T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSESİ MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (9, 10, 11 ve 12. SINIFLAR)
2009
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI PROGRAM GELİŞTİRME ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU
KOMİSYON ÜYELERİ
İlker ERMİŞ – Müzik Öğretmeni Oya YASDIMAN DİNÇER – Müzik Öğretmeni Nurdan YILMAZ – Müzik Öğretmeni Mevlüt KAŞIKÇI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Program Geliştirme Uzmanı GENEL KOORDİNATÖR Medine KARAPINAR Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Program ve Ders Kitapları Şube Müdürü Ensar MANAV Bursa İl Millî Eğitim Müdürlüğü İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı
1. GİRİŞ
Bilindiği gibi müzik; insana duyup düşündüklerini seslerle anlatma olanakları veren bir “dil”dir. Müziğin anlamı insanın yaşam karşısındaki davranışlarıdır. Müzik, günümüzde küreselleşme olgusunun en yoğun biçimde yaşandığı alanların başında gelmektedir. Cumhuriyetle özdeşleşen kurumları, yetişen sanatçıları ile Atatürk’ün çağdaşlaşma projesinin önemli halkalarından birisi olmuştur. Değişik toplumların insanları müzik dilinde buluşabilmiş, müzikle anlaşabilmiştir. Müzik, insana kendini tanıma, kendini gerçekleştirme, kendini aşma ve anlatma olanağı vermiştir (Birol, 2003, Bildiriler s. 1-4.). Farklı kültürleri kaynaştırmanın yanı sıra ulusların kendi öz değerlerini sonraki kuşaklara aktarmada da müzik, önemli görevler üstlenmektedir. İnsanların ve toplumların hayatında bu ve bunun gibi daha birçok önemli işlevi olan müziğin eğitimi de oldukça önemli ve gereklidir. Sanat eğitimi veren kurumlarımızdan olan güzel sanatlar ve spor lisesi, ilkö ğretim üzerine 4 yıl öğrenim veren yatılı, gündüzlü ve karma okullardır. Bu okulların amacı öğrencilerin; Güzel sanatlar alanında ilgi ve yetenekleri doğrultusunda eğitim-öğretim görmelerini, Özel yetenek gerektiren yüksek öğretim programlarına hazırlanmalarını, Alanlarında araştırmacılığa yönelmelerini, yetenekleri doğrultusunda yorum ve uygulamalar yapabilen, yaratıcı ve üretken kişiler olarak yetişmelerini, Millî ve milletler arası sanat eserlerini tanımalarını ve yorumlamalarını sağlamaktır. •
• •
•
“Müzik eğitimi, çocukluk döneminden başlayarak bireylere belirli müzikal davranışlar kazandırma sürecidir” (Say: 2005, 341, cilt: 3). Müzik seslerle yap ılan bir sanattır. Belirli müzikal davranışlar ile duyulan müzikal sesleri tanıyan, tekrar edebilen, çözümleyip yazıya geçirebilen öğrenciler yetiştirmek amacındayız. Bu becerilerin geliştirilmesi “müziksel işitme, okuma ve yazma” dersinin konusunu oluşturmaktadır. Say, müzik teorisinin temel başlangıç bilgilerinden olan nota bilgisini, seslendirme uygulaması ile öğretme yöntemi olarak tanımlıyor, dolayısıyla solfej eğitimini, işitme eğitiminin de temeli olarak görüyor, bunun yanında işitme eğitiminin ritmik duyarlılık ile müzikal tasarım yeteneğinin geliştirdiğini de öngörüyor. Yukarıdaki söylemlerden de anlaşılacağı gibi nota yazısını bilinçli bir şekilde tanımak, okuyabilmek, gerektiğinde yazabilmek gibi konular “müziksel i şitme, okuma ve yazma” dersinin konusu olup bu konular ö ğrenilmeden bir müzik eğitiminin yapılması düşünülemez. “Ana gereç durumunda bulunan sesin beş duyu organından yalnızca işitme organıyla algılanması ve değerlendirilebilmesi, birçok psiko-fiziksel etkene bağlı olması nedeniyle son ı ğrenme, derece birokuma kavramd r. Sözoldu konusu eğitiminin odağında bulunan ı bir boyut kazan ır. Çünkü müzikselsoyut işitme, ve yazma ğundaöbu güçlükmüzik daha farkl müzikal davranış mühendisliği olarak kabul edilen birçok temel davran ışın kazanılması sorumluluğu müziksel işitme, okuma ve yazma öğretimine verilmiştir. Bu durum güzel sanatlar liseleri ve konservatuvarlar için de böyledir ( Özgür, Aydoğan, 2003: III).
2. MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA İnsanlardaki müzik yeteneği doğuşta, kalıtıma bağlı olarak farklı seviyelerde bulunur. Bu durum bireylerde çalma, söyleme, işitme, taklit etme, yaratma yeteneği olarak karşımıza çıkar. Doğuşta mutlak işitme kapasitesi yüksek bir kimse, ciddi boyutta müzik e ğitimi almadan, tek veya çok sesli notalar ı algılayabilir. Bu yetenek müzisyen olmak isteyen bir ki şi için büyük kazanç olmakla birlikte, bir şart değildir. Doğuşta var olan işitmeye refleks işitme, sonradan kazanılan işitme fonksiyonuna da bilinçli işitme adı verilmektedir (Zeren, 1995).
Bilinçli işitme nispi (relatif) ve mutlak (absolut) olmak üzere iki şekildedir. Mutlak işitme, sesleri daha önce bilinen bir sesle karşılaştırma gereği duymadan tanımadır. Mutlak işitme yeteneği yüksek bireylerin, eğitimle kendilerini yetiştirmeleri ya da geliştirmeleri çok daha kolay ve çabuk olur. Mutlak i şitme yeteneği çok iyi olmayan, dolayısıyla relatif işiten bireyler ise iyi bir eğitim ve sistemli çalışma ile işitme yeteneklerini artırarak başarılı olabilirler. Bireylerde doğuştan farklı seviyelerde bulunan bu müzik yeteneğinin geliştirilmesi ancak nitelikli bir eğitim ile mümkündür. Güzel sanatlar ve spor lisesinde uygulanan Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı, ilköğretim okulunu bitirmiş, kendini yazılı ve sözlü olarak ifade edebilen, ancak müzik, çalgı aleti ve müzik dili konusunda herhangi bir donan ımı olmayan müziğe duyarlı öğrencileri hareket noktası olarak alır ve müzikal okuma, yazma ve işitme becerisi kazandırmayı hedefler. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Eğitiminin Önemi
Müzik eğitimi, “bireye, kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma”, “bireyin müziksel davranışında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı belirli de ğişiklikler oluşturma”, “ bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak değiştirme ve geliştirme” sürecidir. Müzik eğitimi, aslında bir bütün olmakla birlikte, çeşitli kollara ve dallara ayrılır. Ancak, kolu/dalı, düzeyi, süresi, içeriği, yöntemi ve gereci ne olursa olsun müzik e ğitimi, temelde genel, özengen ve mesleki olmak üzere üç ana amaca yönelik olarak düzenlenip gerçekleştirilir ve daha çok, yönelik olduğu amaca göre bir nitelik kazanır (Uçan, 1994: 36). Genel müzik eğitimi, iş meslek, okul, bölüm, kol dal ve program türü ne olursa olsun, ayrım gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, her yaşta herkese yönelik olup sağlıklı ve dengeli bir “insanca yaşam” için gerekli asgari ortak-genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar. Özengen müzik eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalına özengence (amatörce) ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup etkin bir müziksel kat ılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirme için gerekli müziksel davranışlar ı ı ı ı ı kazand amaçlar. itimi ise, müzikseçen, alanınseçmek n bütününü, bir seçme kolunu/dal n, o bütün,rmay kol ya da dalMesleki ile ilgilimüzik bir i şieğmeslek olarak isteyen, eğilimi ı ı ı gösteren, seçme olas l ğ bulunan ya da öyle görünen, müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği (müziksel) davranışları ve birikimi kazandırmayı amaçlar (Uçan, 1994: 37).
Müziksel işitme, okuma ve yazma eğitimi mesleki müzik eğitiminin temelini oluşturmakta, mesleki müzik eğitimi için gerekli olan di ğer temel dersler de müziksel işitme,
okuma ve yazma eğitiminin yardımı ile gelişmektedir. Bir başka deyişle müziksel işitme, okuma ve yazma eğitimi dersi temel alan dersidir. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersi ile öğrenciler; ulusal ya da evrensel nitelikteki müzikleri doğru seslerle ve zamanlamalarla öğrenebilme, tekrar edebilme, gerektiğinde duyulan bir müziği notaya alabilme becerileri kazanacaktır. Müzik öğrenimi görmekte olan öğrenciler, çalgı derslerinde kendilerine verilen çalışma parçaları ve eserleri istenilen şekillerde seslendirebilecek ve çalgı çalma becerileri de bu doğrultuda gelişecektir. Güzel sanatlar ve spor lisesinde uygulanacak olan Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı, ilköğretim okulunu bitirmiş, kendini yazılı ve sözlü olarak ifade edebilen, ancak müzik, çalgı aleti ve müzik dili konusunda herhangi bir donanımı olmayan müziğe duyarlı öğrencileri hareket noktası olarak almaktadır. “Müzik yeteneği, belirli alt yeteneklerden ya da yetenek kümelerinden olu şur. Bunların en önemlilerinden biri, kuşkusuz “müziksel işitme yeteneği”dir. Müziksel işitme yeteneği, müzik yeteneğinin temelini ve bel kemiğini oluşturur. Geniş anlamıyla müziksel işitme, işitme duyusu ile algılanabilir müziksel bütün, öge, gereç, özellik ve ilişkileri (doğru) algılama, tanıma, anımsama, ayırt etme, çözme ve çözümleme yeteneğidir. Müziksel işitme, genel olarak çevreden gelen müziksel uyaranları alma, alınan uyaranlar ve oluşan uyarımlardan uygun biçimde etkilenme ve bu etkilere uygun tepkilerde bulunma yoluyla kendini belli eder. Buna göre müziksel işitme yeteneği, çevreden işitme yoluyla gelinen veya alınan müziksel uyarımlarla oluşan müziksel etkilere uygun müziksel tepkide bulunma ile görgül bir nitelik kazanır. 3. PROGRAMIN UYGULANMASINA İLİŞKİN İLKE VE AÇIKLAMALAR
1. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı’nda, öğretmen kazanımları gerçekleştirirken çevre özelliklerini, öğrenci grubunun ilgilerini, ihtiyaçlarını, beklentilerini, hazırbulunuşluk düzeylerini ve dolayısıyla da ön bilgilerini dikkate almalıdır. 2. Öğretim programında, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim, araştırma ve sorgulama, problem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik ve Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi gibi ortak becerilerin yanı sıra, müziksel işitme, okuma ve yazma dersine ait müziksel işitme, müziksel okuma (solfej yapma), tonalite ve modalite (makam) tanıma, deşifre yapma, müziksel yazma (dikte yapma) ve çok sesli duyma becerisi yer almaktadır. Öğretmen dersi planlarken hazırladığı öğretimsel işlerin tümünde yukarıda belirtilen becerilerin bir veya uygun olan birkaçının kullanılabileceği ortamlar oluşturmalıdır. 3. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı uygulanırken sınıflara göre düzeyler iyi belirlenmeli ve öğrenme etkinlikleri buna göre uygulanmalıdır. 4. Öğretmen, okulun bulunduğu çevre ve imkânları dikkate alarak programda örnek olarak verilen etkinlikleri aynen uygulayabilir ya da kendisi yeni etkinlikler geli ştirebilir. Yeni etkinlikler geliştirilirken kazanımlar ve farklı öğrenme stil ve zekâ türlerine sahip öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçları göz önüne alınarak aktif öğrenmeye dayalı etkinlikler
hazırlanmalıdır. Öğretmen bilgi dağıtıcı rolü yerine, öğrencilerinin anlam kurmalarına yardımcı rolünü benimsemelidir. 5. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı uygulanırken müziksel okuma etkinliklerinde öğrenci ses sınırları dikkate alınmalı ve tek bir kaynakla sınırlı kalınmayıp birden çok kaynaktan taranarak solfej parçaları seçilmelidir. 6. Öğretmen, etkinlik (konser, seminer vb.) gezilerine önem vermelidir. Bu gezilerin her aşaması planlanmalı ve değerlendirilmelidir. Öğrenciler için çalışma kâğıtları hazırlanmalı sonuç raporları istenmelidir. Bu geziler aracılığı ile öğrencilerin sanat zevki ve estetik duygularını geliştirmeleri sağlanmalıdır. 7. Öğretmen, öğrencileri millî, ahlaki, insani, manevi, kültürel değerler bakımından besleyici; demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede yol gösterici olmalıdır. 8. Öğretmen, kazanımların yapısına uygun olan değerlendirme araç ve yöntemlerini seçmelidir. Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Öğretmen sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de değerlendirmelidir. Değerlendirmede geleneksel yöntemlerle alternatif değerlendirme yöntemleri birlikte kullanılmalıdır. Bu değerlendirme yöntem ve araçları; gözlem, performans ödevleri, görüşmeler, öz değerlendirme ölçekleri, öğrenci ürün dosyaları (portfolyo), projeler vb.dir. Öğrenciler etkinlikler çerçevesinde fotoğraf, resim, proje, poster, şarkı sözü gibi çalışmalar yapabilmeli ve bunlar, aileleri ve çevreleriyle paylaşılmak için sergilenmelidir. 9. Ölçme ve değerlendirme sürecinde kullanılmak amacıyla geliştirilen örnek gözlem formları, yeri geldikçe öğretmen ve öğrenciler tarafından uygulanır. Gözlem formları aynen kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından yeni gözlem formları da geliştirilebilir. 10. Öğrenci düzeyi ve çevre etkenleri dikkate alınarak öğrenme-öğretme etkinliklerinde farklı ünitelerin birbirleriyle bağlantılı olan kazanımları birlikte ele alınabilecektir. 11. Öğrenme-öğretme etkinliklerinde öğrenci düzeyine, eğitim ortamına ve çevre etkenlerine göre öğrencilerin aktif olduğu yöntem ve teknikler kullanılır. 12. Öğrenme-öğretme etkinliklerinde, kazanımların edinilmesine yardımcı olabilecek uygun görsel, işitsel ve basılı materyallerden yararlanılır. 13. Etkinlikleri planlarken bir sonraki haftanın etkinlikleri dikkate alınarak planlama yapılması öğretmenin ve öğrencilerin hazırlığı açısından önemlidir. 14. Program uygulanırken “piyano, Türk müziği çalgı toplulukları, batı müziği çalgı toplulukları, müziğe giriş” gibi derslerle işlenen konuların içeriği doğrultusunda ilişkilendirmeler yapılmalıdır.
4. PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI
Öğrenci profilindeki değişim eğitim, öğretim sürecinde okula da yeni anlamlar yüklemektedir. “öğrenci merkezli eğitim”, “öğrenci merkezli okul” kavramları bu değişim ve gelişimin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Öğrenci merkezli eğitimin temel hedefi öğrenciyi merkeze alarak birey olarak kendisinin ve sistemin ihtiyaç duyduğu değişim sürecini başlatmaktır. Günümüzde bireylerden, doğru kararlar alıp uygulamaya geçmesi, yaratıcı düşünmesi, problem çözme yeterliğine sahip olması, öğrenmeyi öğrenmesi, ekip çalışmasına yatkın olması ve kendi kendini yönetebilmesi beklenmektedir. Öğrenci merkezli eğitim, öğrenmeyi öğrenmenin esas olduğu, her öğrencinin farklı zaman, tür ve hızda öğrenebileceğini benimseyen, düşünme becerilerini geliştirmenin yaratıcı düşünceyi geliştirdiğini kabul eden bir yaklaşımdır. Bu doğrultuda, öğrenci merkezli eğitimin öğretme-öğrenme süreci kapsamında belirlenen ilkelerini, müziksel işitme, okuma ve yazma dersi ö ğretimi açısından ele aldığımızda aşağıdaki başlıkları sıralayabiliriz:
1. Öğrenmeyi öğrenmek esastır. Öğrenme sürecinin doğası olarak öğrenme, bireyin kendi algıları, düşünceleri ve duygularından süzerek edindiği bilgi ve deneyimlerden anlamı keşfetmesi ve yapılandırması sürecidir. Müziksel işitme, okuma ve yazma; müzik bölümünü tercih eden bir öğrencinin tüm müzik yaşamı boyunca aldığı temel bilgi ve becerileri uygulayacağı ve geliştirebileceği bir alandır. Dolayısıyla bu derste öğrencinin bilgi depolaması yerine günlük yaşamındaki tüm müzikal faaliyetlerden kendisine ve müzikalitesine katkı sağlayacak müzikal algıya, bilgi ve beceriye ulaşması hedeflenmelidir. 2. Her öğrenci öğrenebilir. Her öğrenci, elde ettiği verilerden bir anlam yaratmak, bunu gözden geçirmek ve diğerleri için anlaşılır hâle getirmek üzere çaba gösterir. Bu nedenle, öğrenci merkezli eğitimde her öğrenci öğrenebilir olarak kabul edilir. Yetenek sınavını geçerek müzik bölümünde okumaya hak kazanmış bir öğrenci geliştirilebilir bir kulağa sahip demektir. İşitme duyarlılıkları ve algılama seviyeleri farklı olsa da GSSL müzik alanını kazanan her öğrencinin müziksel işitme, okuma ve yazma becerileri kazanabileceği ve bu becerilerini geliştirebileceği temel sayıltı olmalıdır. 3. Her öğrenci öğrenirken eski ve yeni bilgiler arasında özgün bağlantılar kurar. Bilginin yapısı gereği her öğrenci daha derin bir anlama etkinliğini yapılandırmak için eski ve yeni bilgileri arasında özgün bağlantılar kurar. Her öğrencinin yeni bilgi ile eski bilgileri arasında bağlantılar kurmasına önem verilir. Müziksel işitme, okuma ve yazma ı ı ı ği olu dersinin gere önceki bilgilerle yeni bilgiler arasıında bağlar kurulmal d r.ş Örneğin; do solğas majör dizi şturma ve seslendirme çalışmalar yapısürekli lırken daha önce öğrenilmi ı ı ı olan do majör diziden yararlan lmal , öğrencinin iki tonalite ile ilgili bağ kurması beklenmelidir. Eski bilgi eskimiş bilgi değil yeni bilgiye ulaşmamızı sağlayan araçtır.
4. Düşünmeyi öğrenmek sorgulayıcı ve yarat ıcı düşünceyi geliştirir. Öğrenci, nasıl düşüneceğini planlayıp, gözlemleyip değerlendirerek sorgulayıcı ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirir. Her öğrencinin düşünmeyi öğrenmesine öncelik verilir. Özellikle ileride yapacağı besteleme çalışmalarına zemin hazırlamak ve yön vermek
adına bu derste öğrencinin özgür yaratılarına değer verilmeli, yaratıcılığına katkı sağlayacak çalışmalar yaptırılmalıdır. Örneğin; yapılan bir dikte çalışmasında çalışılan ezginin belirli bölümlerinin öğrenci tarafından tamamlanması ya da kendi besteledikleri ezgilerin solfejini sınıfa okutmak gibi.
5. Başarabilme duygusu içsel güdülenmeyi sağlar. Öğrencinin kontrol düzeyi, sorumluluk duygusu, hedefleri, ilgi alanları, yeterlilikleri ve beklentileri başarma güdüsünü besleyen etmenlerdir ve güdüleme öğrenmeyi etkiler. Bu nedenle, öğrenci merkezli eğitimde her öğrencinin motivasyonuna önem verilir. Bu dersin tüm müzik derslerine ve öğrencinin müzikal yeterliğine katkı sağlayacağı vurgulanmalı, iyi besteci ve müzisyenlerin üst düzeyde müziksel işitme becerisine sahip oldukları örneklendirilerek motivasyonları artırılmalıdır. 6. Öğrenme olumsuz deneyimlerle engellendiğinde zorlaşır. Her öğrenci doğal bir öğrenme eğilimine sahiptir. Bu eğilim olumsuz deneyimlerle engellendiğinde öğrenme zorlaşmaya başlar. Öğrencilerin müziksel işitme, algılama seviyeleri sosyal, kültürel ve ekonomik nedenlere ba ğlı olarak önceki aldıkları müzik eğitiminin niteliği ve içeriği anlamında farklılıklar gösterebilir. Dolayısıyla öğrencilerin bu bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurarak davranılmalı ve öğrenciler kendi durumları içinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, öğrenci merkezli eğitimde her öğrencinin başarabilme deneyimini yaşaması için onların bireysel farklılıklarını dikkate alan fırsatlar yaratılmalıdır. 7. Merak, yaratıcılık ve kompleks düşünmeyi harekete geçiren ödevler öğrenciyi daha zorlarını başarabilmeye güdüler. Merak, yaratıcılık ve kompleks düşünmeyi harekete geçiren, güdü artırıcı ve öğrenmeyi öğrenmeye yönelik ödevler, öğrenciyi giderek zorlaşan ödevler yapmaya güdüler. Bu nedenle eğitim-öğretim sürecinde ödevler, her öğrencinin başarabilme deneyimini yaşaması için yaratılacak fırsatlardan biri olarak görülür. Müziksel i şitme, okuma ve yazma dersinin başka bir dille yeni bir okuma yazma al ışkanlığı kazandırmayı hedeflediği unutulmamalıdır. Dolayısıyla sadece derslerde yapılacak etkinliklerin bu kazanımı sa ğlamada yeterli olamayacağı, ödevlendirmelerle bu dersi ders dışı yaşantısına taşıması gerektiği, sınıf içinde oluşturulabilecek rekabet ortamının da bu başarıya katkı sağlayacağı bilinmelidir. 8.Her öğrenci farklı zamanda, farklı türde ve farklı hızda ilerleyerek ge lişir. Öğrenmenin gelişimsel doğasına bağlı olarak her öğrenci farklı zamanlarda, farklı gelişim gösterir. Eğitimde, öğretim etkinliklerinin ve ortamlarının planlanmasında farklı öğrenme türleri ve hızları dikkate alınır. Örneğin, aynı s ınıfta ezgisel hafızası iyi olup da çok sesli işitme yetisi daha geri düzeyde olan ya da ritim kula ğı iyi olup müziksel okuma düzeyi iyi olmayan öğrenciler bulunabilir. Müzikal ezber yeteneği gelişmiş bir öğrenci ile bu yeteneği gelişmemiş öğrencinin ezgi diktesi çalışmalarındaki başarısı, aynı olmayacaktır. Öğrencinin eksik yönlerini geliştirecek kişisel öneri ve çalışmalarda bulunulabilir. 9. Farklı özelliklerdeki öğrencilerin birbirleri ile etkileşimi öğrenmeyi kolaylaştırır. Farklı öz geçmiş, ilgi ve değerlere sahip bireylerin birbirleri ile etkileşimi, öğrenmeyi kolaylaştırır. Bu nedenle, iş birliğine dayalı ö ğrenme gibi grup çalışmalarını ön plana çıkaran öğretim stratejilerine ağırlık verilerek farklı müzik kültürlerinden gelen öğrencileri ortak çalışmalar yapmaya yönlendirmek eğitimlerine katkı sağlayacaktır.
10. Öğrenciler arasındaki olumlu ilişkiler öğrenmeyi artırır. Öğrencilerin birbirine destek olması, ilgi ve saygı göstermesi gibi olumlu ilişkiler öğrenmeyi artırır. Grup çalışmaları ve sosyal etkinlikler öğrenciler arasında olumlu ilişkilerin geliştirilebilmesi için yaratılacak fırsatlar olarak görülür. Çok sesli solfej de şifre - okuma çalışmalarıyla grup çalışmaları yaptırılabilir. Ders dışı i şitme çalışmalarında öğrencilere grup çalışmaları yapmaları tavsiye edilebilir. 11. Her öğrenci öğrenmeye karşı farklı yetenek ve eğilime sahiptir. Her öğrenci kalıtsal olarak taşıdığı genler ve çevresel etmenlerin bir araya gelmesi ile şekillenir. Bu nedenle öğrenciler öğrenmeye karşı farklı yetenek, tercih ve eğilimlere sahiptir. Öğrenci merkezli eğitimde bu farklılıklar dikkate alınarak öğretim etkinlikleri çeşitlendirilir ve teknoloji ile desteklenir. 12. Her öğrenci yeni bilgileri kendi kalıplarına göre kavrayıp benzersiz bir anlam yaratır. Her öğrenci yeni fikirleri inanç, anlama, yorumlama ve tutum süzgeçlerinden geçirerek işler ve benzersiz bir anlam yaratır. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersinde müzikal algılama her öğrencide farklı düzeyde olabileceğinden öğrenci merkezli eğitimde ölçme ve değerlendirme çalışmalarında her öğrencinin gelişiminde gösterdiği ilerleme dikkate alınır. Bu yaklaşımı temel alan etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesi sonucu öğrencilerde; merak uyandırma ve planlama, araştırma ve keşfetme, çözümleme ve derinleştirme, paylaşma ve yaşantıya uygulama basamaklarını özümseyerek yaşamlarının her aşamasında bilgiyi kullanma becerilerinin gelişmesi beklenmektedir. Geliştirilen Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı’nda konular, öğrencilerde ulusal ve evrensel bir müzik bilinci oluşturacak nitelikte ele alınmış, program öğrenme alanları, kazanımlar ve öğretim etkinliklerine dayalı olarak düzenlenmiştir. Programda bilgi, beceri, değer ve tutum açısından denge gözetilmiş, öğrenme-öğretme sürecinde öğrencinin yaşantıları dikkate alınmıştır. Program sadece sınıf içi değil sınıf dışı etkinlikleri de kapsamaktadır. Program yaklaşımı; öğrenme-öğretme süreçleri, ölçmedeğerlendirme metotları ile öğretmen ve öğrencinin rolüne bakış açısından ve ortaya koyduğu aktif sınıf kültürüyle yeni bir yaklaşımı kapsamaktadır. 5. PROGRAMIN YAPISI
Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Ö ğretim Programı, genel amaçlar, temel ı
ı
beceriler, değerler ve tutumlar, öğrenme alanlar , kazan mlar, etkinlik örnekleri ve ır. açıklamalardan oluşmaktad 5.1. Genel Amaçlar
Bu program öğrencilerin; Müziksel işitme, tonalite ve modalite tanıma, müziksel okuma, deşifre, müziksel yazma ve çok sesli duyma becerisi kazanmalarını, Tek sesli ve çok sesli duyma becerilerini geliştirmelerini, •
•
Müzik yapmada müzik yazısını, terim ve işaretlerini kullanmalarını, Tonal ve makamsal duyarlılıklarını geliştirmelerini, Müziksel yazma (dikte yapma) becerisi geliştirmelerini, Müziksel okuma becerisi kazanmalarını, Ezgisel ve ritmik hafızalarını geliştirmelerini, Müzik yoluyla anlama, anlatma ve dinleme becerisi geliştirmelerini, Türk müziği ile Batı müziğini klasik ve folklorik yönleriyle karşılaştırmalarını, Türk müziğinin dünya müziği içindeki yerini analiz etmelerini, Müzik eğitimi yoluyla Türk toplumunun sosyokültürel gelişimine katkıda bulunmalarını, Çalışmalarında zamanı verimli kullanma alışkanlığı kazanmalarını, Bireysel ve grup çalışmalarında sorumluluk bilinci geliştirmelerini, Ülkemizi ulusal ve uluslararası müzik etkinliklerinde temsil etmelerini, Müzik yoluyla millî birlik ve beraberlik bilinci geliştirmelerini, Atatürk’ün çağdaş Türk müziğine ilişkin görüş ve düşüncelerini yorumlamalarını amaçlamaktadır. • • • • • • • • •
• • • • •
5.2. Temel Beceriler
Beceri, öğrencilerde öğrenme sürecinde kazanılması, geliştirilmesi ve yaşama aktarılması tasarlanan kabiliyetlerdir. Bu program temel becerileri kazand ırmanın yanında, ı
ı
ı
ştirilen alana özgü becerileri kazand rmayverilecek da amaçlamaktad r. Programda bu becerilere, üniteler gözgeli önünde bulundurularak do ğrudan beceri olarak yer verilmektedir.
Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı’nda yer verilen ortak becerilerin yanında müzik alanına ait temel becerilerin kazandırılması da esas amaçlardan biridir. Müzik alanında belirlenen beceriler; öğrencilerin yaşamlarında, mesleklerinde ve gelecekte de kullanabilecekleri nitelikte belirlenmiştir. Bu beceriler; müziksel işitme, müziksel okuma (solfej yapma), tonalite ve modalite (makam) tan ıma, deşifre yapma, müziksel yazma (dikte yapma) ve çok sesli duyma becerisidir. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersi konularının hemen hemen hepsinde farklı düzeylerde kullanılabilen bu beceriler, öğrenme alanlarında kazanımların içeriğinin gerektirdiği şekilde, kazanımlara entegre edilerek verilmiştir. Bu şekli ile öğretim sürecinde kazanımın gerektirdiği beceriler, kazanımla birlikte verilmelidir. Programla ulaşılması beklenen ortak beceriler şunlardır: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Eleştirel Düşünme Yaratıcı Düşünme İletişim Araştırma-Sorgulama Problem Çözme Bilgi Teknolojilerini Kullanma Girişimcilik Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma
Programla ulaşılması beklenen alana özgü beceriler ise şunlardır: Müziksel İşitme Becerisi
Müziksel işitme becerisi, sesler ve ses birleşimleri üzerinde odaklanır. Müziksel işitme becerisi temelde müziksel seslerin yükseklik, sürerlik, tınlarlık ve gürlük özellikleri ile bu özellikler bakımından birbirleri ile olan ilişkileri ve birbirleri ile olan yatay-dikey birle şim ve örgüleri üzerine kurulmaktadır. Müziksel işitme, bir yandan boyutları bakımından (a) yatay işitme, (b) dikey işitme, (c) yatay-dikey işitme, diğer yandan kapsam bakımından (a) ses işitme, (b) ritim işitme, (c) ezgi işitme gibi farklı sınıf ve türlere ayrılmaktadır. Müziksel işitme becerisi, öğrencilerin öğretmenle sınıfta çalışmalarının yanı sıra, kendi bireysel çalışmalarının sonucunda da gelişen bir beceri olduğundan programda müziksel işitme becerisinin kazandırılmasına yönelik uygulamalara yer verilmiştir. Müziksel Okuma (Solfej Yapma) Becerisi
Müziksel okuma (solfej yapma) ezgisel nitelikteki okuma parçalar ını, ölçü rakamına, ses sürelerine ve ses yüksekliklerine uygun olarak tonal-modal durumlar göz önünde bulundurularak okumadır. Programda, müziksel okuma (solfej yapma) becerisi kazandırılırken öğrencilerin ses değişimi dönemleri göz önünde bulundurulmuştur. Solfej okurken öğrencilerin ses sınırını zorlamayacak nitelikteki okuma parçalarına yer verilmesi öngörülmüştür. Müziksel okuma (solfej yapma) becerisinin gelişimi, öğrencilerin çalgı eğitimindeki gelişimine ve diğer müzik alanı derslerine doğrudan katkıda bulunmaktadır. Tonalite ve Modalite (Makam) Tan ıma Becerisi
Tonalite ve modalite (makam) tanıma becerileri, öğrencilerin okudukları solfej ve dikte parçalarındaki tonal ve modal (makamsal) yapıyı bulmaya ve kavramaya yönelik becerilerdir. Ö ğrencilerin, bu becerileri kazanmaları müzikal gelişimlerine katkıda bulunarak müziği bilinçli yapmalarını sağlayacaktır. Deşifre Yapma Becerisi
Deşifre becerisi, müziksel işitme, okuma ve yazma dersindeki tanımıyla; ezgisel nitelikteki okuma parçalarını, ölçü rakamına, ses sürelerine, ses aralıklarına, müzikal ifade ve gürlük terimlerine uygun olarak ilk bakışta okunmasıdır. İki tür deşifre vardır: Birincisi, ilk defa ele alınan bir eseri yavaş yavaş ve her notasını inceleyerek okumak; ikincisi, eseri temposuna yakın bir hızda ve temiz seslendirmeye dikkatten çok, eserin karakter ve anlatımına dikkat göstererek okumak (Fenmen, 1991). Bir müzikal okuma parçasını ilk bakışta okuyabilmek, müzik eğitiminde önemli bir aşamadır. Bu beceriyi kazanan öğrenciler seviyelerine uygun bir ezgisel okumayı rahatlıkla yapabilir. Bu beceri öğrencilerin çalgı eğitimlerindeki gelişimleri açısından da oldukça önemlidir.
Müziksel Yazma (Dikte Yapma) Becerisi
Müziksel yazma (dikte yapma) ezgisel nitelikte yazılmış olan parçaları, ölçü rakamına, ses sürelerine ve ses yüksekliklerine uygun olarak tonal-modal durumlar göz önünde bulundurularak yazmadır. Dikte yapma da müziksel bellek ile ilgili bir konudur. Müziksel bellek, işitilen, okunan, yazılan, dinlenen, söylenen, çalınan müzikleri ya da müziksel ögeleri, bıraktıkları izler yoluyla akılda tutma, saklama ve gerektiğinde hatırlama gücüdür (Uçan, 1997: 23). Öğrencilerin yaptığı dikte çalışmaları onların müziksel belleğini geliştirecek ve algı yetilerini de güçlendirecektir. Çok Sesli Duyma Becerisi
Çok seslilik, aynı anda tınlayan ses ve ezgilerin olu şturduğu bir yapıdır. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersinde çok sesli duyma; aralıkların, akorların ve aynı anda duyulan ezgilerin oluşturduğu ses kümelerini algılayabilme, duyduğu bu ses kümelerini sınıflandırabilme becerisi olarak tanımlanabilir. Çok sesli duyma becerisini kazanan öğrenciler, çok sesli yapıdaki müzikleri daha iyi kavrayıp, inceleme, sorgulama, kıyaslama yaparak, bilişsel ve duyuşsal yönden gelişecek, müzik ve sosyal yaşamlarında daha duyarlı ve başarılı bireyler olacaklardır. 5.3. Değerler ve Tutumlar
Değer, toplumun varlığını, işleyişini, devamını sağlamak ve sürdürmek için doğru ve gerekli olduğu kabul edilen ortak düşünce, ahlaki ilke ve inançlardır. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersi öğretim programının diğer önemli unsurunu da tutumlar ve değerler oluşturmaktadır. Program, eğitim-öğretim sürecinde aşağıdaki değer ve tutumları da kazandırmayı önemsemektedir:
Dayanışma Hoşgörü Sevgi Saygı Duyarlılık Vatanseverlik Barış Estetik Seçicilik
Yaratıcılık Sorumluluk Statü Sabır Disiplin Nezaket Motivasyon Başarı İş birliği
5.4. Öğrenme Alanları
Öğrenme alanı; birbiri ile ilişkili beceri, tema, kavram ve değerlerin bir bütün olarak görülebildiği, öğrenmeyi organize eden yapıdır. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı “öğrenme alanı” adı altında organize edilmiş yapılardan oluşmaktadır. Öğrenme alanları, programda öngörülen bilgi, beceri, kavram, de ğerler ve tutumların sistematik bir şekilde ilişkilendirildiği konu alanlarından oluşmaktadır. Bu anlamda öğrenme alanlarına ilişkin program tablosu, kazanımları, etkinlik örnekleri ve gerekli açıklamaların yapıldığı sütunları içeren üç ana bölümden oluşturulmuştur. Programda içeriği belirleyen genel çerçeve, müzik eğitiminin içerik ve amaçlarına uygun bir şekilde organize edilmiştir. Öğrenme alanlarında sınıf düzeyine göre belirlenen kazan ımlar ardışık ve bir bütün oluşturacak şekilde düzenlenmiştir.
Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı 4 (dört) öğrenme alanı çerçevesinde yapılandırılmıştır. Bu öğrenme alanları şunlardır: 1. Müzik İşaret ve Terimleri 2. Tonal ve Makamsal Müzik 3. Müziksel Okuma 4. Müziksel Yazma Öğrenme alanlarının içerikleri aşağıda yer almaktadır. 1. Müzik İşaret ve Terimleri Müziksel işitme, okuma ve yazma dersi, müzik eğitiminin temel dersidir. Müzik işaret ve terimlerinin öğrenilmesi ve uygulanması bir süreci kapsamaktadır. Öğrenciler, müzik işaret ve terimlerini çalgı, orkestra, ses ve koro eğitimlerinde de aşamalı olarak uygulayacaklarından bu işaretler ve terimlerin nasıl uygulanması gerektiği müziksel işitme, okuma ve yazma dersi kapsamında bir öğrenme alanı olarak öngörülmüştür. 2. Tonal ve Makamsal Müzik
Tonal müzik denince, tonal sistem içerisinde olan, tonal ilkelere göre bestelenen müzik anlaşılmalıdır. Tonalite, bir ses dizisinin tonal ilke ve kurallara göre kuruluşudur. Bu kapsamdaki dizilerin ne şekilde yapılandığını açıklayan sistem ve onun dayandığı kurallar bütünü olarak tanımlanabilir (Say, 2005: 485. III. cilt). Makam, geleneksel sanat müziğimizde seslerin durak ve ikinci duraklar çerçevesindeki seyri ve örgüsü olarak tanımlanmaktadır. Makamsal müzik denince de makamsal sistem içerisinde olan, makamsal ilkelere göre bestelenen müzikler anlaşılmalıdır. Tonal ve makamsal müzik öğrenme alanı ile amaçlanan öğrencilere tonal ve makamsal müziğin kurallarını aktararak Batı müziği ile Türk müziğini klasik ve folklorik özellikleri ile tanımalarını, Atatürk’ün Türk ve Batı müziğine ilişkin görüş ve düşüncelerini kavrayabilmelerini sağlamaktır. 3. Müziksel Okuma
Solfej yapma, müzik teorisinin temel bilgilerinden olan nota bilgisi öğretiminde uygulamalı şekilde gerçekleştirilen metodik alıştırmalar; bu amaçla hazırlanmış ses müziği parçalarını nota adlarını belirterek okuyup seslendirme şeklinde tanımlanabilir (Say, 2002: 483). Müziksel okuma öğrenme alanı, ezgisel okumanın (solfej) yanı sıra ritmik okuma (bona) çalışmalarını da kapsayacak şekilde planlanmıştır. Müziksel okuma öğrenme alanı, temelden başlayarak makamsal ve tonal müzikten örnekler içermektedir. Bu öğrenme alanı ile amaçlanan tonal müzik ve makamsal müzik yönlerinden öğrencilerin gelişimlerini hızlandırmak ve çalgı, orkestra, ses ve koro eğitimlerindeki düzeylerine doğrudan katkıda bulunmaktır.
4. Müziksel Yazma
Müziksel yazma (dikte yapma) ezgisel nitelikte yazılan parçaları, ölçü rakamına, ses sürelerine ve ses yüksekliklerine uygun olarak tonal-modal (makamsal) durumlar göz önünde bulundurularak yazma” olarak tanımlanmaktadır. Müziksel yazma öğrenme alanı, tonal ve makamsal dikte yapmanın yanı sıra tartım yazma çalışmalarını da kapsayacak şekilde düşünülmüştür. Burada hedeflenen öğrencilerin tonal ve makamsal yapıda duydukları müzikleri algılayıp dizek (porte) üzerine aktarması, tartım yazma çalışmalarıyla da nota değerleri, tartım bilgisi, ölçü kavramı gibi konuları pekiştirerek ritm duygusunu geliştirmeleridir. 6. ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİ
Bir sorun çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, konuyu öğrenmek ya da öğretmek amacıyla bilinçli olarak seçilen ve izlenen çeşitli yollara yöntem; öğretim yönteminin uygulamaya koyma biçimine ya da s ınıf içinde yapılan işlemlerin bütününe ise öğretim teknikleri denir (Oğuzkan, 1974). Öğretmen ne öğreteceğinin ve nasıl öğreteceğinin bilincinde olarak kullanmayı planladığı öğretim tekniklerinin uygun olmasına dikkat etmelidir. Bu, öğrenme-öğretme sürecinde yapılacak uygulama için bir zorunluluk olarak kabul edilmelidir. Yaratıcılığını kullanarak gerekli öğretim yöntemini iyi belirleyebilen bir öğretmen, eğitimin duyuşsal boyutuna ne kadar hizmet edebiliyorsa öğrencisini öğrenme etkinliğine de o kadar yaklaştırıyor denilebilir. Öğrenci katılımı sağlanarak gerçekleştirilecek öğrenme-öğretme süreci, müziksel işitme, okuma ve yazma dersi öğretimine yönelik temel becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında önemli rol oynayacaktır. Kaldı ki öğrenme alanları incelendiğinde öğrencinin katılımıyla mümkün olabilecek, uygulamaya yönelik etkinliklerin ağırlıklı olduğu görülecektir. Öğretimde, öğrencinin öğretmen ve onun sağladığı ortamla etkileşimi önemlidir. Sınıf ortamında öğrenme-öğretme sürecini daha etkili kılma bakımından öğretmen-öğrenci etkileşimi kadar, öğrenci-öğrenci etkileşimine de önem verilmelidir. Öğrenme sürecinde öğrencilerin birbirleriyle etkileşimleri sonucunda özsaygı duygusu ile kişiler arası ve grup becerileri gelişerek toplumsal becerileri artacaktır. Bu da başarıyı artırmada çok önemlidir. Öğrenme süreçlerinde öğrencilerin düşünmelerini, araştırmalarını, sorun çözmelerini, edindikleri bilgi ve beceriyi yapılandırıp hayata geçirmelerini destekleyen yöntem ve teknikler işe koşulmalıdır. Müziksel işitme, okuma ve yazma dersinde öğrenme-öğretme sürecinde uygulama, anlatım, soru cevap gibi öğretim yöntem ve tekniklerinden yararlanılabilir. Uygulamaya yönelik etkinliklerde (solfej ve bona okuma) grup çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Yukarıda söz edilen öğrenci-öğrenci etkileşimi böylelikle sağlanmış olacaktır. Her ders sonunda ı
ı
ı
ı
ı
ödevlendirmeler yapştirmeye lmal veyönelik yap lançal etkinliklerin pekiştirilmesi saığnda lanmal d r. belirli Öğrencilerin ışmalarla (dikte yaratıcılıklarını geli çalışmalar ezgide yerleri boş bırakarak öğrencilerden tamamlamalarını isteme gibi) tonal ve makamsal duyarlılıklarını geliştirmelerine katkı sağlanabilir. Programda verilen etkinlikler birer öneri niteliğindedir. Öğretmen, bu etkinlikleri aynen kullanabilir veya ekleme ve çıkarmalar yapabilir. Bunun dışında başka etkinlikler de geliştirebilir. Etkinlikler, öğrenci merkezli ve öğrenme sürecinde öğrencinin etkin bir rol üstlenmesini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Örneğin, öğrencinin sınıfta arkadaşlarıyla
tartışarak, görüşlerini açıklayarak, sorgulayarak, başka arkadaşlarına aktararak öğrenme sürecine etkin olarak katılmasını amaçlamalıdır. Öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenlerle karşılıklı iletişime ve etkileşime girmelerini, birbirlerine açık uçlu ve anlamlı sorular sormalarını, araştırma yapmalarını sağlayıcı etkinliklere yer verilmelidir. 7. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Öğretim sürecinde öğrencilerin başarılarını ölçmek, öğrencileri doğru şekilde yönlendirmek ve aldıkları eğitim programında eksik kısımların belirlenmesi ve eğitimde kalitenin artırılması için ölçme ve değerlendirme araç ve yöntemleri kullanılmaktadır. Ölçme; nesnelerde, olgularda ya da bireylerde bulunduğu düşünülen özelliklerin gözlemlenip gözlem sonuçlarının sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir (Turgut, 1987; Yıldırım, 1999). Ölçme, öğrencilerin neleri bildikleri, neleri yapabildikleri hakkında bilgi toplamak olarak da tanımlanabilir. Değerlendirme; gözlem sonuçlarının bir ölçütle veya ölçütler takımıyla kıyaslanıp bir karara varılması işidir (Baykul, 1999; Yıldırım, 1999). En genel anlamı ile ölçme, bir nesneye ilişkin gözlemlerin sayı ve sembollerle ifade edilmesi, değerlendirme ise ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma sürecidir. Öğretmenlerin, öğrencilerin başarısını değerlendirmede birkaç yöntemi birlikte kullanması gerekir. Bu durum her öğrenciye ne bildiğini gösterme konusunda bir şans tanır. Öğretmenin de birkaç aracı birlikte kullanarak öğrencinin ne bildiğini ve ne yapacağını bilmesi bu konuda kendine daha fazla güven duymasını sağlayabilir. Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı’nda değerlendirme ile sadece öğrenme ürünü değil, öğrencilerin öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri değiştirilir. Hazırlanmış olan programda değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini belirlemeye yarayan bir araçtır. Bu amaçla öğretmenler programda yer alan gözlem, görüşme, performans, öz değerlendirme formları, projeler, posterler vb. araç ve yöntemleri kullanarak öğrencilerin bilgiyi nasıl yapılandırdığını ve üst zihinsel becerilerinin ne kadar geliştiğini öğrenim süreci içinde değerlendirirler. Öğrencilerin öğrenmesi ve gelişimiyle ilgili elde edilen bilgiler, öğretmenler tarafından kullanılabileceği gibi öğrencinin kendini değerlendirmesine ve kişisel hedefler belirlemesine de yardım eder. Öğretmenler programda verilen ölçme ve de ğerlendirme araç ve yöntemlerini ya da bunlardan esinlenerek ünitelerdeki kazanımlara uygun ölçme ve değerlendirme araç ve yöntemleri geliştirerek kullanabilirler. Öğretmenlerin etkinliklere yönelik kullanacağı değerlendirme araç ve yöntemleri öğrencilerin gelişimlerini değerlendirmelerinde ve alacakları kararlarda önemli ipuçları verecektir. işitme okuma ve yazma dersinde öğretmen, öğrenci gözlem formları ıyla öğrencilerin derse hazırlık, ö ğrenme sürecindeki etkinliklere katılımı ve ö ğrenme aracılığMüziksel sonrasındaki durumu ile ilgili fikir edinir. Örneğin, dört sesli akorlarla ilgili bir araştırma ödevinde öğrencinin, bilgi kaynaklarına ulaşma ve bu kaynakları nasıl kullanacağını bilme konusundaki öğrenmişlik düzeyi, öğrenme sürecinde etkinliklere katılma düzeyi, kendini ifade yeterliliği ve verilen ödevlerin yazılı sunumu ya da uygulamalı performansları aracılığıyla öğrenmişlik düzeyi hakkında bilgi sahibi olur.
Öğretmen, yine aynı şekilde grup değerlendirme formları aracılığıyla, grup çalışmalarında grup üyelerinin birbirleriyle yardımlaşma, iletişim, grup içerisindeki sorumluluklarını yerine getirme, gruba aidiyeti hakkında bilgi edinir. Öz değerlendirme anketi ile de öğrencilerin, üniteler sonunda, süreç içerisinde hangi becerilere sahip olduklarını ve bunlara ne düzeyde ulaşabildiklerini görebilmeleri için kendilerini değerlendirmeleri sağlanır. Örneğin, aralık seslendirme, duyma, kurma çalışmalarının sonunda, öğrencilerin bu çalışmadan neler öğrendikleri, ne şekilde öğrendikleri, zorlandıkları ve yapmaktan haz duydukları etkinlikler ile daha başarılı olmaya yönelik önerileri ile ilgili sorular sorulabilir.
8. MÜZİKSEL İŞİTME OKUMA VE YAZMA Ö ĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANLARI, ÜNİTELER VE SÜRELERİ 9. SINIF Öğrenme Alanları
Müzik İşaret ve Terimleri Tonal ve Makamsal Müzik Müziksel Okuma
Müziksel Yazma
Üniteler
Müzik Yazmak İçin Kullanılan İşaretler Temel Nota ve Sus Değerleri Ölçü Dizi ve Aralık Tonal Müzik Makamsal Müzik Do Majör ve La Minörde Müziksel Okuma Hüseyni ve Kürdi Makamlarında Müziksel Okuma Do Majör ve La Minörde Müziksel Yazma Hüseyni ve Kürdi Makamlarında Müziksel Yazma Toplam
Kazanım Sayıları
Süre/Ders Saati
Oranı (%)
3
1
3
8
2
5,5
65 13 7
23 5 3
5,5 8 14 8
7
10
28
4
2
5,5
9
6
17
5
2
5,5
67
36
100
10. SINIF Öğrenme Alanları
Müzik İşaret ve Terimleri Tonal ve Makamsal Müzik
Müziksel Okuma
Müziksel Yazma
Üniteler
Ölçü Aralık Akor Tonal Müzik Makamsal Müzik Sol MajörOkuma ve Mi Minörde Müziksel Fa Majör ve Re Minörde Müziksel Okuma Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel Okuma Sol Majör ve Mi Minörde Müziksel Yazma Fa Majör ve Re Minörde Müziksel Yazma Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel Yazma Toplam
Kazanım Sayıları 7 4 7 14 5
Süre/Ders Saati 2 8 8 8 6
Oranı (%) 3 11 11 11 8
7
10
14
7
10
14
4
4
6
9
6
8
9
6
8
5
4
6
78
72
100
Kazanım Sayıları 6 4 14 7
Süre/Ders Saati 20 8 8 8
Oranı (%) 14 5,5 5,5 5,5
7
20
14
7
20
14
6
12
8,5
9
16
11
9
16
11
7
16
11
76
144
100
11. SINIF Öğrenme Alanları
Müzik İşaret ve Terimleri Tonal ve Makamsal Müzik
Müziksel Okuma
Müziksel Yazma
Üniteler
Akor Kadans Tonal Müzik Makamsal Müzik Re Majör ve Si Minörde Müziksel Okuma Si Bemol Majör ve Sol Minörde Müziksel Okuma Hüzzam, Segâh ve Saba Makamlarında Müziksel Okuma Re Majör ve Si Minörde Müziksel Yazma Si Bemol Majör ve Sol Minörde Müziksel Yazma Hüzzam, Segâh ve Saba Makamlarında Müziksel Yazma Toplam
12. SINIF Öğrenme Alanları
Müzik İşaret ve Terimleri Tonal ve Makamsal Müzik
Müziksel Okuma
Müziksel Yazma
Üniteler
Akor Tonaliteye Yabanc Sesler ı 5 Alterasyon, Modülasyon, Transpoze Tonal Müzik Makamsal Müzik La Majör ve Fa Diyez Minörde Müziksel Okuma Mi Bemol Majör ve Do Minörde Müziksel Okuma Nihavent, Karcığar ve Rast Makamlarında Müziksel Okuma La Majör ve Fa Diyez Minörde Müziksel Yazma Mi Bemol Majör ve Do Minörde Müziksel Yazma Nihavent, Karcığar ve Rast Makamlarında Müziksel Yazma Toplam
Kazanım Süre/Ders Sayıları Saati 8 24 4 3
4
4
3
14 7
8 8
5,5 5,5
7
16
11
7
16
11
6
12
8
9
20
14
9
20
14
7
12
8
83
144
100
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA ÖĞRENME ALANLARI, ÜNİTELER VE ÜNİTE ALT AÇILIMLARI 9. SINIF ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ
ÜNİTE I: MÜZİK YAZMAK İÇİN KULLANILAN İŞARETLER 1. Dizek 2. Anahtarlar 3. Nota 4. Ek Çizgi 5. Tekrar İşaretleri 6. Bitiş Çizgisi 7. Ses değiştirici işaretler ÜNİTE II: TEMEL NOTA VE SUS DEĞERLERİ 1. Birlik Nota ve Sus 2. İkilik Nota ve Sus 3. Dörtlük Nota ve Sus 4. Sekizlik Nota ve Sus 5. Onaltılık Nota ve Sus 6. Otuzikilik nota ve sus 7. Üçleme
Oranı (%) 17
8. Uzatma Noktası 9. Uzatma bağı ÜNİTE III: ÖLÇÜ 1. Doğal Ölçüler (Basit Ölçüler) 2. Bileşik Ölçüler 3. Senkop ÜNİTE IV: DİZİ VE ARALIK 1. Diyatonik Dizi 2. Kromatik Dizi 3. Yatay ve Dikey Aralıklar ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZ İK
ÜNİTE I: TONAL MÜZİK 1. Majör ve Minör Diziler 2. Do Majör 3. La Minör ÜNİTE II: MAKAMSAL MÜZİK 1. Makamsal Müziğe Giriş 2. Hüseyni Makamı 3. Kürdi Makamı ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA (SOLFEJ-BONA)
ÜNİTE I: DO MAJÖR VE LA MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE II: HÜSEYNİ VE KÜRDİ MAKAMLARINDA MÜZİKSEL OKUMA ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA (DİKTE)
ÜNİTE I: DO MAJÖR VE LA MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE II: HÜSEYNİ VE KÜRDİ MAKAMLARINDA MÜZİKSEL YAZMA 10. SINIF ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ
ÜNİTE I: ÖLÇÜ 1. Karma Ölçüler (Aksak Ölçüler) 2. Eksik Ölçü ÜNİTE II: ARALIK 1. Uyumlu Aralıklar 2. Yarı Uyumlu Aralıklar 3. Uyumsuz Aralıklar
ÜNİTE III: AKOR 1. Temel Durumda Majör Akorlar 2. Temel Durumda Minör Akorlar 3. Temel Durumda Eksik Beşli Akorlar 4. Temel Durumda Artık Beşli Akorlar ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZ İK
ÜNİTE I: TONAL MÜZİK 1. Sol Majör 2. Mi Minör 3. Fa Majör 4. Re Minör ÜNİTE II: MAKAMSAL MÜZİK 1. Nikriz Makamı 2. Hicaz Makamı ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA (SOLFEJ-BONA)
ÜNİTE I: SOL MAJÖR VE Mİ MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE II: FA MAJÖR VE RE MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE III: NİKRİZ VE HİCAZ MAKAMLARINDA SOLFEJ OKUMA ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA (DİKTE)
ÜNİTE I: SOL MAJÖR VE Mİ MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE II: FA MAJÖR VE RE MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE III: NİKRİZ VE HİCAZ MAKAMLARINDA MÜZİKSEL YAZMA 11. SINIF ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ
ÜNİTE I: AKOR 1. Birinci Çevrim Konumunda Majör Akorlar 2. ÇevrimKonumunda KonumundaMajör MinörAkorlar Akorlar 3. Birinci İkinci Çevrim 4. İkinci Çevrim Konumunda Minör Akorlar ÜNİTE II: KADANS 1. Plagal Kadans 2. Otantik Kadans 3. Tam Kadans
ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZ İK
ÜNİTE I: TONAL MÜZİK 1. Re Majör 2. Si Minör 3. Si Bemol Majör 4. Sol Minör ÜNİTE II: MAKAMSAL MÜZİK 1. Hüzzam Makamı 2. Segâh Makamı 3. Saba Makamı ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA (SOLFEJ-BONA)
ÜNİTE I: RE MAJÖR VE Sİ MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE II: Sİ BEMOL MAJÖR VE SOL MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE III: HÜZZAM SEGÂH VE SABA MAKAMLARINDA MÜZİKSEL OKUMA ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA (DİKTE)
ÜNİTE I: RE MAJÖR VE Sİ MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE II: Sİ BEMOL MAJÖR VE SOL MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE III: HÜZZAM, SEGÂH VE SABA MAKAMLARINDA MÜZİKSEL YAZMA 12. SINIF ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ
ÜNİTE I: AKOR 1. Temel Durumda Dominant Yedili Akorlar 2. Birinci Çevrim Konumunda Dominant Yedili Akorlar 3. İkinci Çevrim Konumunda Dominant Yedili Akorlar 4. Üçüncü Çevrim Konumunda Dominant Yedili Akorlar 5. Diğer Dört Sesli Akorlar ÜNİTE II: TONALİTEYE YABANCI SESLER 1. Geçici Ses 2. Öncü Ses 3. İşleyici Ses 4. Geciktirici Ses
ÜNİTE III: ALTERASYON, MODÜLASYON, TRANSPOZE 1. Alterasyon 2. Modülasyon 3. Transpoze ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZ İK
ÜNİTE I: TONAL MÜZİK 1. La Majör 2. Fa Diyez Minör 3. Mi Bemol Majör 4. Do Minör ÜNİTE II: MAKAMSAL MÜZİK 1. Nihavent Makamı 2. Karcığar Makamı 3. Rast Makamı ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA(SOLFEJ-BONA)
ÜNİTE I: LA MAJÖR VE FA DİYEZ MİNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE II: Mİ BEMOL MAJÖR VE DO M İNÖRDE MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE III: NİHAVENT, KARCIĞAR VE RAST MAKAMLARINDA MÜZ İKSEL OKUMA ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA(DİKTE)
ÜNİTE I: LA MAJÖR VE FA DİYEZ MİNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE II: Mİ BEMOL MAJÖR VE DO M İNÖRDE MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE III: NİHAVENT, KARCIĞAR VE RAST MAKAMLARINDA MÜZ İKSEL YAZMA 9. ORTAÖĞRETİM GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSESİ MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ KİTAP FORMA SAYILARI Sınıfı
Kitap Boyutu
Forma Say
9
19,5 X 27,5
10–12
10
19,5 X 27,5
10–12
11
19,5 X 27,5
10–12
12
19,5 X 27,5
10–12
s
ı ı
10. PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER
Sınıf-okul içi etkinlik
Bu sembol, ilgili etkinliklerin (grup çal ışması, çalışma kâğıdı doldurma, görsel materyal okuma, sanal alan gezisi, slayt/film izleme, dinleti, çalgı çalma, eser okuma, eser çözümleme vb.) sınıf içinde yapılacağını gösterir.
Okul dışı etkinlik
Bu sembol, ilgili etkinliklerin (araştırma, grup çalışması, proje çalışmaları, konser/sergi vb. etkinlikleri) tamamının veya bazı aşamalarının ev, kütüphane ve konuyla ilgili kurum ve kuruluşlarda yapılabileceğini gösterir.
[!] Uyarı
Bu sembol, ilgili ünitede doğrudan verilecek beceri ve değer ifadelerini, işlenecek konuların sınırlarını, kullanılması önerilen araç-gereç ve dikkat edilmesi gereken noktaları gösterir.
İnceleme gezisi
ş nda inceleme ve Bu şsembol, ilgili etkinliklerin ara tırma gezileriyle yapılabileceokul ğini dgösterir.
Ders içi ilişkilendirme
Bu sembol, ilgili üniteyle ilişkilendirilebilecek diğer ünitelerin adını, ilgili kazanımlarını ve konularını gösterir.
Diğer derslerle ilişkilendirme
Bu sembol, ilgili üniteyle iş birliği yapılabilecek diğer derslerin adını gösterir.
Ölçme ve değerlendirme
Bu sembol, eğitim-öğretim sürecinde yapılabilecek ölçme ve değerlendirme etkinliklerini göstermektedir. Belirtilen ölçme ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir.
ı ı
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
R E L T E R A Ş İ
N A L I N A L L U K N İ Ç İ K A M Z A Y K İ Z Ü M
KAZANIMLAR 1. Müzik yazısında kullanılan temel işaretleri tanır.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Temel işaretlerin sembolleri
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
gösterilerek işlevleri tartışılır (1. kazanım).
[!] Müzik yazısında kullanılan temel işaretlerden dizek, anahtar (sol, fa, do anahtarları), nota ve suslar, ek çizgi, tekrar i bitiş çizgisi, da capo, dolap, coda, senyo, diyez, bemol, nature çift diyez, çift bemol vb. anlaşılmalıdır.
Öğrenilen temel işaretlerin ılacağı örnek çalışmalar kullan yaptırılır (2. ve 3. kazanımlar).
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabı güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
2. Yazılı bir eser üzerindeki temel işaretleri gösterir. 3. Dizek üzerinde temel işaretleri yazar.
9. SINIF
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve müziksel yazma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
İ
R E L R E Ğ
E D S U S E V A T O N L E M E T
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik, Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik, on altılık, otuz ikilik nota ve sus on altılık, otuz ikilik nota ve sus değerlerini biçimsel olarak değerlerini, üçleme, uzatma gösterir. noktası ve uzatma bağı görsel sunumla tartışılır (1 - 5. ı
ı
2. Eserde uzatma bağ n gösterir. 3. Uzatma noktasının nota ve sus süresine etkisini açıklar.
ı
kazan mlar). Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik, on altılık nota ve sus değerlerini kapsayan okuma çalışmaları 4. Üçlemelerin oluşumunu açıklar. yaptırılır (5. kazanım). Üçleme tartımını kapsayan 5. Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik, on altılık nota ve sus değerlerini ezgiler dinletilir (4. ve 6.kazanım). okur.
6. Dinlediği parçalardaki üçlemeleri bulur.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
9. SINIF AÇIKLAMALAR [!] Bu sınıfta tek noktalı uzatmaya; ikilik, dörtlük, sekizlik süre içinde üçlemelere yer verilmelidir.
[!] Otuz ikilik nota ve sus değerleri bu sınıfta bilgi düzeyinde yer alacak olup uygulama çalışmaları 10, 11 ve ı
ı
ı
ı
ı
ı
12. s n flara b rak lmal d r. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve müziksel yazma becerilerini kazanmaları ve pekiş beklenir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Müzikte ölçünün yeri ve önemini açıklar. 2. Ölçüdeki kuvvetli ve zayıf vuruşları ayırt eder.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
[!]Devinişsel çalışmalar, dinlenilen eserlerin ritmik kuvvetli ve zayıf vuruşları algılamaya yapısına uygun tempo vuruşlarını fiziksel hareketlerle destekleyerek güçlü ve zayıf zamanları hareketlerle ifade yönelik görsel, işitsel ve devinişsel çalışmalar yapılır (1. ve 2. kazanım). etme becerilerini kapsamalıdır. Müzik yapıtları dinlenerek
Doğal (basit) ve bileşik ölçüleri
3. Doğal (basit ) ölçüleri tanır.
9. SINIF
kapsayan okuma ve yazma çalışmaları yapılır (3-6. kazanımlar).
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel i müziksel okuma ve müziksel yazma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
4. Bileşik ölçüleri tanır. Senkopu kapsayan ezgiler
Ü Ç L Ö
5. Doğal (basit) ve bileşik ölçüleri ayırt eder.
dinletilir (7. ve 8. kazanım).
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab öz güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
6. Basit ve bileşik ölçü vuruş biçimlerini eliyle uygulayarak gösterir.
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö gözlem formlarından yararlanılabilir.
7. Senkopun oluşumunu açıklar. 8. Dinlediği parçalardaki senkopları (aksatım) belirler.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Diyatonik ve kromatik dizileri görsel olarak tanır.
Dizilerin kuruluş yapısı incelenir
2. Belirtilen dizilerdeki sesler arasındaki ilişkiyi görsel ve
Sekizli içerisindeki aralıkların
ı
IK L A R A E V İ Z İ D
9. SINIF
işitsel olarak ay rt eder. 3. Yatay ve dikey aralıkların oluşumunu açıklar. 4. Küçük ikili, büyük ikili, küçük üçlü, büyük üçlü, tam dörtlü, artık dörtlü, tam beşli, eksik beşli, küçük altılı, büyük altılı, küçük yedili, büyük yedili ve oktav aralıkların kuruluş yapısını yatay ve dikey olarak tanır.
(1. ve 2. kazanımlar).
AÇIKLAMALAR [!] Müzikte aralık kavramı temel bir konu olduğu için kuramsal olarak açıklaması yapıldıktan sonra uygulama çalışmalarına eğitim öğretim sürecinin tamamında yer verilmelidir.
kuruluş yapısı yatay ve dikey ı
ı
ı
ı
kuruluşlar yla görsel olarak incelenir [!] Bu düzeyde aral k seslendirme şmalar ses ımlar). (3. ve 4. kazan yüksekliklerinin “na” vb. hecelerleçaltekrar edilmesiyle yapılmalıdır. Sekizli içerisindeki aralıkların kuruluş yapısı yatay ve dikey [!] Aralık çalışmaları yapılırken aralık çevrimlerinden kuruluşlarıyla işitsel olarak uygulanır yararlanılmalıdır. (4. ve 5. kazanımlar). [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab Sekizli içerisindeki aralıklar güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. verilen ses üzerine inici ve çıkıcı olarak seslendirilir (4. ve 5. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel i kazanımlar). becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
5. Duyduğu aralığı adlandırır ve seslendirir.
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö gözlem formlarından yararlanılabilir.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Müzikte tonalite kavramını açıklar. 2. Majör ve minör tonaliteyi ayırt eder. 3. Majör dizi kalıbını tanır.
K İ Z Ü M L A N O T
4. Doğal minör dizi kalıbını tanır. 5. Armonik minör dizi kalıbını tanır. 6. Melodik minör dizi kalıbını tanır. 7. Majör dizi, doğal minör dizi, armonik minör dizi ve melodik minör diziyi işitsel olarak ayırt eder.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
9. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Tonal, atonal ve modal müzikler
AÇIKLAMALAR
dinletilerek eserler arasındaki farkı öğrencilerin ayırt etmeleri istenir (1.kazanım).
[!] Bir doğal minörün yedinci ses derecesinin yar ses tizleşmesi ile armonik minör dizisinin meydana geldiği görsel ve işitsel olarak örneklenir. Armonik minör dizilerinin armonik olarak çıkıp armonik olarak indiği belirtilmelidir. Bir doğal minörün altınc
Majör minör tonalitede dizi ve ınarak öğrencilerin bunları ezgiler çalve birbirinden ayırt etmeleri istenir (2. kazanım).
yedincidizinin derecesinin yar geldiği m ses tizleşmesinden melodik minör meydana görsel ve işitsel olarak örneklenmeli ve bu dizilerin melodik olarak ç doğal olarak indiği vurgulanmalıdır.
Majör dizi kalıbı, doğal, armonik,
[!] Tonal müziğin majör ve minör dizilerden olu vurgulanır.
melodik minör dizi kalıbı görsel sunumla tartışılır (3-6. kazanımlar).
ı
Majör ve minör dizilerde (doğal,
armonik, melodik) işitsel çalışmalar yapılır (7. kazanım).
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 8. Do majör dizisinin oluşumunu açıklar.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
Do dizisi tahtaya yazılarak öğrencilerin bunu majör kalıba uyarlamaları ve derecelerini söylemeleri istenir (8 ve 9. kazanım).
[!] Diziler oluşturulurken derecelerin isim ve fonksiyonlar alınarak görev ve önemi vurgulanmalıdır.
10. Do majör ile la minör diziler arasındaki ilişkiyi açıklar.
Öğrencilerden do majör dizinin
çekilmelidir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güv ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
11. Doğal la minör dizinin oluşumunu açıklar.
La dizisi tahtaya yazılarak
9. Do majör dizisinin derecelerini tanır.
K İ Z Ü M L A N O T
9.
12. Armonik ve melodik la minör dizilerini oluşturur.
ilgili minörünü bulmaları istenir (10. kazanım). öğrencilerden bunu doğal armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları ve oluşan la minör dizinin derecelerini söylemeleri istenir (11-13. kazanımlar).
13. Doğal, armonik ve melodik / Do majör ve la minör la minör dizilerinin derecelerini tanır. dizilerde yazılmış olan solfej ve yapıtlar incelenir (8, 9, 11 ve 13. kazanım).
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
[!] Do majör – la minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken; melodik yapı, başlangıç ve bitiş seslerine dikkat
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve modalite tan becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Geleneksel Türk müziğinde kullanılan ses değiştirici işaretleri ve koma değerlerini tanır. 2. Geleneksel Türk müziğinde
Kullanılan ses değiştirici işaretler
ı
K İ Z Ü M L A S M A K A M
9. SINIF
3. 4. 5. 6. 7.
ı
kullan lan basit makamlar n oluşumunu açıklar. Hüseyni makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. Hüseyni makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü tanır. Kürdi makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. Kürdi makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü tanır. Dinlediği eserin makamını ayırt eder.
AÇIKLAMALAR
[!] Türk müziği perde sistemi ana hatlarıyla aktarılmal tablo hâlinde görsel sunumla tartışılır (1. kazanım). [!]Türk müziği makam dizilerinin “tampere” sisteme aktarılmasıyla ilgili temel bilgiler verilmelidir. Basit makamların oluşumu görsel ı ı ı
ı
sunumla tart ş l r (2. kazan m). Hüseyni ve kürdi makamlarının seyri, karar perdesi, güçlüsü ve ald ığı değiştirici işaretler görsel sunumla tartışılır (3-6. kazanımlar).
[!] Geleneksel Türk hüseyni ve ıkürdi kuramsal olarak “la müziğinde sesi” üzerinden kullan ldığı makam için uygulamalar “la kararlı” dizi üzerinden yapılabilir.
Hüseyni ve kürdi makamlarında
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
eserler dinletilir (3-7. kazanımlar).
[!] Koma sistemi anlatılırken perdeli Türk müziği çalg yararlanılabilir.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tan becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup ö değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE
A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M A L E V R Ö J A M O D
KAZANIMLAR 1. Do majör diziyi inici ve çıkıcı olarak seslendirir. 2. Doğal, armonik ve melodik la minör dizileri inici ve çıkıcı olarak seslendirir. ı
ı
3. Do majörde yaz lm ş olan düzeye uygun solfejleri okur. 4. Doğal la minörde yazılmış olan düzeye uygun solfejleri okur. 5. Armonik la minörde düzeye uygun solfejleri okur. 6. Melodik la minörde düzeye uygun solfejleri okur. 7. Düzeye uygun ritmik okuma alıştırmaları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
9. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
Do majör ve la minör diziler [!] Do majörde ve la minörde solfej okuma çalışmalar çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme sıra ritmik okuma çalışmaları da yapılmalıdır. çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım). [!] Sol, fa ve do anahtarlarında ayrı ayrı ritmik okuma çalışmaları yaptırılmalıdır. ı
ı
Do majörde yaz lm ş solfej ı yaptırılır (3. okuma çalışmalar kazanım). Doğal, armonik ve melodik la minörde yazılmış solfej okuma çalışmaları yaptırılır (4-6 kazanımlar). Okuduğu solfejleri destekleyici, düzeyine uygun nota - sus değerlerini ve tartımları kapsayan ritmik okuma çalışmaları yapılır (7. kazanım).
[!] Bu sınıf düzeyinde ikilik, dörtlük, sekizlik ve on alt sus değerlerinden oluşan tartım kalıplarını kapsayan basit ve bileşik ölçülü solfej ve ritmik okuma çalışmalarına yer verilmelidir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçe değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE A M U K O L E S İ K Z Ü M A D IN R A L M A K A M İ D R Ü K E V İ N Y E S Ü H
9. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. Hüseyni makam dizisini seslendirir. 2. Kürdi makam dizisini seslendirir.
Hüseyni ve kürdi makam dizileri çalınarak seslendirme çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım).
3. Hüseyni makamında yazılmış
Hüseyni makamında solfej okuma
düzeyine uygun solfejleri okur. 4. Kürdi makamında yazılmış düzeyine uygun solfejleri okur.
çal şmalar yapt r l r (3. kazan m). Kürdi makamında solfej okuma çalışmaları yaptırılır (4. kazanım).
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
ı
ı ı ı
AÇIKLAMALAR [!] Hüseyni ve kürdi makamlarında solfej çal yanı sıra ritmik okuma egzersizleri de yapılmal
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab öz güven ve dayanışma değerlerine ulaşması
ı
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okum ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup ö değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözle formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE
A M Z A Y L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M A L E V R Ö J A M O D
KAZANIMLAR
9. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Do majör diziyi inici ve çıkıcı olarak yazar. 2. Doğal, armonik ve melodik la minör dizileri inici ve çıkıcı olarak yazar.
Do majör ve la minör (doğal,
3. ezgi Do majörde, düzeyine diktelerini yapar. uygun
Do majör ve doğal, armonik, melodik la minörde düzeyine uygun dikte çalışmaları yaptırılır (3-6 kazanımlar).
4. Doğal la minörde, düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 5. Armonik la minörde, düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 6. Melodik la minörde, düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 7. Do majör ve la minörde ezgi tekrarları yapar. 8. Düzeyine uygun ritim tekrarları yapar. 9. Çalınan tartım cümlelerini yazar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
[!] Ezgi diktesi çalışmalarında o tonaliteyle ilgili gerek dizi armonik, melodik) diziler, inici gerekse kadanslar çalınarak öğrencilerin o tonaliteye girmeleri ve çıkıcı olarak yazdırılır (1. ve 2. yapacakları dikte çalışmalarını o tonalitenin kuralları içerisind kazanım). yapmaları istenmelidir.
Öğrencilerden do majör ve
doğal, armonik, melodik la minörde yarım bırakılan ezgiyi tamamlamaları istenir (3-6 kazanımlar).
ı
ı
[!] Bu s n f düzeyinde ikilik, sekizlik ve on alt ını kapsayan basit ve sus değerlerinden oluşan tartıdörtlük, m kalıplar bileşik ölçülü ezgi ve tartım diktelerine yer verilmelidir. [!] Dikte çalışmalarında, çalınan ezginin zorluk derecesine ve sınıfın düzeyine göre çok tekrardan kaçınılmalı müzikal hafızalarını kullanmaları, geliştirmeleri istenmeli ve amaçlanmalıdır.
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güv ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
Öğrencilerden çalınan kısa
ezgi ve tartımları tekrarlamaları ve yazmaları istenir (7. ve 8. kazanım).
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yazma becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
ı
Düzeyine uygun tart m diktesi çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz
çalışmaları yaptırılır (9. kazanım).
değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE A M Z A Y L E S İ K Z Ü M A D N I R A L M A K A M İ D R Ü K E V
KAZANIMLAR
9. ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Hüseyni makam dizisini yazar. Hüseyni ve kürdi makam dizileri yazdırılır (1. ve 2. kazanım). 2. Kürdi makam dizisini yazar. Hüseyni ve kürdi makamlarında 3. Hüseyni makamında düzeyine düzeyine uygun dikte çalışmaları yaptırılır uygun ezgi diktelerini yapar. 4. Kürdi makamında düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 5. Hüseyni ve kürdi makamlarında ezgi tekrarları yapar.
ı
(3. ve 4. kazan m). Öğrencilerden hüseyni ve kürdi makamlarında yarım bırakılan ezgiyi tamamlamaları istenir (3. ve 4. kazanım).
AÇIKLAMALAR [!] Ezgi diktesi çalışmalarında dikte yapılacak makam dizisi çalınarak karar sesi, seyri, aldığı değiştiriciler vurgulanmalıdır. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab
Ders içi ilişkilendirme
ı
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme Öğrencilerden çalınan hüseyni ve kürdi çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme,
makamlarında, kısa ezgileri tekrarlamaları grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö ve yazmaları istenir (5. kazanım). gözlem formlarından yararlanılabilir.
İ N Y E S Ü H
Sınıf-okul içi etkinlik
ı
güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yazma becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
Ü Ç L Ö
KAZANIMLAR
10. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
1. Aksak ölçüleri tanır. 2. Aksak ölçüleri algılamaya yönelik kuvvetli ve hafif vuruşları fark eder. 3. Ölçü sayılarına uygun olarak
Müzikte aksak ölçü bilgisi, gerekli [!] Aksak ölçü ve eksik ölçüyle ilgili çal ışmalar yap nota materyallerinden görsel olarak ölçü vuruş biçimleri de mutlaka yaptırılmalıdır. incelenerek ritmik ve ezgisel okuma şeklinde uygulanır (1–3. kazanımlar). [!] Günlük yaşamda dinlenilen müzik yapıtlarından yararlanılmalıdır.
ritmik ve ezgisel yaz okuma yapar. ılmış 4. Aksak ölçülerde seviyesine uygun müziklerin ölçü sayılarını fark eder. 5. Çalınan bir ezgiyi ölçü sayısına uygun olarak yazar. 6. Eksik ölçüyle yazılmış bir müzik parçasını görsel olarak fark eder. 7. Eksik ölçüyle yazılmış bir müzik parçasını seslendirir.
Müzik tlar dinlenerek aksak ını algılamaya yönelik ölçü sayılaryap işitsel çalışmalar yapılır (4. kazanım).
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
ı
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
Çeşitli ölçü kuruluşlarında tartım ve [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme,
ezgi örnekleri çalınarak öğrencilerden ölçü sayısına uygun ezgi diktesi yapmaları sağlanır (5. kazanım).
müziksel okuma ve müziksel yazma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
Eksik ölçü ile yaz ılmış solfej
çalışmaları yapılır (6. ve 7.kazanım).
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Sekizli (oktav) dizi içindeki aralıkları sınıflandırır.
10. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Aralıklar çalınarak
sınıflandırılması sağlanır (1. ve 2. kazanım).
[!] Tüm aralık bulma, kurma ve seslendirme çalışmalar ve çıkıcı olarak çalışılmalıdır.
2. Tam uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıkları ayırt eder.
Öğrencilerden verilen bir sese göre kolaydan zora (küçük aralıklardan büyük aralıklara) do
[!] Tüm aralık bulma, kurma ve seslendirme çal ışmalar
3. Tam uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıkları kurar.
istenilen tam yar uyumlu ve ı uyumsuz aralıuyumlu, kları oluşturmalar istenir (3. kazanım).
ı
K I L A R A
AÇIKLAMALAR
4. Tam uyumlu, yarı uyumlu ve Verilen bir sese göre istenilen tam uyumsuz aralıkları seslendirir. uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıklar ses yükseklikleriyle seslendirilir (4. kazanım).
ı ı
ı
ı
çal ş lmal d r. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, proje değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Majör ve minör modu işitsel olarak ayırt eder.
R O K A
10. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Duyduğu ezgi, dizi ve akordaki
majör ve minör etkiyi hissetmeleri sağlanır (1. kazanım).
AÇIKLAMALAR [!] Temel durumda akor kurma, bulma ve seslendirme çalışmaları inici ve çıkıcı olarak yapılmalıdır.
2. Temel konumda majör ve minör akor kurar.
Öğrencilerden verilen bir ses
3. Temel konumda eksik beşli ve artık beşli akoru kurar.
üzerine, temel majör, minör, ı eksik beşli, artıdurumda k beşli akor kurmalar [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab istenir (2. ve 3. kazanım). güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
4. Temel konumda majör ve minör akoru işitsel olarak ayırt eder.
Öğrencilerden çalınan temel [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve konumda majör, minör, eksik beşli ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiş artık beşli akoru tahmin etmeleri beklenir. istenir (4. ve 5. kazanım). Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme Verilen bir ses üzerine, temel çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup durumda majör, minör, eksik beşli, öz değerlendirme, proje değerlendirme, akran artık beşli akor seslendirilir (6. ve 7. değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından kazanım). yararlanılabilir.
5. Temel konumda eksik beşli ve artık beşli akoru ayırt eder. 6. Temel konumda majör ve minör akoru seslendirir. 7. Temel konumda eksik beşli ve artık beşli akoru seslendirir.
[!] Verilen kılavuz ses, sadece “la” olarak düşünülmemeli, çeşitlendirilmelidir.
Verilen bir kılavuz sese göre,
temel durumda majör, minör, eksik beşli, artık beşli akor nota adları ve ses yükseklikleriyle seslendirilir (6. ve 7. kazanım).
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Sol majör dizi oluşturur.
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
Sol dizisi tahtaya yaz ılarak öğrencilerden majör
kalıba uyarlamaları, oluşan sol majör dizinin 2. Sol majör dizinin aldığı değiştirici değiştirici işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri işaretleri belirler. istenir (1 -3. kazanımlar).
K İ Z Ü M L A N O T
3. tan Solır.majör dizinin derecelerini
Öğrencilerden sol majör dizinin ilgili minörünü ı istenir (4. kazan ım). bulmalar
4. Sol majör ile mi minör dizi arasındaki ilişkiyi açıklar.
Mi dizisi tahtaya yaz ılarak öğrencilerden doğal,
5. Doğal, armonik ve melodik mi minör dizi oluşturur.
armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları, oluşan mi minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri istenir (5-7. kazanımlar). / Sol majör ve mi minör dizilerde yazılmış olan
6. Doğal, armonik ve melodik mi minör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler.
solfej ve yapıtlar incelenir (2, 3, 6 ve 7. kazanım).
7. Doğal, armonik ve melodik mi minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
AÇIKLAMALAR [!] Beşliler çemberinden yararlanılmalıdır. [!] Diziler oluşturulurken derecelerin isim ve fonksiyonları ele alınarak görev ı
ı
ve önemi vurgulanmal d r. [!] Sol majör – mi minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken melodik yapı, başlangıç ve bitiş seslerine dikkat çekilmelidir.
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR
10.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
8. Fa majör dizi oluşturur.
Fa dizisi tahtaya yazılarak
9. Fa majör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler.
öğrencilerden majör kalıba uyarlamaları, oluşan fa majör dizinin değiştirici işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri istenir (8 -10. kazanımlar).
AÇIKLAMALAR
[!] Fa majör – re minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken melodik yapı, başlangıç ve bitiş seslerine dikkat çekilmelidir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab ı
K İ Z Ü M L A N O T
10. Fa majör dizinin derecelerini tanır.
Fa majör dizinin ilgili minörünü
11. Fa majör ile re minör arasındaki ilişkiyi açıklar.
Re dizisi tahtaya yazılarak
12. Doğal, armonik ve melodik re minör dizi oluşturur.
bulmaları istenir (11. kazanım). öğrencilerden doğal, armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları, oluşan re minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri istenir (12-14. kazanımlar).
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup ö değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
/ Fa majör ve re minör dizilerde 13. Doğal, armonik ve yazılmış olan solfej ve yapıtlar incelenir melodik re minör dizinin (9, 10, 13 ve 14. kazanım). aldığı değiştirici işaretleri belirler.
14. Doğal, armonik ve melodik re minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tanıma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR
10. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Nikriz makamının perde Nikriz ve hicaz makamlarının düzenini ve dizi seslerini tanır. seyri, karar perdesi, güçlüsü ve aldığı değiştirici işaretler görsel 2. Nikriz makamının seyrini, sunumla tartışılır (1-4. kazanımlar). karar perdesini ve güçlüsünü ı
K İ Z Ü M L A S M A K A M
belirtir. Nikriz ve hicazyap makamlar nda ılarak bu işitsel çalışmalar 3. Hicaz makamının perde makamlarda eserler dinletilir (5. düzenini ve dizi seslerini tanır. kazanım).
4. Hicaz makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. 5. Dinlediği eserin makamını ayırt eder.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
[!] Geleneksel Türk müziğinde hicaz makamı dizisi piyanodak notası üzerinden kullanıldığı için kuramsal bilgiler de la notas üzerinden verilmelidir.
[!] Geleneksel Türk müziğinde nikriz makamı dizisi piyanodak ı
ı
ı
ı
sol notas üzerinden kullan ld ğ için kuramsal bilgiler de sol ı üzerinden verilmelidir. notas
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güv ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tan becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE
A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M İ
M E V R Ö J A M L O S
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR
1. Sol majör diziyi, inici ve çıkıcı Sol majör ve mi minör diziler olarak seslendirir. çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım). 2. Doğal, armonik ve melodik mi Sol majörde yazılmış solfej okuma minör dizileri, inici ve çıkıcı ı
ı
ı ı ı
AÇIKLAMALAR [!] Sol majörde ve mi minörde solfej okuma çalış yapılmadan önce solfej parçalarının ritmik okumalar yapılmalıdır.
[!] Diziler seslendirilirken entonasyona dikkat edilmelidir.
ı
olarak seslendirir. çal şmalar yapt r l r (3. kazan m). 3. Sol majörde yazılmış düzeyine Doğal, armonik ve melodik mi minörde yazılmış solfej okuma uygun solfejleri okur. çalışmaları yaptırılır (4-6. kazanımlar). 4. Doğal mi minörde yazılmış Okuduğu solfejleri destekleyici, düzeyine uygun solfejleri düzeyine uygun nota - sus değerlerini okur. ve tartımları kapsayan ritmik okuma 5. Armonik mi minörde düzeyine çalışmaları yapılır (7. kazanım). uygun solfejleri okur.
[!] Sol, fa ve do anahtarlarında ayrı ayrı ritmik okuma çalışmaları yaptırılmalıdır. Ritmik ve ezgisel okuma çalışmalarında sınıf düzeyi
gözetilerek üçleme, senkop, uzatma bağı, uzatma noktas kapsayan solfej ve ritmik okuma parçalarına yer verilmelid [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
6. Melodik mi minörde düzeyine uygun solfejleri okur.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
7. Düzeyine uygun ritmik okuma
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
ı
ı
ı
al şt rmalar yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçe öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE
A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M E R E V R Ö J A M A F
KAZANIMLAR
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Fa majör diziyi, inici ve çıkıcı Fa majör ve re minör diziler olarak seslendirir. çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme çalışmaları yaptırılır 2. Doğal, armonik ve melodik re (1. ve 2. kazanım). minör dizileri, inici ve çıkıcı ı
AÇIKLAMALAR [!] Fa majörde ve re minörde solfej okuma çalışmaları yap önce solfej parçalarının ritmik okumaları yapılmalıdır. [!] Sol, fa ve do anahtarlarında ayrı ayrı ritmik okuma çal yaptırılmalıdır.
ı
Fa majörde olarak seslendirir. yaz lm ş solfej ı yaptırılır (3. okuma çalışmalar 3. Fa majörde yazılmış düzeyine kazanım). uygun solfejleri okur. Doğal, armonik ve melodik re 4. Doğal re minörde yazılmış minörde yazılmış solfej okuma düzeyine uygun solfejleri çalışmaları yaptırılır (4-6. okur. kazanımlar).
5. Armonik re minörde düzeyine Okuduğu solfejleri uygun solfejleri okur. destekleyici, düzeyine uygun nota - sus değerlerini ve tartımları 6. Melodik re minörde düzeyine kapsayan ritmik okuma uygun solfejleri okur. çalışmaları yaptırılır (7. kazanım). 7. Düzeyine uygun ritmik okuma
Ritmik ve ezgisel okuma çal ışmalarında sınıf düzeyi
gözetilerek üçleme, senkop, uzatma bağı, uzatma noktas kapsayan solfej ve ritmik okuma çalışmalarına yer verilmelidir.
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güven dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve de yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalı
solfej okuma çalışması değerlendirme ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirm ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
alıştırmaları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE A M U K O L E S İ K Z Ü M A D IN R A L M A K A M Z İ R K İ N E V Z A C İ H
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. Hicaz makam dizisini seslendirir.
Hicaz ve nikriz makam dizileri
2. Nikriz makam dizisini seslendirir.
çalınarak seslendirme çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım).
3. Hicaz makamında yazılmış düzeyine Hicaz makamında solfej okuma uygun solfejleri okur. 4. Nikriz makamında yazılmış düzeyine uygun solfejleri okur.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
ı
ı ı ı
ı
çal şmalar yapt r l r (3. kazan m). Nikriz makamında solfej okuma çalışmaları yaptırılır (4. kazanım).
AÇIKLAMALAR [!] Hicaz ve nikriz makamlarında solfej okuma çalışmalarının yanı sıra ritmik okuma egzersizleri de yapılmalıdır. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab ı
ı
güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve peki beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE
A M Z A Y L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M E R E V R Ö J A M A F
KAZANIMLAR
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Fa majör diziyi, inici ve çıkıcı olarak yazar. 2. Doğal, armonik ve melodik re minör dizileri, inici ve çıkıcı olarak yazar.
Fa majör ve doğal, armonik,
3. ezgi Fa majörde, düzeyine diktelerini yapar. uygun
Fa majör ve doğal, armonik, melodik re minörde düzeyine uygun dikte çalışmaları yaptırılır (3-6 kazanımlar).
melodik re minör diziler, inici ve çıkıcı olarak yazdırılır (1. ve 2. kazanım).
AÇIKLAMALAR
[!] Ezgi diktesi çalışmalarında fa majör ve re minör tonaliteyle il gerek dizi gerekse kadanslar çalınarak öğrencilerin o tonaliteye girmeleri, yapacakları dikte çalışmalarını o tonalitenin kurallar doğrultusunda yapmaları istenmeli ve hatırlatılmalıdır. ı
4. Doğal re minörde düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar.
5. Armonik re minörde düzeyine Öğrencilerden fa majör ve uygun ezgi diktelerini yapar. doğal, armonik, melodik re 6. Melodik re minörde düzeyine minörde yarım bırakılan ezgiyi uygun ezgi diktelerini yapar. tamamlamaları istenir (3-6 kazanımlar). 7. Fa majörde ve doğal, armonik, melodik re minörde ezgi Öğrencilerden çalınan kısa tekrarları yapar. ezgi ve ritimleri tekrarlamaları ve 8. Düzeyine uygun ritim tekrarları hafızalarında kalanı yazmaları istenir (7. ve 8. kazanım). yapar. ı
ı
9. yazar. Çal nan tart m cümlelerini
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
ı
Bu ısnınkapsayan f düzeyinde üçleme, uzatma ve uzatma noktas ezgi ve tartısenkop, m diktelerine yerbağ verilmelidir.
[!] Dikte çalışmalarında çalınan ezginin ve sınıfın düzeyine göre çok tekrardan kaçınılmalı müzikal hafızalarını kullanmalar geliştirmeleri istenmeli ve amaçlanmalıdır.
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güven dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yazma becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalı
öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından
Düzeyine uygun tartım diktesi yararlanılabilir.
çalışmaları yaptırılır (9. kazanım).
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE A M Z A Y L E S İ K Z Ü M A D IN R A L M A K A M Z İ R K İ N E V Z A C İ H
KAZANIMLAR 1. Hicaz makam dizisini yazar.
10. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Hicaz ve nikriz makam dizileri yazdırılır (1. ve 2. kazanım).
2. Nikriz makam dizisini yazar. Hicaz ve nikriz makamlarında
3. Hicaz makamında düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 4. Nikriz makamında düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar.
düzeye uygun dikte çalışmaları ı ı ı
ı
yapt r l r (3. ve 4. kazan m). Öğrencilerden hicaz ve nikriz makamlarında yarım bırakılan ezgiyi tamamlamaları istenir (3. ve 4. 5. Hicaz ve nikriz makamlarında kazanım). ezgi tekrarları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Öğrencilerden çalınan, hicaz ve
nikriz makamlarında kısa ezgileri tekrarlamaları ve hafızalarında kalanı yazmaları istenir (5. kazanım).
AÇIKLAMALAR [!] Ezgi diktesi çalışmalarında dikte yapılacak makam dizisi çalınarak karar sesi, seyri, aldığı değiştiriciler gibi özellikleri vurgulanmalıdır. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yazma becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, gru öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
R O K A
KAZANIMLAR
11. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
1. Temel, 1. çevrim ve 2. çevrim Üç sesli akorların 1. ve 2. çevrim durumundaki üç sesli majör durumundaki kuruluşları ve oluşumu akorları işitsel olarak ayırt eder. kuramsal ve uygulamalı olarak görsel ve işitsel sunumlarla aktarılır (1-6. 2. Temel, 1. çevrim ve 2. çevrim kazanımlar).
Bir önceki sınıfta işlenen temel durumda akor konusu
durumundaki üç sesli minör ı işitsel olarak ayırt eder. Verilen bir ses üzerine, 1. ve 2. akorlar çevrim durumunda üç sesli majör ve 3. 1. çevrim konumunda üç sesli minör akor kurulur (3. ve 4. majör ve minör akoru teorik kazanım). olarak kurar. Verilen bir ses üzerine, 1. ve 2. 4. 2. çevrim konumunda üç sesli çevrim durumunda üç sesli majörmajör ve minör akoru teorik minör akor seslendirilir (5. ve 6. olarak kurar. kazanım).
ç k c olarak yap labilir. [!] Verilen kılavuz ses sadece “la” olarak düşünülmemeli, çeşitlendirilmelidir.
5. 1. çevrim konumunda üç sesli majör ve minör akoru seslendirir. 6. 2. çevrim konumunda üç sesli majör ve minör akoru seslendirir.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
tekrarlanarak çevrim akorların kuruluşları tartışılmal [!] 1. ve 2. çevrim durumunda akor kurma, bulma ve seslendirme çalışmaları sınıf düzeyi gözetilerek inici ve ı
ı ı
ı
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiş beklenir.
Verilen bir kılavuz sese göre 1. ve
2. çevrim durumunda çalınan üç sesli Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme akor notalarıyla yazılır ve söylenir çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup (1-6. kazanımlar). öz değerlendirme, proje değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından Verilen ses üzerine kurma ve
seslendirme çalışmaları yapılırken akorun herhangi bir sesi verilip öğrencilerden diğer sesleri bulmaları istenir (1-6. kazanımlar).
yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Plagal, otantik ve tam kadansı tanır. 2. Herhangi bir tonda, verilen konumda plagal, otantik ve tam
S N A D A K
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Plagal, otantik ve tam kadans
görsel ve işitsel örnekler üzerinde tartışılır (1. kazanım). / Öğrencilerden piyanoda
değişik tonlarda ve konumlarda kadans oluşturur. plagal, otantik ve tam kadans 3. Çalınan kadanslar içinde plagal, oluşturularak uygulamaları istenir (2 - 4 kazanımlar). otantik ve tam kadansı ayırt eder. 4. Herhangi bir tonda plagal, otantik ve tam kadans çalar.
11. SINIF AÇIKLAMALAR
[!] Kadanslar oluşturulurken akor bağlanış kurallarına dikkat edilmelidir.
Kadans uygulamaları piyano dersiyle ilişkilendirilmelidir
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, proje değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Re majör dizi oluşturur.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Re dizisi tahtaya yazılarak öğrencilerden
majör kalıba uyarlamaları, oluşan re majör 2. Re majör dizinin aldığı değiştirici dizinin değiştirici işaretlerini ve derecelerini işaretleri belirler. tespit etmeleri istenir (1 -3. kazanımlar).
K İ Z Ü M L A N O T
3. tan Re ımajör dizinin derecelerini r.
Öğrencilerden majör dizinin ilgili ım). minörünü bulmalarreı istenir (4. kazan
4. Re majör ile si minör dizi arasındaki ilişkiyi açıklar.
Si dizisi tahtaya yaz ılarak öğrencilerden
5. Doğal, armonik ve melodik si minör dizi oluşturur. 6. Doğal armonik ve melodik si minör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler.
doğal, armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları, oluşan si minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri istenir (5-7. kazanımlar). / Re majör ve si minör dizilerde
yazılmış olan solfej ve yapıtlar incelenir (2, 3, 6 ve 7. kazanım).
7. Doğal, armonik ve melodik si minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
11. SINIF AÇIKLAMALAR [!] Beşliler çemberinden yararlanılmalı [!] Diziler oluşturulurken derecelerin isim ve fonksiyonları ele alınarak görev ve önemi vurgulanmalıdır. [!] Re majör – si minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken; melodik yapı, baş bitiş seslerine dikkat çekilmelidir.
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
K İ Z Ü M L A N O T
KAZANIMLAR
11.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
8. Si bemol majör dizi oluşturur. Si bemol dizisi tahtaya yazılarak öğrencilerden majör kalıba uyarlamaları, 9. Si bemol majör dizinin aldığı oluşan si bemol majör dizinin değiştirici değiştirici işaretleri belirler. işaretlerini ve derecelerini tespit etmeleri istenir (8 -10. kazanımlar).
[!] Si bemol majör – sol minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken; melodik yapı, başlangıç ve biti seslerine dikkat çekilmelidir.
10. derecelerini Si bemol majör tanıdizinin r.
öz güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tanıma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
ı
Si bemol majör dizinin ilgili minörünü
bulmaları istenir (11. kazanım). 11. Si bemol majör ile sol minör dizi arasındaki ilişkiyi açıklar. Sol dizisi tahtaya yazılarak öğrencilerden doğal, armonik ve melodik 12. Doğal, armonik ve melodik sol minör kalıba uyarlamaları, oluşan sol minör dizi oluşturur. minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve derecelerini belirlemeleri istenir (12-14. 13. Doğal armonik ve melodik sol kazanımlar). minör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler. / Si bemol majör ve sol minör dizilerde yazılmış olan solfej ve yapıtlar 14. Doğal, armonik ve melodik incelenir ( 9, 10, 13 ve 14. kazanım). Sol minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab ı
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Hüzzam makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. 2. Hüzzam makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. ı
K İ Z Ü M L A S M A K A M
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Hüzzam, segâh ve saba
makamlarının seyri, karar perdesi, güçlüsü ve aldığı değiştirici işaretler görsel sunumla tartışılır (1-6. kazanımlar).
ı
3. Segâh makam n perde tanır. düzenini ve dizin seslerini 4. Segâh makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. 5. Saba makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. 6. Saba makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. 7. Dinlediği eserin makamını ayırt eder.
11. SINIF AÇIKLAMALAR [!] Geleneksel Türk müziğinde hüzzam ve segâh makam dizisi piyanodaki si notası üzerinden kullanıldığı için kuramsal bilgiler de si notası üzerinden verilmelidir.
[!] Geleneksel Türk müziğinde saba makamı dizisi piyanoda ı
ı
ı
ı
Hüzzam segâh ve saba
la notas üzerinden kullan ld ğ için kuramsal bilgiler de la ı üzerinden verilmelidir. notas
makamlarında işitsel çalışmalar yapılarak bu makamlarda eserler dinletilir (7. kazanım).
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tanıma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Re majör diziyi inici ve çıkıcı olarak seslendirir.
A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M İ S E V R Ö J A M E R
2. Doğal, armonik ve melodik si minör dizileri inici ve çıkıcı olarak seslendirir.
11. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Re majör ve si minör diziler
çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım).
6. Melodik si minörde düzeyine uygun solfejleri okur.
[!] Re majörde ve si minörde solfej okuma çalışmalar yapılmadan önce solfej parçalarının ritmik okumalar yapılmalıdır. [!] Sınıf düzeyine göre anahtar değişimli ritmik okuma
ı
ı
Re majörde yazı yapt lm şırsolfej ılır (3. okuma çalışmalar 3. Re majörde yazılmış düzeyine kazanım). uygun solfejleri okur. Doğal, armonik ve melodik si 4. Doğal si minörde yazılmış minörde yazılmış solfej okuma düzeyine uygun solfejleri çalışmaları yaptırılır (4-6 okur. kazanımlar).
5. Armonik si minörde düzeyine uygun solfejleri okur.
AÇIKLAMALAR
Okuduğu solfejleri destekleyici,
düzeyine uygun nota - sus değerlerini ve tartımları kapsayan ritmik okuma çalışmaları yapılır (7. kazanım).
ı
ı
ı ı
çal şmalar yapt r labilir. Ritmik ve ezgisel okuma çalışmalarında sınıf düzeyi
gözetilerek, aksak ölçülere ve onaltılıktan daha küçük notasus değerlerinden oluşan tartım kalıplarına da yer verilebilir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçe 7. Düzeyine ritmik okuma ı yapar. alıştırmalaruygun
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
öz değerlendirme, grup değerlendirme, öz gözlem değerlendirme, akran değerlendirme ve grup öğrenci formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE A M U K O L E S K İ Ü Z M E D R Ö N İ M L O S E V R Ö J A M L O M E B İ S
KAZANIMLAR
11. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Si bemol majör diziyi inici ve çıkıcı olarak seslendirir.
AÇIKLAMALAR
Si bemol majör ve sol minör diziler çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme çalışmaları yaptırılır 2. Doğal, armonik ve melodik sol (1. ve 2. kazanım). minör dizileri inici ve çıkıcı olarak seslendirir. ı ı Si okuma bemol majörde yaz lm ş ı yaptırılır solfej çalışmalar 3. Si bemol majörde yazılmış (3. kazanım). düzeyine uygun solfejleri okur. Doğal, armonik ve melodik sol minörde yazılmış solfej okuma 4. Doğal sol minörde yazılmış çalışmaları yaptırılır (4-6. düzeyine uygun solfejleri kazanımlar). okur.
[!] Si bemol majörde ve sol minörde solfej okuma çalı yapılmadan önce solfej parçalarının ritmik okumaları yapılmalıdır.
Okuduğu solfejleri destekleyici, 5. Armonik sol minörde düzeyine düzeyine uygun nota - sus uygun solfejleri okur. değerlerini ve tartımları kapsayan ritmik okuma çalışmaları yapılır (7. 6. Melodik sol minörde düzeyine kazanım). uygun solfejleri okur.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve de yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
[!] Sınıf düzeyine göre anahtar değişimli ritmik okuma ı
ı
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güv ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçe değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, ak değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlan
7. Düzeyine uygun ritmik okuma alıştırmaları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı ı
çal şmalar yapt r labilir. Ritmik ve ezgisel okuma çalışmalarında sınıf düzeyi gözetilerek, aksak ölçülere ve onaltılıktan daha küçük nota-su değerlerinden oluşan tartım kalıplarına da yer verilebilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE L E S K İ Z Ü M A D N I R A L M A K A A M MU A K B O A S E V H Â G E S , M A Z Z Ü H
11. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. Hüzzam makam dizisini seslendirir. 2. Segâh makam dizisini seslendirir
Hüzzam segâh ve saba makam
dizileri çalınarak seslendirme çalışmaları yaptırılır (1-3. kazanımlar).
[!] Hüzzam, segâh ve saba makamlarında solfej çalışmalarının yanı sıra ritmik okuma egzersizleri de yapılmalıdır.
Hüzzam makamında solfej okuma
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab
ı
3. Saba makam dizisini seslendirir.
ı
ı ı ı
ı
çal şmalar yapt r l r (4. kazan m). Segâh makamında solfej okuma çalışmaları yaptırılır (5. kazanım).
4. Hüzzam makamında yazılmış olan düzeyine uygun solfejleri Saba makamında solfej okuma okur. çalışmaları yaptırılır (6. kazanım). 5. Segâh makamında yazılmış olan düzeyine uygun solfejleri okur.
AÇIKLAMALAR
ı
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçe öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
6. Saba makamında yazılmış olan düzeyine uygun solfejleri okur.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE L E S K İ Z Ü M A D N I R A L M A K A A M MZ A A B Y A S E V H Â G E S , M A Z Z Ü H
KAZANIMLAR
11. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Hüzzam makam dizisini yazar. Hüzzam, segâh ve saba makam dizileri yazdırılır (1-3. kazanımlar). 2. Segâh makam dizisini yazar. Hüzzam, segâh ve saba makamlarında 3. Saba makam dizisini yazar. düzeye uygun dikte çalışmaları yaptırılır ı
4. Hüzzam makamında düzeyine (4-6. kazan mlar). Öğrencilerden hüzzam, segâh ve saba uygun ezgi diktelerini yapar. makamlarında yarım bırakılan ezgiyi tamamlamaları istenir (4-6. kazanımlar). 5. Segâh makamında düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. Öğrencilerden, çalınan hüzzam, segâh ve saba makamlarında, kısa ezgileri 6. Saba makamında düzeyine tekrarlamaları ve hafızalarında kalanı uygun ezgi diktelerini yapar. yazmaları istenir (7. kazanım). 7. Hüzzam, segâh ve saba makamlarında ezgi tekrarları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
[!] Ezgi diktesi çalışmalarında dikte yapılacak makam dizisi çalınarak karar sesi, seyri, aldığı değiştiriciler gib özellikleri vurgulanmalıdır. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab ı
ı
güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yazma becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Tonalitedeki geçici sesi açıklar.
R E L S E S I C N A B A Y E Y E T İ L A N O T
2. Tonalitedeki işleyici sesi açıklar.
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Geçici, işleyici, öncü ve geciktirici
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
seslerin anlamları ve işlevleri görsel sunumla tartışılır (1-4. kazanımlar).
[!] Bu düzeyde, yapılacak solfej ve dikte çalışmalar içinde geçici, işleyici, öncü ve geciktirici seslerin bulunduğu solfej ve ezgilere yer verilmelidir.
Geçici, işleyici, öncü ve geciktirici
Türk ve Bat ı müziği çalgıları, Türk ve Batı müzi
seslerin tonalite içerisindeki etkileri 3. Tonalitedeki öncü sesi açıklar. işitsel olarak tartışılır (1-4. kazanımlar). 4. Tonalitedeki geciktirici sesi / Öğrencilerden dinledikleri, açıklar. çaldıkları ve okudukları eserlerdeki 5. Geçici, işleyici, öncü ve geçici, işleyici, öncü ve geciktirici geciktirici sesleri işitsel olarak sesleri bulmaları istenir (5. kazanım). ayırt eder. Öğrencilerden okudukları solfejlerdeki geçici, işleyici, öncü ve geciktirici sesleri göstermeleri istenir (5. kazanım).
Sınıf-okul içi etkinlik
12. SINIF
toplulukları, Batı müziği koro eğitimi ve piyano dersi ile ilişkilendirilir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiş beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ ÜNİTE
N O Y S A L Ü D O M N O Y S A R E T L A M I R A T K A
KAZANIMLAR
12. SINIF
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Aktarımı (transpoze-göçürme) Okunulan ya da çalınan tonalaçıklar. makamsal bir eserin aktarımı yapılır (1. ve 2. kazanım). 2. Eser üzerinde aktarımı (transpoze-göçürme) uygular. Öğrencilerden okunulan
AÇIKLAMALAR [!] Türk müziğinde makam dizileri farklı perdelere göçürülerek uygulamalar yaptırılabilir.
[!] Bu ünite işlenirken içinde altere edilmiş sesler bulunan ve modülasyonlu solfejlere ve ezgi diktelerine yer verilmelidir.
ı
3. Modülasyonu açıklar.
solfejlerdekiistenir modülasyonlar belirtmeleri (3. kazanım).
4. Alterasyonu açıklar.
Okuduğu solfejlerdeki altere
Türk ve Batı Müziği Çalgıları, Türk ve Batı müzi
toplulukları, Batı müziği koro eğitimi dersi ile ilişkilendirilir
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
edilmiş sesleri bulmaları istenir (4. kazanım).
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel işitme ve çok sesli duyma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, proje değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. La majör dizi oluşturur. 2. La majör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler. 3. tan La ımajör dizinin derecelerini r.
K İ Z Ü M L A N O T
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
La dizisi tahtaya yazılarak öğrencilerden
[!] Beşliler çemberinden yararlanılmalıdır. majör kalıba uyarlamaları, oluşan la majör dizinin değiştirici işaretlerini ve derecelerini [!] Diziler oluşturulurken derecelerin isim ve söylemeleri istenir (1 -3. kazanımlar). fonksiyonları ele alınarak görev ve önemi vurgulanmalıdır. Öğrencilerden ilgili ım). minörünü bulmalarlaı majör istenir dizinin (4. kazan
4. La majör ile fa diyez minör dizi Fa diyez dizisi tahtaya yazılarak arasındaki ilişkiyi açıklar. öğrencilerden doğal, armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları, oluşan fa diyez 5. Doğal, armonik ve melodik fa minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve diyez minör dizi oluşturur. derecelerini söylemeleri istenir (5-7. kazanımlar). 6. Doğal armonik ve melodik fa / La majör ve fa diyez minör dizilerde diyez minör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler. yazılmış olan solfej ve yapıtlar incelenir (2, 3, 6 ve 7. kazanım). 7. Doğal, armonik ve melodik fa diyez minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
12. SINIF
[!] La majör – fa diyez minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken; melodik yapı, başlang seslerine dikkat çekilmelidir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR
K İ Z Ü M L A N O T
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
8. Mi bemol majör dizi oluşturur.
Mi bemol dizisi tahtaya yaz ılarak
9. Mi bemol majör dizinin ald ığı değiştirici işaretleri belirler.
öğrencilerden majör kalıba uyarlamaları, oluşan mi bemol majör dizinin değiştirici işaretlerini ve derecelerini söylemeleri istenir (8 -10. kazanımlar).
10. derecelerini Mi bemol majör tanır.dizinin 11. Mi bemol majör ile do minör dizi arasındaki ilişkiyi açıklar.
12. AÇIKLAMALAR [!] Mi bemol majör – do minör tonalitelerde solfej ve eserler incelenirken; melodik yapı, başlangıç ve biti seslerine dikkat çekilmelidir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab ı
ı
Öğrencilerden mi bemol majör dizinin öz güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas beklenir
ilgili minörünü bulmaları istenir (11. kazanım).
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tanıma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
Do dizisi tahtaya yazılarak
12. Doğal, armonik ve melodik do minör dizi oluşturur. 13. Doğal armonik ve melodik do minör dizinin aldığı değiştirici işaretleri belirler.
öğrencilerden doğal, armonik ve melodik minör kalıba uyarlamaları, oluşan do minör dizilerin değiştirici işaretlerini ve derecelerini söylemeleri istenir (12-14. kazanımlar).
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve ö gözlem formlarından yararlanılabilir.
/ Mi bemol majör ve do minör
14. Doğal, armonik ve melodik do minör dizinin derecelerini tanır.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
dizilerde yazılmış olan solfej ve yapıtlar incelenir ( 9, 10, 13 ve 14. kazanım).
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK ÜNİTE
KAZANIMLAR 1. Nihavent makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. 2. Nihavent makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. ı
K İ Z Ü M L A S M A K A M
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
AÇIKLAMALAR
Nihavent, rast ve karcığar
[!] Geleneksel Türk müziğinde nihavent ve rast makam makamlarının seyri, karar perdesi, piyanodaki sol notası üzerinden kullanıldığı için kuramsal güçlüsü ve aldığı değiştirici bilgiler de sol notası üzerinden verilmelidir. işaretler görsel sunumla tartışılır (16. kazanımlar). [!] Geleneksel Türk müziğinde karcığar makamı dizisi
ı
3. Rast makam n n seslerini perde tanır. düzenini ve dizi 4. Rast makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. 5. Karcığar makamının perde düzenini ve dizi seslerini tanır. 6. Karcığar makamının seyrini, karar perdesini ve güçlüsünü belirtir. 7. Dinlediği eserin makamını ayırt eder.
12. SINIF
ı
ı
ı
ı
Nihavent, rast ve karcığar
piyanodaki notası üzerinden üzerindenverilmelidir. kullan ld ğ için kuramsal bilgiler de lalanotas
makamlarında işitsel çalışmalar yapılarak bu makamlarda eserler dinletilir (7. kazanım).
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, tonalite ve makam tan becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M Z E Y İ D A F E V R Ö J A M A L
12. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. La majör diziyi inici ve çıkıcı olarak seslendirir. 2. Doğal, armonik ve melodik fa diyez minör dizileri inici ve çıkıcı olarak seslendirir. 3. La majörde yazılmış düzeyine uygun solfejleri okur.
La majör ve fa diyez minör diziler
[!] La majörde ve fa diyez minörde solfej okuma çal çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme yapılmadan önce solfej parçalarının ritmik okumalar çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım). yapılmalıdır La majörde yazılmış solfej okuma ı
ı
ı ı ı
ı
çal şmalar yapt r l r (3. kazan m). Doğal, armonik ve melodik fa diyez minörde yazılmış solfej okuma çalışmaları yaptırılır (4-6 kazanımlar).
4. Doğal fa diyez minörde yazılmış olan düzeyine uygun solfejleri Okuduğu solfejleri destekleyici, okur. düzeyine uygun nota - sus değerlerini ve tartımları kapsayan ritmik okuma 5. Armonik fa diyez minörde çalışmaları yaptırılır (7. kazanım). düzeyine uygun solfejleri okur. 6. Melodik fa diyez minörde düzeyine uygun solfejleri okur.
AÇIKLAMALAR
[!] Sınıf düzeyine göre anahtar değişimli ritmik okuma ı
ı
ı ı
çal şmalar yapt r labilir. Solfej çalışmalarında; geçici, işleyici, öncü, geciktiric ve alterasyona uğramış ton dışı sesler bulunan ve modülasyon içeren örneklere de yer verilmelidir. [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab güven ve dayanışma değerlerine ulaşması beklenir.
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirme ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz 7. Düzeyine ritmik okuma ı yapar. alıştırmalaruygun
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE A M U K O L E S K İ Z Ü M E D R Ö N İ M O D E V R Ö J A M L O M E B İ M
KAZANIMLAR
12. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
1. Mi bemol majör diziyi inici ve Mi bemol majör ve do minör çıkıcı olarak seslendirir. diziler çalınarak inici ve çıkıcı seslendirme çalışmaları yaptırılır 2. Doğal, armonik ve melodik do (1. ve 2. kazanım). minör dizileri inici ve çıkıcı olarak seslendirir. ı ı Miokuma bemolçal majörde yaz lm ş ışmaları yaptırılır solfej 3. Mi bemol majörde yazılmış (3. kazanım). olan düzeyine uygun solfejleri okur. Doğal, armonik ve melodik do minörde yazılmış solfej okuma 4. Doğal do minörde yazılmış olan düzeyine uygun solfejleri çalışmaları yaptırılır (4-6. kazanımlar). okur. Okuduğu solfejleri
5. Armonik do minörde düzeyine destekleyici, düzeyine uygun nota uygun solfejleri okur. - sus değerlerini ve tartımları kapsayan ritmik okuma 6. Melodik do minörde düzeyine çalışmaları yaptırılır (7. uygun solfejleri okur. kazanım).
AÇIKLAMALAR [!] Mi bemol majörde ve do minörde solfej okuma çalış yapılmadan önce solfej parçalarının ritmik okumaları yap [!] Sınıf düzeyine göre anahtar değişimli ritmik okuma çal yaptırılabilir. Solfej çalışmalarında; geçici, işleyici, öncü, geciktirici ve
alterasyona uğramış ton dışı sesler bulunan ve modülasyon içere örneklere de yer verilmelidir.
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sabır, öz güven dayanışma değerlerine ulaşması beklenir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okuma ve de yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalı
solfej okuma çalışması değerlendirme ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup öz değerlendirme, akran değerlendirm ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
7. Düzeyine uygun ritmik okuma alıştırmaları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL OKUMA ÜNİTE
A D N I R A L M A K A MA T M S U A K R O E L E V S R K A İ Z IĞ Ü C M R A K , T N E V A H İ N
12. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. Nihavent makam dizisini seslendirir. 2. Karcığar makam dizisini seslendirir.
Nihavent, karcığar ve rast makam
dizileri çalınarak seslendirme çalışmaları yaptırılır (1. ve 2. kazanım).
[!] Nihavent, karcığar ve rast makamlarında solfej çalışmalarının yanı sıra ritmik okuma egzersizleri de yapılmalıdır.
Nihavent makamında solfej okuma
[!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, sab
ı
ı
ı ı ı
ı
3. Rast makam dizisini seslendirir. çal şmalar yapt r l r (4. kazan m). Karcığar makamında solfej okuma 4. Nihavent makamında yazılmış çalışmaları yaptırılır (5. kazanım). düzeyine uygun solfejleri okur. Rast makamında solfej okuma 5. Karcığar makamında yazılmış çalışmaları yaptırılır (6. kazanım). düzeyine uygun solfejleri okur. 6. Rast makamında yazılmış düzeyine uygun solfejleri okur.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
AÇIKLAMALAR
ı
öz güven ve dayan şma değerlerine ulaşmas [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel okum ve deşifre yapma becerilerini kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme
çalışmalarında solfej okuma çalışması değerlendirm ölçeği, öz değerlendirme, grup değerlendirme, grup değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözl formlarından yararlanılabilir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANI: MÜZİKSEL YAZMA ÜNİTE
A D N I R A L M A K A MA T M S Z A A R Y E L V E S R K A İ Z IĞ Ü C M R A K , T N E V A H İ N
12. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
KAZANIMLAR 1. Nihavent makam dizisini yazar.
Nihavent, karcığar ve rast makam dizileri
2. Karcığar makam dizisini yazar.
Nihavent, karcığar ve rast makamlarında
yazdırılır (1-3. kazanımlar). düzeyine uygun dikte çalışmaları yaptırılır (4ı
6. kazan mlar). Öğrencilerden nihavent, karcığar ve rast 4. Nihavent makamında yazılmış makamlarında yarım bırakılan ezgiyi tamamlamaları istenir (4-6. kazanımlar). olan düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. Öğrencilerden, çalınan nihavent, karcığar ve 5. Karcığar makamında yazılmış rast makamlarında, kısa ezgileri tekrarlamaları ve hafızalarında kalanı yazmaları istenir (7. olan düzeyine uygun ezgi kazanım). diktelerini yapar. 3. Rast makam dizisini yazar.
AÇIKLAMALAR [!] Ezgi diktesi çalışmalarında dikte yapılacak makamın dizisi çalınarak karar sesi, seyri, ald değiştiriciler gibi özellikleri vurgulanmalıd [!] Bu ünite ile öğrencilerin sorumluluk, disiplin, ı
[!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin, müziksel yaz becerisi kazanmaları ve pekiştirmeleri beklenir.
Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirm
çalışmalarında öz değerlendirme, grup değ grup öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğrenci gözlem formlarından yararlanılabilir.
6. Rast makamında yazılmış olan düzeyine uygun ezgi diktelerini yapar. 7. Nihavent, karcığar ve rast makamlarında ezgi tekrarları yapar.
Sınıf-okul içi etkinlik
Ders içi ilişkilendirme
ı
sab r, öz güven ve dayan şma değerlerine ula beklenir.
Okuletkinlik dışı [!] Uyar ı İnceleme gezisi Diğer derslerle ilişkilendirme Ölçme ve Değerlendirme
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖRNEK FORMLARI Eğitim-öğretim sürecinde öğrencileri değerlendirmek için öğretmenlere yardımcı olmak amacıyla bu bölümde örnek formlar ve ölçekler verilmiştir. Öğrencilerin bilişsel becerilerinin yanında duyuşsal ve psikomotor becerilerinin değerlendirilmesi için bu formlar aynen kullanılabileceği gibi amaca uygun değişiklikler yapılarak da kullanılabilir. Bu formlara veya ölçeklere göre öğrencileri değerlendirirken ölçütlere göre hangi alanda yeterli, hangi alanlarda eksiklikleri olduğu belirlenebilir. Öğrencilerin eksiklikleri varsa bu eksiklikleri gidermeye yönelik gereken önlemler alınır. Öz değerlendirme, grup değerlendirme gibi formlarla öğrencileri değerlendirirken amaç, puan vermekten çok, onların eksikliklerini belirlemek ve bu eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler almak olmalıdır.
SOLFEJ OKUMA ÇALIŞMASI DERECELENDİRME ÖLÇEĞİ Açıklama: Öğrencilerin solfej okuma çalışmaları aşamasında, aşağıda belirlenen ölçütleri gözlemeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Konu: ……………………….
Adı-Soyadı : …………………… Öğrenci Nu : ………………........ Sınıfı : …………………....
ÖLÇÜTLER Ders öncesi hazırlık yaptı. Çalışılan solfej parçalarına önceden hazırlanarak geldi. Temiz okudu (entonasyon). Temposunda okudu. Deşifre yapabildi. TOPLAM
Kötü 1
DERECELER Orta İyi Çok İyi 3 4 5
Geçer 2
ÖZ DEĞERLENDİRME Adı ve: …………… Soyadı Sınıfı : …………… Nu : ……………
Tarih: ……………
Bu çalışmada neler yaptım? …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada neler öğrendim? …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler? …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler? …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
GRUP DEĞERLENDİRME FORMU Yönerge: Aşağıdaki form gruptaki her bir öğrencinin değerlendirilmesi için geliştirilmiştir. Puanlama Anahtarı: 5= Çok iyi
4= İyi
3= Orta
2= Geçer g a y s e r e l ü r ö g l rk a F ı
ş
Öğrencinin Adı ve Soyadı:
lo u r z a h a y a m l a Ç ı
ş ı
). b v ç e r e g ç a r (a
e m le in d n r a l a k a B ı ı
ş
n r r la a l a k d lu a a k u l m ra m a p l ru y u o a r S p G ı ı
ı
ı
ş
ş
a lm t a k ra a l a m l a Ç
e m le k e st e d
ş ı
ş
ı
a m y u d
il irm e v n a m a Z ı
a m n lla u k
1= Zayıf il k te is a y a lm a v re a ö lm G o
a m la m a m a t ir e l v e d Ö
a m a l k sa i n ir e l v e d Ö
n a u P m a l p o T
Yorumlar: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
GRUP ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU Grubun Adı: Gruptaki Öğrencilerin Adları: Açıklama: Aşağıdaki tabloda grubunuzu en iyi şekilde ifade eden seçeneğin altına (X) işareti koyunuz.
DERECELER Hiçbir Her zaman Bazen zaman
BECERİLER 1. Araştırma planı yaptık. 2. Görev dağılımı yaptık. 3. Araştırmada çeşitli kaynaklardan yararlandık. 4. Etkinlikleri birlikte hazırladık. 5. Görüşlerimizi rahatlıkla söyledik. 6. Grupta uyum içinde çalıştık. 7. Birbirimizin görüşlerini ve önerilerini dinledik. 8. Grupta birbirimize güvenerek çalıştık. 9. Grupta birbirimizi takdir ettik. 10.Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik. 11.Sorumluluklarımızı tam anlamıyla yerine getirdik. 12. Çalışmalarımızı etkin bir biçimde sunduk. TOPLAM
Aşağıdakileri grubunuza göre cevaplayınız. 1. Çalışmalar sırasında karşılaştığımız en büyük problem ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ......................... 2. Problem nereden kaynaklanıyordu? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ......................... 3. Grubumuzun en iyi olduğu alan ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ......................... 4. Grup olarak daha iyi olabilirdik. Fakat, ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ................................................................………………………………………………
ÖĞRENCİ GÖZLEM FORMU Açıklama: Bu form, etkinlik süresince öğrencilerin, yapılan çalışmalara katılma düzeylerini gözlemeniz amacıyla hazırlanmıştır. Ünite Adı: ………
Adı-Soyadı : ……………… Öğrenci Nu : ……………… Sınıfı : ……………… DERECELER
BECERİLER I. DERSE HAZIRLIK 1.Bilgi kaynaklarına nasıl ulaşacağını bilir. 2.Ulaştığı kaynaklardan etkin bir biçimde yararlanır. 3. Derse kitap, defter vb. araç gereçleri tam ve eksiksiz gelir. 4. Derse değişik yardımcı kaynaklarla gelir. 5. Derslere işlenecek konulara hazırlık yapmış olarak katılır. Toplam II. ETKile KATILMA İNL İKLERE 1.Konu ilgili görüşlerini çekinmeksizin ifade eder. 2.Soru sorulduğunda yanıtlar. 3. Sınıfta yapılan etkinliklere katılır. 4.Yeni ve özgün sorular sorar. 5.Belirttiği görüşler ve verdiği örnekler özgündür. 6.Dersi iyi dinlediği izlenimi veren sorular sorar. 7.Sınıfa yöneltilen soruları yanıtlamak ister. Toplam III. İNCELEME – ARAŞTIRMA – GÖZLEM 1. Bilgi toplamak için çeşitli kaynaklara başvurur. 2.Kendisine verilen kaynaklarla yetinmeyip başka kaynaklar araştırır. 3.İnceleme ve araştırma ödevlerini özenerek yapar. 4.Gözlemlerini dikkatli bir şekilde yapar. 5.Gözlemleri sonucunda mantıksal çıkarımlarda bulunur. 6.Araştırma ve inceleme sonucunda genellemeler yapar. Toplam GENEL TOPLAM
Hiçbir zaman 1
Nadiren
Bazen
Sıklıkla
2
3
4
Her zaman 5
PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Projenin Adı: Öğrencinin; Adı ve soyadı: Sınıfı: Nu:
DERECELER BECERİLER
Kötü
1
Geçer Orta
2
3
İyi
Çok İyi
4
5
I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ Projenin amacını belirleme Projeye uygun çalışma planı yapma Grup içinde görev dağılımı yapma İhtiyaçları belirleme Farklı kaynaklardan bilgi toplama Projeyi plana göre gerçekleştirme TOPLAM II. PROJENİN İÇERİĞİ Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma Doğru bilgileri kullanma Toplanan bilgileri analiz etme Toplanan bilgileri düzenlenme Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma Kritik düşünme becerisini gösterme Yaratıcılık yeteneğini kullanma TOPLAM III. SUNU YAPMA Türkçeyi doğru, etkili ve güzel konuşma Sorulara cevap verebilme Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunma Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma Verilen sürede sunuyu yapma Sunum sırasındaki öz güvene sahip olma Severek sunu yapma TOPLAM
GENEL TOPLAM Öğretmenin yorumu: …………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………...
AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU Değerlendiren Öğrencinin; Grup Numarası: ……………… Adı Soyadı : ……………… Sınıfı : ………………
Grubumuzdaki Öğrenciler
m a d a k r a . 1 ş
n e B
Görevini zamanında yerine getirir. Farklı kaynaklardan bilgi toplayıp sunar. Grup arkadaşlarının görüşlerine saygılıdır. Arkadaşlarını uyarırken olumlu bir dil kullanır. Aletleri kullanırken dikkatli ve titizdir. Düzenli, disiplinli ve sorumluluk sahibidir. Temiz ve düzenli çalışır (Kullandığı aletleri yerine koyar, kirlettiklerini temizler vb. ). Sonuçları tartışırken anlaşılır konuşur, konuşulanları anlar.
Etkinliğin Başında
Her Zaman ı
Etkinliğe katılımda gönüllüdür.
şının adı soyadı: ……………… şının adı soyadı: ………………
1. arkada 2. arkada
m a d a k r a . 2 ı
m a d a k r a . 1 ı
ş
ş
n e B
m a d a k r a . 2
Etkinliğin Sonunda
ı
m a d a k r a . 1 ı
ş
ş
n e B
Hiçbir Zaman m a d a k r a . 2 ı
m a d a k r a . 1 ı
ş
ş
n e B
m a d a k r a . 2 ı
ş
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI ÇALIŞMA TAKVİMİ (ÖRNEK) ÖĞRENCİNİN YAPACAĞI İŞLER Velisi ve öğretmeniyle ürün dosyasının amaçlarını ve en iyi ürünleri seçmek için ölçütler belirler. Bu ölçütleri yazılı olarak dosyaya koyar.
ÖĞRETMENİN YAPACAĞI İŞLER Ürün dosyasını ve çalışma takvimini tanıtır. Öğrenciye hedeflerini belirlemede yardımcı olur. En iyi ürünleri seçmek için kullanılabilecek ölçüt önerileri getirir. Öğrencilere ürün dosyasını değerlendirme ölçütlerini duyurur.
VELİNİN YAPACAĞI İŞLER Ürün dosyasıyla ilgili bilgi edinir. Öğrencilerin çalışma hedeflerini belirlemesinde katkıda bulunur.
Döneme ait ürünlerin 30 biriktirilmesi Eylül 30 Kasım
Hafta hafta ürünleri seçer. Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları yapar.
Ürün biriktirme sürecini izler. Öğrencinin ürün eleme, geliştirme çalışmalarını koordine eder. Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur.
Ürün dosyasına konulacak ürünlerin 1 seçilmesi Aralık 5 Aralık
Dönem boyunca seçilen ürünler içinden son elemeyi yaparak iki, üç ürün belirler. Bu ürünler için seçme gerekçelerini yazar. Seçilen ürünler için ürün kontrol listesini doldurur. Ürün dosyasının kapağını, içindekiler kısmını hazırlar. Dersiyle ilgili kendisini
Dönem ürünleri için öğrencinin gelişim sürecini yansıtacak en iyi ürünleri seçmesinde yönlendirici rol oynar.
Öğrencilerin ürün eleme, geliştirme aşamalarından haberdar olur. Öğrencilerin süreçteki ihtiyaçlarını karşılar. Ürünlerle ilgili öğrenciye görüş bildirir. Öğrencilerin ürünler üzerinde yapacağı son elemeye yardım eder.
SÜRE
YAPILACAK İŞLER Ürün dosyasını tanıma
12 Eylül 30 Eylül
6 Aralık
Ürün dosyasının tamamlanması
ı
16 Aralık Ürün dosyasının sunumu 19 Aralık 23 Aralık
Değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması 19ık Aral 23 Aralık
ı
yans tacağ bir öz geçmiş yazar. Çalışma sürecini yansıtan bir özet yazar. Sunum yönergesi doğrultusunda dosyasını sunuma hazırlar. Öğretmen ve velinin katılımıyla sunumu yapar.
Öğretmeniyle aldığı geri bildirimlerle ilgili görüşme yapar. Ürün dosyasının derecesine öğretmeniyle birlikte karar verir.
Dosya tamamlama süresinde Öğrencilerin yapacağı öğrencinin yapacağı işleri hatırlatır işler için uygun ortam ve bunlarla ilgili gerekli hazırlayarak öğrenciye ı
ı
aç klamalar yapar. hakkında Yap ılması gerekenler örnek bir dosya tanıtır.
ihtiyaç duyduğu desteği sağlar.
Ürün dosyası sunum yönergesini hazırlar ve öğrencilere hatırlatır. Sunum için uygun yeri ve zamanı belirler. Sunuma velinin de katılmasını sağlamak için mektup yazar. Öğrencinin dosyasını sunuma hazırlamasına yardım eder. Velinin sunuma katılmaması durumunda yazılı görüşünü almak için dosyayı veliye bir üst yazıyla gönderir. Ürün dosyasını bir değerlendirme ölçeğiyle değerlendirir. Çalışmalarla ilgili güçlü ve zay ıf yanlarını belirten bir mektupla geri
Sunuma katılır. Ürün dosyasıyla ilgili görüşlerini sözlü ve yazılı olarak belirler. Geri bildirim formunu doldurur.
Çocuğun en çok hangi ürünü beğendiğini, çocuğun kendini hangi alanlarda geliştirmesi
bildirimde Bu mektup gerektiğini ve ona nasıl ürün dosyasbulunur. ına eklenir. yardımcı olabileceğini Her öğrenciyle gelişme sürecinin belirten bir mektup yazar. tartışıldığı ve gelecek için hedeflerin saptandığı yüz yüze görüşmeler yapar. Bu görüşmelerde ürün dosyasının derecesine öğrenciyle birlikte karar verir.
Not: Yukarıdaki çalışma takvimi örnek olarak verilmiştir. Uygulamalara bağlı olarak süre ve içerikte değişiklikler yapılabilir.
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI ÖRNEK SAYFALARI
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÜRÜN DOSYAM
İÇİNDEKİLER
Adı : ……………….. Soyadı : ……………….. Numarası : ……………….. Sınıfı : ………………..
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA ALANINDAKİ ÖZ GEÇMİŞİM
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASININ GENEL DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Bütünlük Dosyamda bulunması gerekenlerin tümü var. Çalışmamı yaparken diğer derslerimden de yararlandım. Seçtiğim ürünler yıl boyunca edindiğim becerileri yansıtıyor. Dosyamın kapağını, kendimi en iyi biçimde yansıtacak şekilde hazırladım. •
•
Anahtar Sorular: Müziksel işitme, okuma ve yazma ya ne zaman ilgi duymaya başladım? Müziksel işitme, okuma ve yazma dersinde en çok ilgimi çeken konu nedir? Okul dışında müziksel işitme, okuma ve Yazma ile ilgili çalışmalarım nelerdir? ( kurslar, etkinlikler, projeler...) Müziksel işitme, okuma ve yazmanın hoşlanmadığım yönleri var mı? Müziksel işitme, okuma ve yazma dersinde başka nelerin olmasını isterdim? Gelecekle ilgili yapmak istediklerime bu dersin nasıl bir katkısı olabilir? •
•
•
•
•
•
•
•
Düzen Tüm çalışmalarım için uygun başlıklar kullandım. Çalışmalarımı “İçindekiler” bölümünde •
•
belirttiğim sıraya göre dosyaladım. Tüm çalışma kâğıtlarım temiz ve düzenli. Yansıtma Seçtiğim çalışmalar güçlü yanlarımı ve gelişimimi yansıtıyor. •
•
ÜRÜN BİLGİLERİ ÜRÜN KONTROL LİSTESİ
• •
Çalışmalar Çalışmanın taslağını hazırladım. Çalışmayı zenginleştirecek
Evet Hayır
tablo, resim, haz ırlad ım. fotoğraf vb. Öğrencinin; Çalışmam ı geliştirme aşamasında öğretmenim, ailem ve arkadaşlarımın düşüncesinden yararlandım. Gerekli ekleme ve çıkarmaları yaptım. Çalışmamı yazım ve anlatım kurallarına uygunluğu açısından gözden geçirip gerekli düzeltmeleri yaptım. Çalışmamı sunmaya hazır hale geldim.
•
•
•
•
•
•
Bu çalışmadaki hedefim: Çalışmamın aşamaları: 1. 2. 3. 4. Ürünümü seçme gerekçelerim: ……………………………………… Bu çalışmamda şunları çok iyi yaptım: ……..……………………………….. Çalışmamın şu alanlarında biraz daha gayret gösterdim ve yardım alabildim: ……………………………………… Belirlediğim hedefe şu kadar ulaştım: ……………………………………… Bu çalışma benim şu özelliklerimin gelişimini yansıtıyor: ……………… Bu çalışmamla ilgili şunları da ürün öz değerlendirme formunda söylemek isterim: ……………………………………… ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI SUNUM YÖNERGES İ
1. Sunumunuz için velinizi sınıfa getiriniz. 2. Sunumunuzun içeriğiyle ilgili velinizin de düşüncesini öğreniniz. 3. Çalışmada çok başarılı olduğunuzu düşündüğünüz üç alanı belirleyiniz ve açıklayınız. 4. Geliştirmeniz gereken üç alanı açıklayınız. 5. Gelecek dönem için hedeflerinizi belirleyip açıklayınız. 6. Çalışma sürecindeki gelişim düzeyinizi ve hedefinize ulaşma derecenizi değerlendiriniz. 7. Velinizin dosyanızla ilgili yazılı görüşlerini alınız.
ÖĞRENCİ ÖZET FORMU Adı Soyadı: …………. Konu : ………….
Tarih: ……
Başlangıçtaki dosya Çalışmalarım önce nasıldı? ----------------------Çalışmalarım ne denli açık ve anlaşılırdı? ----------------------Beklentilerim ne denli gerçekçiydi? -----------------------
Dosyanın son hâli Şimdi nasıl gidiyor?
Geliştirmeye açık alanlar başlangıçta nelerdi? -----------------------
Şimdi hangi alanlar geliştirilmeye açık?
---------------------Çalışmalarım şimdi nedenli açık ve anlaşılır? ----------------------Bu konuda şimdi ne düşünüyorum? -----------------------
-----------------------
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASIYLA İLGİLİ ÖĞRETMENİN KULLANABİLECEĞİ ÖRNEK FORMLAR ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI ÖĞRETMEN ÖZET FORMU Adı Soyadı: Tarih: Konu: Tarih: Başlangıçtaki dosya Dosyanın son hâli
VELİ GERİ BİLDİRİM FORMU Çocuğunuz
ürün
dosyasını
sunduktan sonra, lütfen aşağıdaki soruları yanıtlamaya zaman ayırınız. 1. Bu çalışma çocuğunuzun gelişim sürecini daha iyi anlamanıza yardımcı oldu mu?
Geliştirmeye açık alanlar başlangıçta nelerdi?
Şimdi hangi alanlar geliştirilmeye açık?
---------------------------------------------------------2. Bu çalışmanın sunumu sizce etkili olacak biçimde düzenlenmiş miydi? ---------------------------------------------------------3. Sizce bu sunum çocuğunuz için değerli bir deneyim oldu mu? ---------------------------------------------------------4. Belirtmek istediğiniz diğer görüşleriniz: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
VELİYE YAZILMIŞ ÖRNEK MEKTUP -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Sunu Tarihi: Etkinlik Programı: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1.Çocuğunuzun çalışmalarından en çok hangisini beğendiniz? ---------------------------------------------------------2.Çocuğunuz sizce hangi alanlarda başarılı? ---------------------------------------------------------3.Çocuğunuza hangi konularda ve nas ıl yardımcı olabilirsiniz?
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI DEĞERLENDİRME FORMU Adı : ....................... Soyadı: ....................... Sınıf : ....................... Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün ne düzeyde yeterli olduğunu göz önüne alarak dosyayı değerlendiriniz. ÖLÇÜTLER 1. Çalışmaların içeriğinin tam olması 2. Çalışmalardaki çeşitlilik 3. Çalışmaların amaçları karşılaması 4. Çalışmaların amaca uygunluğu 5. Çalışmaların doğruluğu 6. Dosyanın düzenliliği 7. Harcanan çabaları gösterme 8. Kaliteliliği gösterme. 9. Yaratıcılığı gösterme 10. Çalışmaların seçiminde risk alma 11. Öğrencinin gelişimini gösterme 12. Kendini değerlendirme Yorumlar/Öneriler:
Dereceler 1 2 3 4 5
Öğrencinin adı soyadı:
Tarih:
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYAMIN İÇİNDEKİLER Çalışmalarım
Bu çalışmayı neden sakladım?
1. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………...... ……………………………………………… ……………………………………………… 2. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 3. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 4. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 5. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 6. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 7. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 8. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 9. …………………………………………...... ……………………………………………… .......................................................................... ……………………………………………… ……………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 10. ………………………………………….... ……………………………………………… ..........................................................................
Öğrencinin Adı ve soyadı:
Tarih:
MÜZİKSEL İŞİTME, OKUMA VE YAZMA DERSİ ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI Başlık ............................................................................................................................................... Neden bu çalışmayı sakladım? ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .................................................................................................................. Bu çalışmayı neden arkadaşlarımla paylaştım? ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .................................................................................................................. Öğrendiklerim hakkında gösterebileceklerim nelerdir? ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... .................................................................................................................. Eğer bu çalışmayı tekrar yapsaydım, şu şekilde yapardım: .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .................................................................................................................. Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .................................................................................................................. Benim için bu çalışmanın anlamı ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ..................................................................................................................
KAYNAKÇA •
•
Açıkgöz, Kamile Ün, Aktif Öğrenme, Eğitim Dünyası Yayınları, İzmir, 2003. Baykul, Yaşar, İlköğretimde Ölçme ve Değerlendirme, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
•
Cangal, Nurhan, Armoni, Arkadaş Yayınevi (2. Basım), Ankara, 2002.
•
Cangal, Nurhan, Müzik Formları, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2004.
•
Egemen, Hüseyin, Sistematik Solfej Öğretimi, Bemol Müzik Yayınları, İstanbul, 2003.
•
Fenmen, Mithat, Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1991.
•
•
•
MEB, “Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli”, Millî Eğitim Basımevi, Ankara, 2004. MEB, “Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü Müziğe Giriş Dersi Öğretim Programı”, Orta Öğretim Genel Müdürlüğü, Ankara, 2006. Oğuzkan, Ferhan, Eğitim Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1974.
•
Özdemir, Memduh, Armoni, Kanyılmaz Matbaacılık, İzmir, 2001.
•
Özçelik, Sadık, Müzikal Dikte ve Solfej, Başkent Matbaacılık, Ankara, 2003.
•
Özgür, Ülkü, Salih Aydoğan, Müziksel İşitme Okuma I-II, Sözkesen Matbaası, Ankara, 2003.
•
Özgüven, İbrahim Ethem, Psikolojik Testler, PDREM Yayınları, Ankara, 1999.
•
Resmî Gazete, Sayı 26378, 16.12.2006.
•
•
•
•
•
Say, Ahmet, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları (2. Basım), Ankara, 2002. Say, Ahmet, Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 2005. Say, Ahmet, Müzik Öğretimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Alf Matbaası, Ankara, 1996. Sevgi, Ali, Erdal Tuğcular, Halk Ezgileriyle Solfej, Sevda-Cenap And Vakfı Nota Yayınları, Ankara, 2002. Sun, Muammer, Solfej Birinci Kitap, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1973.
•
•
•
•
•
•
•
Tavşancıl, Ezel, Tutumların Ölçülmesi ve Spss ile Veri Analizi, Nobel Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2002. Turgut, Mehmet Fuat, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları, Saydam Matbaacılık (5. Basım), Ankara, 1987. Uçan, Ali, İnsan ve Müzik İnsan ve Sanat Eğitimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları (2. Basım), Ankara, 1996. Uçan, Ali, Müzik Eğitimi / Temel Kavramlar – İlkeler – Yaklaşımlar, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1997. Uçan, Ali, Müzik Eğitimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1994. Yıldırım, Cemal, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, ÖSYM Yayınları (4. Basım), Ankara, 1999. Zeren, Ayhan, Müzik Fiziği, Basit Seslerin Algılanması, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1995. İNTERNET ADRESLERİ
•
http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/K.B-Birol.html
•
http://www.sanatkolik.com/special/insanvemuzik.htm
•
http://ttkb.meb.gov.tr/indir/ttkb/programlar/anguzsanlis/GelCagTurkMuzigi.pdf
•
http://egitimbulteni.com/ sayi-2/ome.htm
•
http://uretim.meb.gov.tr/EgitekHaber/s84/yazarlar/Oguz.htm
•
http://ogm.meb.gov.tr/belgeler/ud.pdf
•
http://programlar.meb.gov.tr/program_giris/yaklasim_2.htm
•
http://denizli.meb.gov.tr/mlokurs/