Bibloteca de Economía
LIBERTAD DE ELEGIR
MILTON y RSE FDA
LIBERTAD DE EEGI
EDICIONES ORBIS, S.A.
Título srcnal: FRE O CHS Traducido por ARLS OCA PUJL de la .• ed. de arcout Brace Jovanovich, Inc., Nueva York, 1980
©
1979, ML RDMA Y S D. IDMAN Dchos xlusos d sa d6 p spña y pases latoamcaos
© ©
190,la DINS GAL , S.A. o prs d6, dcos bs, S.A., 193
ISB 84-753017 D.LB. 11-193 Impreso encuaderado por iter idustria gráfica s.a. Provza, 38. Brceona Sat Vice� des orts
rined in Spain
Para Ricky y Patri
PREFACIO Est ibro tien os orígenes prinpa: Caitalsm an Freedo, usra obranterio, pubad e 1962 (Ursit of Chicao Pess; esin ase: itimo y Ubead Edioria Riap Mai) u seri d teisn tituad al gal q e libro, «Libad e eer» L sri srá itida or el uli Broadastig Ser a lo lag d dez smanas onscuta n 180. aplimo y ber xamina «e ape dl aptl mpett racó d maor part d atva ecn min mpras a rn e mcado lbr om u sita d ibrta eoc y om n oicn ecesar pr la ier tad plíta». n s roces dn l ppe qu e er stta deer desemñar u so r. E almo y eta serv ntr rio n ofre nin ín <gurs ar ar termiar hast ónd ecuado utiiar rn par aanzr d mana cojnta o q df sib u sot btngaos or seprado tré d tercbo etritamt vuntao n cualqe p tiua en el qe s prooga na ntereión dm lir u baan, coocano pr searao las ta y dsvnta Nusrs ripo dicen part bmos oer e otro lao y o oee aa ao obr a mportan se db coner a la e
i
frts artdas
A fn de dar sntio a es pnpo tra p cin, Capialsmo y lbertad eamn un especí ( enre otros, l poíia monetia y scal, el ppel del go ero en la ducacn, el ptalimo y dirimnión, y l reduccn pobreza). Lrd de e laelegir es un lbro eno astrat y uo ás conret lectore d Cpitasm y ierd enconrarn en ete text un srrollo más omleto de l losoí qe regn amba bras, pe en ést arán á uetone práccs y un sructura tórca más re duida, así coo un ev aproximación a la cienia olítc debi princialmnte los economists Anthon Dw Jame M Bucnn, orn Tulok, ge J. tr y Gay S ker. Elos, nto chs , a veni izo u trbao irtante n el a el anáisis ecmc de la cecia olítica, y a dej st en s lo ir d leg traa el se polítco e n mo imr al ic. mbos se nsdern erd en lo que el esltdo e detn a trvs de la ineacc de persns u persign p · erese indidue ( ndi on r ap) e z de lo obet oca que l te uz entjoso eiar ste trmien pr ece mto o lro del lro y e ace cit l pítuo L er teleisó o i tma ue l r: ez os de l rreponde o dez oaa de l ee y epto últi aítl) en sm t. mg, l ere y el lr so y ferente, u s amos s a a slimitaios arr sc text anaza eas e l de em p l paas e teleió iiero nsro tir, e ali a eo o rte. Y e l ai e s tec y oplto Rer Cheter, sete e cer e e P�WQN en ri, eslaia, o nitó a evr srie de telvisn a rpo 197 Su agi-
c u traaj ingente y su compromo s ar 10
d na d iern ol · l ri. s ugeca ilto d nt si mao 98 qc coerencs púi, u o, at drts dtoio Toas ro grabs en vo Wlia a tvé a Ho Bac Joanov , Jooi, s cometió a ladecomelizci ls cntas teó a geeos ctd com delt, d contiu fca la cón En tuli a nrnias as dstiy ca citaa, y a có a ministado tr d bas paa ar l pram to Ants que todas ls ceencis estue eaaa, Bo Ctest haí o obte ya fiera s cte aa pmtins cta c l seie d telisió Escomo Vdo Art Los por cosielo j o par rducia r ess de pos, l fla cin zó mao d 197 y fló has el es e st d 17 Anthony Jy, Miche Pecock y Ro R, et cit Video , desemñron n cav e a caci la s, go lao mo utubles suvsor. Cinco oonals d la elvisón stuveon a ues ao a o lo de a or t fla o taje: Mchae La, coo rctor la si; Gr Mase, drcto d a líca; E il, roductr unto iador icial; agt Yo, alia el diror scrtia d odcción; Jac , gert d ocón Nos tre cortés r fn e tvis e teios t d la rodn dmtals l uavzron l to de 'c co aco aabid inaiaes. nrten sta vetra n d coejo traño, en una exeiencia aaioat radab, n vz d sala en u a os d s et oda aers coeo áilet. S nstca n on a redd on l r la clada no ltarno uchs d esta p
pias idea, dasa sta ds reducid lo u:
Las ion m · o lo eup d l frt í d a pte má a l rot, yudaron decu lo pn él nt at nos impar aporta v pruebs ras ión, l heo rgia mitaioe d tip ua l tvi pchr n u taa sones el et ro Eao e o wad C. Be con D Fa, u lero l i boro omto con G Stigle, Aaron rctr, Ch Nia, l Ann ch Rsmry Cae só has has taj inrat l boea corobno t rs o e la u esua aece , que oots ral amié na t ca pa. em ho asio lia Vlne cetaia Mn, fblid coe pe n cmetencia Po último, apeci la aya e rec d Haou Brac Joanoich e pte d fo i ás ocetaent e Wa Janov, a l, e nestra asor edta, eggy rok t
tee gca cción damát Aea a as one. Caua l tenó e televt e hcho, es o l ni a á ipesa e ntrumto má efetiv a ca pera. auto lib ueen xloa o es n oi sets lto l reloj. , o u rte, pe tn pna, a eoioa págias cia at i eti tro po l le tracci d l ec oyeta ecn en n tels. lqie ea a l a s persua e na t re ( iclo e z ogams a ora) et eente na. Ped e arata o uiea u, cotinua dn pntos it usts a úna erd
on pe persu reant sted s t 12
miso. Debe dar l veta a l tems dpai n u cbeza, s ls múpes gmet, djs mar y l co de lag temp vtr s pfeeas s MILTON FREDAN OSE . ED
Ely, Vermont 28 de seiembe de 1979
«La expeiencia os debería enseñr a oers e guaia a otger la letd uano s intenciones de goben aece ser beefiosas. Los hombres nacidos aa a lbe rtad está alerta ara ee ler la agre si6 a sa letad or rt de diigentes malntenciodos Los mayores iro a la lbertd s escon e a insiosa usua6 qu lva ab ombres bientenodos, oos ees y d sasas ues.» Juez Louis Banes as Olmstea versus United Sates, 277
u.s
479 (1928)
INTODUCÓ Dsde prir asenamiet europe e Aérca d Nort eJamestwn en 160 y n Plyouh 62 os Estados Unos se oirieron en un án para a persoas qu b en busca avenuras, hían d la tra nía simpleene, teaban onseguir una vida ej para sí y pra su hjos La pequña orne inicia menó tras la Revluión Norteaercana y la frmació os Estados Unidos y s onviró en una verdaera olea urn e sio x1x, ado ons e rsona rzar tántic , n en núero, l Pac, eujads pr a miria irana y atraías or n anel brtd rospedd s llegada n onrarn s cosas ya heha, n m ch ens; n paro cn una vida fál. Per lao lbrt y poudad para ener el ar ph sle s ant. Mte e trbaj dr, el neio a ualida y la suer, la aoría osiu aanr u ueños y esperaza, aman a sus ars y ag qu s reuieran o eos. La hsori los Estados nidos es la e n lar econ y políic ech posl al er ev a la prcia dos rupo d ideas uas y oras, por a oiniden curosa, forulaas en ocumeos qu s uic ron el s añ d 177 E me njut ideas apareció en La riquez J
ls ncones, la ora aesra que convr esc Ada
St en pare de l eoía mdera. Dca br aaliz el od en que u sistm e ercao día cobiar l lrtad de los ndividuos lograr sus ropos jevos con l ampli ooperación y colaraión sars e elroas campo de l eonomía para roir uestros ai mentos, y vivieas El hallzgo clav d Adm Si cnsistió en armar ue todo intercambi voluntario gener enfcos para as dos parts y u, ientras la copración s esctamnte vounaria, nn nteai s lá cabo, meos que as ptes obengn o ello un be. No s sari ua za xterna, l erción o l vioaió e l iberta par coseuir l ooperaió etre divdu se puedn ear Tal es qu razó or l ue,qu co die Aa Sit,eunésta ivio ita soamente su pri benio» es «cuio por ua ano nsil aanzar un n qe o orma parte e sus tenones; el heho de ue ese n frara prte sus inteioes es sier mlo paa la soiea. perseir sus prpos ntreses, el dido promueve menuo ls l soieda e un d s efetivo que c ntenta dircamete prooerls. No h viso c quns n1 oar ara e coún han e uo be El seguno rp e as aeí en l larcin e Ineennca, ea or oms Jeferson ar exesa el setiiento eeral sus cotriotas Proclam ua ue nacó, l pimera e l stor regid r el prii d e cada erso tea eeco a rsgir ss po ntereses: «Cosideros que estas vrae son vdentes por s sma, qu tods los or an si creados gules ue su redor es· dotado ciertos erecs nalenals que entre éstos e eeran l vid, l libertad y la sque de l elidd» O cm clar Jo Star Mi cas cie �ñs má tar de or bsluta y más etrmaa: . -
16
6 ss b 6 [ ] . L ú h s j s z s , s q q s !s ... s q é s · s s q s s. q , s s , b S b s s b 2 Gran parte de la istoria de os Estas Uos gr rededor e te e e n áctca s prco l Delaraón de eedeia: e a uca po� oicón e la esca, esua mete medate ue a cv enta a aspición str p aa e aes y a má egur a guaad suts a era ecmc un reisito eseial d l ertd píta A emit u las peas cope e í sn la ación e un ctro esri la ta cnma uce e área or l u er e pde t; dás l eseta po cmic sta d era omp alui onetran ea pr cón tc y nmio e misa m gu par lga la tirnía a cmacin lbertad lt o uga a u ed e oro t ra Beañ e s as s ae sg XIX s Esa us euca prr o u analaa eñ, pr se ea art r o vesg d las su; n eats n ter á f pr n eu y v un on p us a e l leta r t n ats ra a Cn
raón e 17
o o ca a y can ( e i, x lo dio aivo) a esteca ana lo go d l costa st Esos Undo. L ultu ea la cvidd c6k ial D ca vt tabajaores, dicinv ece1io paa ait l pas y cosguir u xceent pa epotao a m podcts extrjr. Hoy se cesita ms d o aa eit rabjors aa alient a lo 220 mins nortmeicos y cnsuir un xent u covirt a lo Esto nios e l mao país xprtador liments del udo. ¿Qién h heo est milgr? evidt q st o s un sstma rmen d dirección ctal: os pses com Rusia sus stits, Ch Po r, Yugsvi y l Indi, qu ho día s apon en la cción cntiz, utiz u curt l cincuent pr cent su polcó civa e l riutur; incuso e pde la gricutura d los stds Unios pa evitr el hr l pobión. urant m prt l períoo d ápida exasió rcoa en los ta nios, l tdo esmpeñ u pl señb concier tis, pero e extension nteiomet iuctiv A pati d dads el sigl XX s cea o c eana uero a o qu s gantizb xtions d cltivo qu divulgarn imaó y tec lgía aés seros d sió aio ncid po oirno Si mbgo, si i gé e duds l principl d l evoli ícoa a iicativa pi, u actu u mcdo lib abieo a to l djd atlaprouj erna dc �cvitud) ciieG ás ápido ta l d éstEl s lloe d intes rntes d t el md s d taa p , m gjo utónos hmbre egcios, o ra otos, e ccion sr l hí uo lrment curdo ss o Er le utili u téccas, e pjuicio o l to flab e s e s na
18
Oo ess · e oe ;s 4s tn, ntrea grn ra eñ • so p a emp n tnt n griculra drate y ts a G eprsi e os a trnta. S ctación drgó plmnt rs tngir a ruccón a fin d mntnr os ecos r� calmnte atos El crecimiento e la octivd grur dedía d la rvcón dutral que l rtd sta e aí l uva áis ue uonaro la grcltr A la ivers, la vució idustria st ta a dpnili e no a ue evoin ríco liberba L ndria y la grcutur mchban de a mn Tanto Sit co ffron hbí eenddo e odr ocntro en obirn o un gn igo hmre de a cal cnderao a otecc d caa ntra la tin de gbieo co una ncesdad er t. te fe l objivo Dlrcón e erhs Virgni (177 6) d la Crt d Drchos lo Etados Uios (1791 ) así como l roit de la rc des a Cntiució d o Est tabén la a qu pló o to coUnidos ut gl t dde l progc a rt Mna e e x, hta nal d XI Pa it y Jeersn pl e obino ra de ábtr, no el e un jo a de Jefsn co lo ep e s r sc nagua ( 801), ea «u bieo fr y sa tetr impi q los obs e rv ntre í y qu s aá br r nzar sus pis arine tao y pogeso» ne, it im d litd oít y nóica reu atatv pa l pnaos p psteres. E obio estnt imtao si eí co p no etb n cicons aza a hr i a a a ntaa pc o r e l te ben hi Y qe o ero a s! ú
osa u rma D c, pg mim ocidad que a njtc queb an tn ás cnrbs oo me, nt do po uputos o alo faabl y v pei qu podría epsnta ara a iertad un oi uert n e o, intió pría traíd conseuir, or la ca qu un ez oino áse uete i elbua . gobino ab n «buena» anos t a ezan a inui so a ti taal e G� Bretña a riios del go Acanarn una aptaión caa vz o nt s intlctuas n los Estdo Unds, peo uien scaa rpeun sob a ítica del gobieno hasta a G pin os pieros años trinta. Tal coo xia d esta c ul 3 pesin s produj s aa n un r a netai don ejrcía el cntol de e niio la Repbia. Sin embar sa sponsabi o e reooci i ntones ara Po cota lis ps itepretaron a presión oo acs isa ctalist d re mc Este mito iujo a bre e a ce opatir e ctrio lo itelect sobr as rsonsbides u incuben a os iiiuo y bi énsis e la ssailiad el iniviu ropi rt fue reeaao r is n ó doina po feza á al contol pnto e ista qu l apl e st conste n erv de ábitro ara mpe ue s in us u r s u elzad or la cci ad cmo a tien obliga os uda otros. stas nions hn domiao a olci e o ao Unidos drate los últios cincut ñs Han coci un iento tividad púca a todo e así como u tansa e s t os coporacione lcls al E fal y buc ts d Wsnon. Ca e e st se ha nt tara d ua a lg os para da otro gida y l iguaad S un potc
20
gnt ra o r r tas 'r ne tajo y rogeo» co i e Jeso e su ca c 7 Es vuci s ha e buenas teciones, � e o exeas ego. Inls s nse ás ariene e esid ienst, esán acuer en esto que losaernalista» resulas _ an dceinte. Tt en a esfra ministrativa oo n ercao a re xisi na an isile peo ue túa recisame n ecc puesa a qe señara da Si: ivi que lo intenta aydar a itrés úbi im tn l nvein pica e «ouio r na o nvsble lcnzr» intereses privdos «qu n raa arevez sus inciones. sa cocsi6 se cuesiu na y or ei que examinao e los tls tes, s ivrss reas en as que h atua e er ú blic, sa canza sgrid (capt 4) o gldad apíulo 5), ara promover la euca6 (caítuo proeger al cosuir caíulo ) o al trabjo (a tlo 8 ra tr a cin y nt e ep (• íul 9). Hasa ara, en ealbas e adem, « s nifrm, cat inneruio a r r ejor on6n, ci u s aunc co a rvaa», h io sunt ete ros ar mntee pogrs aturl · cosas haci su ora, a es ant e la gd obie co e os aoes rre e a mistn A igl u el eo ni la anim cueente velve vo y a salu csti6 huana no s6 a sa e la nfe s t s auds rscrónes el o u vsb d Ada d ciee r ecer os et esuo o o nvisib t e sr La ea d o o o s a u ra u t su 3
21
dtuado d on uanta s coce ás od l Etao, toano qu una «clas uea» fuioais civiles as a t ca vz yo uestros gresos e ería e nusr bnecio. Ms a o ás tep tal vez s d lo que la aoí nosoos sera, un sectr úblico aa vez ás teveciist dsuirá ao la oseridad qu ds l sistea de libre eca com libe huana ocaa d aera elocuete e a Dclació e Ieci No hemos alcanzdo aún el unto a ari de cual es imosibl volv atás Somos oví libres cmo ue aa esoge si desos coinua hacia e ino qu co e a la esclavitud», Hayek iuló s rodo inuyee a· lio,co o si,Friric o el coaio, desea os ruci ls ímies la actuació guberaet y ca e ayo ia e a coación volunaia e nivius ibres aa alcaar esros bjvos. ¿Acabará uetra eda e o c una ecaía en a tanía y en a iseia, que ha si sieme y cntina siedo la situació d a ayor pare e la humanidad? O o el cnr, ¿eremos la madurez, e coraje ara camia uo, ara poecala lavisió exereci y beecos u raciito e la lber • quereos se d o aeca, eos n ls inciio funaeales de usro sisema, tant piniios ecnóicos e Sih, qu expica qu nra un istema coej, rizado y u u cion sin isis ue esarolrs y s si iecón cnaad, y hasa ué pu es posible logra l coodnci si ccones ( caul o 1 ), oié os icios plíticos exprsaos Tomas Jeferson ca tl . ebeos compre o ué las tetativas paa wstti l coeri po a ire cenaizd pue den ovoca cnseucias ta avs (ca 2 As is, e tede a esca ela ue exst bead íca y a económ a s oucend cabio E
2
Estados Unios, Gr Bret, Eurp Occt y t mucho píses e muno, s s c v más onsciene e los eligros qe cnlv n irció rígi y centrliz exceso, y est umdo el sconten hci s políics qu s h plido. Est cmbio se refle j no sólo l opinión li, sin tmé n los meis poios. S es hcien políicmee provchoso pr nusros represnttes ento tros cicos (y t ve i us ctu to mod). Estmos presino tro i or cmio en oinió púlic Tos l oporu nid de lent e cmbi de opiión en v d un mor connz en l icitiv pivd y en l coper ción ontri, en ve e hcel hi el otr extrm: e colcivismo totl. En nstr últi ctulo coiderremo p qué, e un sism olíic supuesmn dmocric, unos i ress ris corts prim · sor e inerés ger. Trreos siiso de cómo corrgir el efecto e nuestr sis qe hce posil tl siució, y nos cpems cóo poer límies secor plico sin menosc de su cpcid pr sir ls nioes esencils qe tine en coms: efs e ción sus eemigos x eors y procció c uo fe nsors rent sos e usrs rpios ocinos, zjnd spu ts prmiiénons nuer cnd rm qe mos cmplr
. Adam Smith, The Walth o/ Naons, 176 (taducón as llaa: L riquza de las nacion Agilar Madrid, 2.' edició 1961) pága 35. [Ta la efereca la obr e haán adción casllana.] 2. John Stur Mll On Lbety tradcción caa Sobe ibd anza Eoral adrid 970 ág.65-66. 3. qu d a ne vl I ág 3 aí
23
l EL PODR E MECA Cada n e nosotr tiza cotidiate u sif e ienes y servicos almentarnos, re gernos e ls elementos(para , iplmete, prstirno, dsftar). D os por dscontad enrs stra iss c6n cudo seems aqirirs N nos aros a ensar en cánta ente h sio necsaria e un u tr orma pra proucir ess bienes y srvcs Nnca ns pr guntamos z6n pr la cl la ienda de la suin en la actuald, e speread t e ss est te ías los atículs qu pdemos qereganr cmpra, poncsrio qué l maoía e sotros el ner aa aqui co artícul. Es natrl acetar qe algin deb a 6des asgra qe se friqen os rct aaos» en l cntides «preisas», paa st isponle e ls ga es «necesaros. Ete es un étd ta pra c a ls tiidae e r antid d onas: e q eplea e ejército El enera da 6rnes l crnl, st capitán, que las transite 1 teninte; éste s vez al sa ent, y l sarnt a sóado as Pr esta forma de mnd erqui sl pede sr el mt e onac6 exlsi e incl rinc uy eo suie at ca aila e cta ente edit 6 caa t e s ás os · H ú os e n sl a -
é es. mposi ue e era pua· tene a cearia nfomacin ara drg ts os vie tim soldado. En cad esa6 a cea d mdo, e miia, tato es ocia co solado raso, pode dispoe de ori aera rnaa rcustancia caso o conozan superore. Las dne ebeu ampada por a sus ió vlutara ( nca de orinació de l atividas e gran ú perso, men obvia y más sui, pero ho ás fudan) Rsa es eemo m ío d na a tea ea supueset orgnizda mediante ua oní « • ( una coía d planiaó cntrai a) P s ás a u ealida. E o ee d o tri nrv a mta pa ct i ar sr s r, n ves egal, oa, ileant! n la rictua s autorza a os trajaores jo de as ndesranja etaes e uivo e ierra y a r d e eeñs li privas, fuera d or ao co vsta l nsum oio o a vta d s mrads avat is Ests ota e titun del cio d la u lvl aí, dce ue d es sa ca ua ea e d aecua otal d l Uó ia. S rq s abe qu algs pr t d l j ests se ve cladsti e dico mo oo prei xoo rvas. e a de r raa z se dstia a os raajaoes a area esa: s ltato s nna lva o con neó. L qu sle sa s u se fre ars a vria tra ls emnates as s c J a los c Ua taa s s ta o s aba . Neros esrco a o j y mo es lee
26
q a sn u sts c t (S e, ncn r e· s e r st u� ec n irn e e) L gcó e trajre e ra sa con cart tr es tibe, ni t l parecr, l ce t spren la tivd esri ria El iversdetrctvo rbjos a Uió viéic sule d ls rtda q orc par cosei ouos sris, extr gls de Mosú e tn poba de mt as istlacins l difcio oe rsde, uede ter q ser ae meses ts ros sliados llma l i stal e rpacions i, u c trat lipledo, uerete rj e l oci sttal rioes. sli veíqu s ssn de idit e lrid u din tr y abs pate qn contt Ess ltos del rco ontari sr ese s cotildd co l olí mrst fial pr qe su ste e elinció rí esia alto Ls expl ine gíols privas drí se proibids, pr pr sste rudo l hbre se só e ls años rita l actd onmía soic stá ljos e e un od e efca. in s lts olunts cia u il tví a e eci d Camoa n tro jepo e l c e cst rar de presiir totlet l mrc. Dl msmo odo q nng sid ci com pletmet bs rinipi ric, c nina que lo hg de r excsiv bse cpr ció voutia T si tiene ls lemos e mosició, e dtn vrs s Pn an scilos el svii litr oiorio la iiió e l covnta h o itos leslcio q olin om dtrins cativs o a ess e es O b e e o se ta Hes c ció e os amee a s caros q eje de , ue, s n r
27
g o c L ife e segú l m, c n ne d ci e sug ca e ls rde e u el e dit, i vl u ta me o ea d ori elmn coleentd d impsi. E ercb olnti lnesti ed evia diieo de na con e· uo a ase de rdee, eri ue v á cls e qe i l os P p csa ed ce mr la na se se sie n iea ómo pommee « ma» P oa ate, s ier e n mí e o e el iterabio volnti tie ylae i eai ara oe l proprid l ad ms. ee ue e ese penl ni seido o tenmos ntia e iua sedd q hay o la op a liert i e éte h si s iiio omiane e oriz Aeo añir e l iembio outr o e iente logr la poperia y l lirt Vis sedes oanis re se ri o l l jivo; i esl son o ejors ue en ls is rtrs Pe el ermb ari es coó nesai a ra l iad oo a era L COPEAIÓN R MEDI· L CABI VUTI
Un ioo td Yo, el áp: mi árb gnaó sú fu Lod E. R 2· mr a otaro h le qu n có ] es oee e J R ( i ) e l o d o 7 e o1 a uo qu r r•
28
ue�o co ntsa mac e « una sola persona [ . ] sabe c6mo fabime». Prsg ntncs xp d o o eesrio pr rr u . Per, btiee la der e , «u eo e ba a q ec e el rt d Cafa y Oeg» ta el ol y rnpoa s cos has a vía et de errl eqer «serras cam s y sogas .. mcs rres». E u brac, man pte mcs p s y súero ics: e «la xt mra a bec d ace y su coesió e sras, ej; oores e cultivo e cáñamo y s paso por ts las ea ps sta leg a sg sa essent s amamts de ·os es c ss cms coms .. ] In alcues ies de pesoas ha inerenio en c tz e é q bee los leñres». Y d ese mdo el seño R cont expl e trnspote de ls tncs l saer, siea mecána u nviee ls troos e talills l ranspte as tbils ds Clirn hast WikesBae, en on u nctuad prisete e lápz na el ct. hsta qí sóo tenes mea exteio el lái. L mia es e grato et e C y ebe smetes copos psos toz de etal q ha cea el xtemo sri del ápiz es ló «Piense en tas s perss ic ra e a ería de y de be o ls e ee mna reisa pr nf est producos de l nuraeza e bites lámas d ató que mao go e b no s a. seor Read os aru se pea r iar su opete qe ea cauch sólo or e he a mee prut ed a cco, qe s bt mdo ecó tre e e sem e c e s nias rieaes Hdsas (ctua dsa) y�rro suri Desés d esto e piz rgnta: ¿Aso h gie qe se e egar rci hc e
I
o
29.
pe , oa ore a Ter ae cm fricre?». N u ol nividu enre ls mls q tm p Ia facció láiz leó a ta pre qe ápiz Algn h vist nnca u áiz y _ rpaa éaa ive Cda lo ene d es va e trbjo ei tner y ervii e, e y ervicios e hes podcid pra obte láz q deebamo Cada vez e vao a la tida y mpo u ápiz, icbi un eñ e ro ervii r un ate initeiml de ls ca a e miles de peos potó pa fbicar p. Es ls m somb que t lge a ficrse. aie oia liía cntl militr di óees es mllarese de cupase persosna gna hizo cm ua ódene, ue n f ds Qene iteriie n e po ivn e vi ís, hl distints egs, pactican eligion iftes, en, ins, e et s, eo ni suira ests difeeci iidir s cperió par fir un láiz ¿Cmo l, ents pode? Adm Smih no di la sta h ds ciets ao. EL PA D OS RCI
L idea lve de La riquez de las nacones e Ad Sm e engasmee nila: si un inemi ent o artes e volt, n e a c mes q a ca qe ih intmi l neá Mchos ro económio dei dl olido de esta secl a d l edec cr q hay u ver iul part l uede ar a expes de la tra. ta iea cv s evidnte a u e inrcamb t s ivis, e sta c ás diíl coede óm puede nr a eoas qe ie pa te de ud a crr ra pomr u t ite •
.0
sse res s <s e i s neesd e n dcn d s obli ss ha sí s · t uaet. Co s o s láz d a dí, or s lp ue fcd si i u lad o n ombr bn ner n n no. m std e sa d pis e s ndiiduo oer pcíe nt rees mmet, iens q dnt s d cad ua se up d ss ros snts E ét Am S onisó on que ros qu s saecí e s rnsacins voluntrs ete coraoes veneors a eir n e• ado r odían oona i n esns, uscno caa una e s su po nt, ta odo ue ds se eneaen Fue na a n qu , y o sge sno oa, u l odn nc pud es apaecer coo una nsuci nvuntia de os cts d vas ersons n bsc, aa n, e pop io becio. E sstea e precis ncion n ie, c cia, qu a orí d las vcs n ns etes de o No nos catos o ien fnciona atel que espa, ns entonces s ue es rcoc rgen d pobem. Las lras cos qu e orrn ls sirs 1974, ts l eb d etóle e la OPE (Ona cin e íses xaos e leo), nevo dnt l iavea y vao d 979 su e volucn aí, coue n jemplo ct a abs casioesse poujPer n st ostn e sm so etro ros t las gsolineas e Aleana o en Japn, ue eed po et e ptle pto n cai, o lga ags las n os stdos Unido, anue poduos r par e tóeo q cosumos, o r sóo una: oque la sacn, pcaa po et mn nsera ó u sisma pos fn
31
oa En au o rs fero mat o deeto po aj del ve · ies uipar a atid e gaoia dpb n etioe ervi a eaa pr os consuios speto 'a o rar a ee reo S gnaron umniros a dtita zoa del aís m in or decreto u o eueta a a pr snes d l emnda tl mo e reeja e precio. La onseea e elo u exeo d aa e a n as y l easez acompaaa e aa ola otra. l sosgao fucioamiento d itea e peco u dant vai écaa hbía gratiado a to los suio a obtenc e goa en uuier estain io en u onenieca y on ua epera mínma u sttuido pr a mpoaó urtica. deseeña tre prero funcionetrmte e a organaión precio a tvd econmca: nf ma; euo, port etío pra atr ls tdo puccó eo osoo y r ea razón n empear los recuros dponbes para o emple eor euneos eero, detenn quén otiee ls dititas canties el routo a laa «strbui a eta» ta tre cos etán ítimament r laa La transmión de in/ormcó
Supogamos , po ot qu a, rouc o a en _e ápes tl e porqe ua e plón ogá nceenta e núo luno a eá Lsl mercio a po eno que et vnddo ncagn má a ver su marita o maorst ocn á ápie s faicats. Lo aicant pen má maera, lató, grto pro een p er u ápz P que abaseoes on or ct e chs atí o ená q oe eo á os po eo L eo ato hn qu os bte aplíen
32
atis a o to a ; Par enr á oreros d rer saaio o o ors onon d raajo. En t sn as oas exteen e cíulos c e mar trameno rons t udo a foraci6 u hy yor ana d ápice o, ar se ás xaos una myor demaa d ú roucto qu lls faa or caus qu lls dscon o no nceita ab l ite precis sól trat l inrmaci uportant icaet a ls prsas qe necestan cerl. o plotoes madra or ejmlo, no t or qué sber qu la emanda d lies h crme t ebio un osi deogrca o oru 140 nuevos mrs la Amistrac s d esribir iz N siqira qué esta ter anda d lápicestien s h por incremntado. úico d quq tene qu cor es qe lguie ispto a pa ms r l ra y e el reo más lto ue mnter e Jm po suciente ara qu a coejabe stifaer l dan Los recio del mercad roorcin ambos aectos d norió ( el priro por precio actul el segund l pri qu orec p as tr turas) U roblem en qu l trmii ormció rsidrtate en cegir las osecz que p e tilizrla l eibn si moetr a qnes n la cstan. sistea e rcios esuelv autotiaet ee robema o trnsmite la rmació te trés en buscar a la e qu pued utiliarl y están itció eotrrl. Ls ersoa caacs e ilia iorman tien nes e bera y es e s d El fbrica lice mntie tacto oncoeurla los q vn l mrad· u él s y sier trat cra oros bsteees ue pn era rt d mejor clid o a u rci má bjo. D forma ente otr mer t n coct o sus ies trt simr d econrr e comra dors otra arte ls eron q o e ia t tip acivie n ti ntin deda n
· r ar sc L trssión iormación trvés de eco_s e nren aiita en a tudad po meds oganiz y pr poibiliad e coici esializa. Es n icio ainan seir a tizcin i de ecos inserada ongaos pr caso, e Wa Stre Jounl, para o ar la nersa puais cor cas á seiaizadas. stos eios a cas insttánaene qu stá suceino n to el muno Estala a reoucin en an jano pís, ipote po r de be, o h una inuin n pduci cor po caqier oto otivo, y o pco e se ta e isaa al oento. Paa sae hat u unt rn actados suinistros coe n onisdl nedis en aos atia, slo eepiso examna io a ntgas futus ue ran la págn. tor l Stt ]oun s itsan conocer más que n rui núo e otizacios. u en igoar olíicaete e resto. l tr un c il sa inforac pr ltuismo o poue eon c la importai qu ie n l funioniento de a e e
a
a;fioaiento le eja a aero sistaeeque c acilta l Se a po pu cnsir n crcacn maor o más pvsa al icr ch eci (infomain qe a s vez l s titia or me de otro cont e io) preios no ó tasmiten inoac de craoe as asta os dtallistas, ata, fa cats y roptrio de as maeria ria a tani abin n elheg oto nt. e ci ra na reenuonamos a isonibilias e ae pc s evar. to inicará al fian de á le cnvien ás aar eos ae y u n d fbcar tanto ice co antes o qu pa dero n prei más ao. La nor ouión á s nsjaá al tallista aza d s io y esto icr oaor al qe le srá vntaj tiar lá
.4
4 x e a �¡ ua lua ; hora nest sar r qé l l m ; l asa mpra qu cu má To lo e iide e ls recio re libe la onds d la frta y l dmnda bstr rasm nformcó corta. El no ol un etermio rtlo pr rt d r ut o a rupac podcore- cnsti jmlo o No impd la tramón ma travs sima ros, pero flse l foa rasmtia La uarucaió d rcio crdo 193 or e l cátl d pról, rnsmtó nr e gr ori. Sn mbrgo, s inormaió ra a tna redcón el uminitro e cuo, un ú emeo d nuv ecnooías qu fectr ros mitro d ptróleo, o cuaqer ot elme c rctr fíi cio rre a l dioiia aqua mtria pri y or fuete enega S m tó a rasmtr l forión d u n gro ps hí loro ornizar un itma d r o sablr un rdo rprt d mer A su v, el conrol d pio dl ptóo y o e
a
fr e pldo por l los obir losr E.U mi queenrí l informó sore eftded la OP tranmt corrtmet a los od e Eso vo un obl rsulto: por u l, reor ] l rd por los ses prtdor al er z prio qu hubie mulsdo a lo sore rtacao a eoomizr omutil, tr l h nao l refrzento l itema «m l Esto al oeo d diir eaa sec (por U un Dparame d er a 7 ga ro 0 mio d d y m 2.00 eros) r mont a l toro pvda ] stma d prios, en l actualid eado el i a trrnc n l stema mc r or io lo aranee s tcu
r, r as s e p dens a j a afectr erno pe nlyeo lo slaris (pl 2), pr l reglnta s púlcs e seces peos pítl 7, por ls medis monetaa y ce qu prn iain rrá (íu 9) por mi e or uc cnes. U lo ore efcto ngtivs e l ini on s q inrue «o» «inerferen» en nssn e infrión a rvés e o pri. Pr ej, el prci · la mde , o rro n ee r si e debi a que la in á enand oos los pri o e l r tá sin objto e n ayr dn o e u meno nitro on e a s eás prut nts d qu los reos e leen. L nfrma q intere pr orgnizr la rucción es, nte to, a o rio relativos l prei í cpra pri tr. inió la, specilente la inción u vrile, rnsie s nfrión rocin en id ínia enos sátos.
Incev
trnsón v e infori rt e ds i a menos qu pon auds ten n n ra u orree ao co ha infoaón Al erer le d igual e emd ma aya aeno i n otin nio lgn on at el cio á t l ra roc ás nid d mia Uo qe lo ae isma e be de pri allo poiivs q s a normaó ropociona etis ra recia mes para herlo Ea ni e l tá ínient o on ercera fuione terinr la irci l rent no se uede lir sin tmar a e a. a ra l prodc l iee pr s
36
� i p l c q o p v d prc ,l u gast pa · leva co o un prduce hst un unt en el ual prduci n uia supemntai ostía tano c l u n p l e c unidd Un prcio ás lt des est gn. En gnera, cat s prodce, m ato es l ost odó Dbe busca la madea e gar ms ac sibs o ie codiines mns vetjsas; b taa oreos mns uacads pag saios ms lt nsegui buenos trajaores. Pero entoces e prc ás evad rm soota ste incen to stes y le incit a aumt s produccin, ánd ta én ls mdis par acr. Asimism, s prcios artan inctios pra atua a base d ifción s l ad d la r cón, sin también acec del mr md d arica pouct. Supams ue ua cse de ae s a s scs y, r cnsiguit, más ca u ora l ri ate d ápices oe esta infoació al obsera l rent del precio de a prier cls de madra Cmo t sprcedns drmina tambin p y s ifernci ls gresos las vts cstes, ent intes eonoiza esta as ada Poga to jp: sa si menos stso q s ñadrs me sierr eánc u srra manual depende de i siera mecánica y de de a anu, dl númr de or que e ncsitan cda caso, y de s salrios los disints tip d n a La mda i iteés en adquiri lsinfmacin cncimins cics pr aecus en oios on a ransitida los ios, on l fin d minimi ls costes. Toemos otro s ás pihs u ilur st sistma pecs E aunto del reci el t o ao b O e 1973 ateró lieaee el quiibri n de a si mnu, l inrmena t ninamnto de n sia meá. st p
37
· y rea � r a z e ae r ds e de gsli a rarr s ronc fu de bq y evrs ase e. Issid e el ejemplo atrior, e mnto de preci e r6l, at niv al qe se le permii le, erti más sbre el csto d pruts n cuy fbrca6 tevee ás ptrle qe sre qulls en s q intriee eo s smrs tin ntes n ar de o rimers los sens s jmlos ás idts prrnci r ls cches equñs en dtrim de o rnes, vuelt clfccin se de cb er e etrito del ul Busquemos ú eftos má lens: cm e prci ri de l dera ametó debd l yr cste e prdcci6 o a caus de icr et de demd e mder cmo fut d enrgí ii, l i resulte ás e de ls lápce d a ls cnsmires incntiv ra ¡ahorrar lices! Y de ese modo ectrríms un iita riedd de jls. Hst or ns hemos refrid los inctios a r cts y csmir Pero l fct d cetivci6n s nes é lo trjres y propitis d tros rursssr rdcivos. U ayor dend d rndrá sli á ela par s l res. Est s u idici e e s ipo d mno de r e oo de a dda yo qe ante mr sal d ls brer un icetio ra acur e ea iorci6 Aguos ajdr qu o teí its e lrs i a r a, udn rr aora crse de enes gres e ed e tra puedeMás gir este que cin. Tai es a a terfeis adiisrtivs e f d so mínio por ejepl, rés de sics restrinj a etrd ud dstsior iri tnsitid o impe qe ls dius c iren n bas e forn {ése l pl 8). L infori re l io t i r
.8
ro e s ac o edos c on n e l ú n m6 e s · có ear u tnao rcrs. ue qu e r se l rin á mta, rerte ómo ee l ferz e d to e y so Est ión eende s terés pi c cu l ue r econost Af M shl nmnba cnjt d entjas ve cnrs neciaos m) L sf u ruc n r uee sr bao r; Pr or rt os lro los ee c cneetes e un tr e La distrbucón e la
Tl eo expc l rt u pona te rés de erc s een nt la eni en l q ngrs en conto e ent d s y srvcos y e coste e di pcón. o e s1n ncalmene e s irecto por l rt oses ( or l r r a u iz es eic o . c ersr ri le to la r po o en el on. n e e o q ngres or c recr ptvo p prec que el mero estce p s o e rers, u s a e ero rc unprtante u uee e s c r rn un ee cor lo e e, es, etér. Pue eer guat c povo: z es, e caso p u rnta dv el rci e ja e eado a srvcs. D n o are es l < e• orn n c a coss. Ha Í ria «eta eea» o e u ca ine S gr
39
erdi tr ss poas cs o cs isints dl cita o , cus s aquiee Úcme as personas t e rns, y ls otienen raés el ercao m ' los cs p, e e acione e o is, abj de oboes, ereos o caaa E aís o los taos Uno l recr proc ás prta s capaca roucó pe, l u o onoists eno «caitl hum» Alr edo e las trs tas partes e l ent otal gerada l as Unios traé ls rasacine dl r cado toma n l frm e rentas salaiale ( suelo salrios más ple), y ás o me la mi d l e qe corrso la ret e los proiearios agrcols y o grícolas l c cntituye una mezla e os or seos erons y or l osesió de captal. L amlación de capital co: fricas, inas, fii dedo ocs, etros coercales; utopisas, f. rorils, erouerto, atóils cane, vioes, q; ataos, ras, ctrs ectrica; vins, ore, or, así scsvet h nteial h deeñdo ape pimrd · as oómic. S e aclaió n oid es ceciet ecoó e u hemo sa in el aneie d captl erao, los oseudos por geeraón hbise o ds o l siiet Pr l mlacin d caal e rm y cniietos tnicas y su lo i se ta i patum. pel sea s o s h mla n rza E ca rt rctva yr pro l ooioarles la ins a raja Y l l ero pr e v fras fi, p pre s l yo rieo l i ri l ló l ata 1
40
y � td Tto ste úmo o el cait huano se do sstuos Et e ás cos e huma, zó iporane po la ua su gaancia entdo mc s rádmete ue las e al fs L catida de parte un resut tro rurso de nosotros e e el e azar,pose y a pte etr r elió o de a aje · az dte uesros gees y, través e els, afecta uestrs aada scas metle. E ar seña ase de a el oteo ur e ue aceo , nset estra oortunes pra esarroa uetr ap ísc eta; E a alente otos eo q odeos eear e etros pa otro enefo E pue destr potena los recros co e • o Peo taén a decisó perona deseme otnt e Nuestas eisones eata c lea estrs ecursos, si traaj mch o tomr ala, si ceta n epeo otro, i iciar nco o , s ho o g1ta, todo eto ed sgca pdi netro urso o que los ejoreo y aumente Dsies sejates de esto pare, de otr bee e loe d esoa e peen no esta eó e con strs, fectar usto o E ri ue e erado esalec l sevcs etos eursos se ve afecta tabé na escc t ezl de z e eccó La vo Fak Si t o aprecada e ls Esta Udos rate so x ¿e abía read tanto nd s x po casualida hes naci io í? e
detez como zdo y trar s ao ch en urate s siglo XI, er u eos e l Aérc el L habiia e jgaor de bisb s recab cho más que l estrz e e balocto dant los añ vete e l década de o setnt e l ontrio. Eso aspects cncere aa l elecci ( os epos qu eos puso, so principaente a c one e smdoe e seio las e tena
.1
rpetivos precs de merado para s ints tulos). Per el reio qe nos p pr ls rii nets recursos ravs e mcd de tm nestrs roias elccin ( lgar de optao p stacernos, de qé manera sgmos eplar dichos rrsos, a quis cidimos vdr· ss ericos, y sí sc svete. toda sociad, por organizaa q est, l ditrib d rnt siepr prodce scontnt A tod o sta trao ntnd r u coro mnos oro q p�ece esta más praraos o r qué hos t orno ás qe tantos oos cuyas ncesidds parcen t perntorias oo ls uestras y cyo mérts paree menores). Los camos má ejnos sie pac más erd, y co est vis6n critcmos el siste esl ido. En siste basado en ls 6rdns, l endi y la nsatisfcón apunta los gobrnates. n sism d me bre, nta al mrcado. Co cosecuci d llo, s tratado de sarar sta c dl sitma d precios districión d la r t e las dms ucions ransmitir irmaión y pro a icetivo. Gr pt d la activia gubne unt las pas caas e los Estados Unidos y tro pass d eonoía princilment mra, h no objeto lterr la distrió d n en ra o l mercado, con el fi de ogrr una dstrici de la nt istit y más qiatia. xste ua ferte o rent pón q psiona e est stio Estar mos ms tidment l t e el alo 5. más qu esseos o cotrrio, es sllame mposible los prci para en trsmti infomacn pruar eplear incentvo par actuar as ich iforma- i, si utilzar tabié os prcis co oto de iid iclso dtrmnar cs toante la dstrucón de a ret. Si q cobra na prson o dn dl prci qe l g o los rvcios d us rcos, ¿é ientivo tin r buscar inforación sr los precios o p ta cero con ic ormacn? i l n
42
R Ad s· mm an s l o o o elroa lar e apoar n pzo de ee e, ¿ ué a dcría acl Pud u c na vez r ecn d rigo. Peo ¿acaso r incil avdd? S l re e sted ese mm o¿Po s abj coo no ¿or qué abjí o? qué se muo err e s s a comrdor qu a el eo ás alto pr o ue usted vee i o obuv C igú beneco? o h ua ecos o l uló e cpl, ¿u oivo í ar ersar u fech leja lo qu se orí dsutar hoy? ¿Po é horr? ¿De ué ne e huiee o uu suier el pl ísico exsen gr la volua moeracón e el gsto e lo invos? S consrv� c e cpita no vese u rcacó ué meía ente erhar odo e aital q biese ua hereo se pie que l prcs ce a ds rbución de la rent o s ueden uti co oros r6so. L úi ternatva es el ste de órdene. na auor erí que dedr u deberí roucir ué os y en qué catda. lgna utodd endría q deidr ié eía bre las clle ué dir l fá bri un ser poliía un méo. L ítim oneón exisente entre las res ncones e ssema de prios s h reveado de u mo ifeente e ls pse counstas Tod s deoloí se bsa en a s ue exloón e la m o obr e os ses las y en supeori de una soead bsaa en lo dos e Mrx: «e da uo seún s capida a o sen sus e_eses». e p pr ur un cooí bda l r emisó de ne es perto sepra complemet ea os ecos E lo coeriente los eursos físcs erno cio y biens pareido h oeud llegar lejos cn véndolos e propie estt eo so mbé e r uce en un flta de tvos p onse y mejoar c f. Cuao oo e udo osee lo, aie o
43
s¡ n in s és cr s c Est mv a lo i U ic a s ia as d prec dt u ao s csucin, or e cl l qin ea púic soiica y ncsi el s ssro ciudao cuenp cdo n co l cil en pa el n lo feren uro o, gin cost� a d cace d llea n les coo cn os scs, l han ina. Icus n rmitr la en acced certs rpiedas s proias eisione y s an o bigds q l cs fctn n ia decisioe y et en ibid. Natumne a diors ro pidn que esn ecs lbre e ec pe o h osido minar l fuer co eco. L ein inecaci tnt un is d «» proc mn rn dbs l pls d l ss is Ri, Checosaua Hur ha t l sibldad d svirs · á l i el cd p gaza d n erencia d ecoisas el E c na ios ón d escca n bt iss n coa rxis húng ba diet mo iiibe d A Sih un bl lro t, i in alo spr. Tó, bs, ejrl je r l it d eci r t ifori rnir ezen rocón, o · i di yna. uega c u l fas n teorí, al ul ls ís cua h acs pti
UA VISÓN MÁ PL
onir eraet qu «o n� Ad Sith hac eni l cors nt bnes o rvici con der. Pero a ctiad ó uana ca en e leu ing rgdo un etrctur úc asect mpdy·a i ion, co n inspera scuec que ran n o d ndivdu coopea entras cada n e elos g l ssacc6n s ntrses prsones Tos e coideración, or mpl enu E na coplej structura ue e tá derrdo mbiand cinuam. se u ord n deio, q no fu plancd po ninún orgnis etral. N ecidió é labrs eberían ser mitds en el legj, cules debern l reglas raicls, ué as brn s jeivs y cále ombres. La cadei Frcs tt d cnrolar lo cmbs u prdce e l legua, ero se trat d n edid reva rc Fu toad co tiempo esés de qe l fancs es n lngu uy strctrda, y su is6n csit i ipalnt en n l sello e iidad s ci ue scapn u cnrol prcid pra otra ln.xistn unos p orgnio ¿mo des6 l enge? De n n n similr al eso d orden cn6i aé dl cad, al rgn d l intcció vltara d l nddos, trat n t cs encntar s, r aci6 hdr rrca, vz i o Un palbr 6 n igna tro, ñ n labrscn nt l da ncesi. s als desrl fero t n fo rglas. s arts dse c nt í benc l cn ed t as abras u eea. Cmouira u gu d rsns cada ve yo ncnt entjs n l cci ípro, tmnd rp un comú odc dcirio. No s pdu oai n i
4-
n t l sro, nn · panca tie odr d dsn, si b d n i es pr os i esolars unm sán esemen n imortant pa en l estaarción d los sos Or emplo ns l oceµ s conocmienos ientí cos. esucura s discins fsca, qumca, orol ga, losfía,de maniddes, soco og, eco íme n es cnsecuenci e l decin d ai. Al ga que Tps proagnis d La cabaña del tío Tom, simpem «ceci». curó así r los suiosos lo cnsierar oprtuo N st crislizda, sn qe cbi segn la ncsidad s las scpias ren e anr my pareca a e
cri nto dl erad nómc. Losms hmbr de en ci copern ntr í porue ncunra ventjas eo Acetan d l lb de lo dás que les par tl. Inercmban ss descubrimients pr me de la mnión verl e l circlcin dmtos n tas, ublaiones en peidicos y librs� L se efctú sc mndial, l msm e sc 'l ecd económc El aprco l aprbai l colegs dempeña n ncó atne pec spe rcpens one n l m d cn l dso d rr s c, e q la s td o ss cprs, isa l bres enfcr s activids e drec ns encm cas. l cojn se hce my q l sma su rts, mi q n centí c sb lbr or S rajo s v ase pra sarols osers: L ic mo modrno podcolo lrlie d d des cmo l m vi mer e mercd mercncs é n es so, rr s vs y n pent d un te est part pr l nmó trt, q afcdo tt los s so b o l d concmi sicias. Con od _ s púb lic dspeñ n pap sndari n d ls iís de la sitci e s
46
'
.
s u ea a xm a6 d l· aa eoia pt el sa n rni e pir e aenara rgre int uisira ipone un panan geael l inia; e peg de la imposiión d piades es arrba en pr ei de accede a os descbrimietos neaete d os anes inviaioesntá d l cetícs ndiduales Los vores d a soida �s uua, su coni s sies s dsrrn e e ms o st , te el itercbio vontario, a ooperión esontána vocin una compeja esrucra tvés enso el rror, de l aeaci y e rehazo. Ning n h derto, or eje, qu a debe cse s úsica gsta a ls habittes Cata omltae istint e a úsica e preeren os vienses. Ess rs sices totent istintas se n dearroado si qe ndie s «pise», a ravs de n io e evoluó soi nfrme con a eoin bilica nqe es ico, gnos sberos o incso gobieros eeido pedn haber fetdo l direccn de la evió soci atrcino un tipo u otro msos o úsic a i q hn heh gnas prsonas rics a íu iidu Ls estrcrs prodcida po e ierabio luni, to s se tata de lenguaje coo e lo esuienos ientícos, los estos sas s ssteas nómis, desrroan una via pia Son cpc de arias foras istitas bao dierss irnstancas erambi vountri d uar a nioia unos aspeo , simutnement, iversid en o. ata de un sui preo uos pincipios neraes d ionaient s puede cmprnde sin desa dl pero yos esultados dtdo ocas ees se d ree. ts ejempos no ó puee sri el ncho oriz d ineaio olu, sino tmbié l pi sn ao que se de da al cnto e ierés obsesi peuai o eao ha
47
s ró c psn m gosmo ip, eés las gacias re diaas. Se nsd cooía prqu sún s ma, lle cnsi nes trascnaes a parti de un «mr econmic• gi quemeo es oc más u una áqu sensie los estíls onetaros Estoalad es u erro nerés prson no equiva al egoísm mop, s que ego to cuto intrs os artipanes via ecoic to qe vrn, los ojevos u psig l cientío que intenta nsanar ls frners e s dcipia, sionero qu s esuerz por cnvrt los inees a la veera f, e ántopo q rata e aa
viar ·ssusfriiets de necesitad rocr olar interés ersonl de acur tods co sses propios voes EL PAL DL STADO :-
¿Pr qué razn el Esto se ete en eo? Has c uto sta es fora e cooerci a a r qe egen s personas poqu cre q man ás ca e canzr us obtvos. l epo más clr lo ofrce as ororacione a a ne tin ibra paa escog su gar d s pue prefeir vivir e ua counida deema, ntr otr azoes pr a cse e srvicio s l ntment emene acidads o a s est corme por las qe n se see aar, l hacer s rse vivr otr prt. Aq limta existe una vae ceei intras se ena rnvas acnce e la m. Esad ás que es s mbi el an qe se truye el mnopoio el ep leítm d uerz la amnaz de plr o n or os oemos impner lmtaos ítima . e E s sent má fndama h o
e
48
, u · G u u 6 s u s é 1 E U, f u uj 6 u us s. u s z s us, f, u u, , ¿ ? O
s N u f j us ñu A S Por cosint a qedar roscrito od s sis as lo mso los q otoga preia qe l mponen retrcons e establ de a anr táa e tema claro y sencllo la erta ara. ea a tos mienras n vien as eyes de la stcia, ibertd pera para scar la consccón e s pri nteess prpa manera con yseactvidad s captaa ecopeteni con ya ntrar actviad cpita os ems res o ctoa sos. l srn q a coetant exento d o obacó d a va ca lo q pr r tnr ire xu innmras es s pa ció aeaa hará am aidía n conoci� bastantes aer: a obligaci iig la iv<a e ls atclar y e encamara ac l do con más te covieen sistea albertad inte e naur, soceda sora D a sl tene qe atende a tres oiacions, q so, in ! d randísa imortana per qe s ha a c y a a corsión e na ntigia orriet: m; l obó e poteer a oidad d a ioen ai oas s et a blaci tg sta e est pi a n e miemrs d s e i
49
6 , g j; z y ú y z y é ñ ú · í g o ú ñ g .3 e
s dos primeos ds n aros senis: l pr ecó de los iividuo e una soeda d la vioei a s vie xteior oo sta prode d losnodemá dadas A de eo qu xista eión om ealene bes e eeir. La fase d adón ma « osa o la vida» e re na eeccn ero ade pesaa que e tt d u e br u e ntercmb ue oone e vountao Nauramee, coo oremos vr vra vces a lo la e t liro, na oa es saar e ropósio que una inuió sobe odo de cer ubeatl «ee e r o mu dita e ec los os u ralente ien dicha istituió. Sue her u pro da ifeencia entr las ieniones a rsons es se de esablce ua itituión l ine la fuina. Asis, es por saer u os re do s nen den much a mndo d l rtnd as fer a mlirs ie po b eto ir l violeia prct el xeror d rio Es fuer n sipe nen xito e que e emple veces para ns mu disin. Un pb imota a estabr conserva a oiedad oe samete cóo aseurar que los s tio o a de eera d s imn a s uón no onviea a s. d d . o
1
'º
tan con t rn Con itu. srs e tid teenia vidrl. El sed de i res r A Sit a á aá d 1 s fución olí rteg ub ent coai fís; mia «ua xcta istraci d justici» tebo d n cmpejd o queNigún se extna durt tar erío iep d cert cnsidecn, pde rs mgüd No hy suiens aras e ud r ecir o adentdo tods ls ntinci pe en ontee r pliar de rma detad s obl cis d s iversas partes en ca clase d itrai De habr g o d eir e ls disputs L sa eici ser ounta y eesitr la n rveció del gobierno Hy en día, e s stds Ud l yí e ecerds eatis a cntts mrcil se uin ie l urs áitrs priva escd ayu d un pcdiento ecid eno Pra stisace esta demada se sarldo ene sistem judicil pivdo Per l útia itnc cpee al sistem judical gbrnaetl. Et ppel dl esado uye gumete l fn e ineab otais dint ón r ga gnras (a gas ju ecnio sal sguen o ciuda de n sed ibe)El ejmp má vident es l sigid e se l dr la rida riad. Pso n cs ¿st sted «laa» i oi d privaa s c vor s avn r ts etr pr ci de m ejdo? Trescnts trs ¿ez metro o y n «natal» e lo ete a n rmi is drecs de ried y d empezn l syos · eeial trvé de rciet htio l reo ii, a socied us de aer sor la regas l propa, aqu l legisló s re a dsñdo u en l r der d d i nta las csi á cplicadas Él mismo onsib e tení n li ln es etes s e h z ar js
,1
�a · a 1a atii ú lic n ión, esce ee vál e ta r y a ra ua ea li; le d sier ié c jc r limio de st El elnto vá r dio o prcci gun bi srviis or o iecms estrctete oluis. Ts un encio epl grid is ecripci qu c Adam St tece er: s cl la cud y lo ace eal auttas podrí den l iterc iv vuna, sfáoe ls css p l alicn es. Per s cin los aj seí a nd ge con rt os rcc y e mntnt d clls o atopst. S e ua ra c» qe d nunca r a u ivid ri [ .. ] rliza aee .. qu c frucia reos c gr xcs una «gran id». Un el má rbuco crt efets sob «er rt» gte n t t itembi aiccr ( el cs ele s «oli h»). hr ja un h í ue n lul a mia e un era . t p a isuea a dej ensciarse e c u ca prevo n ecio, er a e n l fle etc a l per a s q feca a es ac scubi uin a ni s ue exii as mni dvidlee s oa e ac a e e ella. eft sus cs sb rceo cra s n e gra s Ie q refa t s, y a os l rente s sa iara. ipests pg alg or iio, o o ac rls ag i s ers s Vin tir caar c i
52
h u «to e mrdo» debe a : trnos «vcindd», aa & ue no s ftb (rlar masido a) ag e ga ls peson$ afctas; s tecero s es a pues te volunaios míios lejaostees ue sea,Por asltod cuan h msPo ten eectos sre ta, e tr ebe d A Si pu a pea ista pree e usta cas os las medas puesa po e sta Pero aq hay u eor. La ea sratas 1 é aect a terceros. Al g que hay fecos de me ao» i hay «os de Estado» que s ns cue de efectos xernos» d ven» Y s es eecs de selosnualene iporas e 'asua rsa u toma e merado, e sectoruú lic pa oregr · e fco de erca». L i fuene e fectos sgcao a trceros a oseueca d aines privas eside en la dicua para inar os coses o enecos tenos C es fá ca u se perie o a u se eeci se pee vlo mu sec susui el intecabo ivoluntar el oluntario o, o lo menos, ii omes id u auov co ooe por uste,an h�c pco e cocepo dañosula peuio os aya sid involar. S rsltar a" ué cuellos se suaran sera psib psa as peronas afecds o bien que ellas e asn a used a que es meos ho as paes pvs l u jo ienia ui les oe coses o les csa eecos oo tan cur alquEtao. oecuia de eo pue un Ai taón trae mo eta ea suaci aaba or ls osas ioin coss trs noenes eeo a aorads eseors ara an sus actiies e a iues e p sols tn ya hce o cotriyt t ee s o s o nr aa a estión
/ la g yí s cans n n qu lgno d e ns s aprec . C eo, a med gubeanta la a cie su espld. udn 6 s o efco ' lunto c co áom de lo n onser r mr vi. Pgaos n ejepo ú: la ppi sars es otur soia q a· q u mr r erns e pued o n ncnra nunc n nr aa ocur sio mej gacas · las aos d to gru anói es. Se mo uere, os fctos a on i
paasc sr ates n sntnt t prerr t ntrven bic. L ñz ue saa al eme rc dr e A it n e qu n s iue nun la nc de seor bico, sno m i que g q on a nvnción. Dm dear a de xr anto ni coo os s s enones ainisatv querids, e exig I a mu o de s io d s cots ant s. N na sa ase i a a d a ua vr t oculos n� ei de Ead sino é o o i erenia es qu, n v ct plc m a civ, rr z i. jos jusica a rz, ativid se tendr nioa e aucó d u sst ar, d r o srsi msm. U curt dr be qu dm mih n i xtnt, s d tg a mms e udd e s ue corr s «rs» miso t dr h, car dr ar gs auss. , se e d r t l s e eee a los d s o e ra t 1
54
s ñ. D an s tr� ri ne os nvios rsnss s e ho s{ ns n mnt amiü ndent n nust y na itad No d OJ rchar categórinte el peral ar on que considrams cm irsnsbles. En el as los nis acemos resnsales n prim ugar a os padrs. La amiia, n mayr ga que el iiid, h sid sigu sno í la éua si nusra scea, anqu s inngab qu su inni s ha deiia, n las esafornadas onseccias del ccino e parnaismo d s. A psar od, l iucin e l rsnsai p idar de sus is s pas s s bin na cuesin conveici qe riio. y con rs it resan ms quCems, ai r ss razón, hijs, qu y sud cnr n s ara preres y para sgar su dsar asa cnrtirse n als psabes san, o cr ms e l pares tnga ningún erco a har q le azca c sus hijs: glarls, mros vens cm escas. os s sn ers e iduos rssa bes. om tls, tien rco fdan so mm s jugues uSmh, ars. Ls deers d a o esrs atr eres l sta, tiene rane na «gnísi orn, o sán uc nos «a alcce la crnsi un ieiia cori» l qe snía. · Anue n pomos rncias sbr l c ienca o iida de cualur t ica re o rousta rinos máncaen priios o a tro n o q ich s e, ds cnstityn basar ar cr un gr c de s prs s cnras Icus en l intrrtcin m hogaa, rgamenan l mayr at d las ntei aisrtivas tos s «istas, o is s q ora ncias s ue iponen rtiine» s ue uchó a Smt, ue ás tar os; se ntn hn arci
"
e s ancees actuaes e fm de e sa ad l sta bstácuo neso e aas ucios y e oas chas siacnes e su «sma car y sen a era aura». Mucas de l cuaes so ob de ues esudio e ls cítu s uetes) UN M,DATO LIIO EN L PRCC
e mund e uess ía el an stao ec npene. Poes peguna s exsten s ejem ls cntemporáe e soceaes qu descase ncal ee en neram onao pr meo e] meca aa actvidad económca en os qe e Es a rganzar se mite asucmp nuesros cuao ebees ue e eor eep sea Hong Kong, a m núcula exensó e tere prxima a la Cina conie ta, e copene nos 1000 kómeos cada �o a poaó e aleeor e 4,5 miloes e esonas La densa e pobacó es casi ceíbe: 14 eces ms abiaes or kómer cuaa ue e el Japó 18 e cs ques e os todo,Asa isfuta u ms e os atosEsaos nesUns e viC e ta (sól de rs el Jp y a ez e Sapu n on aca arancee u otrs meiets a mer nenacnal (a excepció e unas pca resc coes voluntaias imesas por los Esao Unio a os oos pases ioane l obeo no ge l aciad econóa, exsen lee soe saaos mn cpa s, i acó a ue e eseen, los cos veer Ss a uen abitanes juzge sonrtn bes d eri com uiea, aqia ago a quen es pazca, aar aa en ean. E dsema un ipta ae qe lim a caet a ers catr eees nteetas á e · a ac c e e rc Q aa 6
a dta f o t c · comncacin evs emi e d. mea l stucci vd eads ceent Chia nq el ast c s ha inrmnta a mida qe ceci l nmía, su el sgu siend ls á a el mu nlosrespet aests rnta e as rsoa teme, reducidos acúan see nivos os hres de ngis en ee as acs su éx, ero tmé eben oo ls costs d oes Es un o iróic ue Hon Kn, lon e la C rna e Gran Brtaña, repsente el ejemp en a eta mra e i limitad. L uaioebrtános q acand goernapíc han cnsei la rsa on Ko emia aic ete stntas e as de asstenci soial otaas o a mrói. Auue es n xlete eem actua, Ho n es en md alg el ejmp rático má itane gben limitao y sociads de mdo li. Para el ebms rntanos a igo XIX: e Jaón duante ls reinta sgute Restaraón esto as aboram en aeaaítul 2. Mej en 1867, y Otrs s ems son ra Bretaa l tas Uido riqueza d ls nacone de A S�t ue e os pmers gps en la bataa ara aabar on la es tics ainstata la ndstia y al omeri. L itra a e sa bataa se rdu stta años tare, n 846 n la abraón de as oa de a imprtaón Ceeae, empín tri trs aancele grans, otra aguad resne ba l o enomnacón e «reales» Esto inió er de 75 añs e uran,ata ta de rmea r ual, craciza r a brta comt omr ci culmi ua tasi ue aa d aas ar aa u b ito ue e ca dadao de a taa, segú a se d
'7
ita aniorent « iert per ra onsecuci6n e u rs inte u propa nera y ntrar con su ctiva y citl ompenc cn la cti y e ita e os eá ombes catorías i as» crcimiento eco6mico fue rápido. E nivel e v el ciaao com mejor esectacularet, poiéol aún s e elieve los círculos d obreza y iseri que no ero canza r es esarllo y que · agistralmnt fuero escrios pr Dickes otros oelistas C a mejora el nivel de vida aumen6 ambién la lacin ran Bretaña creci6 en per e ueci e el mudo ener To sto se proucía mienrs ls asos úblics isiuían en orcetaj con respect a la rna acional e cerca e na parte e laerenta a p pos el silo XI cuarta hasa alreedor un dncioal ima arte d a renta acioal en 1897, a los sseta años d madato d la rna Victori cuado la Gra Bretañ se allba e l úsie de su per de su gloria os Etados Unidos cstiuen otro otble ejemlo Se estableciero araceles, justcados or Alxader Hamiln en su célebre Report on Manufacus [ norme sobre l f
ma ras], e lequAam itet6 sin éxi re tr losfctu agumeto Sit e ign for e la lbert e ecio. Peo eran bjos en carci6n con los u li en la cualia, y lgunas oras rsriie adiirativas icultaro iead e omerio nacion eriol Hsta sués d la Prmera Guerra Muna a migrci fue casi comtamene ie (hbo sricoes a a qu oa Oriete) omo iica la sci e la estua de la Lirtad: Dae ts cansaas, obrs rujadas masas que suspiran or respirar e lirad os seble esricios de us nmeosia ribas; a l eheos, a os scios a testa evto laa to l uer ora
,s
ao s; Pspr j ac q s l a S f ito or lo st Uni esie el o XI co la era d ant d d iidlis sero y dsenea S m o pi astas in ozón xpltaan l p y foaba la rn nmigrtora ara uego xpir s só a lo mirts. S snt a Wal tre om Call Myr d ls esas, do s dsn a o vigooss aclto Mio s, qu sbrií ps alvió sgraia misria q s c cr so os. La riad ra bi istia inigrate sig o a L prros podía ar sio a ro es cnible q sisen llgndo o Estdos ids écad tras écaa paa asrlos xota. Audien pue la epnz de ls u ls pedieo s hb uplido e s mayr part E las cas d Ne York la via o r prcsamt fcil pro rjo uro la fugalida y a ibr emrs pcub as ancias i iquira s podín imaiar en l Vo otin Los recié llegos extndiron dl Est a medidnueva loieras. hal saísntaan ciudad yOst s cin có ássrsro y ás dutio, os inirants turn s ar s pospida i los rilts fuero plts ¿o ué n· ó su úmero? rcio os prducto l cm iny, peo esto ea sino éito, n d faso, eea e esl la manar, a uesta en cti o d ms tierra y la mora d las omnicios, t o o lgar a rpido icremnto de l d acoa. La ueba tiva s l i de tere nos ctivo antó d ara brsca, l u cl nt oría in q eotain a n ata ri a acscin d ata crúuls s s n e m hi H. adi
59
e ercre, l · t : «L ent e ise l i» s ree nt roc e s ces ei e Estas Unidos dre l sigl X. a escs y cleg nacios con oos rio e llcn; met sin ces l tivia isionr xtranea optales rivads sin ánio e lucr, rftos otrs mchas istitucis crcron l ra Cai t as ornizac ns critti e sitnia úbica sde l Soity h Peetion of Crelt o als (i Ptet de Aals) ha l YMC l C (Ascici6n Jóvees Cristianos y Cristins), se la Iia Rgh ssiaio (Aociación ar l Dfns ls rchs ls Iios) hsta el Slvation Arm (Ejr e aci), t se ríoo crci6 oluntari no e eos efectiva en la ganción de la tiia asistnci qu l trrn d a pruci n áni lurti ctiidd asistnal iba marja a n nrme anió e a ctii cltural muses d t, trs, r ests sinf6nas, muss, biliotc úblis surgier r igal en las rands cidas y n ls iuaes e a rotea. 0
del iote úlio sre iptates, ar edi l l saellato magn e asnos gerras e l 180 1929 los ats l goio super ro d r cto d l rnta ncinal tercrs pares de esa cifr furn sa por ls bernos de ls es y las torids lcals, piciplee e la cons sclas rtr Ilus n 28 los sto r ral rnar alr dl s ce la rnt l to de lsacional sts nios se su atribuir sus aates rcursos natles y lis pais abierts N de ue inyron en prt, pro si s ipo c se s rul ¿é el l é l G Bñ e ó une el sl X o l xi e H Kn en str sg? e s b na lt 6c
60
bad en mitó l c6n púic r c Notéic e vís it i go XIX Et ui cho yo i c oit, oi o iusti iz. U ho Hg Kog u et opii. ut oci t coo co Poo o t ittuc L ccttic fíc u iit ttiv qu ipo Po o ipi qo c u ci q ct coopc vot p g t cti coi coo á ctivi; oci q pv tiu t h que tg a to itio hc qu to vio o jo qu covit uto .
Vése Hdrck Sm h, The Ruians (Quarngl Bos/Nw Yo T B Co uv r 1976), y Robt G. Ki : Pople d the ower Ahnu v , 196 2 Fem, b 1958 J L qz de l ce v. I pág 0
61
6
¿QUÉ FAL EN STRA ECS? La ci siepre a si ra nen p
te l señofuon aeic. E la estbl, N Irra rit eces rápidmne r om nx de a igsa s trde a arg de aride ecae Tr apertura e c Eri ls granjers q abandnaon l ross con e v ngtr sn d a éries llanuras Mio Oeste rro es por oie; y no sólo de ensñanza primria y nr ino bié cnr ese peir y o inigns e atravearo e Aático a egn ia l g 1 tín a d insi S f r isnas ls oporn e e ce en ls eróols y ciues rane e q ao nte se aeao. ricpio, s ra pras a estictant olunria l es ee dea a z r ime ri l nimen nnieo ás re ran y intran cs úcos a prme ly e asiec ia po or el s sacs 2, p la itencia no e biri en ts h 98 l cro - ic iam h t bin no l sil La ecu e y a a frn g a u min refoisa ee en s ias rd poocd ls res ifcs e la oc i
c
r
n
21
nc sal de ls dtits drt ecolar y cr a que l euadr po hba er a or. Dc vet e ao trn e a éaa e 19 30 j l n ra expó razacó saal. Sempracce hems egulecd, c bs mtvo de amo a la eneñaza paa s y del papl qu ha ti est isrción públic en l fomt de l sila ecin legos a ua soid, eva l frgmeó l ipó ptd a pr de ens m lraes y religo pa vivr ju tas n roía. race, e l útm s tr so o Ls quen d l cde lut la insrc rie hjo Hy n sá rcups· pr per r e enesta de aquéo. o s lameta d a amósfer en ue se e e q en, cueeme o vce pnzje Cada vez hy os q ten o sega fsa, nus e a. oniuy se ule e aume e c t flente er qe stras escue pcono a l la eramn que pr ns l o l ia. E v _ fent có l arnía, nsts ecas s en mdd cada vez mar a fune e a rag� mna u arnte tn en p pdi n piai endrio a lid d n n í roon ee:a e ano r de prinpal ep e o s en uhas id ue al; cente m núeo rbn d s pn a « , j , dsdc e n r l n ngre j ua uas m eud a ru p a dts E ua blee rági me u c
21
ñ ;a s' es rs e s p 1 i f, s ees m ef uos o g rs c ents en s apíos cen y e s sts de ete lir: ace á e catr década qu W Li-· man dnstó com «e m de una ocdd o oraa», l pao de la ntigu coaz [ ... ] e q e ejeo el poer Ha or h p tad peicio ers poto ace opevo reciro rrupt [ .. ] e q eraera codc d pogreo ra la lta6 el er egún a ai vit d oerntes, a uva e n «q a a ·acosca, capaca uaa a a lo iita yl , e sta r n con» En el ao a eana, st nfemad h p a ra d na rvaci6 ch pr ontl el ti e ecn qu recbe sus is, tat ieto po m la ec l pa las clas a cu de éto, co indrct, r o d s ta pis oes ales. s in s d d l al se tbén agroe di crecte ceazain· y bratzac l esls epc l gn s L crs n rca rao tv rt la cl uris n l nies e la ena pr y eda Pr tr n ue l efra oid so goena 1928 ha mo estuae s ti taes e sr q a ra das 7 a era s cuar vcs s. na ciaó irecta de eta r nos rat l c d gass a enz s , 8, s s is s m ss a ñz tas las isttu e t
213'
E c ez y, h e � cho e eo fecto avers at a ensñaza ; r en rr eci H foa mór u nt naes r · eants eio ntra c frcc av ezaje ENSÑANZ PRIMI Y CUNDI: L POBLM
primro as de a Rpúblc n l l gra• d centos urbs, sn ca d l pel y cuda y p d l dtrit rurs, uve cue o chs e aestds eceo úlca. cald Pro lexigía mayra el ntni de l so ls crs ern nnciad prtculrnt min cuts aas p pr. Gnralmene, tbé p btere ag vecó upeetari la aor e ls, de odo l ta para pgar ot e cyo pdr e hallab en ilta r acl, m paa cpleta l cts. Au c m esñaza uiral n ( fr xc lg a, elurlne, gtta, eaerá lde clv) s fe de h1836, suprntte cue pblicas el ea e Neva York a: « e caquir put vit es raznable sr qu i q ctulmnt cbe sñaz e e úblcas, rivad a amis, rre cat ttal e ñ t o c cié d ea» Iene l stcó i resad ot, p e tmi gerals l ralte acsible o n (bncs ila e calqur poció cóica. dcaa e 40 e i na ca r r' pza e istm ar y en s y prt r p ma cu gta, cir, cr e qe s pa otrs gab l gats idrte ré puet, n vez e her or s. Sg 3
2
. G W e est imt o el es la señ, a aa no f i ds inaies, sn «aytaiam res y fnioaio úblis»4 l an á fao · as as a fe He Man, «e e a
aión nteac, mo sdd le eina e e5 Britnni rtícupbca e Encylopaedi a s i an e me secetio Daento e Eó l esao e sahtt, fndo e 1837, y ran sunts do ao gi na aña p un isea esla pa p stao y ntdo p cadoes pofesiale as iae iaba qe a euccin e ta otae, u a adraci saba liaa rprn a os os s, qe la escla haan e s instrució laicas tena qe cp a s ui oi io ocial ét y qu nsñz isa y gatt ritií a uélls upea las evntajas ue supía peza paes ss inme d a cretra al epatmn d ducació de assusetts ann airaba e antmet ue «a eseanza e ua nsió bi e auntab a pdució».6 Auu o arumt expsaba té tés ú, ra part l ao pest r sres y cioaos a mve d ecas pblicas pví ictae e u pi intrs. S el agad iea e l sta v e o padre spea dsa yo seriad n l epo y e g e sus sars s{ como u ay nl e cntl. « pa es dtaes u g � sció [ ] ls lía mastas» ti t sado o ann «e custs es el si l » pati etcs la d s iñs h asisto a ess esatae n a su sitie a l enmia a prvas u myí o po la Igeia t b as stas ie os No s Est Uns e c e
25
a l s iv t rd� a a au te6 « : d l ti la a nb l esto» omo a sgnva» d tna a e l X ta n laitad an ds pases oietles n l s d d sgl x.'lsResulta tnt intresnt ndeia hu ed Prsa n 108 y F a Nlón, n la misma é A Iglaterr cost odaí ás q a ls Ets nis. «Bj el hh• d be po an d estado tevira s edtivo», ero n , e 70 stci u siste e scuels pú s a ie n saaoero educ6tnt o ligri hasa 1891 htan 18a r, m los stdos nis, la istrin cs uv ants d u std ia cgo de ea. El r s W a osenid nienment q t o ón p art dl tdo esultd Igltera { o e l Estdo Unids de la resón d prfeoes asrars te bennecinds, más q l ads le a la clsión d ue la r esta a cd reás, d lo instrcin° L euo duci ty ejl la Se i del let cmú u tienen auritris a s siists sia ristcráti trta y la nci imperil f ls nzi dl nrl a ñnz os· itecls ncis al iiso tds Unds, Grn rt y seret a i fnesa fer ls priciples prtiris del n l lst aíse. stamet en s ss s del sist clar o na isla sis r l eao i ja e sl l n prn et tect d u recelo aa mra e intam i n. rilt tn e oa la comnid l idl l d r des a aid con Hr M y s ptr 9
2
a o to e r e zaa r u sse d ea ú n e oniao «soiita», s pme « mrico» l actr á , ue tria anto tea,tadonn a eruua oítetra e tralizaa La Coniión imta ente lo pe l goiero eal, r lo qu ést no tní ap gnictivo. Por e o ado e jaron conol e esulas la coun loca, ·l o, a a a quña a aga sc d las u das grad l corol tito d os ars sob a das olíc dia sma soa suttuíd n art a enca gaantaba que s tdia los alan cparto o aélo. Ants de la Gran Deió ya había caao l sn s strtos olar a an cnoas lo uón sro había cr; s hía o o in n r caa v ayo a o ucaos prosonal. Dés e la prión, cuao la opinin bla se a los inals su itaa e as virue l ao, an e la intac ta, a canca la las peuas lo ceos las la s or erota. l r as á�
e, el de o pe h Aá la atibui l cue cmb Ta e ella q enñn � cuo la ts l ore de couna. Pe as sn as oy ía mi f la molida si 14 grain tro u en eaiodo e lejoial u a ojetos fnaenal. íl 4 no reerio a la toa e esl miet áo desraa l Mx Gamo a etui l srii ncil d és: e labr us e n «u itema urti [ ] e aumnto e s gss á cnarsta r a diucó l pu [ . ]. D s aá c c a en cotrando nvo nómc srb do e s y" a l z n io mii"» Su e pi amete o de la bror zón y ralic cecnt sstm d escul e ls Estao Unis. En ico años md ene l o eor 1979 19767 e es nl osia e das la slas púa reeri a t e u e cote luo 5 8 to ól ( pr c t l • i i). Eá r l auo ls . as
E úmr e ute ha e u p t; e ro de esul a smnu en n r o io. Y soas qu ps lts n es l prii siguie: l i ió ba¡a tav s u u cat Ida n l sm oria ls cli ca $· bja gstada e es orms a s rus n ¿e de cns s rus id lo g c á r
aia? C r l itt colre seió 17 po cno e el s oi 0 y 8 sig
2
a a ro u rz. cnto a urti e e nrao a tr i·ñs, y dis (968-1 }� 7 4 ), mientr que e mo d t u pr cieto e perso proa ta eí e e
qncel pr cientd los lo uevi pfesore lvaba topo pero núme to 44 cet.'2 E rlem e la ntuc es ete att tiv; s tra in á, d q lo :t eslr e h hc myre y e qu cda ecuea en á etu dite or érmi Deu e td e la nutra ls grnde ieons a orad recennte ser
uee ayo eci, jo yealid e ri Ele desrrl stt gaó ucísi os sts Uis grs l iión l rd aiv e l los enists denmi ls «enm e e cl» ¿Pr q hí e r ifrete e o rtio a edcc? N l e se tra d a dferci etre l edca y tas ctide o enr u dpnes bo cle el cnsmior te lirtd pa elegr y na ed s cn aregl a l e prr et poe r u e cosuor tiee p ue decir S e ou i tien ibet paa eegr, un mpres ped e slmee rduc alg e prere deo a lid pro. E tamao por í o no capita a na prsa r e al nsidr un puct te no o cosie dign de s reo ra tm d ea Mts l e pop L en W T Gt & no l alv qr Co csmd ine iberta para r olme lo sr vive s e eaz E q rpet a dpoe plítc e a o gere ta erd l n mor. cd ee e uddo ee tiene y de hec s iert m ontr l hcen l útrde ítca qu a ma f
g
219
P e s : e � ir c o o s ie ü siba i q· e Aá c h es es, a uo se d v. s l t d ei l c u uet mu ees Es o sejger locaesonen rooin u cudns servics e éstos cnsidere aoes cn los imso e a; lo nro, s er stios l cua sr cnrs. La ituacón y ti cano eá n e u oie cel l no na st qe ne, de s así, o co sr las a idas oticas, ines. siad s tanes uia, ne eir e iore h s iiada. n ecación, ls pares y s hs sn s onsdos y e rof e aminsar e l esua, rcres a cenrazacón ecava ha seso d mor taaño, reucón e las osias de ec e sur y incre de de fuao re nc os resore, on t amstrdrs a esto sro Tié eo pede e ps sinceren desos n uen sisem e D todos mo, ss ires m rosos, aiads cais inice e s pefes drs y so t las s res yo hi ecn S ers e p n sis c 'n yor ctaci rcr• c, a stsgan s ·s; e e d sir dico nreses ss isae e n e lo . mismo fenóeno pesenta er e br t hc ro e rvo exp o ie d ei nsur se en o en l egi asrs e lo cos l caí o eca s re, o e n
20
roq e é ess ás ad onsva est t a elg PodI ev s s r a d veces por u ntrcció: ua e uest ara aener e re e ecelas úcas y tra en uotas escola res O ecuel peslcas elgr ir red e L e ieel aala ocetrars en los barr má rs e las mayrs cua, dne e otr e s padres ue e y eoU Esta stuaó s en l cr urs la gras etópl: Nuea York, Ccao, Ls Ále, Bst. ente que en dih re ifclet ed pagr ds ec educón d l jo, ae u nmr pretet ac envándolos l esulas prruales oldo denermtse trao a área cn bena escuelas úla S úo reo itear iur· e la uoiade lítcas a crgo s ntr, aor pr o eneral íci si no esperanzaoa, y par a l n est be taos s habnte e _úcl ubas prbalet tene, e o que e rer ive de irun qu ee oner a s i la psi ns etaja excpció ue n la alir tcci traot ra la a decuec ia, o ( t «rii» qe ed preta) Lo tráo e irnico s qe sea estd ctar tos l iñs par a aduii ua cún y e ls alres e l in ten tdos ls guale oprtuie edcaia pc ct esrtcc sce ro cia rniade edata ue dgles sclrs pr luno frca a ele n ús rs oo rrio co, pro ali a e enremet ifrio t rs se eia as o ine l ena; e cl rs gr part d a s no maeo e la discplia, la peó e na lsmo o la eprc de s et. E ana euelas os tór e re ás
u 1� d. E s s ps ig h ás ci d s • as u s cros rbn
UN PROYECTO PAR .LS EEÑNZS RIMRI ENDRI B DE VE b BNS
L esaza o por é sr m s i siqe s nús ura No era aí o pres te n ctrol ma Tc s e los lugars en u s ar cnsva ava se conr arraga taci6n teiaa de ciav pooroa co ejplos excnts l qu e hcr o l tien aors d sba scor s u j a ve neña , en un cul ar, S Ja Crót , vsam n n e la on pbs l Brx u Yk S acaci poen en ar gaac enca, a ew Yor's Ir cars F, prt Ili ctlca y at as us. s ucts a sula van lla poru e an c. as os s d fms pr, i us paes paa, tos, n at as. os s s cmpr iene a 6 pr nr s rfos pnntr s ta sno. a r n s uy or a d s sce as ncs ca i tuits e a · r u n s as Prao, os is más daads s uas as e cs o de a ls prfsors n ra paa escoe c6 hn e e ucas e at a sutt d s ist eaao e cro d n s rraas ueo u st O l, éste nv naa secua, o He cd 90 rm sa
2
e!o � \e. Mc ae no l· esula. Go ade a rs cdern ha alo a t De on ticla a cose lce vo ot lo q eez6 a oes com «se e amé». U a era a a estaba estnad acoer éxi os jens Hm qie a fraasao a eeñaz cnvncion sa cu pertri ceca de ua neesiad d tp mtri chs de su rofsrs o teí ttuo csrio pa otner crtid qu - tiera ensña en sceas púca, nq so pi ue cia b tabaj. S bn m estdia en daptdos y ariados eorar to de señnz ue buscban en a Pre a escula tuvo n it xtariio. uo tudiants asro scel spior e in ve sdds dsts Peo o esgraia cn to nl dsgcio. n vz aso e eríodo d csis inic l escul mpz a dar mal de dn E eaat de dcción se lo fci Cante ( caa is le a sc a y o e ss dors) ep e qe jsa sus noas Tras una arga alla n deensa d s d pnda, Caete ced. a escul f ad o buóctas « prec omtó Cart q esl como arlem podía, desd g, mo ez d rospr jo a d amti d u taeno de d uació [ ] No sbía o q a s c. Yo o ceí e f fn ngo Lo u h ocrrio d q entraos e ctcto tamento o tá de todo bi. N td l, de stáEdc s m q i L cso arte d e tio aoo. c o, com uc óo contye a aen rsecto lo qda p he Un do d oga eora, e dvo l a iza las, sc aa l q actament tá á tad, e a t padre cot e
23
a6 , a o eo P e t ay uc hi y ccmo á rca s poi a y culi oro Lo rermado , ln o euaivo co uecia a o pto pdmete o pdre, e eil u so poe y cree vez d edua, estn poc teado a cació e hj y o ee eeg l.· to uto iutfcao. Ta prs cutet hn teo p opotiade escoger. D tdo o, la htoia e l Estao Uos ha emo tao iat q, e b opotdes, ve t ssto ar chs, hn hec o co etz, e pro dl benetar e su hijos. S uga a ha padres irde interés o a ucaci u hio o car la cciad as a pa c eadmene. Co tdo, so eqeñ moí. cui caso, estr tu sistm egaidaet ae po paa auar us hijos mo el y ecaz de rna o paes o rt d leción, ovdo a z las tu n d facici, s rcto e de vs S� pna o ait scel úli prm o ecnai Est et a coyete a s y m, proe ar odo l pí, os 2.0 ls aa 1978 po aricu i sca ste a s hij la ea plc y o ma una esla rva, cret el ag de 0 u; eo n se eni d ste r a e updrá ga emo lo poco crbutes, ahorrotoo nos cavo enl aocs es Tiene t q a ee va o tos: ete ice pr mdndo ho a ea . Ara be omos el eo l dce «i r s ara de eca hj se e dá , trozo e pae moiab pr a fjd
24
e e hj en sca a» L e ee e 2: a ir, dig 150 10 da a e e r o ás oribe. Po a a caa r eo te la cara ae ma n a atuaa l le e ei de pe. 14 Ete prct a s ncorra exatet mm inip qu s o qe nce a l d etea ayua ecócs e sio Ét en a ó ive a a rla en eua iene olet ia aa ecge e rsea sr ue cla era r A l par e e pede e le tee q t s oro e lotrs ve· n ól ycl naié en púi; óvaas, e as e dro c ead o en aera u esté i p a ap a s s a a caa ae a rtui aor aa eler l mm ep igá la celas plca qe e aonanie cra l enñanz ( ttalene el val crree te a; o, e p) ecelas bli nn cp ennc a cn· eá esel a c l pia pla ná nga e as ca st tíns al ao e la ecin. Seclmente pi de ece e s h irute J enz u a cm io pr l p a afcaá a a pet a cel· iv e o cir. e par e mio e Cer ete yc e ae o i u e l nac de la eac a e sa atori. e eg á e. e is aec ct net ta e � e
25
r . ort ct lie c, s li in s lo ad ga e � d t e • 1 u a sf ñaza itmt; o e ét ! my s ot ivid etta d, en rá l : esttl h c p yr l stos ttae l esñan en s Esta U l ieo qe l enta h rido isr o ás nif Ses de l tiv stib en la i ú l eel, o u el s lo a de r s n ec sg na u nges hl u í menr reisti e iemet l ntida gad scuela a e e l tajs el oe s s bi etla gal h ao ca eta . ese ate gaar á e eaión, ái e ue evesr l fa e pt l at es cada o s aes. L naici pbli ls as e nesa á ero esto lg itit i e it esla ci r td s eca poo it os iel q n lqel r 90 ci dieze it on cao rir u pr pt a le s atr e coro ns piad P stá a xst ga ó s le se atra C i, s i reeto hxten a a u ato de iglo erimos t, t i e t l aci q «un ia deortic tl il i u íi ai6 oie· r · d l yo e l } otimos ceyé pr s siga eet en l í rla t l eñn os t G B 5
26
t $ � s br s ees s c lain nes. C y sñalo, s acs sdo la esarizaió era o nos u iversl e st Unds tes su latiead E Ga Brtñ t er práctcamne gee clus s d qu exsti ran sseni toi· o l aiión sttal e l nse. l aorí e as leys, taé as asstei ligor tinen t covnents co e fcos. Y no ree os q ésos jusiqn qulos. Nos dmos et e estos terios soe s es sstenc y fnnci pareceá emaos d los lectrs. Po et rón sl s taos can pr ecoer s n nteceds s ols etdr lnda en hor su lez. e de el, p yeo de s les, e to e ari cho ed vsta cual situión Aut, l úi erativ mpliaente seq b a scue púl lol es centro rroil. Slo as lesias s nctan n n stó que le pe ncor ense e gran escla solment a sea pn edcc «»senci . (¡Ien ne u oe ru n u len a gln! ) t e ls l rpcir n se ltera s mplas, sie qu no e stdo por nas s e aoba esv as bla de n tr s ss es as licas se acrectr otablmete. Las ies escue pli sín detrm p me aet cltszs ue taa, oprac nter r oras .ít s pade ue nira els lcratv, com s ene lgas ail, n atis ls n s ar pr sts. L raaoes lrs s etarians s hoy scut as or M [You en's ria stion: ci e Jós sos]- rí r eslas tnt te
27
· es Y, , re s a r o m; Cos vn lnos posble e pt as it obs qu s fouo La cuestión Iglsa-Esdo. ls pa sa s para pagar l esñn e a sce parqa es ¿pdría iar P Enmea? Tato n s t, s seab ió una íic e pua otcr ape la intitucn lgsas e l sza E Tal Supro o gr ictainad o e as ls eaas u oua yuda ad nvín s ij escelas auias, s bien nun hbiotan in sea itmna so om un yeto e es ado ls úlicas a las que sn. a en b smjat pa pac aro que l ibuna cetrí n gra que xuy la eels ladas n la iglsis s aa a odos o más ns úlios y ps Este a etng eía u ueio l sise a y pr er fr pyo que ara o ole e rces L o as h í ríaeu� reistos ads enr lc ileas iéns s e: secul, renia a e scuea i
28
e oec c sus sus et $ qu su guna elación l · Prmera Ee C t eems ue casti q atuat e sobe los ars qu o enían ss hjo eculs ú• cas viol el espíitu ' l imea Eia, dec l d al rcto l ecs y justa. L se púlicas mié eña gó; no ua lón o y teísta, i u sei e vlres ceen u cotituye ua rgó mes e el o s ctuale sposices eorta la leta religos e los pade u o cepta a ensnza relis ls es licas que, si embrgo, s ve oligos a paga paa adotie a us hijs y a p toaí más a loa ésto eite tl octrinmento 2 Coste financero. Una segu oben al pla de l vls es ue aumetr pa los tyet el t tt d la ensñaza ei l impot de los e ntgdos a ee má o mes diez por ieto e os q au atlmente l escuelas proquial y a oto ent ivaos. st «plea» feta slo a ques lid l act scriminaci ont lo ps e enín a su jos esla o úlia La extnsin eaiza los vls acbía co la lta e eu e sup usa ls uestos a l eeñnza de unos pe no e rs E culque cao, h una sluió snla y rcta: qu la cutí l val sa btnt o q el ost ctl por ño n las u pls a fin d te iént el total de ast púlco. a fa e eica una uela ptilr y oetii u oblt ooionrá una eis caliad dtumente nñanza r q los esa s ts, má lvaos, s sels tales osidéese el costo uio muy ne l cuelas paoquale (El eo e ue ls esel d t, usas, en cr l ensanza n aent e de iul modo u ls 1225 ólares rcb b o s «hambue Vintiu 97 mpcaa que l csa McDnl o ua vene o
29
ua 45 a u «B M por 1,0 dóes) 3. L posibid e frau. ¿Co s q e e ti a eain y n e a ppá a ? L eses s sg: uc v edía que gss na ser esc scme tza sóoní canjea por din e cuelas. Est etía t s fs qu rm pgos» s pdres per mn fr n ve tolle cútión rl Durate ieto ie gn etado sueño dotro stea de v fen tegn. Fern decaaos ntonsinle. L disciminó pued eit on un lan d ves on cilidd o l mnos oo n s eses bia, ajeá ant a s escels sios. Un rbea ás ii ha eao alns es tdioo sism e as. S tta de a siidad de ue ell aue eeión, l q cen la sepa ai d s as eeas en onseen exería e o i racal tnd un socied d v ge y jequzada. eeos q sea le enía eiaen u ect ti oa n il oa un soiea en q lno y egos on en jts nes esendo aent ss itntos erechos e teeses. as oeiones n itegión fo zd ea e i sio os teores jr peo fdo peo e egad ísi ls lida de s euccón. integc h o más cud oi niti pi ynddeo coció.hL sue oua ús puae i, esto co fecenia en pie ía e m e e de egación ila p u sug ls ess bli o es o or s ícti n bis s la scea en qu quél p. ele efec p ge, los esudiates n ·
2
nr, p Y' r; e N l S ndn a e e n pee anteere e La pln aa supne ble en s eua partc e qe man a tnico ra vii6, man rfa, secrarias y mtne de epeialistas diferente Dems e la escuels se piicn, cm es el as de l privas, el intrés coún supera la difencias e colr levd a a neración mar que la actual sta a e se real, n ente l pape tem e vales eimnara la nteracin orsa raza o a alia oría e negrs y ancs raad e dará, adeás mo crcete, er endr e er untari, cm l es y a e de ls niñ a las clases e música y ae · La negativa e l leres negrs a ader l sstea de vales ns ha confnio rante mu tiepo se uies s aran má. Tnrn ontrl l ucaón e ss ijos y eitarían l diio d los políti c urans y, lo que es más iportant, de la urcraa edcativa atrincheraa. s lders neros mandn n ecuncia a sus hjos a esceas articurs. ¿Por qué n habían de dar a tros a har lo miso? uestra resuesta provisional vas lees, aemás qe liraran a l nros e doinisdeqe susls rpi acamet cni deran el cntr sbre l enseñanza una fet pder y apo ols e c sea, sún han eui detene as oportniaes cativas aiertas a la masa e nis eros, un número reiente de caors, eoistas y otro lr la onia gra a peza a sr paaris os ap vaes. Coneso paraartílauIuald Raal ecodede aEl los vaes n princpal de a su pgraa 5. La cuestión de l lse onóm. l unt u ás vio a estos el sista e ve, ants q calqier otro, es e e ss osibs eetos soe l stuctura sia y nómia e a lases Anos ha air ad qu e ran vo e la escuela ca a sio s
231
d e r r s lcs y os i vr jtos. s r u co n l cmae quña, r t e fa i mao E é l el úbic a · omnto l taicaión ial, lgnd el t y cote de nñz icain aquéla N s cualqu mayoría de la e escul púbica sobsa ete aíl tn n zona� nges ados. E u ema e les l yo e o ni me cudrá l euea primai vca; y quizá má e s p cabá co e traslad fso e com sea, usto ue proct e val í hcer más erénas las zos incl, la ecua lcaes srvci e cuaqr comuniad sá no ufoms que srá actuldd. L scuara, ai oracta egrad, mnos etratda. Lo cntros izd o u nté conrt ana la ta otro la ccias, u terco ls dia taeán os estud de un ama vara de á idncial. Idlee, l utolcón tenrá un tante e lse e l comsició del cur udini, e ete eto erá mor qe e la actuia. U caacrítica ima e vas esr spcal teés el la siblia que o p pu d uie «supeta» l va. Si l val ra, ig, e 1.500 dólares, pade poí ñair Qtrs 500 ' u h u scula cba 200 pr la ense Agunos te que ult radua en u aun e l r e ptunda cata t ou l pare n ba n untaa l cnid l ve, mentrs qe ls d nro meis eleaos lo hr en maí se tmor llad uchs prtidari stma e val poor la phibicó spnto F C { ] a aa 16
23
· ' s q ac p c , qu la á i á a s ls sas s as L hy a n s lión nal s s al a a fns aias s nia n � ilgi inial aa l gin [ ... ]. Es aa n ca mis va fnamnal: aqui an s gaaza iénia nias fmiis a ai a culquia as las xsns Ins n n an ión qu a gas u sulas l fas s s ncna á m q n ai n s sn s Fan N bsa c q s m s uain la naciaci nscin a gb ggaió cnómia ua n lanca 1
Si lanami iman a l úk n icmn vial n siiia ón n ns nsiasmaa17 Co e et o e eo t d gtro otdo e e píto predte prt e o des e gte eo ode e, o te o ded ejor eñ e aa ee te ri e jo o ga, e o pr e r eee de dr o t ode r r e eo e e tt tr» pree o e tr o r o e e d se e ¿o jtr eet oje p «por eo ee» d r vs evtr « t» o e tor de eg e, s ede te te t? Y, e e o p ot te Por e tr eto v rtd e t , e tr rete 18
23
� . o, u q wA _ osde e e 6i» s n é vo y e e L ró gitari ert u eos · un istm es retio o partiao ni ur eerieto c le o res rgi D to o, en o qe nsotrs nos az, aía n h prto da e es oene po t e u un e n esrcce {omt «erga ca» Tn st i o parec t ejelo e n o eec ablar os pres Inso má obs puen l han us x
o cnto par cld e a ucaci us óre ios, qe o orr puea cer rete c ot acta d stuccó úc Ssecos u o pagos sumentrios serían t frecetes ere os obre cmo etre e rsto, aqe uá s cantdes fer enors; Coo he seño, nustr poia pi es ue un ise e l retdo sría o s a e ur sst ct clarefr r, ucs o u osactet cetr u, n e bz, uet elna so tr a g t a rión enic omo hoy pe esear r s bas e a estra renca P á os er s ustr rero reur scamt a ot at osercó teo: N
có ¿a c oelgu rtecc tg etes e re sers cuex c b dr t eee entr os rpos cos o ca d señaa? s srera ccels s etes gs ecm ¿son e add t ea las scua o les e mo u o caa de s accs rco eora eee, f
234.
s s j ut ; In, q i l s coná on a pas ri grs d s v l c6n o . Duda sobre l nuv c. N t osibl? Las els riaas o r, a oa, ctrs rrales par élt. sist val, ¿rá fc, eet, uen cona ss ded gr ls itats d o arrs íses sua a ror ¿Q· rz6 hy r oer eran pun srgr t atvas a e s rrlr n ea o e
o hy. H d src iuds lo m tos a Amr cl l st c o e s c ris ss Et s super ti l cnia l td strts brs e o y lcores. E nta eo, sn dud, prporio rm va e rt ars ar peros oas ca rs cntd , fracó ma, rcarí na vi e nr er porí trer u S r s nrr t d l s bls trs c ur estras oe sb lo ls co os ruos, o ha prs ldo mr d ponas qe viee deci lo i t: «Sipr h e ñ [ diir a ] o h eo or oria ta lo peos os nr l ees úi Cn u roec tr tna pr marha u ee». Ms ls ua a srí itv e gpo lraos Otr ra mota ra i s. hy cr a micó etv d dutra eaa: emarí e ún prccn q pu e es u so brev
235
rín escuel u atsiern inte; l sm qu s ctú ls surates s agr s liees a mpetenci s up� e 7 Coecunias sobe ls ues pús. Rslt eseca l itinción entre l retri de l bai e r y s verdaros blem q urirí. La Asocia in Nl e cció y l Federacin ortemeican Pfsres ama u e l proect de vae dstruirí l ist de escas púbicas, ue sgn elos, sio l iient y la ier iedr e nuestr era Su e uc va acpñds de reba a de que e ctual iste e escuels púbics cnsi ls restad ue e preeden, pr más qe éstos se ha ord n ieps pasdos. Lo porces de icas aocones uiean expican r qué el isem e ees úblicas, si tan espléid labr ace, h teme coetenc: de ls escels o esates cetitivs , si no es sí r é lgi ib a oerse a s «desrcó». meaz que rvit sbr las escas plcas r cede d ss efects, no su ogrs E las cmues eqas esonads en qe ls escuel plics y e l de g prm, s dí rzoaeete stistorias, ni siiera el má pcs alio sie vales tedí rn efecto. as ces seir reoi nnd, uizás go meorad or amenz de u cpe enci tcial er en trs lgares, espeiete e brios míseros urbnos, dnde aquéllas jgan u pae n tabe, la maorí e ls pares sn lgar a dua itenía ia su hijs a cetos o pic s sodr certs dicultas trsras· os ms preud p el iestar de s ijos pobbme se rín s pimeros ue cmiarían sos ecea. Incluso si ss hijos n fueran ta lists como los q se q r disdrín e re etíu pa e arendizaje y tían n aiete falr ás fare. Eise la sili e qe lns esces bic se r con la e, leo a e per cl qe acalete. Cudo minr el mercao rvdo, ald de td
L
236
ñz ejr la · rtivamen á c e bsolu. Y mo h dotro He Pe y xe mr c o e e ce ere « z errí e cero e eert et e ez o o tí. Am Smh exí do g: Cun las lis ate s as, u s si ui l u un l [ . ] . in u s qui a i un pl la y ión pa bli Í nis [ . sisi ls ass qu s ls nsa lo u s nsa qu apnan n l pi s i; spés plis ls 6 as , n sn nsai i inias i ns a a al u a a ualua ión ... Es pis a a u quas as l in pa as qu n is ninna insiuin pbia n nan s q nias s.19 Los INCOVEENTS DE UN ITEMA DE VAÉS
ee ro ce crto e g e o o rctc d o eeto d e ee úc e o e úme e oge coe o ct2 ed 198 Dertto Feer de O c Ittto r o e e c ve hetmd ofre oorc e c te e eeret 78 e Mic em cotto e exg e e ve. 979 e f e erro e co co ee cottco o t e v r t 0 ha c
237
v 21 A un u cnc ucc n u . Au n n un v, v c; y n cu cn u ccn y c cncé n cn cn n v uc ucv cu n · nuccón c c n ñn g n, u, c ó Ew G W, ó un c n n nñn n xn E U c n n Bñ,x u n u, xrent t . Knn B Ck gg g , u c g cu ucc c: Lo más imrtate para omed la aai q iee el sistema edatio de resistirse a los ambios s l heo e qe e sistema de eselas públias protee opolios úbos o a míma etia pr are de ls etros partilares y parroqiales los rí de eela públis rbas oremeris ls agos e los igrs o o i s se atre a per e tela de as ea e la act azai de a sti ca [ . ] . Pero o te a ddar e l reea s rieri oras p sleia a ls setore jef oesres o d la raia e ea s rseto e objetio e a sri pblia ir os idads lfabezdos e ifmados defsres e ábitos demrátio respto de la itei e ear ersoas on sesibilida soial diida reatiad rest i la hmaa ja oolio o tie po q ears emte por esos stos. Mieas los site esoe es te aizads a ada estt a
238
á e u � · ú S 1 , ñ 2 La alidez eta maión e vio postiore rmad o a recci de los mei colre ne t de gierno feder e nanci expermet n En un mero onerble de comunidas se lvrn cabo itiv roeedor. ólo n n Au Rk forni uo éto. El ensayo e eve ramt i cso ue mej onoeos, or exerenci ersa uv por ecenario N Hpshire, done Willia P Bitten der, eidente ntonces e l junt esal ucin fe eigno aa iri un exerimnto. as dicione recía exlnt, el obien feder raiza los fonos, e lboan planes dtallados, se esiro counddes experientles, se cosiguó el uero pv de pdres y dminisraos. Cundo d precí reprdo, una counidd ts otra fue cnencida el is tor colar de la la tos ersnjes pr ri los edios sola· a ue retiraran del xre ropst, td la etra u parlid experment d Alum oc s el ico qu le ante, iície ue ciders un cud e l le liid n o ió suleetos d l es l icos. e iesces, mt n cieto neo pl que os eron noiads ca una n n d studios diet rt tres o los pa ron eoge a cu eniar sus hios 2 o dijo Dn As, q etuo l et «rent s sigcati ue urr fu o rer s prosores viern eto pudieron ponr l pn tdio qu crer
239
e s s ía. a eas t y e a s u tp e e etos M Lo as e een m n a cl 'Atn ás rnines Tamién a saa sus ijs · una uel cnet i ota» er e alcnce imita de te xpeim, d s ds un myr lidd e lccn uv feto tntes e la a d l neñn. E ténos tó a cua Cam pó el put cieo ete ls eelas de isti l eg o el exeimen no foa, te euca• t s fn; l is etio que u en te la H Pr Itc eitenc xiste en r Betaa one aene cz enomin FEV [Fiend o he uc xint Rentte Rons: m el Expeimet e le uti e es entaiva] itent durat uato ños inici un iment en n loli del coado e Kent, e aterr. s utodds ubrnmentls etba a fvr, s iticine ctivas e pieron exib it e ls pogos feionas rect s s qe bi es n als Dnis Ge ietr euel ho, et, y retri ino oal oeoes: «Lo vems o aera en strs e p e malio peat e ir e l] e l mano ionéns lid t t itim nestr n or e ndará e i los Jnis Pei to, y p lgie e o:"so st l aeos sotr et espe e l e meao l ue ramos a pr el eñr Ge on a clien e s e, a ila i ag s 1 t enez e ci h Por ntr er q a s u6aas
240
N o zo e ·G t p t e ta aci bnamentale, at l ta rtra d da de K trv e s y a e etri eado av a isción d S Majstd Ha prsona pofesi ale atda a emt icis eados o paa estyss seo l pare sepa s qéreere e lo hijo deenqe lo e a edcación Sa é es lo ás coveiete ara u alit�cón. a n á es l mjo ambiente ue peden i nale e cas Per nsts hems sid fmad dstii lo poblemas de los iñs, ara dtecta u debiliade, pra arregar la cosa que se ha endeza, y queem a et irete, c la eran d ls paes y n baj prenes exesiva E . Ta oo es el sistma actual ice arce Wato creo qu los pares o teemos libeta e el en i caso. Ls prees les dice qu es l pa el le eplca qe ls pfesr ae u aga lb, con es no se s ha o a S trjera l siste de vale, o ue est i pd y fees, c q les aceaa á euao s hij l crí e la ela qu no poonaa e sicio y le levaía a tra u ( lo ie [ .. ] . Si u ea se hndia b a má vadism aec geeralia e cplia y l o no aredean pues bie des m put d ist es lo aeuad Cmprend ue los pfsore me digan e eso nem u psta n la ie pe de momen e lo s o pre Jt cden al pe y le ce: ir o e aifeo de l uted ; y l res cotta P paa usted
241
� 'D , · T í y J . á é [ ] y . A á ó y á pr de la opo6n mpce de lo medio esco, crees que lo ae o u eule poo se nt c un odo u t. En et ea soos s otii que n l del eer pque la afecta a mch de nosotro ofunmee. stmos dspuesos a cr sf o aores por mejor edcac6n de nuetro hijo que por lmnr el desilfo y la f q e disb ci6n de yds Ha do ceiendo l etent especo d l edc6n Por que sa o, la nc ltertva asequie par ducir escoent e unar a posiilidad de elecin e lo pade Lo val sg sied eczdos, peo cntú com alteratva y cda vz recib oyo Los PROBLEMAS DE A ENEÑANZA SUERIR
rblema de l ena ser en sdo U 5n hoy a, com lo e l ensña riari y edia, dbles: de caidd igl. P e bo o a aeia istencia olti mia eo . e e xi e t l ai una en pi n cons ec, laloescuea aluno disrutn e un aa p sgr upero o a uiverd ue cdi iden osegr su ui6n E aplio cmp d ee bla l cida, ro cen l g Cald. sd oeno e u e a un er o rsid n ntra de su vuntd ( o l de su pe), u exitir ningna it
24
i � p · s m m las ea e u euite El bea se pte s y E cio úcs e u s gato a esña ajo los etudates son iete e gnd. Son ls stao e enecci amene poiona a expea el cotiuyente t cacrtic act etuates, a clau y a lo administrrs aj cuanta e ls pecio d la eseñanza s q la euea proe uiveid e a i del ead aten mucho etudiate eo iteas obene n maión, peo tié a ch hobe uere jóenes qu e tricuan pqu as cuo s baja, el ojament aimnó et suveo y, obe tod, hay í otra eoas v nes a eosporqe iveia es muchas gt itrmei etre e ntituto e ore a traajr. a stc la cases, los exánes e i iguiendo s cuo no s l raó piordia po l que estudi, s e pei q han de paar o as otas ventjas. Ua e coecuencia de eo es la eeada ro n ción de baja. Po jp, l verid d Ca e Lo Aee, lamete de las uiversdes etatal m retigi en el aí l mitad, ás o es os e inra tina los primers uos, y eto ne n eevada proporió a l intitucioes esas nna se uo e os e abaonan • ots inticioe er esto ólo eve paora Oto e los etad cote e ua atmer n las Dedeque ueo suela resulta aciómá n deriet md ag ue es oo etie Los etdn ee cg curos y poe seg u tereses. da fcultad ls etates se rio y profeoe h an el mod d u rse y o u objetiv. Pro, n z má e s osaci n0r a érdda e tiep l etdint o e o ctrbent
24)
E a ca r e tdo hay tanto s prso c n i P s ego iici úbc ns n p el cs y adst a b eseanz e s cso iatr o rof ra rai invesin a laiones; os eg prgean enieo a cios má i e ue lgisi l etao eenc, s niversids má fs � Uei e rni e Aele n Bkee, a de Win a Mgn son notle or a nea qe iartn o uss de licencir Ti e ació gaca a o sdios graao, esai las ceticine atéa, que son o to ca ls insuions rada a situaió es uy di ita n ls s ts n oa leaa ub n te td e ote d ecin l ne oie de s ngres e mi tdit e l rt e s as eco lre. L otant u tuiantes n los p l cnte n r que e s d y uiren recbir ee a s o. enseña y o esan a nrsid ra. Co a maí de s mera ados mba a ine uete ienv q oe me. Si l eca seir o pra l ti q qie us antes, ir t sii, qie sone leaente e ao e Co a o inaur e Da o Clg n stiio r ia ña ei: «an q a as ea ina nc a e en la oss q pr ce c r ci óa, mu car e a a ir a ae» ls sceias la rp e s ra ngrsr sie pra eri a icciaa, es mu rir i
24
:· 95 pr e Da u 50 e l Uvea de Clria os l poetj rot ete sa a a a itció privd, del �o q el de a unversd c foi o e aa ua tucó etata, er a diere a o s apic. E ciert etido, eta perptiv de ls rs de e ñaz erior y uiv;sies pivads es dasad plica Amás de la fori, roe vede o do prodtos «monmetos» e ivestici Los iiv duo paticuar y ls fuacoes n doado la maía de os edicios l intlcines l eceas supio nirsdes privadas y ha otdo ctda a. Ga at d las stcins á nac por ncoe sbvecioes esiale gobier librs fr,deímpetos como oro otrs uete es cl Lo ones h ctbd dd o de fentar alg qe conideraban eseale. Adms l eiio famo, las cers y las csrvn el r cedo de n nvo, por l qe nos rfimos el loes «monme tos» o «memorile La ombció e veta d eseñanz y «moens emplc el t po preciado anis de la per in desintersada tavé e ercao ecarldo te rese tiures aa ogar oetivo sca. He M Lei, al coenr la nancii e la eneñaza sur r E ddoo el do peda er ptae lca chos d os e e esui res y lrs ue ta l conoco lo s taos clturl qe cone neros im tate aramo l calida gnel detle a vid e netra El úco de mntener activie osieda la vencioes soias directa», u es lo q l denoi esi eatle. s iee qe e señr ev yerr , mi grals, ha mtenido c d oial n itcios v Y ct e uél roio1 neo neaes a iea v svi lo i iat de los red 2
24'
� s s trt ntes. S s qu l sor ie hrr d, e ñ . ¿Cií ell uuer t rs, que serí un oor pr é el m e mrs Muactr AB(o q cnsituir n erero mnet sor X y u cotrbu bienstar ia) un e uv n pr n fáic? hor bin; i l se X nanci n bibitc to edo cn e omr dl e en un uversdad o ua áedr ec cn u mr, so í u srá siro u vrd enaje l ser X Y s stirá sí prcsamte que' et un servio púb s estudints prticpan de ds mos n a vetu oun e prou eseñ, «mums» e vstgión n clis, pro també son empaos l c r l et de «monumetos» e vestgcin audn rveer s fos par la esaza tni as, cm de Leh suced, su prt H au un epo s de mejos y suties que son los mods psiiaes l coperain siteresda uchs nsitions d esñaa superor o te púcs on e h mixtas ba l sña doatvs es mdo vd orma osy etudines pn · pr edos y smias así v nument Aetn cntrt co empss pcas pdas pr se invetan Muchas uniesaes sttae cnt con mp oes pri: Uiesi frn e Berkeey la ig e Wsnn o it una cs Tenmo mpr ión que l civi utiv la ititui n gn l el sdo saisctor cu más imprtn ha d delás erc. Iguald. E empeo dnero s imputos pr
ici e la ns spir ue jutias s , sug tes r i s u ena supi puce «cis siles» ás e s que proron ate mism; segundo
246
u a naca6 stl c ta aa et «g e ris us 1. Bencos oc. u ma si so a ensean · eior sto ua si l pria jticacó Ya n s sí. E íteri mos ittd iducir a la ersnas sim tal rmeto r que spquen dics qu beeis scil. L spesta as sime s ita a eom at . S s ha diho qu a a ación bene en gt ás dis trda y prarad, u la insió estia a prcna tas técics y conimints s secial aa el rcimie t ecoic, que la t más r amenta l o uctivida e rsto e nsotros. stos rgment sn rctos Pr iu a un azó vida ra sucina a seaa sueo Tos so arunts sgirían sio uaete irs si aplic a al cap tal sic ( es ecir; mqias, edifcis d bricas, etc), si embar iícit egría aguie a l cncusión que e ie d s ipusos dba dicars a svecor a vrsi d cit e l Gera Mots la na Eletrc Si sza supri mejr productid eoói s iividuos, stos uen hacrs c meora tvé rss s els, con cul tine icti prvad ara pcde a su rmción. o isil d Am Smit hac qu sus interese priculrs estn sevici de ntrés soial. V contr st mbi s inees prds sbecion la eseaz. Ls stuant ics os qu só auirá la esuela si s ésta s suv a eisete uies si r q os ecs rcis so mors qu sos. Si así eserí pagsoseomía costs el mismos.r ura csios a rsust de rad, s pa más e s afrmaies q las eviecias. jl más rcint stá os irms d u Csó pra sñza uperior re or a Fcó C i. u sus to a Highr Eductin: Who Pay? o nft? Who ould Py? [L ensaa s r: ¿Qun a? ¿Qué s fi? u r
247
a? a 6 ee s psts iae». La sta cotee s rumto o o o tad gra n s d, que o benco acuulatvo a ls pes qu eseñaz, mo i xisten unos bneo para erantaj psns. st y taién a dfe p sunts que,Pero sea deran, rcaeran e poas ets as qe la for, lo ual justaa subio: « aac enra d concito ... ]; a ma eac pítca de una scad dcátia [ .. ] a m eaci cota e a ca gacias a a jo conió utate a tolerana u� n di s y grup a cosrvan y extnn má z hrn cultual».2 a oisión Crge es a la c que pr men da ú mearo s sls «resulaos avs a esez sperior», si ben ólo pone oo eje o «la rustraies nue rsultats de atua ect de peon cn l título e octr (l qe es eto scil, nidual) a tristz púba po ss ots e dsdns unvrsitai». 2 Obsér uá selti tencas s as ista d bei s «sultads ais» E pa c a India, un on d iencio ietario ue o ude r po q considren aeuad su educacón s · i de gra assig ia inestabldad í. os aos Unida «tristez plic cl p ser e úico, l prinal ect ngativ de o rne nrtars». Muo más mprtant fue secuncas adsas or gr d a ' rsda, «ecaactiva pota de de auiad scddgaas rát , l etvidad a l mejr cpnin [ ] y la tolranca utua» u cit a i, s caiars como bni as e eneaza sueir. st s a e q roce u «s n pbca, aun de s i scals sz uper resentarían, , c
248
ectos nri. •ñ
.2 Pe tmié esto e palrí. A Cmsió cst hs u eslia y a edi esueo eri ientar eftos s indico, e moo q inso s p hacer esti ció titati aa e s iortnia e i en peen cnse si sbvecions ia En csececi, no fce eas dl blane sitvo negativo de los eftos sol; slo estale ue ciet resltaos postivos nets o l stem mos pr jtr ls mi e lloes de lares rocees el dir de los contbtes ue s asta e la ens z superior. nutr pó, ta y simemete flso rgumeto La oin arei estab eaza r lrk Kerr, ex all recto l Uvea de alifrn e Brkley D los dieioc mo e l Comisión iclyno a rr, ueve era o hbían si jefes de instituione e ensaa suprior otrs c estaban rofesionlnte· relacioas co instituciones e enseaza superior cuato rstant abía aaao e rctraos e univerids la comui nieitri le rslt ifícil recer los armeo engaoos y rlase os ao los hmbres e nois v Washigto jo l and e l lire emes par s citar l sici acels pos y otro beo especiales ¿Qé irí e n acmico e na coms de istri aer ctoce e cyos io ibros renr a cto que recoenar n auto e ls ssiio estates ia iusta? Sn embag no teeos ina el uo acaic l recomdci e l nti misin Crnege, similar sor l terior. 2. Igualda d pad duava ri sticcin e see ofecre el ee l din c ent e los impuestos pa l anciaci l en sperior es l ron l «ilda d ortae uvs» E plras la Cois a �
249
[ ] • ; t ' se to a re · plta u y otdd at2 E lra l Fudn Caeg «a nz cntty [ ] u rtt aces u a y uadd opiae, a ve á ada a qu prov ne f d e ba y p je y l ir s i». El obj e mb. patam el ec c c Pe tr lo d a un es do. ubio este ¿ pod t bet h tasao? L ensña prr ha est u «p t e a mayo gal otune dd s di stl pa d éts U il etít l im o i a ejmlc p e ineprtai: 2 cnt e stuan unsti pr entes d fama us resos tán o db 5000 d istín 197 ntne prda l 17 or et d eto prvenía a cuy go stán entr ls 500 y 1000 óe, y el et, d amis cuo irs rpo100 a. otros ér, as insne rvda cona a s jóene, tan e u exe e e cl i, á ortda q tie e tt. 3 Y só a pat vsi e L id tte fa reo mdi t tie e b e tnie e di una s detes d rp rore, ypr etudo drante añ e n is ttes m caras ( esueas superors y uiverdae de uatr ur d cet suerore e d a) ea l u á ne d la e estda fa rss ea31 Ag n i r aa pr e a d l s ea ra s s u ua
el eó t l p. Te· e as lids es atrn a la eseñana univrsitara, u tmé l eitan lg e ueis l sz ua es cqier caso, t dstia a ntar e l JÚ aomoados e la couna. D estdi dtds, u deicao a ra o a Cra, subray l apt cn ue os gstos e tals edcos a la seza ur trns eso de ls e bo salr a los ecio als El esuio de Floria cmra la yuas tls pesoa pocentes d los gstos blicos en nseñnz ror, e cd na e las cuatro clss renta ara 197168 con los esemlss trtos de uéas So laente la clse de rnta suero obteía una gancia n: c n 0 o i�t á de lo ao os class inrios pagban un 40 o cnt á lo rciía, y la ia casi un 2 o cio má32 l sudi ddica a Cafori y q come año 1964 tambi es sorprnte, aunq sus relta on rsenaos e oo dstinto, en térinos m lis conLas y sin hijos eiían eseaza sueio úbic al nian pri un eio u sa ent e 1,5 or cito l ,6 o cint e ss e is acanzan s mayors bcos quins tuir hjos e la uiversid e alifrnia y dems l et da eada. L ega tena l nta i á aa al le a el coste neto 2 o cnt s a33 N sonie los c e s d Incls la Cois Cng o eect eistriutivos e l gast sttls n nseza seror; s bn que le sus informes con ucho tnto, e ncluso entr lnes, por est coieno n rios c guiente «Esta "ase ma r l nera [ ] est as tan bin en cuato a os ssids pús qu rcie. Cn a aonable editri de éstos e e gra
2,1
a aa La ci iia e rea o cara o s: gast tat toí r e a eea spr N cos u rma estat q s preca cos po quitivs, t aro jmo e a l e más frt, como la naicó e la nñ superor En ta área, quels te oos qe rtem a as irss edios y ts hos tmao a be sbiooo nsotrs a scl; y ás, o slo o teos erenz, sio que os subo! a parr d stro dsinterés nustra fta d dic ció a. 3
ENSÑAZ UPRR: L OCIÓ
E seble en l ás to r qu t hmbe o, ieetemnt d l ret, sitacó si, lr d deci o rza syo o e 'us pdrs, tn oprtunidd d ccde l eseñnz superr siem pr qu él ea- eté dsto g l n el mome t cinolo de l ent ás eev en ñnz l mit obtn. Hy umenos fuertes ro o riticio te para gartiz i galdd od a todo. Tamié pro a xtensión e la ioi sor la uiilia d ls do estinao a esml¡ los no privigos par e ar ce as oonides a armtos si a rsas cnsig eeza sueor a penss d uines la nsiun E meda I
sto mej Jos sites serior, te ra que obrr sunsdesenseñn cuts rs i coste ttal sñnza y ás sercio qe s e proporcona Por sb que se inr vecó a ense ñ spror gaa or os tribuyntes, n a acu d o rece e esto s potcamte factie r coien, ñdirmo a nstrs consiraios sbe
2,
te l 6 e u d: t � l ennz r Alternaiv fni6n s. L rt p pa ar la eehz io tn oiente qe ds ie e a nci o tituads e lo coge A g es i y be e pg d cio e ct ct d sá gave robm a eo O carán cedo et o; pra ét ost se esda cga. sgso e eseñ o n eri e capita en n epesa aea oo s e zas eeñ oci eié ntado El étod s sisftrio e ani es erss o e u jo so nvsn euittia; «comr» n n la eea y recibir cabio n t las gns. l co e eeñ, o iaete eo e «cor» · e e l cias peoe re detd sí el io p aciar rm ción n a cdició e e estdiae s oot a gar al iveo a rte ecc de su ga u De est o e neor po cuea de divos e éxio rltio s e u inirti ice e, lo cl mesí d eidas qiee n iene xito. e ola er ipieo l a cs rvd o se ta ses, éto eio, e ci, uoos, ei ls cue oe se ero cpir e o erí tie qe b. He ut e sig (195), e o c u e cic quv de een per dio e u est « of cci, copró ntribó a qu is, on e cae uo ue i cup no de cid íms. sto l rí seu cntida nl i ure cirto úe e , r u fe aa a fri e tucn o bi l tic om tría n aa
2.3
as u seasn su ead pr a 1.0 ós ciis e et. Este po porí r áimt o e d imest so l ea o ca so un ío e gst adisi icions. L sua bái se f eún el ome ala ia igso a peso omacón e os aoi lculeciliaa; d o elaelpe couo pecto utfaia D este moo l idivios qu eiin mción pgan hecho e cot co. ca iveti uee te e eciia or a lcci eroa»35 M einemene (n 1967) euip ombao r ident Joon bezao por pesor old R Zcis e IT (Inituto e Teolía de ssa cuts) cme on e a aiate eecí st lan aj tactvo mb de Bco de Ootu iae Eatias y eoró un amlio tla estudio so s ctibiliad se s cstic nceias ar que reltar autuciete. nigún lectr e est ro e xñá enteae e ue opeta e oicotd or a Asocción de Univeidae ttae y po Uieidd qe n ibio ocioe teeos ao ejo o ue Ad Sth mab «l ar f nr tersad3 E 170 siuieo a útim e as tce rna cos en o a fnciación de seaz sueor, a Coin Crneg pou reacin de un co Ncio a de Cdito Ecor que ncrí céitos a rgo z con· olucó arte etu c as gacas crintes. «A iea Bc Ootie u t a Nion c [ ..s] cnsdros qu B d oó Céio � scor o de or cor ndos supentros os stiats do cir os cost uctvos competos 3 ví eiet u iides, cy a d Y a coer o doao royecto deoucin eenta amistras po la uvesidad is es, aú qa n cp d vda
254
Un proyect de vs ar l eñz u.
e · moto en e se c an iero cnt lo iests a subva eneñaa uor el menos malo e hacro es oo as com cma ants aa as celas nta secara; toastoal as e sulas estaalscativs obren cota u cbranQue cost los sevo \e rocran, otro anto as sclas n statals. Divas l m ta e mstos gastr aalmente e l ensñan seior nt el ero ants que q uveoar or a. ns ests stua vals euvalets a a ani rsltante Se rmtrá el so los va en culqier sttción eucatva escg or esinte sre ue a nsñaa mata sa l t s ere suvnonar Si úro estiant que solta al s mayor qe l úro as obtnils és s rcarán sgn e crtr qe más actabl cnse la onia: xáns coetitivs facultaes atticas, ingresos failiars cara otra e las intas aacio. El sista rsultante ncionara igno m nos as autas os bonos ara slas qu se ailita ar la instrucción e los veterans, xcuano qu s bono ara soaos no tn lt js u nfcs son se qls toos ls aos Cao exsmos este an or riea , escibaos L d d dp pp11 e 4 az 0 d d y z íp d d pd zí da dpd y ddd q pí p T í x r p p . L z p dd
25
tce e dca a l avae e e a etad uar Ya u xae up ire qe, auqe t do cae de tividade e arte coicite, etá leo d e er idtia E carácter equtai e la olc erativa e [ . J aclarado [ ... J El etado de Ohí por ejeplo di a u ciudado: «Si tee uted hio ue qiere ir a la Uverida, atáticmete le dro a be para cuatro año empre que l o ella ped a acer ciert eieci euativa mia y, admá, ipe e él o ll te a dre uete par eoger uieridd de hí o alg ora itii aeida pr el etao]. Si u ijo ia uiere ir, te quier ue vaya, ¡} erli Clge a la Weter Reerve irity, y y o diamo a le Hav, Norhwete� Uiverit la dejir Beloit oemejate la de Chic, o verá u ctimo» ¿Co rogr ma? ¿ erí mh á eiivo y omearí vel de beca m eleado, dedir el dero e el eto e hío ee gtr e la eeñza peror a beca dirutabe e calquier ecela pror o uver idad y acr qe la iveidd de Ohío ompi e mimos térmio co tra iveridade 39 Ds s s s nú ss n s s s nnn s s, n s sfs nss ss ss s s n sn s s ss P n n s s · s k n n s s n n s f n ns s sn fnn. s n ns s s n ón s s nns n f s aón s ns n ss ss s ón n n
256
t r nt � a mti», m d ió lo rh i Et irció h si rn ci ls cuto dminita( ecu pie y unividds y gr pii e ss t vidade de los brócrt ferles l isdi ojo, sr na i «ut ptia si n er co t eia a e tur de l n ñza pr. La comniad cmic st gi d qie ppa t itvnci lid oto ecto la idd Han escier ls niete d l ite alto o, s fentiet n la miió incil d las insttcions y s id de ontraodct n í im_ olamnte cun tle medis le hn io plica. h nvtid a e íti tnt d prios to nteiors o d u intré pri pr ir coio l abvro feere. CONLUSIÓ
Siie páti omú os tizd «d ió» «enenz» oo siimo. P l ienti d mb térinos s oto co d trinogí saiv led má idadsnt trmio, n td «ez» es «uc» tda «ui» «s» Ma pron qe ha eciid enza supror so nont y m gn «ui» su prio o ha io eñn amilt f ulto de os de deyliar másAlxe auttt dcd, itro, barg só ribi· trs ur as e enseana a Ls ep poría lplirs g u o lc crá pros h ibi nñaz u rio qui coira ignrt er qe o n rcii y quies cosida sa C e pa ente sema or l e
2,1
e 6 st o s u eor di d i e os o tiuyet, o mi sstea a c · r qu l qu pía h esaroo e h id te ael ás impore oeai lunt a istuoes esra soedad stán en un Po siuaci má nstisfactor ue ls ecues. as so las u oc s desoteto o que uede hacr ás o et r El sst ci stá ed ee la xien e ss poees y s s apoo o mucos uadnos de dclaado terés úbc o qe mrtn puo de i octvis. r n éste á sedo ta. Se obsrva uebs d decca td l ís; cree ls rbems d ie, l vilen e dsrn n las esus bana; i mayo t de co o de ne se ooen a a ntegió frsa mcs f d mintroes de esceas speores unvesidades están inqtos bajo eaa mno de os uóats del HW [Dertmet of lt, Edcaton and f: atento de ud, Ensena y Bins]; tdo lo ca pv n eci nn a lizci, buratz soiazc de l sña cauo heos intndo oo cet e e sgnis oias: toucn de u sitem e e a eseña pmra y secunara e r drs de todos s ies slle it aa esoger l seas d s jo u sis nania de cdio eventales ara esenza seio n e r l iud ortudaes cn la i�có de c¡ls imosiin e args ss s pobes aa l eseñz o de quns dn perisl; o erntvamet, n sem d a la sez so u ejorarí aiad e la nstcs d ese s y m e l istibci de s do tribuao s a l sen de sza sero o
a
258
Estas pruess odán vins, � actcable. Ls stcu etn e la ete e tese cd n n la psa e al a c Hay gma ecse mae e acha e st país y e t e ns sca Y cue c a púc N s leae a ue té en seda Pe e a ed e que aas aza haa e - ca pg teats ecaas a ms jet pems ftee s t sta et a set ms pe a gua de ptudades eu cas
Lnard Bet, The Free Maket Approach t Educatinal R form, Ran Papr 6141 (Th Ran orraio, Sana Móca Calornia 1978), págs. 2- 2 rn e Good Sciety al como lo cia Was An Ove-Goernd ociet pág VII. 3 Cao po E G , «Th ca oy of Aa
259
c sa: ]our / and Ec1is, vo. 1 tue d 1967) ás 11-1, cit� extad de pág 106 4 bid á 108 5. Obséese la terminologa egs. Púco se ce u a esttal», a s de que en otro conts, jmpo e svicos públs» «biblotecas úblis», etc., esta ualdd no s prouce. n la eseñna, n lún sentido rlvnt, ¿Harvrd o e es menos «público» qu l Univrsdd de Msshusett? bid, pág 110 . Freean Butts, ype Brt vl 7 (197, p ina 9 W O L. ith, ype� rt vol (970), in 9 bi, pás. 988989 E G est, t th Stt (The nstitute of E omic Affairs, Londres, 9). 11 Gammon b a citad, p 27. 2. Estamos en duda con Hrert bsnz y ynthi Savo, ·d Maket Dta Retrievl, r filitros stos d prdentes de su Bano de aos sobr ducn . D heho, la mayo parte de estas escuas pbls se pue en ierar, en ealid, o fugios scals. Si fuern rivad, el imte de a mnsulide o serí deducl los efetos d mpusto fderl obre l et. Como los cnts públicos se n ian con las rga locals, ésts son deducibls 14. Uno de nosotros popuso primera v este pl de vle n Milon Fredan, «The Rol of ovnmt in duco», Ret . Solo, ed, m th Pbl Iter g Unversiy Pess, New Bunsick, N. J., 1955). Una vsión revsa de ste atícuo se convirtió e capítulo d Ct y bert. 1 Ibd, á. 8 16 ése Chstophe Jks y asdos, t Vhe: A Reprt Fg etry t Grt t Pre
(Center fo the Sudy of Public oc amig, Mss., diciem de 197; ohn oons y Stph D uan, t he T fr Fy Ctr (Univrsiy o Caforni Bekele, 1978) Coons y Sarma, o ctada pá 91 bid, pg 1 30 9 qez e vo , pg. 7 (lio V, cap ulo 20 Por eepo, ls Cid do ara Letad uctia Asiacin Ncioa fvo de los eros d la Psoa n dcacó 2 Eucation Vouhe nsitute eado myo e 979 chia
260
2. Kennth B. rk, «ternt ic ysems», en a dici esia ddicada a la Equal ducatn Oportnty e la Havard ucation Rew, vo 38, n.• 1 (inino d 9), á gins 100113;l prrao ctad ro e as p. 11-11. 2. Danel Weil, A Pubc Sch Vuhr Dmnstrtn: Th Frt Yr t m Rck, Infome Ran nº 45 (he Rand Croration Santa Califonia,of 197). 24 ny M. Mnica Levin Ascts a Vouch la for Hige ucaton Occasional Paer 72-71 Sch of Educon, tanfor Uniersity, juli d 192, g. 16. 25. rnegi Comission on Hhr Eucatn ghr ucn Who a? Wh Bnft Wh hd (ac Gawil, Nuea Yor, juno de 13), pá. 23. 6 bd pá 4. 2 bid, pg. 4. i pág. 15. 2than araegi Foundation forthegr vancm Mr urvva Prspcts dtnofn Tacin a Prd Uncrtnt (Josey Bass Publishrs, San Francisc, 1975), pág 7. 30. Carn eie C sio n, ora cita da, pg. 76 o eos cac ado los orcentajs en el texto a artir de la tabla de informe Car negie sino acdendo a la funte ue éste citab la ala 14, S. Census Rorts Sre P0 ara 91 n 21, p Atando este modo nos dios cunta d que los porctas del informe de Carnegie estn lieraent uiados Las cifras qe rorcionms son n o eañsas orqe los stdiates vin con failias sus esss sonsas csifcaos sgn ingrssque y los de las de su n v d us proios casaos por os ingsos de sus dres. S xcluimos a to stdiants, e fco descrito s aún aor: el 22 por cinto d los studtes cuas failias otienen nos ingres nos d 50 dólar anuaes acuden a las euelas priadas, 1 or cint ree d familias con unos inresos nte 0 y 10000 dólars, y por cnto provn de filas con ingrss d 1000 óas y á 3 e ardo con as ciras qu roorin l . S Burau o t nsus e esas prsnas de ads cprndidas entre los d d
cio y veinticuaro as qenst aba en los d las institucions unirsitarias 1971, mns dl cursos 14 porinrors cinto pr venía de una amilia cuos inrsos stuviran por dbao d los 50 lares aunque s del 2 r ciento d to los jnes com prendds ntr tas os eas rdan d failias con estos in gos j por it d lo tilo prcn a f milias con ingros encima d los 10 las anues a es que sólo un cfra d ens dl 0 o cint d tos s codidos ntre esta os dads roenía d flas con eso ingress.
261
U> ms, nsn e eas saos v s disorsona as ciras. óo e 9 r cieto de tros est• danes matricuados e intcones niversiria úbicas rdían e ailas con ingesos r a d ls 5000 óares sa e e el 8 r iento e d los jenes ere deco y vntatr añs tinen e srcen 65 r cint de os diantes que tiene oro esad vl y estn marcados ertenc alias con ngros auaes de 00 dólares o ás Sn emba , o a¡ ás de 5 r ento de o jóees de e gru de dad provenían de este t de faas A oóito, en reacón con esta nota y cn a anterior, ve a destacar qe a oii Caree, en e inoe copendo e el ue se reere a esas guras, inclo ni mencina el hecho de q mzcla indcrimnadaente estiantes casados cn otros e no estn, an cuao esta cobinacn dstorsiona caramnt sus rsul tds en la dección de enender la tansferenca de ingresos de rs con rentas aas a aquelo de ercecios serres que a nanac etaal de la eneana erior entraña. 2 Doas M Windha reazó do estaoes para e cur 6716 para caa no de catr us e nes veros e a diferencia exsente entre el vaor monearo de os beneco reio la ecacón pica speror os costes en qe caa gp crri a fn de acanzar dos eecios. s estiaciones e ueran las 'transferencias m redcda n las sgentes:
o
p
Gru de iresos dóar or año
Bene totals en dóar)
Coes oe ( en dólares
Coste ()( +) ganna neta ( en óares
O 300 .0 5 5.10 0.0 y más
041900 02.2 7095.980 4278.4
4.25930 2899.11 82.51870 39.0440
- 839. - 82.790 2.122.8 24.5050
Fente: glas M. Win, Educaon, qulity n Incom� Resrbu Hath Lexingt Bks Lexington, ass. 970, ága 4 . e ansen y Bro n . Wei ro , Bnfs, Css, n Fc f Pblc Hghr dun aom Pblisng Co, Chc go 99, pg. 7, xcepto e a lnea 5 ha alaa r tos. sévese que os imstos del arad , a difeencia de a isn para coes qe se autoiza e oida, inle tda as ars o óo ls que se dena a ag la señaa seor
262
Fm co hj n se ais s hos s púi as sst d es as ñnz sor púbisu s Uv fas n Cion To de 1 v Es f e
I faa m
8.
7.9 0
9.560
8
100
12.
Subón anul me dno a a nz ueor
-
o
80
72
1.40
1
3 Iu y l s m p e otl
0
740
680
7
10
4 Tserc (lís 2)
-
-65
+ 1
6
79
. seca ne en o e d l g d
-
8,%
+ 1
+,5%
g
a
0
6 50
0
s
NA: l canas s
+6,3%
+
4 Cae Comsi, a ciada, pá. . 31. Publid iinalee en ltn Fima, The Rol o/ Gv,rnmt i Educao reipeo de fora ligeaente evis Capiaismo ibad; ta pdene de pá 0 d s úli 36 Educaoa Oouiy Bak un Ifm dl Pa d vcin Eucativa al misaio de Ecacn d s stads Uis y al ic d la Nationa Sce Fondin (U S. Goer et nti Ofic Wasino, D C., ag d 167). El ma ial d a s psn n K. Shl, . M sh, D. K Fol y A F idlaend (n aian on J. Bhr, S Fshr K. os sn «Th Educationa ptunit Bank: An Ecoomi Analysis a ningn Rpaymnt Lon Proram r Hghr Ecation,Naoa Joua mazo d 1968, ps. 2- aí oo en enos o pulicados d Zacharias Panl. 37 re la laacin de la aci, éae aional ss caion o Sae Univesiies y Land Grn Cols, Pdg LA 21 edenoviemb de 967 Paa laIV,ccapíu de Sih, iqu aos vol I;pá. pág.676. 31 (lir III efeca e a os coecintes qu itnan suir la proció urnamenal de ls bies y prdutos extajros 8 Cagie Cmissin ra ciada, pág 1 21. 39 Ciado en Caalo y la pás. 99100.
7
¿QUIÉN PROTEG AL CSMID? «No sperms nuestr sstent e a genrosda cero el erveero o dl anero; o eros de uiao que es tien prpi eés o nos diigmos su sentimient huanitario, sn su ísmo y jamás les habas uestras sia es, sin e as ntajas que es grar. Si excpa s a s meni nadi qier eener u tamente de l gersiad e sus cnciaans» Adam ith, L riqueza de l ncoes Ctmete, nuest sstt o pe epedr l gnsidd, ero ¿cas ee eenr po oet la m ivisibl e a th? Una aa see de nmstas, 6sfs, romares rítio sas a cho que no. El egoíso hará vnd ena sus onsumidre. S rver de e e rnc ar corares po eesiv ra as a po iebr eañarán paros erítcs mpre r qe s Ls ien demás, h las sa qu si se de lres las ferza e rcao, es u fect sns stntas as irectante iicaas Ped fecta a re e repiraos agu q e urda s imens q s d q l era ee se opentad sosi n rogr a osor ntr { s