Pembunuhan Anak Sendiri Vanya Genevieve Orapau
102011142 Mahasiswi Fakultas Kedokteran Universitas Kristen Krida Wa Wacana cana
Jalan Arjuna Utara No. Jakarta !arat 11"10 #el$. 021%"&4201 Fa'. 021%"(1)(1 e%*ail + an,a-enevieve,*ail.co*
Skenario 2 /eso /esoso sok k *a,a *a,att a,i a,i aru aru lahi lahirr dite dite*u *uka kan n di suat suatu u te*$ te*$at at sa*$ sa*$ah ah.. Mas, Mas,ar arak akat at *ela$or *ela$orkann kann,a ,a ke$ada ke$ada $olisi $olisi.. Mereka Mereka ju-a ju-a *ela$or *ela$orkan kan ahawa ahawa se*ala se*ala* * *eliha *elihatt seoran seoran $ere*$uan ,an- *en-hentikan *oiln,a didekat sa*$ah terseut dan erada disana cuku$ la*a. /eoran- dari an--ota *as,arakat se*$at se *$at *encatat no*or *oil $ere*$uan terseut . olisi *en-a*il *a,at a,i terseut dan *en,erahkann,a ke$ada anda sea-ai dokter direktur ru*ah sakit. olisi ju-a *en-atakan ahawa seentar la-i si $ere*$uan ,an- dicuri-ai sea-ai $elakun,a akan diawa ke ru*ah sakit untuk di$eriksa. Anda harus *en-atur se-alan,a a-ar se*ua $e*eriksaan da$at erjalan den-an aik dan akan *e*riein- $ara dokter ,anakan *enjadi $e*eriksa.
Mind Map
#anda #anda $asca keha*ilan ke ha*ilan dan kelahiran #es 3NA *aternal dan $aternal
Pendahuluan 1
l*u Kedokteran Kedokteran Forensik Forensik ju-a dikenal den-an den-an na*a 5e-al Medicine adalah salah satu caan- s$esialistik dari l*u Kedokteran ,an- *e*$elajari $e*anaatan il*u kedokteran untuk ke$entin-an $ene-akan huku* serta keadilan. 3ala* hal ini *aka terda$at koran6 aik ,an- *asih hidu$ *au$un ,an- *enin--al akiat $eristiwa terseut6 di$erlukan seoran- ahli dala* idan- kedokteran untuk *e*erikan $enjelasan a-i $ara $ihak ,an- *enan-ani kasus terseut. 3okter ,an- dihara$kan *e*antu dala* dala* $roses $roses $eradi $eradilan lan ini akan erek erekal al $en-et $en-etahua ahuan n kedokte kedokteran ran ,an,an- di*ili di*ilikin, kin,aa ,an,anterhi*$un dala* l*u Kedokteran Forensik.1 e*unuhan Anak /endiri 7A/8 adalah *eru$akan suatu entuk kejahatan terhada$ n,awa ,an- unik siatn,a. elaku $e*unuhan haruslah iu kandun-n,a sendiri6 dan alasan atau *otivasi untuk *elakukan kejahatan terseut adalah karena si iu takut ketahuan ahwa ia telah *elahirkan anak9 oleh karena anak terseut u*u*n,a adalah hasil huun-an -ela$. :ara ,an $alin- serin- di-unakan dala* kasus A/ A/ adalah *e*uat keadaan asiksia *ekanik ,aitu $e*eka$an6 $encekikan6 $enjeratan dan $en ,u*atan.2 #ujuan #ujuan $enulisan tinjauan $ustaka ini adalah a-ar *ahasiswa *ahasiswa *en-etahui *en-enai kasus $e*unuhan anak sendiri6 *en-etahui as$ek huku* ,an- erlaku6 $rosedur *edikole-al6 $e*eriksaan dan identiikasi terhada$ a,i dan iu sea-ai $elaku dan $e*eriksaan untuk *e*uktikan ada atau tidakn,a huun-an antara *a,at a,i den-an wanita $elaku $e*unuhan.
Prosedur Medikolegal( 1. Kewajian 3okter Me*antu eradilan asal 1(( KU;A 718 3ala* hal $en,idik $en,idik untuk ke$entin-an ke$entin-an $eradilan $eradilan *enan-ani seoranseoran- koran aik luka6 keracunan atau$un *ati ,an- didu-a karena $eristiwa ,an- *eru$akan tindak $idana6 ia erwenan- *en-ajukan $er*intaan keteran-an ahli ke$ada ahli kedokteran kehaki*an atau dokter dan atau ahli lainn,a. 728 er*int er*intaan aan keteran keteran-an -an ahli ahli sea-ai sea-ai*an *anaa di*aks di*aksud ud dala* dala* a,at a,at 718 dilakuk dilakukan an secara secara tertulis6 ,an- dala* surat itu diseutkan den-an te-as untuk $e*eriksaan luka atau $e*eriksaan *a,at dan atau $e*eriksaan edah *a,at. 7(8 Ma,at Ma,at ,an- dikiri* dikiri* ke$ada ke$ada ahli ahli kedokte kedokteran ran kehaki*an kehaki*an atau dokter dokter $ada $ada ru*ah ru*ah sakit sakit harus di$erlakukan secara aik den-an $enuh $en-hor*atan terhada$ *a,at terseut dan dieri lael ,an- *e*uat identitas *a,at6 dilak den-an ca$ jaatan ,an- dilekatkan $ada iu jari kaki atau a-ian lain adan *a,at. asal 1(" KU;A
2
3ala* hal $en,idik untuk ke$entin-an $eradilan $erlu *elakukan $en--alian *a,at6 dilaksanakan *enurut ketentuan sea-ai*ana di*aksud dala* $asal 1(( a,at 728 dan $asal 1(4 a,at 718 undan-%undan- ini. asal 1)& KU;A 718 /etia$ oran- ,an- di*inta $enda$atn,a sea-ai ahli kedokteran kehaki*an atau dokter atau ahli lainn,a waji *e*erikan keteran-an ahli de*i keadilan. 728 /e*ua ketentuan terseut di atas untuk saksi erlaku ju-a a-i *ereka ,an- *e*erikan keteran-an ahli6 den-an ketentuan ahwa *ereka *en-uca$kan su*$ah atau janji akan *e*erikan keteran-an ,an- seaik%aikn,a dan seenar%enarn,a *enurut $en-etahuan dala* idan- keahliann,a. 2. !entuk !antuan 3okter !a-i eradilan 3an Manaatn,a asal 1<( KU;A ;aki* tidak oleh *enjatuhkan $idana ke$ada seoran- kecuali a$aila den-an sekuran-% kuran-n,a dua alat ukti ,an- sah ia *e*$eroleh ke,akinan ahwa suatu tindak $idana enar%enar terjadi dan ahwa terdakwalah ,an- ersalah *elakukannn,a. asal 1<4 KU;A 718 Alat ukti ,an- sah adalah+ a. Keteran-an saksi . Keteran-an ahli c. /urat d. ertunjuk e. Keteran-an terdakwa 728 ;al ,an- secara u*u* sudah diketahui tidak $erlu diuktikan. asal 1< KU;A Keteran-an ahli ialah a$a ,an- seoran- ahli n,atakan di sidan- $en-adilan.
asal 1<0 KU;A 718 3ala* hal di$erlukan untuk *enjernihkan dudukn,a $ersoalan ,an- ti*ul di sidan $en-adilan6 ;aki* ketua sidan- da$at *inta keteran-an ahli dan da$at $ula *inta a-ar diajukan ahan aru oleh ,an- erke$entin-an. 728 3ala* hal ti*ul keeratan ,an- eralasan dari terdakwa atau $enasihat huku* terhada$ hasil keteran-an ahli sea-ai*ana di*aksud dala* a,at 718 ;aki* *e*erintahkan a-ar hal itu dilakukan $enelitian ulan-.
3
7(8 ;aki* karena jaatann,a da$at *e*erintahkan untuk dilakukan $enelitian ulansea-ai*ana terseut $ada a,at 728. 748 enelitian ulan- sea-ai*ana terseut $ada a,at 728 dan a,at 7(8 dilakukan oleh instansi se*ula den-an ko*$osisi $ersonil ,an- ereda dan instansi lain ,an- *e*$un,ai wewenan- untuk itu. (. /an-si !a-i elan--ar Kewajian 3okter asal 21 KU; 718 !aran- sia$a den-an sen-aja tidak *enuruti $erintah atau $er*intaan ,an- dilakukan *enurut undan-%undan- oleh $ejaat ,an- tu-asn,a *en-awasi sesuatu6 atau oleh $ejaat erdasarkan tu-asn,a. 3e*ikian $ula ,an- dieri kuasa untuk *en-usut atau *e*eriksa tindak $idana9 de*ikian $ula aran-sia$a den-an sen-aja *ence-ah6 *en-halan-%halan-i atau *en--a-alkan tindakan -una *enjalankan ketentuan6 dianca* den-an $idana $enjara $alin- la*a e*$at ulan dua *in--u atau denda $alin- an,ak se*ilan riu ru$iah. 728 3isa*akan den-an $ejaat terseut di atas6 setia$ oran- ,an- *enurut ketentuan undan-% undan- terus%*enerus atau untuk se*entara waktu diserahi tu-as *enjalankan jaatan u*u*. 7(8 Jika $ada waktu *elakukan kejahatan elu* lewat dua tahun sejak adan,a $e*idanaan ,an- *enjadi teta$ karena kejahatan se*aca* itu ju-a6 *aka $idan,a da$at dita*ah se$erti-a. asal 222 KU; !aran-sia$a
den-an
sen-aja
*ence-ah6
*en-halan-%halan-i
atau
*en--a-alkan
$e*eriksaan *a,at untuk $en-adilan6 dianca* den-an $idana $enjara $alin- la*a se*ilan ulan atau $idana denda $alin- an,ak e*$at riu li*a ratus ru$iah.
asal 224 KU; !aran-sia$a ,an- di$an--il *enurut undan-%undan- untuk *enjadi saksi6 ahli atau juruahasa6 den-an sen-aja tidak *elakukan suatu kewajian ,an- *enurut undan-%undania harus *elakukannn,a+ 1. 3ala* $erkara $idana dihuku* den-an huku*an $enjara sela*a%la*an,a & ulan. 2. 3ala* $erkara lain6 dihuku* den-an huku*an $enjara sela*a%la*an,a ulan. asal "22 KU;
4
!aran-sia$a *enurut undan-%undan- di$an--il sea-ai saksi6 ahli atau juruahasa6 tidak datan- secara *elawan huku*6 dianca* den-an $idana denda $alin- an,ak se*ilan ratus ru$iah.
Aspek Hukum46" 3ala* KU;6 $e*unuhan anak sendiri tercantu* di dala* a kejahatan terhada$ n,awa oran-. 1. asal (41 /eoran- iu ,an- karena takut akan ketahuan *elahirkan anak $ada saat anak dilahirkan atau tidak la*a ke*udian 6 den-an sen-aja *era*$as n,awa anakn,a6 dianca* karena *e*unuh anak sendiri6 den-an $idana $enjara $alin- la*a ) tahun. 2. asal (42 /eoran- iu ,an- untuk *elaksanakan niat ,an- ditentukan karena takut akan ketahuan ahwa ia akan *elahirkan anak6 $ada saat anak dilahirkan atau tidak la*a ke*udian *era*$as n,awa anak6 diancan karena *elakukan $e*unuhan anak sendiri den-an rencana6 den-an $idana $enjara $alin- la*a & tahun. (. asal (4( Kejahatan ,an- diteran-kan dala* $asal (41 dan (42 di$andan- a-i oran- lain ,an- turut serta *elakukan sea-ai $e*unuhan atau $e*unuhan den-an rencana.
3ari undan-% undan- ini6 *aka da$at *elihat ( aktor $entin-+ a. u+ ;an,a iu kandun- ,an- da$at dihuku* karena *elakukan $e*unuhan anak sendiri tan$a *en-ira telah *enika- atau tidak. /edan-kan $ada oran- lain ,an*elakukan atau turut *e*unuh anak terseut dihuku* karena $e*unuhan atau $e*unuhan erencana den-an huku*an ,an- leih erat ,aitu $enjara 1" tahun 7$s.((<+tan$a rencana8 atau 20 tahun6 seu*ur hidu$=huku*an *ati 7$s.((& dan (40+ den-an rencana8
5
. Waktu+ 3ala* undan-%undan- tidak diseutkan atasan waktu ,an- te$at han,a din,atakan > $ada saat dilahirkan atau tidak la*a ke*udian?. /ehin--a oleh dian--a$ saat elu* ti*ul kasih sa,in- seoran- iu dan anakn,a. c. sikis+ u *e*unuh anakn,a karena doron-an rasa takot akan diketahui oran- telah *elahirkan anak itu6 iasan,a6 anak ,an- diunuh dari huun-an ,an- tidak sah atau karena kejahatan lelaki. 4. asal 1<1 !aran-sia$a *en-uur6 *en,e*un,ikan6 *e*awa lari atau *en-hilan-kan *a,at den-an *aksud *en,e*un,ikan ke*atian atau kelahirann,a6 dianca* den-an $idana $enjara sela*a & ulan atau $idana denda $alin- an,ak e*$at riu li*a ratus ru$iah. ". asal (0" !aran- sia$a *ene*$atkan anak ,an- u*urn,a elu* tujuh tahun untuk dite*ukan atau *enin--alkan anak itu den-an *aksud untuk *ele$askan diri darin,a6 dianca* den-an $idana di$enjara $alin- la*a " tahun ulan. . asal (0 718 Jika salah satu $eruatan erdasarkan $asal (04 dan (0" itu *en-akiatkan luka%luka erat6 ,an- ersalah dianca* den-an $idana $enjara $alin- la*a ) tahun ulan. 728 Jika *en-akiatkan ke*atian6 $idana $enjara $alin- la*a & tahun. ). asal (0< Jika seoran- iu karena takut akan diketahui oran- tentan- kelahiran anakn,a6 tidak la*a sesudah *elahirkan6 *ene*$atkan anakn,a untuk dite*ukan atau *enin--alkann,a den-an *aksud untuk *ele$askan diri dari $adan,a6 *aka *aksi*u* $idana terseut $asal (0" dan (0 dikuran-i se$aruh. <. asal ((< KU; !aran- sia$a den-an sen-aja *era*$as n,awa oran- lain6 dianca* karena $e*unuhan6 den-an $idana $enjara $alin- la*a li*a elas tahun. &. asal ((& KU; e*unuhan ,an- diikuti6 disertai atau didahului oleh suatu $eruatan $idana6 ,andilakukan den-an *aksud untuk *e*$ersia$kan atau *e*$er*udah $elaksanaann,a6 atau untuk *ele$askan diri sendiri *au$un $eserta lainn,a dari $idana dala* hal tertan-ka$ tan-an6 atau$un untuk *e*astikan $en-uasaan aran- ,an- di$erolehn,a secara *elawan huku*6 dianca* den-an $idana $enjara seu*ur hidu$atau sela*a waktu tertentu6 $alinla*a dua $uluh tahun. 10. asal (40 KU;
6
!aran-sia$a den-an sen-aja dan den-an rencana leih dahulu *era*$as n,awa oran- lain6 dianca*6 karena $e*unuhan den-an rencana 7*oord86 den-an $idana *ati atau $enjara seu*ur hidu$ atau sela*a waktu tertentu6 $alin- la*a dua $uluh li*a tahun.
Tanaologi 1 #anatolo-i adalah satu a-ian dari l*u Kedokteran Kehaki*an ,an- *e*$elajari ke*atian serta $eruahan%$eruahan ,an- terjadi dan actor%aktor ,an- *e*$en-aruhin,a. Untuk da$at *e*$erkirakan saat ke*atian $erlu diketahui $eruahan%$eruahan ,anterjadi $ada tuuh seseoran- ,an- *enin--al dunia dan ju-a actor%aktor a$a saja ,an- er$eran di dala* terjadin,a $eruahan%$eruahan terseut. erkiraan saat ke*atian da$at diketahui dari + a.
nor*asi dari $ara saksi6 dala* hal ini $erlu diin-at ahwa saksi adalah *anusia den-an
.
se-ala keteratasan etunjuk%$etunjuk ,an- ada di #K ,an- se*uan,a ini da$at dilakukan aik oleh
c.
$en,idik e*eriksaan *a,at
#anda%tanda ke*atian ,an- $entin- adalah+ a. #erhentin,a den,ut jantun- dan $er-erakan $ernaasan . Kulit terlihat $ucat dan *ele*asn,a otot%otot tuuh c. #erhentin,a aktivitas otak 7han,a da$at diketahui jika kita *elakukan $e*eriksaan den-an antuan alat @lektro @nselo ra$h, 7@@86 di*ana akan terlihat *endatar sela*a " *enit8 eruahan lanjut ,an- terjadi $ada *a,at adalah+ 1. 5ea* *a,at 7 Livor mortis8 /etelah ke*atian klinis *aka eritrosit akan *ene*$ati te*$at terawah dikarenakan adan,a -ravitasi u*i sehin--a akan *en-isi vena ,an- akan *e*entuk ercak erwarna *erah keun-uan. 5ea* *a,at *ulai ta*$ak 20%(0 *enit $asca *ati dan *enjadi len-ka$ dan *eneta$ setelah <%12 ja*. /eelu* lea* *a,at *eneta$6 *aka lea* *a,at *asih hilan- $ada $enekanan dan da$at er$indah jika $osisi *a,at diuah. 5ea* *a,at ju-a da$at di-unakan untuk *en-etahui $en,ea ke*atian contohn,a se$erti a$aila lea* erwarna *erah teran- iasan,a terjadi $ada keracunan :B atau$un :N6 warna kecoklatan $ada keracunan anilin6 nitrit6 nitrat6 sulonal. 7
2. Kaku *a,at 7 Rigor mortis8 Kelenturan otot setelah ke*atian di$ertahankan karena *etaolis* tin-kat seluler6 ,akni $e*ecahan cadan-an -liko-en otot ,an- *en-hasilkan ener-,. @ner-, ini di-unakan untuk *en-uah A3 *enjadi A#. /ela*a *asih terda$at A# *aka otot terseut teta$ lentur. !ila cadan-an -liko-en dala* otot hais6*aka enr-i tidak terentuk la-i sehin--a otot $un *enjadi kaku. Kaku *a,at akan *ulai *uncul *ulai 2 ja* $erta*a dan *ulai *eneta$ sela*a 24 ja* dan setelah 24 ja* kaku *a,at *ulai *en-hilan-.kaku *a,at *ulai terjadi dari otot%otot wajah6 leher6 len-an6 dada6 $erut dan tun-kai. Kaku *a,at di$eriksa den-an cara *en--erakkan sendi leksi dan anteleksi $ada seluruh $ersendian tuuh. ;al%hal ,an- $erlu diedakan den-an ri-or *ortis atau kaku jenaCah adalah+ a. :adaveric /$as*us6 ,aitu kekakuan otot ,an- terjadi $ada saat ke*atian dan *eneta$ sesudah ke*atian akiat hilan-n,a A# lokal saat *ati karena kelelahan atau e*osi ,anheat sesaat seelu* *ati. Ke$entin-ann,a adalah *enunjukkan sika$ terakhir *asa hidu$n,a6 se$erti tan-an ,an- *en--en--a* senjata $ada kasus unuh diri. . ;eat stienin-6 ,aitu kekakuan otot akiat koa-ulasi $rotein karena $anas sehin--a seraut otot *e*endek dan terjadi le'i sendi. :ontohn,a se$erti $ada oran- ,an- *ati terakar terjadi kekakuan ,an- *e*eri kesan se$erti sika$ seoran- $etinju. c. :old stienin-6 ,aitu kekakuan tuuh akiat lin-kun-an ,an- din-in sehin--a terjadi $e*ekuan cairan tuuh dan $e*adatan jarin-an le*ak sukutan sa*$ai otot. !ila kita coa untuk *elawan kekakuan terseut6 *aka akan terden-ar derik ,an- diseakan karena $ecahn,a cairan ,an- *e*eku tadi. (. enurunan suhu 7 Algor mortis8 ada saat sesudah *ati6 terjadi karena adan,a $roses $e*indahan $anas dari adan ke enda%enda di sekitar ,an- leih din-in secara radiasi6 konduksi6 eva$orasi dan konveksi. enurunan suhu adan di$en-aruhi oleh suhu lin-kun-an6 aliran dan kele*a$an udara6 $osisi tuuh6 konstitusi tuuh dan $akaian. 4. e*usukan 7 Decomposition8 e*usukan jenaCah terjadi akiat $roses de-radasi jarin-an karena autolisis dan kerja akteri. autolisis ti*ul akiat kerja di-esti oleh enCi* ,an- dile$askan sel $asca*ati dan han,a da$at dice-ah den-an $e*ekuan jarin-an. /etelah seseoran- *enin--al6 akteri nor*al hidu$ dala* tuuh se-era *asuk ke jarin-an. 3arah *eru$akan daerah ,an- teraik untuk ertu*uh. e*usukan iasna,a *ulai *uncul 24 ja* $ost*orte*6 eru$a warna 8
kehijauan di*ulai dari daerah seku* *en,ear ke seluruh dindin- $erut dan erau usuk karena terentuk -as se$erti ;:N6 ;2/ dan lain%lain. erandin-an kece$atan $e*usukan *a,at ,an- erada dala* tanah + air + udara adalah 1+2+<. Akiat dari $e*usukan se$erti ra*ut *udah dicaut6 wajah *e*en-kak6 ola *ata *elotot6 kelo$ak *ata *e*en-kak dan lidah terjulur. e*usukan leih *udah terjadi $ada udara teruka suhu lin-kun-an ,an- han-at=$anas dan kele*aan tin--i. 5arva lalat akan diju*$ai setelah $e*entukan -as $e*usukan n,ata ,aitu sekitar (%4< ja* $ost *orte*. Ku*$ulan telur lalat telah dite*ukan eera$a ja* $ost *orte* di alis *ata6 sudut *ata6 luan- hidun- dan diantara iir. #elur lalat *enetas *enjadi larva dala* waktu 24 ja*. 3en-an identiikasi s$esies lalat den-an *en-ukur $anjan- larva6 *aka da$at diketahui usia larva terseut6 ,an- da$at di$er-unakan untuk *e*$erkirakan saat ke*atian6 den-an asu*si ahwa lalat iasan,a sece$atn,a *eletakkan telur setelah seseoran*enin--al ". Mu**iikasi Mu**iikasi terjadi $ada suhu $anas dan kerin- sehin--a tuuh akan terdehidrasi den-an ce$at6 sehin--a *en-hentikan $roses $e*usukan. Mu**iikasi terjadi $ada 12%14 *in--u. Jarin-an akan eruah *enjadi keras6 kerin-6 warna coklat -ela$6 erkeri$ut dan tidak *e*usuk. . Adi$osera Adi$osera adalah $roses terentukn,a ahan ,an- erwarna ke$utihan6 lunak dan er*in,ak ,an- terjadi di dala* jarin-an lunak tuuh $ost%*orte*. Adi$osera da$at terentuk di se*aran- le*ak tuuh6 ahkan dala* hati6 teta$i le*ak su$erisial ,an $erta*a kali terkena. !iasan,a $eruahan erentuk ercak6 da$at terlihat di $i$i6 $a,udara atau okon-6 a-ian tuuh atau ekstre*itas.
Pemeriksaan Pada !ayi 3okter *e*eriksa *a,at a,i6 ila di*inta antuann,a oleh $en,idik6 dihara$ da$at *enjawa $ertan,aan%$ertan,aan di awah ini+ a. A$akah a,i terseut dilahirkan *ati atau hidu$D . !era$akah u*ur a,i terseut 7intra dan ekstrauterin8D c. A$akah a,i terseut sudah dirawatD d. A$akah sea ke*atiann,aD e. A$akah $ada anak terseut di da$atkan kelainan awaan ,an- da$at *e*$en-aruhi kelan-sun-an hidu$ a-i si anakD
9
Untuk *e*uktikan $e*unuhan anak sendiri harus da$at ditentukan a$akah a,i lahir hidu$ atau lahir *ati. 3ari hasil $e*eriksaan dala* secara *akrosko$ik terlihat -a*aran *oCaik $ada kedua $aru dan uji a$un- $aru $ositi sehin--a da$at ditarik kesi*$ulan ahwa $ada kasus ini a,i lahir hidu$. /elain $e*eriksaan *akrosko$ik6 *aka harus ju-a dilakukan $e*eriksaan *ikrosko$ik $ada $aru.46" 1. 5ahir Mati atau 5ahir ;idu$ e*eriksaan ini *eru$akan $e*eriksaan ,an- $entin- karena di ila a,i lahir *ati dite*ukan $ada te*$at ,an- tidak se*estin,a6 *eru$akan kasus ,an- ereda den-an kasus $e*unuhan atau $enelantaran anak hin--a *eni*ulakan ke*atian. 3ari as$ek huku* $idana6 huku*an a-i kasus2 ini ju-a ereda. ada kasus a,i lahir *ati6 iu han,a da$at dikenakan tuntutan *en,e*un,i kelahiran dan ke*atian oran-. a. e*eriksaan 3ada !a,i A$aila a,i lahir *ati dada *asih elu* *en-e*an-. -a *asih datar dan diara-*a *asih setin--i i-a ke (%4. /edan-kan $ada a,i ,an- lahir hidu$6 dada sudah *en-e*an- dan diara-*a sudah turun sa*$ai sela i-a 4%"6 teruta*a $ada a,i ,antelah la*a hidu$. Na*un6 $e*eriksaan dada serin- sukar dinilai ila *a,at sudah *e*usuk.46"
.
e*eriksaan Makrosko$ik aru ada a,i ,an- lahir *ati6 $aru%$aru *un-kin *asih dite*ukan terse*un,i di elakankandun- jantun- atau telah *en-isi ron--a dada. aru%$aru akan kelihatan erwarna kelau un-u *erata se$eeti hati6 konsistensi $adat6 tidak teraa derik udara dan $leura ,an- lon--ar 7slack $leura8. !erat $asru%$aru kira%kira 1=)0 kali erat adan a,i. aru sudah *en-isi ron--a dada dan *enutu$i sea-ian kandun- jantun- $ada a,i ,anlahir hidu$. aru erwarna *erah *uda tidak *erata den-an $leura ,an- te-an- 7taut $leura8 dan *enunjukkan -a*aran *oCaik karena alveoli sudah terisi udara. ada $en-isian $aru dala* air6 terlihat jelas keluarn,a -ele*un- udara dan darah. !erat $aru erta*ah hin--a dua kali atau kira%kira 1=(" kali erat adan karena erun-sin,a sirkulasi darah jantun-%$aru.4
c. #es A$un- aru%$aru #es a$un- $aru%$aru dikerjakan untuk *en-tahui a$akah a,i ,an- di$eriksa itu $ernah hidu$. Untuk *elaksanakan test ini6 $ers,aratann,a sa*a den-an test e*oli udara6 ,akni *a,atn,a harus se-ar. :ara *elakukan tes a$un- $aru%$aru+
10
Keluarkan alat%alat dala* ron--a *ulut6 leher dan ron--a dada dala* satu kesatuan6 $an-kal dari eso$ha-us dan trakea oleh diikat. A$un-kan seluruh alat%alat terseut $ada ak ,an- erisi air. !ila tera$un- le$askan or-an $aru%$aru6 aik ,an- kiri *au$un ,ankanan. A$un-kan kedua or-an $aru%$aru tadi6 ila tera$un- lanjutkan den-an $e*isahan *asin-%*asin- lous6 kanan terda$at li*a lous dan kiri dua lous. A$un-kan se*ua lous terseut6 catat ,an- *ana ,an- ten--ela* dan *ana ,an- tera$un-. 5ous ,antera$un- dia*il sea-ian6 ,aitu tia$%tia$ lous " $oton- den-an ukuran " ** ' " **6 dari te*$at ,an- ter$isah dan $erier. A$un-kan ke 2" $oton-an kecil%kecil terseut6 ila tera$un-6 letakkan $oton-an terseu $ada dua karton6 dan lakukan $en-injakan den-an *en--unakan erat adan6 ke*udian di*asukkan ke*ali ke dala* air. !ila tera$un erarti tes a$un- $aru $ositi6 $aru%$aru *en-andun- udara6 a,i terseut $ernah dilahirkan hidu$. !ila han,a sea-ian ,an- tera$un-6 ke*un-kinan terjadi $ernaasan $artial6 a,i teta$ $ernah dilahirkan hidu$."
d. e*eriksaan *ikrosko$ik $aru%$aru. #anda khas untuk $aru a,i ,an- elu* erna$as adalah adan,a tonjolan 7$rojection8 ,an- erentuk se$erti antal 7cushion%like8 ,an- ke*udian akan erta*ah tin--i den-an dasar ,an- *eni$is sehin--a ta*$ak se$erti -ada 7clu%like8. ada $aru a,i ,an- lahir *ati ju-a *un-kin dite*ukan cairan a*nion karena asiksia intrauterine. ada a,i ,an- lahir hidu$6 *ikrosko$ik $aru *enunjukkan alveoli $aru ,an- *en-e*anse*$urna den-an atau tan$a e*ise*a ostrukti6 serta tidak terlihat adan,a $rojection. e. Foto ront-en saluran cerna Adan,a udara dala* saluran cerna da$at dilihat den-an oto ront-en. Udara dala* duodenu* atau saluran ,an- leih distal *enunjukkan lahir hidu$6 dan telah hidu$ sekitar %12 ja*. !ila dala* usus esar erarti telah hidu$ 12%24 ja*. 2. erkiraan Usia !a,i 7re*ature6 Mature atau ost*ature8 !a,i ,an- cuku$ ulan adalah a$aila+ a. Usia + ()%42 *in--u . !erat adan + (000 -ra* c. ! ke$ala%tu*it + 4 E "0 c* d. anjan- ke$ala tun--in+ (0 c* e. 5in-kar ke$ala Bksi$ito%rontal + (( E (4 c* . 3ia*eter dada 7 antero%$osterior8 + < E & c* -. 3ia*eter $erut 7 antero%$osterior8 + ) % < c* h. 5in-kar dada + (0 E (( c* i. 5in-kar $erut + 2< E (0 c*
11
/elain itu6 cirri%ciri eksternal a,i ,an- cuku$ ulan adalah + a. !atas ra*ut de$an den-an elankan- sudah terentuk . Gawan telin-a sudah terentuk c. Ga*ut ke$ala relative kasar d. utin- susu sudah eratas te-as e. Alis *ata sudah len-ka$ . aris ta$ak tan-an dan kali 2=( a-ian -. Kuku jari tan-an6 *elewati ujun- jari h. /kin o$acit, cuku$ teal i. rocessus ',$hoideus *e*en-kok ke dorsal j. #estis= laiu* sudah terentuk se*$urna k. usat $enulan-an $ada e$iise distal e*ur6 $roksi*al tiia sudah terentuk." (. enentuan u*ur a,i ekstra uterine didasarkan atas $eruahan%$eruahan ,an- terjadi setelah a,i dilahirkan a. Udara dala* saluran cerna. !ila han,a terda$at dala* la*un- atau duodenu* erarti hidu$ eera$a saat6 dala* usus halus erarti telah hidu$ 1%2 ja*6 ila dala* usus esar6 telah hidu$ "% ja* dan ila telah terda$at dala* rektu* erarti telah hidu$ 12 ja*. . Mekoniu* akan keluar se*ua kira%kira dala* waktu 24 ja* setelah lahir. c. eruahan tali $usat. /etelah a,i keluar akan terjadi $roses $en-erin-an tali $usat aik dilahirkan hidu$ *au$un *ati. ada te*$at lekat akan terentuk lin-karan *erah setelah a,i hidu$ kira%kira ( ja*. Ke*udian tali $usat akan *en-erin- *enjadi se$erti enandala* waktu %< hari dan akan terjadi $en,e*uhan luka ,an- se*$urna ila tidak terjadi ineksi dala* waktu 1" hari. ada $e*eriksaan *ikrosko$ik daerah ,an- akan *ele$asakan ta*$ak reaksi inla*asi ,an- *ulai ti*ul setelah 24 ja* eru$a seuah sel%sel leukosit erinti an,ak6 ke*udian akan terlihat sel%sel li*osit dan jarin-an -ranulasi. d. @ritrosit erinti akan hilan- dala* 24 ja* $erta*a setelah lahir6 na*un kadan-kala *asih da$at dite*ukan dala* sinusoid hati. e. injal. ada hari ke 2%4 akan terda$at de$osit asa* urat ,an- erwarna jin--a erentuk ki$as 7an%sa$ed86 leih an,ak dala* $ira*id dari$ada *edula -injal. ;al ini akan *en-hilan- setelah hari ke 4 saat *etaolis*e telah terjadi. . eruahan sirkulasi darah. /etelah a,i lahir6 akan terjadi oliterasi arteri dan vena u*ilikalis dala* waktu (%4 hari. 3uktus venosus akan tertutu$ setelah (%4 *in--u dan ora*en ovale akan tertutu$ setelah ( *in--u%1 ulan teta$i kadan-%kadan- tidak *enutu$ walau$un sudah tidak erun-si la-i. 3uktus arteriosus akan tertutu$ setelah ( *in--u%1 ulan.(646" 4. /udah Meneri*a erawatan atau !elu* 12
a. #ali $usat6 tanda a,i sudah *eneri*a $erawatan adalah a$aila tali $usat telah diikat6 di$utuskan den-an -untin- atau $isau leih kuran- " c* dari $usat dan dierikan oat antise$tik. A$aila tali $usat di*asukkan dala* air6 akan terlihat ujun-n,a ,anter$oton- rata. Kadan-%kadan- iu *en,an-kal *elakukan $e*unuhan den-an *en-atakan telah terjadin,a $artus $resi$itatus 7keerojolan8. ada keadaan ini tali $usat akan ter$utus dekat $erlekatan uri atau $usat a,i den-an ujun- ,an- tidak rata. ;al ini ,an- tidak sesuai den-an $artus $resi$itatus adalah terda$atn,a ka$ut suksedaneu*6 *alose heat dan raktur tulan- ten-korak serta iu ,an- $ri*i$ara. . Herniks kaseosa6 a,i ,an- sudah *eneri*a rawatan akan dida$atkan ahwa verniks kaseosa atau le*ak a,i telah diersihkan6 de*ikian $ula ekas%ekas darah. ada a,i ,an- diuan- ke dala* air6 verniks tidak hilan- seluruhn,a dan *asih da$at dite*ukan di daerah li$atan kulit9 ketiak6 elakan- telin-a6 li$at $aha dan li$at leher. c. akaian6 a,o ,an- sudah *eneri*a $erawatan *aka iasan,a adan,a $akaian atau $enutu$an tuuh $ada a,i.(64
Pemeriksaan Pembukian Hubungan "ania Tersangka #an !ayi 1. e*eriksaan /idik Jari /a*$ai saat ini6 $e*eriksaan sidik jari *eru$akan $e*eriksaan ,an- diakui $alin- tin--i kete$atan n,a untuk *enentukan identitas seseoran-. 3en-an de*ikian harus dilakukan $enan-anan ,an- seaik%aikn,a terhada$ ahan ukti.) 2. e*eriksaan ;uun-an #ercuri-ai dan Ma,at + a. e*eriksaan 3NA 7tes *aternitas8 #es *aternitas adalah tes 3NA untuk *enentukan a$akah seoran- wanita adalah iu iolo-is dari seoran- anak. #es ini *e*andin-kan $ola 3NA anak den-an terdu-a iu untuk *enentukan kecocokan 3NA anak ,an- diwariskan dari terdu-a iu. /etia$ oran*e*iliki 3NA ,an- unik. 3NA adalah *ateri -enetik ,an- *e*awa inor*asi ,anda$at diturunkan. 3i dala* sel *anusia 3NA da$at dite*ukan di dala* inti sel dan di dala* *itokondria. 3i dala* inti sel6 3NA *e*entuk satu kesatuan untaian ,andiseut kro*oso*. /etia$ sel *anusia ,an- nor*al *e*iliki 4 kro*oso* ,an- terdiri dari 22 $asan- kro*oso* so*atik dan 1 $asan- kro*oso* se' . /etia$ anak akan *eneri*a seten-ah $asan- kro*oso* dari a,ah dan seten-ah $asankro*oso* lainn,a dari iu sehin--a setia$ individu *e*awa siat ,an- diturunkan aik
13
dari iu *au$un a,ah. /edan-kan 3NA ,an- erada $ada *itokondria han,a diturunkan dari iu ke$ada anak%anakn,a. Keunikan $ola $ewarisan 3NA *itokondria *en,eakan 3NA *itokondria da$at di-unakan sea-ai *arka untuk *en-identiikasi huun-an kekeraatan secara *aternal. ;a*$ir se*ua sa*$el iolo-is da$at di$akai untuk tes 3NA6 se$erti uccal swa 7usa$an *ulut $ada $i$i seelah dala*86 darah6 ra*ut eserta akarn,a6 walau$un leih di$ilih $en--unaan darah dala* taun- 7sean,ak 2*l8 sea-ai su*er 3NA. :ara $en-a*ilan sa*$el+ /a*$el darah dia*il sean,ak 2 *l den-an *en--unakan taun- @3#A ke*udian dieri lael ,an- jelas6 dan tan--al $en-a*ilan sa*$el. /a*$el disi*$an $ada suhu 4I:.< . e*eriksaan olon-an 3arah enentuan -olon-an darah da$at dilakukan den-an *eneteskan 1 tetes antiseru* ke atas 1 tetes darah dan dilihat terjadin,a a-lutinasi. A-lutinasi ,an- terjadi $ada suatu antiseru* *eru$akan -olon-an darah ercak ,an- di$eriksa6 contoh ila terjadi a-lutinasi $ada antiseru* A *aka -olon-an darah ercak darah terseut adalah A.<
A-lutinasi
#aun- 7antiA8 $ $ % %
#aun- 7anti!8 $ % $ %
Kesi*$ulan A! A ! B
#ael 1. enentuan olon-an 3arah
Pemeriksaan Pada "ania Tersangka 1. #anda%tanda $ernah *elahirkan a. :ardiac But$ut6 $enurunan cardiac out$ut *en,eakan radikardi 7"0%)0'=*enit8 $ada hari $erta*a setelah $ersalinan . Holu*e dan Konsentrasi 3arah* $ada )2 ja* $erta*a setelah $ersalinan an,ak kehilan-an $las*a dari $ada sel darah. c. a,udara6 keadaan $a,udara $ada dua hari $erta*a $ost $artu* sa*a den-an keadaan dala* *asa keha*ilan. ada hari keti-a dan kee*$at uah dada *e*esar6 keras dan n,eri ditandai den-an sekresi air susu sehin--a a kan terjadi $roses laktasi.) 14
d. nvolusi Uterus6 $roses involusi uterus terjadi secara $ro-ressive dan teratur ,aitu 1%2 c* setia$ hari dari 24 ja* $erta*a $ost $artu* sa*$ai akhir *in--u $erta*a saat tin--i undus sejajar den-an tulan- $uis. ada *in--u keena* uterus ke*ali nor*al se$erti keadaan seelu* ha*il kuran- leih "0%0 -ra*. ada seksio sesarea undus uterus da$at diraa
$ada
$in--ir
$erut.Ukuran uterus $ada *asa
nias akan
*en-ecil
se$erti
seelu* ha*il.
&nvolusi 'eri
Tinggi (undus 'eri
!era 'eru
#iameer 'erus
s lasenta lahir
/etin--i $usat
) hari 7*in--u 18
erten-ahan
$usat
dan
1000 -ra*
126" c*
"00 -ra*
)6" c*
si*$isis 14 hari 7*in--u 28
#idak teraa
("0 -ra*
" c*
*in--u
Nor*al
0 -ra*
26" c*
#ael 2. eruahan Uterus sela*a ost$artu* <
e. :erviks6 Ha-ina6 Hulva6 erineu*6 iasan,a $ada $ersalinan den-an seksio sesarea tidak terda$at $ere-an-an $ada serviks dan va-ina kecuali ila seelu*n,a dilakukan $artus $ercoaan serviks akan *en-ala*i $ere-an-an dan ke*ali nor*al sa*a se$erti $ost $artu* nor*al. . 5ochea ,an- terdiri dari ( ,akni lochea rura6 serosa6 dan ala. 5ochea rura ,akni keluarn,a cairan $ada hari $erta*a sa*$ai hari keti-a $ost $artu*. Warna *erah terdiri dari darah6 sel%sel desidua6 vernik caseosa6 ra*ut lanu-o6 sisa *ekoniu* dan sisa%sisa sela$ut ketuan. 5ochea /erosa adalah cairan ,an- *en-andun- sel darah tua6 seru*6 leukosit dan sisa%sisa jarin-an den-an warna kunin- kecoklatan6 erlan-sun- hari kee*$at dan kese*ilan $ost $artu*. 5ochea Ala adalah cairan ,an- erwarna $utih kekunin-an6 tidak *en-andun- darah6 erisi sel leukosit6 sel%sel e$itel dan *ukosa serviks. 3i*ulai $ada hari ke%10 sa*$ai *in--u ke 2% $ost $artu* . -. /iste* Muskuloskletal. ada dindin- ado*en serin- ta*$ak le*ek dan kendur.) 2. e*eriksaan laoratoriu* a. Kadar ;: dala* darah. Jika $ositi tin--i6 da$at *ene-akkan dia-nosis ahwa wanita terseut aru selesai *elahirkan.
15
(. sikosis6 $e*eriksaan untuk *en-esahkan iu *en-ala*i -an--uan $sikosis dilakukan den-an ana*nesis+ a. . c. d. e. . -. h. i.
U*ur Giwa,at kesehatan dahulu dan sekaranGiwa,at kesehatan $sikis keluar-a #rau*a la*$au ertu*uhan isik dan $sikis Giwa,at $en--unaan Cat narkotika atau alkohol /erin- *erasa ersalah6konsentrasi kuran-6$enurunan nasu *akan 7de$resi8 Menden-ar suara ,an- *en,uruh *e*unuh anakn,a Giwa,at keha*ilan6$ersalinan dan keadaan setelah *elahirkan seelu* ini 7jika $ernah *elahirkan seelu* ini8.)
Auopsi )ena*ah +Pemeriksaan ,uar dan Pemeriksaan #alam1. e*eriksaan 5uar e*eriksaan luar *aka ,an- $erlu kita nilai adalah se$erti kain $e*un-kus a,i6 $akainn,a ,an- *un-kin dikenakan6 adan,a aran-%aran- disekitar a,i6 selain itu ju-a da$at dinilai dari sudut thanatolo-i6 aik itu lea* *a,at6 kaku *a,at6 suhu6 tanda $e*usukan6 dll. 2. e*eriksaan 3ala* a. Kulit ke$ala diedah se$erti iasa dari aha-ian elakan- telin-a kanan ke aha-ian elakan- telin-a kiri dan aha-ian te*$urun- ke$ala didedahkan. #e*$urun- ke$ala diuka ke$ada e*$at la$ den-an *e*oton- aha-ian uun%uun de$an 7ontanel anterior8 secara *e*anjan- dan *elintan- den-an *en--unakan -untin-. e*eriksaan kecederaan ontanel6 *enin-es6 tentoriu* dan otak $erlu dilakukan den-an cer*at. Ko,ak aha-ian tentoriu* oleh diseakan oleh ko*$likasi kelahiran akiat $en--unaan orse$s. . #en-korak di$eriksa untuk tanda%tanda retak tulan-. Btak dia*il untuk $e*eriksaan histolo-i. e*eriksaan or-an dala*an leher dilakukan untuk *encari tanda%tanda kecederaan se$erti lea* aha-ian otot leher6 endasin-6 uih6 *ukus6 *ekoniu* atau cecair a*nion dala* trakea dan $atah tulan- leher. c. 5eher6 adakah tanda%tanda $enekanan6 resa$an darah $ada kulit seelah dala*. ada a,i6 karena jarin-an leih elastis di andin-kan den-an oran- dewasa *aka tanda%tanda kekerasan terseut leih jaran- terda$at. erhatikan a$akah terda$at enda asin- dala* jalan na$as. d. Mulut6 a$akah terda$at enda asin- dan $erhatikan $alatu* *ole a$akah terda$at roekan.
16
e. Gon--a 3ada. A$aila a,i lahir *ati dada *asih elu* *en-e*an-. -a *asih datar dan diara-*a *asih setin--i i-a ke (%4. /edan-kan $ada a,i ,an- lahir hidu$6 dada sudah *en-e*an- dan diara-*a sudah turun sa*$ai sela i-a 4%"6 teruta*a $ada a,i ,an- telah la*a hidu$. Na*un6 $e*eriksaan dada serin- sukar dinilai ila *a,at sudah *e*usuk. . aru%$aru. e*eriksaan $aru isa di-unakan untuk $enentuan a,i lahir hidu$ atau lahir *ati se$erti da$at dilakukan $e*eriksaan *akrosko$ik $aru6 tes a$un- $aru dan $e*eriksaan *ikrosko$ik $aru. -. #anda asiksia eru$a #ardieus s$ots $ada $er*ukaan $aru6 jantun-6 ti*us dan e$i-lotis. h. #ulan- elakan-6 a$akah terda$at kelainan kon-enital dan tanda kekerasan.eriksa $usat $enulan-an $ada e*ur6 tiia6 kalkaneus dan kuoid. !uat irisan *elintan- $ada kulit daerah lutut sa*$ai te*$urun- lutut. 3ena-n -untin- li-a*entu* $atellae di$oton- dan $atella di$oton- dan disin-kirkan. 3en-an $isau6 lakukan $en-irisan distal e*ur atau $roksi*al tiia *ulai dari ujun-6 la$is de*i la$is ke arah *eta$h,se. usat $enulan-an akan ta*$ak sea-ai ercak erwarna *erah ho*o-en den-an dia*eter leih dari " ** di daerah e$i$h,se tulan-. Untuk *enca$ai tallus dan calcaneu6 tela$ak kaki a,i di$oton- *ulai tu*it ke arah de$an sa*$ai sela jari ke ( dan 4. 3en-an *elearkan $oton-an $ada kulit6 tallus dan calcaneus da$at di$oton- lon-itudinal untuk *e*eriksa adan,a $usat $enulan-an.(6" erhatikan $ula adan,a tanda%tanda kekerasan teta$i ,an- diseakan oleh trau*a $roses $ersalianan se$erti+ a. Ka$ut
suksadaneu*6
iasan,a
*akin
la*a $ersalinan
erlan-sun-6 ti*ul
ka$ut
suksadaneu* ,an- *ain heat. . /ealhe*ato* ,akni $erdarahan sete*$at di antara $eriosteu* dan $er*ukaan luar tulanata$ ten-korak dan tidak *ela*$aui sutura tulan- ten-korak akiat *olase ,an- heat. c. Fraktur tulan- ten-korak6 iasan,a jaran- terjadi $ada trau*a lahir6 iasan,a han,a eru$a cekun-an tulan- saja $ada tulan- uun%uun 7celluloid all racture8. en--unaan orse$s da$at *en,eakan raktur ten-korak den-an roekan otak. d. erdarahan intrakranial ,akni $erdarahan ini ti*ul $ada *olase le$ala ,an- heat atau ko*$resi ke$ala ,an- ce$at dan *endadak oleh jalan lahit ,an- elu* *ele*as 7$ada $artus $resi$itatus8. e. erdarahan suarakhnoid atau interventrikuler u*u*n,a terjadi $ada a,i%a,i $re*atur akiat elu* se*$urna erke*an-n,a jarin-an%jarin-an otak. 17
. erdarahan e$idural6 iasan,a san-at jaran- karena dura*ater *elekat den-an erat $ad tulan- ten-korak a,i.(
Visum e eperum264 e*eriksaan *edik untuk tujuan *e*antu $ene-aka n huku* antara lain adalah $e*uatan Hisu* et Ge$ertu* terhada$ seseoran- ,an- dikiri* $olisi 7$en,idik8 karena didu-a sea-ai koran suatu tindak $idana6 aik dala* $eristiwa kecelakaan lalu%lintas6 kecelakaan kerja6 $enn-ania,aan6 $e*unuhan6 $erkosaan6 *au$un koran *enin--al ,an $ada $e*eriksaan $erta*a $olisi6 terda$at kecuri-aan akan ke*un-kinan adan,a tindak $idana. Men-enai ke$an-katan $e*uat surat $er*intaan Hisu* et Ge$ertu* telah diatur dala* eraturan e*erintah no 2) tahun 1&<( ,an- *en,atakan $en,idik olri er$an-ka serendah%rendahn,a e*antu 5etnan 3ua6 sedan-kan $ada wila,ah ke$olisan tertentu ,anko*andann,a adalah seoran- intara 7/ersan86 *aka ia adalah $en,idik karena jaatann,a terseut. Ke$an-katan a-i $en,idik $e*antu adalah intara serendah%rendahn,a sersan dua. Untuk *en-etahui a$akah suatu surat $er*intaan $e*eriksaan telah ditandatan-ani oleh ,an erwenan-6 *aka ,an- $entin- adalah ahwa si $enandatan-an *enandatan-ani surat terseut selaku $en,idik. Hisu* et Ge$ertu* adalah keteran-an ,an- diuat oleh dokter atas $er*intaan $en,idik ,an- erwenan- *en-enai hasil $e*eriksaan *edik terhada$ *anusia6 aik hidu$ atau *ati atau$un a-ian atau didu-a a-ian dari tuuh *anusia6 erdasarkan kelil*uann,a dan diawah su*$ah6 untuk ke$entin-an $eradilan. Hisu* et Ge$ertu* adalah salah satu alat ukti ,an- sah sea-ai*ana tertulis dala* $asal 1<4 KU;A. Hisu* et Ge$ertu* turut er$eran dala* $roses $e*uktian suatu $erkara $idana terhada$ kesehatan dan jiwa *anusia. Hisu* et Ge$ertu* *en-uraikan se-ala sesuatu tentan- hasil $e*eriksaan *edik ,an- tertuan- di dala* a-ian e*eritaan6 ,an- karenan,a da$at dian--a$ sea-ai $en--anti enda ukti. Hisu* et Ge$ertu* ju-a *e*uat keteran-an atau $enda$at dokter *en-enai hasil $e*eriksaan *edik terseut ,an- tertuan- di dala* a-ian kesi*$ulan. ada $enulisan Hisu* et Ge$ertu* terdiri dari " a-ian ,an- teta$6 ,aitu+264 1. Kata ro justitia6 ,an- diletakkan di a-ian atas. Kata ini *enjelaskan ahwa Hisu* et Ge$ertu* khusus diuat untuk tujuan $eradilan. Hisu* 18
et Ge$ertu* tidak *e*utuhkan *aterai untuk dijadikan sea-ai alat ukti di de$an sidan- $eradilan ,an- *e*$un,ai kekuatan huku*. 2. !a-ian endahuluan. Kata >$endahuluan? sendiri tidak ditulis di dala* Hisu* et Ge$ertu*6 *elainkan lan-sun- dituliskan eru$a kali*at%kali*at di awah judul. !a-ian ini *eneran-kan na*a dokter $e*uat Hisu* et Ge$ertu* dan
institusi
kesehatann,a6
instansi
$en,idik
$e*intan,a
erikut no*or dan tan--al surat $er*intaann,a6 te*$at dan
waktu
$e*eriksaan serta identitas koran ,an- di$eriksa. 3okter tidak dieani $e*astian identitas koran6 *aka uraian identitas koran adalah sesuai den-an uraian identitas ,an- ditulis dala* surat $er*intaan Hisu* et Ge$ertu*. !ila terda$at ketidaksesuaian identitas koran antara surat $er*intaan den-an catatan *edik atau $asien ,an- di$eriksa6 dokter da$at *e*inta kejelasan dari $en,idik. (. !a-ian $e*eritaan. !a-ian ini erjudul >;asil e*eriksaan? dan erisi hasil $e*eriksaan *edik tentan- keadaan kesehatan atau sakit atau luka koran ,an- erkaitan den-an $erkaran,a6 tindakan *edik ,an- dilakukan serta keadaann,a selesai $en-oatan= $erawatan. !ila koran *enin--al dan dilakukan auto$si6 *aka diuraikan keadaan seluruh alat dala* ,an erkaitan den-an $erkara dan *atin,a oran- terseut6an- diuraikan dala* a-ian ini *eru$akan $en--anti aran- ukti6 eru$a $erlukaan= keadaan kesehatan= sea ke*atian ,an- erkaitan den-an $erkaran,a. #e*uan hasil $e*eriksaan *edik ,an- ersiat rahasia dan tidak erhuun-an den-an $erkaran,a tidak dituan-kan ke dala* a-ian $e*eritaan dan dian--a$ teta$ sea-ai rahasia kedokteran. 4. !a-ian Kesi*$ulan. !a-ian ini erjudul LKesi*$ulan? dan erisi $enda$at dokter erdasarkan keil*uann,a6 *en-enai jenis $erlukaan= cedera ,andite*ukan dan jenis kekerasan atau Cat $en,ean,a6 serta derejat $erlukaan atau sea ke*atiann,a.ada kejahatan susila6 diteran-kan ju-a a$akah telah terjadi $ersetuuhan dan ka$an $erkiraann,a6 serta usia koran atau ke$antasan koran untuk dikawin. ". !a-ian enutu$. !a-ian ini tidak erjudul dan erisikan kali*at aku 19
>3e*ikianlah visu* et re$ertu* ini sa,a uat den-an sesun--uhn,a erdasarkan keil*uan sa,a dan den-an *en-in-at su*$ah sesuai den-an Kita Undan-%undan- ;uku* Acara idana.
#/PAT/M/0 &,M' /#OT/A0 (O/0S&M/#&O,/GA, 'MAH SA&T (AMA M/#&A Jl. 3uku Ga,a No.6 Jakarta 104(06 tel$+021%210&&
Jakarta6 1< 3ese*er 2014 PO )'ST&T&A
V&S'M /T /P/T'M 0o. 345T'.S(M5A52316
an- ertanda tan-an diawah ini6 dr. Han,a enevieve Bra$au6 /$F6 dokter $ada a-ian orensik ru*ah sakit ar*a *edika di Jakarta6 atas $er*intaan dari ke$olisian resort jakarta arat dala* no*or H@G%1=12=20146 tertan--al 1) 3ese*er 201(6 *aka den-an ini *eneran-kan ahwa6 $ada tan--al tujuh elas 3ese*er tahun dua riu e*$at elas6 $ukul se$uluh lewat dua elas *enit Waktu ndonesia a-ian !arat6 erte*$at di G/ Far*a Medika6 telah *elakukan $e*eriksaan atas koran den-an no*or re-istrasi 0111< ,an- *enurut surat terseut adalah+%%%%% Na*a
+ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Jenis Kela*in + 5aki% laki%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% U*ur
+ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Kean-saan
+ ndonesia%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 20
ekerjaan
+
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% A-a*a
+ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Ala*at
+ %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Ma,at telah diidentiikasi den-an sehelai lael erwarna *erah *uda6 den-an *aterai lak *erah6 terikat $ada iu jari kaki kanan. HAS&, P/M/&SAA0 +%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
. e*eriksaan 5uar 1. Ma,at terun-kus kain $anjan-.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 2. Ma,at tidak er$akaian. Kulit erlu*uran darah dan lendir.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% (. #ali $usat ter$oton- te$i tidak rata.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 4. Ma,at adalah seoran- a,i laki%laki an-sa ndonesia den-an $anjan- adan e*$at $uluh li*a senti*eter dan erat adan dua riu tujuh ratus -ra*.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ". 5ea* *a,at terda$at $ada $un--un-6 daerah $in--an-6 okon-6 dan wajah erwarna *erah keun-uan6 tidak hilan- $ada $enekanan.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ./ianosis terda$at $ada%%%%%%%%%%% 5anjutan Her No+ 0=#U.G/FM=A=2014 ;ala*an 2 dari (
. /ianosis terda$at $ada ujun-%ujun- jari.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ). Ga*ut ke$ala erwarna hita*6 tu*uh lurus6 relati kasar dan $anjan- li*a senti*eter. Kedua *ata tertutu$. Alis *ata sudah len-ka$.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% <. ;idun- erentuk iasa. Kedua daun telin-a erentuk iasa. Gawan telin-a sudah terentuk.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % &. 3ari luan- hidun-6 telin-a6 *ulut6 dan luan- tuuh lainn,a tidak keluar a$a%a$a.%%%%%%%% 10. 3ada *en-e*an- turun hin--a rusuk ke e*$at sa*$ai li*a.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 11. ada jari%jari tan-an6 kuku jari *elewati ujun- jari.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 12. Alat kela*in erentuk iasa tidak *enunjukkan kelainan. 5uan- duur erentuk iasa tidak *enunjukkan kelainan.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
21
1(. ada daerah *ulut dan hidun- terda$at tanda kekerasan tu*$ul den-an jejak se$erti tan-an. Me*ar $ada iir a-ian dala* dan $i$i.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% . e*eriksaan 3ala* 7!edah JenaCah8%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1. aru *e*enuhi ron--a dada dan *enutu$i sea-ian kandun- jantun-. aru kanan terdiri dari ti-a a-a6 ewarna *erah *uda tidak *erata den-an $eraaan se$erti karet usa dan dari irisan dala* air terlihat -ele*un- udara.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% aru kiri terdiri dari dua a-a6 erwarna *erah *uda tidak *erata den-an $eraaan se$erti karet usa dan dari irisan dala* air terlihat -ele*un- udara.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 2. ada $er*ukaan $aru dan jantun- dite*ukan intik%intik $erdarahan.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% (. ;ati erwarna -ela$6 erte$i tu*$ul.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Kesi*$ulan%%%%%%%%%%%%%
5anjutan Her No+ 0=#U.G/FM=A=2014 ;ala*an ( dari (
/S&MP',A07 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
ada $e*eriksaan *a,at a,i laki%laki den-an -olon-an darah B6 cuku$ ulan dala* kandun-an6 hidu$ $ada saat dilahirkan6 tidak dite*ukan adan,a tanda%tanda $erawatan6 dite*ukan ju-a jejas *e*ar akiat kekerasan tu*$ul $ada *ulut dan hidun- karena $e*eka$an ,an- *en,eakan terjadin,a asiksia.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 3e*ikianlah sa,a uraikan den-an seenar%enarn,a erdasarkan keil*uan sa,a ,an- seaik% aikn,a *en-in-at su*$ah sesuai den-an Kita Undan-%Undan- Acara idana.%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
3okter e*eriksa6
22
dr. Han,a enevieve Bra$au6 /$F
esimpulan Ma,at a,i ,an- dite*ukan di te*$at sa*$ah sesuai kasus diatas6 didu-a diunuh oleh iun,a sehin--a di$erlukan $e*uktian dari hasil auto$si6 dan ju-a $e*astian huun-an antara *a,at a,i terseut den-an wanita tersan-ka. !ila terukti enar6 isa diarahkan ke kasus $e*unuhan anak sendiri 7A/8.
#a8ar Pusaka 1. !udi,anto A6 Widiat*aka W6 /udiono /6 Muni* #WA6 ;ertian /6 /a*$urna !6 et al. l*u Kedokteran Forensik. !a-ian Kedokteran Forensik Fakultas Kedokteran Universitas ndonesia. Jakarta6 1&&). 2. dries6 A.M.6 #ji$to*artono6 A.5. enera$an l*u Kedokteran Forensik 3ala* roses en,idikan. Jakarta + /a-un- /eto9 200<+ h. 1%"2. (. eraturan erundan-%Undan-an !idan- Kedokteran. Jilid . Jakarta + !a-ian Kedokteran Forensik Universitas ndonesia9 1&&4+ h.11%6 ()%&. 4. e*unuhan anak sendiri. l*u Kedokteran Forensik. @disi erta*a.!a-ian Kedokteran Forensik FK Uni. ndonesia. Jakarta+2001.$- 1"%). ". /ta en-ajar !a-ian Kedokteran Forensik Fakultas Kedokteran Universitas ndonesia. eraturan $erundan-%undan-an idan- kedokteran. @disi . Jakarta+ Fakultas Kedokteran Universitas ndonesia91&&4.h.11%(<.
23
. ;oedi,anto ;. e*unuhan anak 7inantisid8. @disi Nove*er 200<. /uraa,a+FK UNAG ). Mansjoer A6 /u$rohaita6 Wardhani W6 /etiowulan W. Auto$si. Ka$ita /elekta 8.
Kedokteran. @disi Keti-a Jilid Kedua. Media Aescula$ius. Jakarta. 2000+ 1<)%& dries6 AM. rosedur Khusus. 3ala*+ edo*an l*u Kedokteran Forensik. @disi erta*a. !inaru$a Aksara. Jakarta. 1&&) + ("4%1.
24
