[PESISIR] TUGAS KELOMPOK PESISIR PEMODELAN.doc

TUGAS MAKALAH PENGELOLAAN LINGKUNGAN LAUT DAN PESISIR “PEMODELAN PENCEMARAN LAUT”

diajukan untuk memenuhi salah satu tugas pada mata kuliah Pengelolaan Lingkungan Laut dan Pesisir

Oleh: Kelompok 2 Ina Safiti

!"2#$%$$$#&

M'hamma( Al)ha(a(

!"##$%$$"*&

Gea Alifa Amo+na

!"##$%$$",&

Na-ila Sai D

!"##$%$$&

Ri.ta P'.pita

!"/#$%$$//&

Ai Ri0k+ Dama1an

!"/#$%$$"$&

PROGRAM STUDI TEKNIK LINGKUNGAN FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS PASUNDAN BANDUNG 2016

BAB I PENDAHULUAN

1.1

Latar B!a"a#$ Pa(a m'lan+a oan -efiki -ah1a (enan melihat l'a.n+a la'tan3 maka

.em'a ha.il -'anan .ampah (an .i.a).i.a in('.ti +an -ea.al (ai aktifita. man'.ia (i (aatan .el''hn+a (apat (i tamp'n oleh la'tan tanpa menim-'lkan .'at' aki-at +an mem-aha+akan4 5ahan pen6ema +an ma.'k ke (alam la'tan akan (ien6ekan (an kek'atan men6eman+a .e6aa pelahan)lahan akan (ipelemah .ehina mem-'at meeka men7a(i ti(ak -e-aha+a4 Denan makin 6epatn+a pet'm-'han pen('('k ('nia (an makin meninkatn+a link'nan in('.ti menaki-atkan makin -an+ak -ahan)-ahan +an -e.ifat a6'n +an (i-'an ke la't (alam 7'mlah +an .'lit 'nt'k (apat (ikontol .e6aa tepat4 Ai la't a(alah .'at' komponen +an -einteak.i (enan link'nan (aatan3 (i mana -'anan lim-ah (ai (aatan akan -em'aa ke la't4 Selain it' ai la't 7'a .e-aai tempat peneimaan pol'tan !-ahan 6ema& +an 7at'h (ai atmo.fi4 Lim-ah te.e-'t +an menan('n pol'tan kem'(ian ma.'k ke (alam eko.i.tem peaian pantai (an la't4 Se-aian la't (alam ai3 .e-aian tenelam ke (a.a (an tekon.enta.i ke .e(imen3 (an .e-aian ma.'k ke (alam 7ainan t'-'h oani.me la't !tema.'k fitoplankton3 ikan3 '(an3 6'mi)6'mi3 kean3 'mp't la't (an lain) lain&4 Pen6emaan la't me'pakan .'at' an6aman +an -ena)-ena ha'. (itanani .e6aa .'n'h).'n'h4 Salah .at' 6aa +an (apat mem-ant' keiatan penelolaan link'nan a(alah pen'mp'lan (an anali.i. infoma.i +an mempelihatkan pola pen+e-aan pen6emaan (enan melihat -e-an pen6ema +an ma.'k ke peaian3 .eta am-aan pe(ik.i kon(i.i +an akan te7a(i (i ma.a +an akan (atan4 Infoma.i te.e-'t (apat (ipeoleh melal'i keiatan monitoin +an kontin'4 Nam'n keiatan ini mem-'t'hkan (ana +an 6'k'p -e.a (i.etai (enan pen'naan 1akt'

+an ti(ak .e(ikit4 8ala'p'n menan('n ke.alahan (error&3 mo(el me'pakan altenatif lain +an le-ih m'ah (alam mempeoleh .e-aan +an te7a(i3 -aik (i ma.a .ekaan ma'p'n pe(ik.in+a (i ma.a +an akan (atan4

1.2

R%&%'a# Ma'a!a(

"4 Apa +an (imak.'( (enan pen6emaan la't9 24 Apa +an (imak.'( (enan pemo(elan9 #4 5aaimana 7eni.)7eni. pemo(elan9 /4 5aaimana lankah)lankah (alam pem-'atan pemo(elan9 %4 5aaimana peneapan pemo(elan pen6emaan la't9

1.)

T%*%a#

"4 Menetah'i penetian pen6emaan la't4 24 Menetah'i penetian pemo(elan4 #4 Menetah'i 7eni.)7eni. pemo(elan4 /4 Menetah'i lankah)lankah (alam pem-'atan pemo(elan4 %4 Menetah'i peneapan pemo(elan pen6emaan la't4

BAB II LANDASAN TEORI

2.1

P#$rt+a# P#,&ara# La%t Pen6emaan la't (i(efini.ikan .e-aai pei.ti1a ma.'kn+a patikel kimia3

lim-ah in('.ti3 petanian (an pe'mahan3 ke-i.inan3 ata' pen+e-aan oani.me ina.if !a.in& ke (alam la't3 +an -epoten.i mem-ei efek -e-aha+a4 Dalam .e-'ah ka.'. pen6emaan3 -an+ak -ahan kimia +an -e-aha+a -e-ent'k patikel ke6il +an kem'(ian (iam-il oleh plankton (an -inatan (a.a3 +an .e-aian -e.a a(alah pen'ai ata'p'n filte fee(e !men+ain ai&4 Denan 6aa ini3 a6'n +an tekon.enta.i (alam la't ma.'k ke (alam antai makanan3 .emakin pan7an antai +an tekontamina.i3 kem'nkinan .emakin -e.a p'la ka(a a6'n +an te.impan4 Pa(a -an+ak ka.'. lainn+a3 -an+ak (ai patikel kimia1i ini -eeak.i (enan ok.ien3 men+e-a-kan peaian men7a(i ano;i64 Se-aian -e.a .'m-e pen6emaan la't -ea.al (ai (aatan3 -aik teti'p anin3 tehan+'t ma'p'n melal'i t'mpahan4

2.2

P#-a P #,&ara# L a%t

2.2.1

P#,&ara# /!( &+#-a"

Saat ini in('.ti min+ak ('nia telah -ekem-an pe.at3 .ehina ke6elakaan ke6elakaan +an menaki-atkan te6e6en+a min+ak (ila'tan hampiti(ak -ia. (ielakkan4Kapal tanke menank't min+ak mentah (alam 7'mlah -e.a tiap tah'n4 Apa-ila te7a(i pen6emaan mi+ak (ila'tan3 ini akan menaki-atkan min+ak menap'n (iata. pem'kaan la't +an akhin+a te-a1a a'. (an te-a1a ke pantai4
Toe+ 6an+on (ilepa. pantai Ini. "=*,menaki-atkan "$$4$$$ -''n mati

-&

Sho1a ma' (i .elat Malaka pa(a tah'n "=,%

6&

Amo6o

Pen6emaan min+ak memp'n+ai pena'h l'a. teha(ap he1an (an t'm-'h t'm-'han +an hi('p (i.'at' (aeah4 Min+ak +an menap'n -e-aha+a -ai kehi('pan -''n la't +an .'ka -eenan (iata. pem'kaan ai4 T'-'h -''n akan tet't'p min+ak4 Unt'k mem-e.ihkann+a3 meeka men7ilatin+a4 Aki-atn+a meeka -an+ak min'm min+ak (an men6emai (ii .en(ii4 Selain it'3 manoe (an (aeah ai pa+a' 7'a '.ak4 Mikooani.me +an tekena pen6emaan akan .eea menhan6'kan ikatan oanik min+ak3 .ehina -an+ak (aeah pantai +an tekena 6e6ean min+ak .e6aa -eat telah -e.ih kem-ali han+a (alam 1akt' " ata' 2 tah'n4

2.2.2

P#,&ara# /!( !/$a& rat

Loam -eat ialah -en(a pa(at ata' 6ai +an memp'n+ai -eat % am ata' le-ih 'nt'k .etiap 6m#3 .e(ankan loam +an -eatn+a k'an (ai % am a(alah loam inan4 Loam -eat3 .epeti mek'i !H&3 tim-al !P-&3 a.enik !A.&3 ka(mi'm !<(&3 komi'm !<&3 .en !?n&3 (an nikel !Ni&3 me'pakan .alah .at' -ent'k matei anoanik +an .ein menim-'lkan -e-aai pema.alahan +an 6'k'p .ei'. pa(a peaian4 Pen+e-a- te7a(in+a pen6emaan loam -eat pa(a peaian -ia.an+a -ea.al (ai ma.'kan ai +an tekontamina.i oleh lim-ah -'anan in('.ti (an petam-anan4 @eni.)@eni. In('.ti Pem-'an Lim-ah +an Menan('n Loam 5eat : Keta.

:<3<'3H3P-3Ni3?n

Peto)6hemi6al

:<(3<3H3P-3Sn3?n

Penelantan

:<(3<3H3P-3Sn3?n

P'p'k

:<(3<3<'3H3P-3Ni3?n

Kilanmin+ak 5a7a Loam-'kan-e.i Ken(aaan -emoto

:<(3<3<'3P-3Ni3?n :<(3<3<'3H3P-3Ni3Sn3?n :<3<'3H3P-3?n : <(3 <3 <'3 H3 P-3 Sn3 ?n

Semen3keamik

< :

Tek.til

<:

In('.tik'lit

< :

Pem-ankit li.tik tenaa 'ap: <3 ?n Loam -eat memiliki (en.ita. +an le-ih (ai % am6m

#

(an loam -eat

-e.ifat tahan 'ai4 Sifat tahan 'ai inilah +an men+e-a-kan loam -eat .emakin teak'm'la.i (i (alam peaian4 Loam -eat +an -ea(a (i (alam ai (apat ma.'k ke (alam t'-'h man'.ia3 -aik .e6aa lan.'n ma'p'n ti(ak lan.'n4 Loam -eat (i (alam ai (apat ma.'k .e6aa lan.'n ke (alam t'-'h man'.ia apa-ila ai +an menan('n loam -eat (imin'm3 .e(ankan .e6aa ti(ak lan.'n apa-ila memakan -ahan makanan +an -ea.al (ai ai te.e-'t4 Di (alam t'-'h man'.ia3 loam -eat 7'a (apat teak'm'la.i (an menim-'lkan -e-aai -aha+a teha(ap ke.ehatan4

2.2.)

P#,&ara# /!( 'a&a(

Pla.tik telah men7a(i ma.alah lo-al4 Sampah pla.tik +an (i-'an3 teap'n (an teen(ap (i la'tan4 >$B !(ela pan p'l'h pe.en& (ai .ampah (i la't a(alah pla.tik3 .e-'ah komponen +an telah (enan 6epat teak'm'la.i .e7ak akhi Pean D'nia II4 Ma..a pla.tik (i la'tan (ipeki akan +an men'mp'k hina .eat'. 7'ta metik ton4 Pla.tik (an t''nan lain (ai lim-ah pla.tik +an te(apat (i la't -e-aha+a 'nt'k .at1a lia (an peikanan4 Oani.me peaian (apat tean6am aki-at te-elit3 .e.ak napa.3 ma'p'n temakan4 @ain ikan +an te-'at (ai -ahan pla.tik3 ka(an (i-iakan ata' hilan (i la't4 @ain ini (ikenal .e-aa i hant' 7ala .anat mem-aha+akan l'm-a)l'm-a3 pen+'3 hi'3 ('on3 -''n la't3 kepitin3 (an makhl'k lainn+a4 Pla.tik +an mem-elit mem-ata.i eakan3 men+e-a-kan l'ka (an infek.i3 (an menhalani he1an +an pel' 'nt'k kem-ali ke pem'kaan 'nt'k -enapa.4 Sampah +an menan('n kotoan min+ak 7'a (i-'an kela't melal'i .i.tem (aeah alian .'nai !DAS&4 Sampah).ampah ini kem'nkinan menan('n loam -eat (enan kon.enta.i +an tini4 Tetapi 'm'mn+a meeka ka+a akan -ahan)-ahan oanik3 .ehina akan mempeka+a kan('nan 0at)0at makanan pa(a

.'at' (aeah +an te6ema +an mem-'at kon(i.i lin k'nan men7a(i le-ih -aik -ai pet'm-'han mikooani.me4 Aktifita. penafa.an (ai oani.me ini mem-'at makin menipi.n+a kan('nan ok.ien kh'.'.n+a pa(a (aeah e.t'ain4 Hal te.e-'t akan -epena'h -e.a pa(a kehi('pan t'm-'h)t'm-'han (an he1an +an hi('p (i (aeah te.e-'t4 Pa(a kea(aan +an palin ek.tim3 7'mlah .pe.ie. +an a(a (i(aeah it' akan -ek'an .e6aa (a.ti. (an (apat menaki-atkan -aian (a.a (ai e.t'ain keha-i.an ok.ien4 Sehina mikofa'na +an (apat hi('p (i.it' han+a (ai olonan 6a6in .a7a4 @eni.)7eni. .ampah ke-an+akan tema.'k olonan +an m'(ah han6' (enan 6epat3 .ehina pen6emaan +an (i.e-a-kann+a ti(ak me'pakan .'at' ma.alah -e.a (ipeaian te-'ka4

2.2.

P#,&ara# /!( 't+'+a

Ke'.akan +an (i.e-a-kan oleh pe.ti.i(a a(alah -e.ifat ak'm'latif4 Meeka .ena7a (ite-akan ke (alam .'at' link'nan (enan t'7'an 'nt'k menontol hama tanaman ata' oani.m)oani.me lain +an ti(ak (iininkan4 I(ealn+a pe.ti.i(a ini ha'. memp'n+ai .pe.ifika.i +an tini +ait' (apat mem-'n'h oani.m)oani.me +an ti(ak (ikehen(aki tanpa me'.ak he1an lainn+a3 tetapi pa(a ken+ataann+a pe.ti.i(a -i.a mem-'n'h -iota ai +an a(a (i la't4 5e-eapa pe.ti.i(a +an (ipakai ke-an+akan -ea.al (ai .'at' 'p -ahan kimia +an (i.e-'t Oano6hloi(e4 DDT tema.'k (alam 'p ini4 Pe.ti.i(a 7eni. ini tema.'k olonan +an memp'n+ai ikatan molek'l +an .anat k'at (imana molek'l)molek'l ini kem'nkinan (apat -etahan (i alam .ampai -e-eapa tah'n .e7ak meeka m'lai (ipe'nakan4 Hal it' .anat -e-aha+a kaena (enan (i'nakann+a olonan ini .e6aa te'. mene'. akan mem-'at meeka men'mp'k (i link'nan (an akhin+a men6apai .'at' tinkatan +an ti(ak (apat (itolei  lai (an -e-aha+a -ai oani.m +an hi('p (i(aeah te.e-'t4 He1an -ia.an+a men+impan oano6hloi(e (i (alam t'-'h meeka4 5e-eapa oani.me ai tema.'k ikan (an '(an ten+ata men'mp'k -ahan kimia (i(alam 7ainan t'-'hn+a4

Ketika pe.ti.i(a ma.'k ke (alam eko.i.tem la't3 meeka .eea (i.eap ke (alam 7ain makanan (i la't4 Dalam 7ain makanan3 pe.ti.i(a ini (apat men+e-a-kan m'ta.i3 .eta pen+akit3 +an (apat -e-aha+a -ai he1an la't 3 .el''h pen+'.'n antai makanan tema.'k man'.ia4

2.2.3

P#,&ara# a"+at r/'' E%tr/4+"a'+ Pei.ti1a E'tofika.i a(alah ke7a(ian peninkatanpenka+aan n'ti.i3

-ia.an+a .en+a1a +an menan('n nitoen ata' fo.fo3 (alam eko.i.tem4 Hal ini (apat menaki-atkan peninkatan po('ktiita. pime !(itan(ai peninkatan pet'm-'han tanaman +an -ele-ihan (an 6en(e'n 6epat mem-'.'k&4 Efek le-ih lan7't tema.'k pen''nan ka(a ok.ien3 pen''nan k'alita. ai3 .eta tent'n+a menan' ke.ta-ilan pop'la.i oani.me lain4 M'aa me'pakan 1ila+ah +an palin entan menalami e'tofika.i kaena n'ti.i +an (it''nkan (ai tanah akan tekon.enta.i4 N'ti.i ini kem'(ian (i-a1a oleh ai h'7an ma.'k ke link'nan la't 3 (an 6en('n men'mp'k (i m'aa4 The 8ol( Re.o'6e. In.tit'te telah meni(entifika.i #,% hipok.ia !kek'anan ok.ien& 1ila+ah pe.i.i (i .el''h ('nia4 Lapoan ini men+e-'tkan ke7a(ian ini tekon.enta.i (i 1ila+ah pe.i.i (i Eopa 5aat3 Tim' (an pantai Selatan Ameika Seikat3 (an A.ia Tim'3 te'tama (i @epan4 Salah .at' 6ontohn+a a(alah meninkatn+a ala meah !e( ti(e& .e6aa .inifikan +an mem-'n'h ikan (an mamalia la't .eta men+e-a-kan ma.alah penapa.an pa(a man'.ia (an -e-eapa he1an (ome.tik4 Um'mn+a te7a(i .aat oani.me men(ekati ke aah pantai4

2.)

M/! a# P&/!a#

2.).1

P#$rt+a#

Mo(el (apat (iatikan .e-aai penam-aan3 pen+e(ehanaan3 miniat'3 ata' peni'an4 men7ela.kan

Ata' mo(el a(alah a(alah en6ana3 epe.enta.i3 ata' (e.kip.i +an .'at'

o-7ek3

.i.tem3

ata'

kon.ep3

+an

.einkali

-e'pa

pen+e(ehanaan ata' i(eali.a.i4 5ent'kn+a (apat -e'pa mo(el fi.ik !maket3 -ent'k pototipe&3 mo(el 6ita !am-a3 komp'tei.a.i3 afi. (ll&3 ata' 'm'.an matemati.4

Pemo(elan me'pakan .alah .at' 6a-an (ai anali.i. ilmiah4 Keiatan pemo(elan melip'ti: pem-'atan kon.ep3 penoani.a.ian3 kom'nika.i3 pemahaman3 anali.i.3 '7i6o-a pen'k'an lapanan3 amalan3 pe(ik.i3 peinatan (ini ! early warning&3 (an optima.i penam-ilan kep't'.an4 Sehina Pemo(elan Teknik Link'nan a(alah penem-anan keilm'an3 meto(oloi3 (an anali.i. loika (an mo(el matematika 'nt'k meme6ahkan pema.alahan link'nan (ai pen(ekatan teknik (an mana7emen4 Kaaktei.tik (aipa(a Pemo(elan Si.tem3 a(alah .e-aai -eik't : "4 Di-'at (alam -ent'k afi. (an tam-ahan keteanan .e6aa tek.t'al4 24 Dapat (iamati (enan pola top)(o1n (an patitione(4 #4 Memen'hi pe.+aatan minimal e('n(an6+4 /4 Dapat mempe.enta.ikan tinkah lak' .i.tem (enan 6aa +an tan.paan4 Dai kaaktei.tik pemo(elan (iata.3 (apat (iam-il ke.imp'lan -ah1a mo(el it' (i-'at (alam -ent'k afi. ata' -eam-a .ehina (apat mem'(ahkan 6'.tome (an (ilenkapi 7'a (enan keteanan (ai am-a ata' afi. te.e-'t4 Al' (ai po.e. mo(el te.e-'t (apat (i lihat (an (iamati3 memen'hi .+aan minimal e'(an.i (an +an tepentin a(alah (apat mempe.enta.ikan po.e. (ai pa(a .+.tem +an (i-'at (an (apat (i pahami 6'.tome4

Men''t Ga(+ 5oo6h3 @ame. R'm-a'h (an Ia @a6o-.on Pin.ip (ai Pemo(elan: "4 Memilih mo(el apa +an (i 'nakan3 -aaimana ma.alahn+a (an -aaimana 7'a (enan .ol'.in+a4 24 Setiap Mo(el (apat (in+atakan (alam tinkatan +an -e-e(a #4 Mo(el +an te-aik a(alah +an -eh'-'nan (enan ealita.4 /4 Ti(ak penah a(a mo(el t'nal +an 6'k'p -aik3 .etiap .+.tem +an -aik memilik .eankaian mo(el ke6il +an in(epen(en4

Pin.ip pemo(elan .i.tem ti(ak telal' menitik -eatkan kepa(a -ent'k mo(el apa 'nt'k mean6an .e-'ah .i.tem3 -ent'k mo(el ini -e-a.3 -i.a men'nakan

-ent'k apa .a7a3 .e.'ai (enan keininan kita3 6ontohn+a -i.a -e'pa naa.i3 potot+pe3 ma'p'n am-a3 +an tepentin a(alah ha'. mamp' meepe.enta.ikan i.'ali.a.i -ent'k .i.tem +an (iininkan oleh '.e3 kaena .i.tem akhi +an (i-'at -ai '.e akan (it''nkan (ai ha.il mo(el te.e-'t4

2.).2

MACAM MO DEL LINGKUNGAN

Mo(el (alam .i.tem link'nan (apat (i -ai men7a(i ('a +akni mo(el fi.ik (an mo(el matemati.4 Mo(el fi.ik a(alah kon.ep mo(el link'nan +an (ilak'kan .e(emikian 'pa (enan .kala tetent' miip.epa(an (enan .e.'at' a.lin+a ata' -e.kala tetet' .e.'ai (ean a.lin+a 6ontoh mo(el S'nai Kaliaan pa(a .kala la-oatoi'm4 Ini -eati3 mo(el .i.tem link'nan a(alah ti'an (ai .i.tem a.lin+a +an mana (apat (ikatakan 'n.' ti'an +an a(a pa(a mo(el .i.tem link'nan a(a +an (iti'kan (alam .i.tem link'nan a.lin+a (an ti(ak .e-alikn+a4 Mo(el fi.ik ini memiliki pe.a+aatan .e6aa 7ela. kaena fenomena fi.ik +an a(a (i lapanan (itan.foma.ikan (enan .kala tetent' pa(a .'at' la-oatoi'm ma'p'n tempat (il'a !o't (oo&4 Sehina (ipeoleh men(ekati ken+ataan .e-et'ln+a4 Mo(el fi.ik a(alah .i.tem fi.ik +an kelak'ann+a men+e'pai .i.tem a.lin+a -e(a.akan pin.ip analoi4

Ta-el4 24"
Mo(elSi.tem Kolamikan Selokan

Mo(el matematik pa(a .i.tem link'nan a(alah mo(el +an (i.'.'n -e(a.akan kiteia tetent' (apat me1akili ealita. fi.ik +an 1ala'p'n (alam .kala tetent'4 Mo(el matematik a(alah .i.tem pe.amaan matematik +an ha.il pen+ele.aiann+a (intepeta.ikan .e-aai ha.il penamatan teha(ap .i.tem a.lin+a4


 K5 4 !"4"&

Intea.ikan pe.amaan !"& akan (ipeoleh : ln

5

 ) Kt 4 !"42&

5O

'nt'k -ilanan (a.a e3 ata' lo

5 5

 ) kt 44 !"4#&

O

'nt'k -ilanan (a.a IO3 (imana : 5O



7'mlah mikooani.me .em'la

5



7'mlah mikooani.me pa(a .aat t

55O



-aian mikooani.me +an hi('p

!" ) 55O& 

-aian mikooani.me +an mati

La7' pen'aian kematian mikooani.me K teant'n (ai tempeat'3 pH3 n'tien3 .e(imenta.i (an a-.op.i3 .eta kompeti.i mikooani.me it' .en(ii4 Mo(el matematik (apat (i-ai m3en7a(i mo(el n'meik (an mo(el .tatiti.tik4 Mo(el n'meik !N'mei6al Mo(el& a(alah mo(el pe(ik.i +an (i-'at (enan menhilankan

aia-el

tetent'

.eta

meliniekan

f'n.i

al7a-a

'nt'k

mempem'(ah pen+ele.aian4 Mi.al mo(el Stati.tik Tim-'lan Lim-ah Pa(at Pekotaan (apat (in+atakan .e-aai f'n.i linie .e-aai -eik't :

Y

=

a" X " + a2 X 2

+

a# X # 4!"4/&

keteanan : F -e.a tim-'lan ata)ata (alam .at'an !litehai&3 a" kontanta tim-'lan 'nt'k fakto  " !pekem-anan pekotaan& 3 a2 kontanta tim-'lan 'nt'k fakto  2 !Peninkatan 7'mlah pen('('k& a#kontanta tim-'lan 'nt'k fakto  # ! Tinkat pen(apatan ma.+aakat&3 Denan menetah'i mo(el tim-'lan te.e-'t 3 kita (apat empe(ik.i 7'mlah tm-'lan lim-ah pa(at !.ampah& .'at' kota 'nt'k tah'n tah'n men(atan4

2.).)

Ta(aa# P&%ata# P&/!a#

Dalam penelolaan (an peen6anaan .i.tem link'nan3 .alah .at' ke-'t'han +an 'tama a(alah 'nt'k mempakiakan !mempe(ik.i& kon(i.i)kon(i.i +an m'nkin te7a(i (i ma.a men(atan4 Nam'n (emikian3 (enan a(an+a inteak.i +an komplek. antaa aia-el)aia-el+an a(a pa(a link'nan3 maka pakiaan me'pakan .'at' po.e(' +an .'lit !5ee (alam Pa+ono3 2$$#:2"&4 Mo(el (apat (iteapkan (alam -e-eapa -i(an .ekali'.4 Mo(el (apat 7'a (iam-akan .e-aai -aian (ai kehi('pan mo(en4 Mo(el (alam -e-eapa aia.i .e(ehana (i'nakan 'nt'k mempe(ik.i (an menat' .eala .e.'at'3 mi.aln+a 6'a6a4 Se-enan+a3 mo(el (apat (i(efini.ikan .e-aai .'at' pe1'7'(an +an telah (i.e(ehanakan ata' .'at' a-.tak.i (ai .'at' ken+ataan !Demeitt (alam @atmiko3 2$$,:=,&3 .ehina mo(el (i'nakan .e-aai .alah .at' 6aa 'nt'k mem-ant' (alam mempakiakan !mempe(ik.i& .'at' kon(i.i4 A(a -an+ak 7eni. mo(el +an -i.a (ikem-ankan3 m'lai (ai mo(el fi.ik3 mo(el kon.ept'al3 ata'p'n mo(el matematika4 A(a -e-eapa tahap +an (apat (i'nakan .e-aai pe(oman (alam mem-'at mo(el !5ee (alam Pa+ono3 2$$#:2"&3 +ait' :

"4 Pe'm'.an (an i( entifika.i mo(el +an .e.'ai 24 Pemilihan ata' i(entifika.i paametepaamete mo(el +an .e.'ai (an menh'-'nkan !menaitkan& men7a(i .at' ke(alam .t'kt' mo(el #4 E.tima.i paamete)paamete +an memiliki pean 'tama (alam .t'kt'

mo(el /4 ali(a.i mo(el4

5ia.an+a3 (alam pemo(elan a(a ke6en(e'nan 'nt'k mem-'at mo(el men7a(i .e(emikian komplek.3 kaena paa pem-'at mo(el menanap mo(el +an -aik a(alah mo(el +an 'mit4 Anapan te.e-'t k'an -ena3 kaena .eha'.n+a mo(el +an -aik a(alah mo(el +an palin .e(ehana (an kon.i.ten (enan t'7'an .t'(i4 A(a -an+ak mo(el .i.tem link'nan +an (apat (i-'at3 tetapi ti(ak a(a (efin.i ata' i.tilah +an -ena)-ena tepat 'nt'k men7ela.kan 7eni. mo(eln+a !5ee (alam Pa+ono3 2$$#:22&4

difinisi asumsi

mulai

penurunan persamaan

N

metode penyelesaian

N

penyusunan algoritma

chek persamaan

chek metode penyesaian

N

chek algoritma

Y chek pemprograman

pemprograman

melihat keabsahan model

END

Validasi

N

Y

proses simulasi

Gam-a " : 5aan Ali Po.e. Pemo(elan Matemati. Si.tem Link'nan

2.).

S/4t5ar P&/!a# P #,&ara# La%t

Kaena po.e. J po.e. +an -eit' komplek. 3 -aik peilak' pol'tan ma'p'n po.e. pen+e-aann+a3 maka pemo(elan -i.a (ilak'kan .e-aai .alah .at' teknik pen(ekatan 'nt'k melihat po.e. +an (ominan te7a(i4 Denan kata lain3 pemo(elan (ilak'kan 'nt'k men+e(ehanakan po.e. J po.e. +an -eit' komplek.4 Pemo(elan

pen+e-aan pol'tan +an ak'at akan -emanfaat 'nt'k menha.ilkan infoma.i +an (i-'t'hkan (alam penam-ilan kep't'.an4

Pemo(elan +an ak'at mem-'t'hkan epe.enta.i +an mema(ai -aik menenai paamete3 po.e.3 (an kon(i.i -ata. pemo(elan4 Semakin -an+ak a.'.m.i +an (i'nakan3 maka .emakin m'(ah 'nt'k (i.ele.aikan3 nam'n ha.iln+a men7a(i k'an eali.ti. (i lapanan4 Se(ankan .e-alikn+a3 .emakin komplek. mo(el3 .emakin 'mit (an .emakin ak'a t ha.il (i lapanan4 Keak'atan ha.il .anat (ipe na'hi oleh -e-eapa hal antaa lain (ata J (ata lapanan +an ali(4

5e-eapa .oft1ae pemo(elan n'meik 'nt'k peilak' pen+e-aan pol'tan ata' lim-ah (i (aeah la't antaa lain3 S'fa6e 1ate Mo(elin S+.tem !SMS&3 Mike 2" -+ DHI (an DELCT #D4 Se6aa 'm'm3 k'n6i (ai pemo(elan ini a(alah pemo(elan hi(o(inamik (an pemo(elan lim-ah it' .en(ii4 Oleh kaena it'3 (ata +an (iam-il ha'.lah ali( (an memen'hi ke-'t'han .e-aai inp't mo(el4 Dai ketia .oft1ae

"4

pemo(elan te.e-'t3 palin ti(ak ha'. a(a -e-eapa (ata +an (i.iapkan3 antaa lain Data 5atimeti

24

Data a'.

#4

Dan Pa.an .''t

/4

S'h' peaian

%4

Data pol'tan  kon.enta.i3 .'h' (.-


BAB III PEMBAHASAN

Pa(a -a- ini kami akan mem-aha. matei Pemo(elan Pen6emaan La't melal'i anali.a .e-'ah .t'(i ka.'. +an (ilak'kan oleh maha.i.1a Poam St'(i O.eanoafi3 @''.an Ilm' Kela'tan3 Cak'lta. Peikanan (an Ilm' Kela'tan Unie.ita. Diponeoo4 5eik't a(alah 6ontoh .t'(i ka.'. pemo(elan pen6emaan link'nan :

JURNAL OSEANOGRAFI. Volume 3, Nomo r 3 , Tahun 2014, alaman 34! " 3#$ Online di : http:ejou rn l!a s" #u inp#ad$#idind e % #phpjose

STUDI POLA SEBARAN TUMPAHAN MINAK DENGAN APLIKASI MODEL HIDRODINAMIKA DAN S%ILL ANAL&SIS MENGGUNAKAN SOFT'ARE MIKE 21 DI PERAIRAN SELAT RUPAT7 PROVINSI RIAU 9:

Tr+"a A$#'ta'+a Tar+$a#7 I#ra B%+ Pra't-a5a#7 Sr+ %!+#a 8%!a#2ar+

Poam St'(i O.eanoafi3 @''.an Ilm' Kela'tan3 Cak'lta. Peikanan (an Ilm' Kela'tan3 Unie.ita. Diponeoo @l4 Pof4 S'(ato3 SH Tem-alan3 TelpCa;4!$2/&,/,/*=> Semaan %$2,%

Email :i n( a- p/ .t' (e n t. + aho +'lina41' o46 om lan(  ma il46 o m A.'tra"

&erbagai akti'itas atau kegiatan industri seperti transportasi penyimpanan pengolahan dan distribusi minyak yang dilakukan di sekitar wilayah Selat Rupat Pro'insi Riau rawan terhadap pen$emaran tumpahan minyak#)ujuan dari penelitian ini adalah untuk mengkaji pola sebaran tumpahan minyak mentah ($rude oil* a'tur dan diesel dengan pendekatan model hidrodinamika dan spill analysis menggunakan so+tware ,-./ 0"#1ata yang digunakan men$akup data primer dan data sekunder#1ata primer yaitu data arus laut data pasang surut +raksi dan suhu air dan laut#Sedangkan data sekunder yaitu data angin batimetri 'olume minyak data port in+ormation#2asil yang diperoleh menunjukkan tipe pasang surutnya pasang surut harian ganda (semi diurnal* dengan nilai bilangan 3orm4hal 50067# Pola arus didominasi oleh arus pasang surut dengan ke$epatan arus maksimum berkisar 58069 ms dengan arah menuju timur Selat Rupat# Pola sebaran tumpahan minyak mentah ($rude oil* a'tur dan diesel saat pasang bergerak ke arah tim ur Selat Rupat sebaliknya pada saat surut bergerak kearah barat Selat Rupat# ,inyak mentah ($rude oil* memiliki waktu pemaparan yang lebih lama yaitu  ;65 jam dibandingkan waktu pemaparan minyak a'tur dan diesel yaitu 06< jam# (a)a (un*+ : )umpahan minyak ,odel hidrodinamika Spill analysis Perairan Selat Rupat

A.'tra,t

= 'ariety o+ a$ti'ity o+ industry su$h as transportation storage pro$essing and distribution o+ oil around the Rupat Strait Pro'in$e o+ Riau 'ulnerable to make a pollution o+ the oil spill )he purpose o+ this study was to determine the pattern o+ oil spill type $rude oil a'tur and diesel in Rupat Strait >aters by hydrodynami$s model and spill analysis approa$h using ,-./ 0" so+tware#)he data whi$h used are primary and se$ondary data# )he primary data are $urrent data tidal data and sea temperature data# )he se$ondary data are wind databatimetri oil +ra$tion 'olume and port in+ormation data# &ased on the results the type o+ tide in Rupat Strait was semi!diurnal tide with +orm4hal 50067# )he $ondition o+ hydrodynami$s in Rupat Strait showed that the ma%imum speed o+ $urrent is 58069 ms toward the east o+ Rupat Strait# )he pattern o+ the distribution o+ $rude oil a'tur and diesel at the +lood tide is mo'e to the east o+ the Rupat Strait otherwise at the ebb tide is mo'e to the west o+ the Rupat Strait#)he results o+ numeri$al simulation showed that $rude oil has a longer time e%posure about  ;65 hour than time e%posure a'tur and diesel oil was 06< hour# (e-or/:Oil spill 2ydrodynami$s model Spill analysis Rupat Strait>aters

URNAL OSEANOGRAFI. Volume 3, Nomor 3, Tahun

1. P#2a(%!%a# Keiatan ek.ploa.i (an po('k.i min+ak .eta lal' linta. kapal tanke +an menank't min+ak .anat entan men+e-a-kan ke7a(ian t'mpahan min+ak (i Peaian In(one.ia !M'khta.o3 2$$,&4 Kota D'mai3 Poin.i Ria' +an -e-ata.an lan.'n (enan Selat R'pat (i'nakan .e-aai tempat pen+impanan min+ak (ai -e-aai .'m' min+ak mentah (i Poin.i Ria' (an tempat penolahan min+ak mentah men7a(i -ahan -aka min+ak !5apekko D'mai3 2$$> dalam Ne(iet al#3 2$""&4 Keiatan tan.pota.i3 pen+impanan ata' penim-'nan min+ak3 penolahan3 (an (i.ti-'.i min+ak +an (ilak'kan (i Pe.i.i Kota D'mai (apat men+e-a-kan Peaian Selat R'pat .anat a1an teha(ap pen6emaan min+ak !Ne(i et al#3 2$""&4 Salah .at' in('.ti min+ak (an a. !mia.& +an men7a(i 'nit penolahan min+ak (i Kota D'mai a(alah 'nit penolahan min+ak (an a. PT !Pe.eo& PERTAMINA Re+inery ?nit !RU& II D'mai4 Keiatan penolahan min+ak +an (ilak'kan oleh PT !Pe.eo& PERTAMINA RU II D'mai .elain meneima pa.okan min+ak mintah (ai Mina. (an D'i melal'i .i.tem pepipaan 7'a meneima ma.'kan min+ak mentah ! $rude oil& impo +an (ipe oleh (ai la't +an (iank't oleh kapal tanke !ANDAL Pem-an'nan Open A66e.. (i Refine+ Unit II D'mai3 2$"#&4 Peneimaan p a.okan min+ak mentah +an (iimpo .eta (i.ti-'.i ha.il po('k.i -ahan -aka min+ak (an non)-ahan -aka min+ak akan mele1ati po.e. -onka m'at min+ak !loadingdis$harge& (i aea @ett+ milik PT !Pe.eo& PERTAMINA RU II D'mai4 Opea.i nomal -onka m'at min+ak +an (ilak'kan (i aea @ett+ ini .anat entan menalami ke7a(ian t'mpahan min+ak (i 1ila+ah Peaian Selat R'pat4 Keanekaaaman ha+ati .eta 1ila+ah link'nan la't +an(imanfaatkan nela+an'nt'k men6ai mata pen6ahaian3 men7a(ikan Peaian Selat R'pat memiliki pean pentin (ai .ei ekoloi. (an ekonomi.4Pen6emaan t'mpahan min+ak .anat -ee.iko te7a(i (i Peaian Selat R'pat .ehina (apat me'.ak eko.i.tem la't3 he1an (an t'm-'han4Salah .at' 'pa+a a1al +an (apat (ilak'kan .e-aai tin(akan pen6eahan a(alah menka7i pola .e-aan t'mpahan min+ak (enan men'nakan pen(ekatan mo(el n'meik4

Pen+ele.aian ka.'. (enan men'nakan meto(e n'meik (apat men7a(i .alah .at' -ent'k pen+ele.aian -e-aai 7eni. pe.oalan alian fl'i(a kaena (i (alam .etiap meto(e ini me(an alian +an kontin' (iam-akan (enan nilai)nilai (i.kit pa(a loka.i +an telah (itent'kan !M'n.on et al43 2$$2&4 2. Mt/ P#!+t+a# Penelitian ini (i-ai (alam ('a tahap +ait' tahap .'ei lapanan (an tahap pemo(elan n'meik men'nakan .oft1ae MIKE 2" mo('l +low model .eta (ilan7'tkan mo('l parti$lespill analysis4 Meto(e penelitian ini men'nakan meto(e k'antitatif !S'i+ono32$$=&4 Penetapan loka.i penelitian (ipilih .e6aa purposi'e sample !P'1anto et al#2$$,&4Penam-ilan (ata penelitian +an (ilak'kan (i Peaian Selat R'pat melip'ti a'.3 .'h' ai la't3 (an pa.an .''t4 Meto(e penam- ilan (ata a'. men'nakan meto(eE'le4Pen'k'an a'. (ilak'kan (enan men'nakan -n+inity =/, @urrent ,eter +an men'nakan pin.ip .i.tem elektomanetik -e(a.akan H'k'm Caa(a+ !Eme+ et al43 2$$,&4Penam-ilan (ata a'. (ilak'kan .elama " ; 2% 7am (enan inteal 1akt' peekaman (ata .etiap "$ menit4 Data +an (ipeoleh melip'ti ke6epatan (an aah a'.4 Selain (ata a'.3 -n+inity =/, @urrent ,eter 7'a melak'kan pen'k'an .'h' ai la't (enan inteal 1akt' pen'k'an (ata .etiap "$ menit4

Meto(e penam-ilan (ata pa.an .''t (enan men'nakan meto(e peekaman pen6atatan pa.an .''t ata' tide gauges !Eme+ et al# 2$$,&4 Penam-ilan (ata pa.an .''t (ilak'kan (ilak'kan .elama "% hai (enan inteal 1akt' peekaman (ata .etiap " 7am4 Data +an (ipeoleh akan (ikone.i men7a(i fl'kt'a.i m'ka ai la't4 ). Ha'+! a# P&.a(a'a# Pa'a#$ S%r%t Data pen'k'an pa.'t pa(a loka.i Peaian Selat R'pat3 Poin.i Ria' +an (ilak'kan .elama "% hai te.a7i pa(a afik elea.i m'ka ai la't +an (itampilkan (alam Gam-a "4 Data .elan7'tn+a (ianali.a (enan men'nakan meto(e a(mialt+ 'nt'k

URNAL OSEANOGRAFI. Volume 3, Nomor 3, Tahun

men(apatkan kaaktei.tik paamete pa.an .''t +an melip'ti .em-ilan kon.tanta hamonik pa.an .''t +ait' M23 S23 N23 K23 K"3 O"3 P"3 M/3 MS/ (an tipe pa.an .''t Peaian Selat R'pat4 5e(a.akan anali.a a(mialt+ +an telah (ilak'kan3 (i(apatkan nilai kon.tanta hamonik +an (i.a7ikan (alam Ta-el "4 Nilai elea.i eata ata' MSL "*=3,$ 6m3 elea.i tini ata' H8L #2$ 6m3 elea.i tetini ata' HH8L ##%3=> 6m3 elea.i en(ah ata' L8L 2$ 6m (an elea.i teen(ah ata' LL8L #3/2 6m4 Dai nilai -ilanan Com0hal !C$322>,& men'n7'kkan -ah1a pa.an .''t (i Peaian Selat R'pat -etipe pa.an .''t haian an(a ! semi diurnal&4 Hal ini .e.'ai (enan penelitian (ai Ne(i et al4 !2$"$&4 U*+ Vr+4+"a'+ Data Laa#$a# a# Data Pra&a!a# 5e(a.akan ha.il penamatan elea.i m'ka ai (i lapanan (enan ha.il mo(el ) (i(apatkan nilai ,ean Relati'e /rror !MRE& .e-e.a ,3#=2=B +an (i.a7ikan (alam afik pa(a Gam-a 24 Ha.il eifika.i komponen ke6epatan (an aah a'. (alam aah U (an  ha.il pen'k'an lapanan (enan ha.il .im'la.i mo(el (ipeoleh eifika.i komponen a'. (alam aah U !tim') -aat& .e-e.a "#3">B +an (i.a7ikan (alam afik pa(a Gam-a # (an komponen a'. (alam aah  !'taa) .elatan& .e-e.a "23*#B +an (i.a7ikan (alam afik pa(a Gam-a /4 M/! N%&r+" MIKE 21 F!/5 M/2! 5e(a.akan ha.il .im'la.i mo(el n'meik MIKE 2" mo('l 3low ,odel maka (i (apatkan aah (an ke6epatan a'. (i Peaian Selat R'pat +an te.a7i pa(a Gam-a %3 tampak -ah1a pa(a .aat pa.an tetini a'. -eeak (ai 'taa men'7' .elatan (an -e-elok ke aah tim' Selat3 .e-alikn+a pa(a .aat .''t teen(ah a'. -eeak (ai tim' men'7' -aat (an -e-elok ke aah 'taa Selat R'pat +an te.a7i pa(a Gam-a *4 Pe-e(aan peeakan pola ata' aah a'. .aat .''t men'7' pa.an kaena a(an+a pe-e(aan elea.i m'ka ai la't4 Nin.ih !2$$2& +an men+atakan -ah1a .lope m'ka la't akan menaki-atkan a+a a(ient tekanan .ehina akan menim-'lkan eakan a'. (ai (aeah m'ka la't +an tini ke (aeah m'ka la't +an en(ah4 Ke6epatan a'. pa(a kon(i.i p'nama le-ih -e.a (i-an(inkan ke6epatan a'. pa(a kon(i.i pe-ani4 Pa(a kon(i.i p'nama ke6epatan a'. mak.im'm men6apai $3=2>* mA. .e(ankan pa(a kon(i.i pe-ani ke6epatan a'. mak.im'm (i Peaian Selat R'pat -eki.a $3"/2= m.4 Ke6epatan a'. tetini te7a(i pa(a kon(i.i p'nama (i.e-a-kan oleh inteal elea.i +an pan7an (an 7'a kon(i.i ke('('kan antaa -'lan (an matahai .e7a7a (enan -'mi3 .ehina a+a taik -'lan (an matahai men6apai titik mak.im'm4 Hal ini men+e-a-kan m'ka ait la't menalami kenaikan tetini .ehina peeakan a'. +an (i.e-a-kan oleh pa.an .''t men7a(i mak.imal4 Ha(i (an Ra(7a1ane !2$$=& men+atakan -ah1a pa.an .''t p'nama ! spring tide & te7a(i a'. +an k'at aki-at po.i.i -'lan palin (ekat (enan -'mi ata' moonAs perigee3 .ementaa pa(a .aat pa.an .''t pe-ani !neap tide& te7a(i a'. +an lemah aki-at po.i.i -'lan +an palin 7a'h (enan -'mi ata' moonAs apogee te7a(i a'. +an lemah4

Gam-a "4Cl'kt'a.i Pa.an S''t M'ka Ai3 Peaian Selat R'pat3 Ria' !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

URNAL OSEANOGRAFI. Volume 3, Nomor 3, Tahun

Ta-el "4Komponen)komponen Pa.an S''t Peaian Selat R'pat !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a 24 Gafik eifika.i Elea.i M'ka Ai Lapanan (an Mo el !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a #4 Gafik

eifika.i Komponen A'. U Lapanan (enan Ha.il Mo(el !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a /4 Gafik eifika.i Komponen A'.  Lapanan (enan Ha.il Mo(el !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a %4 Peta Pola A'. pa(a Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan DataPenelitian3 2$"/&

Gam-a *4 Peta Pola A'. pa(a S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan DataPenelitian3 2$"/&

M/! N%&r+" MIKE 21 S+ll Anal,/+/ 5e(a.akan ha.il mo(el n'meik mo('l spill analysis3 pola .e-aan t'mpahan min+ak mentah ($rude oil& 3 at' (an (ie.el pa(a kon(i.i p'nama (an pe-ani memiliki pola ata' aah pen+e-aan +an .ama4 Pa(a kon(i.i pa.'t p'nama (an pa.'t pe-ani .aat pa.an3 pola .e-aan t'mpahan min+ak men+e-a men'7' tim' Selat R'pat 'pat +an te.a7i pa(a Gam-a ,)= (an Gam-a "#)"%3 .e-alikn+a .aat .''t pola .e-aan t'mpahan min+ak men+e-a men'7' ke -aat Selat R'pat +an te.a7i pa(a Gam-a "$)"2 (an Gam-a "*)",4 Pola ata' aah pen+e-aan t'mpahan min+ak mentah ! $rude oil&3 at' (an (ie.el menik'ti pola peeakan a'. pa.an .''t (i Peaian Selat R'pat4 Ketika min+ak ma.'k ke link'nan la't3 maka min+ak akan menalami po.e. pentin .elama a1al ek.po.e ke (alam peaian +ait' min+ak akan menalami po.e. pen+e-aan !. preading&4 Po.e. pen+e-aan t'mpahan min+ak .elama -ea(a (i (alam ai akan (ipena'hi oleh kon(i.i fi.ik peaian .alah .at'n+a a(alah a'. la't4 Ha(i et al# !2$$$& men+atakan3 -ah1a min+ak +an t'mpah ke ata. pem'kaan ai 6en(e'n 'nt'k men+e-a keaah l'a .ehina mem-ent'k lapi.an +an tipi.4 Ke6en(e'nan t'mpahan min+ak 'nt'k men+e-a (ipena'hi oleh a(an+a a+a fi.i.4 Selama a1al kon(i.i pa.'t p'nama hina pa.'t pe-ani3 t'mpahan min+ak mentah !$rude oil& .'(ah men+e-a .e7a'h  2=3" km (ai titik .'m-e t'mpahan3 .e(ankan t'mpahan min+ak at' (an (ie.el men+e-a .e7a'h  2>3% km (ai titik .'m-e4 Ke6epatan menali min+ak

mentah ($rude oil& (ipena'hi oleh nilai i.ko.ita.n+a +an en(ah +ait' /3$% BA3 (i-an(inkan (enan nilai i.ko.ita. min+ak at' .e-e.a > B (an min+ak (ie.el *3=/ B4 Ke6epatan pen+e-aan min+ak +an kel'a (i pem'kaan la't teant'n pa(a tinkat i.ko.ita. min+ak te.e-'t4 Min+ak +an i.ko.ita.n+a en(ah akan le-ih m'(ah menali3 .e-alikn+a 7ika i.ko.ita.n+a tini3 maka akan .emakin .'lit menali !M'khta.o32$$,&4 Se-aan lapi.an min+ak mentah ! $rude oil&3 at' (an (ie.el (i pem'kaan Peaian Selat R'pat memiliki kete-alan lapi.an +an -e-e(a)-e(a4 Kete-alan lapi.an min+ak +an men+e-a (i peaian pa(a po.e.n+a (ipena'hi oleh a(an+a po.e. pelap'kan min+ak .epeti (i.ol'.i !kela'tan&3 em'l.ifika.i3 eapoa.i3 (an (i.pe.i etikal4 Po.e. pelap'kan min+ak +an te7a(i pa(a lapi.an t'mpahan min+ak mentah !$rude oil&3 at'3 (an (ie.el (iketah'i -e(a.akan ha.il penelitian Ma6ka+ et al#!"=>$& +an telah memo(ifika.i la7' pen'apan min+ak3 la7' kela'tan min+ak3 pe'-ahan kan('nan ai (i (alam min+ak !em'l.ifika.i&3 (an la7' (i.pe.i min+ak (ai Teoi Ca+. ke (alam fom'la n'meik melal'i pe.amaan matemati. .ehina menha.ilkan +ate t'mpahan min+ak (i peaian !Sa-han et al# 2$"$&4 Pa(a kon(i.i pa.'t p'nama3 t'mpahan min+ak mentah ($rude oil&3 at' (an (ie.el mempelihatkan pola pen+e-aan +an mem-ent'k linta.an (an ma.ih men+at' (enan .'m-e t'mpahan3 .e(ankan pa(a kon(i.i pa.'t pe-ani .e-aan t'mpahan min+ak mempelihatkan pola +an .emakin l'a. (an a6ak (i peaian4 A(an+a pe-e(aan pola .aat kon(i.i pa.'t pe-ani (an pa.'t p'nama (ipena'hi oleh laman+a 1akt' t'mpahan min+ak +an te7a(i3 ol'me t'mpahan min+ak3 pena'h aah (an ke6epatan a'.3 .eta pena'h aah (an ke6epatan anin4 8akt' pemapaan (time e%posure& me'pakan 1akt' +an (it'hkan min+ak 'nt'k -epin(ah (ai .at' i( ke i( +an lainn+a !DHI 8ate an( Enioment3 2$$,&45e(a.akan ha.il .im'la.i pola .e-aan t'mpahan min+ak .elama "% hai mempelihatkan -ah1a t'mpahan min+ak mentah !$rude oil& memiliki 1akt' pemapaan +an le-ih lama +ait' -eki.a  #>$ 7am3(i-an(inkan 1akt' pemap aan +an (i-'t'hkan oleh min+ak at' (an (ie.el +an -eki.a  2>% 7am4 Sa-han et al4 !2$"$& men+atakan -ah1a min+ak mentah memiliki tinkat pemapaan +an le-ih lama kaena memiliki nilai fak.i e.i('al +an le-ih -e.a (i-an(inkan min+ak at' (an min+ak (ie.el4 Min+ak mentah ! $rude oil & memiliki nilai fak.i e.i('al .e-e.a *=3$2B3 .e(ankan min+ak at' (an min+ak (ie.el ti(ak memiliki nilai fak.i e.i('al4

Gam-a ,4 Pola Se-aan T'mpahan @rude Oil pa(a Kon(i.i P'nama .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a >4 Pola Se-aan T'mpahan Min+ak At' pa(a Kon(i.i P'nama .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a =4 Pola Se-aan T'mpahan Min+ak Die.el pa(a Kon(i.i P'nama .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a

"$4

Pola

Se-aan

Gam-a "24 Pola Se-aan T'mpahan Min+ak Die.el pa(a Kon(i.i P'nama .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

T'mpahan @rude

Oil pa(a Kon(i.i P'nama .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a ""4 Pola Se-aan T'mpahan Min+ak At' pa(a Kon(i.i P'nama .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a "#4 Pola Se-aan T'mpahan @rude Oil pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a

"/4

Pola

Se-aan

T'mpahan

Min+ak At' pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

URNAL OSEANOGRAFI. Volume 3, Nomor 3, Tahun

Gam-a "%4 Pol a Se-aan T'mpahan Min+ak At' pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat Pa.an Tetini !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a

"*4

Pola

Se-aan

T'mpahan @rude

Oil pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a ",4 Pol a Se-aan T'mpahan Min+ak At' pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a ">4 Pola Se-aan T'mpahan Min+ak Die.el pa(a Kon(i.i Pe-ani .aat S''t Teen(ah !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a "=4 8akt' Pemapaan !Time E;po.'e& @rude Oil Selama "% hai .im'la.i !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a 2$4 8akt' Pemapaan ()ime /%posure* At' Selama "% hai .im'la.i !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$"/&

Gam-a 2"4 8akt' Pemapaan ()ime /%posure* At' Selama "% hai .im'la.i !S'm-e : Penolahan Data Penelitian3 2$" /& . K' +&0%!a# 5e(a.akan ha.il .im'la.i mo(el n'meik pola .e-aan t'mpahan min+ak (enan pen(ekatan mo(el hi(o(inamika (an spill analysis (apat (i.imp'lkan -ah1a pola .e-aan t'mpahan min+ak mentah !$rude oil&3 at' (an (ie.el mempelihatkan pola pen+e-aan +an .ama pa(a kon(i.i p'nama (an kon(i.i pe-ani4 Saat pa.an t'mpahan min+ak men+e-a men'7' tim' Selat R'pat4Se-alikn+a.aat .''t3 t'mpahan min+ak men+e-a men'7' -aat Selat R'pat4Ha.il .im'la.i n'meik .elama "% hai3 mempelihatkan -ah1a t'mpahan min+ak men+e-a .e7a'h #> km (ai titik .'m-e t'mpahan min+ak4 L'a. pem'kaan kete-alan lapi.an min+ak at' (an min+ak (ie.el +an -eki.a "$% mm) 2>% mm mempelihatkan l'a. pem'kaan *$B le-ih l'a. (i-an(inkan (enan min+ak mentah !$rude oil &3 .e(ankan lapi.an min+ak menta h ! $rude oil & memiliki 1akt' pemapaan +an le-ih lama (i peaian +ait' -eki.a #>$ 7am (i-an(inkan 1akt' pemapaan min+ak at' (an (ie.el +an -eki.a  2>% 7am4

I;<<

I;100

BAB IV KESIMPULAN

Pan6a.ila a(alah pan(anan hi('p -an.a (an (a.a neaa Rep'-lik In(one.ia4 Pan6a.ila 7'a me'pakan .'m-e ke7i1aan ma.+aakat (an neaa Rep'-lik In(one.ia4 5an.a In(one.ia memp'n+ai pan6a.ila .e-aai (a.a kehi('pan -e-an.a (an -eneaa In(one.ia3 nilai (an noma +an tekan('n (i (alamn+a me'pakan keininan (ai -an.a In(one.ia +an ha'. (i amalkan4 Penamalan Pan6a.ila .e6aa .'-7ektif akan mempek'at penamalan Pan6a.ila .e6aa o-7ektif4 Penamalan Pan6a.ila ini ha'. (i lak'kan (alam -e-aai -i(an kehi('pan (i neaa In(one.ia aa Pan6a.ila -ena)-ena -epean .e-aaimana C'n.i (an ke('('kann+a (an .'pa+a t'7'an .eta 6ita)6ita -an.a In(one.ia m'(ah te1'7'(4 Maka man'.ia In(one.ia men7a(ikan penamalan

Pan6a.ila

.e-aai

pe7'anan

kema.+aakatan (an kehi('pan kenaaan4

'tama

(alam

kehi('pan