MODUL PELAKSANAAN AKTIVITI ‘ICE- BREAKING’ DAN LDK ( PANDUAN FASILITATOR ) DISEDIAKAN OLEH : ENCIK KHAIRUDDIN HJ. JAMAL & PUAN FARIDAH SUPIAN GURU BIMBINGAN DAN KAUNSELING SMK BANDAU
PROGRAM SEMINAR MOTIVASI PELAJAR PMR & SPM SMK BANDAU TAHUN 2009 ANJURAN BERSAMA :
SMK BANDAU, PIBG SMK BANDAU & YAYASAN SABAH TARIKH PELAKSANAAN : SEMINAR MOTIVASI PMR & SPM : 08 & 09 JULAI 2009 ( Rabu – Khamis )
BERTEMPAT DI : SMK BANDAU KOTA MARUDU
2
© DinJJ / LDK /SEMINAR MOTIVASI PMR & SPM / SMK BANDAU 2009
BARISAN FASILITATOR LDK (Seminar Motivasi PMR & SPM SMK Bandau 2009): Ketua Fasilitator :
En. Khairuddin Hj. Jamal Fasilitator LDK/ Kumpulan (Untuk Pelajar PMR) : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Encik Weltter Ariffin / Encik Shahir Syaparuddin Cik Suzie M. Subinon / Ustazah Wan Nurhaslinda Puan Faridah Supian / Puan Elizabeth Mastan Encik Kalixtus Kopong / Puan Noriah Abd. Rahim Encik Asri Meris / Encik Nik Yusri Yulizar Encik Perry Kudik / Puan Liza Sibin Encik Alex Soo / Puan Juniah Robert Encik Venson Gumpitak / Encik Alzer Noel
(Kump.1) (Kump.2 ) (Kump.3) (Kump.4) (Kump.5 ) (Kump.6 ) (Kump.7 ) (Kump.8 )
Fasilitator LDK/ Kumpulan (Untuk Pelajar SPM) : 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Encik Henry Jamudah / Encik Nius Maisin Encik Ong Kong Jou / Puan Rozneh Jam Cik Zaihiza Zainal / Encik Fredly Sualin Puan Dora Kudik / Puan Sylvia Miting Puan Irene Jokilyn / Cik Siti Nurhaziah Muhd. Nur Encik Majawal Timbuong / Encik Anandan A/L. Muniandy
(Kump.1) (Kump.2 ) (Kump.3) (Kump.4) (Kump.5 ) (Kump.6 )
TENTATIF PROGRAM ( 08 – 09 JULAI 2009 ) HARI PERTAMA ( 08 JULAI 2009 ): 7.00 – 7.30 pagi : Pendaftaran Peserta (Pengisian kehadiran dalam JKM) 7.30 – 8.30 pagi : ’Ice-Breaking’ ( En. Weltter Ariffin & Fasilitator ) 8.30 – 10.00 pagi : LDK 1 ( semua Fasilitator ) 10.00 – 10.30 pagi : Rehat 10.30 – 12.00 T/hari: Ceramah 1 ( Puan Hasnah Mohd Yasin – Yayasan Sabah ) 12.00 – 1.00 petang: Solat/ Gabi 1.00 – 2.30 petang : Ceramah 2 ( En. Halim Bidin – PPG, Kota Marudu) 2.30 – 3.00 petang : Rehat 3.00 – 4.00 petang : Pembentangan & soaljawab antara kumpulan Hasil LDK 1 4.00 petang : Balik/Pulang HARI KEDUA ( 09 JULAI 2009 ) : 6.50 – 7.00 pagi 7.30 – 9.00 pagi 9.00 - 9.30 pagi 9.30 – 10.30 pagi 10.30 – 12.00 t/hari 12.00 – 12.45 t/hari 12.45 – 1.30 ptg
: Tiba di sekolah (Pengisian kehadiran dalam JKM) : LDK 2 : Rehat : Ceramah 3 ( En. Marcus D. B. Kopong ) : Ceramah 4 ( En. Khairuddin Hj. Jamal ) : Penutupan : Jamuan Makan
3
2.00 petang
: Balik /Pulang
Apa itu Latihan Dalam Kelompok (LDK)? : Latihan dalam kelompok bermaksud aktiviti-aktiviti terancang yang dijalankan secara bersama-sama oleh ahli-ahli kelompok dengan panduan dan bimbingan fasilitator bagi mencapai suatu matlamat yang tertentu.
Etika Kelompok LDK : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Penerimaan tanpa syarat Kerahsiaan Keterbukaan Keikhlasan Keterlibatan dengan rela hati Tidak menghakim Rasa kepunyaan (belonging ) kepada kelompok Tiada tindakan secara fizikal terhadap ahli lain.
Panduan kepada Fasilitator untuk mengendalikan kelompok : 1. Fasilitator mesti merujuk modul yang disediakan bagi memastikan keselerasan aktiviti dan perkembangan peserta dalam seminar. Ikut cadangan objektif dan langkah pelaksanaan aktiviti supaya dapat mencapai matlamat dan objektif seminar seperti yang diamanahkan oleh penganjur. 2. Duduk dalam bulatan atau ladam kuda. Pastikan semua ahli dapat melihat satu sama lain. Cara dan bentuk kedudukan boleh diubah suai pada sesi berikutnya.
3. Fasilitator elakkan menggunakan gantinama Disarankan untuk menggunakan gantinama diri ”saya”.
diri
“cikgu”.
4. Mulakan sesi dengan salam dan ucap sejahtera, doa. Fasilitator boleh menyerahkan tugas memulakan sesi kepada ketua kelompok bagi sesi kedua dan seterusnya. 5. Pada sesi pertama fasilitator mestilah bijak membina hubungan yang mesra dengan ahli supaya diterima oleh kelompok. Terangkan tentang LDK dan etika kelompok.
6. Mulakan setiap sesi dengan rapport dan semak keselesaan ahli. Kemudian imbas kembali aktiviti yang lepas untuk memastikan ada kesinambungan. 7.
Luaskan peluang bercakap kepada semua ahli.
8. Gunakan permainan-permainan kecil (energizer ) bagi menimbulkan minat atau untuk menghilangkan rasa bosan atau hilang perhatian ahli.
4
9. bersalaman.
Pada sesi akhir fasilitator mengajak semua ahli bermaafan dan
TAJUK
: “ICE-BREAKING”
MASA
: 7.30 – 8.30 Pagi ( 08.07.2009 )
TEMPAT
: Astaka / Dewan Khas SMK Bandau
PERALATAN
: PA Sistem, Kertas majong / kad manila, Alat tulis ( Magic Pen & Marker Pen )
PELAKASANAAN
:
Semua peserta berhimpun untuk mendengar taklimat awal dari Ketua Fasilitator. Encik Weltter Ariffin selaku Fasilitator ‘Ice-Breaking’ akan membuat beberapa aktiviti dalam kumpulan kasar terhadap peserta dengan menghimpunkan mereka mengikut (Sekadar Cadangan) : i) ii) iii) iv) v)
Bulan kelahiran Cita-Cita Makanan kegemaran Ketinggian Saiz kasut
Setiap peserta dalam kumpulan diarah mengenali tiga nama dan target PMR/SPM rakan peserta dalam kumpulannya dan setiap kumpulan akan dipanggil secara rawak seorang ahli dalam kumpulan menyatakan nama dan target PMR/SPM rakan yang dipilihnya. Rakan yang disebut/dipilih akan dijemput ke hadapan.
Aktiviti seterusnya, Fasilitator yang bertugas akan mengumpulkan semua peserta mengikut tingkatan masing-masing (Mengikut Kumpulan Dalam Kelas/Tingkatan). Kemudian kumpulan kasar akan dibahagikan kepada 8 kumpulan bagi pelajar PMR dan 6 kumpulan bagi pelajar SPM (merujuk pembahagian kumpulan dalam kelas/tingkatan yang telah dibuat l ebih awal).
Setiap kumpulan mempunyai fasilitator (rujuk senarai Fasilitator mengikut kumpulan) yang akan membimbing dan menilai penglibatan ahli dan kumpulan tersebut, iaitu untuk tujuan pemilihan anugerah peserta terbaik lelaki / perempuan, slogan dan kain rentang ‘Tekad Cemerlang’ (banner) kumpulan terbaik mewakili kategori PMR dan SPM.
Setiap kumpulan dibekalkan dengan alat tulis, kad manila dan (Peralatan yang diperlukan untuk LDK 1).
Rehat & Bersedia untuk LDK 1.
5
LATIHAN DALAM KUMPULAN (LDK) 1 Masa
: 8.30 – 10.00 pagi ( 09.07.2009 )
Tempat
: Astaka / Dewan Khas SMK Bandau
Tajuk
: Tekad Cemerlang Kumpulan Ku!
Objektif
: a) Peserta dapat bekerjasama menyempurnakan tugasan dalam kumpulan. (Perpaduan dan kerjasama dari ahli kumpulan adalah penting membolehkan sesuatu penyelesaian dibuat.) b) Membolehkan peserta berfikir secara kritis dan inovatif dalam menyelesaikan setiap masalah yang dihadapi. Setiap permasalahan ada penyelasaiannya.
Prosedur
:
1. Semua peserta berhimpun di dalam dewan untuk taklimat awal dari kem komandan/Ketua Fasilitator/ fasilitator. 2. Fasilitator kumpulan membawa perbincangan kumpulan peserta ke tempat yang sesuai untuk membentuk perbincangan secara kolompok. 3. Fasilitator akan mengawasi ahli kumpulan membuat Kumpulan diminta untuk membentuk: i) ii) iii) iv) v)
aktiviti yang diberi.
Nama Kumpulan dan Moto (pada kad manila) Slogan (Yel) ’Tekad Cemerlang’ Kumpulan (ditulis pada kad manila) dan sebagai identiti/pengenalan kumpulan Etika Kumpulan mencapai tekad cemerlang Sasaran / Target Kumpulan dalam PMR & SPM 2009. Merekacipta dan menulis Banner / kain rentang ‘Tekad Cemerlang’ kumpulan (dalam PMR / SPM 2009). Tidak lebih daripada 15 patah perkataan.
Setiap kumpulan akan diminta membentang, mempertahan/memberi hujah dan sedia menghadapi cabaran kumpulan lain semasa pembentangan kumpulan (jam 3.00 petang) dan hasil mereka akan ditampal/dilekatkan di dinding dewan khas.
Fasilitator setiap kumpulan akan memastikan setiap ahli terlibat dalam aktiviti kumpulan. Semasa pembentangan, fasilitator boleh menimbulkan suasana perdebatan yang tegang dan memastikan setiap ahli terlibat ketika sesi pembentangan nanti.
6
4. Setiap Kumpulan diarahkan memberi perhatian terhadap pembentang yang dibuat oleh setiap kumpulan. Setiap kumpulan hanya diberi peluang untuk membentangkan hasil perbincangan mereka selama 5 minit sahaja.
LATIHAN DALAM KUMPULAN (LDK) 2 Aktiviti 1
: FANTASI KEJAYAAN
Alatan
: Tiada
Objektif
:
MASA :
minit
1. Supaya peserta dapat meningkatkan konsep diri. 2. Supaya peserta dapat menikmati erti dan perasaan sesuatu kejayaan. Prosedur
:
1. Fasilitator mengarahkan supaya semua ahli kumpulan memejamkan mata, tarik nafas dan hembuskan (beberapa kali). Cuba bertenang. 2. Cuba bayangkan satu hari anda berasa amat gembira sekali sepanjang hidup anda. Tumpukan perhatian pada satu kejayaan waktu itu. 3. Cuba ingatkan kembali kejayaan itu. Di manakah ia berlaku ? Adakah anda mencapainya secara berseorangan atau dengan bantuan orang lain ? Adakah anda merancang untuk mencapainya atau ia berlaku secara spontan. 4. Sekarang, sedarkan diri anda. 5. Minta peserta berkongsi kejayaan masing-masing. Falsafah : 1. Setiap manusia yang dilahirkan mahukan kejayaan di dunia dan di akhirat. 2. Setiap individu perlu yakin mereka akan berjaya jika berusaha dengan bersungguh-sungguh.
7
LATIHAN DALAM KUMPULAN (LDK) 2 AKTIVITI 2
: VISI HIDUP
Masa
:
Tempat
: Dewan Khas SMK Bandau
Objektif
:
8.00 – 9.00 Pagi ( 09.07.2009 )
1. Membolehkan pelajar mengenal kekuatan yang ada untuk mencapai visinya 2. Mengenalpasti halangan yang ada yang boleh menghalang pelajar dalam mencapai visinya.
Peralatan
: Gambarajah Visi Hidup dan Borang Visi Hidup
Langkah: 1. Fasilitator mengedarkan gambarajah Visi Hidup dan Borang Visi kepada setiap peserta mengikut kumpulan. 2. Peserta/pelajar mengisi petak dan kotak yang disediakan dalam gambarajah dan Borang Visi Hidup. 3. Perbincangan dalam kumpulan dijalankan berdasarkan kepada maklumat yang telah diisi dan penekanan kepada usaha untuk mengatasi halangan.
Contoh Gambarajah Visi Hidup
KERJAYA
EKONOMI
VISI HIDUP
PENDIDIKAN TINGGI
KELUARGA PMR/ SPM 2008
8
LDK 2
GAMBARAJAH VISI HIDUPKU (YANG POSITIF)
VISI HIDUP SAYA
BORANG VISI Berdasarkan gambarajah Visi Hidup, senaraikan kekuatan dan halangan untuk mencapai visi kehidupan anda.
Visi Hidup
Kekuatan yang anda ada untuk mencapainya
Halangan anda untuk mencapainya
9
LDK 2 AKTIVITI 3 : KEKUATAN DAN KELEMAHAN DIRI Tajuk : Saya Berkebolehan ALATAN :
Manila kad/kertas A4 , ‘Magic pen’ dan alat tulis.
TUJUAN :
Untuk memberi keyakinan kepada para peserta tentang kekuatan/kebolehan/kelebihan diri mereka.
OBJEKTIF: 1. Supaya peserta-peserta sedar akan keupayaan mereka untuk menambah kebolehan diri. 2. Supaya peserta-peserta akan mencari kelebihan diri masing-masing dan belajar untuk mengemukakan kelebihan yang terdapat pada diri mereka itu kepada orang lain. Prosedur: 1. Peserta di minta mengingat sesuatu yang ia tidak berkebolehan untuk melakukannya pada masa ia di Sekolah Rendah (atau di menengah rendah) tetapi berkebolehan melakukannya pada masa ia mula memasuki SMK Bandau (Tingkatan Empat). Contoh : Dahulu saya tidak pandai mencuci baju sekolah sendiri tetapi sekarang... Dahulu saya tidak tahu mengguna komputer, sekarang.... 2. Setiap peserta mengemukakan perkara di atas kepada kesemua peserta di dalam kelas. 3. Peserta diminta pula mengingatkan sesuatu yang ia tidak berkebolehan melakukannya/mengerjakannya tahun lepas tetapi telah dapat dipelajarinya tahun ini. Contoh : Tahun lepas saya tidak pandai menghampiri guru mendapat bantuan, tahun ini..... 4. Peserta diberi satu situasi : “Tidak berapa lama lagi, bumi ini akan meletup dan akan hapus. Setiap negara telah menyediakan sebuah kapal angkasa yang akan mengangkut penumpang-penumpang ke dunia lain. Walau bagaimanapun penumpang-
10
penumpang yang dipilih mestilah terdiri daripada mereka yang ada kelebihan”. Bahan /alat-alat seperti di atas diedarkan. Pelajar-pelajar diarah membuat/ mereka satu poster yang menceritakan dari hal kelebihan mereka dari segi kebolehan, keupayaan dan sifat-sifat positif yang terdapat pada diri mereka. 5. Setelah siap, poster-poster dipamerkan pada dinding. Pelajar-pelajar diberi masa untuk meneliti setiap poster. Mereka berbincang dengan bantuan Fasilitator berkenaan dengan kelebihan diri dan kelebihan rakan-rakan mereka dan bagaimana kelebihan itu dapat membantu ke arah kecemerlangan diri dan pasukan. CADANGAN AKTIVITI LDK TAMBAHAN (Persediaan sekiranya penceramah yang dijemput tidak dapat hadir pada slot ceramah seperti dalam Jadual Aktiviti/Tentatif Seminar ) AKTIVITI 1 : SI PUTIH DAN SI HITAM (Cadangan Tambahan) ALATAN
: Alat Tulis dan Edaran
OBJEKTIF : 1. Supaya ahli kumpulan dapat mengenal pasti sifat positif dan negatif yang terdapat dalam diri masing-masing. 2. Ahli kumpulan dapat memikirkan cara-cara memperkembangkan sifat positifnya. PROSEDUR : 1. 2. 3. 4.
Fasilitator mengedarkan inventori sifat positif dan negatif kepada setiap ahli. Fasilitator menerangkan sifat positif dan negatif berserta contoh. Ahli menerangkan sifat positif dan negatif dalam masa 8 minit. Fasilitator memilih beberapa orang ahli secara rawak dan meminta ahli menerangkan 2 sifat positif serta contoh perlakuan atau perkara yang telah dilakukan. 5. Seterusnya fasilitator memilih dan meminta ahli menerangkan 2 sifat negatif serta memberikan cadangan bagaimana menghapuskan sifat-sifat tersebut. 6. Setiap ahli diberikan peluang untuk membantu dan memberikan pendapat serta cadangan kepada ahli lain. FALSAFAH : 1. Setiap individu mempunyai sifat positif dan negatif. 2. Sifat positif harus dikekalkan dan diperkembangkan manakala yang negatif harus dihapuskan.
11
LAMPIRAN (AKTIVITI 1)
BIL
INVENTORI SIFAT POSITIF DAN NEGATIF SIFAT POSITIF SAYA SIFAT NEGATIF SAYA
12
AKTIVITI 2 : CITA-CITA SAYA (Cadangan Tambahan) (KELOMPOK BESAR) ALATAN
: Alat Tulis, Kertas A4
OBJEKTIF : 1. Pelajar dapat menyenaraikan kaedah-kaedah yang boleh dilakukan untuk mencapai cita-cita mereka. 2. Pelajar dapat melaksanakan kaedah yang diberi dengan jayanya. 3. Pelajar mengetahui dan boleh mengatasi masalah serta rintangan di dalam melaksanakan kaedah-kaedah ke arah mencapai cita-cita mereka. PROSEDUR : 1. Fasilitator mengedarkan kertas A4 kepada setiap peserta. 2. Fasilitator menerangkan tugasan yang perlu dilakukan oleh peserta. 3. Pelajar menulis dan menyenaraikan kaedah-kaedah ke arah mencapai cita-cita tanpa pengetahuan rakan-rakan. 4. Setelah selesai, secara rawak pelajar membacakan kaedah-kaedah yang ditulis oleh mereka. 5. Fasilitator menyenaraikan semua kaedah-kaedah tersebut di papan tulis. FALSAFAH : 1. Untuk merealisasikan cita-cita terdapat pelbagai kaedah yang boleh diikuti. 2. Apa juga permasalahan yang timbul semasa melaksanakan kaedah tersebut, perbincangan boleh dibuat dengan ibu bapa, guru-guru dan rakan-rakan. 3. Setiap usaha atau kerja perlu dilaksanakan secara terancang, teliti dan sistematik. 4. Kejayaan boleh dicapai melalui usaha-usaha yang betul, berterusan dan bersungguh-sungguh tanpa mengenal erti putus asa. 5. Setiap perancangan mesti dilaksanakan, dinilai, dibaiki dari masa ke semasa untuk mencapai cita-cita.
13
AKTIVITI 3 : BISIKAN BUTIYA BANDAU (Cadangan Tambahan) ALATAN
: Wisel, skrip mesej
OBJEKTIF : 1. Peserta dapat mengalami pengalaman bagaimana sesuatu mesej itu berubah maksud apabila ia disampaikan oleh ramai penyampai. PROSEDUR : 1. Peserta berada dalam satu barisan. 2. Peserta di belakang sekali diberi skrip mesej. 3. Selepas 1 minit skrip mesej diambil semula. 4. Peserta tadi membisikkan mesej kepada peserta di hadapan setiap kali wisel dibunyikan. Peserta-peserta lain tidak boleh menoleh ke belakang. 5. Peserta yang menerima mesej tidak boleh bertanya. 6. Setelah selesai, Fasilitator : a. Bertanya peserta di hadapan sekali apakah mesej yang diterima. b. Bertanya kepada peserta-peserta lain tentang mesej yang diterima. c. Meminta peserta pertama membaca skrip mesej yang diberikan. FALSAFAH : 1. Kejujuran dalam menyampaikan maklumat akan menentukan keberkesanan sesuatu maklumat. 2. Mesej yang tidak jelas dan tidak lengkap akan menimbulkan kekeliruan kepada penerima mesej.
LAMPIRAN (LDK 2 : AKTIVITI 1) SKRIP MESEJ BISIKAN: “Ali budak pandai. Ibunya bernama Iyai. Iyai suruh Ali belajar hari- hari. Tapi Ali jadi lalai tak dengar cakap Iyai. Akhirnya impian Ali tak tercapai.”
14
AKTIVITI 4 : KAPAL KARAM (Cadangan Tambahan) ALATAN
: Lampiran
OBJEKTIF : 1. Supaya peserta dapat bertindak dengan pantas berserta dengan pemikiran yang tajam. 2. Keputusan mestilah dibuat secara tepat dan tidak terburu-buru. PROSEDUR : 1. Fasilitator mengedarkan lampiran kepada peserta. 2. Peserta dikehendaki menyenaraikan 6 orang yang perlu diselamatkan mengikut keutamaan. 3. Setelah itu fasilitator meminta ahli-ahli menyatakan pendapat mereka tentang penyusunan nama tersebut. 4. Peserta-peserta lain diminta memberi pendapat. FALSAFAH : 1. Seseorang itu perlu bijak bertindak. 2. Tenang menghadapi saat-saat genting. 3. Keputusan yang baik hasil pemikiran yang tajam.
15
LAMPIRAN ( AKTIVITI 4 ) Senarai 10 orang terapung-apung di laut kerana kapal yang mereka naiki telah pecah dilanda ombak dan karam di lautan. Kapal anda hanya ada ruang untuk 6 orang sahaja. Tugas Anda ! Senaraikan 6 orang mengikut keutamaan, orang yang akan diselamatkan. ORANG KAYA YANG BUDIMAN KAWAN KARIB IBU YANG SAKIT TUA PENCURI YANG INSAF ABANG YANG BUTA GURU KELAS ANDA BAPA YANG TIDAK BEKERJA ORANG MISKIN PEMUDA YANG BAIK HATI ADIK YANG NAKAL
16
AKTIVITI 5 : TAK KENAL TAK CINTA ALATAN
(Cadangan Tambahan)
: Tiada
OBJEKTIF : 1. Supaya peserta dapat memberikan maklum balas terhadap diri orang lain. 2. Supaya peserta sedar tentang diri sendiri dari sudut pandangan orang lain. PROSEDUR : 1. Fasilitator mengarahkan supaya ahli kumpulan duduk dalam satu bulatan kecil. 2. Fasilitator meminta seorang ahli duduk di tengah-tengah bulatan. 3. Setiap ahli diminta memberi impresi (tanggapan) tentang individu di tengahtengah bulatan. 4. Apabila semua ahli kelompok telah memberikan impresi mereka seorang ahli baru mengambil alih tempat di tengah-tengah dan menggantikan ahli tadi. 5. Proses tadi diulang sehingga semua ahli dapat maklum balas daripada ahli-ahli lain. 6. Setelah selesai minta ahli-ahli kelompok memberi pendapat tentang aktiviti tersebut. FALSAFAH : 1. Dapat menguji ketahanan diri apabila berhadapan dengan kritikan daripada orang lain secara berdepan. 2. Dapat menilai kembali sifat-sifat yang ada dalam diri dan yang baik dikekalkan manakala yang tidak baik diperbaiki.
17
