 5 ,u polít%&a "# &al%"a" total. Fa,# 3. El "#,p#)ta) E! #,ta #tapa %!%&%al la %"#a "# &al%"a" total ll#0a po) p)%#)a 7#4 a la #!t# "# lo, alto, "%)#&t%7o, "# la &opa?ía. S# "#,p%#)ta #l %!t#)+,. A&t%7%"a"#, &a)a&t#)í,t%&a,/ I!1o)a&%'! #"u&a&%'! #! la $lo,o1ía "# &al%"a" total 5 pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la %,a #,tu"%o "# #Bp#)%#!&%a, 5 "#$!%&%'! "# po) *u+ &al%"a" total #! la #p)#,a. E,ta, a&t%7%"a"#, ,o! "#,a))olla"a, po) to"o #l 0)upo "# alto, "%)#&t%7o,. P)o:l#a, &)ít%&o, po) )#,ol7#)/ D#$!%&%'! "# la %,%'! #p)#,a)%al "# ,u 7%,%'! "#l 1utu)o "# la #p)#,a "# ,u polít%&a "# &al%"a" total &ou!%&a&%'! a to"a la o)0a!%4a&%'! "# #,ta, o)%#!ta&%o!#, "# la "%)#&&%'! %!t#)%o)%4a&%'! "#l &a:%o )#*u#)%"o 5 #,ta:l#&%%#!to "#l &o!,#8o "# &al%"a".
L! ,-(r! 1 pr#)#$! ($ +"!-r!m! cro$o'-"co +# '!) +"/#r#$#) /!)#) +# +#)!rro''o. E,ta p)%#)a #tapa "#$!# #l +B%to o #l 1)a&a,o #! la &)#a&%'! "# u!a &ultu)a "# &al%"a" total po)*u# ,# t)ata "# lo0)a) #l &o!,#!,o "# lo, alto, "%)#&t%7o, ,o:)# *u+ #, la #p)#,a a "'!"# *u%#)# ll#0a) 5 &ul#, ,o! lo, p)%!&%p%o, "# &al%"a" *u# ,# "#,#a %!1u!"%) a to"a la o)0a!%4a&%'! 5 "# o:t#!#) ,u apo5o 5 ,u &op)o%,o p#),o!al pa)a l%"#)a) #l p)o,o. L! m")"$ #mpr#)!r"!' E! a"%!%,t)a&%'! ,# >a llaa"o %,%@! a la )#,pu#,ta *u# :)%!"a! la, o)0a!%4a&%o!#, a la ,%0u%#!t# p)#0u!ta &la7#/ (pa)a *u+ #B%,t# #,ta #p)#,a S#?ala ,u p)op',%to ,u, &l%#!t#, #Bt#)!o, lo, :%#!#, *u# p)o"u 5 lo, ,#)7%&%o, *u# p)#,ta lo, #)&a"o, *u# at%#!"# ,u $lo,o1ía 5 la t#&!olo0ía :,%&a "# la #p)#,a. u%#!#, ,oo, L! %")"$ +# '! #mpr#)!
D#,&)%p&%'! "#l 1utu)o "#,#a"o. El t+)%!o 7%,%'! "#,&)%:# lo, ,u#?o, "# lo, "%)#&t%7o, )#,p#&to a &ul "#:# ,#) #l #,ta"o "# la #p)#,a a la)0o pla4o po) #8#plo #! u!a "+&a"a o al $!al%4a) lo, ,%0u%#!t#, &%!&o o ,%#t# a?o, Al %0ual *u# la %,%'! la )#,po!,a:%l%"a" po) la "#$!%&%'! "# la 7%,%'! )#&a# #! lo, >o:)o, "# lo, alto, "%)#&t%7o, "# la #p)#,a. R#&o%#!"o *u# la, p)%!&%pal#, u!%"a"#, o)0a!%4a&%o!al#, p%#!,#! 5 $8#! po) #,&)%to ,u %,%'! 5 ,u 7%,%'! #, "#&%) )#,po!"a! a "o, %!t#))o0a!t#, &la7#,/ (u%+!#, ,oo, *u+ >ao,
&ul #, #l p)op',%to 1u!"a #!tal "# !u#,t)o t)a:a8o %,%'! 5 (a"'!"# *u#)#o, ll#0a) &oo u!%"a" o)0a!%4a&%o!al #! #l la)0o pla4o 7%,%'! "# tal a!#)a *u# la, p#),o!a, ,# %"#!t%$*u#! &o! #lla, 5 a la 7#4 #!t%#!"a ! &'o ,u %,%'! 5 ,u 7%,%'! apo5a! la )#al%4a&%'! "# la %,%'! 5 la 7%,%'! "# to"a la #p)#,a.
La %,%'! 5 la 7%,%'! %p)%#! ,%!#)0%a o)0a!%4a&%o!al 5a *u# to"a, la, p#),o!a, ,a:#! #Ba&ta#!t# &'o ,u t)a:a8o "%a)%o a5u"a a la #p)#,a a ll#0a) a"o!"# *u%#)# ll#0a) p)o7#5#!"o u! ,#!t%"o "# p)op',%to a &a"a ta)#a *u# lo, #pl#a"o, "# la #p)#,a &upla!. A"#, ,# lo0)a a l%!#a) a to"o, #! la %,a "%)#&&%'! po) ta!to +,ta #, u!a a!#)a "# a5u"a) a la 0#!t# a ,#) , #$&a4 5 , #$&%#!t# #! ,u t)a:a8o &ot%"%a!o 5 "# :)%!"a)l# #l &o))#&to #!1o*u# "# la, p)%o)%"a"#, &oo #l##!to #,#!&%al pa)a oto)0a)l# l%:#)ta" "# a&&%'! 5 "#l#0a) #! #lla )#,po!,a:%l%"a"#, &o!"%+!"ol# po"#) #! la toa "# "#&%,%o!#,. A,í ,# 0#!#)a u! #,*u#a "# a"%!%,t)a&%'! #! *u# pa)t%&%pa! to"o, lo, #pl#a"o,. Po'0"c! +# '! c!'"+!+ o!'
E, #l &o!8u!to "# p)%!&%p%o, 0#!#)al#, *u# 0uía! la a&&%'! "# la #p)#,a #! )#la&%'! &o! la &al%"a" total #, "#&%) #l a)&o 0#!#)al "# )#1#)#!&%a #,ta:l#&%"o po) la alta "%)#&&%'! pa)a la pu#,ta #! a)&>a "#l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total #! la #p)#,a. Su "#$!%&%'! #, )#,po!,a:%l%"a" "# lo, alto, "%)#&t%7o,. E,ta polít%&a &o!8u!ta#!t# &o! la 7%,%'! 5 la %,%'! #p)#,a)%al #, #l &o)a4'! "#l p)o,o "# pa)t%&%pa&%'! "# to"o, lo, #,ta#!to, "# la o)0a!%4a&%'! #! la &al%"a" total al &ual !o, )#1#)%)#o, #! la ,#0u!"a 1a,# "# "#,a))ollo la "# o)0a!%4a&%'! 5 pla!#a&%'!. El o:8#to #! #,ta p)%#)a 1a,# #, #!to!, o:t#!#) u! &o!,#!,o #! #l 0)upo "# alta "%)#&&%'! "# la #p)#,a a)&a "# la )a4'! "# ,#) "# la #p)#,a a "'!"# *u%#)# ll#0a) #! #l 1utu)o *u+ ,# p)#t#!"# &o! la &al%"a" total 5 po) *u+ #, p)%o)%ta)%a &)#a!"o a,í #l )u:o ,o:)# #l &ual ,# &o!,t)u%) #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total. Sí!")o# "#l Q,í p#)o !oQ po) #l &ual al0u!o, alto, "%)#&t%7o, "%! ,í "# la:%o, pa)a a1u#)a p#)o ,u &opo)ta%#!to p#)a!# %0ual #, "#&%) "%! !o. (C'o t)ata) #l a!t#)%o) p)o:l#a A #,to, p#),o!a8#, >a5 *u# "a)l#, u!a opo)tu!%"a" pa)a *u# #"%a!t# ,u pa)t%&%pa&%'! #! #l
pla!#a%#!to #,t)at+0%&o "# la &al%"a" o la "%)#&&%'! "# u! p)o5#&to "# #8o)a%#!to u!t#! ,u, a!o, #! #l :a))o 5 ap)#!"a! &o! la p)&t%&a "# a!#)a tal *u# &o!1)o!t#! ,u, pa)a"%0a, a"%!%,t)at%7o, &o! #l "# la &al%"a" total *u# ,ola#!t# >a! #,tu"%a"o >a,ta #,# o#!to. S% "#,pu+, "# "a)l#, "%&>a opo)tu!%"a" !o >a5 &a:%o #l p)#,%"#!t# t%#!# *u# toa) u!a "#&%,%'! *u# !o pu#"# &o!"u&%) a #*uí7o&o, *u%#! !o ,# &opo)ta "# a&u#)"o &o! lo, p)%!&%p%o, "# &al%"a" total !o apo)ta !a"a t%l a la t)a!,1o)a&%'! )#*u#)%"a !o %po)ta *u# ,# t)at# "# u! 7%p)#,%"#!t# 5 lo #8o) #, *u# a:a!"o!# la #p)#,a. E' co$)#o +# c!'"+!+ o!'
La a!#)a , #$&a4 pa)a ll#7a) a &a:o la, a&t%7%"a"#, 5 lo0)a) )#,ol7#) lo, p)o:l#a, &)ít%&o, pla!t#a"o, #! #,ta 1a,# #, la &)#a&%'! "#l &o!,#8o "# &al%"a" total *u# )#&o%#!"o ,#a 1o)a"o po) lo, alto, "%)#&t%7o, "# la #p)#,a #l p)#,%"#!t# 5 lo, 7%p)#,%"#!t#, #l 0#)#!t# 0#!#)al 5 lo, 0#)#!t#, "# )#a #l "%)#&to) #8#&ut%7o 5 lo, "%)#&to)#, alt#)!o,. El &o!,#8o "# &al%"a" total #, #l %,o &o%t+ #8#&ut%7o "# la #p)#,a. El &o!,#8o "# &al%"a" total a,%,t%"o po) #l &o!o&%%#!to 5 la #Bp#)%#!&%a p)o:a"a "# u! a,#,o) #Bt#)!o ,# #"u&a ,o:)# #l t#a 5 "#,a))olla #! ,#,%o!#, "# t)a:a8o la %,%'! la 7%,%'! 5 la polít%&a "# &al%"a" total "# la #p)#,a. Po) ot)o la"o &oo u! #*u%po "# t)a:a8o !o %!"%7%"ual#!t# #,tu"%a ot)a, #p)#,a, "# &al%"a" total 7%,%ta!"o a lo, &ol#0a, #! la, ,#"#, )#,p#&t%7a, &o! #l $! "# ap)#!"#) "# la, #Bp#)%#!&%a, "# #llo,. Pa)a a5o)#, "#tall#, 7+a,# #l ,%0u%#!t# &apítulo. F!)# 2. Or-!$"3!c"$ 4 p'!$#!c"$ S# t)ata "# pla!#a) a la)0o #"%a!o 5 &o)to pla4o &'o ll#7a) a la p)&t%&a la &al%"a" total 5 &'o o)0a!%4a) la #p)#,a pa)a "%,#%!a)la #! to"a ,u #,t)u&tu)a. A&t%7%"a"#, &a)a&t#)í,t%&a,/ "#,pl%#0u# "# la polít%&a "# &al%"a" #,&u&>a "# la, ,#%, 7o, "#,a))ollo "# u! pla! p%loto #,t)u&tu)a&%'! "# u! p)o0)aa "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! &al%"a" total. P)o:l#a, &)ít%&o,/ #pala) pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &o! &al%"a" total #,ta:l#) u! pla! "# #8o)a%#!to %!,t%tu%) la &oo)"%!a&%'! "#l p)o,o 1o)ula) u! ,%,t#a "# #"%&%'! "#l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total 5 "# ,u, )#,ulta"o, "#$!%) #l ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to. E! #l &apítulo t#))o Pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" total !o, )#1#)%)#o, a la, a&t%7%"a"#, "# "#,pl%#0u# "# la polít%&a "# &al%"a" a la #,&u&>a "# la, ,#%, 7o, 5 &'o )#,ol7#) lo, p)o:l#a, &)ít%&o, "# #,ta 1a,# pa)a #pala) la pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &o! la &al%"a" total 5 al #,ta:l#&%%#!to "# u! pla! "# #8o)a)!%#! to.
E8#&u&%'! "#l pla! p%loto E, &a)a&t#)í,t%&o #! #,ta 1a,# #,p#&%al#!t# #! o)0a!%4a&%o!#, 0)a!"#, 5 &opl#8a, #! ,u #,t)u&tu)a o)0!%&a. La %"#a &o!,%,t# #! #,&o0#) u!a u!%"a" o)0a!%4a&%o!al &o! la &ual #Bp#)% #!ta) a p#*u#?a #,&ala #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total 5 a,%%la) la #Bp#)%#!&%a pa)a #Bt#!"#)la lu#0o a to"a la #p)#,a. E, a&o!,#8a:l# #,&o0#) #! lo po,%:l# u!a u!%"a" o)0a!%4a&%o!aW &a)a&t#)í,t%&a #! la &ual ,# #8#&ut#! la, p)%!&%pal#, 1u!&%o!#, "# la #p)#,a &o)!o u!a pla!ta o u!a ,u&u),al. F%!al#!t# la p#)% 1#)%a #, u! pu!to a 1a7o) "# la u!%"a" p%loto 5 !o #l !t)o #,to ,%0!%$&a *u# la, o$&%!a, !t)al#, !o ,o! #l ,%t%o p%loto %"#al. El pa,o ,%0u%#!t# &o!,%,t# #! "a) #"u&a&%'! a to"o #l !%7#l 0#)#!&%al #! "o, a,p#& to, #,#!&%al#,/ $lo,o1ía "# &al%"a" total 5 o"#lo "# #8o)a%#!to &o!t%!uo. D#$!%) #l p)o0)aa %!t#0)al "# #"u&a&%'! #! &al%"a" total. La %!t#!,%"a !o ,#a #!o) "# &%!&o "ía, 9J >o)a, "# lo &o!t)a)%o ,# "a ,ola#!t# %!1 o)a&%'! 5 lo *u# #, p#o) la, p#),o!a, !o ap)#!"#! !% lo, p)%!&%p%o, !% &'o #8o)a).
Su0#)%)!o, %!%&%a) &o! #*u%po, %!t#)1u!&%o!al#, *u# ,# o&up#! "# p)o:l#a, "# &al%"a" %"#!t%$&a"o, &o)!o ,#)%o, po) #l &o!,#8o 53o #l ,taX "# 0#)#!&%a "#l )#a p%loto. !a :u#!a a!#)a "# *u# lo, %# :)o, "#l &o!,#8o "#u#,t)#! ,u l%"#)a40o 5 ,u &op)o%,o &o! la &al%"a" total #, *u# ,# >a0a! )#,po!,a :l#, "# u!o "# lo, p)o5#&to, #,&o0%"o,. E! #l &apítulo t#))o ,# p)# ,#!ta #! "#tall# la o)0a!%4a&%'! "# tal#, #*u%po, "# #8o)a%#!to "# &al%"a". E,to, p)%#)o, p)o5#&to, "#:#! )#u!%) &%#)to, at)%:uto, pa)a ,#) #B%to,o,. E! p)%#) lu0a) "#:#! #,ta) )#la&%o!a"o, p)#1#)%:l##!t# &o! la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# #Bt#)!o au!*u# ta:%+! pu#"#! #,ta) )#la&%o!a"o, &o! la, ot)a, &%!&o 7o,. Ot)o a,p#&to &la7# #, la ,#l#&&%'! "# p)o5#&to, &o! u! al&a! a"#&ua"o. La #,t)u&tu)a&%'! "# u! p)o0)aa %!t#0)al "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! &al%"a" total #, ot)a "# la, a&t%7%"a"#, &a)a&t#)í,t%&a, #! #,ta 1a,#. El &apítulo ,#Bto lo >#o, "#"%&a"o a t)ata) #,t# t#a. M#"%&%'! "#l p)o,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total R#&o#!"ao, *u# #l ,%,t#a "%,#?a"o po,#a "o, "%#!,%o!#, "%1#)#!t#, p#)o &opl##!ta)%a,. No, )#1#)%o, a #7a lua) a"#, "# lo, )#,ulta"o, *u# ,# o:t%#!#! #l p)o,o *u# )#al%4a la o)0 !%4a&%'! pa)a po!#) #! p)&t%&a lo, p)%!&%p%o, "# la &al%"a" total. E! la "%#!,%'! "# )#,ulta"o, ,# pu#"#! #"%) u 5 "%1#)#!t#, a,p#&to, *u# )#,ulta! #! lt%a, #,t)#&>a#!t# )#la&%o!a"o, &o! la, ,#%, 7o, *u# "#:#)ía #,&u&>a) ,%,t#t%&a#!t# u!a o)0a!%4a&%'! 7+a,# #l ,%0u%#!t# &apítulo. S# )#*u%#)# u!a #"%&%'! pa)a &a"a u!a "# la, ,#%, 7o, *u# la #p)#,a "#:# #,&u&>a). S# )#*u%#)# a"#, #"%) #l #,1u#)4o 5 lo, #"%o, *u# "%,po!# la 0#)#!&%a pa)a *u# la, p#),o!a, #! la o)0a!%4a&%'! apl%*u#! #! ,u, ta)#a, "%a)%a, la $lo,o1ía "# &al%"a" total. A !u#,t)o 8u%&%o tapo&o #, ,u$&%#!t# *u# la #p)#,a %"a #l p)o,o p#)o !o lo, )#,ulta"o,. S% ,# %"# #l p)o,o lo, &)%t#)%o, &la7#, ,o! #l 0)a"o "# pa)t%&%pa&%'! a&t%7a &u%"a"o apo5o "#"%&a&%'! 5 a)o!ía *u# >a5a! "#o,t)a"o la, p#),o!a, #! u!a u!%"a" o)0a!%4a&%o!al pa)a apl%&a) lo, p)%!&%p%o, "# &al%"a" total #! u!a p)&t%&a )ut%!a)%a 5 #l l%"#)a40o 5 #l ,opo)t# al p)o,o *u# #l 0#)#!t# )#,p#&t%7o #B>%:a. Ot)o "# lo, p)o:l#a, &)ít%&o, po) )#,ol7#) #! #,ta 1a,# "# o)0!!%4a&%@! 5 pla!#a&%@! &o!,%,t# #! #,t)u&tu)a) u! ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to pa)a p)#%a) a la, p#),o!a, 5 lo, #*u%po, *u# ,# "%,t%!0a! po) apl%&a) #B%to,a#!t# la $lo ,o1ía "# &al%"a" total. A #,to !o, )#1#)%)#o, "#talla"a#!t# #! #l &apítulo *u%!to El tal#!to >ua!o 5 la &al%"a" total. Fa,# 6. Ipla!ta&%'! 5 a&&%'! E,ta #tapa #, 0)a"ual #l o:8#t%7o #, &o!,#0u%) #l &op)o%,o 5 la pa)t%&%pa&%'! "# to"a, la, )#a, 5 la, p#),o!a, "# la o)0a!%4a&%'!. Fa,#, a7a!4a"a, E! la $0u)a 3,# )#,u#! la, a&t%7%"a"#, 5 lo, p)o:l#a, &)ít%&o, po) )#,ol7#) ta!to #! #,ta 1a,# &oo #! la, ,%0u%#!t#, "# #Bpa!,%'! 5 a"u)#4. C!p0('o 5. PLANEACIÓN ESTRATÉGICA DE LA CALIDAD TOTAL
E! la a"%!%,t)a&%'! ,# >a "a"o #l !o:)# "# #,t)at#0%a a la o)%#!ta&%'! "# la)0o pla4o *u# "a! lo, alto, "%)#&t%7o, a ,u o)0a!%4a&%'!. Po) ta!to al >a:la) "# #,t)at#0%a ,# a:a)&a! t)#, #l##!to, %po)ta!t#,/ #l )u:o *u# ,# "#,#a ,#0u%) #l &a)&t#) "# la)0o pla4o 5 la )#,po!,a:%l%"a" "# *u%#! $8a la #,t)at#0%a la alta "%)#&&%'!. DEFINICIÓN
D#$!o la pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total &oo #l p)o,o 0#)#!&%al "#"%&a"o al &upl%%#!to "# la %,%'! la 7%,%'! 5 la pol1t%&a "# &al%"a" total "# la o)0a!%4a&%'! &o!!t)a!"o 5 "#,pl#0a!"o lo, )#&u),o, 7%tal#, "# la #p)#,a pa)a )#,ol7#) p)o:l#a, &)ít%&o, "# &al%"a" &o! #l o:8#t%7o "# ,at%,1a) o #B"#) la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# #Bt#)!o "#!t)o "#l po)ta1ol%o "# p)o"u&to, "#$!%"o. Cual*u%#)a *u# ,#a #l #!1o*u# #l +to"o *u# ,%0a !a o)0a!%4a&%'! #! #,t# p)o,o "#:# t#!#) ,%#p)# &la)o #l $!/ au#!ta) la ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t# 1a,&%!a)lo. El pla! #,t)at+0%&o "# &al%"a" total !o "#:# p#)"#) 8a, #,t# !o)t# EL MODELO F!)# '.P#$)!m"#$o #)r!*-"co E! .#l p)o,o "# pla!#a&%'! "# la #,t)at#0%a !u#,t)o o"#lo "%,t%!0u# &uat)o 1a,#, "%1#)#!t#, p#)o &opl##!ta)%a,. !a #l p#!,a%#!to #,t)at+0%&o "#l &%&lo "# pla!#a&%'! ot)a la "#$!%&%'! "#l po)ta1ol%o u!a t#))a #l #,ta:l#&%%#!to "#l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to "# &al%"a" la &ua)ta la pla!#a&%'! op#)at%7a. La alta "%)#&&%'! "# la #p)#,a "#:# )#al%4a) u! a!l%,%, #7aluat%7o &o! u! #!1o*u# ta!to #Bt#)!o &oo %!t#)!o "# tal a!#)a *u# pu#"a &o!o) la po,%&%'! "# la #p)#,a "#!t)o "#l #!to)!o #! &o!,ta!t# &a:%o. E!1o*u# #Bt#)!o/ E&o!'%&o, So&%al#, E&ol'0%&o F%!a!&%#)o, Pol1t%&o, T#&!ol@0%&o, D#o0)$&o, D# &op#t#!&%a. E!1o*u# %!t#)!o/ M%,%'!. Fo)tal#4a, "#:%l%"a"#, V%,%'!. Nu#,t)a p)opu#,ta #! #,ta 1a,# "#l p#!,a%#!to #,t)at+0%&o "#l &%&lo "# pla!#a&%'! &o!,%,t# #! *u# la alta "%)#&&%'! "# la #p)#,a o #l &o!,#8o "# &al%"a" #,ta:l#4&a! la %,%'! #p)#,a)%al la 7%,%'! "# la #p)#,a 5 la polít%&a "# &al%"a" total. • • • •
•
•
La $0u)a 6 u#,t)a #,*u#t%&a#!t# #l p)o,o p)opu#,to "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la
&al%"a" total. La %,%'! la 7%,%'! 5 la polít%&a "# &al%"a" "# la ,'lo "#:#! o"%$&a),# ,% ,# p)#,#!ta! &a:%o, u5 0)a!"#, *u# a#)%t#! )##B%o!a) !u#7a#!t# ,o:)# #lla,. La 1o)ula&%'! "# la #,t)at#0%a !o pa,a "# ,#) u! :u#! #8#)&%&%o t#')%&o ,% la %,%'! la 7%,%'! 5 la polít%&a "# &al%"a" !o #,t! a&opa?a"a, po) pla!#, &o!&)#to, "# a&&%'!. = &o!ta) &o! +,to, ,%! >a:#) "#$!%"o a*u+lla, #, !o t#!#) "%)#&&%'! &ual*u%#) )u:o apa)#!t# #, :u#!o pu#, !o #B%,t# )u:o. F!)# 2. P'!$#!c"$ +#' por!/o'"o Co!8u!to "# t+&!%&a, "# pla!#a&%'! "# #)&a"o, 5 "# p)o"u&to, o)%#!ta"o, >a&%a la po,%&%'! &op#t%t%7a "# la #p)#,a "#!t)o "#l #)&a"o #! #l &o!8u!to "# ,u, %!7#),%o!#, 5 p)o"u&to, o po)ta1ol%o po) #llo ta:%+! ,# la &o!o &o! #l !o:)# "# pla!#!&%'! "#l po)ta1ol%o o pla!#a&%'! #,t)at+0%&a. D%a0!',t%&o DOFA. S# %"#!t%$&a! la, "#:%l%"a"#, 5 1o)tal#4a, %!t#)!a, 5 la, opo)tu!%"a"#, 5 a#!a4a, #Bt#)!a,. Co! :a,# #! #l a!l%,%, at)%&%al "# la, &uat)o "%#!,%o!#, ,# #,ta:l# #l #1#&to pot#!&%al *u# t%#!#! #! la o)0a!%4a&%'! 5 #l 0)a"o "# la, %,a, lo *u# &o!"u a #,ta:l#) #,t)at#0%a, 5 la p)%o)%"a" pa)a la, %,a,. Po,t#)%o)#!t# ,# #1#&ta u! a!l%,%, "# la &op#t#!&%a #! t+)%!o, "#l po,%&%o!a%#!to *u# t%#!#! to"o, lo, &op#t%"o)#, #! #l #)&a"o a!al%4a!"o la po,%&%'! p)op%a 5 la "# la &op#t#!&%a ,#0! #l 7olu#! "# 7#!ta, 5 la, ut%l%"a"#, !#ta,. S# #,ta:l# &ul #, #l at)a&t%7o "# lo, !#0o&%o, 5 p)o"u&to, :%#!#, o ,#)7%&%o, ut%l%4a!"o "%1#)#!t#, t+&!%&a,. !a #, #l a!l%,%, "#l &%&lo "# 7%"a "#l p)o"u&to "#t#)%!a!"o &o! #l 7olu#! "# 7#!ta ,% #l p)o"u&to ,# #!&u#!t)a #! 1a,# "# !a&%%#!to "#,a))ollo a"u)#4 o "#&l%!a&%'!.
Ot)a #, la at)%4 "#,a))olla"a po) #l G)upo Co!,ulto) "# Ka,ta! #7alua!"o la pa)t%&%pa&%'! alta o :a8a *u# )#0%,t)a #l p)o"u&to 5 &o))#la&%o!a)la &o! #l !%7#l "# &)#&%%#!to ta:%+! alto o :a8o "# la "#a!"a "# #,# %,o p)o" u&to. Al &o:%!a) la, "o, "%#!,%o!#, u! p)o"u&to pu#"# #,ta) #! u!a "# la, &uat)o ,%tua&%o!#, ,%0u%#!t#,/ p)o"u&to Q#,t)#llaQ Q7a&a l#&>#)aQ Qp#))o u#)to o &ala7#)aQ # Q%!t#))o0a!t#Q. El p)o"u&to #,t)#lla ,# &a)a&t#)%4a po) #!&o!t)a),# #! u! !#0o&%o "# "#a!"a &o! alto &)#&%%#!to 5 #! #l *u# la #p)#,a po,## alta pa)t%&%pa&%'! la #,t)at#0%a )#&o#!"a"a #, ,#0u%) &)#&%#!"o &o! #,t# p)o"u&to >a&%a #l 1utu)o. ! p)o"u&to 7a&a l#&>#)a ,# #!&u#!t)a &o! #,ta!&a%#!to #! #l &)#&%%#!to "#l !#0o&%o p#)o &o! u!a pa)t%&%pa&%'! %po)ta!t# "# la #p)#,a #! #l #)&a"o ,# p)#&%,a o)"#?a) #l #)&a"o pa)a a!t#!#) #l !%7#l "# pa)t%&%pa&%'! 5 o:t#!#) )#&u),o, "# l%*u%"#4. El p#))o u#)to o &ala7#)a #, u! p)o"u&to #! #l *u# la #p)#,a !o t%#!# po,%&%'! "o%!a!t# 5 #l &)#&%%#!to #,t #,ta!&a"o #! #,to, &a,o, ,# a&o!,#8a ,al%) "#l !#0o&%o !o ,#0u%) %!7%)t%#!"o #! #,t# p)o"u&to "#, %!!t%7a) &ual*u%#) #,1u#)4o "# #)&a"#o. F%!al#!t# #l p)o"u&to %!t#))o0a!t# #, a*u#l "o!"# la #p)#,a t%#!# :a8a pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o p#)o #,t #! u! !#0o&%o &o! alto &)#&%%#!to "# la "#a!"a !o)al#!t# ,# t)ata "# !u#7o, p)o"u&to, "o!"# la #p)#,a #,t "#,a))olla!"o !u#7a, alt#)!at%7a, o *u%4, la po,%&%'! &op#t%t%7a "# la #p)#,a #, "+:%l #! #,t# &a,o ,# ,u0%#)# ,o,t#!#) la po,%&%'! :u,&a!"o #l 1o)tal#&%%#!to "#l p)o"u&to 5 o!%to)#a) #l "#,#p#?o "#l #)&a"o. El at)a&t%7o "# lo, !#0o&%o, ta:%+! ,# pu#"# a!al%4a) #"%a!t# #l #,*u#a p)opu#,to po) M%&>a#l Po)t#) "# a!l%,%, "# 1u#)4a, &op#t%t%7a,. E! #,t# #, *u#a ,# a!al%4a! la, :a))#)a, "# #!t)a"a al !#0o&%o "%#!,%o!#, tal#, &oo !#,%"a" "# u!a alta %!7#),%'! p)o"u&to, ,u,t%tuto, ,% ,o! po&o, #B%,t# u!a opo)tu!%"a" "# po,%&%o!a%#!to El po"#) "# lo, &l%#!t#, la #,t)at#0%a #, la "%1 #)#!&%a&%'! #! t+)%!o, "# &al%"a" ,#)7%&%o p)o"u&t%7%"a" &o,to,. To"o lo a!t#)%o) "#:# ll#7a) a la "%)#&&%'! a "#$!%) lo, #)&a"o, o:8#t%7o lo, p)o"u&to, ,#0#!to, 5 !%&>o, "#l #)&a"o "# %!t#)+, #,t)at+0%&o pa)a la #p)#,a "#$!%#!"o #l &o!8u!to "# ,u, %!7#),%o!#,. La "#$!%&%'! "# tal po)ta1ol%o &o!,t%tu5# la ,#0u!"a 1a,# "#l o"#lo *u# p)opo!0o 5 #, #,#!&%al pa)a ,#0u%) &o! la ,%0u%#!t# 1a,# "#l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to "# &al%"a". F!)# 5. P'!$ #)r!*-"co +# m#or!m"#$o +# c!'"+!+
Su0#)%o, *u# #! la t#))a 1a,# #l &o!,#8o "# &a l%"a" "#t#)%!# &ul#, ,o! a*u#llo, 1a&to)#, "# #8o)a%#!to 7%tal#, pa)a &upl%) la %,%'! 5 la polít%&a "# &al%"a" 5 pa)a al&a!4a) paulat%!a#!t# la 7%,%'! "#!t)o "#l po)ta1ol%o "# !#0o&%o, "#$!%"o a!t#)%o)#!t#. ! :u#! +to"o "# %"#!t%$&a) 5 "#$!%) #,to, o: 8#t%7o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to &o!,%,t# #! #,&u&>a) la, ,#%, 7o,. La, ,#%, 7o, ,o!/ Y LA 7o4 "#l &l%#!t#. Y LA 7o4 "# la &ou!%"a". Y LA 7o4 "# la, #8o)#, #p)#,a,. Y LA 7o4 "# lo, #pl#a"o,. Y LA 7o4 "# lo, "u#?o,. Y LA 7o4 "#l p)o,o. D#,"# #l pu!to "# 7%,ta "#l pla! #,t)at+0%&o "# &al%"a" total lo %po)ta!t# #! p)%#) lu0a) !o #, la #$&%#!&%a >a) la, &o,a, :%#! "#,"# la p)%#)a 7#4 ,%!o la #$&a&%a "#l p)o,o. E,to ,%0!%$&a #!&o!t)a) 5 #!1o&a),# #! la, a&&%o !#, &o))#&ta, *u# la o)0a!%4a&%'! "#:# #p)#!"#) pa)a ,at%,1a) o 1a,&%!a) al &l%#!t#. Cal%"a" total ,%0!%$&a #$&a&%a 5 #$&%#!&%a a u! t%#po !o u!a u ot)a a%,la"a, &oo lo u#,t)a la $0u)a 9.
! pu!to &)ít%&o #! #,ta 1a,# #, "#t#)%!a) lo, +to"o, *u# ut%l%4a) la #p)#,a pa)a #,&u&>a) la, ,#%, 7o,. E,t# p)o,o !o #, #,tt%&o >a5 *u# #, &u&>a) la, 7o, p#)a!#!t##!t# !o u!a ,ola 7#4. Lo, &a:%o, ,o! la &o!, ta!t# #! #l u!"o #p)#,a)%al "# $! "# ,%0lo 5 ,# p)#&%,a at#!"#) a #llo, #,&u&>a!"o to"a, 5 &a"a u!a "# la, ,#%, 7o,. L! %o3 +#' c'"#$#
El pla! #,t)at+0%&o "#:# ,#) &o!:%"o &o! u! p#)1#&to #!t#!"%%#!to "# la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# #! )#la&%'! &o! #l p)o"u&to 5 #l ,#)7%&%o o1)#&%"o, po) la #p)#,a. La 7o4 "#l &l%#!t# #, la , %po)ta!t# 5a *u# #l p)op',%to #, 1a,&%!a)lo &o! la &al%"a" *u# +l !#,%ta 5 #,p#)a "# ,u p)o7##"o). S# "#:# #,&u&>a) ta!to la 7o4 "#l &l%#!t# #Bt#)!o 5 &l%#!t# %!t#)!o. EB%,t#! "%1#)#!t#, a!#)a, "# #,&u&>a) la 7o4 "#l &l%#!t# #Bt#)!o al0u!a, &o! t+&!%&a, #,ta"í,t%&a, "# u#,t)#o. A!al%4a!"o # %!t#)p)#ta!"o la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, #,p#&í$&a, "# &a"a ,#0#!to "#l #)&a"o 5 "#,a))olla!"o p)o"u&to, 5 ,#)7%&%o, a&o)"#, &o! la, %,a, &o! #,p#&%al at#!&%'! a lo, &l%#!t#, *u# )#p)#,#!ta! #l a5o) 7olu#! "# !#0o&%o,. Pa)a #llo la t+&!%&a "# la &a,a "# la &al%"a" ual%t5 1u!&t%o! "#plo5#!t #, u5 t%l. El p)o,o "# #,&u&>a al &l%#!t# #Bt#)!o "#:#)ía al #!o, #!t)#0a) )#,pu#,ta, a la, ,%0u%#!t#, p)#0u!ta,/ Y I"#!t%$&a&%'! "#l &l%#!t#. (A *u%+! ,# "#:# "#l#%ta) Y I"#!t%$&a&%'! "# la, &a)a&t#)í,t%&a, "# &al%"a". (u+ !#,%ta! 5 *u+ #,p#)a! "# ,u p)o7##"o) Y M#"%"o)#, "# la, &a)a&t#)í,t%&a, "# &al%"a". (C'o %"# #l &l%#!t# la, &a)a&t#)í,t%&a, "#l p)o"u&to o "#l ,#)7%&%o Y E,&!l!1@! "# la, &a)a&t#)í,t%&a, "# &al%"a". (Cul #, la %po)ta!&%a )#lat%7a "# &a"a &a)a&t#)í,t%&a "# &al%"a" %"#!t%$&a"a Y I"#!t%$&a&%@! "# la, a&t%7%"a"#, "# &al%"a". (C'o )#,po!"# la #p)#,a a la, &a)a&t#)í,t%&a, "# &al%"a" %"#!t%$&a"a, po) lo, &l%#!t#, Y G)a"o "# )#la&%@! #!t)# la, &a)a&t#)í,t%&a, 5 la, a&t%7%"a"#, "# &al%"a". Y Cal%$&a&%'! 1)#!t# a Ia &op#t#!&%a. (u+ &al%$&a&%'! !o, oto)0a #l &l%#!t# )#,p#&to a la, &a)a&t#)í,t%&a, &la7#, "# &al%"a" 1)#!t# a la &op#t#!&%a L! %o3 +# '! com($"+!+ E,ta t%#!# 7o4 5 pu#"# 7ota) ,o:)# la &o!t%!u%"a" o !o "# u!a #p)#,a. Co!o) la op%!%'! #! a,u!to, &oo #l %pa&to a:%#!tal "# la, op#)a&%o!#, %!"u,t)%al#, la ,#0u)%"a" "# la, %,a, o la >o!#,t%"a" 5 la ,#)%#"a" #! la, !#0o&%a&%o!#, $!a!&%#)a, "# la #p)#,a &o! #!t%"a"#, p)%7a"a, 5 #,tatal#,.
L! %o3 +# '!) m#or#) #mpr#)!) K#!&>a)Z%!0/ El p)o,o ,%,t#t%&o "# %!7#,t%0a&%'! 5 ap)#!"%4a8# "# la, #8o)#, polít%&a, 5 p)&t%&a, #p)#,a)%al#, :a,a"o #! #l #!t#!"%%#!to "# ,1 %,o 5 "# &@o >a! tal#, o)0a!%4a&%o!#, pa)a ,#) )#&o!o&%"a, lí"#)#, &o! #l p)op@,%to "# %!&o)po)a) #,# &o!o&%%#!to pa)a #1#&tua) #8o)a, o)0a!%4a&%o!al#,.
R##B%o!a) &o!,#&ut%7a#!t# ,o:)# lo, ,%0u%#!t#, a,p#&to,/ Y (u+ ,# 7a a &opa)a) lo #,#!&%al #, #!t#!"#) &'o >a! #l t)a:a8o #,a, o)0a!%4a&%o!#, lí"#)#, 5 &ul#, ,o! la, "%1#)#!&%a,. Y Ep)#,a, "# )#1#)#!&%a. I"#!t%$&a) la, #8o)#, "# la, #8o)#, #! #l a,p#&to "# la &opa)a&%'! "#$!%"o a!t#)%o)#!t#. Y (C'o ,# p)o"# E,ta:l#&%%#!to "# *u%+!#, >a)! la %!7#,t%0a&%'! *u%+!#, ,#)! lo, &l%#!t#, %!t#)!o, *u# ,# :#!#$&%a)! &o! la %!1o)a&%'! +to"o, "# )#&ol#&&%'! "# %!1o)a&%'! pla!#a%#!to "# la, 7%,%ta, a la, #p)#,a, &u!"o ,# %!%&%a) #l p)o,o 5 &u!to t%#po "#a!"a) >a,ta &ou!%&a) lo, >alla40o, al &o!,#8o "# &al%"a". L! %o3 +# 'o) #mp'#!+o)
A7#)%0ua) la, p#)p&%o!#, "# lo, #pl#a"o, ,o:)# a,u!to, ,ala)%al#, :#!#$&%o, :%#!#,ta) ,o&%al !#,%"a"#, "# &apa&%ta&%'! auto!oía p)o,o "# toa "# "#&%,%o!#, #,pí)%tu "# 0)upo )#&o!o&%%#!to &la)%"a" "# o:8#t%7o, #,t%lo, "# l%"#)a40o #! u!a %!7#,t%0a&%'! *u# ,# &o!o u,ual#!t# &oo #,tu"%o "# &l%a o)0a!%4a&%o!al. Ha5 *u# #,ta:l#) u!a 7#)"a"#)a "%)#&&%'! "#l tal#!to >ua!o. E! #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total #l a!#8o "#l ,%!"%&ato ,# >a t)a ta"o &o! t)#, #!1o*u#, "%1#)#!t#,. !o &o!,%,t# #! t)a:a 8a) #,p#&%al#!t# &o! lo, lí"#)#, ,%!"%&al#, #" u&!"olo, ,o:)# #l ,%0!%$&a"o "# #,ta $lo,o1ía #p)#,a)%al. El ,#0u!"o #! t)ata) a lo, lí"#)#, ,%!"%&al#, 5 a la, p#),o!a, ,%!"%&al%4a"a, "# la %,a a!#)a *u# a &ual*u%#) ot)o #pl#a"o "# la #p)#,a !o ,# >a "%1#)#!&%a&%'! al0u!a. ! t#)) #!1o*u# &o:%!a #l##!to, "# lo, "o, a!t#)%o)#,. L! %o3 +# 'o) +(#6o) El &a:%o "# pa)a"%0a %pl%&a #,&u&>a) ta:%+! la, "#, 7o, "a)l# a a*u+lla ,u )#al "%#!,%'! 5 !o &o!7#)t%)la #! la a5o) 5 !%&a p)#o&upa&%'! "# la "%)#&&%'!. L! %o3 +#' proc#)o La 1a,&%!a&%'! "# lo, &l%#!t#, "#p#!"# "# la #$&a&%a 5 la #$&%#!&%a "# lo, p)o,o, 5 ,%,t#a, ut%l%4a"o, #! la #p)#,a. Po) ta!to #,&u&>a) la 7o4 "#l p)o,o ,%0!%$&a %"#!t%$&a) &ul#, ,o! lo, p)o,o, )#la&%o!a"o, &o! la, &a)a&t#)í,t%&a, &la7#, "# &al%"a" pa)a #!1o&a),# #! #llo,. El pu!to "# pa)t%"a #, la #,&u&>a "#l &l%#!t# +,ta "#t#)%!a &ul#, ,o! lo, p)o,o, #! *u# la #p)#,a "#:# #!1o&a),# pa)a ,at%,1a) ,u, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a,. El u,o "# t+&!%&a, :,%&a, 5 ,%pl#, &oo #l "%a0)aa "# u8o o la "#$!%&%'! op#)a&%o!al a5u"a a #!t#!"#) #l p)o,o. E!1o&a),# #! #l p)o,o ,%0!%$&a %"#!t%$&a) #l p)o,o %"#a l 5 #l a&tual pa)a &opa)a)lo, #!t#!"#) #l pap#l *u# "#,#p#?a &a"a pa,o "#l p)o,o #! #l )#,ulta"o $!al %"#!t%$&a) a&t%7%"a"#, *u# a0)#0a! 7alo) al p)o,o 5 &ul#, !o lo >a! &oo )#p)o,o, "upl%&a&%o!#, #))o)#, )#p#t%&%o!#, "#,p#)"%&%o, %"%#!"o #l &o!,#&u#!t# &o,to "# ala &al%"a" pa)a
a0)#0u#! 7alo) a la #p)#,a la %!,p#&&%'! #! to"a, ,u, 1o)a, lo, %!7#!ta)%o, #B,%7o, "# at#)%a, p)o"u&to, #! p)o,o o t#)%!a"o, #!t)# ot)o,. É,ta #, la #8o) 1o)a &o!o&%"a >a,ta a>o)a pa)a )#"u&%) lo, &o,to, $8o, a*u#llo, *u# !o 7a)ía! &o! #l 7olu#! "# 7#!ta,. E,&u&>a) la 7o4 "#l p)o,o ta:%+! #, ,%!'!%o "# &o!o) ,u 7a)%a&%'!. El #,ta:l#&%%#!to "#l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to t#)%!a &o! la $8a&%'! "# lo, o:8#t%7o, 5 #"%o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to. La #,&u&>a "# la, ,#%, 7o, #, la #to"olo0ía *u# >#o, p)opu#,to pa)a la "#$!%&%'! "# tal#, )#,ulta"o, 7%tal#, #!t#!"%"o, &oo lo, po&o, )#,ulta"o, #,t)at+0%&o, *u# la o)0a!%4a&%'! "#:# al&a!4a) #! #l #"%a!o pla4o po) #8#plo t)#, a?o,. D#:# apl%&a),# #l p)%!&%p%o "# Pa)#to. S# t)ata "# %"#!t%$&a) lo, Qpo&o, o:8#t%7o, 7%tal#,Q 5 "%,t%!0u%)lo, "# lo, Qu&>o, o:8#t%7o, t%l#,Q #! lo, *u# ,# "#:# #!1o&a) to"a la #p)#,a pa)a &upl%) ,u %,%'! ,u 7%,%'! 5 ,u polít%&a "# &al%"a" total. No #, !#,a)%o &o!ta) &o! u! pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to "# &al%"a" &a"a a?o po)*u# lo, o:8#t%7o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to ,o! "# #"%a!o pla4o lo &ual %pl%&a "o, o t)#, a?o, pa)a ,u &upl%%#!to. !a lt%a )##B%'!/ &ua!to , ,%pl#, 5 &o!&)#to, ,#a! lo, )#,ulta"o, "# #,&u&>a) la, ,#%, 7o, u&>o , #$&a4 ,#) ,u pu#,ta #! a)&>a. F!)# 7. P'!$#!m"#$o op#r!"%o S# >a u! "#,pl%#0u# o "#,"o:l# "# lo, o:8#t%7o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to a to"a la o)0a!%4a&%'! pa)a u!%)lo, &o! lo, o:8#t%7o, op#)a&%o!al#, "# &o)to pla4o 5 &o! lo, pla!#, "# a&&%'! #,p#&í$&o, al , :a8o !%7#l op#)at%7o. El pla! op#)at%7o )#,ulta!t# pu#"# t#!#) u! al&a! "# u!o o "o, a?o, #! +l ,# "#:# ,#?ala) &la)a#!t# *u%+! 7a a >a) *u+ &u!"o "'!"# &'o 5 po) *u+ 5 &u!to t%#po "#a!"a) #l #,1u#)4o. Su )#7%,%'! #, a!ual. Pa)a #llo p)%#)o ,# ut%l%4a #l p)o"%%#!to "# &a,&a"a La &la7# #,t #! %"#!t%$&a) 5 &o!!t)a),# #! #l #8o)a%#!to "# lo, p)o,o, o)0a!%4a&%o!al#, 5 "# lo, p)o,o, 1u!&%o!al#, l%0a"o, &o! la o:t#!&%'! "#l o:8#t%7o 7%tal u op#)a&%o!al. Lo, p)o,o, o)0a!%4a&%o!al#, ,o! lo, po&o, p)o,o, *u# %!7olu&)a! a to"o, o 7a)%o, "#pa)ta#!to, "# la o)0a!%4a&%'! 5 ,o! &)ít%&o, pa)a 1a,&%!a) o ,at%,1a) al &l%#!t# #Bt#)!o o %pl%&a! at#!"#) &ual*u%#)a "# la, ot)a, &%!&o 7o, &ou!%"a" #pl#a"o, "u#?o, p)o,o lo, #8o)#,. Lo, p)o,o, &la7#, 1u!&%o!al#, ,o! a*u#llo, po&o, p)o,o, %!t#)!o, "# u!a 1u!&%'! o "#pa)ta#!to "# la o)0a!%4a&%'! &la7#, pa)a &upl%) ,u %,%'! 5 ,at%,1a) o 1a,&%!a) a lo, &l%#!t#, %!t#)!o,.
Su0#)%o, *u# #l p)o,o "# "#,"o:la%#!to ,# %!%&%# #! &a"a u!%"a" o)0a!%4a&%o!al &o! la $8a&%'! "# la %,%'! 5 la 7%,%'! "#pa)ta#!tal. Ma!#)a, "# &o!t)%:u%) a la )#al%4a&%'! "# lo, o:8#t%7o, 7%tal#, #! #l &o) to pla4o "#$!%#!"o 5 ll#7a!"o a la p)&t%&a pla!#, "# a&&%'! &o! ,u, #"%"o)#, )#,p#& t%7o, po) "#pa)ta#!to. I!t#0)a"o #l pla! #,t)at+0%&o "# &al%"a" total po) pa)t# "#l &o!,#8o "# &al%"a" *u# "a #l 7%,to :u#!o a lo, o:8#t%7o, "# &o)to pla4o "# &a"a "#pa)ta#!to 5 #,ta:l# lo, p)o5#&to, 5 po) #!"# lo, o:8#t%7o, "# #8o)a)!%#[!to *u# "#a!"a! pa)t%&%pa&%'! %!t#)1u)1u!&%o!al ,#) )#,po!,a:%l%"a" "# &a"a )#a "#,a))olla) 5 )#7%,a) lo, a7a!, #!,ual#, 5 t)%#,t)al#, &o! la ,up#)7%,%'! "#l "%)#&to) "#l )#a. La pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" total p)o&u)a aB%%4a) lo, o:8#t%7o, #,t)at+0%&o, #!1o&a"o, #! la ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t# "#,"# #l p)#,%"#!t# >a,ta la :a,# "# la #p)#,a. V#!ta8a,/ Y To"a la o)0a!%4a&%'! "#$!# pa)a ,í u5 &la)a#!t# #l )u:o a ,#0u%). Lo, alto, "%)#&t%7o, $8a! u!a o)%#!ta&%'! &la)a. Y S# lo0)a al%!#a) to"a la o)0a!%4a&%'! #! u!a ,ola "%)#&&%'!. Y S# #,ta:l# u! &op)o%,o &o!&)#to #!t)# lo, o:8#t%7o, 7%tal#, 5 lo, )#&u),o, "%,po!%:l#, #! to"o, lo, !%7#l#, "# la 8#)a)*uía.
Y Co!,ta!t##!t# ,# pu#"#! #8o)a) lo, pla!#, "# #8o)a%#!to #! ,u apl%&a&%'!. Y Ca"a a?o #l a!l%,%, "#l p)o,o 5 "# lo, )#,ulta"o, p#)%t# al%#!ta) #l pla! op#)a&%o!al "#l a?o ,%0u%#!t#. Y G#!#)a ,%!#)0%a o)0a!%4a&%o!al pa)a a!t#!#) #l )u:o. Y S%)7# "# pa)#t)o pa)a #"%) #l p)o,o "# a7a! 5 lo, )#,ulta"o, #! &al%"a" total 5 &oo &)%t#)%o "# )#&o!o&%%#!to. !a )##B%'! $!al/ #l p)op',%to "# u! :u#! ,%,t#a "# pla!#a&%'! &o! to"o, ,u, #l##!to, &oo pla!#a&%'! $!a!&%#)a pla!#a&%'! "# )#&u),o, >ua!o, pla!#a&%'! "#l po)ta1ol%o pla!#a&%'! "# p)o"u&&%'! pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total #t&. #, &)#a) #,t)at#0%a, 0a!a"o)a, #! la, &ual#, #, , %po)ta!t# #l p#!,a%#!to #,t)at+0%&o "# lo, 0#)#!t#, *u# #l pla! #! ,í %,o. ADMINISTRACIÓN POR OKETIVOS VS. CALIDAD TOTAL La a"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, MKO a!a0##!t :5 o:8#&t%7#, ,# o)%#!ta #! p)%#) lu0a) a :)%!"a) "%)#&&%'! a la #p)#,a. ! :u#! p)o0)aa "# MKO "#t#)%!a &ul#, ,o! lo, )#,ulta"o, #,p#)a"o, #! #l t)a:a8o a to"o !%7#l 8#))*u%&o pu#, 1u# &o!:%"o &oo u! ,%,t#a "# pla!#a&%'! #! #l &ual la alta "%)#&&%'! "# la #p)#,a #,ta:l# lo, o:8#t%7o, 5 la, polít%&a, *u# ,# "#,#a! o:t#!#) a la)0o 5 #"%a!o pla4o pa)a *u# ,%)7a! &oo o)%#!ta&%o!#, 0#!#)al#, #! la a&&%'! "# to"o, lo, "#pa)ta#!to, 5 lo, %!"%7%"uo, "# la o)0a!%4a&%'! &o! #l $! "# *u# +,to, "#$!a! ,u, p)op%o, o:8#t%7o, a &o)to pla4o. E! #l p)o0)aa "# MKO #l +!1a,%, ,# >a #! lo, )#,ulta"o, po) #llo ,# l# &o!o ta:%+! &oo a"%!%,t)a&%'! po) )#,ulta"o,. El +!1a,%, "#l 0#)#!t# #! #l #!1o*u# "# CT ,# !t)a #! p)o7##) lo, #"%o, o )#&u),o, !#,a)%o, pa)a *u# la, p#),o!a, pu#"a! #,tu"%a) 5 #8o)a) &o!t%!ua#!t# #l p)o,o 5 po) #!"# lo, )#,ulta"o, #7alua!"o #l #,1u#)4o #l #!tu,%a,o 5 la "#"%&a&%'! *u# #l %!"%7%"uo 5 #l 0)upo #pl#a! #! #,ta 1u!&%'!. La 1o)a "# #,ta:l#) o:8#t%7o, #! la MKO #, u! "%lo0o #!t)# ,up#)%o) 5 ,u:o)"%!a"o &o! #l &ual ,# !#0o&%a #l !%7#l "#l o:8#t%7o "#,#a"o. La auto#7alua&%'! 5 #l auto&o!t)ol *u# >a &a"a p#),o!a "# ,u t)a:a8o #, #l p%la) $lo,'$&o "# la MKO. La #&!%&a "# apl%&a&%'! "# la MKO &o!!t)a #l #,1u#)4o #! lo, )#,ulta"o, "# &o)to pla4o p#)"%#!"o "# 7%,ta lo, $!#, )#al#!t# #,t)at+0%&o,. La #7alua&%'! "#l "#,#p#?o po) )#,ulta"o, #, &a)a&t#)í,t%&a "# la MKO.
C!p0('o 7. ESTRUCTURA ORGANI8ACIONAL PARA LA CALIDAD TOTAL
ESTRCTRA CON GERENCIA DE CALIDAD La 0#)#!&%a "# &al%"a" a,u# la )#,po!,a:%l%"a" "# #,tu"%a) #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total )#&o#!"a) a la "%)#&&%'! u!a #,t)at#0%a "# %pla!ta&%'! 5 "%)%0%)la po,t#)%o)#!t#. E! u!a #p)#,a *u# "#,## &al%"a" total to"o, 5 &a"a u!o "# lo, 0#)#!t#, #! lo, "%1#)#!t#, !%7#l#, "# "%)#&&%'! "#:#! &o!,t%tu%),# #! 0#)#!t#, "# la &al%"a" La $0u)a < p)#,#!ta #,t# t%po "# #,t)u&tu)a.
ES TRCTRA PARALELA
M#"%a!t# #l #,ta:l#&%%#!to "# u! &o%t+ "%)#&t%7o &o!1o)a"o po) "%)#&t%7o, "#l p)%#) !%7#l apo5a"o po) u!a 0#)#!&%a "# &al%"a". La #,t)u&tu)a ,# &opl#ta &o! &o%t+, "# &al%"a" #! &a"a "%7%,%'! o &a"a "#pa)ta#!to p)%!&%pal "# la o)0a!%4a&%'! &a"a u!o &o! 1a&%l%ta"o)#, "# lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to #! ,u, )#,p#&t%7o, "#pa)ta#!to,. El a5o) p)o:l#a &o! #,ta #,t)u&tu)a #, ,u pa)al#l%,o &o! la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al ll#7a &o!,%0o , %!&o!7#!%#!t#, *u# 7#!ta8a, 5 t)a!,%t# u! #!,a8# "%,to),%o!a"o a la o)0a!%4a&%'! *u# la &al%"a" total )#*u%#)# u!a #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al &opl#8a.
EL CONSEO DE CALIDAD TOTAL No pu#"# #B%,t%) u!a &ultu)a "# &al%"a" total ,%! la alta 0#)#!&%a "# u!a #p)#,a. Nu#,t)a p)opu#,ta #, la &)#a&%'! "# u! &o!,#8o "# &al%"a" total o ,%pl##!t# &o!,#8o "# &al%"a" *u# )#&o%#!"o ,#a &o!1o)a"o po) lo, alto, "%)#&t%7o, "# la #p)#,a p)#,%"#!t# 5 7%p)#,%"#!t#, 0#)#!t# 0#!#)al 5 0#)#!t#, "# )#a "%)#&to) #8#&ut%7o 5 "%)#&to)#, &o! la &oo)"%!a&%'! "# u!a p#),o!a "#"%&a"a "# t%#po &opl#to #! #p)#,a, 0)a!"#, la &oo)"%!a&%'! la #8#) u! 0)upo p#*u#?o ult%"%,&%pl%!a)%o. E! ot)a, pala:)a, #l &o!,#8o "# &al%"a" total #, #l %,o &o%t+ #8#&ut%7o "# la #p)#,a apo5a"o #! u! ,opo)t# a"%!%,t)at%7o la &oo)"%!a&%'! "# &al%"a". A &o!t%!ua&%'! ,# p)#,#!ta u! #8#plo "# la %,%'! 5 la, )#,po!,a:%l%"a"#, "# u! &o!,#8o "# &al%"a". M")"$ +#' co$)#o +# c!'"+!+ E,ta:l#) u! #!t#!"%%#!to &o! a)&a "#l ,%0!%$&a"o "# la &al%"a" total &oo $lo,o1ía "# la #p)#,a 5 #! l%"#)a) la #,t)at#0%a "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total p)o7#5#!"o la #,t)u&tu)a !#,a)%a 5 la pla!#a&%'! "# ,u pu#,ta #! a)&>a &op)o#t%#!"o to"o, lo, )#&u),o, !#,a)%o, pa)a #llo 5 #7alua!"o p#)a!#!t##!t# #l p)o,o 5 ,u, )#,ulta"o, pa)a toa) la, a&&%o!#, p#)t%!#!t#, #! u! a)&o "# ap)#!"%4a8# &o!t%!uo.
R#,po!,a:%l%"a"#, "#l &o!,#8o "# &al%"a" Y E"u&a),# 5 apl%&a) p#)a!#!t##!t# lo, &o!pto, la, >a:%l%"a"#, 5 la, >#))a%#!ta, "# la &al%"a" total. Y D#$!%) la %,%'! polít%&a "# &al%"a" total. Y L%"#)a) # %!t#0)a) #l pla! #,t)at+0%&o "# la &al%"a" total. Y D#$!%) u! p)o0)aa p#)a!#!t# "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! &al%"a" total *u# a,#0u)# u! a:%#!t# "# ap)#!"%4a 8# &o!t%!uo. Y S#0u%) #l p)o,o "# apl%&a&%'! "# la 0#)#!&%a "# &al%"a" total 5 &ou!%&a) opo)tu!a#!t# lo, )#,ulta"o, o:t#!%"o, &o! +l. Y Su%!%,t)a) lo, )#&u),o, 5 #l tal#!to >ua!o $!a!&%#)o, 5 at#)%al#, %!t#)!o, 5 #Bt#)!o, "# t%#po *u# )#*u%#)a #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total. Y E7alua) p#)a!#!t##!t# #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total 5 #"%) lo, )#,ulta"o, "#l #8o)a%#!to "# &al%"a" %!t#)!a 5 #Bt#)!a#!t#. L! coor+"$!c"$ +# c!'"+!+ o!'
El &oo)"%!a"o) o )#p)#,#!ta u! ,opo)t# a"%!%,t)at%7o pa)a 0#)#!&%a) #l p)o,o "# &al%"a" total #! to"a la o)0a!%4a&%'!. E,ta p#),o!a 1o)a pa)t# "#l &o!,#8o "# &al%"a" 5 "#p#!"# 8#))*u%&a#!t# "# la p)#,%"#!&%a. E, u!a po,%&%'! típ%&a "# ,taX. Fu!&%o!#,/ Y Coo)"%!a) #l p)o,o "# &al%"a" total #! la #p)#,a. Y S#) %#:)o p#)a!#!t# "#l &o!,#8o "# &al%"a" 5 ,#&)#ta)%o "#l %,o. Y A,#,o)a) al &o!,#8o ,o:)# la, !#,%"a"#, "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! &al%"a" "# to"a la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al 5 a)&a "# ,u p)o0)aa&%'!. Y Pa)t%&%pa) #! la #la:o)a&%'! "#l pla! #,t)at+0%&o "# &al%"a" total. Y Ma!t#!#) %!1o)a"o p#)a!#!t##!t# al &o!,#8o ,o:)# #l p)o0)#,o #! #l p)o,o "# &al%"a" total #! &a"a )#a 1u!&%o!al 5 ,u0#)%) #8o)a, al %,o. Y D%,#?a) #l p)o0)aa "# 1o)a&%'! #! &al%"a" total 5 p)#,#!ta)lo pa)a ap)o:a&%'! "#l &o!,#8o.
Y Apo5a) a lo, )#,po!,a:l#, 5 a lo, lí"#)#, "# lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to #! &ual*u%#) o"al%"a" &ua!"o lo ,ol%&%t#! pa)a #l "#,a))ollo "# ,u, p)o5#&to,. ORGANI8ACIÓN PARA CALIDAD TOTAL
Nu#,t)a p)opu#,ta &oo 5a ,# >a "%&>o &o!,%,t# #! !o alt#)a) la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al 7%0#!t# 5 #,to #B%0# #l "#,#p#?o p)a0t%&o "# lo, #*u%po, %!t#)"#pa)ta#!tal#, # %!t)a"#pa)ta#!tal#, a,í &oo #l #8o)a%#!to %!"% 7%"ual "#l t)a:a 8o "%a)%o. La $0u)a p)#,#!ta #l #,*u#a p)opu#,to.
Lo, o:8#t%7o, #,t)at+0%&o, "# #8o)a%#!to #,t! l%0a"o, a a*u#llo, po&o, p)o:l#a, 7%tal#, *u# la #p)#,a "#:# ata&a) pa)a o:t#!#) +B%to #p)#,a)%al. !o o "o, %#:)o, "#l &o!,#8o "# &al%"a" ,# >a0a! )#,po!,a:l#, "# u! p)o:l#a 7%tal "# #8o)a%#!to t)a:a8a!"o pa)a #llo &o! u! #*u%po "# #8o)a%#!to %!t#)"#pa)ta#!tal &o!1o)a"o po) p#),o!a, p#)t#!#&%#!t#, a lo, "#pa)ta#!to, %!7olu&)a"o, *u# po) ,u, &a)a&t#)í,t%&a, ,# &o!,%"#)# *u# pu#"#! a po)ta) al #8o)a%#!to. T)a:a8o #! #*u%po/ po) u! la"o lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to í!t#)"#pa)ta#!tal#, *u# at)a7%#,a! >o)%4o!tal#!t# la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al 5 po) ot)o lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to #! #l %!t#)%o) "# &a"a "#pa)ta#!to &oo lo u#,t)a la $0u)a .
EIPOS DE MEORAM3ENTO DE CALIDAD El t)a:a8o #! #*u%po #, u!a "# la, &a)a&t#)í,t%&a, #,#!&%al#, "# u!a #p)#,a &o! &ultu)a "# &al%"a" total #! ,u p)&t%&a "%a)%a ,o! p)%o)"%al#, lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to "# &al%"a". La #,t)u&tu)a p)opu#,ta pa)a +,to, ,# ,%!t#t%4a #! la $0u)a .
El &o!,#8o "# &al%"a" #, u! #*u%po "# #8o)a%#!to #! ,í %,o. Lo %!t#0)a! %#:)o, "# la alta 0#)#!&%a "# la #p)#,a. E,t p)#,%"%"o po) #l p)#,%"#!t# "# la %,a &o! la ,#&)#ta)ía "# la &oo)"%!a&%'! "# &al%"a". Lo) #9("po) +# m#or!m"#$o "$#r+#p!r!m#$!'#) Na! "#l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to. El &o!,#8o "# &al%"a" a,%0!a la )#,po!,a:%l%"a" po) &a"a p)o5#&to "# #8o)a%#!to "# &al%"a" a u!o o "o, "# ,u, %#:)o, "# a&u#)"o &o! #l t#a "#l p)o5#&to *u%#!#, #l%0#! al lí"#) 5 a lo, %!t#0)a!t#, "#l #*u%po.
La p)#0u!ta *u# "#:# )#,po!"#) #l &o!,#8o "# &al%"a" #,/ (*u%+ !#, "#:#! pa)t%&%pa) #! u! EMC %!t#)"#pa)ta#!tal La )#,pu#,ta ,# #!&u#!t)a #! 1u!&%'! "# la #"u&a&%'! la #Bp#)%#!&%a 5 la &)#at%7%"a" "# lo, &ola:o)a"o)#, "# u!a #p)#,a. I"#!t%$&a) la, )aí, "#l p)o:l#a #, ,'lo la p)%#)a #tapa "# ,u la:o). Lu#0 "#:#! #!&o!t)a) u!a ,olu&%'! #Bp#)%#!ta)la 5 pul%)la >a,ta !o)al%4a)la. Lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to ,o! u! &opl#to 1)a&a,o ,% lo, alto, 0#)#!t#, 5 lo, 0#)#!t#, 1u!&%o!al#, !o pa)t%&%pa! p#),o!al#!t# #! #llo,. I!"%,p#!,a:l# pa)a #l &a:%o "# &ultu)a >a&%a &al%"a" total "#$ !%) u!a #,t)at#0%a "# a))%:a >a&%a a:a 8o. S# &o%#!4a #! la &%a "# la o)0a!%4a&%'! &o! la 1o)a&%'! "# #,# #*u%po "# #8o)a%#!to llaa"o &o!,#8o "# &al%"a" 5 "#,pu+, ,# &o!t%!a &o! al0u!o, #*u%po, %!t#)"#pa)ta#!tal#, "# lo, &ual#, >a0a! pa)t# lo, 0#)#!t#, 1u!&%o!al#, 5 al0u!a, p#),o!a, *u# l#, )#po)t#! "%)#&ta#!t# pa)a t#)%!a) %!7olu&)a!"o a to"o, #! la #,t)u&tu)a &o! #*u%po, "# #8o)a%#!to %!t)a"#pa)ta#!tal#,. E,to ,# t)ata "# %lu,t)a) &o! la "%)#&&%'! *u# ,%0u# la #&>a #! la $0u)a . E9("po) +# m#or!m"#$o "$r!+#p!r!m#$!'#) Lo, EMC %!t#)"#pa)ta#!tal#, pu#"#! #,ta) apo5a"o, po) u!o o 7a)%o, EMC %!t)a"#pa)ta#!tal#, "# a&u#)"o &o! #l al&a! "#l p)o5#&to. D# #,ta a!#)a to"a la o)0a!%4a&%'! #,ta al%!#a"a >a&%a la &o!,#&u&%'! "#l #8o)a%#!to "# u! a,p#&to 7%tal &)ít%&o pa)a #l +B%to. Lo, EMC %!t)a"#pa)ta#!tal#, &oo ,u !o:)# lo %!"%&a t)a:a8a! &o! lo, &l%#!t#, %!t#)!o, 5 #Bt#)!o, pa)a #8o)a) lo, p)o"u&to, 5 lo, ,#)7%&%o, *u# #l "#pa)ta#!to l#, :)%!"a. t%l%4a! la %,a #to"olo0ía "# #8o)a%#!to &o!t%!uo "# lo, EMC %!t#)"#pa)ta#!tal#,. La "%1#)#!&%a )a"%&a ,%pl##!t# #! #l al&a! "#l p)o5#&to o "#l p)o:l#a po) ,olu&%o!a) 5 #! *u%+!#, ,o! ,u, %!t#0)a!t#,. Co!o) #!t)a"a, 5 ,al%"a, "#l p)o,o &l%#!t# %!t#)!o 5 #Bt#)!o #,ta:l#) lo, p)o7##"o)#, "#l %,o 5 #l 0)a"o "# ,at%,1a&&%'! *u# :)%!"a! lo, #"%"o)#, "# p)o,o 5 )#,ulta"o apl%&a"o, 5 u!a &opa)a&%'! &o! lo, #8o)#, p)o,o, ,%%la)#, #! ot)a, #p)#,a,. A*uí ,al#! a )#lu&%) la &al%"a" %!"%7%"ual lo *u# )#al%4a &a"a %!"%7%"uo #! la #p)#,a 5 #l t)a:a8o #! #*u%po #! #l %!t#)%o) "# &a"a "#pa)ta#!to. P#)%'"%&a#!t# u!a o "o, 7#, po) a?o ,# pu#"#! 1o)a) #*u%po, "# #,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o. So! ot)a o"al%"a" "# #*u%po, %!t)a"#pa)ta#!tal#, ,u o:8#t%7o #, "#t#)%!a) &ul#, ,o! la, %!,at%,1a&&%o!#, "# lo, &l%#!t#, %!t#)!o, &o! lo, ,#)7%&%o, o p)o"u&to, #!t)#0a"o, po) #l "#pa)ta#!to pa)a #,ta:l#) p)%o)%"a"#, #! #l #8o)a%#!to "# lo, p)o,o, %!t#)!o,.
CALIDAD INDIVIDAL EN EL TRAKAO DIARIO Ca"a p#),o!a #! ,u t)a:a8o "%a)%o "#:# apl%&a) lo, p)%!&%p%o, "# la &al%"a" total 5 #l o"#lo "# #8o)a%#!to pa)a al&a!4a) #8o)#, !%7#l#, "# "#,#p#?o 5 ,a t%,1a&&%'! "# ,u, &l%#!t#, a,í !o p#)t#!#4&a a !%!0! #*u%po "# #8o)a%#!to. U!%&a#!t# #l %!"%7%"uo pu#"# #,ta:l#) #l &op)o%,o &o!,%0o %,o pa)a "#,a))olla) ,u pot#!&%al. El o:8#t%7o #, &o!,t)u%) u!a )#la&%'! &o! #!1o*u# 0a!a)-0a!a) 1a7o)#&%+!"o,# la p#),o!a 5 la #p)#,a pa)a la *u# t)a:a8a. La &al%"a" "#:# ,#) pa)t# %!t)í!,#&a "#l t)a:a8o "# to"o #l "ía #, #l t)a:a8o. C!p0('o . EL TALENTO ;UMANO < LA CALIDAD TOTAL MENTALIDAD ;UMANA
R#al#!t# la 0#!t# !o #, u! )#&u),o. E, la 0#!t# la *u# 0#!#)a )#&u),o, &o! ,u %!t#l%0#!&%a 5
El p)o,o "# 0#)#!&%a "# la &al%"a" total #, u! p)o,o %!t#!,%7o #!t)# la 0#!t# *u# 1o)a la #p)#,a. S# )#*u%#)# t)a:a8a) &o! to"o, 5 &a"a u!o pa)a "#,a))olla) #,# pot#!&%al #!o)# *u# la, p#),o!a, po,##!. APODERAMIENTO Epo\#)#!t ,%0!%$&a %!7#,t%) a lo, &ola:o)a"o)#, "# po"#) 5 auto)%"a" pa)a toa) "#&%,%o!#, *u# a1#&ta! ,u t)a:a8o "%a)%o 5 la 0# )#!&%a #! lu0a) "# #8#)) po"#) 5 &o!t)ol ,o:)# lo, #pl#a"o, lo, apo5a 5 l#, :)%!"a lo, )#&u),o, pa)a #8o)a) ,u t)a:a8o. Ipl%&a *u# lo, &ola:o)a"o)#, ,# )#,po!,a:%l%! po) lo, p)o,o, 5 )#,ulta"o, "# ,u, t)a:a8o, al%!#a"o, &o! la, "%)#&t)%, "# la 0#)#!&%a.
• •
•
EB%,t#! t)#, #l##!to, #,#!&%al#, pa)a *u# #l apo"#)a%#!to 1u!&%o!#. !o #, #l alto 0)a"o "# utua &o!$a!4a *u# " #:# #B%,t%) #!t)# 0#)#!t#, 5 &ola:o)a"o)#,. D#,a))olla) la, &op#t#!&%a, !#,a)%a, pa)a a!#8a) #,# po"#) a"%&%o!al 5 ,u auto!oía 5a *u# la, p#),o!a, 0#!#)al#!t# !o #,t! p)#pa)a"a, pa)a #,t# &a:%o "# pa)a"%0a. Ma!#8o "# %!1o)a&%'!. La 0#)#!&%a "#:# oto)0a) to"o, lo, #"%o, !#,a)%o, pa)a *u# la 0#!t# &o!o4&a la %!1o)a&%'! *u# #lla po,## 5 la ut%l% #! #l #8o)a%#!to "# ,u t)a:a8o.
So! &a"a 7#4 , la, #p)#,a, *u# apo"#)a! a ,u, &ola:o)a"o)#, &oo %!"%7%"uo, )#,po!,a:l#, 5 p#!,a!t#, *u# &o!t)%:u5#! al #8o)a%#!to "#l !%7#l "# &al%"a" "# 7%"a "# la &ou!%"a" a t)a7+, "# ,u apo)t# #! ,u t)a:a8o "%a)%o al &)#&%%#!to "# la #p)#,a 5 "# #llo, %,o,. LA E=ALUACIÓN DEL DESEMPE>O
]. E"\a)", D#%.!0 &o!,%"#)a a #,to, ,%,t#a, &oo u!a "# la, ,%#t# pla0a, "# la a"%!%,t)a&%'! o&&%"#!tal &au,a "# la po:)# &al%"a" #! la, #p)#,a, *u# la p)a&t%&a!. (u+ ta! ala )#,ulta la #7alua&%'! "#l "#,#p#?o/ Y Co!!t)a&%'! #B&lu,%7a #! #l )#,ulta"o $!al. Y El ,í!")o# "# D%o,. La #7alua&%'! "#l "#,#p#?o la )#al%4a #l 8#1# "%)#&to pu#"# a*u#a) #! ,u o:8#t%7%"a" Y E1#&to, "#,t)u&t%7o, pa)a *u%#! #, #7alua"o. E! 7#4 "# &o!,t)u%) ,# "#,t)u5# la auto#,t%a "# la p#),o!a. Y S# #7ala #l &o)to pla4o. Y S# 1o#!ta #l %!"%7%"ual%,o. E,t# #!1o*u# !o p)ou#7# #l t)a:a8o #! #*u%po Y S# %!>%:# #l #8o)a%#!to "#l ,%,t#a 5 la toa "# )%#,0o,. El ,%,t#a t%#!# "o, op&%o!#,/ #l #pl#a"o &upl# &o! #l o:8#t%7o o !o. Y La, p#),o!a, ,o! la, !%&a, )#,po!,a:l#,. Y V%!&ula&%'! &o! #l ,%,t#a ,ala)%al. D# a&u#)"o &o! #l pu!ta8# o:t#!%"o ,# #,ta:l# #l au#!to ,ala)%al &u)7a !o)al "# Gau,, Y S# at#!ta &o!t)a la &al%"a". La #7alua&%'! %"# #l &upl%%#!to "# o:8#t%7o, ,%! %po)ta) la &al%"a". Y S# #7ala ,'lo u!a p#*u#?a pa)t# "#l "#,#p#?o "#l #pl#a"o. Y S# %!&)##!ta la 7a)%a:%l%"a" #! #l "#,#p#?o %!"%7%"ual. .NESTRA PROPESTA DE EVALACIÓN ! ,%,t#a 8u,to *u# l#, p#)%ta "#,a))olla) ,u pot#!&%al 5 #! #l &ual #l 0#)#!t# ,# &opo)t# &oo &o!,ulto) 5 #!t)#!a"o) "# ,u, &ola:o)a"o)#,. Nu#,t)a p)opu#,ta "# #7alua&%'! "# "#,#p#?o ,# 1u!"a#!ta #! la, ,%0u%#!t#, &a)a&t#)í,t%&a,/ Y El &l%#!t# "#$!# lo, o:8#t%7o,. E,t)at+0%&o, "# #8o)a%#!to "#:#)ía! #,ta) 1u!"a#!ta"o, #! la #,&u&>a "# la, ,#%, 7o, 5 la "#$!%&%'! "# #"%"o)#, *u# a:a)*u#! ta!to #l p)o,o &oo lo, )#,ulta"o,. Lu#0o #,to, o:8#t%7o, 7%tal#, ,# "#,"o:la! >a,ta al&a!4a) #l !%7#l %!"%7%"ual "# a!#)a *u# &a"a "#pa)ta#!to "o&u#!t# u5 :%#! la, !#,%"a"#, "# ,u, &l%#!t#, %!t#)!o, 5 #Bt#)!o, pa)a $8a) p)%o)%"a"#, #! #l #8o)a%#!to "# ,u, p)o,o, #!la4!"olo, &o! lo, o:8#t%7o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to "# la #p)#,a. Y S# &u:)#! )#,ulta"o, 5 p)o,o,. Lo, )#,ulta"o, "# la)0o pla4o pu#"#! ,#) #7alua"o, %"%#!"o a&t%7%"a"#, )#al%4a"a, #! &a"a #tapa "#l p)o,o. Y S# &)#a! #Bp#&tat%7a, ,o:)# lo, a,p#&to, )#l#7a!t#, "#l t)a:a8o. Ca"a p#),o!a "#:# %,%'! la 7%,%'! 5 la polít%&a "# &al%"a" 5 &ul #, #l apo)t# *u# &oo "#pa)ta#!to 5 &oo %!"%7%"uo ,# #,p#)a. Y S# #l%%!a #l #,&ala1'!. El ,%,t#a "#:# p#)%t%) *u# &ual*u%#) p#),o!a o:t#!0a u! "#,#p#?o #B%to,o.
Y El 0#)#!t# ,# &o!7%#)t# #! p)o1#,o). T%#!# la &apa&%"a" "# "a)l#, #l ,opo)t# !#,a)%o a ,u, alu!o, pa)a *u# "#,a))oll#! ,u &o!o&%%#!to Y S# 0#)#!&%a ,o:)# lo, ,%,t#a, 5 lo, p)o,o,. Y El &l%#!t# ,# &o!,t%tu5# #! #l #8o) #7alua"o). I!&lu%) la 7o4 "#l &l%#!t#. Y E, u! ,%,t#a %!1o)al p#)o p#)a!#!t#. Y S# #l%%!a! la, &o!#B%o!#, &o! #l au#!to ,ala)%al. EL SISTEMA DE RECONOCIMIENTOS
F)#"#)%&Z H#)4:#)0 "#o,t)' *u# #l "%!#)o !o #, u! ot%7a"o) "#l t)a:a8o. Fa&to)#, 7#)"a"#)a#!t# ot%7a!t#, #! #l t)a:a8o a*u#llo, *u# #,t%ula! la auto-ot%7a&%'! &ua!"o #,t! p)#,#!t#, #! #l ,%,t#a/ #l t).a:a8o #! ,í %,.o .#llo0)o "# +B%to #! #l t)a:a8o la )#,po!,a:%l%"a" po) #l t)a:a8o #l )#&o!o&%%#!to 5 #l a,!,o #! po,%&%'!. La 1alta "# )#&o!o&%%#!to #, #! o&a,%o!#, u!o "# lo, p)o:l#a, , &)ít%&o, *u# #!1)#!ta u!a #.p)#,a #! #l a!#8o "# ,u tal#!to >ua!o. E!t)# lo, :#!#$&%o, ta!0%:l#, "# u! ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to, ,# %!&lu5#! p)o0)aa, "# 7a&a&%o!#, a,%,t#!&%a +"%&a 5 o"o!tol'0%&a p)%a, "# &o,to "# 7%"a ,#0u)o, "# 7%a8# a5u"a, pa)a la a"*u%,%&%'! "# 7%7%#!"a 5 auto'7%l 5 pa)a la #"u&a&%'! "# lo, >%8o, 5 al0u!o, ot)o, :#!#$&%o, ta!0%:l#, &oo #l ,u#l"o %,o. K#!#$&%o, %!ta!0%:l#, ,# &u#!ta! #l t%#po l%:)# lo, >o)a)%o, #B%:l#, "# t)a:a8o la, 4o!a, "# pa)*u#o #l :a?o p)%7a"o lo, 0a,to, "# 7%a8# la #:)#,ía a &lu:#, #l u,o "# ta)8#ta, "# &)+"%to &o)po)a t%7a, o "# &a))o, 5 #*u%po, "# la #p)#,a. El t#)) #l##!to po) &o!,%"#)a) #! la #,t)u&tu)a&%'! "# u! ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to #, ,u #!1o*u# >a&%a #l %!"%7%"uo o >a&%a #l 0)upo &o! la, ,%0u%#!t#, &a)a&t#)í,t%&a,/ Y Su#l"o, #*u%tat%7o,. Y Ko!%$&a&%@! a!ual "# &al%"a". Y ,o #Bt#!,%7o "# )#&o!o&%%#!to, !o o!#ta)%o,. A lo, *u# apl%&a! p)%!&%p%o, "# &al%"a" total. Y P)oo&%'! "# la a)o!ía. t)a:a8o #! #*u%po #l t)a:a8o a)'!%&o. Y A,!,o, po) la apl%&a&%'! "# la &al%"a" total . Y C#l#:)a&%'! "# la &al%"a". Y Co!,ulta a lo, #pl#a"o,. E! &o!,#&u#!&%a #l ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to, t%#!# )#la&%'! "%)#&ta &o! #l +B%to o #l 1)a&a,o #! la apl%&a&%'! "# la $lo,o1ía "# &al%"a" total #! &ual*u%#) #p)#,a. EL PAPEL DE LA GERENCIA DE RELACIONES ;UMANAS
La $lo,o1ía "# &al%"a" total o"%$&a ,u,ta!&%al#!t# #l pap#l *u# ,u#l# "#,#p#?a) la ,up#)7%,%'! "#l p#),o!al. D#,a))ollo >ua!o "# ,u, &ola:o)a"o)#, &oo #*u%po "# t)a:a8o #!1o&a"o a la ,at%,1a&&%'! "# ,u, &l%#!t#, %!t#)!o, 5 #Bt#)!o,. A,í a5u"a! a &)#a) o)0a!%4a&%o!#, &o! "%#!,%'! >ua!a #! &upl%%#!to "#l pla! #,t)at+0%&o "# la &al%"a" total. E! &o!,#&u#!&%a #l 0#)#!t# "# )#la&%o!#, >ua!a, 5 ,u, &ola:o)a"o)#, %!#"%ato, "#:#)! &o!o) a 1o!"o la $lo,o1ía "# &al%"a" total pa)a po"#) &oa"5u7a) a *u# to"a, 5 &a"a u!a "# ,u, u!%"a"#, o)0a!%4a&%o!al#, la apl%*u#!. La &o!t)%:u&%'! p)%!&%pal &o!,%,t%) #! a,%,t%) a la alta 0#)#!&%a pa)a #,ta:l#) la &ultu)a o)0a!%4a&%o!al *u# ,# "#,#a 5 ,#)7%) &oo a,#,o) %!t#)!o a to"a la o)0a!%4a&%'! #! #l p)o,o "# t)a!,1o)a&%'! >a&%a la !u#7a &ultu)a "# &al%"a" total p)o7#5#!"o #l &o!o&%%#!to 5 la #Bp#)%#!&%a #! la, "%,&%pl%!a, "# tal#!to >ua!o.
C!p0('o
EDUCACIÓN
D#,#p#?a u! pap#l %po)ta!tí,%o pa)a &o!,t)u%) u!a &ultu)a "# &al%"a" #! to"a la o)0a!%4a&%'!. S% ,# %!7#,t%0a! la, &au,a, po) la, &ual#, >a! 1)a&a,a"o &%#)to, p)o,o, "# &al%"a" total ,# #!&u#!t)a *u# la p)%!&%pal >a ,%"o la )#t%!&%a "# la 0#)#!&%a #! la a,%0!a&%'! "# )#&u),o, pa)a :)%!"a) a5o) 5 #8o) #"u&a&%'! a ,u, #pl#a"o,. A,p#&to, *u# pu#"#! a5u"a) #! #l "%,#?o "# ,u p)o,o #"u&at%7o #! &al%"a" total 5 )#1#)%)!o, a la #Bp#)%#!&%a "# al0u!a, #p)#,a,/ EDUCACIÓN& CAPACITACIÓN < ENTRENAMIENTO
No #, lo %,o #"u&a) *u# &apa&%ta) o #!t)#!a). E"u&a&%'! #! &al%"a" total ,%0!%$&a #!,#?a) la $lo,o1ía o,t)a) ,u $!al%"a" #Bpo!#) lo, 7alo)#, #! *u# ,# 1u!"a#!ta %!"%&a) *u+ ,# p)#t#!"# &o! #lla &'o ,# &o!7%#)t# #! )#al%"a" #! la o)0a!%4a&%'! &ul #, #l pap#l *u# "#,#p#?a &a"a u!o #! #l p)o,o "# &a:%o %!,t)u%) a)&a "# la )a4'! "#l &a:%o la >%,to)%a "# ,u #7olu&%'! la, o)%#!ta&%o!#, ,#0u%"a, al#&&%o!a) ,o:)# &ul#, ,o! la, 7#!ta8a, *u# )#po)ta la &al%"a" total ta!to a la p#),o!a &oo a la #p)#,a #! $! #!,#?a) &ua!to ,# &o!o4&a ,o:)# #,t# pa)a"%0a "%1#)#!t# "# 0#)#!&%a) u!a o)0a!%4a&%'!. Capa&%ta&%'! t%#!# *u# 7#) &o! #l ap)#!"%4a8# "# la #to"olo0ía 5 la, t+&!%&a, pa)a apl%&a) lo, p)%!&%p%o, "# &al%"a" total #! #l t)a:a8o "%a)%o "# to"o, lo, #pl#a"o, &o! )#la&%'! al &l%#!t# 5 &o! lo, p)o7##"o)#, ,#a! +,to, #Bt#)!o, o %!t#)!o,. E!t)#!a%#!to &o!,%,t# #! :)%!"a) %!,t)u&&%'! pa)a "#,a))olla) >a:%l%"a"#, *u# p#)%ta! "#,#p#?a) #8o) #l t)a:a8o. S# t)ata #!to!, "# #,ta:l#) u! p)o,o *u# &u:)a #,to, t)#, #l##!to,. (CÓMO LLEVARLO A CAKO H#o, ,u0#)%"o *u# #l &o!,#8o "# &al%"a" ,#a #l p)%#)o #! #"u&a),# #! la $lo,o1ía "# &al%"a" total. La #8o) a!#)a "# >a) pa)t%&%pa) a to"o #l p#),o!al #, #!,#?a)l# la, !o&%o!#, #l##!tal#,/ *u+ ,%0!%1 %&a &al%"a" &'o ,# #!t%#!"# la &al%"a" total #! la #p)#,a 5 &ul #, la polít%&a "# &al%"a" &o! #l $! "# &o!&%#!t%4a) a la 0#!t# a)&a "# la $lo,o1ía 5 lo, :#!#$&%o, *u# t)a# a la #p)#,a 5 al #pl#a"o. El p)o,o "# #"u&a&%'! #! &al%"a" total t%#!# 7a)%a, &a)a&t#)í,t%&a, *u# "#:#! &u%"a),# pa)a o:t#!#) a5o) %pa&to 5 #$&a&%a/ Y D%,#?o p)op%o. Y I!t#0)a&%'!. Y Co:#)tu)a total. Y EB%0#!&%a "# &u))1&ulu. Y Co:%!a&%@! "# )#&u),o,. Y D%1#)#!&%a&%@!. IN%ERSIÓN EN CAPITAL ;UMANO
E, !#,a)%o %!7#)t%) #! #"u&a&%'! pa)a &al%"a" total. ALGNAS EPERIENCIAS
E! la, 0)a!"#, &o)po)a&%o!#, 8apo!#,a, u! #8#&ut%7o )#&%:# #! p)o#"%o t)#%!ta "ía, al a?o "# #"u&a&%'! #! #,to, t#a,. La %,%'! "#l I!,t%tuto pa)a la Cal%"a" "# o>!,o! o>!,o! #, Q#"u&a) 5 a,%,t%) a la, u!%"a"#, op#)a&%o!al#, 5 a la 0#)#!&%a &o)po)at%7a a %pla!ta) #l p)o,o "# &al%"a" total #! &a"a u!a "# la, &opa?ía, al)#"#"o) "#l u!"oQ. El #!t)#!a%#!to #,t #,t)u&tu)a"o #! la, ,%0u%#!t#, )#a,/ Y G#)#!&%a..QG#)#!&%a ,up# )%o) "# #8o)a%#!to "# &al%"a" Y E!t)#!a%#!to pa)a #!t)#!a"o)#, Y Co!t)ol #,ta"í,t%&o "# p)o,o,. Y G#)#!&%a "# p)o7##"o)#,. Y G#)#!&%a "# p)o,o,. Q0#)#!&%a "# &al%"a" "#l p)o,o "# !#0o&%o,Q &o! la &oop#)a&%'! %!t#)1u!&%o!al o %!t#)"#pa)ta#!tal. C!p0('o @. METODOLOGÍA PARA MEORAR LA CALIDAD
LOS CICLOS DE CONTROL < MEORAMIENTO
To"o #l p)o,o "# #8o)a%#!to ,# %!%&%a &o! u! &o!t)ol o a!t#!%%#!to "#l ,tatu *uo. E! #,ta #tapa ,# p)o&u)a #,ta:%l%4a) #l p)o,o "# a!#)a *u# ,# #l%%!#! to"a, la, &au,a, #,p#&%al#, "# 7a)%a&%'! "# )#,ulta"o, 5 ,# &o!t)ol#! la, &au,a, &ou!#,. R#&o)"#o, *u# la, &au,a, &ou!#, "# 7a)%a&%'! ,o! #!t)a"a, "#l p)o,o 5 &o!"%&%o!#, "#l %,o *u# p#)a!#!t##!t# 5 po) %0ual o&a,%o!a! la 7a)%a:%l%"a" "# lo, )#,ulta"o, "#l p)o,o. El &%&lo."# &o!t)ol a:a)&a la, ,%0u%#!t#, #tapa,/ l. No)al%4a) #l p)o,o &o! lo, , )#&%#!t#, &o!o&%%#!to, &o! *u# ,# &u#!t#. 2. E8#&uta) #l p)o,o "# a&u#)"o &o! la, !o)a, #,ta:l#&%"a,. 6. Cop)o:a) ,% la 7a)%a:%l%"a" "#l p)o,o ,# "#:# a &au,a, &ou!#, #, "#&%) ,% #l p)o,o #, #,ta:l#. 9. A&tua) pa)a >a) &upl%) la, !o)a,.
Apl%&a) #l &%&lo NECA #, ,'lo #l p)%#) pa,o #! la #!tal%"a" "# #8o)a %#!to &o!t%!uo po)*u# #l o:8#t%7o #, al&a!4a) u! #8o) !%7#l "# a&tua&%'! u! #8o) #,t!"a). S# t)ata "# po!#) #! p)&t%&a lo *u# "#!o%!o u!a #,p%)al "# #8o)a%#!to "# p#!,a) a to"o o#!to #! #8o)a) la ,%tua&%'! p)#,#!t#. Lo0)a"a la #,ta:%l%4a&%'! "# la, &o!"%&%o!#, "#l p)o,o ,# %!%&%a #l &%&lo "# #8o)a%#!to PECA pa)a #8o)a) #l !%7#l "# a&tua&%'! *u# t%#!# la, ,%0u%#!t#, #tapa,/ 3. Pla!#a) #l &a:%o o p)u#:a #,to %pl%&a "#$!%) *u%+! *u+ &u!"o "'!"# &u!to po) *u+ 5 &'o. 2. E8#&uta) #l &a:%o o p)u#:a "# a&u#)"o &o! #l pla!. 6. Cop)o:a) lo, )#,ulta"o, "# la a&&%'! o:,#)7a!"o lo, #1#&to, "#l &a:%o 5 la, &au,a, )aí4. 9. A&tua) pa)a o"%$&a) lo >#&>o 5 #8o)a)lo )##B%o!a!"o ,o:)# la, #8o)a, o:t#!%"a, )#7%,a!"o #l p)o,o p)#"%&%#!"o ,u, )#,ulta"o, 5 #,ta!"a)%4a!"o la, !u#7a, &o!"%&%o!#,. FIGRA39. LA ESPIRAL DEL MEORAMIENTO
Cua!"o ,# apl%&a! &o!,ta!t##!t# lo, "o, &%&lo, ,# "#,&u:)#! a&t%7%"a"#, *u# !o a"%&%o!a! 7alo) al p)o,o 5 *u# )#p)#,#!ta! u!a p+)"%"a "# t%#po pa)a la 0#!t# 5 u! alto &o,to pa)a la #p)#,a. E,a, a&t%7%"a"#, #!#%0a, "# la &al%"a" pu#"#! ,#) #l%%!a"a, u&>a, 7#, #"%a!t# a&&%o!#, %!"%7%"ual#, ot)a, #"%a!t# la pu#,ta #! a)&>a "# u! #*u%po "# #8o)a%#!to "# #,t# p)o,o toa! ,u !o:)# 5a ,#a %!t#)"#pa)ta#!tal o %!t)a"#pa)ta#!tal ,#0! #l &a,o.
LA ESCCHA DEL CLIENTE INTERNO Ca"a "#pa)ta#!to o u!%"a" o)0a!%4a&%o!al 1o)a pa)t# "# la &a"#!a "# la &al%"a" #, p)o7##"o) 5 &l%#!t# "# ot)o, "#pa)ta#!to,. E8#&uta) ,%,t#t%&a#!t# #l p)o,o "# #,&u&>a %!t#)!a "# lo, &l%#!t#, "# &a"a "#pa)ta#!to &o! #l o:8#to "# #,ta:l#) la, )#a, pot#!&%al#, "# #8o)a%#!to #! *u# "#:# &o!!t)a),# to"o #l "#pa)ta#!to # %"#!t%$&a) opo)tu!%"a"#, "# #8o)a%#!to #"%a!t# #l t)a:a8o #! #*u%po %!t#)"#pa)ta#!tal &o! la p#),p#&t%7a "# &a"a "#pa)ta#!to. S# p)#t#!"# *u# to"o, lo, #pl#a"o, "# u! "#pa)ta#!to pa)t%&%p#! #! la 1o)ula&%'! "# ,u %,%'! &oo u!%"a" o)0a!%4a&%o!al &o!!t)!"o,# #! la )a4'! 7%tal "# la #B%,t#!&%a "#l "#pa)ta#!to. El ,%0u%#!t# pa,o #! #l p)o,o "# #,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o &o!,%,t# #! #la:o)a) u!a l%,ta &opl#ta "# to"o, lo, :%#!#, o ,#)7%&%o, *u# #l "#pa)ta#!to p)o"u. S%0u# u!a "#,&)%p&%'! &o!&%,a "# a*u#llo, ,#)7%&%o, 7%tal#, 5 la %"#!t%$&a&%'! "# lo, &l%#!t#, 5 p)o7##"o)#, %!t#)!o,. I!7#,t%0a) &ul#, ,o! lo, %!"%&a"o)#, o #"%"o)#, "# &al%"a" *u# u,a #l &l%#!t# %!t#)!o #, u! pa,o 1u!"a#!tal #! #,t# p)o,o. Po) ot)o la"o &oo )#,ulta"o "#l p)o,o "# #,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o ,# pu#"#! %"#!t%$&a) P)o5#&to, 77%tal#, "# #8o)a%#!to 5 p)o:l#a, 7%tal#, &u5a ,olu&%'! %!7olu&)a a 7a)%o, "#pa) ta#!to, "# la #p)#,a !o #B&lu,%7a#!t# al "#pa)ta#!to *u# lo, "#t#&ta. N MODELO PARA EL MEORAMIENTO DE LA CALIDAD Nu#,t)o o"#lo &o!,%,t# #! "%#4 pa,o, ,#&u#!&%al#, apl%&a"o, &o! lo, &%&lo, "# &o!t)ol 5 #8o)a%#!to #,tu"%a"o, a!t#)%o)#!t#. Lo, p)%#)o, ,#%, pa,o, &o!,t%tu5#! #l "%a0!',t%&o "#l p)o:l#a "# &al%"a" "#,"# *u# ,# %"#!t%$&a >a,ta *u# ,# "#,&u:)#! ,u, )aí,. Lo, lt%o, &uat)o pa,o, #,t! o)%#!ta"o, a o:t#!#) u!a ,olu&%'! !o)al%4a"a >a,ta a,%0!a) la )#,po!,a:%l%"a" po) #l &o!t)ol "#l #8o)a%#!to &o!,#0u%"o al "#pa)ta#!to p#)t%!#!t#.
Y Pa,o 3. I"#!t%$&a&%'! "#l p)o:l#a &)'!%&o "# &al%"a". #,&u&>a) la, ,#%, 7o, "a &oo )#,ulta"o #l pla!t#a%#!to "# tal#, opo)tu!%"a"#,.
FIGURA1. MODELO DE MEORAMIENTO CONTINO Y Pa,o 2. Co!1o)a&%'! "#l #*u%po "# #8o)a%#!to. I!t)a o %!t#)"#pa)ta#!tal &o! la %,%'! "# #!&o!t)a) u!a ,olu&%'! !o)al%4a"a. Y Pa,o 6. Rat%$&a&%'! "# la 0)a7#"a". &o! >#&>o, # %!1o)a&%'! &%#)ta *u# #l p)o:l#a #, 0)a7# &)'!%&o 5 *u# a#)%ta "#"%&a)l# #l #,1u#)4o 5 lo, )#&u),o, !#,a)%o, pa)a lo0)a) #l #8o)a%#!to. Y Pa,o 9. E,&u&>a "#l &l%#!t#. apl%&a) #l p)%!&%p%o "# Pa)#to po) pa)t%"a "o:l# %!7#,t%0a!"o &o! lo, &l%#!t#, , %po)ta!t#, a*u#l2J^ "# &a)a&t#)í,t%&a, #,#!&%al#, *u# )#p)#,#!ta! #lJ^ "#l pot#!&%al pa)a "#l#%ta)lo,. A"#, >a5 *u# %!"a0a) la op%!%'! "#l &l%#!t# a)&a "# *u%+! l# p)o&u)a u!a a5o) ,at%,1a&&%'! %!7#,t%0a!"o *u+ >a "%,t%!to 5 &'o lo >a. Y Pa,o <.D#$!%&%'! "#l p)o,o. #!t)a"a, #tapa, "# "#,a))ollo 5 ,al%"a, a,í &oo lo, p)o7##"o)#, 5 &l%#!t#, &o))#,po!"%#!t#,. S# t)ata "# a!al%4a) ,% #B%,t# &o!&o)"a!&%a #!t)# lo *u# #l &l%#!t# !#,%ta "#,#a 5 #,p#)a 5 lo *u# #!t)#0a #l p)o,o pa)a &o!o) la, "%,&)#pa!&%a, 5 :)#&>a, #B%,t#!t#, 5 ,u o)"#! "# a0!%tu". E,ta:l#) la, a&t%7%"a"#, *u# a0)#0a! 7alo) 5 &ul#, !o. Y Pa,o @. I"#!t%$&a&%'! "# la, )aí, "#l p)o:l#a. Y Pa,o . E,t)at#0%a "# ap)#!" %4a8#. Co! #,t# pa,o ,# %!%&%a la :,*u#"a "# la ,olu&%'! al p)o:l#a #"%a!t# #l "%,#?o 5 la apl%&a&%'! "# u!a #,t)at#0%a *u# p#)%ta a&tua) ,o:)# la, &au,a, #,p#&%al#, 5 &ou!#, "# 7a)%a&%'! 5 "#,a))olla) u! p)o0)aa pa)a 7al%"a) la, )#la&%o!#, &au,a-#1#&to ap)#! "%#!"o "# la, %!t#))#la&%o!#, #! #l p)o,o Y Pa,o . No)al%4a&%@! "# a&&%o!#, &o))#&t%7a,. Y Pa,o . R#&o!o&%%#!to. )#&o!o&%%#!to ,%!)o a la, p#),o!a, 5 lo, #*u%po, *u# >a5a! %pul,a"o la &al%"a" total. Y Pa,o 3J. Co!t)ol. El o" #lo p)opu#,to &o!,%,t# #! *u# #l &o!,#8o "# &al%"a" a,%0!# la )#,po!,a:%l%"a" po) a!t#!#) #l !u#7o 5 #8o) !%7#l "# &al%"a" al "#pa)ta#!to p#)t%!#!t#. CATORCE TÉCNICAS PARA EL MEORAMIENTO
So! u5 &o!o&%"a, la, Q,%#t# >#))a%#!ta,Q :,%&a, pa)a #l #8o)a%#!to "# la &al%"a" *u# 1u#)o! popula)%4a"a, po) lo, &í)&ulo, "# &al%"a"/ Y D%a0)aa "# Pa)#to.
Y Y Y Y Y
D%a0)aa "# u8o. H%,to0)aa. D%a0)aa.&au,a-#1#&to. G)$&o "# &o!t)ol. D%a0)aa "# "%,p#),%'!. Ot)a, t+&!%&a, u5 ut%l%4a"a, ta:%+! ,o! la llu7%a o to)#!ta "# %"#a, #l 0)upo !o%!al #l 0)$&o "# t#!"#!&%a, o "#,a))ollo #l a!l%,%, "# &apo, "# 1u#)4a #l 0)$&o &%)&ula) #l "%a0)aa "# :a))a, la #,t)at%$&a&%'! #l "%a0)aa Q&'o-&'oQ 5 #l "%a0)aa Qpo) *u+-po) *u+Q. E! lo, a?o, o&>#!ta ,u)0%#)o! ot)a, ,%#t# >#))a%#!ta, &o!o&%"a, &oo Qla, ,%#t# t+&!%&a, "# pla!#a&%'! 5 0#)#!&%aQ/ Y D%a0)aa "# a$!%"a". Y D%a0)aa "# %!t#))#la&%o!#,. Y D%a0)aa "# ):ol. Y D%a0)aa at)%4. Y Mat)%, "# p)%o)%"a". Y G)$&o "#l p)o,o "# toa "# "#&%,%o!#,. Y D%a0)aa "# la )#" "# a&t%7%"a". El po"#) "# #,ta, &ato) t+&!%&a, )a"%&a #! *u# &o!,t%tu5#! u! ,%,t#a %!t#0)al. El u,o "# u!a o 7a)%a, "# #lla, a%,la"a#!t# !o )#,ulta #$&a4 pa)a o:t#!#) #8o)a%#!to, t)a,!"#!tal#,. Ca"a u!a "# #lla, t%#!# u!a 1u!&%'! *u# &upl%) #! &a"a pa,o "#l o"#lo "# #8o)a%#!to p)opu#,to. C!p0('o B. LA CALIDAD DEL SER=ICIO
E! 3<@ #! lo, E,ta"o, !%"o, po) p)%#)a 7#4 #! ,u >%,to)%a >u:o , #pl#a"o, "# ,#)7%&%o, *u# #pl#a"o, %!"u,t)%al#,. E! Colo:%a ,#0! #l !,o #&o!'%&o !a&%o!al 5 ult%,#&to)%al "# 33 ,ola#!t# #l .9<^ "# lo, 6_62.26 #,ta:l#&%%#!to, #,t )#0%,t)a"o &oo %!"u,t)%a #l )#,to p#)t#!# a ,#)7%&%o, 5 &o#)&%o. Ta:%+! #, !ota:l# #l %!&)##!to "# la &o!&%#!t%4a&%'! #! la, o)0a!%4a&%o!#, %!"u,t)%al#, #!1o&a"a, a la p)o"u&&%'! "# :%#!#, a)&a "# la !#,%"a" "# p)#,ta) :u#! ,#)7%&%o al &l%#!t#. La &op#t#!&%a #, 0lo:al 5a !o #, ,u$&%#!t# po,##) #l #8o) :%#! a!u1a&tu)a"o o #l p)#&%o , llaat%7o #, %p)#,&%!"%:l# :)%!"a) #l #8o) ,#)7%&%o. P)o"u&to pa)a )#1#)%)!o, %!"%,t%!ta#!t# a :%#!#, o ,#)7%&%o,. S#)7%&%o "# ,opo)t# 5 a5u"a *u# la, #p)#,a, :)%!"a! al &l%#!t# #! #,p#&%al "#,pu+, "# la 7#!ta "#l p)o"u&to &oo #l ,#)7%&%o "# 0a)a!tía o la a,%,t#!&%a t+&!%&a. El ot)o #, #l &opo)ta%#!to "# la p#),o!a *u# p)o7## #l ,#)7%&%o &o!o&%"o &oo Qa&t%tu" "# ,#)7%&%oQ *u# %!&lu5# #l##!to, &oo la 0#!t%l#4a la pa&%#!&%a la >%0%#!#. El &l%#!t# po) lo 0#!#)al p%#!,a #! ,#)7%&%o &oo #! u!a &o:%!a&%'! "# lo, "o, ,%0!%$&a"o, a!t#)%o)#,. ALGNAS DEFINICIONES OPERACIONALES Pro+(co: Pa*u#t# o &o!8u!to "# :#!#$&%o, *u# t%#!#! u! 7alo) #! la #!t# "#l &l%#!t#. S% >a:lao, "# u! p)o"u&to !o, )#1#)%o, a ,u, &opo!#!t#, ta!to ta!0%:l#, &oo %!ta!0%:l#,. S#r%"c"o: A lo, &l%#!t#, #Bt#)!o, u&>a %po)ta!&%a pa)a #llo, *u+ l# #!t)#0a! 5 &'o ,# lo #!t)#0a!. E,t# *u+ 5 #,t# &'o ,o! p)o"u&to, &u5o &opo!#!t# "# ,#)7%&%o ,# u#,t)a &oo %!1o)a&%'! #! "%1#)#!t#, o"al%"a"#,.
La &la7# "#l &opo!#!t# "# ,#)7%&%o "# u! p)o"u&to #, la %!1o)a&%'! 5 lo, &o!o&%%#!to, *u# u5#! %!t#)!a#!t# #!t)# to"a, la, u!%"a"#, o)0a!%4a&%o!al#, "# u!a #p)#,a 5 #Bt#)!a#!t# #!t)# +,ta 5 ,u #!to)!o. !a po,%:l# "#$!%&%'! op#)a&%o!al "# ,#)7%&%o #,/ #l )#,ulta"o ta!0%:l# "# u!a a&t%7%"a" "# t)a:a8o. D# #,ta a!#)a ,# #Bpl%&a #l ,#)7%&%o &oo la u!%'! #!t)# u! p)o,o 5 #l &l%#!t# ,#a +,t# %!t#)!o o #Bt#)!o. El )#to &o!,%,t# #! t)a!,1o)a) #l &o!pto "# ,#)7%&%o "#$!%+!"olo &oo u! p)o"u&to ta!0%:l# *u# pu#"# #"%),#. E! )#,u#! ,# pu#"# >a:la) %!"%,t%!ta#!t# "# p)o"u&to o ,#)7%&%o 5a *u# to"o p)o"u&to #, u! ,#)7%&%o 5 to"o ,#)7%&%o #, u! p)o"u&to. Cal%"a" "#l ,#)7%&%o p)o"u&to La &al%"a" "#l p)o"u&to #!t#!"%"o #! ,u ,#!t%"o "# ,ua "# ta!0%:l#, # %!ta!0%:l#, #, p#)&%:%"a po) #l &l%#!t# "# a&u#)"o &o! ,u, !#,%"a"#, "#,#o, 5 #Bp#&tat%7a,. E! u! #,tu"%o )#al%4a"o pa)a %!7#,t%0a) la &al%"a" "#l ,#)7%&%o "#l t)a!,po)t# a+)#o &o#)&%al #! lo, E,ta"o, !%"o, ,# ,ol%&%t' &la,%$&a) #! o)"#! "# %po)ta!&%a lo, at)%:uto, *u# #! ,u op%!%'! #)a! "#t#)%!a!t#, pa)a "#$!%) la &al%"a" "#l ,#)7%&%o E,ta %!7#,t%0a&%'! !o, u#,t)a la "%1#)#!&%a #! la, p#)p&%o!#, ,o:)# *u+ #, %po)ta!t# #! la &al%"a" "#l ,#)7%&%o ,#0! #l %!t#)+, "# la p#),o!a. Pa)a #l 0)upo "# 0#)#!t#, "# a#)olí!#a la p)%o)%"a" #, o:t#!#) ut%l%"a"#, #! la op#)a&%'! pa)a lo, a0#!t#, )#0ula"o)#, "#l 0o:%#)!o #l at)%:uto !#)o u!o #, la ,#0u)%"a" pa)a lo, pa,a8#)o, #, , )#l#7a!t# la )#,pu#,ta *u# o1)#4&a la a#)olí!#a al #*u%pa8# p#)"%"o. CUADRO '. CALIDAD EN EL SERVICIO DE TRANSPORTE AÉREO
C!'"+!+ +#' ,#)7%&%o pro+(co La &al%"a" "#l p)o"u&to #!t#!"%"o #! ,u ,#!t%"o "# ,ua "# ta!0%:l#, # %!ta!0%:l#, #, p#)&%:%"a po) #l &l%#!t# "# a&u#)"o &o! ,u, !#,%"a"#, "#,#o, 5 #Bp#&tat%7a,. u%#! "#$!# la &al%"a" #, #l &l%#!t# &o! :a,# #! la ,at%,1a&&%'! "# a*u#lla, !#,%"a"#, *u# "#,#a &opa) "# ,u, "#,#o, 5 "# ,u, #Bp#&tat%7a, #! )#la&%'! &o! #l p)o"u&to. Lo *u# +l #,p#)a "#l p)o"u&to lo *u# +l &o!,%"#)a *u# "#:# ,#) 5 &'o "#,#a )#&%:%)lo &o!,t%tu5#! ,u, #Bp#&tat%7a,. La p#)p&%'! "#l &l%#!t# ,o:)# la &al%"a" "#l ,#)7%&%o )#,ulta "# la &opa )a&%'! *u# >a0a #!t)# lo *u# )#&%:# )#al#!t# 5 ,u, #Bp#&tat%7a, t%#!# *u# 7#) &o! lo *u# #l &l%#!t# &)## *u# #,t )#&%:%#!"o. E! &o!,#&u#!&%a ,% la p#)p&%'! "#l &l%#!t# #, %!1#)%o) a ,u, #Bp#&tat%7a, &o! ,#0u)%"a" ,u 0)a"o "# ,at%,1a&&%'! ,#) :a8o. Po) #l &o!t)a)%o ,% ,u p#)p&%'! #, ,up#)%o) a ,u, #Bp#&tat%7a, #! to!, t#!") u! 0)a"o alto "# ,at%,1a&&%'!. La p#)p&%'! "#l &l%#!t# ,o:)# la &al%"a" "#l ,#)7%&%o ,# 1u!"a#!ta #! "%1#)#!t#, at)%:uto, *u# +l &o!,%"#)a "# p)%o)%ta)%a #B%0#!&%a &ua!"o a"*u%#)# u! ,#)7%&%o. A lo, o8o, "#l &l%#!t# #B%,t# u!a 1alla #! #l ,#)7%&%o &ua!"o p#)&%:# *u# lo *u# #,ta )#&%:%#!"o !o &upl# &o! ,u, #Bp#&tat%7a,. Po) ta!to u!a # p)#,a "# ,#)7%&%o, 7al# "#&%) u!a %!"u,t)%a &u5o &opo!#!t# p)%!&%pal #, ,#) 7%&%o, pu#"# a!al%4a) la &al%"a" "# ,u p)o"u&to %!7#,t%0a!"o 5 #,tu"%a!"o lo *u# #l &l%#!t# #,p#)a 5 lo *u# p#)&%:# &oo 1alla, #! #l ,#)7%&%o. E! u! #,tu"%o )#al%4a"o pa)a %!7#,t%0a) la &al%"a" "#l ,#)7%&%o "#l t)a!,po) t# a+)#o &o#)&%al #! lo, E,ta"o, !%"o, ,# ,ol%&%t' a pa,a8#)o, 0#)#!t#, "# la, a#)olí!#a, 5 a0#!t#, "#l 0o:%#)!o *u# &la,%$&a)a! #! o)"#! "# %po)ta!&%a lo, at)%:uto, *u# #! ,u op%!%'! #)a! "#t#)%!a!t#, pa)a "#$!%) la &al%"a" "#l ,#) 7%&%o. El &ua")o 3 u#,t)a lo, "%#4 at)%:uto, , %po)ta!t#, "# a&u#)"o &o! la, )#,pu#,ta, "# &a"a 0)upo. E,ta %!7#,t%0a&%'! !o, u#,t)a la "%1#)#!&%a #! la, p#)p&%o!#, ,o:)# *u+ #, %po)ta!t# #! la &al%"a" "#l ,#)7%&%o ,#0! #l %!t#)+, "# la p#),o!a. Pa)a #l 0)upo "# 0#)#!t#, "# a#)olí!#a la p)%o)%"a" #, o:t#!#) ut%l%"a"#, #! la op#)a &%'! pa)a lo, a0#!t#, )#0ula"o)#, "#l 0o:%#)!o #l at)%:uto !#)o u!o #, la ,#0u)%"a" pa)a lo, pa,a8#)o, #, , )#l#7a!t# la )#,pu#,ta *u# o1)#4&a la a# )olí!#a al #*u%pa8# p#)"%"o.
Ta:%+! ,# p%"%' a lo, pa,a8#)o, *u# "#,&)%:%#)a! ,u, p#o)#, #Bp#)%#!&%a, #! lo, 7u#lo, pa)a #!1o&a) la, #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# #"%a!t# #l a!l%,%, "# la, 1alla, *u# p#)&%:# #! #l ,#)7%&%o. El &ua")o 2 u#,t)a lo, )#,ulta"o,. CADRJ2. PEORES EPERIENCIAS AL VIAAR FALLAS DEL SERVICIO PORCENTAE DE INCIDENTES TIPO DE PROKLEMA REPORTADOS Falta "# %!1o)a&%'! 93 R#t)a,o, 62 Falla, #! #l &u%"a"o "# pa,a8#)o, 2J D#,p)#&%o po) #l &o!1o)t "# lo, 39 E*u%pa8# p#)"%"o 39 Falta "# &o)t#,ía 32 I!&o!7#!%#!t#, &o! la )#,#)7a&%'! o la 33 a&oo"a&%'!
Alto, p)#&%o, Co%"a ala
< 6 YEl total #B"# #l lOO^ pu#, &%#)to, %!&%"#!t#, %!&lu5#! 7a)%o, p)o:l#a,. Co! #,t# #8#plo !ot%$&ao, u!a 7#4 , la %po)ta!&%a "#l &opo!#!t# %!1o)a&%'! &oo at)%:uto #,#!&%al #! la &al%"a" "#l ,#)7%&%o/ Lo, 0#)#!t#, "# la, a#)olí!#a, &)##! *u# la 1alta "# %!1o)a&%'! #, !#,a)%a pa)a #7%ta) *u# lo, pa,a8#)o, &a!l#! #l t%*u#t# 5 :u,*u#! u! a,%#!to #! ot)a a#)olí!#a. S% lo, 0#)#!t#, "# la, a#)olí!#a, *u%#)#! t#!#) +B%to o:t#!%#!"o la p)#1#)#! &%a "# lo, pa,a8#)o, "#:#! p)#o&upa),# !o ,'lo po) #8o)a) lo, !%7#l#, "# ,# 0u)%"a" #! ,u, 7u#lo, ,%!o po) t)ata) a lo, pa,a8#)o, &oo a p#),o!a, 5 !o &oo ,%pl#, o:8#to, &u5a, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "# %!1o)a&%'! &oo "%"a" at#!&%'! #! t%#))a a!t#, "u)a!t# 5 "#,pu+, "#l 7u#lo. La &al%"a" "#l ,#)7%&%o p)o"u&to #, #l 0)a"o #! *u# #l &l%#!t# p#)&%:# *u# lo *u# a"*u%#)# 5 la a!#)a &oo lo a"*u%#)# ,up#)a ,u, #Bp#&tat%7a,. DOCE FACTORES CLAVES EN LA CALIDAD DEL SERVICIO l. E,&u&>a) al &l%#!t# pa)a "#$!%) ,#)7%&%o 5 &al%"a" "# ,#)7%&%o. 2. E"u&a&%'! "# lo, #pl#a"o,. Y @^ "# lo, &l%#!t#, %!,at%,1#&>o, !u!&a ,# *u#8a! po) u! ,#)7%&%o )u"o o "#,&o)t+,. Y J^ "# lo, &l%#!t#, %!,at%,1#&>o, !o 7u#l7#! a &op)a) o !u!&a )#0)#,a!. Ca"a u!o "# #,to, &l%#!t#, "#,&o!t#!to, &o!ta) ,u, #Bp#)%#!&%a, !#0at%7a, &oo í!%o a !u#7# p#),o!a,. Y 36^ "# #,to, &l%#!t#, %!,at%,1#&>o, %!1o)a)! "# ,u, ala, #Bp#)%#!&%a, a , "# 3J p#),o!a,. 6. M#"%) #l %pa&to #! la l#alta" "#l &l%#!t#. Q#, p)#1#)%:l# p)#7#!%) *u# t#!#) *u# la#!ta)Q 9. E,ta:l#) &a!al#, p#)a!#!t#, "# &ou!%&a&%'! &o! #l &l%#!t#. Po,##) u! ,%,t#a "# *u#8a, )#&lao, 5 ,u0#)#!&%a, &o!o) a!al%4a). <. E7alua&%'! "# lo, p)o,o, 5 p)o"u&to, %!t#)!o,. Pa)a "#t#)%!a) ,% &upl#! &o! la, #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t#. @. Copa)a),# &o! lo, #8o)#,. . Apo"#)a%#!to "# Ia 0#!t#. C#"#) la auto)%"a" 5 la )#,po!,a:%l%"a" !#,a)%a, a #pl#a"o, pa)a *u# a1)o!t#! lo, )%#,0o, *u# &o!,%"#)#! p)#&%,o, &o! tal "# "#l#%ta) al &l%#!t#. . D#pa)ta#!to "# ,#)7%&%o al &l%#!t#. . I!t#0)a&%'! &o! #l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to. La, a&t%7%"a"#, *u# "#,a))oll# u! "#pa)ta#!to "# ,#)7%&%o al &l%#!t# "#:#! #,ta) %!t#0)a"a, #! u! to"o &o! #l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to "# la #p)#,a. 3J. R#&o!o&%%#!to a la, p#),o!a,. 33. A&t%tu" "# ,#)7%&%o. La 0#)#!&%a &o! &o!p&%'! "# &al%"a" total #!t%#!"# )p%"a#!t# *u# la a!#)a &oo #, t)ata"o #l &l%#!t# #Bt#)!o #, u! )##8o "# &oo #, t)ata"o #l #pl#a"o. a! Ca)l4o! p)#,%"#!t# "# SAS "#$!# o#!to "# la 7#)"a" &oo/ Q! #p%,o"%o #! #l &ual u! &l%#!t# >a &o!ta&to &o! al0! a,p#&to "# la &opa?ía po) )#oto *u# ,#a 5 "#:%"o a #llo t%#!# opo)tu!%"a" "# 1o)a),# u!a %p)#,%'!Q 32. M#"%) p#)%'"%&a#!t# #l #,1u#)4o 5 lo, )#,ulta"o, o:t#!%"o,. Co! #l p)op',%to "# &o!o) &o! >#&>o, &%#)to, &ul #, #l 0)a"o "#l p)o0)#,o *u# ,# >a al&a!4a"o #! "'!"# p#),%,t#! lo, p)o:l#a, *u+ a,p#&to, )#*u%#)#! a5o) at#!&%'! "# la 0#)#!&%a 5 "#t#)%!a! #l %pa&to "# la &al%"a" "#l ,#)7%&%o #! la )#t#!&%'! "# la &l%#!t#la 5 la a"*u%,%&%'! "# !u#7o, &l%#!t#, #l po)!ta8# "# pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o la p#)p&%'! "# lo, &l%#!t#, #! )#la&%'! &o! la &op#t#!&%a 5 #l 7olu#! "# 7#!ta, 5 ut%l%"a"#,.
INTRO/ Ha#) C>ap5 &o!,t)u5#)o! #l &o!pto "# )#%!0#!%#)ía. (POR É NO GSTA EL LIKRO DE HAMMER CHAMP= ` Lo, ,#?o)#, Ha)!#) C>ap5 ,o! "%,&ípulo, "# P#t#) D)u&Z#) #,&u#la "# a"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o,. La )#%!0#!%#)ía #,ta &o!,t)u%"a ,o:)# la :a,# "# la "%,&o!t%!u%"a" #! lo, p)op',%to,. S# 1u!"a#!ta #! #l at)a&t%7o "#l #!1o*u# "# >o8a #! :la! &o pa)a p)o"u&%) %!!o7a&%'! #! 0)a! #,&ala. La )#%!0#!%#)ía la 7#o &oo u!a )#,pu#,ta &o! ,a:o) #,ta"%!#!,# pa)a t)ata) "# )#toa) #l l%"#)a40o p#)"%"o #! #l "#,a))ollo "# la a"%!%,t)a&%'!&o! u&>o, #l##!to, ap)#!"%"o, "# la, o)0a!%4a&%o!#, #! ap'!. D# ot)o la"o lo, l#&to)#, ap)#!"#! *u# la )#%!0#!%#)ía "#l !#0o&%o #, la Q#8o) #,p#)a!4a pa)a )##,ta:l#) #l 7%0o) &op#t%t%7o "# lo, !#0o&%o, #,ta"%!#!,#,Q RENGENTERÍA
La p)o#,a #, *u# %pla!ta!"o la )#%!0#!%#)ía u! !u#7o u!"o ,# a:)# pa)a la, o)0a!%4a&%o!#, #! E,ta"o, !%"o,. Lo, t)a:a8a"o)#, ,#)! )#&op#!,a"o, po) "#,#p#?o 5 p)oo7%"o, po) "#,a))ollo "# >a:%l%"a"#,. E,to, !u#7o, %!!t%7o, ll#7a)! a !u#7a, a&t%tu"#, 5 7alo)#,. Coo )#,ulta"o lo, 0#)#!t#, "#8a)! "# a&tua) &oo ,up#)7%,o)#, 5 ,# &opo)ta)! , &oo #!t)#!a"o)#,. Lo, #pl#a"o, ,# #!1o&a)! , #! #l &l%#!t# 5 #!o, #! #l 8#1#. El :#!#$&%o , >ala0a"o) pa)a lo, alto, "%)#&t%7o, p)o#t%"o po) lo, )#%!0#!%#)o, #, *u# &o! la )#%!0#!%#)ía pu#"#! al&a!4a) #l #,*u%7o Q,a!to ,a0)a)%oQ "# la 0#)#!&%a ,u t)a!,1o)a&%'! "# Qalto, ,up#)7%,o)#,Q #! 7#)"a"#)o, lí"#)#, . Lo, auto)#, !a))a! u! &u#!to ,%! &o!t#Bto. E! la p#o) %!t#)p)#ta&%'! #l l#&to) 7# u! p)#t#!&%o,o )##pa*u# "# %"#a, #B%,t#!t#, *u# !o a0)#0a! 7alo). Lo, )#%!0#!%#)o, u!#! t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! &o! )#%!0#!%#)ía. ! p)o,o pu#"# )#"%,#?a),# &opl#ta#!t# ,%! a&u"%) a a5o)#, t)a!,1o)a&%o!#, #! %!1o)t%&a. Po) #8#plo !a"%# pu#"# !#0a) *u# #l ,%,t#a Za!:a! o ,%,t#a "# p)o"u&&%'! 5 "#,pa&>o, 8u,to a t%#po IT %!7#!ta"o po) Ta&>% Olo #! la To5ota pu#"# t)a!,1o)a) #l p)o,o "# p)o"u&&%'! &o! u! í!%o "# ,o po)t# #! t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! #! &o!t)a,t# &o! lo, ,%,t#a, "# pla!#a&%'! "# )#*u#)%%#!to, "# at#)%al#, MRP. !%) la )#%!0#!%#)ía &o! la t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! #, u!a 0#!%al%"a" "# #,to, auto)#, 5a *u# &olo&a :a8o la ,o:)%lla "# la )#%!0#!%#)ía u! apl%o )a! 0o "# >%,to)%a, #B%to,a, *u# #!7u#l7#! #l u,o &)#at%7o "# la %!1o)t%&a o7% %#!to *u# >a #,ta"o #! "#,a))ollo #Bpo!#!&%al "#,"# lo, a?o, ,#,#!ta #! #l u!"o #!t#)o. El +to"o ut%l%4a"o po) lo, auto)#, pa)a "#$!%) #l &o!pto "# )#%!0#!%#)ía #, &o!1u,o. t%l%4a! la !#0a&%'! pa)a "#$!%)lo #,&)%:#! u!a 0)a! &a!t%"a" "# &o,a, a)&a "# lo *u# !o #, la )#%!0#!%#)ía/ !o #, u! +to"o 8apo!+, !o #, autoat%4a&%'! "# lo, p)o,o, #B%,t#!t#, tapo&o )#&o!,t)u%) ,%,t#a, o:,ol#to, "# %!1o)a&%'! &o! t#&!olo0ía , o"#)!a !o #, )#o)0a!%4a) u!a o)0a !%4a&%'! apla!a!"o ,u #,t)u&tu)a !% tapo&o #, )#"u&&%'! "# p#),o!al tapo&o #, 0#)#!&%a "# la &al%"a" total o &ual*u%#) ot)a a!%1#,ta&%'! "#l o 7%%#!to &o!t#po)!#o "# &al%"a". CALIDAD TOTAL < REINGENIERÍA. SIMILITUDES < DIFERENCIAS
La p)%#)a ,%%l%tu" #, la o)%#!ta&%'! >a&%a #l &l%#!t# la &op#t#!&%a 5 #l a!#8o "#l &a:%o &o!,ta!t# "#!t)o 5 1u#)a "# la o)0a!%4a&%'!. A,%%,o ,# %"#!t%$&a! #! ,u o)%#!ta&%'! >a&%a
0#)#!&%a) p)o,o, a lo a!&>o "# la o)0a!%4a&%'!. To"o ,# %!%&%a &o! la %"#!t%$&a&%'! "# la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "# la &l%#!t#la. S%! #:a)0o #llo, a)0u5#! *u# #l o7%%#!to "# &al%"a" ,ola#!t# )#1u#)4a #l Za%4#! #, "#&%) a$)a! *u# la &al%"a" total #, ,%!'!%o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo %!&)##!tal 5 *u# ,'lo pu#"# ll#7a) a p#*u#?a, #8o)a, #! p)o,o, #B%,t#!t#,. E! &o!t)a,t# "%! *u# la )#%!0#!%#)ía #l%%!a p)o,o, #B%,t#!t#, 5 lo, )##pla4a po) ot)o, !u#7o,. E, &o! :a,# #! #,t# a)0u#!to #))a"o *u# &o!,t)u5#! la )a&%o!al%"a" pa)a "#&%) po) *u+ la )#%!0#!%#)ía #, "%1#)#!t#. Co!,%"#)o *u# lo, auto)#, "#l l%:)o "# )#%!0#!%#)ía 5 lo, p)ooto)#, "# #lla #,t! u5 #*u%7o&a"o, #! )#la&%'! &o! #,t# a,p#&to. E! p)%#) lu0a) #, p)#&% ,o a&la)a) *u# &al%"a" total !o #, ,%!'!%o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo o Za%4#!. E,t# #, ta! ,olo u!a "# la, "%,&%pl%!a, #! la *u# ,# apo5a la &al%"a" total. El #8o)a%#!to "# p)o,o, !o ,'lo ,# lo0)a #"%a!t# #8o)a, %!&)##! tal#, a p#*u#?o, pa,o, 5 a p#*u#?a #,&ala ,%!o ta:%+! a t)a7+, "# %!!o7a &%'!. Ha#) C>ap5 ta:%+! )#p)#,#!ta! ala %"#a "#l #8o)a%#!to &o!t%!uo "# la &al%"a". Ot)a ,%%l%tu" #!t)# lo, "o, #!1o*u#, #, *u# !t)a! la at#!&%'! #! lo, &a :%o, "# lo, pa)a"%0a, #B%,t#!t#, #! po) *u+ ,# )#al%4a tal p)o,o 5 po) *u+ ,# )#al%4a "# &%#)ta 1o)a &u#,t%o!a!"o ,% t%#!# )a4'! "# ,#) ,u #B%,t#!&%a. A % 8u%&%o ta:%+! #B%,t#! 0)a!"#, "%1#)#!&%a, #!t)# &al%"a" total 5 )#%! 0#!%#)ía. Tal 7#4 la , ,%0!%$&at%7a "# to"a, #, *u# la &al%"a" total #, u! $lo,o1ía "# a"%!%,t)a&%'! :%#! &o!ptual%4a"a #,tu"%a"a p)a&t%&a"a #! to"o #l u!"o &o! #,#!&%a 5 &o!0)u#!&%a 5 &o! #!1o*u# "# la)0o pla4o #! u! p)o,o p#)a!#!t#. E! &o!t)a,t# la )#%!0#!%#)ía !o #, , *u# u!a >#))a%#!ta o t+&!%&a 0#)#!&%al "# o"a p)&t%&a pa)a al&a!4a) )#,ulta"o, )p%"o, #! &al%"a" 5 p)o"u&t%7%"a" #"%a!t# u! p)o,o pu!tual. E! &al%"a" total #l Za%4#! 5 la %!!o7a&%'! ,o! #l##!to, "#l ,%,t#a !o ,o! #l to"o. E! la )#%!0#!%#)ía &o)po)at%7a al #,t%lo Ha#) C>ap5 la %!!o7a&%'! "#l p)o,o &o! +!1a,%, #! t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! #, #l to"o. E! &al%"a" total ,# "a +!1a,%, a la #"u&a&%'! "# lo, &ola:o)a"o)#, #,to #, *u# to"o, &o!o4&a! 5 #!t%#!"a! po) *u+ 5 pa)a *u+ ,# #8#&uta! lo, p)o,o,. La )#%!0#!%#)ía &olo&a #l +!1a,%, #! #l #!t)#!a%#!to "# la, p#),o!a, #, "#&%) #! "#,a))olla) >a:%l%"a"#, pa)a u,a) la t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'!. E! &al%"a" total #l ,#) >ua!o #, #l !t)o "# at#!&%'! "# to"o ,u #,*u#a $lo,'$&o pu#, la o)0a!%4a&%'! a,u# ,u )#,po!,a:%l%"a" ,o&%al pa)a "#,a))olla) a ,u, &ola:o)a"o)#, pa)a ,u :#!#$&%o #l "# la #p)#,a 5 #l "# la ,o&%#"a" #! lt%a %!,ta!&%a. No ,u"# lo %,o &o! la )#%!0#!%#)ía pu#, lo *u# t%#!# %po)ta!&%a #, >a) Q:o))'! 5 &u#!ta !u#7aQ &o!ta) &o! la , a7a!4a"a t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! ,%! t#!#) #! &u#!ta ,% #,o ,%0!%$&a #l%%!a) &%#!to, 5 u&>a, 7#, %l#, "# #pl#o, "%)#&to, #! u!a o)0a!%4a&%'!. El #!,a8# #, &la)o #! u!a o)0a!%4a&%'! ,alu"a:l# "o!"# ,u, 0#)#!t#, "# ,#a! >a) )#%!0#!%#)ía ,al7a 8# la, ut%l%"a"#, ,%#p)# ,o! p)%#)o *u# la, p#),o!a, &u#,t# lo *u# &u#,t#. ALGUNAS CONCLUSIONES
La a!#)a , 7%#8a 5 &o!o&%"a "# au#!ta) la p)o"u&t%7%"a" #, #"%a!t# la )#"u&&%'! "# p#),o!al. E, #l &a%!o 1&%l "#,&opl%&a o ,%! &op)o%,o. La )#%!0#!%#)ía ll#0a a #,t# +to"o al p)oo7#) #l u,o %!"%,&)%%!a"o "# la %!1o)t%&a #! "#t)%#!to "# la 0#!t# &o!!t)a!"o #! #!o, p#),o!a, la, "%1#)#!t#, ta)#a, *u# a!t#, )#al%4a:a! u&>o,.
El )#to pa)a la 0#)#!&%a %!t#l%0#!t# #, #l &a%!o &o!t)a)%o 0#!#)a) #pl#o %"#a!"o #,t)at#0%a, *u# &)##! !u#7o, p)o"u&to, :%#!#, 5 ,#)7%&%o, "#,t%!a"o, a ll#!a) !#,%"a"#, %!,at%,1#&>a, "# &l%#!t#, a&tual#, o pot#!&%al#,. El Za%4#! #, ta! ,olo u!a "# la, "%,&%pl%!a, #! la, *u# ,# :a,a la &al%"a" total p#)o !o ,o! &o!pto, ,%!'!%o,. E! &al%"a" total ta:%+! ,# >a u,o "# la %!!o7a&%'!. La "%1#)#!&%a !o #, #!t)# #8o)a%#!to &o!t%!uo # %!!o7a&%'! ,%!o #!t)# #8o)a%#!to a p#*u#?a o 0)a! #,&ala. La t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! 5 la, t#l#&ou!%&a&%o!#, ,o! )#&u),o, a "%,po,%&%'! "# lo, 0#)#!t#, o"#)!o,. Su u,o "#:# ,#) %!t#l%0#!t# 0#!#)a!"o :#!#$&%o, pa)a la 0#!t# 5 a5u"!"ola a 1a&%l%ta) ,u t)a:a8o !o a 1a&%l%ta) *u# ,# *u#"# ,%! +l. Coo #"%&%!a pa)a &a,o, "#,#,p#)a"o, la )#%!0#!%#)ía *u%4, ,#a u!a :u#!a alt#)!a t%7a p#)o !o lo #, pa)a o)0a!%4a&%o!#, ,alu"a:l#, 5 #B%to,a,. = "#,pu+, "# la )#%!0#!%#)ía ,#) !#,a)%o ,#0u%) #8o)a!"o to"o #! #,a, o)0a!%4a&%o!#,. T)a:a8a) #! p)o,o, o)0a!%4a&%o!al#, >o)%4o!tal#, #, u!a !#,%"a" p)%o)%ta)%a 5 ,#!t%"a "# to"o t%po "# o)0a!%4a&%'! ,% a #,o ,# l# llaa )#%!0#!%#)ía "# p)o,o, #!to!, t%#!# ,#!t%"o pla!t#a) #,t# t%po "# )#%!0#!%#)ía &oo pa)t# "# la &al%"a" total &oo lo >#o, ,u0#)%"o 7a)%o,. Lo, )#%!0#!%#)o, &o!,t)u5#)o! ,u #!1o*u# #! u!a "#:%l%"a" "#!t)o "# la apl%&a&%'! "# la &al%"a" total #! E,ta"o, !%"o, "#:%l%"a" *u# !o #,t p)#,#!t# #! ot)a, lat%tu"#,/ #!1o&a),# ,ola#!t# #! #!t#!"#) lo, p)o,o, ,%! #"%) #l )#,ulta"o. !o 5 ot)o ,o! #,#!&%al#,. All% )a"%&a a % 8u%&%o u!a "# la, 0)a!"#, "%1#)#!&%a, #!t)# #l #!1o*u# t)a"%&%o!al "# la a"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, ,#0u%"a po,t#)%o)#!t# po) la )#%!0#!%#)ía 5 la &al%"a" total. La )#%!0#!%#)ía t%#!# , "# 1o)a *u# "# 1o!"o. S# >a:la , "# lo *u# !o #, )#%!0#!%#)ía *u# "# lo *u# )#al#!t# #,. R#%!0#!%#)ía !o #, u! pla!t#a%#!to %!!o7a"o) "# a"%!%,t)a&%'! *u# apo)t# p)o0)#,o, al a)t# "# a"%!%,t)a) o)0a!%4a&%o!#,. La &al%"a" total &oo t#o)ía 5 p)&t%&a a"%!%,t)at%7a >a %!&lu%"o la total%"a" "# lo, #l##!to, p)oul0a"o, po) #l #!1o*u# "# )#%!0#!%#)ía. No o:,ta!t# !o po"#o, *u#"a)!o, #! la auto&opla!&%a "# la &al%"a" total #, p)#&%,o )#ta) &o!t%!ua#!t# !u#,t)o, pa)a"%0a, 0#)#!&%al#, 5 :u,&a) , #$&a&%a 5 #$&%#!&%a #! #llo, #, "#&%) #8o)a) la &al%"a" "# lo, #!1o*u#, :u,&a!"o a0)#0a) 7alo) a !u#,t)o &o!o&%%#!to ,o:)# la t#o)ía 5 #8o)#, p)&t%&a, "# la a"%!%,t)a&%'! "# o)0a!%4a&%o!#,. S%#p)# 5 &ua!"o ,#a! :#!#$&%o,o, pa)a la >ua!%"a". C!p0('o 1. CALIDAD A NI=EL NACIONAL E INTERNACIONAL
LOS PREMIOS NACIONALES DE CALIDAD
Lo, plo, p)#%o, !a&%o!a l#, "# &al%"a". E! p)%#) lu0a) !o ,%0!%$&a! *u# la #p)#,a 0a!a"o)a p)o"u4&a #l #8o) :%#! o ,#)7%&%o #! #l paí, tapo&o #, u!a )t%$&a&%'! "# &al%"a" #Bp#"%"a po) #l #!t# a"%!%,t)a"o) "#l p)#%o a lo, &l%#!t#, "# la, #p)#,a, 0a!a"o)a,. E,to, p)#%o, )#&o!o! la pu#,ta #! a)&>a "# u! ,%,t#a #B%to,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" *u# >a p)o:a"o ,#) #$&a4 5 &o! #l &ual ,# >a! o:t#!%"o )#,ulta"o, &o!&)#to, #! #l #8o)a%#!to "# la 0#,t%'! "# la, #p)#,a, 0a!a"o)a,. Su &o!,%'! a5u"a a "%7ul0a) &ua!to >a! >#&>o +,ta, pa)a al&a!4a) lo, alto, !%7#l#, "# &al%"a". PREMIO DEMING DEL APÓN E,ta:l#&%"o #! 3<3 po) la A,o&%a&%'! "# C%#!tí$&o, # I!0#!%# )o, "#l ap'! WSE #! >o!o) "#l "o&to) ]. E"\a)", D#%!0 &o!o&%"o p%o!#)o "# la &al%"a" #! #l u!"o po) ,u apo)t# al "#,a))ollo "#l ap'! "# la po,0u#))a QOto)0a) p)#%o, a la, &opa?ía, *u# >a! ,%"o )#&o!o&%"a, po) >a:#) apl%&a"o #B%to,a#!t# la &al%"a" total "# a&u#)"o &o! #l &o!t)ol #,ta"í,t%&o "# &al%"a" 5 *u# p)o#t#! a!t#!#),# $)#,
El p)#%o t%#!# t)#, &a t#0o)ía,/ #l p)#%o pa)a %!"%7%"uo, *u# >a! &o!t)%:u%"o al #,tu"%o "#l &o!t)ol "# &al%"a" #! to"a la &opa?ía #l p)#%o D#%!0 "# apl%&a&%'! pa)a u!a "%7%,%'! o pa)a la #p)#,a p#*u#?a 5 #l p)#%o "# &o!t)ol "# &al%"a" pa)a 1:)%&a,. La &o!,%'! "#l p)#%o ,# 1u!"a#!ta #! "%#4 &)%t#)%o, p)%!&%pal#, 5 ,#,#!ta 5 &uat)o #l##!to, "# #7alua&%'! &oo lo u#,t)a #l ,%0u%#!t# &ua")o ,#0! la 0uía "#l p)#%o "# 32 )#7%,%'! 7%0#!t# "#,"# 39. CADRJ6. CRITERIOS DEL PREMIO DEMING 3. POLÍTICAS = OKETIVOS 3.3 Pol%t%&a, )#la&%o!a"a, &o! a"%!%,t)a&%'! &al%"a" 5 &o!t)ol "# &al%"a". 3.2 M+to"o, "# "#t#)%!a) polít%&a, 5 o:8#t%7o,. 3.6 Co))#&&%'! 5 &o!,ta!&%a "#l &o!t#!%"o "# lo, o:8#t%7o,. 3.9 t%l%4a&%'! "# +to"o, #,ta"í,t%&o,. 3.< D%1u,%'! 5 p#!#t)a&%'! "# o:8#t%7o,. 3.@ V#)%$&a&%'! "# o:8#t%7o, 5 ,u #8#&u&%'!. 3. R#la&%o!#, #!t)# pla!#, a la)0o 5 pla!#, a &o) to pla4o. 2. LA ORGANI;ACIÓN = S OPERACIÓN 2.3 D%7%,%'! &la)a "# )#,po!,a:%l%"a"#,. 2.2 D#l#0a&%'! ap)op%a"a "#l po"#). 2.6 Coop#)a&%'! #!t)# la, "%7%,%o!#,. 2.9 A&t%7%"a"#, "# lo, &o%t+,. 2.< Copo)ta%#!to "# la alta "%)#&&%'!. 2.@ A&t%7%"a"#, "# lo, &í)&ulo, "# &o!t)ol "# &al%"a". 2. Au"%to)ía "# &o!t)ol "# &al%"a". 6. EDCACIÓN = S DIFSIÓN 6.3 Pla! #"u&at%7o 5 ,u )#al%4a&%'! p)&t%&a. 6.2 Toa "# &o!&%#!&%a ,o:)# &al%"a" 5 &o!t)ol &op)#!,%'! "#l &o! t)ol "# &al%"a". 6.6 E"u&a&%'! ,o:)# &o!pto, 5 +to"o, #,ta"í,t%&o, 5 0)a"o "# p#!#t)a&%'!. 6.9 Capa&%"a" "# #!t#!"#) lo, #1#&to,. 6.< A&t%7%"a"#, "# &í)&ulo, "# &o!t)ol "# &al%"a". 6.@ S%,t#a, "# ,u0#)#!&%a,. 9. ENSAMKLE = DIFSIÓN DE INFORMACIÓN = S TILI;ACIÓN 9.3 E!,a:l# "# %!1o)a&%'! "# 1u#)a. 9.2 . D%1u,%'! "# la %!1o)a&%'! #!t)# la, "%7%,%o!#,. 9.6 Rap%"#4 "# "%,#%!a&%'! "# la %!1o)a&%'! u,o "# &oputa"o)#,. 9.9 A!l%,%, #,ta"í,t%&o "# la %!1o)a&%'! 5 ,u ut%l%4a&%'!. <. ANbLISIS <.3 ,#l#&&%'! "# p)o:l#a, 5 t#a, %po)ta!t#,. <.2 Co!7#!%#!&%a "#l +to"o a!alít%&o. <.6 t%l%4a&%'! "# +to"o, #,ta"í,t%&o,. <.9 V%!&ula&%'! &o! ,u p)op%a t+&!%&a "# %!0#!%#)ía. <.< A!l%,%, "# &al%"a" a!l%,%, "# p)o,o,. <.@ t%l%4a&%'! "# lo, )#,ulta"o, "# lo, a!l%,%,. <. Su0#)#!&%a, po,%t%7a, pa)a #8o)a%#!to. @. NORMALI;ACIÓN @.3 S%,t#a "# !o)a,. @.2 M+to"o, pa)a $8a) )#7%,a) 5 )#t%)a) !o)a,. @.6 R#al%4a&%o!#, #! la $8a&%'! la )#7%,%'! 5 #l )#t%)o "# !o)a,. @.9 Co!t#!%"o "# la, !o)a,. @.< t%l%4a&%'! "# +to"o, #,ta"í,t%&o,. @.@ A&uula&%'! "# t#&!olo0ía. @. t%l%4a&%'! "# !o
.
CONTROL .3 S%,t#a, "# &o!t)ol pa)a la &al%"a" 5 )#a, &o!#Ba, 7). &o,to 5 &a!t%"a". .2 P\3to, "# &o!t)ol 5 )#!0lo!#, "# &o!t)ol. .6 t%l%4a&%'! "# +to"o, #,ta"í,t%&o, &oo #l 0)$&o "# &o!t)ol 5 apta&%'! 0#!#)al "# lo, &)%t#)%o, #,ta"í,t%&o,. .9 Co!t)%:u&%'! "# la, a&t%7%"a"#, "# lo, &í)&ulo, "# . .< E,ta"o a&tual "# la, a&t%7%"a"#, "# &o!t)ol. .@ E,ta"o a&tual "#l ,%,t#a "# &o!t)ol. . ASEGRAMIENTO DE CALIDAD ..3 P)o"%%#!to, pa)a #l "#,a))ollo "# !u#7o, p)o"u&to,. `Q.2 D#,a))ollo "# la &al%"a" a!l%,%, "# la 1u!&%'! "# &al%"a" &o!$a:%l%"a" 5 )#7%,%'! "# "%,#?o,. .6 M#"%"a, "# ,#0u)%"a" 5 "# p)#7#!&%'! "# )#,po!,a:%l%"a" l#0al. .9 Co!t)ol 5 #8o)a%#!to "#l p)o,o. .< Capa&%"a" "# lo, p)o,o,. .@ M#"%&%'! # %!,p#&&%'!. . Co!t)ol "# %!,tala&%o!#, 5 #*u%po, ,u:&o!t)at%,ta, &op)a, ,#)7%&%o, #t&. . S%,t#a "# a,#0u)a%#!to "# &al%"a" 5 ,u )#7%,%'!. . t%l%4a&%'! "# +to"o, #,ta"í,t%&o,. .3J E7alua&%'! 5 )#7%,%'! "# &al%"a". .33 E,ta"o p)&t%&o "# la 0a)a!tía "# &al%"a". . EFECTOS .3 M#"%&%'! "# lo, #1#&to,. .2 E1#&to, 7%,%:l#, &oo &al%"a" &o!"%&%o!#, "# ,#)7%&%o 1#&>a, "# #!t)#0a &o,to ut%l%"a"#, ,#0u)%"a" a:%#!t# #t&. .6 E1#&to, %!7%,%:l#, .9 Copat%:%l%"a" #!t)# p)#"%&&%'! "# #1#&to, 5 )#,ulta"o, )#al#,. 3J. PLANES FTROS 3J.3 Cop)#!,%'! "# la, &o!"%&%o!#, a&tual#, 5 p)#&%,%'!. 3J.2 Polít%&a, a"opta"a, pa)a )##"%a) 1alla,. 3J.6 Pla!#, "# p)oo&%'! pa)a #l 1utu)o. 3J.9 R#la&%o!#, &o! lo, pla!#, a la)0o pla4o "# la #p)#,a. E, #7%"#!t# #l +!1a,%, "#l p)#%o D#%!0 #! #l u,o "# +to"o, #,ta"í,t%&o, pa)a to"o, lo, a,p#&to, "# la &al%"a" total ,# ,#?ala #! la 1o)ula&%'! "#l p)op',%to "#l p)#%o 5 #,p#&í$&a#!t# #! o&>o "# lo, "%#4 &)%t#)%o,. E! &o!t)a,t# lo, p)#%o, !a&%o!al#, "# Colo:%a 5 E,ta"o, !%"o, &o!"#! u&>a #!o) %po)ta!&%a a #,t# &)%t#)%o. La, #p)#,a, *u# >a! pa)t%&%pa"o #! lo, p)#%o, D#%!0 au! a*u#lla, *u# !o lo >a! 0a!a"o >a33 )#po)ta"o 0)a!"#, :#!#$&%o, #!t)# #llo, a5o) pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o )#"u&&%'! "# &o,to, a5o)#, !%7#l#, "# ,#0u)%"a" 5 a5o) &o!&%#!&%a "# &al%"a" #!t)# lo, #pl#a"o, a5o) p)o"u&t%7%"a" %pla!ta&%'! &opl#ta "# pla!#, 0#)#!&%al#, )#al%4a&%'! "# lo, ,u#?o, "# la alta 0#)#!&%a pa)t%&%pa&%'! total. Po) #,o &o!,%"#)a! *u# lo, p)o0)#,o, al&a!4a"o, "u)a!t# 5 "#,pu+, "#l p#)ío"o "# ,u pa)t%&%pa&%'! )#,ulta! u&>o , %po)ta!t#, *u# #l p)#,t%0%o "#l p)#%o #! ,í %,o. La t#o)ía 5 la p)&t%&a "# la 0#)#!&%a "# &al%"a" total >a! ,%"o %!u%"a, >%,t')%&a#!t# po) la, &o!p&%o!#, "# D#%!0 I,>%Za\a 5 u)a! lo, p)#%o, D#%!0 )##8a! #,ta, %!u#!&%a, 5 >a! #,p#&%al +!1a,%, #! #l &o!t)ol #,ta"í,t%&o "# la &al%"a" #l #8o)a%#!to "# p)o,o, 5 la pa)t%&%pa&%'! "#l p#),o!al #! lo, &í)&ulo, "# &o!t)ol "# &al%"a". A pa)t%) "# la "+&a"a "# lo, o&>#!ta la, #p)#,a, 8apo!#,a, ,# &o!!t)a)o! , #! #l &l%#!t# # %!%&%a)o! la apl%&a&%'! "# ,u, t+&!%&a, "# &al%"a" #! la, 1u!&%o!#, "# apo5o "# la, #p)#,a, 5 #! #l ,#&to) ,#)7%&%o, &o! )#,ulta"o, #,p#&ta&ula)#, #! la, %!,t%tu&%o!#, $!a!&%#)a, ,#0! la op%!%'! "# p)#,t%0%o,o, a,#,o)#, #! &al%"a" 8apo!#,#, &oo No)%aZ% a!o 5 au)o I,>%Za\a. E' Pr#m"o co'omH"!$o ! '! C!'"+!+
E,t# p)#%o #, #l ,#0u!"o , a!t%0uo #! #l u!"o "#,pu+, "#l p)#%o D#%!0 5 #l p)%#)o #! ,#) oto)0a"o po) u! E,ta"o 5a *u# #l D#%!0 lo &o!"# u!a a,o&%a&%'! p)o1#,%o!al. E! 3< #l Co!,#8o Na&%o!al "# No)a, 5 Cal%"a"#, o)0a!%,o a,#,o) "#l M%!%,t#)%o "# D#,a))ollo E&o!'%&o "# Colo:%a pa)a la "#$!%&%'! "# polít%&a, #! at#)%a "# !o)al%4a&%'! &al%"a" 5 #t)olo0ía "#&%"%' #,ta:l#) u! p)#%o !a&%o!al "# la &al%"a" &o! #l o:8#to "# )#&o!o) a la, #p)#,a, ta!to "#l ,#&to) p:l%&o &oo "#l ,#&to) p)%7a"o *u# ,# "%,t%!0u%#)a! po) &o!ta) &o! u! ,%,t#a "# &al%"a" &o>#)#!t# 5 u! o"#lo "# a,#0u)a%#!to *u# l#, p#)%t%#)a lo0)a) u!a alta &o!$a:%l%"a" "# p)o"u&to 5 u! 'pt%o "#,#p#?o #! to"a, la, 1u!&%o!#, 5 lo, ,#)7%&%o, *u# p)#,ta!. E,ta "%,t%!&%'! #, #!t)#0a"a po) #l p)#,%"#!t# "# la R#p:l%&a "# Colo:%a. E! lo, 7#%!t# p)%#)o, a?o, "# #B%,t#!&%a "#l p)#%o ,# >a! oto)0a"o &%!&u#!ta 0ala)"o!#, 5 ,# >a! po,tula"o "o,&%#!ta, &ua)#!ta 5 "o, #p)#,a, 7o lu!ta)%a#!t# %!,&)%ta, pa)a pa)t%&%pa) #! +l. La &la,%$&a&%'! a&tual "%7%"# &a"a u!a "# lo, "o, t%po, "# o)0a!%4a&%'! #! 0)a!"# #"%a!a o p#*u#?a. La &la,%$&a&%'! #! u!a u ot)a &at#0o)ía la )#al%4a la D"%")"$ +# Norm!'"3!c"$ 4 C!'"+!+ +#' M"$")#r"o +# D#)!rro''o Eco$m"co &o! :a,# #! #l !#)o "# p#),o!a, al ,#)7%&%o "# la #p)#,a po,tula!t# 5 ,u total "# a&t%7o,. GRANDE #, u!a o)0a!%4a&%'! a!u1a&tu)#)a o "# ,#)7%&%o, 5 &o#)&%o &o! , "# 3JJJ t)a:a8a"o)#, 5 u!o, a&t%7o, total#, ,up#)%o)#, a 63 %llo!#, "# "'la)#,. MEDIANA a*u#lla &o! u!a pla!ta "# p#),o!al !o a5o) a 3JJJ t)a:a8a"o)#, 5 a5o) "# 2JJ 5 &o! u! total "# a&t%7o, ,up#)%o) a 3.26J.JJJ "'la)#, p#)o %!1#)%o)#, a 63 %llo!#,. PEQUE>A #, u!a o)0a!%4a&%'! &o! #!o, "# 2JJ t)a:a8a"o)#, 5 #!o, "# 3.26J.JJJ "'la)#, #! #l total "# a&t%7o,. •
•
•
Ot)a 1a,# "# "#,a))ollo ,# %!%&%' #! 3J &ua!"o ,# o"%$&' #l o"#lo "# #7alua&%'! &o! la apl%&a&%'! "# la, !o)a, ISO-ICONTEC ,#)%# JJJ 5 3JJJJ 5 ,# 7%!&ula)o! al &o!,#8o a,#,o)#, #Bt#)!o, #! la, &o%,%o!#, #7alua"o)a,. Ha,ta #,# a?o la #7alua&%'! la )#al%4a:a u!a &o%,%'! "# t)#, %#:)o, p#)t#!#&%#!t#, al &o!,#8o !a&%o!al "# !o)a, 5 &al%"a"#,. E,to 1u# &o!t)ap)o"u!t# pa)a #.l p)#,t%0%o "#l p)#%o u&>o, #p)#,a)%o, ,# a:,t#!ía! "# pa)t%&%pa) #! +l po)*u# #! ,u op%!%'! &ual*u%#)a ,# lo 0a!a:a. E! 33 ,# o"%$&' !u#7a#!t# to"a la #,t)u&tu)a "#l p)#%o #! #,t# a?o "# t)a!,%&%'! #!t)# #l a!t%0uo 5 #l !u#7o pa)a"%0a !o ,# #7alu' a la, #p)#,a, %!,&)%ta, !% ,# oto)0' p)#%o al0u!o. La !u#7a #,t)u&tu)a "#l p)#%o &olo:%a!o a la &al%"a" &a:%' ,u,ta!&%al#!t# #l &o!8u!to "# &)%t#)%o, ut%l%4a"o, pa)a la #7alua&%'! a:a!"o!a!"o la, !o)a, ISO JJJ &oo pa)#t)o #,#!&%al. Ot)o a,p#&to u5 po,%t%7o #, la )#t)oal%#!ta&%'! #,&)%ta po) pa)t# "#l &o!,#8o *u# )#&%:#! lo, po,tula!t#, 7%,%ta"o, po) la &o%,%'! #7alua"o)a #! la &ual ,# "#,&)%:#! la, 1o)tal#4a, #!&o!t)a"a, "u)a!t# la #7alua&%'! "# lo, ,%,t#a, 8u!to &o! )#&o#!"a&%o!#, ,o:)# a*u#llo, a,p#&to, *u# p)#,#!ta! opo)tu!%"a"#, pa)a ,#) #8o)a"o,. F%!al#!t# >a:#) #l%%!a "o #l oto)0a%#!to "#l p)#%o "# po) 7%"a #B%0%+!"ol# al 0a!a"o) %!"%&a) #! ,u pu:l%&%"a" #l a?o #! *u# lo 0a!' >a,ta po) &%!&o a?o, "#,pu+, "# #,a 1#&>a lo &ual p#)%t# a la o)0a!%4a&%'! p)oo&%o!a) ,u %a0#! &oo u!a #p)#,a "# &al%"a". El a&tual #!1o*u# p)#t#!"# *u# a"#, "#l )#&o!o&%%#!to >#&>o po) #l E,ta"o &olo:%a!o a lo, 0ala)"o!a"o, #l p)#%o p)ou#7a/ Y La a"op&%'! "# la &al%"a" total &oo u! #l##!to "# &op#t%t%7%"a" 5 u!a $lo,o1ía #p)#,a)%al. Y El &o!o&%%#!to la &op)#!,%'! 5 la apl%&a&%'! "# lo, &)%t#)%o, t+&!%&o, 5 lo, #l##!to, a t#!#) #! &u#!ta #! #l "#,a))ollo "# ,%,t#a, "# &al%"a" total. Y La "%1u,%'! "# #Bp#)%#!&%a, "# #,t)at#0%a, #B%to,a, "# &al%"a" 5 "# lo, :#!#$&%o, "#)%7a"o, "# ,u pu#,ta #! p)&t%&a.
Co! #,t# #!1o*u# #l p)#%o #, u! )#&o!o&%%#!to a la 0#,t%'! "# u!a o)0a!%4a&%'!. Po) ta!to ,u )a4'! "# ,#) !o t%#!# )#la&%'! al0u!a &o! u!a #7alua&%'! "# p)o"u&to, o ,#)7%&%o, !% ,u p)op',%to #, ,#)7%) &oo )t%$&a&%'! "# &al%"a" "# lo, %,o,. Pa)a #llo #B%,t#! ot)o, #&a!%,o, &oo lo, ,#llo, o la, a)&a, "# &al%"a" 5 la )t%$&a&%'! ISO. La Co)po)a&%'! Cal%"a" #, u!a #!t%"a" %Bta ,%! !%o "# lu&)o a"%!%,t)a"a po) #l ,#&to) p)%7a"o p#)o &o! )#p)#,#!ta&%'! "#l p)#,%"#!t# "# Colo:%a #! ,u &o!,#8o "%)#&t%7o &u5a %,%'! #, "%1u!"%) # %pul,a) #l &o!o&%%#!to 5 la apl%&a&%'! "# lo, p)%!&%p%o, "# la CT #! to"o t%po "# o)0a!%4a&%o!#, &olo:%a!a,. Lo) cr"#r"o) +#' pr#m"o Co'omH"!$o
)#a, "# #7alua&%'! *u# *u# %!&lu5#! 69 &)%t#)%o, "%1#)#!t#,/ bREAS = CRITERIOS MbIMO PNTAE 3. SATISFACCIÓN DE LOS CLIENTES 3.3 G#,t%'! "# la, )#la&%o!#, &o! #l &l%#!t# 9J 3.2 Co!o&%%#! to "#l &l%#!t# 9J 3.6 D#,pl%#0u# "# la &al%"a" -S%,t#a "# %!t#)p)#ta&%'! "# la, !#,%"a"#, "#l &l%#!t# 9J 3.9 S%,t#a, "# )#,pu#,ta, 9J 3.< R#,ulta"o, 9J 2. DESARROLLO DE LAS PERSONAS 2.3 S#l#&&%'! %!" u&&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to 9J 2.2 Pa)t%&%pa&%'! 5 &op)o%,o 9J 2.6 Cal%"a" "# 7%"a #! #l t)a:a8o 9J 2.9 D#,a ))ollo 5.)#&o!o&%%#! to 6J 6. DIRECCIONAMIENTO ESTRATÉGICO= DESPLIEGE 6.3 G#)#!&%a "#l t)a:a8o "%a)%o 9J 6.2 D#,pl%#0u# "# la pla!#a&%'! 9J 6.6 Pla!#a&%'! 6J 6.9 G#)#!&%a %!t#)1u!&%o!al 2J 6.< S#0u%%#!to al "%)#&&%o!a%#!to #,t)at+0%&o 2J 9. ASEGRAMIENTO DE LA CALIDAD 9.3 Co!t)ol "# p)o,o, op#)at%7o, 2J 9.2 Co!t)ol "# ,#)7%&%o, a"%!%,t)at%7o, 5 "# ,opo)t# 2J 9.6 Au"%to)ía, o #7alua&%o!#, al ,%,t#a "# a,#0u)a%#!to a la &al%"a" 2J 9.9 A&o!"%&%o!a %#!to l% p%#4a 5 a !t#!%%#!to "# la, %!,tala&%o!#, 2J 9.< S#0u)%"a" %!"u,t)%al 2J 9.@ Co!t)ol "# #*u% po, "# #"%&%'! 5 #!,a5o, 3J 9. Do&u #!ta&%'! 5 )#0%,t)o, "# &al%"a" 3J <. LIDERA;GO <.3 L%"#)a40o #"%a !t# #l #8#plo
.2 P)#,#)7a&%'! "# lo, #&o,%,t#a,- &o!t)ol a:%#!tal 9J . ADMlNISTRACIÓN DE LA INFORMAOÓN .3 Da to, 5 1u#!t#, 2J .2 A"%!%,t)a&%'! 7%,ual "# la %!1o)a&%'! 2J .6 A!l%,%, "# la %!1o)a&%'! 2J . RELACIONES CON PROVEEDORES .3 P)o7##"o)#, 5 ,u:&o! t)at%,ta, 9J .2 Cal%"a" #! &o p)a, 2J TOTAL PNTOS E' c"c'o +#' pr#m"o
La, #tapa, *u# &opl#ta! #l &%&lo a!ual "#l p)#%o ,o! la, ,%0u%#!t#,/ Y D%1u,%'! 5 o)%#!ta&%'!. Y Po,tula&%'!. %!,&)%:%),# >a,ta $!#, "# a:)%l. P)#,#!ta) u! %!1o)# "# po,tula&%'! &o! u!a &opl#ta "#,&)%p&%'! "# ,u, #!1o*u#, pu#,ta #! a)&>a 5 )#,ulta"o, o:t#!%"o, &o! &al%"a" total "# a&u#)"o &o! la, 0uía, #,ta:l#&%"a,. La #p)#,a "#:# a,u%) &o,to,. Y E7alua&%'!. E,ta 1a,# &o!,ta "# "o, a&t%7%"a"#,/ p)#,#l#&&%'! 5 7%,%ta "# &apo.Cal%$&a! &a"a u!o "# lo, &)%t#)%o, toa!"o #! &o!,%"#)a&%'! t)#, "%#!,%o!#,/ #!1o*u# %pl##!ta&%'! 5 )#,ulta"o,. Y S#l#&&%'! "# 0a!a"o)#,. Sola#!t# po")! 0a!a) "o,. Y E!t)#0a "#l p)#%o. po) #l p)#,%"#!t# "# Colo:%a #! )#o!%a #,p#&%al M#"alla "# o)o 5 u! p#)0a%!o $)a"o po) #l p)#,%"#!t#. Y R#t)oal%#!ta&%'!. D#l Co!,#8o #"%a!t# %!1o)# #,&)%to &o! ,u, o:,#)7a&%o!#, 5 )#&o#!"a&%o!#, ,o:)# a*u#lla, )#a, ,u,pt%:l#, "# ,#) #8o)a"a,. Co! % p#),p#&t%7a #l P)#%o Colo:%a!o a la Cal%"a" >a ,%"o u! #l##!to u5 po,%t%7o pa)a p)oo7#) la apl%&a&%'! "#. ,%,t#a, "# &al%"a" 5 la "%7ul0a&%'! "# la $lo,o1ía "# &al%"a" total #! la, o)0a!%4a&%o!#, &olo:%a!a,. E' pr#m"o M!'co'm !'+r"-# +# E)!+o) U$"+o)
E! 3 ,# %!,t%tu5' &o! #l !o:)# "# P)#%o Na&%o!al "# Cal%"a" Mal&ol Kal")%0# &oo u! >o#!a8# p',tuo a #,t# ,#&)#ta)%o "# &o#)&%o !o)t#a#)%&a!o *u# u)%' a&&%"#!tal#!t# 5 &oo)"%!' lo, #,1u#)4o, pa)a >a) )#al%"a" la %!%&%at%7a #! #l &o!0)#,o "# lo, E,ta"o, !%"o, >a,ta &o!7#)t%)la #! l#5. El p)op',%to "# #,t# p)#%o #, Qp)oo7#) la &o!&%#!&%a "# &al%"a" )#&o!o) lo, lo0)o, #! &al%"a" "# la, #p)#,a, #,ta"ou!%"#!,#, 5 "%7ul0a) la, #,t)at#0%a, #B%to,a, "# &al%"a"Q. El p)#%o #, a"%!%,t)a"o po) #l I!,t%tuto Na&%o!al "# No)a, 5 T#&!olo0ía NIST &o! #l apo5o "# la So&%#"a" No)t#a#)%&a!a pa)a #l Co!t)ol "# la Cal%"a" ASC. Ca"a a?o lo, 8u)a"o, pu#"#! #,&o0#) >a,ta "o, 0a!a"o)#, #! &a"a u!a "# la, t)#, &at#0o)ía,/ 0)a!"#, %!"u,t)%a, a!u1a&tu)#)a, 0)a!"#, &opa?ía, "# ,#)7%&%o, 5 #p)#,a, &o! !o , "# *u%!%#!to, #pl#a"o, "# t%#po &opl#to. D# a&u#)"o &o! la &oo)"%!a&%'! "#l p)#%o la, &a)a&t#)í,t%&a, "# la, #p)#,a, &o! lo, pu!ta8#, , alto, ,o!/ Y Pla!#, 5 #ta, a0)#,%7a, "# &al%"a". Y Copa)a&%'! &o!t)a lo, #8o)#,. Y P)#o&upa&%'! po) lo, t%#po, "# )#,pu#,ta. Y S%,t#a, p)oa&t%7o, >a&%a #l &l%#!t#. Y O)%#!ta&%'! &ua!t%tat%7a. Y Ipo)ta!t#, %!7#),%o!#, #! #l tal#!to >ua!o.
= la, &a)a&t#)í,t%&a, "# la, #p)#,a, pa)t%&%pa!t#, &o! lo, pu!ta8#, , :a8o, ,o!/ Y L%"#)a40o pa,%7o. Y S%,t#a, )#a&t%7o, &o! #l &l%#!t#. Y L%%ta&%'! #! la, #"%&%o!#, "# p)o,o, 5 )#,ulta"o,. Y E,&a,a &opa)a&%'! &o!t)a la, #8o)#, #p)#,a,. Y Cal%"a" ,ola#!t# #! :%#!#, o ,#)7%&%o, &la7#,. Y I!7#),%'! l%%ta"a #! #l tal#!to >ua!o. Lo) cr"#r"o) +#' pr#m"o M!'co'm !'+r"-#
El #,*u#a "#l p)#%o !o)t#a#)%&a!o &o!,ta "# &uat)o #l##!to, p)%o) "%al#,/ CUADROS. CRITERIOS DEL PREMIO NACIONAL DE LA CALIDAD DE ESTADOS NIDOS
bREAS = CRITERIOS
MbIMO PNTAE
l. ENFOE HACIA EL CLIENTE = SATISFACCIÓN DEL SARIO 6JJ 3.3 R#,ulta"o, "# ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t# < 3.2 Copa)a&%'! "# ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t# < 3.6 G#)#!&%a "# )#la&%o!#, &o! &l%#!t#, @< 3.9 D#t#)%!a&%'! "# ,a t%,1a&&%'! "#l &l%#!t# 6< 6< 3.< R#*u#)%%#!to, 5 #Bp#&tat%7a, 1utu)a, "# lo, &l%#!t#, 3.@ Cop)o%,o &o! lo, &l%#!t#, 3< 2. RESLTADOS OPERATIVOS = DE CALIDAD 3J < 2.3 R#,ulta"o, "# &al%"a" "# p)o"u&to 5 ,#)7%&%o 2.2 R#,ulta"o, op#)at%7o, "# la &opa?ía 9< 2.6 R#,ulta"o, "# &al%"a" "# lo, p)o7##"o)#, 6< 2.9 P)o,o "#l !#0o&%o 5 )#,ulta"o, "# ,#)7%&%o "# ,opo)t# 2< 6. GERENCIA = DESARROLLO DE RECRSOS HMANOS 3ua!o 39J 9. GERENCIA DEL PROCESO DE CALIDAD 9.3 D%,#?o # %!t)o"u&&%'! "# p)o"u&to, 5 ,#)7%&%o, "# &al%"a" 9.2 G#)#!&%a "# p)o,o,/ p)o,o, "# p)o"u&&%'! "# ,#)7%&%o, p)o"u&to, 5 "#,pa&>o, 6< 9.6 G#)#!&%a "# p)o,o,/ p)o,o, "# !#0o&%o, 5 ,#)7%&%o, 6J "# apo5o 2J 9.9 Cal%"a" "# p)o7##"o)#, 3< 9.< E7alua&%'! "# &al%"a" S. LIDERA;GO <.6 R#,po!,a:%l%"a" ,o&%al 2J @. INFORMACIÓN = ANbLISIS @.3 A!l%,%, 5 u,o "# "ato, a !%7#l #p)#,a 9J
J
9J
@.2 Copa)a&%'! &o! la &op#t#!&%a 5 &o! la, #8o)#, #p)#,a, 2< @.6 Al&a! 5 0#)#!&%a "# la &al%"a" 5 "# lo, "ato, "# "#,#p#?o # %!1o)a&%'! 3< . PLANEACIÓN ESTRATÉGICA DE LA CALIDAD @J .3 P)o,o "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" 5 "#,#p#?o 6< "# la #p)#,a 2< .2 Pla!#, "# &al%"a" 5 "#,#p#?o 3.JJJ TOTAL PNTOS
Y Co!"u&to). El l%"#)a40o "# la alta 0#)#!&%a &)#a lo, 7alo)#, #ta, 5 ,%,t#a, !#,a)%o, 5 "#,pu+, 0uía la :,*u#"a ,o,t#!%"a "# lo, o:8#t%7o, "# &al%"a" 5 "#,#p#?o. Y S%,t#a. Cop)#!"# #l &o!8u!to "# p)o,o, &o))#&ta#!t# "%,#?a"o, 5 "#$!%"o, pa)a al&a!4a) lo, )#*u#)%%#!to, "# &al%"a" 5 "#,#p#?o "# la #p)#,a. Y M#"%"a, "# p)o0)#,o. P)o7##! u!a :a,# o)%#!ta"a >a&%a lo, )#,ulta"o, &a!al%4a!"o la, a&&%o!#, !#,a)%a, pa)a #!t)#0a) ,%#p)# 7alo) #8o)a"o al &l%#!t# 5 "#,#p#?o ,up#)%o) a la #p)#,a. Tal#, #"%"a, ,o! la &al%"a" "#l p)o"u&to 5 #l ,#)7%&%o &al%"a" 5 p)o"u&t%7%"a" %!t#)!a 5 &al%"a" "# lo, p)o7##"o)#,. Y M#ta. El $! p)%o)"%al "#l p)o,o "# &al%"a" #, #!t)#0a) ,%#p)# u! 7alo) #8o)a"o al &l%#!t# #,to ,%0!%$&a o:t#!#) la ,at%,1a&&%'! "# lo, &l%#!t#, a5o) *u# la p)o7%,ta po) la &op#t#!&%a lo &ual ,# t)a"u #! u!a a5o) pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o.
Lo) r"#)-o) +# 'o) pr#m"o) $!c"o$!'#)
El a5o) )%#,0o #, %!,&)%:%),# #! #l p)#%o &o! #l !%&o $! "# 0a!a)lo ,%! %po)ta) &'o. Lo , &opl%&a"o !o #, 0a!a) ,%!o ,o,t#!#),# 5 #8o)a) &o! #l t%#po. S#0! #l "#&%) "# u! alto "%)#&t%7o/ QEl #8o) p)#%o "# &al%"a" *u# !o,ot)o, 0a!ao, to"o, lo, "ía, #, #l )#&o!o&%%#!to "# !u#,t)o, &l%#!t#, a la &al%"a" "# lo *u# l#, #!t)#0ao, lo &ual !o, >a p#)%t%"o &op#t%) #B%to,a#!t# "#,a))olla) a !u#,t)a 0#!t# 5 0#!#)a) #pl#o. E,o #, lo %po)ta!t# !o o:t#!#) u!a #"all%ta "# o)oQ. Lo %po)ta!t# !o #, ,%pl##!t# 0a!a) u! p)#%o !a&%o!al "# la &al%"a" po) ,#)%o 5 :%#! #,t)u&tu)a"o *u# +,t# ,#a. La #,t)at#0%a "# &al%"a" total !o "#:# #,ta) a,#!ta"a #! u! &o!8u!to "# &)%t#)%o, a 8#!o, o u!a l%,ta "# &>#*u#o *u# 0uí# ,u, a&&%o!#, ,%!o #! u!a 7#)"a"#)a $lo,o1ía #p)#,a)%al p)op%a. Lo, t)#, p)#%o, >a! +!1a,%, #! la $lo,o1ía "# la &al%"a" total &o! #l a!l%,%, "#l &op)o%,o "# to"o, #! la o)0a!%4a&%'! "#,"# la &%a >a,ta la :a,# %!&lu5#!"o a p)o7##"o)#,"%,t)%:u%"o)#, 5 &l%#!t#, "# &'o ,# #,ta:l# la polít%&a "# &al%"a" la &o!&%#!&%a "# lo, #pl#a"o, )#,p#&to a #lla 5 ,u #8o)a%#!to &o!t%!uo "# la pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" total 5 "# lo, +to"o, "# pla!#a&%'! a &o)to pla4o "# la, )#,po!,a:%l%"a"#, "# la 0#)#!&%a "# lo, p)o0)aa, #"u&at%7o, pa)a lo, #pl#a"o, 5 ,u, )#,ulta"o, "# la a"%!%,t)a&%'! pa)t%&%pat%7a "# lo, +to"o, "# )#&ol#&&%'! 5 "%1u,%'! "# la %!1o)a&%'! "#l u,o "# t+&!%&a, >#))a%#!ta, "# a!l%,%, 5 )#,ulta"o, o:t#!%"o, 5 "#l &o!t)ol 5 #l #8o)a%#!to "# p)o,o,. Lo, &)%t#)%o, "# #,to, p)#%o, ,%)7#! pa)a #"u&a),# #! #l t#a "# la &al%"a" ta:%+! pu#"#! ,#) ut%l%4a"o, pa)a $!#, "# auto-#7alua&%'! o &oo #"%o "# &opa)a&%'! &o! )#,p#&to a la, #p)#,a, 0a!a"o)a, "# lo, 0ala)"o!#,. TROFEO INTERNACIONAL A LA CALIDAD: UNA MENTIRA
Lo, #p)#,a)%o, a&tual#, >a! #!t#!"%"o &a"a 7#4 , *u# #,to, t)o1#o, !o t%#!#! !%!0u!a ,#)%#"a" *u# ,o! u! 7#)"a" #)o #!0a?o pa)a #l p:l%&o 5 pa)a #llo, %,o, 5 *u# >a! ,%"o a!%pula "o, &o! &)%t#)%o #)&a!t%l%,ta po) al0u!a, o)0a!%4a&%o!#, a)0#!t%!a, 5 #,pa?ola,. E, %po)ta!t# p)#7#!%) a lo, #p)#,a)%o, ,o:)# lo, #1#&to, !#0at%7o, pa)a la ,o&%#"a" 5 pa)a #llo, %,o, *u# p)o7o&a! #,to, t)o1#o, %!t#)!a&%o!al#, a la &al%"a" "#:#! a:,t#!#),# "# &op)a) t)o1#o, &o! &o!o&%%#!to "# &au,a. LAS NORMAS ISO SERIE
E! 3 la p)oul0a&%'! "# la ,#)%# "# !o)a, ISO JJJ 5 la !o)a ,o:)# t#)%!olo0ía &opl##!ta)%a ISO 9J2. D# a&u#)"o &o! #l )#po)t# "# u! &o%t+ a" >o& "# la ISO la, !o)a, ISO JJJ >a! ,%"o a"opta"a, po) la a5o)ía "# lo, #!t#, !o)al%4a"o)#, !a&%o!al#, 5 )#0%o!al#, "#l u!"o >a! )##pla4a"o a la, !o)a, !a&%o!al#, o "# %!"u,t)%a p)#7al#&%#!t#, a!t#)%o)#!t# 5 >a! al&a!4a"o "o, 0)a!"#, o:8#t%7o,/ Y I!&o)po)a) #! la, !o)a, u!a 0uía apl%a "# &o!pto, "# 0#)#!&%a "# &al%"a" 5 "%7#),o, o"#lo, ,o:)# )#*u#)%%#!to, #Bt#)!o, "# a,#0u)a%#!to "# &al%"a". Co! u!a a)*u%t#&tu)a #,t)u&tu)a"a "# ,%,t#a, la, !o)a, ,# p)#,#!ta! #! u! ,%,t#a !u+)%&o 1&%l#!t# #o)%4a:l#. E,ta, &a)a&t#)í,t%&a, t%#!#! u! alto 7alo) pa)a la, !#,%"a"#, #p)#,a)%al#, #! #l &o!t#Bto "#l &o#)&%o %!t#)!a&%o!al. Y Sat%,1a) la !#,%"a" &)#&%#!t# "# !o)al%4a&%'! %!t#)!a&%o!al #! #l &apo "# la &al%"a". E,to, #,*u#a, "# )t%$&a&%'! 1u#)o! pu:l%&a"o, a t%#po pa)a 1a&%l%ta) ,u a"op&%'! po) u!a t#))a pa)t# "# lo, ,%,t#a, "# &al%"a".
E,t# &o!8u!to "# !o)a, 1u# a"opta"o po) la Cou!%"a" Eu)op#a a pa)t%) "#l p)%#)o "# #!#)o "#36 &oo #l #,t!"a) #u)op#o. E! &o!,#&u#!&%a )%0#! #l &o#)&%o #!t)# &opa?ía, p)o7##"o)a, 5 &op)a"o)a, "# :%#!#, 5 ,#)7%&%o, lo&al%4a"o, #! #l t#))%to)%o "# la Cou!%"a" Eu)op#a o la, a&t%7%"a"#, "# #p)#,a, *u# &o! ,#"# #! ot)a, )#0%o!#, "#,#a! %!0)#,a) ,u, p)o"u&to, a #,ta Cou!%"a". L! c#r",c!c"$ H!o $orm! ISO )#r"#
Coo ,# ,a:# #l &o!pto "# )t%$&a&%'! "# &al%"a" #, "%1#)#!t# al "# 0a)a!tía "# &al%"a". E! #l #,*u#a "# )t%$&a&%'! u! #!t# )t%$&a"o) *u# !o t%#!# !%!0! %!t#)+, #! la &o#)&%al%4a&%'! "# u! p)o"u&to :%#! o ,#)7%&%o )t%$&a *u# #l p)o7##"o) po,## u! ,%,t#a "# a,#0u)a%#!to "# &al%"a" "# ,u p)o"u to oto)0a!"o la &o!$a!4a !#,a)%a a la #p)#,a &op)a"o)a "# tal p)o"u&to. E! t#o)ía &ual*u%#) #p)#,a pu#"# ,ol%&%ta) 5 o:t#!#) u!a )t%$&a&%'! "# &upl%%#!to &o! la, !o)a, ISO JJ3. E,ta )t%$&a&%'! "#:# ,#) #Bp#"%"a po) u! #!t# auto)%4a"o pa)a tal $! pa)a lo &ual "#:# t#!#) la a&)#"%ta&%'! )t%$&a&%'! !#,a)%a "# a&u#)"o &o! #l #,*u#a !a&%o!al "# )t%$&a&%'!. La )t%$&a&%'! :a8o !o)a, ISO ,#)%# JJJ %!u!%4a) #! t#o)ía a la, #p)#,a, #! #l &o!t#Bto "# la Cou!%"a" Eu)op#a &o!t)a :a))#)a, !o a)a! la)%a, &oo la &al%"a" "# lo, p)o"u&to,. EB%0%) #,ta )t%$&a&%'! a lo, p)o7##"o)#, ta:%+! a>o))a &o,to, a la #p)#,a &op)a"o)a po) #,t# &o!pto "%&>o, &o,to, ,#)! !ulo, &ua!"o to"o, ,u, p)o7##"o)#, #,t+! )t%$&a"o,. E,ta #, la t#!"#!&%a u!"%al 5a ,#a *u# la )t%$&a&%'! ,# >a0a a t)a7+, "# la, ISO JJJ &ua!"o ,# t)ata "# &o#)&%o %!t#)!a&%o!al o "# u! ,#llo "# &al%"a" !a&%o!al *u# #! al0u!o, &a,o, pu#"# t#!#) )#&o!o&%%#!to #! ot)o, paí,#,. Po) #8#plo #l ,#llo "# &al%"a" I&o!t#& #, )#&o!o&%"o #! V#!#4u#la 5 a ,u 7#4 la a)&a "# &al%"a" No)7#! #, )#&o!o&%"a #! Colo:%a. O:t#!#) la )t%$&a&%'! ISO JJJ ,%0!%l%&a #!to!, *u# u!a #p)#,a &upl# &o! la, !o)a, 5 #, a p)o:a"a #"%a!t# u!a au"%to)ía #Bt#)!a )#al%4a"a po) %!,t%tu&%o!#, a&)#"%ta"a,. El p)o,o pa)a o:t#!#) la )t%$&a&%'! ISO &o!,ta "# lo, ,%0u%#!t#, pa,o,/ Y D%a0!',t%&o o p)#-au"%to)ía. S# p)a&t%&a u!a #7alua&%'! p)#7%a "#l ,%,t#a "# &al%"a" "# la #p)#,a. S# p)#pa)a la "o&u#!ta&%'! )#*u#)%"a 5 #l p#),o!al pa)a &oo)"%!a) #l p)o,o 5 ,# o1)# #l ,opo)t# !#,a)%o. Y I!,&)%p&%'!. La #p)#,a ,# %!,&)%:# #! #l p)o,o "# )t%$&a&%'! a!t# la %!, t%tu&%'! )t%$&a"o)a ll#!a!"o u!a ,ol%&%tu" Y R#7%,%'! "#l a!ual. El #!t# )t%$&a"o) )#7%,a #l a!ual "# &al%"a" 5 $8a lo, )#*u%,%to, *u# "#:#! &u:)%),#. S% #l a!ual !o #, ap)o:a"o ,# "+7u#l7# a la #p)#,a &o! la, )#&o#!"a&%o!#, !#,a)%a, >a,ta ,u ap)o:a&%'! $!al. Y Au"%to)ía.Ap)o:a"o #l a!ual ,# $8a! la, 1#&>a, pa)a la au"%to)ía 5 #l pla! "# au"%to)ía. Y C#)t%$&a&%'!.S% #, ap)o:a"a la au"%to)ía ,# oto)0a a la #p)#,a u!a )t%$&a&%'! po) t)#, a?o, &o! )#7%,%o!#, ,##,t)al#, #!t)# ot)a, )#a, a la, !o au"%ta"a, #! la p)%#)a o&a,%'!. C!'"+!+ o!' 4 c#r",c!c"$ ISO F%!al#!t# #, !#,a)%o >a) +!1a,%, #! *u# la )t%$&a&%'! ISO ,ola#!t# % pl%&a la %"o!#%"a" "#l ,%,t#a "# &al%"a" "# u!a #p)#,a pa)a a,#0u)a) la &al%"a" "# ,u p)o"u&to 5 po) ta!to !o ,%0!%$&a !#,a)%a#!t# *u# la #p)#,a po,#a u!a $lo,o1ía "# &al%"a" total "#,a))oll# u! #!1o*u# "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total o apl%*u# u! p)o,o "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# &al%"a" total. Po) ot)a pa)t# la )t%$&a&%'! ISO p)#,#!ta a,p#&to, p)o:l#t%&o, #!t)# #llo, *u# la "o&u#!ta&%'! ,# #B%0# &oo u!a #ta #! 7#4 "# )#p)#,#!ta) u! #"%o pa)a lo0)a) u!a #ta
*u# lo, p)o"%%#!to, "# au"%to)ía %!t#)!a ,o! &o,to,o, *u# #l &upl%%#!to "# lo, )#*u%,%to, u,u)pa #l lu0a) "#l #8o)a%#!to &o!t%!uo *u# lo, &o!pto, "# :u#!a &al%"a" ,# #!t%#!"#! ,#0! #l &upl%%#!to "# la, #,p#&%$&a&%o!#, *u# ,# >a +!1a,%, #! la %!,p#&&%'! #! 7#4 "# p)oo7#) la "#o,t)a&%'! "# la &apa&%"a" "#l p)o,o 5 la po,t#)%o) )#"u&&%'! "# la %!,p#&&%'! 5 *u# #l )#p)#,#!ta!t# "# la 0#)#!&%a "#:# a,#0u)a),# "# *u# ,# &upla! lo, )#*u%,%to,. A p#,a) "# #llo la )t%$&a&%'! ISO t)a# &o!,%0o :#!#$&%o, 7a)%o, a la #p)#,a *u# la o:t%#!#. P)opo)&%o!a u!a :a,# $)# pa)a lo, #,1u#)4o, "#l #8o)a%#!to "#l p)o,o )#1o)4a!"o la "%,&%pl%!a la pla!%$&a&%'! 5 la )#,po!,a:%l%"a". Ta:%+! p)opo)&%o!a u!a a5o) #,ta!"a)%4a&%'! "# lo, p)o"%%#!to, lo &ual &o!"u a u!a )#"u&&%'! #! la 7a)%a:%l%"a". Pu#"# ,%0!%$&a) pa)a la o)0a!%4a&%'! )t%$&a"a u!a )#"u&&%'! #! la, ,ol%&%tu"#, "# au"%to)ía "# &al%"a" "# lo, &l%#!t#, 5 #! la, #8#&uta"a, po) la #p)#,a a ,u, p)o7##"o)#,. C!p0('o 11. ALGUNAS EJPERIENCIAS CON PLANEACIÓN ESTRATÉGICA DE CALIDAD TOTAL
CASOS DE ENTIDADES DE SER=ICIOS C!)o 1. Corpor!c"$ F"$!$c"#r! S(r!m#r"c!$! S.A.K
Du)a!t# la "+&a"a "# lo, a?o, o&>#!ta #l p)#,%"#!t# "# #!to!, Ca)lo, Al:#)to H#)!!"#4 C)u4 0u%' la o)0a!%4a&%'! a "#,a))olla) u! p)o,o "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a u5 #B%to,o. Coo &o!,#&u#!&%a "# la a"u)#4 o:t#!%"a ,# %!%&%' #! 3 lo *u# #llo, "#!o%!a:a! la 0)a! #,t)at#0%a/ la apl%&a&%'! "# la $lo,o1ía "# &al%"a" total. Fu#)o! p%o!#)o, #! #,t# p)o,o "#!t)o "#l 0)upo Su)a#)%&a!a. A la #"u&a&%'! %!%&%al #! la $lo,o1ía "# &al%"a" total a,%,t%#)o! o! "%)#&t%7o, "# la &o)po)a&%'!. Coo )#,ulta"o "# #,ta 1o)a&%'! ,# &)#' #l &o!,#8o "%)#&t%7o "# la &al%"a" total %!t#0)a"o po) #l p)#,%"#!t# 5 lo, 7%p)#,%"#!t#, #l 0#)#!t# )#0%o!al "# M#"#llí! 5 la "%)#&to)a "# )#&u),o, >ua!o,. La p)%!&%pal 1u!&%'! "# tal &o!,#8o 1u# "%)%0%) 5 o1)#) #l ,opo)t# !#,a)%o a to"a la &o)po)a&%'! pa)a po!#) #! p)&t%&a lo, p)%!&%p%o, 5 la, polít%&a, p)op%a, "# la $lo,o1ía "# la &al%"a" total. E! &o!,#&u#!&%a #l &o!,#8o &oo)"%!a:a apo5a:a 5 :)%!"a:a lo, #"%o, pa)a al&a!4a) la &al%"a" total. E! a5o "# 3J la p)#,%"#!&%a #%t%' u! "o&u#!to "#!o%!a"o El &o!pto "# %,%@! 5 la $lo,od1a "# la &al%"a" total*u# 1u# #!t)#0a"o a to"o, lo, &ola:o)a"o)#,. El &o!t#!%"o "# #,ta &ou!%&a&%'!/ M%,%'! "# l a &o)po)a&%'! P)%!&%p%o, Polít%&a "# &al%"a" total. F"'o)o/0! +# '! c!'"+!+ o!': E, #l &o!8u!to "# a&&%o!#, "#,a))olla"a, po) to"o, lo, %!t#0)a!t#, "# la &o)po)a&%'! :u,&a!"o #l #8o)a%#!to &o!t%!uo 5 ,%,t#t%&o "# la &al%"a" pa)a #l :#!#$&%o "# !u#,t)o, &l%#!t#, "# la &o)po)a&%'! 5 "# la ,o&%#"a". To"a, la, 7%p)#,%"#!&%a, 5 )#0%o!al#, "#:ía! )#al%4a) a!ual#!t# u! "%a0!',t%&o "# la %!,t%tu&%'! pa)a %"#!t%$&a) 1o)tal#4a, 5 "#:%l%"a"#, %!t#)!a, 5 u! a!l%,%, "#l #"%o a:%#!t# &o! #l $! "# #,ta:l#) opo)tu!%"a"#, 5 a#!a4a,. É,to, 1u#)o! lo, "o, p%la)#, pa)a #l "%,#?o "#l pla! #,t)at+0%&o 5 la $8a&%'! "# o:8#t%7o, #,t)at+0%&o, po) pa)t# "#l &o%t+ "# "%)#&&%'! *u# po,t#)%o)#!t# #8#)&ía #l &o!t)ol #, "#&%) la %"#!t%$&a&%'! "#l lo0)o "# lo, o:8#t%7o, 5 "# la, &au,a, "# la, "#,7%a&%o!#,. Ca"a p#),o!a &o! )#,po!,a:%l%"a" "# "%)#&&%'! "#,"# #l p)#,%"#!t# >a,ta lo, 8#1#, "# "#pa)ta#!to ,# )#u!%' &o! ,u, &ola:o)a"o)#, %!#"%ato, &o! #l p)op',%to "# "#,pl#0a) la polít%&a "# &al%"a" total p)o1u!"%4a) ,o:)# #l t#a )#&%:%) ,u0#)#!&%a, 5 a:,ol7#) &ual*u%#) %!*u%#tu". Po,t#)%o)#!t# #l &o!,#8o "%)#&t%7o "# la &al%"a" total )##B%o!' a)&a "# ,% "#:ía #B%,t%) "#!t)o "#l p)o,o "# %pla!ta&%'! u! p)o5#&to p%loto o ,% ,# #p#4a)ía &o! la pa)t%&%pa&%'! "# to"o, lo,
1u!&%o!a)%o,. El &o!,#8o "#&%"%' %!%&%a) &o! u! p)%#) p)o5#&to "# #8o)a%#!to"#!o%!a"o Pol1t%&a "# "#,a))ollo "# )#&u),o, >ua!o, 1)uto "#l a!l%,%, "# 1o)tal#4a, 5 "#:%l%"a"#, p)#,#!t#, #! la &o)po)a &%'!. El 0)upo )#&%:%' &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! !u#,t)o o"#lo "# #8o)a%#!to &o!t%!uo "# la &al%"a" %!&lu5#!"o p)&t%&a, #! &oputa"o)#, p#),o!al#, ,o:)# la, >#))a%#!ta, :,%&a,. Pa)al#la#!t# &o! #l t)a:a 8o "#l 0)upo p%loto "# #8o)a%#!to "# &al%"a" #! 3J ,# #"u&a)o! &ua)#!ta 5 &%!&o #8#&ut%7o, "# la &o)po)a&%'! ta!to #! la $lo,o1ía "# &al%"a" total &oo #! #l o"#lo "# #8o)a &o!t%!ua *u%#!#, 1u#)o! a,%0!a"o, a &%!&o 0)upo, "# #8o)a%#!to #! la, t)#, )#0%o!al#, p)%!&%pal#, "# la &o)po)a&%'!. Do, "# #llo, ,# &o!!t)a)o! #! p)o:l#a, &)ít%&o, &o! #l &l%#!t# #Bt#)!o 5 lo, ot)o, t)#, #! p)o,o, %!t#)!o, "# la &o)po)a&%'!. La alta "%)#&&%'! "#l 0)upo Su)a#)%&a!a "#&%"%' #! 32 u!%) #! u!a ,ola o)0a!%4a&%'! la, "o, &o)po)a&%o!#, $!a!&%#)a, "# ,u p)op%#"a" a&&%o!a)la. A,í !a&%' la Co)po)a&%'! F%!a!&%#)a Na&%o!al 5 Su)a#)%&a!a Co)$!,u)a. La #,t)at#0%a >a:ía ,%"o &o!ta) &o! "o, &o)po)a&%o!#, >#)a!a, p#)o &opl#ta#!t# aut'!oa, pa)a lo0)a) #l a5o) po,%&%o!a%#!to 5 l%"#)a40o #! #l #)&a"o. C!)o 2. Corpor!c"$ Soc"!' +# Aorro 4 ="%"#$+! Co'm#$!K
E! 3 po) p)%#)a 7#4 #! la >%,to)%a "# la &o)po)a&%'! ll#0a u!a u8#) a la p)#,%"#!&%a Eulal%a A):ol#"a "# Mo!t#,. Co! #lla ,# %!%&%a u! 0)a! &a:%o #! la a"%!%,t)a&%'! "# la #p)#,a. S# "#,a))olla! po) p)%#)a 7#4 p)o,o, "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a 5 &í)&ulo, "# &al%"a". La p)%#)a a&t%7%"a" )#al%4a"a #! la p)%#)a 1a,# 1u# :)%!"a) #"u&a&%'! :,%&a ,o:)# la $lo,o1ía "# &al%"a" total a 36J p#),o!a, "# lo, !%7#l#, 0#)#!&% l#, "# la &o)po)a&%'! #! ,u &o!7#!&%'! a!ual. A #lla a,%,t%#)o! la p)#,%"#!ta lo, 7%p)#,%"#!t#, lo, 0#)#!t#, )#0%o!al#, lo, 0#)#!t#, "# ,u&u),al#, 5 a0#!&%a, 5 lo, "%)#&to)#, "# "#pa)ta#!to "# la &a,a at)%4. El o:8#t%7o #)a a&la)a) a to"o, lo, "%)#&t%7o, "# Col#!a #l l#!0ua8# lo, &o!pto, 5 lo, p)%!&%p%o, %!7olu&)a"o, #! &al%"a" total. A"#, "# :)%!"a) la #"u&a&%'! :,%&a #"%a!t# tall#)#, "# t)a:a8o #! 0)upo ,# &o!,ult' a lo, 36J 0#)#!t#, ,o:)# &ul#, #)a! lo, &%!&o p)o:l#a, &)'!%&o, "# &al%"a" *u# #!1)#!ta:a #!to!, la &o)po)a&%'! 5 &ul#, ,#)ía! lo, p)%!&%p%o, 0#!#)al#, *u# "%a)%a#!t# "#:#)ía! 0u%a) la a&&%'! #! &al%"a". E,ta )#t)oal%#!ta&%'! l# ,%)7%' po,t#)%o)#!t# al &o!,#8o pa)a "# $!%) #l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to 5 la polít%&a "# &al%"a" "# la &o)po)a&%'!. D#,pu+, "# la &o!7#!&%'! ,# &)#' #l &o!,#8o "%)#&t%7o "# la &al%"a" total &o!1o)a"o po) la p)#,%"#!ta 5 lo, 7%p)#,%"#!t#, "# la &o)po)a&%'!. Ello, "#$!%#)o! #! p)%#) lu0a) la, 1u!&%o!#, "#l &o!,#8o 5 #l o"u, op#)a!"% la )#7%,%'! "# la %,%'! #p)#,a)%al a la lu4 "# la &al%"a" total la 1o)ula&%'! "# la polít%&a "# &al%"a" total 5 #l pla! "# a&&%'! a ,#0u%) po) #l &o!,#8o. Lo, p)op',%to, 1u!"a#!tal#, %,%'! ,# #!a)&a! #! u!a polít%&a "# #p)#,a :a,a"a #! la &al%"a" total &oo 1u#!t# "# #8o)a %#!to &o!t%!uo "# lo, p)o,o,. To"a, la, p#),o!a, pa)t%&%pa!t#, #! u! 0)upo "# #8o)a%#!to "# &al%"a" t#!ía! !%7#l "# "%)#&to)#, "# "#pa)ta#!to 0#)#!t#, "# a0#!&%a, 5 8#1#, "# ,#&&%'!. El &o!,#8o )#,po!,a:%l%4' a 7a)%o, 7%p)#,%"#!t#, po) #l "#,a))ollo 5 #l +B%to "# &a"a p)o5#&to 5 ,# "#,%0!' u! 3í"#) "# p)o5#&to &o! la )#,po!,a:% l%"a" p)%o)"%al "# &oo)"%!a) #l t)a:a8o "# 0)upo "# #8o)a%#!to. E! 32 #,ta:a! t)a:a8a!"o o&>o #*u%po, "# #8o)a%#!to &o! la pa)t%&%pa&%'! a&t%7a "# &ua)#!ta 5 "o, p#),o!a,. A,%%,ola &o)po)a&%'! >a t)a:a8a"o &o! &í)&ulo, "# &al%"a" %!%&%a!"o #! 3 #l p)o,o &o! t)#, &í)&ulo, #! u!a 1a,# p%loto. Ho5 lo, &í)&ulo, op#)a! #! la &a,a at)%4 5 #! la, )#0%o!al#,. Ha ,%"o polít%&a "# la &o)po)a&%'! #Bpa!"%) "# a!#)a 0)a" ual ,%! &)#a) t)auat%,o, o)0a!%4a&%o!al#, ta!to lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to &oo lo, &í)&ulo,. L! #%!'(!c"$ p!r! #' +#)!rro''o
Apl%&a #! to"a, ,u, #p)#,a, u!a #7alua&%'! 1o)al a ,u, #pl#a"o,. QE,ta :u,&a #!t)# ot)a, &o,a,#l &o,a,#l "#,a))ol "#,a))ollo lo %!t#0)al %!t#0)al "# la, p#),o!a, p#),o!a, pa)a ,í %,a, %,a, 5 pa)a #l ,#)7%&%o ,#)7%&%o #$&%#!t# #$&%#!t# "# la o:)a &o! lo, , po:)#,. po:)#,. E! #,t# p)o,o p)o,o la #7alua&%'! #7alua&%'! pa)a #l "#,a))ollo ,# &o!7%#)t# #! u!o "# lo, #"%o, pa)a opt%%4a) opt%%4a) !u#,t)a a&tua&%'! a&tua&%'! #! #l t)a:a8o &o! %)a, a lo0)a) !u#,t)o &)#&%%#!to &)#&%%#!to p#),o!alQ. El p)op',%to "# #,t# ,%,t#a "# #7alua&%'! t%#!# 7a)%o, o:8#t%7o,/ Y R#1o)4a) #1o)4a) # %pul,a) %pul,a) #l ,#!t%%#! ,#!t%%#!to to "# lo0)o lo0)o #! &a"a #pl#a"o #pl#a"o a !%7#l #p)#,a)%al #p)#,a)%al 5 a !%7#l !%7#l o)0a!%4a&%o!al. Y I"#!t%$&a) #l &opo)ta%#!to &opo)ta%#!to la:o)al 5 la, )#a, "# #8o)a%#!to #! &a"a &ola:o)a"o). &ola:o)a"o). Y Copa)a) la, #ta, "# "#,#p#?o 5 )#,ulta"o, #,p#)a"o, &o! lo lo0)a"o. Y I"#!t%$&a) #l pot#!&%al pot#!&%al "# "#,a))ollo "#,a))ollo "# lo, &ola:o)a"o)#,. &ola:o)a"o)#,. Y S#)7%) &oo >#))a%#!ta >#))a%#!ta "# "# 0#,t%'! pa)a lo, 8#1#, 8#1#, 5 "# a"%!%,t)a&%'! a"%!%,t)a&%'! pa)a la #p)#,a. El ,%,t#a >a ,%"o "%,#?a"o pa)a #7alua) #! *u+ *u+ #"%"a #B%,t# u! &op)o%,o &op)o%,o a&t%7o "# pa)t# "# &a"a &a"a u!o u!o "# lo, &ola: &ola:o) o)a" a"o) o)#, #, &o! lo, 7alo) 7alo)#, #, 5 p)%! p)%!&% &%p% p%o, o, "# la Fu! Fu!"a "a&% &%'! '! So&%a So&%al l "#t#)%!a!t#, #! la &ultu)a "# la #p)#,a pa)a #"%) #l "#,#p#?o "#$!%"o &oo la a&&%'! *u# #8#& #8#&ut uta a %!t# %!t#!& !&%o %o!a !al l#! #!t# t# u! #pl #pl#a #a"o "o &o! &o! #l $! "# o:t# o:t#!# !#)) u! )#,u )#,ult lta" a"o o #,p# #,p#&í &í$& $&o o 5 pa)a pa)a ,op#,a) ,op#,a) lo, )#,ult )#,ulta"o, a"o, p#!,a" p#!,a"o, o, &oo &oo #l #1#&to #1#&to o la &o!,#&u# &o!,#&u#!&%a !&%a "#l "#l "#,#p#?o "#,#p#?o.. D# #,ta a!#)a la 0#)#!&%a 0#)#!&%a 5 lo, #pl#a"o, pu#"#! toa) toa) &o!&%#!&%a ,o:)# ,o:)# la p)#,#!&%a o la au,#!&%a au,#!&%a "# &opo)ta%#!to, *u# )##8#! u! &o!o&%%#!to "# lo, p)%!&%p%o, 5 7alo)#, o)0a!%4a&%o!al#, 5 ,u apl%&a&% apl%&a&%'! '! &o! #l o:8#t%7o "# &o!,#0u% &o!,#0u%)) #l &op)o%,o &op)o%,o "#,#a"o 5 "#t#)%!a "#t#)%!a)) #! *u+ #"%"a #"%"a #l &ola:o)a"o) &upl# &o! la $!al%"a" "#l &a)0o *u# "#,#p#?a. C!)o 5. L!"$o!m#r"c!$! +# S#-(ro) S.A:
Ma)%o H#)!!"#4 N.p)#,%"#!t# &o!o"o) p)o1u!"o "#l ,#&to) a,#0u)a"o) 5 "#l "#,a))ollo "# ,u &opa?ía >a *u#)%"o %pul,a) a la o)0a !%4a&%'! a u!a t)a!,1o)a&%'! )a"%&al pa)a 7ol7#)la , 0)a!"# 5 &op#t%t%7a. E! #l pa,a"o la &opa?%a &opa?%a >a:ía >a:ía "#,a))olla "#,a))olla"o "o u&>o, u&>o, p)o0)aa, p)o0)aa, &o! #l o: 8#to "# at#!"#) at#!"#) !#,%"a"#, "# &o)to pla4o,%! #,ta) al%!#a"o, &o! u!a #,t)at#0%a 0lo:al 5 &o>#)#!t#. A!t# la ,%tua&%'! ,%tua&%'! pla!t#a"a pla!t#a"a po) la &)%,%, &)%,%, 7#!#4ola! 7#!#4ola!a a Ma)%o H#)!!"#4 H#)!!"#4 &o!,%"#)' &o!,%"#)' 1u!"a#!t 1u!"a#!tal al pa)a la ,up#)7%7#!&%a #p)#!"#) u! p)o,o "# t)a!,1o)a&%'! #! la &ultu)a "# la o)0a!%4a&%'!. o)0a!%4a&%'!. El &o%t+ "# p)#,%"#!&%a )#al%4' 7a)%a, ,#,%o!#, "# )##B%'! ,o:)# #l )u:o *u# "#:#)ía ,#0u%) lo, 1a&to)#, &)ít%&o, "# +B%to la, !#,%"a"#, "# #8o)a%#!to #8o)a%#!to &ul#, #)a! la, apt%tu"#, #,#!&%al#, 5 la, &apa&%"a"#, &la7#, *u# "#:ía! "#,a))olla),# 5 u!a auto#7alua&%'! 5 #7alua&%'! "# lo, &op#t%"o)#, &op#t%"o)#, #! )#a, &la7#, "# "#,#p#?o. QLat%!oa#)%&a!a "#:# &a:%a) &a:%a) o o)%) o)%) #,ta) #!t)# #!t)# lo, &%!&o &%!&o p)%#)o, p)%#)o, o "# lo &o!t)a)%o 1u#)a 1u#)a la, #p)#, #p)#,a, a, !o pu#"#! pu#"#! "a) ,#0u)%"a ,#0u)%"a" " la:o)al la:o)al lo, lo, &l%#!t# &l%#!t# ,í la #8o) #8o) a!#)a a!#)a "# "# )#t#!#) )#t#!#) a lo, lo, &l%#!t#, #, p#!,a) to"o #l t%#po &'o "a)l#, , po) #!o,. Lo *u# %!t#!tao, >a) ,%! "#,&a!,o #, &olo&a) #l ala "# &a"a u!%"a" "# !#0o&%o 0#)#!&%a "# p)o"u&to, ,u&u),al#, #t&. "#!t)o "#l &u#)po "# !u#,t)a 0)a! &opa?íaQ. La &opa?ía >a p#!,a"o *u# pa)a a"%!%,t)a) #,t)at+0%&a#!t# #l &a:%o #!1o&a"o >a&%a #l )#,ulta"o "#:# &o!!t)a),# &oo a,p#&to p)%o)%ta)%o #! la #Bl#!&%a op#)at%7a #! t+)%!o, "# &o,to, &al%"a" )ap%"#4 #B%:%l%"a" #B%:%l%"a" %!1o)a&%'! 5 )#!ta:%l%"a". )#!ta:%l%"a". Ma)%o H#)!!"#4 %lu,t)' #l ,%0u%#!t# &>%,t# #! la &o!7#!&%'! "# 0#)#!t#,. Q(Sa:# Q(Sa:# u,t#" u,t#" *u# ,%0!%$&a ,%0!%$&a ... &ou!%, &ou!%,o o ,o&%al ,o&%al%, %,o o 1a,&%, 1a,&%,o o !a4%,o !a4%,o :u)o&)a :u)o&)a&%a &%a 5 &ap%tal%,o
Y Y Y Y Y Y
Cou!%,o #, &ua!"o &ua!"o u,t#" t%#!# t%#!# "o, 7a&a, #l 0o:%#)!o ,# la, *u%ta *u%ta 5 l# "a al0o "# l#&>#. So&%al%,o ,%0!%$&a ,%0!%$&a *u# u,t#" t%#!# "o, 7a&a, 5 l# "a u!a a ,u 7#&%!o. 7#&%!o. E! #l 1a,&%,o #l 0o:%#)!o l# *u%ta la, "o, 7a&a, 5 l# 7#!"# la l#&>#. Ka 8o #l !a4%,o !a4%,o !o ,'lo l# *u%ta! *u%ta! la, "o, 7a&a, ,%!o *u# lo ata!. ata!. E! la :u)o&)a&%a :u)o&)a&%a #l 0o:%#)!o l# *u%ta la, la, "o, 7a&a, ata u!a o)"#?a la ot)a ot)a 5 :ota la l#&>#. Cap%tal%,o #, &ua!"o &ua!"o u,t#" t%#!# "o, 7a&a, 7#!"# u!a 5 &op)a &op)a u! to)o pa)a )#p)o"u&%) )#p)o"u&%) ,u >atoQ. Ot)o &a:%o &a:%o #Bp#)%#! #Bp#)%#!ta"o ta"o po) la &opa?ía &opa?ía 1u# #l "# ,u #,t)u&tu)a #,t)u&tu)a o)0!%&a o)0!%&a %!,p%)a"o %!,p%)a"o #! la #,t)u&tu)a "# P)o&t#) a!" Ga:l#. A!t#, la #,t)u&tu)a #)a 8#))*u%&a típ%&a "# #,p#&%al%4a&%'! po) 1u!&%o!#,. A>o)a #B%,t#! #B%,t#! ta:%+! ta:%+! &uat)o 7%p)#,%"#!&%a, 7%p)#,%"#!&%a, 5 &%!&o &%!&o 0#)#!t#, 0#)#!t#, "# p)o "u&to 7%"a 7%"a "a?o, ,oat auto, $a!4a, *u# :a8o u!a #,t)u&tu)a at)%&%al apo5a! a &a"a 0#)#!t# "# ,u&u),al #! #l "#,a) "#,a))o )ollo llo "# ,u 0#,t% 0#,t%'! '! 0#)#!& 0#)#!&%al %al.. P#)%' #)%' "%&a "%&a#!t #!t## ##ll p)#,% p)#,%"#! "#!t# t# )#al%4 )#al%4a a )#7%, )#7%,%o! %o!#, #, 0#)#!&%al#, 0#)#!&%al#, &o! &a"a 0#)#!t# "# p)o p)o "u&to 5 0#)#!t# "# ,u&u),al pa)a a!al%4a) a!al%4a) #l "#,#p#?o "#l !#0o&%o &o! :a,# #! %!"%&a"o)#, "# 0#,t%'!. Co! #,ta #,t)u&tu)a ,# >a lo0)a"o u!a o)0a!%4a&%'! #! 1u!&% 1u!&%'! '! "#l #)&a" #)&a"o o "#,! "#,!t)a t)al%l%4a) 4a) la toa toa "# "#&%,% "#&%,%o!# o!#,, 5 u!a u!a o)0a!% o)0a!%4a& 4a&%'! %'! #B%: #B%:l# l# ,%! :u)o&)a&%a 5 :%#! )#u!#)a"a. )#u!#)a"a. D#!t)o "#l p)o,o "# t)a!,1o)a&%'! Lat%!oa#)%&a!a "#,a))oll' #l &o!pto "# ,u&u),al t%po &o!,%,t#!t# #! #! a!al%4a) a!al%4a) to"o, lo, lo, p)o"%%#!to, p)o"%%#!to, op#)at%7o, "# u!a ,u&u),al ,u&u),al 5 !o)al%4a)lo, !o)al%4a)lo, pa)a :u,&a) a5o) #$&a&%a 5 #$&%#!&%a "# &a)a al "#l#%t# "#l &l%#!t# 5 apl%&a)lo, #! to"a, 5 &a"a u!a "# la, ,u&u),al#, #! #l paí,. E!t)# lo, lo0)o, o:t#!%"o, #,t! la a0%l%4a&%'! #! la #Bp#"%&%'! u!%"a" #! la #,t)u&tu)a "# t)a:a8o "# la, ,u&u),al#, &)#a!"o &)#a!"o u! 7#)"a"#)o #*u%po #*u%po "# t)a:a8o. D# ot)o la"o ,# !%7#la)o! !%7#la)o! lo, &a)0o, 5 ,ala)%o, "# la, ,u&u),al#,. Lo, %!t#) %!t#)#"% #"%a)% a)%o, o, ,o! u! ,o&%o "# ,u !#0o&% !#0o&%o o "o!"# "o!"# "#:# "#:# #B%,t #B%,t%) %) u! #,*u#a #,*u#a "# 0a!a) 0a!a)0a!a)0a!a la &opa?ía 5 0a!a #l ,o&%o. Po) ta!to#l &o))#"o) o la a0#!&%a "# ,#0u)o, !o ,o! &l%#!t#, ,%!o ,o&%o,. ,o&%o,. El El p)o,o p)o,o %pl%&' la 1o)a&%'! 1o)a&%'! "# *u%! *u%! p#),o!a, #! #! la #to"olo0ía pa)a >a)lo. S# #,ta:l#&%#)o! #,ta:l#&%#)o! "o, #*u%po, "# t)a:a8o &o! la )#,po!,a:%l%"a" )#,po!,a:%l%"a" "# )#al%4a) )#al%4a) la, #!t)#7%,ta, p#),o!al#, &o! lo, ,o&%o, 5 p)#,#!ta) lo, )#,ulta"o,. Tal#, Tal#, )#,ulta"o, "# la #,&u&>a a lo, ,o&%o, , o&%o, >a! p#)%t%"o %"#!t%$&a) p)o,o, pot#!&%a l#, "# #8o)a%#!to *u# ,o! pu!to "# at#!&%'! "#l &o%t+ "# p)#,%"#!&%a. La :)8ula Co!,%"#)a *u# la &ultu)a &o)po)at%7a "%)%0%"a al &l%#!t# pa)t# "#l )#,p#to "# &a"a u!o "# !o,ot)o, &oo ,#)#, >ua!o,. So!)#í) #, u! a&to #,po!t!#o. E! 39 ,# %!%&%' la pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# #)&a"o, 5 p)o"u&to,. S# ,u1)%#)o! u&>o, "# lo, %!&o!7#!%#!t#, %!&o!7#!%#!t#, t)a"%&%o!al#, "# la pla!#a&%'! pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &oo la 1alta 1alta "# %!1o)a&%'! %!1o)a&%'! "#talla"a pa)a &o!ta) &o! to"o, lo, %!"%&a"o)#, &ua!t%tat%7o, 1alta "# t%#po pa)a p)o1u!"%4a) #l a!l%,%, &ual%tat%7o 5 #!t#!"%%#!to 5 &op)o%,o "# ll#7a) a"#la!t# la p)opu#,ta. Pa)a 3< #! u! ,#0u!"o &%&lo "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &o! la #Bp#)%#!&%a a"*u%)%"a #! #l p)%#) &%&lo 5 &o!ta!"o &o! u! &oo)"%!a"o) &oo)"%!a"o) %!t#)!o %!t#)!o "#"%&a"o "# t%#po &opl#to &opl#to ,# lo0)' po!#) #! a )&>a u!a #to"olo0ía "# &ua t)o 1a,#,/ a A!l%,%, &o!,%,t#!t# &o!,%,t#!t# #! #l "%a0!',t%&o "%a0!',t%&o #,t)at+0%&o #,t)at+0%&o a !l%,%, "# la &op#t#!&%a &op#t#!&%a 5 at)a&t%7o "# lo, !#0o&%o, : D#&%,%'! D#&%,%'! "#$!%&%'! "#$!%&%'! "# p)o"u&to, p)o"u&to, ,#0#!to,dp)o"u&to ,#0#!to,dp)o"u&to "# %!t#)+, #,t)at+0%&o "#$!%&%'! "#$!%&%'! "#l #)&a"o o:8#t%7o 5 "#$!%&%'! "# lo, o:8#t%7o, "# la &opa?ía & Pla!#a&%' Pla!#a&%'! ! a!l%,%, a!l%,%, DOFA DOFA >a&%a #l #)&a"o #)&a"o o:8#t%7o o:8#t%7o "#$!%&%'! "#$!%&%'! "# #,t)at#0%a, #,t)at#0%a, pla!#, "# a&&%'! 5 &)o!o0)aa, &)o!o0)aa, " S#0u%%#!to "#l pla!.
Ma)%o H#)!!"#4 &)## *u# Q!u#,t)o !o)t# !o)t# #, a:%&%o,o a:%&%o,o 7ao, a ap)o7# &>a) &>a) la, opo)tu!%"a"#, opo)tu!%"a"#, *u# !o, :)%!"a #l !#0o&%o !o >a ,%"o 1&%l a"apta)!o, a lo, &a:%o, 5 lo, *u# 7#!")! p#)o ,% !o lo >ao, a>o)a !o ,o:)#7%7%)#o,Q. ,o:)#7%7%)#o,Q. CASOS DE INDSTRIAS C!)o '. A-!F!$o A-!F!$o S.A/ El "#,a) "#,a))o )ollo llo "#l "#l p)o, p)o,o o "# pla!#a& pla!#a&%'! %'! #,t)a #,t)at+0 t+0%&a %&a "# &al%"a &al%"a" " total total #! la ,u:,%" ,u:,%"%a) %a)%a %a &olo:%a!a 1u# %pul,a"o po) ,u p)#,%"#!t# K#)t%l L%!"#. A!t#, "# toa) la "#&%,%'! 1o)al "# #,tu"%a) #,tu"%a) la $lo,o1ía $lo,o1ía "# 0#)#!&%a 0#)#!&%a "# la &al%"a" total total 5 #,t)u&tu) #,t)u&tu)a) a) #l p)o,o p)o,o #l "%)#&to) "%)#&to) t+&!%&o Ví&to) Ví&to) M#8ía M#8ía >a:ía >a:ía ,ol%&%ta ,ol%&%ta"o "o al I!,t%tuto I!,t%tuto Colo:%a Colo:%a!o !o "# No)a, No)a, T+&!% T+&!%&a, &a, u!a u!a #7alua& #7alua&%'! %'! "#l ,%,t#a "# &al%"a" "# AGA-FANO S.A. "# a&u#)"o &o! lo, l%!#a%#!to, "# la !o)a ISO JJ9. E,to ,u"%' #! ,#pt%#:)# "# 3J. La #7alua&%'! ,u0%)%' "%,#?a) polít%&a, 5 #,t)at#0%a, "# &al%"a" 5 #,ta:l#) #l l%"#)a40o "# la alta "%)#&&%'!. "%)#&&%'!. D# ot)o la"o ,# &o!t)at' &o! u! a,#,o) #Bt#)!o u! "%a0!',t%&o "#l &l%a la:o)al "#!o%!a"o Qa!l%,%, "# !u#,t)o a:%#!t# #! 1u!&%'! "# &al%"a"Q #! #l &ual pa)t%&%pa)o! to"o, lo, #pl#a"o, "# la &opa?ía. La p)%#)a p)%#)a p)#0u p)#0u!ta !ta *u# ,# 1o)u 1o)ula) la)o! o! lo, alto, alto, "%)#&t% "%)#&t%7o, 7o, "# la &opa?í &opa?ía a 1u#/ 1u#/ (po) (po) *u+ &al%"a" total El a!l%,%, )#al%4a"o ll#7' a la, ,%0u%#!t#, ,%0u%#!t#, )#,pu#,ta,/ )#,pu#,ta,/ Y Ha pa)t# pa)t# "# !u#,t)a #,t)at#0%a pa)a "#,a))olla) "#,a))olla) 5 &o!,ol%"a) !u#,t)o !#0o&%o !#0o&%o #! Colo:%a. Y La ,%tua&%'! &op#t%t%7a. QLa &al%"a" #, la #8o) #8o) >#))a%#!ta &op#t%t%7a &o! *u# &u#!ta u!a &opa?ía >o5 #! "íaQ. Y La o"#)!%4a&%'! o"#)!%4a&%'! # %!t#)!a&%o!al%4a&%'! %!t#)!a&%o!al%4a&%'! "# la #&o!oía. #&o!oía. Y = po)*u# po)*u# lo, pa)a"%0a, &a:%a!/
Lo, !u#7o, pa)a"%0a, pa)a"%0a, &a:%a! !u#,t)a a!#)a a!#)a "# p#!,a ) 0#)#!&%a) 5 t)a:a8a). t)a:a8a).
Du)a!t# 33 ,# ll#7' a &a:o la #7alua&%'! "# la p#)p&%'! la %a0#! 5 #l ,#)7%&%o al &l%#!t#.
El 0)upo "# lo, &ua)#!ta )#&%:%' a p)%!&%p%o, "# 32 #!t)#!a%#!to #,p#&í$&o #! #to"olo0ía "# #8o)a%#!to "# &al%"a" 5 tall#)#, "# t)a:a8o #! #*u%po. Co! :a,# #! #,t# 0)upo 5 #! lo, t)#, #,tu"%o, #!&%o!a"o, #l &o!,#8o "# &al%"a" #,ta:l#&%' #l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to &o!1o)a!"o t)#, #*u%po, "# #8o)a%#!to AGA%!t#)"#pa) ta#!tal#, pa)a t)a:a8a) #! t)#, p)o5#&to, #, t)at+0%&o,/ ,#llo "# &al%"a" I&o!t#& ,#)7%&%o al &l%#!t# 5 a!#8o "# at#)%al#,. C!)o 2. "o,'m S.A:
E! 3 u! 0)upo "# %!7#),%o!%,ta, &olo:%a!o, %!t#0)a"o, po) #l G)upo Sa!1o)" Ka7a)%a 5 Ca)7a 8al tu7%#)o! la 7%,%'! "# #!t)a) a &op#t%) #! #l #)&a"o "#l pol%p)op%l#!o :%o)%#!ta"o PPKO. S# &o!,%"#)a *u# la pla!ta "# K%o$l #, la , o"#)!a "# Su)a+)%&a. El p)o,o "# &al%"a" total Po) )#&o#!"a&%'! "#l a,#,o) ,# %!t#0)' u! Co!,#8o "# Cal%"a" p)#,%"%"o po) #l 0#)#!t# 0#!#)al lo, t)#, 0#)#!t#, "# )#a 5 #l 8#1# "# &o!t)ol "# &al%"a" &o! la )#,po!,a:%l%"a" "# #"u&a),# ,o:)# #l t#a # %pla!ta) #l p)o,o "# 0#)#!&%a "# &al%"a" total #! la #p)#,a. E, %!t#)#,a!t# !ota) &'o #! #l &a,o "# K%o$l !o ,# t)ata "# u! p)o,o "# t)a!,1o)a&%'! "# &ultu)a o)0a!%4a&%o!al >a&%a la &al%"a" total ,%!o "# 0#,ta&%'! "# tal p)o,o. Po) ta!to a p#,a) "# t#!#) pa)a"%0a, "# 0#)#!&%a &oo &ual*u%#) #p)#,a +,to, !o #)a! ta! a))a%0a"o, !% #,ta:a! #! &o!t)a7ía &o! lo, p)%!&%p%o, "# la &al%"a" total. D#$!%&%'! "# &al%"a" total QCal%"a" total #, la a!#)a " # :)%!"a) &al%"a" #! to"o lo *u# >ao, #! K%o$l. Cal%"a" #, la ,at%,1a&&%'! total "# la, #Bp#&tat%7a, 5 !#,%"a"#, "# !u#,t)o, &l%#!t#, #! la #"%"a "#l &l%#!t# , #B%0#!t#Q. El pla! #,t)at+0%&o "# la &al%"a" total El &o!,#8o "# &al%"a" "# la #p)#,a !o ,'lo ,# l%%t' a #,ta:l#) #l )u:o "# la o)0a!%4a&%'! 5 a "%7ul0a)lo &oo >a! u&>a, o)0a!%4a&%o!#, pu!to #! #l &ual t#)%!a #l p)o,o 5 #! u&>o, &a,o, u#)#. S# >a p)#o&upa"o po) #,ta:l#) u! &o!8u!to "# o:8#t%7o, #,t)at+0%&o, "# #8o)a%#!to 5 #"%o, pa)a lo0)a)lo, 5 a,%%,o 7ol7#)lo, op#)a&%o!al#, "#$!%#!"o a !%7#l "# to"a la o)0a!%4a&%'! 5 "# &a"a )#a o:8#t%7o, "# &o)to pla4o 5 #"%o, pa)a lo0)a)lo, #!1 o&!"o,# #! p)o,o, &la7#, pa)a ,u o:t#!&%'! 5 "#$!%#!"o u! ,%,t#a "# %!"%&a"o)#, "# )#,ulta"o, 5 "# p)o,o pa)a &a"a u!o "# #llo,. Pa)a tal#, #1#&to, ,# >a! #,&u&>a"o la, 7o, "# lo, "u#?o, "# la #p)#,a "# ,u, &l%#!t#, #! to"o, lo, #)&a"o, at#!"%"o, "# la total%"a" "# ,u, #pl#a"o, "# la, #p)#,a, lí"#)#, &op#t%"o)a, a !%7#l u!"%al "# la &ou!%"a" lo&al 5 !a&%o!al 5 "# lo, p)o,o, 5 ,%,t#a, %!t#)!o, "# t)a:a8o. Co! :a,# #! la %!1o)a&%'! o:t#!%"a #! la #,&u&>a "# la, ,#%, 7o, #l &o!,#8o "# &al%"a" #,ta:l#&%' a #"%a"o, "# 39 u! pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to a t)#, a?o,. El pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to ,# "#,pl#0' a lo a!&>o 5 la)0o "# la #,t)u&tu)a o)0!%&a >a,ta #l , í!%o "#tall# pa)a 7ol7#)lo op#)a&%o!al "# tal a!#)a *u# &a"a &ola:o)a"o) "# la &opa?ía ,a:# &ul#, ,o! lo, o:8#t%7o, "# #8o)a%#!to "# ,u )#a #l po)*u+ 5 pa)a *u+ "# lo, %,o, 5 &'o ,# 7a! a lo0)a). A,%%,o #! la "%#!,%'! o)0a!%4a&%o!al to"o, lo, !%7#l#, "# "%)#&&%'! pa)t%&%pa! a&t%7a #!t# #! #l "#,a))ollo # %pla!ta&%'! "#l pla!. S%#t# o:8#t%7o, &ua!t%$&a:l#, )#al%,ta, p#)o )#ta"o)#, pa)a to"a la o)0a!%4a&%'!&o!1o)a! #l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to #! 1a&to)#, &la7#, "# +B%to &oo #l %!&)##!to "# la, 7#!ta,
)#to)!o ,o:)# 7#!ta, #$&%#!&%a "# la, lí!#a, "# p)o"u&&%'! #! la pla!ta &o,to, u!%ta)%o, "#l p)o"u&to a&,o 5 "#,a))ollo "# t#&!olo0ía &l%a la:o)al &o!&%#!&%a a:%#!tal ,at%,1a&&%'! "# la &l%#!t#la. A,%%,o &a"a )#a "#$!%' ,u, o:8#t%7o, 5 #"%o, al%!#a"o, &opl#ta#!t# &o! lo, o:8#t%7o, 5 #"%o, #,t)at+0%&o, "# la #p)#,a. La &apa&%ta&%'! 5 #l #!t)#!a%#!to &o!,t%tu5#! u! #l##!to #,#!&%al #! #l p)o,o "# &al%"a" total #! K%o$l. Lo, )#,ulta"o, Lo, lo0)o, , %po)ta!t#, o:t#!%"o, >a,ta #l o#!to po) K%o$l &o! #l p)o,o "# &al%"a" total >a! ,%"o/ Y E!t#!"%%#!to &op)o%,o 5 l%"#)a40o "# lo, 0#)#!t#, %#:)o, "#l &o!,#8o "# &al%"a" pa)a &o!,t)u%) la &ultu)a "# &al%"a" total #! K%o$l. Y E7olu&%o!a) "#l &o!pto "# la:o)ato)%o "# &o!t)ol "# &al%"a" al "# a,#0u)a%#!to "# &al%"a" #! to"a la o)0a!%4a&%'!. Y Ep)#,a "%)%0%"a )#al#!t# po) #l &l%#!t#. Y Epl#a"o, %"#!t%$&a"o, &o! #l )u:o "# la &opa?ía. Y Mo!ta8# "# la lí!#a "o, "upl%&a!"o la &apa&%"a" "# p)o"u&&%'! &o! @J "ía, "# a!t%&%pa&%'!. Y Co!,ol%"a&%'! #! 7#!ta, !a&%o!al#, # %!t#)!a&%o!al#,. Y T)a:a8o #! #*u%po %!t#)1u!&%o!al. Y Lí"#) #! t#&!olo0ía &o! la pla!ta , o"#)!a "# Lat%!oa+)%&a. Y T#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! #! 1u!&%'! "# lo, o:8#t%7o, #,t)a t+0%&o, "#l !#0o&%o. Y C)#&%%#!to ,o,t#!%"o 5 )#!ta:l# #! to"o, lo, #)&a"o, #,t)at+0%&o,. El &o!,#8o "# &al%"a" "#,pu+, "# #,tu"%a) #l &o,to total "# &al%"a" 5 #l &o,t#o AKC A&t%7%t5 Ka,#" Co,t >a pla!#a"o %pl##!ta)lo, pa)a #8o)a) la &o!ta:%l%"a" a"%!%,t)at%7a &o! #l $! "# po,##) %!1o)a&%'! , &opl#ta 5 )#al pa)a la toa "# "#&%,%o!#,. C!)o 5. R#m!c#) I$+()r"!'#) S.A.
La &)%,%, .La %!t#)!a&%o!al%4a&%'! "# la #&o!oía &olo:%a!a 0#!#)' u!a &)%,%, pa)a u&>o, %!"u,t)%al#, p#*u#?o, 5 #"%a!o,. La )#,pu#,ta *u# #!&o!t)' Da7%" Da>#! 1u# "#$!%t%7a/ Q7%7%) la $lo,o1ía "# la &al%"a" totalQ. El p)%#) pa,o pa)a lo0)a) #l &a:%o "# 1o!"o #! la a!#)a "# t)a:a8a) #! #l 0)upo R#a&>#, &o!,%,t%' #! 1o)ula) ,u %,%'! #p)#,a)%al. A&o0#o, la $lo,o1ía "# &al%"a" total pa)a o:t#!#) #l +B%to #p)#,a)%al. E,to ,'lo lo al&a!4a)#o, &o! #l #,1u#)4o "# lo , 7al%o,o *u# po,##o,/ !u#,t)a 0#!t# *u%#! a t)a7+, "# la p#),%,t#!&%a la &)#at%7%"a" 5 #l opt%%,o !o, a5u"a a lo0)a) "%&>a #ta. Cí)&ulo, "# &al%"a" E! 3J &o! #l l%"#)a40o "#l 0#)#!t# "# p)o"u&&%'! ,# >a:ía &o!,t%tu%"o "# a!#)a %!1o)al u! p)%#) &í)&ulo "# &al%"a" %!t#0)a"o po) lo, #&!%&o, "# #!&a:#4a"o)a. E,t# 0#)#!t# po) %!%&%at%7a p)op%a "%)%0%' #l #!t)#!a%#!to "#l p#),o!al *u# 7olu!ta)%a#!t# ,# %!,&)%:%' #! #l &í)&ulo. T#a "# #,t# #!t)#!a%#!to 1u#)o! la, t+&!%&a, #,#!&%al#, "# ,olu&%'! "# p)o:l#a,. El &o!,#8o "# &al%"a" "#t#&ta *u# ,u, ,up#)7%,o)#, a p#,a) "# &o!ta) &o! u! !%7#l #"u&at%7o )#lat%7a#!t# alto t%#!#! "%$&ulta"#, pa)a #!t#!"#) 5 p)a&t%&a) #,t%lo, "# ,up#)7%,%'! "#o&)t%&o,. E!to!, "#&%"# "#,a))olla) u! p)o0)aa "# &apa&%ta&%'! &o! to"o, lo,
(I!!t%7o, ,u,t#!ta"o, #! 7ol#!#, "# p)o"u&&%'! Co!0#l' #l ,%,t#a "# %!!t%7o, po) p)o"u&&%'! 5 &)#' u! ,%, t#a ,u,t#!ta"o #! #l apo)t# "# to"a, lo, #pl#a"o, a la )#!ta:%l%"a" "#l 0)upo R#a&>#,. El ,%,t#a ,# 1u!"a#!ta #! #l &o!pto "# )#la&%'! :,%&a la #B%,t#!t# #!t)# la, 7#!ta, al&a!4a"a, po) la &opa?ía 5 lo, 0a,to, )#al%4a"o, pa)a lo0)a)la, )#p)#,#!ta"o, po) lo, &o,to, "# op#)a&%'! 5 la !'%!a. Co! #,t# #!1o*u# #! lo, "o, lt%o, a?o, lo, a&&%o!%,ta, >a! #!t)#0a"o a lo, &ola:o)a"o)#, "# la #p)#,a #l 9<^ "# la, ut%l%"a"#, o:t#!%"a,. E,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o La #p)#,a ta:%+! #,ta:l#&%' #l p)o,o "# #,&u&>a al &l%#!t# %!t#)!o #! to"a ,u #,t)u&tu)a o)0!%&a &o!1o)a!"o "%#&%,%#t# 0)upo, #!&a)0a"o, "# %!7#,t%0a) #l !%7#l "# &al%"a" "# ,#)7%&%o p)#,ta"o po) ,u, )#,p#&t%7o, "#pa)ta#!to, a lo, &l%#!t#, %!t#)!o, #! a*u#llo, ,#)7%&%o, &la7#, pa)a &upl%) la %,%'! "#l )#a. R#a&>#, I!"u,t)%al#, S.A. #! u!%'! "# ot)a, #p)#,a, 1u!"a)o! la A,o&%a&%'! "# &al%"a" total "# la &o,ta !o)t# "#.Colo:%a &u5a %,%'! #, Q"%7ul0a) %pul,a) 5 apo5a) #l "#,a))ollo "# la $lo,o1ía "# &al%"a" total a !%7#l "# o)0a !%4a&%o!#, p:l%&a, 5 p)%7a"a, "#l paí,Q. C!)o 7. Rom !$+ ;!!) Comp!$4
E! op%!%'! "# alto, #8#&ut%7o,la p#)a!#!&%a po) ta!to, a?o, "# la #p)#,a #! #l #)&a"o ,# "#:# a la, #,t)at#0%a, "# !#0o&%o, *u# ,u, 1u!"o)#, l#0a)o! a la, !u#7a, 0#!#)a&%o!#, "# "%)#&t%7o, *u# l#, ,u"%#)o!. E!t)# #lla, ,# "#,ta&a! #l "#,a))ollo &o!t%!ua"o "# a7a!4a"o, p)o"u&to, *uí%&o, pa)a la %!"u,t)%a la "#"%&a&%'! a t)a:a8a) &o! lo, &l%#!t#, pa)a a5u"a)l#, a )#,ol7#) ,u, p)o:l#a, u! #,1u#)4o pa)a #7%ta) lo, :%#!#, "# &o!,uo 5 lo, p)o"u&to, "# p)%#)a !#,%"a" 5 la p)#o&upa&%'! po) #l :%#!#,ta) "# lo, #pl#a"o,. A!t#"#!t#, "#l #,1u#)4o #! &al%"a" total Ro> a!" Haa, %!%&%' #l p)o,o >a&%a la &al%"a" total #! 3< #B&lu,%7a#!t# #! la )#0%'! !o)t#a#)%&a!a &oo %!%&%at%7a "# ,u "%)#&to) )#0%o!al Sa Talu&&%. A!t#)%o)#!t# #! 36 ,# >a:ía apl%&a"o u! p)o0)aa "# &o!t)ol #,ta"í,t%&o "# &al%"a" #! to"a, la, pla!ta, "# la &opa?ía #! #l u!"o "#,t%!a"o a &o!t)ola) lo, p)o,o, "# p)o"u&&%'! 5 a,#0u)a) #l &upl%%#!to "# la, #,p#&%$&a&%o!#, "# lo, p)o"u&to, "#,pa&>a"o, a lo, &l%#!t#,. La alta "%)#&&%'! "# Ro> a!" Haa, #p)#!"%' #l &a%!o >a&%a la $lo,o1ía "# &al%"a" total &oo la !%&a 1o)a "# >a) !#0o&%o, 5 a"%!%,t)a) to"a, la, a&t%7%"a"#, "# la &opa?ía >o5 a?a!a 5 a la)0o pla4oQ. A p)%!&%p%o, "# 3J #l ,#?o) ]%l,o! a"#, "# p)oul0a) la 7%,%'! &o)po)at%7a #,:o4' #l pla! "# a&&%'! pa)a lo, a?o, !o7#!ta. S#?al' &'o ,# %)ía a >a) )#al%"a" la 7%,%'! 5 *u+ ,# >a)ía #! #l &a%!o a lo &ual "#!o%!' #l Qt)u&o "#l ,o:)#)oQ a&u"%#!"o al t+)%!o ut%l%4a"o #! #l 8u#0o "# >o&Z#5 pa)a ,%0!%$&a) la o:t#!&%'! "# t)#, pu!to, #"%a!t# u!a %,a 8u0a"a lo *u# t)a"u #! #,t# &a,o/ o:t#!#) a5o) &)#&%%#!to "# lo, !%&>o, "#l #)&a"o au#!ta) la p)o"u&t%7%"a" 5 #8o)a) la &al%"a". E,ta, 1u#)o! t)#, a!#)a, "%1#)#!t#, "# #,ta:l#) "%)#&&%'! 5 al%!#a%#!to pa)a to"a la &opa?ía. La 7%,%'! &o)po)at%7ae QRo> a!" Haa, #, u!a &opa?ía *uí%&a alta#!t# %!!o7a"o)a 5 "# &)#&%%#!to 0lo:al #! polí#)o, #,p#&%al#, &o!,t)u%"a ,o:)# la :a,# "# u! #!,a!&># t+&!%&o pa)a ,%#p)#.
Nu#,t)o, &l%#!t#, !o, &o!,%"#)a! %!"%,p#!,a:l#, pa)a ,u +B%to. Soo, ,u #8o) 5 , &o!,%,t#!t# p)o7##"o) "# p)o"u&to, 5 ,#)7%&%o,. El p:l%&o &o!,% "#)a a la &opa?ía &oo a u! &%u"a"a!o &o)po)at%7o 7al%o,o 5 u! :u#! 7#&%!o. Nu#,t)o, #pl#a"o, ,# &opo)ta! &oo "u#?o, "# la #p)#,a 5 ,# ,%#!t#! )#,po!,a:l#, po) ,u "#,#p#?o 5 #l +B%to "# la &opa?ía. El &opo)ta%#!to +t%&o #l t)a:a8o #! #*u%po la a&&%'! )p%"a 5 la pa,%'! po) #l #8o)a%#!to &o!,ta!t# ,o! la, a)&a, &a)a&t#)í,t%&a, "# !u#,t)a &ultu)aQ. N't#,# &'o #! #,t# &a,ola 7%,%'! &o!t%#!# #l##!to, "# la %,%'! #p)#,a)%al p)%#) p))a1o. L%"#)a40o "# &al%"a" total TL El p)#,%"#!t# "# la 8u!ta "%)#&t%7a "#$!%' *u# +l ,#)ía #l lí"#) "#l #,1u#)4o "# &al%"a" total 5 &)#' #l &o!,#8o "# &al%"a" &o)po)at%7o #l %,o &o%t+ "%)#&t%7o %!t#0)a"o po) #l p)#,%"#!t# "# la 8u!ta "%)#&t%7a #l p)#,%"#!t# "# la #p)#,a 5 lo, 7%p)#,%"#!t#, &o! la )#,po!,a:%l%"a" #,#!&%al "# l%"#)a) #l p)o,o "# &al%"a" total "#!o%!a"o #! Ro> a!" Haa, &oo TL Total ual%t5 L#a"#),>%p #,tu"%a) #! p)o1u!"%"a" lo, &o!pto, 5 la, p)&t%&a, "# &al%"a" total 5 "%,#?a) u! #!1o*u# p)op%o. Du)a!t# 33 5 pa)t# "# 32#,t# &o!,#8o )#al%4' la, ,%0u%#!t#, a&t%7%"a"#,/ l. E7alu' la po,%&%'! "# Ro> a!" Haa, u,a!"o #!t)# ot)o, lo, &)%t#)%o, "#l p)#%o Mal&ol Kal" )%0#. 2. V%,%ta)o! 5 a!al%4a)o! t)#%!ta #p)#,a, "# &la,# u!"%al )#&o!o&%"a, po) ,u, p)o0)#,o, #! #l &apo "# la &al%"a" total. 6. A,%,t%#)o! a #"u&a&%'! 1o)al ,o:)# #l t#a &o! "o, $)a, #,p#&%al%4a"a,. 9. Pu,%#)o! a p)u#:a lo, p)%#)o, #!1o*u#, "# TL :u,&a!"o la a5u"a "# lo, J , alto, #8#&ut%7o, "# la #p)#,a. <. D#,a))olla)o! u! ,%,t#a "# #"%&%'! pa)a #7alua) lo, )#,ulta"o, "#l TL 5 #p#4a)o! a )#&ol#&ta) "ato,. @. Al0! a,p#&to "#l TL >%4o pa)t# #,#!&%al "# la, )#u!%o!#, "#l &o%t+ "%)#&t%7o. . Ep)#!"%#)o! u!a 1a,# p%loto "# #8o)a%#!to "# &al%"a" &o! &uat)o #*u%po, "# #8o)a%#!to. Lo, alto, "%)#&t%7o, "# la &opa?ía ,%!t#t%4a)o! #! lo, ,%0u%#!t#, ,%#t# p)%!&%p%o, la pol1t%&a "# &al%"a" total "# la &o)po)a&%'! *u# ,# apl%&a po) %0ual #! to"o, lo, !%7#l#, 5 )#a, 0#o0)$&a, "o!"# op#)a la #p)#,a. l. Sat%,1a&&%'! "#l &l%#!t#. 2. M#8o)a%#!to &o!t%!uo. 6. T)a:a8o #! #*u%po. 9. D#&%,%o!#, :a,a"a, #! >#&>o, 5 "ato,. <. P#),o!al pa)t%&%pa!t#. @. Capa&%ta&%'! &o!t%! ua. . E!1o*u# #! ,%,t#a, 5 p)o,o,. (Po) *u+ TL Lo, lo0)o, , ,%0!%$&at%7o, >a,ta #,a 1#&>a #! #l p)o,o "# al&a!4a) ,%ult!#a#!t# &)#&%%#!to &al%"a" 5 p)o"u&t%7%"a". Fu!"a#!tal#!t# 1u#)o!/ "%,&%pl%!a #! la #8#&u&%'! "#l p)#,upu#,to &o!,%"#)a&%'! &)#&%#!t# "# a,p#&to, &)ít%&o, "# &al%"a" &oo #!t)#0a, a t%#po ,#0u)%"a" 5 po)!ta8# "# p)o"u&to, ,%! )#p)o,o, u,o &)#&%#!t# "# "ato, pa)a #"%) #l
p)o0)#,o %!&)##!to "#l t)a:a8o #! #*u%po 5 )#"u&&%'! "# la 8#)a)*uía &o! la #l%%!a&%'! "# u!a, t)#%!ta po,%&%o!#, "# alto, 0#)#!t#, 0)a&%a, a la &o:%!a&%'! "# t)a:a8o,. D#,pu+, "# p)#,#!ta) lo, :u#!o, )#,ulta"o, #l ,#?o) ]%l,o! ,# "%)%0%' a ,u au"%#!&%a/ QS% #,to5 "%&%#!"o *u# la, &o,a, 7a ! ta! :%#! u!a p)#0u!ta l'0%&a #, #! !o:)# "# D%o,po) *u+ La))5 "#,#a >a) al0o "%1#)#!t#. EB%,t#! &uat)o :u#!a, )a4o!#,/ 3.
N#,%"a" "# u! ,%,t#a apl%o. N#,%tao, u! ,%,t#a 0#)#!&%al *u# #!t)#0u# #8o)a%#!to &o!t%!uo ,%ult!#a#!t# #! la, t)#, "%#!,%o!#, "# &)#&%%#!to &al%"a" 5 p)o"u&t%7%"a". 2. N#,%"a" "# "a) !u#7a 1o)a a la &op#t#!&%a. Po"#o, t)a:a8a) , )&a &o! lo, &l%#!t#, 5 po"#o, ,#) , )p%"o,. 6. N#,%"a" "# #1#&t%7o "%,&)#&%o!al. Pa)a #l#7a) !u#,t)a &apa&%"a" "# 0#!#)a) #1#&t%7o/ o)%#!ta)!o, , >a&%a #l &l%#!t# 5 #l#7a) #l !%7#l "# &al%"a" *u# "#,pa&>ao,.
9. Opo)tu!%"a" "# o:t#!#) 7#!ta8a &op#t%t%7a. M#"%a!t# #l l%"#)a40o "# &al%"a" total 5 #l apo5o #! la a!u1a&tu)a. Lo, &l%#!t#, ,o! lo, 0uía, "# la a0#!"a "# la o)0a!%4a&%'! 5 ,# )#al%4a! 0)a!"#, #,1u#)4o, pa)a &o!!t)a),# #! lo, &a:%o, #! #l ,%,t#a la ,%pl%$&a&%'! "#l p)o,o 5 ,u )#%!0#!%#)ía. La, )#&o#!"a&%o!#, "a"a, po) lo, alto, #8#&ut%7o, pa)a #l "%,#?o "# u! #!1o*u# p)op%o "# TL 1u#)o! la, ,%0u%#!t#,/ Q3. E,ta)!o, "# a&u#)"o #! *u# #l p)#,%"#!t# "# la 8u!ta "%)#&t%7a 5 #l &o%t+ "%)#&t%7o "# la &o)po)a&%'! l%"#)# #l #,1u#)4o pa)a #!1o&a) # %!t#!,%$&a) lo, #,1u#)4o, "# la &opa?ía #! TL. 2. S%! "u"a "#:# #,ta) &o!,t)u%"o ,o:)# &ua!to >#o, >#&>o #! #l pa,a"o. D#:# o)%#!ta),# >a&%a #l &l%#!t# #!7ol7#) #*u%po, 5 #!t)#!a%#!to 5 &o#!4a) po) lo, !%7#l#, , alto, "# la o)0a!%4a&%'!. 6. Ha5 u!a 0)a! &a!t%"a" "# ta)#a, po) &upl%) #! )#la&%'! &o! #l "%,#?o "#l ,%,t#a pu#, *u#)#o, >a)lo &o))#&ta#!t# p#)o #, %po)ta!t# &o!t%!ua) &o! #l :u#! t)a:a8o *u# #,t #! &a%!oQ. TL #, u!a $lo,o1ía 0#)#!&%al apl%a *u# 0uía apo"#)a 5 p)#pa)a a to"o, lo, #pl#a"o, %!"%7%"ual#!t# 5 #! #*u%po, pa)a #8o)a) &o!t%!ua#!t# lo, p)o,o, "# t)a:a8o *u# a,#0u)#! ,at%,1a&&%'! al &l%#!t#. Sat%,1a) al &l%#!t# #, la &la7# pa)a &upl%) la, #Bp#&tat%7a, "# !u#,t)o, a&&%o!%,ta,Q. TL #! la )#0%'! lat%!oa#)%&a!a La #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al #, at)%&%al &o! "%7%,%o!#, "# !#0o&%o, apo5a"a, po) u!%"a"#, ,taX 5 op#)at%7a, p#)o la )#,po!,a:%l%"a" po) &a"a u!a "# la, t)#, ,u:,%"%a)%a, )#&a# #! &a:#4a "# u! p)#,%"#!t# *u%#! ,# )#po)ta al "%)#&to) )#0%o!al *u%#! #, ta:%+! 7%p)#,%"#!t# "# la #p)#,a 5 "#p#!"# "#l p)#,%"#!t#. Lo, "o, p)%#)o, a?o, A #"%a"o, "# 3J #,#, "#,pu+, "# a!u!&%a),# la 7%,%'! &o)po)at%7a E!)% *u# Ma)tí!#4 %!7%t' a ,u ,taX pa)a la )#0%'! 5 a lo, p)#,%"#!t#, "# la, ,u:,%"%a )%a, a u! ,#%!a)%o ,o:)# TL "%)%0%"o po) "o, p#),o!a, "# la &a,a at)%4 #! F%la"#l$a &oo u!a a!#)a "# o:t#!#) u! &o!o&%%#!to a5o) ,o:)# #l ,%0!%$&a"o t#')%&o-p)&t%&o "# la $lo,o1ía TL. Coo )#,ulta"o "# #,ta )#u!%'! ,# #,ta:l#&%' u!a 7%,%'! "# &al%"a" pa)a A+)%&a Lat%!a 5 ,# "%o l%:#)ta" a &a"a ,u:,%"%a)%a pa)a "#,a))olla) po) ,u, p)op%o, #"%o, #l p)o,o TL.
E! #,ta p)%#)a 1a,# "# "#,a))ollo la, ,u:,%"%a)%a, "# Colo:%a 5 Co,ta R%&a &o!1o)a)o! ,u, &o!,#8o, TL %!t#0)a"o, po) #l p)#,%"#!t# 5 lo, 0#)#!t#, "# )#a "# la ,u:,%"%a)%a ,# #,ta:l#&%#)o! ,u, 1u!&%o!#, 5 #l o"o "# op#)a&%'! ,# :)%!"' 1o)a&%'! #! $lo,o1ía TL pa)a lo, &o!,#8o, "# &al%"a" 5 to"o, lo, 0#)#!t#, "# "#pa)ta#!to 5 p)o1#,%o!al#, "# la #p)#,a 5 ,# %!1o)' a to"o, lo, #pl#a"o, ,o:)# la 7%,%'! &o)po)at%7a #l pla! "# a&&%'! #lQt)u&o "#l ,o:)#)oQ 5 lo, p)%!&%p%o, "#l TL. E! to"a, la, ,u:,%"%a)%a, "# la )#0%'! ,# )#al%4a)o! la, p)%#)a, #,&u&>a, al &l%#!t# #Bt#)!o &o!t)ata!"o pa)a #llo $)a, #,p#&%al%4a"a, #! %!7#,t%0a&%'! "# #)&a"o, #! &a"a paí,. Ta!to lo, &o!,#8o, &oo lo, %#:)o, "# lo, #*u%po, "# #8o)a%#!to #! #,ta, "o, ,u:,%"%a)%a, )#&%:%#)o! #!t)#!a%#!to #! #l o"#lo "# #8o)a %#!to "# la &al%"a" 5 t)a:a8o #! #*u%po. Pa)a &a"a p)o5#&to "# #8o)a%#!to 1u# !o:)a"o u! %#:)o "#l &o!,#8o &oo )#,po!,a:l# "#l %,o 5 ,# a,%0!' u! lí"#) &oo &oo)"%!a"o) "# la, a&t%7%"a"#, 5 !#,%"a"#, "#l #*u%po pa)a &upl%) ,u %,%'!. ! #!1o*u# %!t#0)a"o) La #7alua&%'! "# lo, p)%#)o, #,1u#)4o, )#al%4a"o, %!"#p#!"%#!t##!t# po) &a"a ,u:,%"%a)%a ll#7' a la &o!&lu,%'! "# *u# "#:# #B%,t%) u! #!1o*u# !%&o %!t#0)a"o) "# to"o, lo, #,1u#)4o, #! la )#0%'! lat%!oa#)%&a!a *u# ,#a &opa)t%"o 5 l%"#)a"o po) lo, alto, "%)#&t%7o, "# la )#0%'!. Lo, &o!,#8o, TL #! &a"a ,u:,%"%a)%a "#,a))olla)o! ,u %,%'! 5 ,u 7%,%'! "# a!#)a tal *u# ,# :)%!"a "%)#&&%'! 5 al%!#a%#!to #,p#&í$&o, #! &a"a !%7#l 5 #! to"a, la, pa)t#, "o!"# op#)a la #p)#,a. Lo, t)#, p)#,%"#!t#, "# ,u:,%"%a)%a "%7ul0a)o! p#),o!al#!t# a to"o, ,u, &ola:o)a"o)#, la %,%'! 5 la 7%,%'! ta!to )#0%o!al &oo "# la ,u:,%"%a)%a #! a&to ,ol#!# o)0a!%4a"o pa)a tal #1#&to. El &o!,#8o TL )#0%o!al #! ,u, )#u!%o!#, :%#!,ual#, ,# "#"%&' ta:%+! a #,t)u&tu)a) u! o"#lo p)op%o *u# u!%#)a pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &o! TL a "%,&ut%) 5 ap)o:a) #l "%,#?o "# u! p)o0)aa p#)a!#!t# "# #"u&a&%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to #! TL a "#$!%) ,%,t#a, "# #"%&%'! "#l p)o,o 5 "# lo, )#,ulta"o, "#l TL 5 a!al%4a) #l ,%,t#a "# )#&o!o&%%#!to,. E! &a"a ,u:,%"%a)%a ,# a"opt' #l %,o ,%,t#a/ u! &o!,#8o TL &o! #l apo5o "# u! &oo)"%!a"o) TL "# t%#po &opl#to *u# ,# )#po)ta "%)#&ta#!t# al p)#,%"#!t# "# la #p)#,a po&o, #*u%po, "# #8o)a%#!to %!t#)"#pa)ta#!ta l#, #!1o&a"o, #! p)o5#&to, &)ít%&o, pa)a la ,u:,%"%a)%a #*u%po, "# #8o)a %#!to %!t)a"#pa)ta#!tal#, o)%#!ta"o, a #8o)a) )#a, &la7#, %"#!t%$&a"a, po) lo, &l%#!t#, %!t#)!o, 5 &í)&ulo, "# &al%"a" #! to"o, lo, "#pa)ta#!to, *u# "#,##! &o!,t%tu%)lo,. E!t)# lo, oH#"%o) TQL /($+!m#$!'#) a la)0o 5 &o)to pla4o "#$!%"o, #! la, #,t)at#0%a, "# la, ,u:,%"%a)%a, ,# "#,ta&a!/ I!,t%tu&%'! "#l "#pa)ta#!to "# ,#)7%&%o al &l%#!t#. Ipla!ta&%'! "# u! ,%,t#a "# )#&lao, "# &l%#!t#, &o! #l o:8#to "# %"#!t%$&a) 5 )#"u&%) ,u, &au,a,. E8#&u&%'! "# u! p)o0)aa "# #"u&a&%'! a,%7o #! TL ,#0! au"%#!&%a, 5 !#,%"a"#, "# lo, pa)t%&%pa!t#, #! #l "#,a))ollo "# ,u &a))#)a. I"#!t%$&a&%'! 5 #!t#!"%%#!to "# lo, &)%t#)%o, &la7#, "# &op)a "# lo, &l%#!t#, 5 "# &'o #7ala! a la #p)#,a )#,p#&to a la &op#t#!&%a )#,po!,a:%l%"a" "%)#&ta "# la, u!%"a"#, "# !#0o&%o, &o! #l ,%,t#a "# #"%&%'! "# )#,ulta"o,.
• •
•
•
El p)#%o Sa Talu&&% E! 3J ,# a!u!&%' la &o!,t%tu&%'! "# #,t# p)#%o #! la &o)po)a&%'!. Su p)op',%to #, )#&o!o) lo, #,1u#)4o, ,o:)#,al%#!t#, "# #8o)a%#!to "# &al%"a" )#al%4a"o, po) #*u%po, o %!"%7%"uo, "#!t)o "# la &opa?ía. El p)#%o ,# oto)0a a lo, po,tula!t#, *u# "#u#,t)#! la apl%&a&%'! #$&a4 "# lo,
p)%!&%p%o, TL 5 "# ,u, +to"o,. Lo, t)#, , alto, a,p%)a!t#, )#&%:#! #l p)#%o a!ual#!t# #! >o!o) a Sa Talu&&% *u%#! 1u#)a 7%p)#,%"#!t# 5 "%)#&to) )#0%o!al "# No)t#a+)%&a &u5o l%"#)a40o 5 &u5a 0uía 1u#)o! p)%o)"%al#, pa)a >a) "# la &al%"a" u! a,p#&to &la7# #! la &opa?ía. ! pa!#l "# 8u#, #7ala a lo, po,tula!t#, &o! lo, ,%0u%#!t#, &)%t#)%o,/ Y Sat%,1a&&%'! "#l &l%#!t#. Y M#8o)a%#!to &o!t%!uo. Y Dato, 5 >#&>o,. Y T)a:a8o #! #*u%po. P)#%o a!ual al "#,#p#?o E! 32 la &o)po)a&%'! %!,t%tu5' #,t# p)#%o #! "%!#)o pa)a to"o, lo, #pl#a"o, #! #l u!"o. S# oto)0a a!ual#!t# ,#0! la, ut%l%"a"#, &o)po)at%7a, "#l p#)ío"o. El o:8#t%7o "#l p)#%o #, #,t%ula) a to"o, lo, #pl#a"o, pa)a *u# apl%*u#! 1a&to)#, *u# %!u5#! #! #l +B%to"#la &opa?ía #,p#&%al#!t# lo, ,%0u%#!t#,/ Y D#"%&a&%'! a la &al%"a". Y Cop)o%,o &o! la ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t#. Y K,*u#"a &o!,ta!t# "#l #8o)a%#!to. Y E,1u#)4o &o!,ta!t# pa)a #l "#,a))ollo p#),o!al. Y Pa)t%&%pa&%'! a&t%7a #! la #$&%#!&%a 5 la ,#0u)%"a". Y E!1o*u# #! la &ou!%&a&%'! #l t)a:a8o #! #*u%po 5 la &apa&%"a" "# )#,pu#,ta. Y P)#o&upa&%'! po) #l &)#&%%#!tola &al%"a" 5 la p)o"u&t%7%"a" "# la &o)po)a&%'!. El p)o0)aa "# #"u&a&%'! #! TL El #,1u#)4o )#al%4a"o pa)a la #"u&a&%'! "# to"o, lo, #pl#a"o, #! TL >a ,%"o 0)a!"#. La $0u)a 3 )#,u# lo, &u),o, 5 ,#%!a)%o, p)%o)"%al#, *u# "#:#! )#&%:%) lo, alto, 0#)#!t#, lo, "%)#&to)#, lo, p)o1#,%o!al#, 5 #l p#),o!al a"%!%,t)at%7o 5 t+&!%&o &oo pa)t# "# la 1o)a&%'! :,%&a :)%!"a"a po) la &opa?ía FIGRA lK. EDCACIÓN EN TL EN ROHM ANO HAAS LATINOAMÉRICA
T#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! 5 )#%!0#!%#)%a La &opa?ía a !%7#l u!"%al "#,a))oll' "#,"# 3J la %pla!ta&%'! "#l ,%,t#a PRISM &oo u!a >#))a%#!ta "# t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! *u# %!t#0)a)a #l &%&lo "# 7%"a "#l !#0o&%o #!t#!"%"o "# a!#)a ,%pl# &oo pla!#a) &op)a) a!u1a&tu)a) "%,t)%:u%) 5 7#!"#) 5 *u# p#)%t%#)a #8#&uta) #l p)o,o "# a!#)a , )p%"a #$&%#!t# 5 #1#&t%7a pa)a at#!"#) to"a, ,u, 7a)%a&%o!#, 5 )a%$&a&%o!#, #! la 7%"a )#al. PRISM 1u# p#!,a"o &oo u! ,%,t#a "# pla!#a&%'! 5 &o!t)ol "# p)o,o, *u# a5u"a)a a to"a, la, p#),o!a, a )#&o))#)lo, 5 #8o)a)lo, &)#a!"o u!a a)*u%t#&tu)a "# ,%,t#a, "# %!1o)a&%'! %!t#0)a"a pla!ta !#0o&%o, ,u%!%,t)o, p#),o!al $!a!4a, *u# 1u#)a #B%:l# 5 pu"%#)a &)#) "# a!#)a &o!t%!ua. La $lo,o1ía "# la &opa?ía #, po!#) a "%,po,%&%'! #l &o!o &%%#!to lo, #*u%po, 5 lo, p)o0)aa, "# &oputa"o) pa)a *u# la, p#),o!a, lo, u,#! #! ,u p)o7#&>o pa)a #8o)a) la &al%"a" #! #l t)a:a8o "%a)%o. D#,"# 39 la #p)#,a a !%7#l u!"%al %!t)o"u8o #l &o!pto "# )#%!0#!%#)ía "# p)o,o, &oo Q#8o)a%#!to al#)a"oQ. La &o!ptual%4a&%'! >a ,%"o u5 &la)a #! &olo&a) a la )#%!0#!%#)ía &oo u! #l##!to , "#l TL. To"o, lo, alto, "%)#&t%7o, #! #l u!"o >a! >#&>o u&>o +!1a,%, #! *u# !o ,# t)ata "# Q:o))'! 5 &u#!ta !u#7aQ. Po) #l &o!t)a)%o ,# t)ata "# ut%l%4a) la t#&!olo0ía "# %!1o)a&%'! pa)a #8o)a) al#)a"a#!t# lo, p)o,o, "# !#0o&%o, &ua!"o a,í ,#a !#,a)%o po)*u# lo )#*u%#)a #l &l%#!t#. El ,%,t#a "# #"%&%'! "#l TL El &o%t+ "# "%)#&&%'! &o)po)at%7o "#$!%' *u# #l ,%,t#a 0#)#!&%al TL &o!t%# !# u! ,%,t#a "# #"%&%'! "# lo, )#,ulta"o, :a,a"o #,t# lt%o #! &%!&o 7o,/ la "#l &l%#!t# la "# lo, #pl#a"o, la "# la &ou!%"a" la "# lo, "u#?o, 5 la "#l p)o,o. Pa)a &a"a u!a "# #,a, &%!&o 7o, ,# "#$!%#)o! 7a)%o, #"%"o)#, u5 &o! &)#to, &oo/ t%#po "# ,olu&%'! "# *u#8a, í!"%, "# a&&%"#!tal%"a" #%,%o!#, al a%)# )#to)!o ,o:)# lo, a&t%7o, "ía, "# &o,to "# 7#!ta, #! %!7#!ta)%o #t&. So:)# #llo, ,# &o!,t)u5' u! ,%,t#a "# %!1o)a&%'! 0#)#!&%al *u# p#)%t# a!al%4a) lo, )#,ulta"o, 5 toa) la, a&&%o!#, p#)t%!#!t#,.
C!)o . So/!)! R#$!(' S.A:
La 0#!#)a&%'! "# #pl#o la ,u,t%tu&%'! "# %po)ta&%o!#, 5 #l "#,a))ollo 5 la t)a!,1#)#!&%a "# t#&!olo0ía 1u#)o! al0u!o, "# lo, p)op',%to, *u# ,# "#$!%#)o! &ua!"o ,# p#!,' #! #!,a:la) &a))o, #! #l paí,. T)# a?o, "# 7a&a, 0o)"a, 5...,# "#,&u%"' al &l%#!t# E! op%!%'! "# 7a)%o, #8#&ut%7o, la #p)#,a &a5' #! la a uto&opla!&%a. QAl ,#!t%)!o, "u#?o, "#l #)&a"o 5 ,%! &op#t#!&%a %po)ta!t# a la 7%,ta "#,&u%"ao, al &l%#!t#. S% u,t#" *u#)ía u! R@ )o8o l# #!t)#0:ao, u!o :la!&o "#,pu+, "# >a:#) #,p#)a"o pa&%#!t##!t# >a,ta ,#%, #,#, pa)a *u# #l &o!,%o!a)%o lo #!t)#0a)a 5a *u# la #B&u,a &l,%&a #)a _!o t#!#o, &a))o, "%,po!%:l#, #! la a&tual%"a"_. E!)%*u# P%!4'! a!t%0uo 0#)#!t# "# &al%"a" a,#7#)a/ QNu#,t)o "#,%!t#)+, po) #l &l%#!t# !o, &o!"u8o a ,al%) al #)&a"o &o! !u#7o, o"#lo, *u# #,&a,a#!t# >a:ía! ,%"o p)o:a"o, #! &all#, 5 &a))#t#)a, &olo:%a!a,. E! &o!,#&u#!&%a lo, &o,to, po) 0a)a!tía #)a! u5 alto, 5 lo *u# #, p#o) ,# "#t#)%o)' la %a0#! "#l p)o"u&to. E! #,to &o!,%,t%' la "#:a&l# *u# #!1)#!tao, %!%&%al#!t# &o! #l o"#lo R23Q. A pa)t%) "# 36 la ,%tua&%'! pa)a So1a,a ,%0u%' "#t#)%o)!"o,# #! lo, ,%0u%#!t#, &%!&o a?o, #! t+)%!o, "# 7#!ta, ut%l%"a"#, 5 ,u pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o. El #)&a"o #!t)a #! &)%,%, p#)o "# la, t)#, #!,a:la"o)a, la , a1#&ta"a 1u# So1a,a. El p)o,o "# &al%"a" total La &a,a at)%4 #! F)a!&%a &o#!4' a t)a:a8a) 1o)al#!t# #! u! p)o,o "# &al%"a" total *u# ,# #Bt#!"%' a to"a, ,u, $l%al#, p#)o "#$!%' *u# &aa ,u:,%"%a)%a #)a aut!oa pa)a "#,a))olla) ,u p)op%o p)o,o. El &o%t+ #8#&ut%7o &o!,%"#)a:a *u# la #p)#,a t#!ía *u# &a:%a) ,% "#,#a:a ,o:)#7%7%) #! #l la)0o pla4o 5 au!*u# la ,%tua&%'! #&o!'%&a la:o)al >u#l0a #! 3 5 &o#)&%al #)a "%1í&%l "#:ía #!&o!t)a) u!a ,al%"a #!to!, ,# p#!,' #! "#,a))olla) u! p)o,o "# &al%"a" total *u# %!7olu&)a)a a to"o, lo, op#)a)%o, #pl#a"o, "%)#&t%7o, 5 a!"o,. E! 3 ,# )#al%4a! la, p)%#)a, a&t%7%"a"#, t#!"%#!t#, a &)#a) ,#!,%:%l%4a &%'! #! la $l%al &olo:%a!a >a&%a la &al%"a" total. El &o%t+ "# 0#)#!&%a a,%,t# a u! p)%#) ,#%!a)%o ,o:)# a"%!%,t)a&%'! po) &al%"a" ,# )#al%4a la &apa?a QHa) la, &o,a, :%#! "#,"# la p)%#)a 7#4Q a to"o !%7#l 5 ,# &o!1o)a #l &o%t+ &oo)"%!a"o) "# &al%"a" total. E! u!a ,#0u!"a #tapa *u# "u)a "o #,#, "#,"# #!#)o "# 3 >a,ta #!#)o "# 3J ,# #,t)u&tu)a #l p)o,o 5 ,# o:t%#!# #l &op)o%,o "# la alta "%)#&&%'!. La 8u!ta "%)#&t%7a "# So1a,a &)#a #l &a)0o "# &oo)"%!a"o) "# &al%"a" total 5 #l &o%t+ &oo)"%!a"o) "# &al%"a".total "#$!# la ,%0u%#!t# $lo,o1ía "# &al%"a" total #! So1a,a/ Q3. Pa)a #la:o)a) 5 o1)#) a ,u, &l%#!t#, p)o"u&to, 5 ,#)7%&%o, "#,#a:l#, ,at%, 1a&to)%o, 5 al #8o) &o,to So1a,a ,u, $l%al#, ,u, p)o7##"o)#, 5 ,u )#" "# "%,t)%:u&%'! 5 "# ,#)7%&%o >a! #,&o0%"o #l &a%!o "# la &al%"a" total. La &al%"a" total #, la #ta ,o&%al 5 #&o!'%&a "# So1a,a. 2. E! So1a,a la &al%"a" total #, u! #,ta"o "# #,pí)%tu u!a a&t%tu" p#)a!#!t# la p)%o)%"a"la &o!"%&%'! "#t#)%!a!t# "#l+B%to. Ella %!,p%)a !u#,t)o, &o po)ta%#!to, 5 o"o, "# t)a:a8a) 8u!to, 5 #,t)u&tu)a !u#,t)a o)0a!%4a&%'!. La &al%"a" #, p)%#)o ,%#p)#. La &al%"a" #!&u#!t)a ,u o:8#t%7o 5 ,u $!al%"a" #! #l >o:)#. Ca"a u!o "# !o,ot)o, #! ,u t)a:a8o #, a la 7#4 p)o7##"o) 5 &l%#!t# %!t#)!o "#!t)o "# So1a,a 5 ,# &o p)o#t# a a,u%) lo, "#:#)#, 5 "#)#&>o, *u# #,ta &a"#!a %po!#. To"o, ,oo, 0#,to)#, "# la C l%"a".
6. La &al%"a" "#l p)o"u&to ,# al&a!4a a t)a7+, "# la, )#la&%o!#, #!t)# to"o, lo, #pl#a"o, "# So1a,a. El )#,p#to a la, p#),o!a, #, #l p)%!&%p%o 1u!"a#!tal "# !u#,t)o &opo)ta%#!to. A la &al%"a" total ,# ll#0a #"%a!t# la a"%!%,t)a&%'! po) la &al%"a" p)o,o %!%!t#))up%"o *u# ,# #,ta:l# #! to"o, lo, !%7#l#, 5 la, )#a, "# So1a,a. La pa)t%&%pa&%'! 5 la #l%%!a&%'! "# la, :a))#)a, #!t)# la, )#a, ,# lo0)a) &o! u!a #,t)at#0%a :a,a"a #! la 1o)a&%'! 5 la &ou!%&a&%'!. !a &ultu)a !t)a"a #! la, p#),o!a, #, la :a,# "# la &ultu)a "# la &al%"a" total. 9. E! So1a,a %!"%7%"ual#!t# 5 #! 0)upo #! la, "#&%,%o!#, 5 a&&%o!#, ,# :u,&a la au,#!&%a "#l #))o) 5 "#l "#1#&to. E, "#&%) la #$&a&%a "# &a"a ta)#a la a)o!ía 5 la #B%:%l%"a" "#l p)o,o la opt%%4a&%'! "# lo, &o, to, 5 #l &upl%%#!to "# lo, pla4o,. Cal%"a" #, >a) la, &o,a, :%#! "#,"# la p)%#)a 7#4. <. La &al%"a" #, 1u#!t# "# a&t%7%"a" "# #pl#o "# p)o0)#,o "# ,at%,1a&&%'! po) #l t)a:a8o :%#! >#&>o "# o)0ullo po) lo, p)o"u&to, *u# 1a:)%&ao, 5 po) lo, ,#)7%&%o, *u# p)#,tao,. 4 !o &al%"a" #, o)%0#! "# la, &)%,%, 5 1u#!t# "# "#,#pl#o. @. E! u! #)&a"o "# %!t#!,a &op#t#!&%a &o! &l%#!t#, &a"a 7#4 , &o!,&%#! t#, Nu#,t)o !%7#l "# &al%"a" #, la #"%"a "# la, #B%0#!&%a, "#l &l%#!t# , #B%0#!t#. Coo #,to, )#*u%,%to, ,o! &a"a "ía a5o)#, !u#,t)o, o:8#t%7o, "# &al%"a" "#:#! ,#) &a"a 7#4 , a:%&%o,o,. El #8o)a%#!to &o!t%!uo #, #,#!&%al pa)a !u#,t)o "#,a))ollo. . Lo, &l%#!t#, &op)a"o)#, 5 u,ua)%o, ,o! #l !t)o "# at#!&%'! "# to"a, !u#,t)a, a&t%7%"a"#,. Nu#,t)o t)a:a8o ,# >a t#!%#!"o #! #!t# a !u#,t)o, &l%#!t#, po)*u# So1a,a t%#!# *u# p)opo)&%o!a) #8o)#, p)o"u&to, 5 p)#,ta) #8o)#, ,#)7%&%o, *u# ,u &op#t#!&%a. So1a,a t%#!# la $!!# "#t#)%!a&%'!la 7olu!ta" 5 la &apa&%"a" "# p)o"u&%) #l #8o) &a))o &olo:%a!o 5 "a) #l #8o) ,#)7%&%o !a&%o!al. . 4 $lo,od1a "# la &al%"a" #, la polít%&a 1u!"a#!tal "# la #p)#,a. E, #l &op)o%,o "# to"o,. Lo, *u# !o a">%#)a! a #,t# &op)o%,o !o p#)t#!#! 7#)"a"#)a#!t# a So1a,a. . 4 &al%"a" total #, la #,t)at#0%a 0#)#!&%al pa)a a,#0u)) la ,up#)7%7#!&%a#l p)o0)#,o 5 #l +B%to "# So1a,a. 3J. Po) to"o lo a!t#)%o) So1a,a >a toa"o la "#&%,%'! "# >a) "# la &al%"a" total u! p)op',%to %))#!u!&%a:l# ,u #ta total ,u p)%o)%ta)%a 5 p)%o)"%al :a!"#)a. So1a,a #,t)u&tu)a ,u, pol1t%&a, pla!#, p)o0)aa, 5 a&&%o!#, ,o:)# #,ta $lo,o1ía "# la &al%"a" total. E! la #,t)u&tu)a&%'! pa)a &al%"a" #! &a"a 0#)#!&%a 1u!&%o!al ,# &)#a)o! &o%t+, "# &al%"a" total &o!1o)a"o, po) #l 0#)#!t# 1u!&%o!al 5 ,u 0)upo p)%a)%o "# &ola:o)a"o)#, %!#"%ato, ta:%+! ,# !o:)a)o! o&>o p#),o!a, &oo &oo)"%!a"o)#, "# &al%"a" total #! &a"a u!a "# la, o&>o 0#)#!&%a, p)%!&%pal#, "# la #p)#,a. La ,%tua&%'! "# la #p)#,a #! lo, a?o, 3 5 3J ,%0u# #p#o)a!"o. Su pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o "#,&%#!"# a u! &)ít%&o 29^. P#)o !o ,'lo ,# t%#!#! "%$&ulta"#, #! 7#!ta, ,# ,u,&%ta! p)o:l#a, la:o)al#, $!a!&%#)o, "# p)o"u& &%'! 5 "# &al%"a" *u# "#:#! #!1)#!ta),# &o! ,olu&%o!#, , #1#&t%7a,. La #tapa "# #,t)u&tu)a&%'! 5 &op)o%,o 0#)#!&%al la 0#)#!&%a "# &al%"a" p)#,#!ta al &o%t+ &oo)"%!a"o) "# &al%"a" total u! pla! op#)a &%o!al pa)a lo, a?o, 3J 5 33 *u# %!&lu5# a&t%7%"a"#, pa)a %!&)##!ta) #l &op)o%,o "# la "%)#&&%'! a&&%o!#, #! #"u&a&%'! #! &al%"a" total !o)al%4a&%'! 5 #"%&%'! "# la &al%"a" u! ,%,t#a "# ,u0#)#!&%a, u! ,%,t#a "# &ou!%&a&%o!#, #l "#,a))ollo "# 0)upo, "# #8o)a%#!to #l &o!t)ol #,ta"í,t%&o "# &al%"a" pa)a la, pla!ta, p)u#:a, "# )uta ,up#)7%,%'! "# la &al%"a" "# p)o 7##"o)#, 5 #"u&a&%'! pa)a la )#" "# &o!,%o!a)%o,. A $!al#, "# 3J la 0#)#!&%a 0#!#)al "#&%"# &o!t)ata) u!a a,#,o)ía #Bt#)!a &o! #l o:8#to "# #7alua) #l p)o,o "# &al%"a" total *u# >a,ta #,# o#!to ,# >a ,#0u%"o. La, &o!&lu,%o!#, "#l &o!,ulto) ,# )#,u#! #!/ la !#,%"a" "# #,ta:l#) u!a %,%'! #p)#,a)%al#pala) pla!#a&%'!
%#:)o, "#l &o%t+ &oo)"%!a"o) "# &al%"a" total "%,#?a) u! ,%,t#a "# #7alua&%'! "#l "#,a))ollo "#l p)o,o "# %pla!ta&%'! "# la &al%"a" total #! &a"a 0#)#!&%a "%,#?a) u! p)o0)aa "# 1o)a&%'! #! &al%"a" total pa)a lo, "%1#)#!t#, !%7#l#, 5 )#a, &o! at#)%al#, #"u&at%7o, p)op%o, #"%) #l %pa&to "# la ala &al% "a" #l%%!a) #l "#pa)ta#!to O 3 "o!"# ,# )#t)a:a8a! la a5o) pa)t# "# lo, autooto)#, 5a #!,a:la"o, 5 #,ta:l#) u! ,%,t#a 1o)al "# #7alua&%'! "# p)o7##"o)#,. A"#, #l &o%t+ #8#&ut%7o )#al%4a u! a!l%,%, #,t)at+0%&o "# la #p)#,a 5 "#$!# a #"%a"o, "# 3J la, ,%0u%#!t#, )#a, p)%o)%ta)%a,/ Y M#8o)a) la &al%"a". Y At#!"#) #8o) a !u#,t)o, &l%#!t#, lo, &op)a"o)#, "# auto'7%l#, 5 a !u#,t)a )#" "# &o!,%o!a)%o,. Y M#8o)a) #l &l%a la:o)al. Y R#"u&%) lo, &o,to, 5 p#),#0u%) lo, 0a,to, %!t%l#, "o!"# *u%#)a *u# #,t+!. Y M#8o)a) !u#,t)a o)0a!%4a&%'! pa)a >a)la , #$&%#!t#Q. Co! :a,# #! #,ta, p)%o)%"a"#, ,# )##7ala #l pla! op#)a&%o!al "# &al%"a" total 5 #! lo, ,%0u%#!t#, "%#&%o&>o #,#, ,# #8#&uta! la, a&t%7%"a"#, pla!#a"a, 5 p)o0)aa"a, &o! )#,ulta"o, %po)ta!t#, #! !o)al%4a&%'! #7alua&%'! 5 &al%$&a&%'! "# p)o7##"o)#, &o,to "# &al%"a" total &o!t)ol #,ta"%,t%&o "# p)o,o, p)o"u&t%7o, apl%&a&%'! "# ,olu&%o!#, po) lo, 0)upo, "# #8o)a%#!to 5 &apa&%ta&%'!. S%! #:a)0o a p#,a) "# o:t#!#) #8o)a, #! la &al%"a" "#l p)o"u&to lo, )#,ulta"o, !o 1u#)o! #,p#&ta&ula)#, #! 33 5 lo, &o!,%o!a)%o, &o!t%!ua)o! *u#8!"o,# "# ala at#!&%'!. La ap#)tu)a T#)%!a"a la >u#l0a la &a,a at)%4 "#&%"# &a:%a) al 0#)#!t# 0#!#)al. D# a&u#)"o &o! #l a!l%,%, "# lo, "%)#&t%7o, "# So1a,a la, !%&a, a!#)a, "# #8o)a)la "#p#!"ía! "#l &)#&%%#!to "#l #)&a"o 5 "# a&)#!ta) la pa)t%&%pa&%'! "# la #p)#,a #! +l o1)#&%#!"o &a))o, "# #Bl#!t# &al%"a" 5 ,#)7%&%o, $!a!&%#)o, 5 "# po,t7#!ta %!&opa)a:l#,. E! op%!%'! "#l 0#)#!t# "# &al%"a" ,al%#!t# Q#l p)o,o "# &al%"a" total !o #, u! &a%!o l%:)# "# "%$&ulta"#, 5 po) #l &o!t)a)%o ,# )#*u%#)# u&>a "#&%,%'! u&>o &o)a8# 5 u&>a auto)%"a" pa)a ll#7a) a"#la!t# #l p)o,o. Nu#,t)a, a5o)#, "%$&ulta"#, 1u#)o! la &)##!&%a "# *u# la %pla!ta&%'! "# &) #)a u! a,u!to "# lo, &oo)"%!a"o)#, 5 la a&t%tu" "# lo, "%)%0#!t#, *u# )a&%o!al#!t# apo5a:a! la "#&%,%'! "# %pla!ta) &) p#)o al %!t#)%o) "# ,u )#a "# )#,po!,a :%l%"a" &o! ,u #8#plo "#o,t)a:a! a ,u, ,u:o)"%!a"o, ,u 1alta "# &op)o %,o >a&%#!"o +!1a,%, #! lo, )#,ulta"o, a!t#, *u# #! #l p)o,o 5 1o#!ta!"o #l 7%#8o ,%,t#a "# &opa) t%%#!to, #,ta!&o, #! "#t))#!to"#l t)a:a 8o #! #*u%po. Co! u! #*u%po a,í "# "%)#&&%'! (*u+ ,# pu#"# o:t#!#)Q. La #,t)u&tu)a pa)a &al%"a" ,# t)a!,1o)'. El 0#)#!t# "# &al%"a" )#!u!&%' 5 &o! +l to"a, la, p#),o!a, *u# l# )#po)ta:a!. La "%7%,%'! "# a,#0u)a%#!to "# &al%"a" "# la pla!ta ,# )#"u8o ,u,ta!&%al#!t# 5 *u#"' &o! u! total "# "%#4 p#),o!a, )#,po!,a:l#, po) la &al%"a" "# &o!&o)"a!&%a #!t)# #l "%,#?o 5 #l #!,a:l# " # lo, autooto)#, #! la pla!ta. E,p#&%al%,ta, #! #l t#a autooto) &o!,%"#)a! *u# >a5 *u# %)a) &o! &aut#la #,t# au#!to #! #l #)&a"o pu#, la p)u#:a "# 1u#0o la t#!")! lo, %po) ta"o, &ua!"o ,up#)#! la`#tapa "# 0a)a!tía 5 7a)%o, !o &u#!t#! &o! lo, ,#)7%&%o, "# po,7#!ta )#*u#)%"o, po) #l &l%#!t# po)*u# ,%pl##!t# la, &a,a, %po)ta "o)a, !o ,# >a! p)#o&upa"o "# #llo, !% lo, p)o"u&to)#, t%#!#! %!t#!&%o!#, "# #,ta:l#),# #! Colo:%a. E,ta ,%tua&%'! pu#"# )#p#)&ut%) #! 1a7o) "# lo, po&o, o"#lo, o1)#&%"o, po) la, #!,a:la"o)a, !a&%o!al#,. S%! #:a)0o #B%,t# u!a p)#o&upa&%'! #! +,ta, po) la 1alta "# &op#t%t%7%"a" "# ,u, p)o"u&to, 1)#!t# a lo, %po)ta"o, pu#, a p#,a) "# ,u :u#!a )#la&%'! p)#&%o-7#>í&ulo 5 "# lo, at)a&t%7o, pla!#, "# $!a!&%a&%'! #! 0#!#)al lo, auto,
&)%ollo, !o &aut%7a! )a4'! po) la &ual o"#lo, &oo #l Clío "# R#!ault !o tu7%#)o! +B%to ,% :%#! #, u! auto'7%l "# 0aa-:a8a #&o!'%&o. E! op%!%'! "# S#)0%o R#,t)#po p)#,%"#!t# "# la 8u!ta "%)#&t%7a "# la #p)# ,a #! 32 QSo1a,a lo0)' )##,t)u&tu)a) la #p)#,a al taa?o "#l #)&a"o 5 lo, )#,ulta"o, o:t#!%"o, #! 32 u#,t)a! ,%0!o, "# )#&up#)a&%'! >ala0a"o)#, >a &%a la ,up#)7%7#!&%a "# la #p)#,a #! #l 1utu)oQ. Lo, )#,ulta"o, "# la )##,t)u&tu)a&%'! >a! ,%"o ,%0!%$&at%7o,/ #l a!l%,%, "# 7a)%o, #"%"o)#, &oo #l &o,to u!%ta)%o "# t)a!,1o)a&%'!la #7olu&%'! "# lo, 0a,to, "# 1u!&%o!a%#!to "# lo, a&t%7o, 5 "# lo, )0#!#, la p)o"u&t%7%"a" 5 #l &l%a la:o)al u#,t)a! u!a #8o)ía ,u,ta!&%al. QE,to5 ,o)p)#!"%"o po) la )ap%"#4 &o! *u# >#o, o:t#!%"o #,to, )#,ulta"o,. C)#o *u# #l t#))#!o "# la &al%"a" total #,ta:a 1+)t%l 5 la 0#!t# #,ta:a #,p#)a!"o *u# to)ao, la, "#&%,%o!#, *u# toao,. Ho5 ,oo, )#!ta:l#, 5 #,tao, 0a!a!"o )p%"a#!t# pa)t%&%pa&%'! #! #l #)&a"o. S%! #:a)0o !o ,oo, t)%u!1al%,ta, 7ao, a #8o)a) a! ,Q "#&ía #! 36 #l a!t#)%o) 0#)#!t# 0#!#)al "# So1a,a. Lo, !u#7o, "u#?o, La #p)#,a tu7o u! !u#7o 0%)o &ua!"o #l &o!0lo#)a"o &olo:%a!o "#l G)upo Sa!to"o%!0o a"*u%)%' #! #!#)o "# 39#l <3^ "#l &ap%tal ,o&%al "# So1a ,a-R#!ault. R%&a)"o O:)#0'! T)u8%llo p)#,%"#!t# #8#&ut%7o "# So1a,a p%#!,a *u# Qla 0#!t# #, la )a4'! "# ,#) "# So1a,a #! #,ta !u#7a #,t)at#0%a &oo #p)#,a &olo:%a!a. Lo *u# >a0ao, ,#) )#,ulta"o "#l #,1u#)4o "# !o,ot)o, %,o,. Po) #,o lu#0o "# >a:#) ,a!#a"o ,u #,t)u&tu)a #p)#,a)%al 5 la:o)al 5 &o!7#)t%),# #! ,u a5o) pa)t# #! u!a #p)#,a &olo:%a!a So1a,a #!1)#!ta #l )#to "# )#&up#)a) #l l%"#)a40o "#l #)&a"o #! u! &o!t#Bto u5 "%,t%!to. La p)%o)%"a" "# la !u#7a a"%!%,t)a&%'! #, #l &l%#!t#. S# to' la "#t#)%!a&%'! "# 7ol7#) u!a )#al%"a" #l p)o,o "# ,at%,1a&&%'! "#l &l%#!t#. Pa)a #llo ,# &)#' la "%7%,%'! "# ,#)7%&%o al &l%#!t# &o! #l o:8#t%7o "# %) , alla "#l &o!,%o!a)%o 5 at#!"#) la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l &l%#!t# &o! #l &o!7#!&%%#!to "# *u# u! &l%#!t# *u# >a ,%"o :%#! t)ata"o #! la 7#!ta 5 la po,7#!ta #,t #! &o!"%&%o!#, "# )#p#t%) !#0o&%o, &o! So1a,a. El )#a "# ,#)7%&%o al &l%#!t# "#:# a,#0u)a) *u# ,# "#! ,olu&%o!#, #1#&t%7a, a la, %!,at%,1a&&%o!#, "# la &l%#!t#la #"%a!t# la &oo)"%!a&%'! #l ,#0u%%#!to 5 la 7#)%$&a&%'! "#!t)o "# u! #,t)%&to &op)o%,o "#!t)o "# la #p)#,a 5 ta :%+! po) pa)t# "# lo, &o!,%o!a)%o,. D#,"# la p#),p#&t%7a "# So1a,a #! #l &o! ,%o!a)%o to"a la o)0a!%4a&%'! %!t#)!a "#:#) #,ta) ta:%+! o)%#!ta"a >a&%a #l ,#)7%&%o al &l%#!t#. La a!t#)%o) polít%&a ,# 1u!"a#!ta #! #l ,%0u%#!t# #,*u#a/ )#p&%'! 5 :,*u#"a "# %!1o)a&%'! "# &l%#!t#, %"#!t%$f/a&%'! "# lo, p)o:l#a, "%1u,%'! "# lo, p)o:l#a, a lo, )#,po!,a:l#, "# ,u ,olu&%'! o:t#!&%'! 0%l "# )#,pu#,ta 5 ,olu&%'! 0%l 5 #$&a4 )#t)oal%#!ta&%'tt "# %!1o)a&%'! 5 "#l #,ta"o "#l p)o ,o a to"o #l ,%,t#a #, "#&%) a lo, p)o7##"o)#, a So1a,a 5 a lo, &o!,%o !a)%o, "#,a))ollo "# #,t)at#0%a, pa)a &o))#0%) "#:%l%"a"#, 5 ap)o7#&>a) la, opo)tu!%"a"#, *u# :)%!"# #l #)&a"o. E! la pla!ta ,# >a &o!,ol%"a"o la &ultu)a "# t)a:a8o "#l a%4#!. E! &a"a )#a lo, t)a:a8a"o)#, >a! pa)t%&%pa"o "# a!#)a a&t%7a #! la %"#!t%$&a&%'! 5 ,olu&%'! "# lo, p)%!&%pal#, p)o:l#a, "# la p)o"u&&%'! "# la &ual ,o! )#,po!,a:l#,. S# >a! &olo&a"o ta :l#)o, #! la, 4o!a, a!#Ba, a la, )#a, "# t)a :a8o. Allí lo, 0)upo, a%4#!. ,# )#!#! pa)a a!al%4a) lo, p)o:l#a,. !a 7#4 %"#!t%$&a"o #l p)o:l#a lo, #pl#a"o, p)opo!#! ,olu&%o!#,. E! #l ta:l#)o ,# )#0%,t)a #l p)o:l#a la ,olu&%'! p)opu#,ta 5 #l auto). Cua!"o la p)opu#,ta ,# po!# #! #8#&u&%'! ,u auto) #, )#0%,t)a"o #! #l l%:)o a%4#! 8u!to &o! lo, ot)o, t)a:a8a"o)#, *u# >a! apo)ta"o a&t%7%"a"#, pa)a #8o)a) la 0#,t%'! "# la #p)#,a. Ha lo0)a"o #l a uto&o!t)ol "# lo, p)o,o, p)o"u&t%7o, 5 #l &op)o%,o "# lo, t)a:a8a"o)#, &o! la p)o"u&&%'! :a8o ,u )#,po!,a:%l%"a". La p)%!&%pal a!%1#,ta&%'! "#l +B%to "# #,ta &ultu)a "#
CASOS DE ORGANI8ACIONES ESTATALES C!)o '. Empr#)! Co'omH"!$! +# P#r'#o)K
Lo, al:o)#, La &)#a&%'! "# E&op#t)ol o:#"#&%' a la !#,%"a" "# "%,po!#) "# u! #!t# pa)a )#&%:%) la, &o!,%o!#, *u# %:a! )#7%)t%#!"o al paí, la p)%#)a "# la, &ua l#, 1u# la D# Ma)#, #! 3<3. Ka8o la o"al%"a" "# &o!,%'! ,# t)a:a8' #! Co lo:%a >a,ta 39 &ua!"o po) l#5 ,# %pla!t' #l ,%,t#a "# a,o&%a&%'! pa)a*u# #l paí, tu7%#)a u!a a5o) pa)t%&%pa&%'! #! la #Bplo)a&%'! 5 #Bplota&%'! "# >%")o&a):u)o,. La #p)#,a La Ep)#,a Colo:%a!a "# P#t)'l#o, E&op#t)ol #, u!a #p)#,a %!"u,t)%al 5 &o#)&%al "#l E,ta"o 7%!&ula"a al M%!%,t#)%o "# M%!a, 5 E!#)0ía &o! auto!oía a"%!,t)at%7a 5 t+&!%&a 5 pat)%o!%o p)op%o # %!"#p#!"%#!t#. Lo, ,ala)%o, 5 la, 7#!ta8a, la:o)al#, #! #"u&a&%'! ,#)7%&%o, +"%&o, al% #!ta&%'! t)a!,po)t# 5 7%7%#!"a *u# ,o! ,u:,%"%a"o, 5 la, p)#,ta&%o!#, #B t)al#0al#,lo, p#)%,o, )#u!#)a"o, 5 #l &o%,a)%ato >a! >#&>o "# la #p)#,a u!a pla4a at)a&t%7a "# t)a:a8o. Lo, #pl#a"o, "# E&op#t)ol #,t! %!&lu,%7# ,u8#to, a u! )+0%#! p#!,%o!ag"%1#)#!t# al "# lo, "#, t)a:a8a"o)#, "# Colo:%a pu#, !o 1u#)o! %!&lu%"o, #! la l#5 3JJ o "# )#1o)a "# la ,#0u)%"a" ,o&%al. !a."# la, &a)a&t#)í,t%&a, p)op%a, "# la &ultu)a "# E&op#t)ol #, ,u #,ta:%l% "a" la:o)al #! to"a ,u #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al. No o:,ta!t# *u# #! to"a ,u >%,to)%a u! ,olo P)#,%"#!t# E8#&ut%7o ll#0' a la "%)#&&%'! "#,"# #l %!t#)%o) "# la o)0a!%4a&%'! po) lo 0#!#)al la, p#),o!a, #,&ala! po,%&%o!#, >a,ta ll#0a) a ,#) V%C#p)#,%"#!t#,. El p)o,o "# t)a! 1o)a&%'! >a&%a &al%"a" total Lo, p)%#)o, %!t#!to, pa)a t)a!,1o)a) a E&op#t)ol #! u!a #p)#,a &o! u!a &ultu)a "# &al%"a" total ,# "%#)o! #! 3< &ua!"o #l P)#,%"#!t# "# la #p)#,a ,# )#u!%' &o! lo, V%p)#,%"#!t#, 5 lo, G#)#!t#, "# lo, "%1#)#!t#, "%,t)%to, &o! #l $! "# a!al%4a) #l &opo)ta%#!to o)0a!%4a&%o!al "# E&op#t)ol ,# ll#0' a la &o!&lu,%'! "# *u# la &ultu)a "# E&op#t)ol #,ta:a o)%#!ta"a >a&%a la p)o"u&&%'! 5 *u# #B%,tía! "%1#)#!&%a, p)o1u!"a, #!t)# #p)#,a 5 ,%!"%&ato "o!"# la, !#0o&%a&%o!#, ,# :a,a:a! #! la &o!1)o!ta&%'! 0a!a) o p#)"#). D#,"# 32 &ua!"o la u!ta D%)#&t%7a ap)o:' la %pla!ta&%'! "# la a"% !%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, ,u ,%,t#a 0#)#!&%al >a #,ta"o u5 %!u#!&%a"o po) #lla lo *u# ,# t)a"u&ía #! t)a4a) a!ual#!t# #ta, 0#!#)al#, *u# "#:ía! o)%#! ta) a&t%7%"a"#, #! to"a, 5 &a"a u!a "# la, "#p#!"#!&%a,. Ca" a "#p#!"#!&%a #,ta:l#&ía ,u, o:8#t%7o, "# a&u#)"o &o! lo, %!t#)#,#, "# ,u )#a. El pla! "# a& &%'! ,# )#7%,a:a ,##,t)al#!t#. EB%,tía u!a #7alua&%'! a!ual "# "#,#p#?o *u# #,ta:a )#la&%o!a"a &o! u! pla! "# +)%to, 5 t#!ía %!8#)#!&%a ,ala)%al ,%0!% $&at%7a. Lo, 1a&to)#, "# #7alua&%'! #,ta:a! !t)a"o, #! a,p#&to, "# p#),o!al%"a" 5 ,# &o!,%"#)a:a u5 ,u:8#t%7a. Su)0%' u! p)op',%to 0#!#)al/ QP)o5#&ta) "#!t)o "# E&op#t)ol u! &a:%o o)0a!%4a&%o!al #!1o&a"o >a&%a #l #*u%l%:)%o #!t)# lo, a,p#&to, t+&!%&o, 5 >ua!o, "# la p)o"u&&%'!Q 5 ,# t)a4a)o! &uat)o o:8#t%7o,/ 3. Lo0)a) *u# la &ultu)a "# E&op#t)ol #7olu&%o!# >a&%a u! #,ta"o "# a5o) #*u%l%:)%o #!t)# lo, a,p#&to, t+&!%&o, 5 >ua!o, "# la p)o"u&&%'!. 2. G#!#)a) u! &l%a "# &o!$a!4a utua *u# 1a&%l%t# #l p)o,o "# &ou!%&a"'! #!t)# la, p#),o!a, *u# 1o)a! pa)t# "# la o)0a!%4a&%'!.
6. M#8o)a) lo, #&a!%,o, 1o)al#, "# &ou!%&a&%'! &o! la :a,# 5 9. Ku,&a) 1o)a, pa)a ,at%,1a) la, #Bp#&tat%7a, la:o)al#, "#l p#),o!al "#!t)o "# la, )#,t)%&&%o!#, l#0al#, *u# a1#&ta! a la, #p)#,a, "#l E,ta"o. Pa)a lo0)a) lo, &uat)o o:8#t%7o, a!t#)%o)#, ,# #,ta:l#&%' u! pla! "# a&&%'! pa)a #l #8o)a%#!to "#l &l%a la:o)al :a,a"o #! lo, ,%0u%#!t#, p)o0)aa,/ Y Capa&%ta&%'! #! a"%!%,t)a&%'! "# p#),o!al Y A"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, Y D#,!t)al%4a&%'! a"%!%,t)at%7a Y D#,a))ollo "# 8#1#, Y M#"%&%'! "#l &l%a la:o)al Y Pa)t%&%pa&%'! a !%7#l "# op#)a)%o, Y Cou!%&a&%o!#, Coo pa)t# "# #,to, p)o0)aa, la #p)#,a #"u&' #! G#)#!&%a "# R#&u),o, Hua!o, a 32J p)o1#,%o!al#, *u# #! t)#, p)oo&%o!#, a!ual#, 3-3 ,# #,p#&%al%4a)o! #! la !%7#),%"a" "# lo, A!"#, 5 2a&%a la &al%"a" total 5 po) ta!to !o #,ta:a! "%,pu#,to, a l%"#)a) #l p)o,o "# t)a!,1o)a&%'! !% "#"%&a) #l t%#po )#*u#)%"o pa)a #,t# $!. E)a u5 0#!#)al%4a"a la %"#a *u# E&op#t)ol !o "#:ía o"#)!%4),# #! ,u, ,%,t#a, "# pla!#a&%'! 5 0#)#!&%a pu#, !o t#!ía &op#t#!&%a po,#ía ,ol%"#4 $!a!&%#)a 5 ,u QpapQ #)a #l E,ta"o. La p)%o)%"a" pa)a #l #*u%po >ua!o "# la p)#,%"#!&%a #)a ll#7a) a"#la!t# #l p)o0)aa "# #8o)a%#!to "#l &l%a la:o)al a:a!"#)a"o po) la V%p)#,%"#!&%a A"%!%,t)at%7a. E! 3 53 ,# #,ta:l#&%#)o! &o!,#8o, "# &al%"a" #! &a"a u!a "# la, &uat)o u!%"a"#, o)0a!%4a&%o!al#, #!&%o!a"a,. La #Bp#)%#!&%a "#l CIK ` La )#$!#)ía "# Ka))a!&a:#)#8a #, &o!o&%"a &oo #l Copl#8o I!"u,t)%al. D#,"# #l p)%!&%p%o #l &opl#8o to' la %!%&%at%7a pa)a lo0)a) la t)a!,1o)a&%'! >a&%a u!a &ultu)a "# &al%"a" total #! E&op#t)ol. S# "#,a))oll' u! p)o0)aa "# &apa&%ta&%'! #! pla!#a&%'! #,t)at+0%&a #"%a!t# la o"al% "a" "# ,#%!a)%o-tall#) #! #l *u# to"a, la, "#p#!"#!&%a, "#$!%#)o! ,u %,%'! 5 7alo)#, %"#!t%$&a)o! 1o)tal#4a, "#:%l%"a"#, opo)tu!%"a"#, 5 a#!a4a, 1o)ula)o! #,t)at#0%a, a t)a7+, "# la at)%4 DOFA 5 "#$!%#)o! o:8#t%7o, op#)at%7o,. El &o!,#8o "# &al%"a" &o!1o)' ,%#t# 0)upo, "# #8o)a%#!to &o!t%!uo "# &al%"a" #)a! #*u%po, "# t)a:a8o ult%"%,&%pl%!a)%o, &o! u! &oo)"%!a"o) 5 &o! %!t#0)a!t#, "# "%1#)#!t#, "#p#!"#!&%a,. Ta:%+! #! #,t# p#)ío"o ,# %!%&%' #l p)o,o "# "#$!%&%'! "# í!"%, "# 0#,t%'! "# la, )#a, op#)at%7a, 5 "# ,#)7%&%o 5 #l "#,a))ollo "# u! ,%,t#a "# &o,to, "# ala &al%"a". E! op%!%'! "#l &o!,#8o "# &al%"a" #! #,ta #tapa ,# 0#!#)' &o!&%#!&%a "# la, :o!"a"#, "#l t)a:a8o #! #*u%po ,# "#))u:a)o! :a))#)a, #!t)# la, "%1#)#!t#, "#p#!"#!&%a, ,# #,ta:l#&%#)o! o:8#t%7o, #! 1o)a %!t#0)a"a 5 ,o:)# :a,#, &o! &)#ta, 5 ,# #p#4' a %!&ul&a) #l p#!,a%#!to #,t)at+0%&o. Fa,# "# o)0a!%4a&%'! 5 pla!#a&%'! 32-39 La o)0a!%4a&%'! *u# ,# "%o pa)a &al%"a" total #! #l & &o!,%,t%' #! #l )#1u#)4o "#l pap#l 5 l%"#)a40o "#l a!t%0uo &o!,#8o "# &al%"a" "#!o%!a"o a>o)a &o!,#8o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo la &)#a&%'! "# u! 0)upo &oo)"%!a"o) 5 u! 0)upo "# &o!,ulto)#, %!t#)!o,. El &o!,#8o #,t &o!1o)a"o
po) #l G#)#!t# lo, "o, Su:0#)#!t#, lo, Sup#)%!t#!"#!t#, 5 lo, #1#, "# D#pa)ta#!to p#)t#!# &%#!t#, al 0)upo 0#)#!&%al. El &o!,#8o "# #8o)a%#!to t%#!# &oo %,%'! l%"#)a) la #,t)at#0%a "# %pla!ta&%'! "#l p)o,o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo p)o7#5#!"o la #,t)u&tu)a !#,a)%a 5 la pla!#a&%'! "# ,u pu#,ta #! a)&>a &op)o#t%#!"o lo, )#&u),o, !#,a)%o, pa)a #llo 5 #7alua!"o p#)a!#!t##!t# #l p)o,o 5 ,u, )#,ulta"o,. El G)upo Coo)"%!a"o) lo %!t#0)a! &uat)o 1u!&%o!a)%o, "#l 0)upo 0#)#!&%al llaa"o, D%)#&to)#, "# Cal%"a" #!&a)0a"o, "# &oo)"%!a) #l &o!,#8o a,#,o)a) 5 #7alua) to"a, la, a&t%7%"a"#, #!&a%!a"a, a la %pla!ta&%'! "#l #,*u#a "# #8o)a%#!to &o!t%!uo a,#,o)a) a la 0#)#!&%a 5 a la, "#p#!"#!&%a, #! #l #,ta:l#&%%#!to "# p)o,o, "# #8o)a%#!to "# ,u, )#a, &oo)"%!a) a&t%7%"a"#, "# &apa&%ta&%'! #!t)#!a%#!to 5 p)oo&%'! "#l p)o,o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo &oo)"%!a) la, a&t%7%"a"#, "# lo, &o!,ulto)#, %!t#)!o, #7alua) la, 1a,#, "#l p)o,o # %!1o)a) al &o!,#8o. Lo, &o!,ulto)#, %!t#)!o, #! ,u a5o)ía ,o! #1#, "# G)upo 5 ,u &apo "# a&&%'! #, al %!t#)%o) "# &a"a "#p#!"#!&%a "#l &. D%7ul0a! 7alo)#, polít%&a, p)%!&%p%o, 5 &o!pto, %!>#)#!t#, al #,*u#a "# #8o)a%#!to &o!t%! uo a,# ,o)a! a la, "#p#!"#!&%a, #! #l #,ta:l#&%%#!to 5 "#,a))ollo "# #8o)a%#!to &oo)"%!a! 5 "#,a))olla! a&t%7%"a"#, "# &apa&%ta&%'! #!t)#!a%#!to 5 p)oo &%'! "#l p)o,o "# #8o)a%#!to ,%)7#! "# %!t#)lo&uto)#, #!t)# #l 0)upo &oo)"%!a"o) 5 la, "#p#!"#!&%a, "%7ul0a! 5 p)op%&%a! la apl%&a&%'! "# la, polít%&a, "#l "%,t)%to ,o:)# #l p)o,o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo p)o0)aa! 5 )#al%4a! la, au"%to)ía, "# la apl%&a&%'! "# la, polít%&a, "# &al%"a" "#l "%,t)%to "#,a))o lla! ,%,t#a, "# #"%&%'! "# lo, í!"%, "# ,at%,1a&&%'! 5 p)o"u&t%7%"a" a,# ,o)a! a la, "#p#!"#!&%a, #! #l #,ta:l#&%%#!to "# o:8#t%7o, *u# 1a&%l%t#! #l p)o,o >a&%a #l #8o)a%#!to &o!t%!uo 5 #7ala! la, 1a,#, "# %pla!ta&%'! "#l p)o,o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo #! la, "#p#!"#!&%a, # %!1o)a! ,o:)# #l %,o a la &oo)"%!a&%'! 0#!#)al "# &al%"a". A!l%,%, DOFA ll#7' a #,ta:l#) &%!&o #,t)at#0%a,/ l. D#,a))olla) # %pl##!ta) u! o"#lo a"%!%,t)at%7o :a,a"o #! #l p)o,o "# #8o)a%#!to &o!t%!uo. 2. A"#&ua) la %!1)a#,t)u&tu)a "# )#$!a&%'! 5 p#t)o*uí%&a "#l & pa)a lo0)a) &op#t%t%7%"a" #! #l ,#&to) #"%a!t# a&tual%4a&%'! t#&!ol'0%&a u ot)a alt#)!at%7a. 6. D#,a))olla) # %pl##!ta) u! o"#lo *u# 0a)a!t% #l í!%o %pa&to a:%#!tal "#)%7a"o "# lo, p)o,o, p)o"u&t%7o, 5 u! a:%#!t# "# t)a:a8o ,a!o. 9. D%,#?a) 5 #8#&uta) u! pla! "# "#,a))ollo %!t#0)a"o pa)a a1)o!ta) la %pl##!ta&%'! "# la t#l#t%&a 5 &o!t)ol a7a!4a"o. <. M%!%%4a) la 7ul!#)a:%l%"a" "# la, %!,tala&%o!#, 5 #l p#),o!al "#l CIK. D# ot)o la"o #l &o!,#8o "# #8o)a%#!to "# &al%"a" "#$!%' ,u a)&o &o!ptual "# 0#,t%'! "# #8o)a%#!to &o!t%!uo pa)a la &op#t%t%7%"a" "#l CIK llaa"o la QCa,a "# la Cal%"a"Q. S#0! #,t# #,*u#a lo, &%%#!to, "# la &a,a ,o! la #,t)u&tu)a o)0a!%4a&%o!al #B%:l# u!a #,t)at#0%a a)ta"a "#l !#0o&%o 5 lo, 7alo)#, 5 p)%!&%p%o, "# E&op#t)ol. La, &olu!a, "# apo5o ,o! la #"u&a&%'! 5 &apa&%ta&%'! #l )#&o!o&%%#!to al #,1u#)4o la, &ou!%&a&%o!#, 5 la %!1o)t%&a. Lo, p%,o, ,o! lo, p)o,o, "# 0#,t%'! #,to #, #8o)a%#!to "#l #!to)!o &ultu)al #8o)a%#!to "# la "%!%&a o)0a!%4a&%o!al 8#1# l%"#) t)a:a8o #! #*u%po )#%!0#!%#)ía "# 1u!&%o!#, p)&t%&a, "#l #8o)a%#!to &o!t%!uo. To"o lo &ual ll#7a al t#&>o o )#,ulta"o $!al *u# #, u! CID &op#t%t%7o 5 &l%#!t#, %!t#)!o, 5 #Bt#)!o, ,a t%,1#&>o,. Lo, &%%#!to, "#:#! )#1o)4a),# &o!,ta!t##!t# &o! #"u&a&%'! 5 1o)a&%'! la, &olu!a, "# apo5o &o! "ato, 5 >#&>o, lo, p)o,o, "# 0#,t%'! "#:#! %!!o7a),# #"%a!t# )#%!0#!%#)ía # %!1o)a&%'! 5 to"o, lo, )#,ulta"o, "#:#! po,##) %!"%&a"o)#,. El &o!,#8o "# #8o)a%#!to #,ta:l#&%' ta:%+! u! pla! 0#!#)al pa)a 0#)#!&%a) #l & &o! &al%"a" total ,u al&a! 36-2JJJ. El pla! &o!,ta "# ,%#t# 1a,#, "# "#,a))ollo/ l%"#)a40o "#l p)o,o pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" #" u&a &%'! &apa&%ta&%'! 5 #!t)#!a%#!to
,%,t#a, "# %!1o)a&%'! &l%a o)0a!%4a"o !ag #!to)!o &ultu)al 5 a!t#!%%#!to "#l ,%,t#a "# #8o)a%#!to &o!t%!uo. Fa,# "# %pla!ta&%'! 39 ... La !%7#),%"a" I!"u,t)%al "# Sa!ta!"#) o1)# a pa)t%) "# 36 la E,p#&%al%4a &%'! #! G#)#!&%a "# P)o"u&&%'! 5 M#8o)a%#!to Co!t%!uo pa)a 0#)#!t#, 5 p)o1#,%o!al#,. = u! '"ulo :,%&o "# G#)#!&%a. !a 7#4 t#)%!a"o lo, #,tu"%a!t#, t%#!#! la op&%'! "# ,#0u%) u!o "# t)#, p)o0)aa,/ Alta G#)#!&%a E7alua&%'! 5 G#)#!&%a "# P)o5#& to, o M#8o)a%#!to Co!t%!uo. Du)a!t# 39 5 3< ,# a$!' #l ,%,t#a "# pla!#a&%'! #,t)at+0%&a "# la &al%"a" total p)#&%,a!"o la, #,t)at#0%a, lo, o:8#t%7o, la, )#a, 5 1a&to)#, &)ít%&o, "# +B%to lo, &'o o #"%o, pa)a lo0)a) lo, o:8#t%7o, *u%+! #, )#,po!,a:l# 5 &u!"o "#:# "#,a))olla),# #l pla!. E,t# ,%,t#a ,# >a #Bt#!"%"o a lo la)0o 5 a!&>o "# la #,t)u&tu)a o)0!%&a "#l OK # %!7olu&)a a to"o, ,u, &ola:o)a"o)#,. El :al'! ,# l# #!t)#0' a &a"a Su:0#)#!&%a pa)a *u# "#!t)o "# ,u, u!%"a"#, #,ta:l#&%#)a! #l pla! "# a&&%'! &o))#,po!"%#!t# a 3< al%!#a"o &o! &a"a #,t)at#0%a 5 o:8#t%7o 7%tal. Co! #l p)op',%to "# &o!ta) &o! u!a #,t)u&tu)a , pla!a ,# p)o5#&ta t#!#) ,'lo &uat)o !%7#l#, "# "%)#&&%'! #! 3@ G#)#!t# G#!#)al G#)#!t# "# N#0o&%o, #1# "# D#pa)ta#!to 5 Sup#)7%,o). D# #,ta a!#)a ,# #l%%!a la #,t)u&tu)a t)a "%&%o!al #! #l & "# "%#4 !%7#l#, 8#))*u%&o, #l%%!a!"o lo, &a)0o, "# ,u:0# )#!t# ,up#)%!t#!"#!t# a,%,t#!t# "# ,up#)%!t#!"#!t# ,u:8#1# "# "#pa)ta#!to 8#1# "# 0)upo ,u:8#1# "# 0)upo5 8#1# "# ,#&&%'!. Lo, p)o0)aa, "# &apa&%ta&%'! ,# >a! #!1o&a"o #! &%!&o )#a,/ a"%!%,t)at%7a &al%"a" t+&!%&a ,%,t#a, 5 ,#0u)%"a". E,p#&í$&a#!t# #l p)o0)aa #! #l )#a "# &al%"a" %!&lu5# po,0)a"o #! #8o)a%#!to &o!t%!uo í!"%, "# 0#,t%'! >#))a%#!ta, pa)a #l #8o)a%#!to 0#)#!&%a "#l ,#)7%&%o &o!t)ol #,ta"í,t%&o "# p)o,o, &ou!%&a&%'! a,#)t%7a. S# >a &o!,%"#)a"o &oo !%7#l ,at%,1a&to)%o "a) 3<.JJJ >o)a,->o:)# "# &apa&%ta&%'! #!,ual#, %!&lu5#!"o to"a, la, o"al%"a"#,. Pa)a #7%ta) *u# #l &o!o&%%#!to la, "#,t)#4a, 5 >a:%l%"a"#, a"*u%)%"a, *u# "#! ,%! apl%&a&%'! )#al la p#),o!a 5 ,u 8#1# %!#"%ato a&u#)"a! a!t#, "#l &u),o &ul#, ,o! ,u, o:8#t%7o, al a,%,t%) a la &apa&%ta&%'!. Du)a!t# #l &u),o lo, a,%,t#! t#, #,ta:l#! ,u pla! "# a&&%'! pa)a apl%&a) lo ap)#!"%"o #! #l &u),o. = "#, pu+, "#l %,o #l pa)t%&%pa!t# ,# )#!# &o! ,u 8#1# %!#"%ato pa)a "%,&ut%) "%&>o pla! "# a&&%'! *u#"a!"o 1o)al#!t# &op)o.#t%"o #l 8#1# #! apo5a) al #pl#a"o pa)a ,u )#al%4a&%'!. T)%#,t)al#!t# ,# )#al%4a u!a #7alua&%'! "# to"o, lo, #pl#a"o, "#!o% !a"a Qp)o,o "# #8o)a%#!to "# )#,ulta"o,Q #! #l *u# ,# &al%$&a #l &upl% %#!to "# o:8#t%7o, la &apa&%"a" "# 0#,t%'! 5 la, >a:%l%"a"#, p#),o!al#,. El o:8#t%7o "#:# t#!#) u! í!"% "# 0#,t%'! 5 pu#"# ,#) #,t)at+0%&o u op#)a&%o!al. La &o!t)%:u&%'! "#l #pl#a"o al lo0)o "#l o:8#t%7o a!ual pu#"# ,#) "%)#&ta &opa)t%"a o &o!t)%:uto)%a #,ta:l#&%+!"o,# u! p#,o "# &o!t)%:u&%'! al total "#l o:8#t%7o. La &apa&%"a" "# 0#,t%'! ,# 7alo)a "# a&u#)"o &o! lo, &op)o% ,o, *u# >a5a a"*u%)%"o #l #pl#a"o &o! ,u 8#1# %!#"%ato #! )#la&%'! &o! #l pla!#a%#!to la #8#&u&%'! la 7#)%$&a&%'! 5 #l ,#0u)a%#!to "# ,u t)a:a8o #l a7a! t)%#,t)al u#,t)a la, "#:%l%"a"#, "# la p#),o!a #! &a"a u!o "# la, &uat)o 1a,#,. La, >a:%l%"a"#, p#),o!al#, 7alo)a"a, ,o!/ &o!o&%%#!to, &)#at% 7%"a" 7alo)#, l%"#)a40o t)a:a8o #! #*u%po a!l%,%, 5 ,olu&%'! "# p)o:l#a, &o!)ta&%'! 5 o)%#!ta&%'! al &l%#!t#. La, "#:%l%"a"#, #!&o!t)a"a, ,%)7#! pa)a #,ta:l#) u! p)o0)aa a!ual "# "#,a))ollo "# la p#),o!a. Al0uua, opo)tu!%"a"#, "# #8o)a%#!to
La a"%!%,t)a&%'! po) o:8#t%7o, >a t#!%"o 0)a! %!u#!&%a #! #l p#!,a%#!to 0#)#!&%al %!t#)!o "# p)#%a) ,ola#!t# lo, )#,ulta"o, 5 #7alua) %!"%7%"ual#!t# a lo, 1u!&%o!a)%o,. S# a&o!,#8a)ía pa,a) a u!a #7alua&%'! "# 0)upo, 5 po) 0#,t%'! #! la *u# t#!0a! %0ual p#,o #l #8o)a%#!to # %!!o7a&%'! "# lo, p)o,o, &oo #l )#,ulta"o o:t#!%"o 5 "o!"# p)%# la la:o) "# #*u%po #! 7#4 "#l %!"%7%"ual%,o. M#8o)a) la p)o"u&t%7%"a" 5 la &al%"a" "# ,u, p)o,o, a"%!%,t)at%7o, &o#)&%al#, %!7#,t%0at%7o, 5 p)o"u&t%7o, lo *u# ,%0!%$&a a5o) &op#t%t%7%"a" #,t)u&tu)a!"o u! ,%,t#a %!t#0)al "# &o,to total "# &al%"a". E,ta:l#) u!a pla!#a&%'! #,t)at+0%&a &o)po)at%7a &o>#)#!t# !o)al%4a!"o lo, "%1#)#!t#, #!1o*u#, *u# ,# apl%&a! a lo la)0o 5 a!&>o "# ,u, u!%"a"#, #,t)at+0%&a, "# !#0o&%o, #! u!a ,ola &o!p&%'! apl%&a&%'! "#,a))ollo 5 )#7%,%'! 0#)#!&%al p#)%'"%&a. Apo"#)a) a lo, #pl#a"o, p#)"%#!"o #l %#"o a "a) a5o) auto!oía 5 )#,po!,a:%l%"a" #! la, "#&%,%o!#, *u# a1#&ta! #l t)a:a8o "%a)%o "o!"# p#,# , #l &o!o&%%#!to 5 la, &apa&%"a"#, "# la 0#!t# *u# la a!t%0#"a" #! E&op#t)ol. No #, ,u$&%#!t# &o! )#"u&%) #l !#)o "# !%7#l#, 8#))*u%&o, #! la #,t)u&tu)a ,% lo, "%)#&t%7o, ,%0u#! a&apa)a!"o #l po"#) 5 la %!1o)a&%'! ,%! p#)%t%) a 5o) pa)t%&%pa&%'! #! la toa "# "#&%,%o!#,Q.
C!)o 2. S(p#r"$#$+#$c"! +# I$+()r"! 4 Com#rc"oK
Qa>o)a ,%#!to o)0ullo "# t)a:a8a) a*uíQ. La !u#7a #,t)u&tu)a ll#7' a la #,p#&%al%4a&%'! "# la la:o) "# la SIC #! t)#, )#a, p)%!&%pal#,/ P)oo&%'! "# la Cop#t#!&%a P)op%#"a" I!"u,t)%al 5 P)ot#&&%'! al Co!,u%"o). Coo #,t)at#0%a "# #8o)a%#!to "#l ,#)7%&%o la SIC &)#' #l C#!t)o "# I!1o)a&%'! &o! la $!al%"a" "# )#0%,t)a) # %"#!t%$&a) la, p#t%&%o!#, *u# l# ,#a! 1o)ula"a, %"#a!"o u! ,%,t#a "# ,#0u%%#!to opo)tu!o 5 #$&%#!t# a $! "# u:%&a) &o! p)#&%,%'! #l #,ta"o a&tual "# la p#t%&%'!#l &o!t#!%"o "# la )#,pu#,ta 5 #l t%#po #! *u# +,ta ll#0a al "#,t%!ata)%o. El p)o,o "# &al%"a" total La SIC 1u# u!a "# la, p)%#)a, #!t%"a"#, "# la a"%!%,t)a&%'! p:l%&a #! ,#) &o!,&%#!t# "# la %po)ta!&%a "# %pla!ta) #! ,u 0#,t%'! la $lo,o1ía "# la &al%"a" total &)#a!"o #! #l "#&)#to 23<6 "# 32 #"%a!t# #l &ual ,# )##,t)u&tu)' la #!t%"a" la o$&%!a "# &al%"a" *u# "#p#!"# "%)#&ta#!t# "#l Sup#)%!"u,t)%a. El Co!,#8o "# Cal%"a" "# la ,)& a!al%4' la p)%#)a #Bp#)%#!&%a &o! pla!#a &%'! #,t)at+0%&a )#al%4a"a #! 36. E,# p)o,o &o!,%,t%' #! #"u&a) a lo, "%)#& t%7o, #! lo, p)%!&%p%o, "# la o)to"oB%a "# la pla!.#a&%'! #,t)a t+0%&a 5 )#al%4a) u! a!l%,%, OOFA "#,"# la &%a >a,ta la :a,# "# la SIC # %!t#0)a) #! u! "o&u#!to u5 7olu%!o,o lo, o:8#t%7o, *u# "#:#)ía! al&a!4a) to"a, la, "#p#!"#!&%a, al $!al%4a) #l a?o &o! %!"%&a&%'! "#l &)o!o0)aa "# a&t%7%"a"#, 5 lo, )#&u),o, !#,a)%o, pa)a #8#&uta) #l pla!. La #7alua&%'! "# #,ta #Bp#)%#!&%a a))o8' &oo &o!&lu,%'! !t)al *u# 1u# u! :u#! #8#)&%&%o t#')%&o *u# #! la a5o)ía "# lo, &a,o, !o ,# #8#&ut' 5 *u# la #,t)at#0%a !o #)a ot%7o "# #7alua&%'! p#)a!#!t# po) lo, 1u!&%o!a)%o, "# alto 5 #"%a!o !%7#l. E! &o!,#&u#!&%a ,# "#&%"%' #,ta :l#) \3pla! #,t)at+0%&o a&o)"# &o! #l )u:o "# la #!t%"a" 5 #! u!%'! %!t)í! ,#&a &o! #l p)o,o "# la &al%"a" total. S%0u%#!"o la #to"olo0ía p)opu#,ta po) #l a,#,o) #Bt#)!o ,# "#$!%#)o! ,#%, polít%&a, 7%tal#, &o!8u!to "# o:8#t%7o, 7%tal#, 5 #"%o, pa)a lo0)a)lo,. Ella, 1u#)o!/
2. 6. 9. <. @.
I"#!t%$&a) %!t#)lo&uto)#, 5 o1)#) )#,pu#,ta, a la, p#t%&%o!#, "# la &ou!%"a". E,ta:l#) u! pla! "# :%#!#,ta) 5 "#,a))ollo "#l tal#!to >ua!o. E,t)u&tu)a) la p)oo&%'! "# la &op#t#!&%a 5 la p)ot#&&%'! al &o!,u%"o). Co!,ol%"a) la $lo,o1ía "# la &al%"a" total #! la #!t%"a". S%,t#at%4a) la %!1o)a&%'! "# to"o, lo, p)o,o, "# la SIC.
Co! :a,# #! la a!t#)%o) "#$!%&%'! &a"a D#l#0atu)a la S#&)#ta)ía G#!#)al 5 la, O$&%!a, "#l D#,pa&>o p)#,#!ta)o! al Co!,#8o "# Cal%"a" pa)a ap)o:a&%'! ,u, o:8#t%7o, op#)a&%o!al#, "# &o)to pla4o t#!%#!"o &oo a)&o "# )#1#)#!&%a pa)a ,u 1o)ula&%'! la &o!t)%:u&%'! "# ,u, p)o,o, 1u!&%o!al#, al lo0)o "# la, polít%&a, 7%tal#, "# #8o)a%#!to. A,%%,o ,# %"#!t%$&a)o! "o, p)o,o, o)0a!%4a&%o!al#, #! lo, *u# #,t! %!7olu&)a"a, to"a, o 7a)%a, "#p#!"#!&%a, "# la SIC pa)a ,#) #8o)a"o, #l p)o,o "# &o:)o &oa&t%7o 5 #l ,%,t#a "# &o!t)ol $!a!&%#)o a la, &a)a, "# &o#)&%o. El "o&u#!to $!al "#l pla! #,t)at+0%&o "# #8o)a%#!to ap)o:a"o &o!,ta:a "# &%!&o p0%!a,. Lo, )#,ulta"o, D#,pu+, "# "o, a?o, "# t)a:a8o #! #l p)o,o "# &al%"a" total 5 o"#)!%4a&%'! "# la #!t%"a" pa)a &olo&a)la al ,#)7%&%o "# lo, &%u"a"a!o, 5 &upl%) "# a!#)a #$&a4 5 #$&%#!t# ,u, 1u!&%o!#, lo, )#,ulta"o, , ,%0!%$&at%7o, 1u#)o! lo, ,% 0u%#!t#,/ Y #,t%lo "# "%)#&&%'! 0#)#!&%al "%!%&o 5 #B%:l# *u# "%o lu0a) a la &)#a&%'! "# #,*u#a, o"#)!o, "# &a)&t#) &o)po)at%7o %!1u!"%#!"o #! lo, 1u!&%o!a)%o, u! ,#!t%"o "# p#)t#!#!&%a í,t%&a 5 &op)o%,o >a&%a #l #8o)a%#!to &o!t%!uo. Y &)#' #l C#!t)o "# I! 1o)a&%'! &o! la $!al%"a" "# )#0%,t)a) # %"#!t%$&a) la, p#t%&%o!#, *u# ,# l# 1o)ul#! %"#a!"o u! ,%,t#a "# ,#0u%%#!to opo)tu!o 5 #$&%#!t# a $! "# u:%&a) &o! p)#&%,%'! #l #,ta"o a&tual "# la p#t%&%'! #l &o!t#!%"o "# la )#,pu#,ta 5 #l t%#po #! *u# +,ta ll#0a al "#,t%!ata)%o. Y S# a0%l%4a)o! lo, t)%t#, pa)a la &o!,%'! "# "#)#&>o, "# p)op%#"a" %!"u,t)%al Y La SIC "#,"# la p#),p#&t%7a "#l u,ua)%o #B t#)!o #"%a!t# #! t)#7%,ta, 5 #! &u#,ta, #Bp)#,' *u# ,# >a &o!"%"o u! ,#)7%&%o opo)tu!o 5 &o!$a:l# #! la &o!,%'! 5 )#0%,t)o " # "#)#&>o, "# p)op%#"a" %!"u,t)%al a)&a, pat#!t#, #t&. "#,&o!0#,t%o!a!"o po) &opl#to #l ,%,t#a. Y S# #,ta:l#&%' u! p)o0)aa "# o)%#!ta&%'! 5 p)ot#&&%'! #1#&t%7a "#l &o!,u %"o)*u# #p#4' a t#!#) #$&a&%a op#)at%7a a t)a7+, "# la R#" Na&%o!al "# C#) t%$&a&%'! "# la Cal%"a" #"%a!t# #l &ual ,# #Bp%"#! lo, )t%$&a"o, *u# a,#0u)a! #l &upl%%#!to "# #,t!"a)#, a"#&ua"o, "# &al%"a" 5 1o#!ta) la &op#t%t%7%"a" "#l ,#&to) p)o"u&t%7o 5 &o#)&%al. Y E! #l t#a "# p)oo&%'! "# la &op#t#!&%a ,# &)#' u!a %!1)a#,t)u&tu)a !o)at%7a 5 op#)at%7a pa)a 0a)a!t%4a) la l%:)# &op#t#!&%a #! lo, #)&a"o, !a&%o!al#,. S# #,tu"%a)o! 5 ap)o:a)o! lo, #,tu"%o, p)#,#!ta"o, pa)a ll#7a) a &a:o 1u,%o!#, 5 pa)a p)oo7#) ot)a, 1o)a, "# %!t#0)a&%'! #p)#,a)%al 5 ,# )#al%4' u! p)o"%%#!to "# "%7ul0a&%'! "# la !o)at%7%"a" 7%0#!t# a %!"u,t)%a, &a)a, "# &o#)&%o 5 u!%7#),%"a"#,. Ap*$+"c#. GLOSARIO DE LA TERMINOLOGÍA DE CALIDAD
APODERAMIENTO. P)o,o #"%a!t# #l &ual u! #pl#a"o t%#!# la l%:#)ta" "# toa ) "#&%,%o!#, 5 )#al%4a) a&&%o!#, #! ,u t)a:a8o ,%! auto)%4a&%'! p)#7%a. APTO PARA EL SO. T+)%!o u,a"o pa)a %!"%&a) *u# u! :%#! o ,#)7%&%o &upl# &o! #l p)op',%to "#$!%"o po) #l "%#!t# pa)a "%&>o p)o"u&to.
ADITORÍA DE CALIDAD. ! #Ba#! 5 u!a )#7%,%'! ,%,t#t%&a # %!"#p#!"%#!t# pa)a "#t#)%!a) ,% la, a&t%7%"a"#, "# &al%"a" 5 lo, )#,ulta"o, )#la&%o!a"o, &upl#! &o! #l pla! #,t)at+0%&o "# &al%"a" total 5 ,% la polít%&a "# &al%"a" >a ,%"o %pla!ta"a #$&a4#!t# 5 #, a"#&ua"a pa)a al&a!4a) la %,%'! 5 la 7%,%'! "# la o)0a!%4a&%'!. C GRANDE C PEEÑA. T+)%!o ut%l%4a"o pa)a &o!t)a,ta) la " %1#)#!&%a #!t)# 0#)#! &%a) pa)a &al%"a" #! to"o, lo, p)o,o, 5 p)o"u&to, "# la #p)#,a C GRANDE 5 0#)#!&%a) pa)a &al%"a" &o! u! al&a! l%%ta"o "# a!#)a t)a"%&%o!al ,'lo pa)a p)o,o, "# p)o"u&&%'! 5 p)o"u&to,. CALIDAD. T+)%!o ,u:8#t%7o pa)a #l &ual &a"a p#),o!a t%#!# ,u p)op%a "#$!%&%'!. D#, "# #l pu!to "# 7%,ta "# lo, #,p#&%al%,ta, ,%0!%$&a *u# #l p)o" u&to :%#! o ,#)7%&%o ,at%,1a la, #Bp#&tat%7a, 5 !#,%"a"#, "#l &l%#!t#. Pu#"# ,%0!%$&a) ta:%+! u! p)o "u&to l%:)# "# " #1#&to,. CALIDAD DE CLASE MNDIAL. ! t+)%!o u,a"o pa)a %!"%&a) u! #,t!"a) "# #B l#!&%a/ lo #8o) "# lo #8o). CALIDAD TOTAL. Pu#"#! #B%,t%) "%1#)#!t#, "#$!%&%o!#,. Pa)a lo, #,p#&%al%,ta, #, ,% !'!%o "# u!a $lo,oXa #p)#,a)%al 5 u!a &ultu)a o)0a!%4a&%o!al !t)a"a #! ,at%, 1a) o 1a,&%!a) al &l%#!t#. CAPACIDAD DE PROCESO. M#"%"a #,ta"í,t%&a "# la 7a)%a:%l%"a" %!>#)#!t# "# u! p)o,o )#,p#&to a u!a &a)a&t#)í,t%&a "#t#)%!a"a. La 1')ula , apta"a pa)a &al&ula) la &apa&%"a" "# p)o,o #, @ ,%0a. CLIENTE ETERNO. O)0a!%4a&%'! o p#),o!a *u# )#&%:# u! :%#! o u! ,#)7%&%o p#)o *u# !o 1o)a pa)t# "# la o)0a!%4a&%'! *u# lo ,u%!%,t)a. CLIENTE INTERNO. D#pa)ta#!to o p#),o!a *u# )#&%:# la ,al%"a %!1o)a&%'! :%#! ,#)7%&%o "# ot)o "#pa)ta#!to o p#),o!a p#)t#!#&%#!t#, a la %,a o)0a!%4a&%'!. COMPARACIÓN CONTRA LOS MEORES O KENCHMARING. ! p)o,o ,%,t# t%&o "# #8o)a%#!to #"%a!t# #l &ual u!a #p)#,a ,# &opa)a #! al0u !a "# ,u, . )#a, 1u!&%o!al#, p)o,o, ,%,t#a, o polít%&a, &o!t)a la, #8o)#, &opa?ía, #! ,u &la,#. A,í ,# "#t#)%!a &'o "%&>a, #p)#,a, al&a!4a! tal#, !%7#l#, "# "#,#p#?o 5 ,# u,a #,ta %!1o)a&%'! pa)a #8o)a) #l "#,#p#?o. S# pu#"#! %!&lu%) "%1#)#!t#, a,p#&to, "# &opa)a&%'! &oo #,t)at#0%a, op#)a&%o!#, p)o,o, p)o"%%#!to, ta)#a,. CONSMIDOR SARIO. V#) "%#!t# #Bt#)!o 5 "%#!t# %!t#)!o. CONTROL ESTADÍSTICO DE PROCESO. La apl%&a&%'! "# t+&!%&a, #,ta"í,t%&a, pa)a &o!t)ola) u! p)o,o. S# u,a ta:%+! #l t+)%!o &o!t)ol #,t!"1,t%&o "# I! &al%"a" &o! #l %,o ,#!t%"o. COSTO TOTAL DE CALIDAD. Lo, &o,to, "#)%7a"o, &o! la #!t)#0a "# :%#!#, o ,#)7%&%o, "# ala &al%"a" 5 a,#0u)a) la &al%"a" "# lo, %,o,. EB%,t#! &uat)o &at#0o)ía, "# &o,to,/ &o,to, po) 1alla, %!t#)!a, a!t#, *u# #l /t%#!t# )#&%:a #l p)o"u&to &o,t', "# 1alla, #Bt#)!a, "#,pu+, *u# #l &l%#!t# >a a"*u%)%"o #l p)o"u&to&o,to, "# ap)#&%a &%'! 5 &o,to, "# p)#7#!&%'! %!&u))%"o, al "#t#)%!a) #l 0)a"o "# &o!1o)%"a" &o! lo, )#*u%,%to, "# &al%"a"&o,to, "# p)#7#!&%'! %!&u))%"o, pa)a a!t#!#) lo, &o,to, po) 1alla, 5 po) ap)#&%a&%'! #! #l í!%o. CLTRA EMPRESARIAL. ! &o!8tto "# 7alo)#, &)##!&%a, 5 &opo)ta%#!to, %! >#)#!t#, a la #p)#,a. La alta 0#)#!&%a "#$!# 5 &)#a la &ultu)a "# ,u #p)#,a pa)a al&a!4a) ,u 7%,%'! 5 ,u %,%'!. DELEITAR O FASCINAR AL CLIENTE. El )#,ulta"o "# #!t)#0a) \3 :%#! o ,#)7%&%o *u# #B"# la, !#,%"a"#, 5 #Bp#&tat%7a, "#l "%#!t#. DESPLIEGE DE LA POLÍTICA DE LA CALIDAD. P)o,o 0#)#!&%al pa)a "#,"o:la) "#,"# la &%a >a,ta la :a,# "# la o)0a!%4a&%'! la polít%&a "# &al%"a" !t)a!"o lo, #,1u#)4o, 5 )#&u),o, #! u! p#*u#?o !#)o "# o:8#t%7o, 7%tal#, "# #8o)a%#!to "# &al%"a". EPECTATIVAS DEL CLIENTE. Lo *u# +l #,p#)a "#l p)o"u&to lo *u# +l &o!,%"#)a *u# "#:# ,#) 5 &'o "#,#a )#&%:%)lo. GERENCIA DE CALIDAD TOTAL. P)o,o 0#)#!&%al #p)#!"%"o po) u!a o)0a)4a &%'! pa)a %!&o)po)a) la $lo,o1ía "# &al%"a" total "#,"# la &%a "# la 8#)a)*uía >a,ta la :a,#. INVOLCRAMIENTO O PARTICIPACIÓN DEL EMPLEADO. P)&t%&a o)0a!%4a&%o!al