Pemikiran Politik Muhammad Hatta

PEMIKIRAN POLITIK MUHAMMAD HATTA TENTANG “DEMOKRASI EKONOMI”

A.

DESKRIPSI DESKRIP SI PEMIKIRAN MOHAMMAD HATTA HATTA

Bung Bung Hatta Hatta adalah adalah salah salah satu satu the !und" !und"ng ng athe# athe# dan t!$!h t!$!h %#!$la %#!$lat!# t!# #e%u&l" #e%u&l"$  $  "nd!nes"a &e#sa'a s!e$a#n!. Dala' se(a#ah %e#)atu#an %!l"t"$ dan %e'"$"#an %!l"t"$  d""n d""nd! d!nes nes"a "a %ada %ada 'asa 'asa $!l! $!l!n" n"al al"s "s'e 'e dan dan %endu %endudu du$an $an (e%an (e%ang g sse# sse#ta ta %ada %ada e#a e#a $e'e#de$aan 'e#e$a 'en(ad" a"$!n &angsa "nd!nes"a dala' 'e#an)ang "nd!nes"a *ang 'e#de$a dan &e#aulat+ &e#$ese(ahte#aan. Se$"la Se$"lass 'enelu 'enelusu# su#"" $eh"du $eh"du%an %an %#"&ad %#"&ad"n "n Hatta Hatta ,-/01 ,-/01-2 -2/3+ /3+ $elua# $elua#gan* gan*a+ a+ se#ta se#ta  %end"d"$an dan %e#(uangan %!l"t"$n*a sangat %ent"ng $a#ena sangat &e#%enga#uh dala' &entu$ )a#a &e#%"$"#. Hatta $et"$a $e)"l d" M"nag$a&au te#(aad" ge(!la$ dan  %e%e#angan a$"&at %#"la$u $!l!n"al &elanda &an*a$ &e#&uat t"da$ ad"l dan se'ena1 'ena %ada #a$*at.seh"ngga &e#a$h"# %ada %e%e#angan anta#a naga#" $a'ang &u$"tt"gg" dengan %'e#"ntah $!l!n"al &elanda %ada -/2. Hatta d"se$!lah$an !leh !#an !#an tuan*a d" Se$!lah Ra$*at+ han*a t"ga tahun "a %"ndah $ese$!lah &elanda+*a$n" Eu#!%ese Lage#e S)h!!l ,ELS3. $e'ud"an d"a $ul"ah d" &elanda d" Handels H!!ge#e S)h!!l+ dengan 'enga'&"l (u#usan e$!n!'" %e#daganga. Pe#(uangan Hatta %ada %e#gulatan  %!l"t"$ *ang 'e'%enga#uh" %e'&entu$$an %e'&en tu$$an $e%#"&ad"ann*a $e%#"&ad"ann *a adalah "$ut te#l"&at dala' $eg"ata& 4!n Su'at#ane B!n ,4SB3+ se#ta %e#gaulann*a dengan !#ang te#$e'u$a d"(a$a# d"(a$a#ta. ta. Anta# Anta#aa la"n la"n H Agus Agus Sla'"' Sla'"'++ A&d!el A&d!el M!e"s. M!e"s. D"&ela D"&elanda nda Hatta Hatta %e#nah %e#nah

'e'"'%"n Pe#h"'%unan Ind!nes"a ,PI3+ 'elalu" !#gan"sas" "n" d"a 'enegas$an  %e#lun*a

s"$a%

N!n$!!%e#at"

untu$

'engus"#

"'%e#"al"s'e Belanda

de'"

te#)a%a"n*a "nd!nes"a 'e#de$a. Melalu" se'&!*ang “"nd!nes"a 'e#de$a se$a#ang  (uga5” Hatta 'enghad"#" !#u' "nte#nas"!nal atau $!ng#es ant" "n%e#"al"s'e. Pada $!ng#es ant" "'%e#"al"s'e d" B#ussel %ada -06 d"a &e#$enalan dengan t!$!h da#"  &elahan nega#a la"n se%e#t" t!$!h %e#ge#a$n Ind"a Pand"t 4a7a#ha Neh#u. Atas has"l %e#gulatann*a dengan dun"a lua# dan dala' neg#" Bug Hatta 'en(ad" t!$!h *ang 'ena$ut$an &ag" Belannda dengan $eta(a'an &e#%"$"#n*a. Me'ang 'en*ela'"  %e'"$"#an %!l"t"$ Hatta tentang %!l"t"$ $e"nd!nes"a "&a#at 'en*ela' sa'ud#a luas. Beg"tu luas %e''aha' *ang &el"au su'&ag$an tentang $!nse% Nega#a *ang "deal  &ag" tega$n*a "nd!ses"a *ang &e#ada&+ 'and"#"+ dan se(ahte#ah. Ada &e&e#a%a hal  %ent"ng %e'"$"#an %!l"t"$ Bung Hatta *ang te#s!h!# tentang “De'!$#as" E$!n!'"” *ang 'enda'%"ng" “de'!$#as" %!l"t"$” anta#a la"n8 Menu#ut Hatta $e#a$*atan dala' s"ste' e$!n!'" 'engetengah$an %ent"ngn*a  %enguta'aan $e%ent"ngan #a$*at+ $husun*a ha(at h"du% !#ang &an*a$+*ang  &e#su'&e# %ada $edaulatan #a$*at atau de'!$#as". Oleh $a#ena "tu t"da$ &e#la$u s"se' “!#t!d!$s" e$!n!'"” se&aga"'ana %ula de'!$#as" %!l"t")$ 'en!la$ “!t!$#as"  %!l"t"$”. Dala' de'!$#as" e$!n!'" *ang d"a(u$an Bung Hatta &e#la$u “%a#"s"%as" e$!n!'"”+ dan “e'ans"%as" e$!n!'"”. Den!$#as" "tulah *ang d"'a$sudnn*a *ang &e#'a$na  %ada %aha' $e#a$*atan+ &ah7a #a$*at adalah &e#daulat.Baga"'ana 'enega$$an dan 'en)"%ta$an suatu 'as*a#a$at *ang &a"$ dan se(ahte#ah. Untu$ 'en)a%a" "tu 'enu#ut Hatta+ Pe#ta'a+ ha#us ada ("7a dan se'angat t!l!ng 'en!l!ng anta#a angg!ta dan 7a#ga 'as*a#a$at. Kedua+ nega#a ,%!l"t"$3 ha#us &e#s"at a$t" dan t"da$ han*a 'en*e#ah$an se%enuhn*a %e#s!alan e$!n!'" $e%ada 'e$an"s'e %asa# s7asta dan $!%e#as". Bag" Bung Hatta $!nd"s" se%e#t" "tu &"sa 'en)"%ta$an e"s"ens" *ang t"ngg" seh"ngga 'a'%u 'enganta#$an 'as*a#a$at %ada t"ng$at $ese(ahte#aan *ang d"ha#a%$an. Atas %e'"$"#an "tu Hatta d" (ulu$" se&aga &a%a$ $edaulatan+ &a%a$  $!%e#as" ,e$!n!'"3 &angsa "n". Atas %e'"$"#an1%!l"t"$ tentang $edaulatan #a$*at te#se&ut Bung Hatta 'engala'"

tud"ngan !leh $a7an1$a7an se%e#(uangann*a dan %a#a anal"s"s tentang %!$!$ a(a#an  %"$"#ann*a tentang de'!$#as" %!l"t"$ dan de'!$#as" e$!n!'" d"$e'ud"an ha#". M"saln*a dala' $!nte$s %e'"$"#an "sla' %e#ann*a dala' 'engha%us tu(uh ,63 $ata P"aga' (a$$a#ta 'en(elang %#!$la'as" $e'e#de$aan+ telah 'en*e&a&$an d"#"n*a t"da$ se&aga" $el!'%$ "sla'. M"saln*a K" Bagus Had"$usu'!+ A&dul Kha#  Mu9a$$a#+ M. Nats"#+ S*a#udd"n P#a7"#a Nega#a dan la"n1la"n. Mengata$an se&aga" “$el!'%!$ nas"!nal"s” se%e#t" S!e$a#n!+ dan S(ah#"#.Hatta (uga d")a% se&aga" $el!'%!$ “Nas"!nal"s Se$ule#” se&aga" ant"tes"s da#" nas"!nal"s "sla'. De'""an *ang d"$ata$an TH. Su'a#tana dan M: R")$les. La"n da#" %ada "tu+ Endang Sa"undd" Ansha#" 'engata$an Hatta adalah “nas"!nal"s 'usl"' se$ule#.

B.

ANALISIS PEMIKIRAN MOHAMMAD HATTA

Bena#$ah Hatta 'en"ngt#!du$s" %e'"$"#an Ba#at ,se$ule#3;. se%e#t" *ang d"ala'at$an !leh d"atas. Menu#ut Nu#)h!l"sh Mad("d Hatta 'eng"g"n$an se'ua $eg"atan $enega#aan ha#us &e#langsung d"&a7ah s"na# $etuhanan *ang 'aha esa+ dengan  &eg"tu $eg"atan $enega#aan $"ta 'e'"l"$" dasa# 'eta"s"$ seh"ngga 'enghas"l$an $!'"t'en *ang t!tal+ *ang tu'&uh da#" $esada#an &ah7a se'ua %e#&uatan dan t"ng$ah la$u 'anus"a adalah &e#'a$na dan a$an d"%e#tanggung(a7a&$an d" hada%an tuhan. Nas"!anal"s se$ule# adalah “salah $a%#ah”. Le%as da#" d"$!t!'" anta#a nas"!nal"s "sla' dan nas"!nal"s se$ule#. Pada %!$!$n*a Pe'"$"#"n “De'!$#as" E$!n!'"” Hatta he'at sa*a ada &e&e#a%a hal *ang &el"au ha#a%$an adalah 'e'&angun 'as*a#a$at *ang se(ahte#ah ,$edaulatan $e#a$*atan3+.  Nega#a *ang $uat se)a#a e$!n!'"+ dan &e#a$h"# %ada $edaulatan $e#a$*atan. Na'un sesungguhn*a ada &e&e#a%a $ele'ahan %e'"$"#an te#se&ut. Se'angat t!l!ng 'en!l!ng anta#a angg!ta dan 7a#ga 'as*a#a$at. Se#ta nega#a ,%!l"t"$3 ha#us &e#s"at a$t" dan t"da$ han*a 'en*e#ah$an se%enuhn*a %e#s!alan e$!n!'" $e%ada 'e$an"s'e %asa# s7asta dan $!%e#as". Se'angat nas"!nal"s'e #a$*at dan el"t Nega#a *ang 'en*atu+ dan &e#$ead"lan t"da$ d"%"$"#$an. Padahal 'enu#ut %enul"s te#)"%tan*a se'angat $e&e#sa'aan ,g!t!ng #!*!ng3 dan adan*a !t!#"tas Nega#a dala' 'engatu# 

dan 'enga7al %engel!laan su'&e# e$!n!'" 'as*a#a$at &e#a7al da#" "tu. Itulah $ele'ahan “De'!$#as" E$!n!'"” Bung Hatta se$"#an*a.