MAKALAH ‘KESEHATAN DAN KESELAMATAN KERJA (K3)’
K3 PADA LABORATORIUM PATOLOGI ANATOMI
Oleh Ni Kadek Dwi Aprilianti Aprilianti
(!""#"$$$$#)
Ni Kadek M%na &'iat'ti &'iat'ti Hendriani (!""#"$$$$*) Ni +'t' Dinda Setiawati Setiawati
(!""#"$$$) (!""#"$$$)
+RO,RAM ST-D. TEKNOLO,. LA/ORATOR.-M MED.K .NST.T-T .LM- KESEHATAN MED.KA +ERSADA /AL. DEN+ASAR 0$#
KATA PENGANTAR
+'a dan p'i 1'k'r pen'li e2ahkan ke hadapan T'han 4an5 Maha k'aa (.da San5 H1an5 6idhi 6aa) karena ata kehendak7N1a 2akalah den5an 'd'l 8Keehatan dan Keela2atan Kera di La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i9 dapat dieleaikan tepat wakt'" Makalah ini di''n dala2 ran5ka 2e2en'hi alah at' 1arat dala2 2ene2p'h 2ata k'liah KEehatan dan Keela2atan Kera (K3) 1an5 dia2p' %leh /apak . K" +'tra J'liantara: S"+d": M"Si pada Se2eter ,enap Tah'n Akade2ik 0$!;0$#" Dala2 pen1''nan 2akalah ini: pen'li an1ak 2en5ala2i ha2atan dan ke'litan" /erkat adan1a ant'an dari era5ai pihak: akhirn1a 2akalah ini dapat dieleaikan" +en'li 2en1adari ahwa 2akalah ini 2aih a'h dari e2p'rna: aik ii 2a'p'n tata pen'liann1a" Hal ini e2ata72ata dieakan keterataan pen5etah'an dan pen5ala2an 1an5 pen'li 2iliki" Oleh karena it': pen'li 2%h%n aran dan kritik 1an5 eri
Denpaar: $ Mei 0$#
+en'li:
0
DAFTAR ISI
KATA +EN,ANTAR""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """""""""""ii DA&TAR .S.""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""iii /A/ . +ENDAH-L-AN""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" " Latar /elakan5 Maalah"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" "0 R'2'an Maalah""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0 "3 T''an +en'lian""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0 /A/ .. +EM/AHASAN"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""= 0" &ailita K3 dala2 La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""= 0"0 +3K dala2 La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""> 0"0" &'n5i +3K"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""> 0"0"0 Keela2atan Kera""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""! 0"0"3 Tindakan +ert%l%n5an +erta2a di La%rat%ri'2""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""! 0"3 Site2 Manae2en K3 dala2 La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i""""""""""""""""""""""""""! 0"= /aha1a +%tenial di La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""* 0"=" /aha1a Mekanik"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""* 0"="0 S'ara (keiin5an)""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""* 0"="3 Keadaan Dar'rat Skala /ear dan Sit'ai Seniti<"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""* 0"="= /aha1a Ha1ati"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" """"""""""""""""""""""""""""""""""""? /A/ ... +EN-T-+"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""$ 3" Si2p'lan""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""$ 3"0 Saran""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""$
3
DA&TAR R-J-KAN""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""0
=
BAB I
PENDAHULUAN
" Latar /elakan5 Maalah +at%l%5i Anat%2i eraal dari kata 8+at%8 1an5 artin1a kelainan: 8L%5i9 artin1a il2' dan 8Anat%2i9 artin1a ''nan ata' a5ian dari %r5an7%r5an t''h" Sehin55a +at%l%5i Anat%2i dapat di artikan il2' 1an5 2e2pelaari tentan5 kelainan pada ''nan ata' a5ian %r5an7%r5an t''h (Mariati: 0$$?)" +at%l%5i Anat%2i 2er'pakan il2' ked%kteran di2ana idan5 ini an5at 2e2ant' dala2 2ene5akkan dia5n%i (ter2a'k tadi'2) dan penent'an pen5%atan 1an5 tepat a5i kanker" Dala2 idan5 +at%l%5i Anat%2i: t'2%r ata' kanker dapat diketah'i den5an 2elihat pena2pakan 'at' el arin5an diawah 2ikr%k%p" Kanker adalah pert'2'han el7el an%r2al 1an5 @ender'n5 2en5inai arin5andiekitarn1a dan 2en1ear ke te2pat7te2pat 1an5 a'h (/arara: ??!)" Dala2 pen'nan5 2enent'kan 2e2eakan 2a1arakat dari pen1akit 1an5 2e2aha1akan 2aka perl' adan1a ahli +at%l%5i Anat%2i 1an5 2e2ant' pr%e pen5%atan a5i paien 1an5 terp%ni kanker ata' t'2%r" 4an5 2enent'kan 5ana tidakn1a adalah d%kter pat%l%5i dan 1an5 2en5erakan pr%ein5 adalah analin1a (Depke R.: 0$$3)" Sea5ai e%ran5 praktikan: eel'2 2elak'kan praktik'2 Kita terleih dah'l' har' 2en5etah'i /a5ai2ana +elakanaan Keehatan dan Keela2atan Kera (K3) di la%rat%ri'2: a5ar kita dapat 2elakanakan praktik'2 den5an a2an dan lan@ar" keela2atan kera adalah keela2atan 1an5 erkaitan den5an pen55'naan alat7alat la%rat%ri'2: ahan B pr%e praktik'2: te2pat praktik'n B lin5k'n5ann1a erta @ara7@ara 2elak'kan praktik'2" Keela2atan kera 2en1an5k't e5enap pr%e praktik'2 di la%rat%ri'2: edan5kan ke@elakaan kera adalah keadian 1an5 tak terd'5a B tidak diharapkan 1an5 teradi pada aat praktik'2 edan5 erlan5'n5"
>
Oleh karena dielakan5 peritiwa it' tidak terdapat 'n'r keen5aaan: leih7leih dala2 ent'k peren@anaan (Depke R.: 0$$3)" Keehatan kera (Occupational health) 2er'pakan a5ian dari keehatan 2a1arakat 1an5 erkaitan den5an e2'a pekeraan 1an5 erh''n5an den5an
2a1arakat kera
perl'
diperhatikan:
%leh karena elain dapat
2eni2'lkan 5an55'an tin5kat pr%d'kti
"3 T''an +en'lian T''an dari pen'lian 2akalah adalah ea5ai erik't" " -nt'k 2en5etah'i
!
=" -nt'k 2en5etah'i aha1a p%tenial 1an5 dapat teradi di la%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i"
#
BAB II
PEMBAHASAN
0" &ailita K3 dala2 La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i +at%l%5i Anat%2i ialah peiali 2edi 1an5 er'r'an den5andia5n%i pen1akit erdaarkan paada pe2erikaan 2akr%k%pik: 2ikr%k%pik: dan 2%lek'ler ata %r5an: arin5an: dan el" Di era5ai Ne5ara: d%kter 1an5 erpraktik pat%l%5i dilatih dala2 pat%l%5i anat%2i dan pat%l%5i klinik: dia5n%i pen1akit 2elal'i analii la%rat%ri'2 pada @airan t''h (/arara: ??!)" La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i adalah arana keehatan 1an5 2elakanakan pen5'k'ran: penetapan dan pen5'ian terhadap ahan 1an5 eraal dari 2an'ia ata' ahan 1an5 'kan eraal dari 2an'ia 'nt'k penent'an eni pen1akit: pen1ea pen1akit: k%ndii keehatan dan
*
lin5k'n5an: ehin55a dapat 2en5'ran5i dan ata' ea darike@elakaan kera dan pen1akit akiat kera 1an5 pada akhirn1a dapat2enin5katkan e)" 0"0" &'n5i +3K a" Men1ela2atkan n1awa k%ran " Merin5ankan penderitaan k%ran @" Men@e5ah @edera;pen1akit 2enadi leih parah d" Me2pertahankan da1a tahan k%ran
?
e" Men@arikan pert%l%n5an 1an5 leih lan't <" Me2'at k%ran a5ar tetap tail dan tidak leih parah 5" Men5'ran5i raa n1eri: tidak n1a2an ata' raa @e2a pada k%ran (Arianda: 0$$>)" 0"0"0 Keela2atan Kera /erik't ini adalah eerapa @ara 1an5 perl' diperhatikan de2i 2en5hindari ke@elakaan aat 2elak'kan ekperi2en" " Jan5an 2elak'kan per@%aan lain 1an5 tidak diintr'kikan" 0" +raktikkan han1a ekera ela2a peri%de 1an5 ditent'kan dan an5an 2elak'kan pekeraan endirian di la karena ika teradi ke@elakaan tidak ada %ran5 lain 1an5 dapat 2en%l%n5 anda" 3" /eerapa ke@elakaan teradi karena tidak erhati7hati aat 2elak'kan pe2%t%n5an 'at' a2pel 1an5 ada di dala2 la%rat%ti'2 pat%l%5i anat%2i" =" ,'nakan pakaian 1an5 len5kap aat 2elak'kan analia e'at' a2pel: tidak 2en55erai ra2't aat 2elak'kan ana lia dan tidak 2en55'nakan 5elan5 ata' kal'n5 1an5 era1'n7a1'n ehin55a ia 2e2i@' teradin1a ke@elakaan kera" >" +elaari alat pen5a2an 1an5 ada di la%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i eperti k%tak +3K dan @ara pe2akaiann1a (Arianda: 0$$>)" 0"0"3 Tindakan +ert%l%n5an +erta2a di La%rat%ri'2 a) Jika 2eraa akan pin5an (an5at le2ah): e5eralah d'd'k" ) L'ka karena aran5 taa2 aat 2elak'kan pe2%t%n5an a2pel" /erihkan l'ka dari de' dan k%t%ran lainn1a: ke2'dian @'@i den5an al@%h%l #$
$
den5an 2en55'nakan kapa" Kerin5kan dan erilah lar'tan %di'2 tin@t're 0 (Sina: 0$$)" 0"3 Site2 Manae2en K3 dala2 La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i Men'r't Kep2enaker $> tah'n ??!: ite2 2anae2en K3 adalah a5ian dari ite2 2anae2en e@ara keel'r'han 1an5 2elip'ti tr'kt'r %r5aniai: peren@anaan: tan55'n5 awa: pelakanaan: pr%ed'r: pr%e dan '2er da1a 1an5 di't'hkan a5i pen5e2an5: penerapan pen@apaian: pen5kaian dan pe2eliharaan keiakan keela2atan kera dan keehatan keran" Den5an
ite2 2anae2en
trate5i den5an p%la kepe2i2pinan partiipati< (Mariati: 0$$?). Site2 2anae2en trate5i 1an5 di2ak'd adalah ahwaan1a aktiita la1anan ehari7hari dit'an5kan dala2 keran5ka Ren@ana Strate5i dan ren@ana %perai%nal (pr%5ra2 kera tah'nan) La%rat%ri'2 e'ai den5an keiakan -nierita dan &ak'lta Ked%kteran" Mekani2e pen5a2ilan kep't'an dan keiakan dilak'kan dala2 rapat r'tin dan inidental erta k%2'nikai 1an5 aik antara 'n'r pi2pinan dan pelakana ea5ai2ana telah di''n dala2 /a5an Str'kt' Or5aniai La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i 1an5 2er'pakan ent'k kehendak k%lekti< kel'ar5a ear La%rat%ri'2 pat%l%5i Anat%2i (e'tan para ta< dan tena5a adi2initrai
'nt'k
2en1e'tkan
k%2'nitan1a)
'nt'k
2elak'kan
pen5at'ran;2anae2en pen5el%laan la%rat%ri'2 den5an tetap 2e2perti2an5kan perat'ran 1an5 erlak' (Mariati: 0$$?)" +%la kepe2i2pinan dan 2anae2en partiipati< ter@er2in dala2 rapat7rapat 1an5 elal' 2en5edepankan 2'1awarah 2'
@atatan 'nt'k 2e2ilih kepala la%rat%ri'2: penan55'n5 awa pendidikan: pela1anan 2a'p'n kepala intalai 'nt'k RSSA dilak'kan den5an pe2'n5'tan 'ara" +e2ilihan dilak'kan e@ara 2'1awarah den5an 2e2perhatikan pen5e2an5an karir dan ean pekeraan 1an5 telah ada (Mariat%: 0$$?)" 0"= /aha1a +%tenial di La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i 0"=" /aha1a Mekanik 6ala'p'n ind'tri dan la%rat%ri'2 2%dern leih did%2inai %leh peralatan 1an5 terk%ntr%l %leh k%2p'ter: ter2a'k di dala2n1a r%%t pen5an5kat enda erat: na2'n de2ikian kera 2ekanik 2aih har' dilak'kan" +ekeraan 2ekanik eperti tranp%rtai ahan ak': pen55antian peralatan hai pakai: 2aih har' dilak'kan e@ara 2an'al: ehin55a kealahan pr%ed'r kera dapat 2en1eakan ke@elakaan kera" +eralatan keela2atan kera eperti hel2et: ar'n5 tan5an: epat': dan lain7lain perl' 2endapatkan perhatian kh'' dala2 lin5k'p pekeraan ini (Sina: 0$$)" 0"="0 S'ara (keiin5an) S'2er ke@elakaan kera 1an5 at' ini pada '2'2n1a teradi pada ha2pir e2'a ind'tri: aik ind'tri ke@il: 2enen5ah: 2a'p'n ind'tri ear" ,enerat%r pe2an5kit litrik: intalai pendin5in: ata' 2ein pe2'at ak'2: 2er'pakan ekian @%nt%h dari peralatan 1an5 diperl'kan dala2 ind'tri" +eralatan7peralatan tere't erp%teni 2en5el'arkan 'ara 1an5 dapat 2eni2'lkan ke@elakaan kera dan 5an55'an keehatan kera (Sina: 0$$)" Selain an5ka keiin5an 1an5 diti2'lkan %leh 2ein: para pekera har' 2e2perhatikan erapa la2a 2ereka ekera dala2 lin5k'n5an tere't" +elind'n5 telin5a dari keiin5an '5a har' diperhatikan 'nt'k 2ena2in keela2atan kera" La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i 2en5hadapi era5a2 reik%: dari dala2 la%rat%ri'2 2a'p'n dari l'ar la%rat%ri'2" /eerapa reik% 2'n5kin han1a 2e2pen5ar'hi la%rat%ri'2 it' endiri: tapi eerapa reik% ia
0
2e2pen5ar'hi per'ahaan ata' le2a5a di2ana la%rat%ri'2 it' erada: ata' ahkan 2e2pen5ar'hi 2a1arakat e@ara '2'2 (Sina: 0$$)" 0"="3 Keadaan Dar'rat Skala /ear dan Sit'ai Seniti< Ada an1ak eni keadian kala ear dan it'ai eniti< 1an5 ia 2e2pen5ar'hi
per'ahaan
ata'
le2a5a
a2pai
ketin5kat
%perai%nal
per'ahaan:2ialn1a ) 0) 3) =) >) !) #)
Kealahan aat 2elak'kan pe2%t%n5an /anir ,e2pa /'2i +e2ada2an Litrik +eneliti ata' penelitian era' p%liti ata' k%ntr%eri Hilan5n1a ahan ata' peralatan la%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i Hilan5n1a data ata' ite2 @%2p'ter (Sina: 0$$)"
0"="= /aha1a Ha1ati /aha1a ha1ati 2er'pakan 2aalah di la%rat%ri'2 1an5 2enan5ani 2ikr%%r5ani2e ata' ahan 1a n5 terk%nta2inai 2ikr%%r5ani2e" /aha1a aha1a ini 2'n@'l iaan1a 2'n@'l di la%rat%ri'2 penelitian ki2ia dan pen1akit 2en'lar: dan tidak 2en't'p ke2'n5kinan 2'n@'l di la%rat%ri'2 2ikr%i%l%5i (Sina: 0$$)" +enilaian reik% ahan ha1ati eraha1a perl' 2e2perti2an5kan eerapa
3
BAB III PENUTUP
3" Si2p'lan Si2p'lan dari 2akalah ini adalah ea5ai erik't" " Diain la%rat%ri'2 har' 2e2p'n1ai ite2 entilai 1an5 2e2adai den5an irk'lai 'dara 1an5 k'at" La%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i har' 2e2p'n1ai pe2ada2 api 1an5 tepat terhadap ahan ki2ia 1an5 eraha1a 1an5 d ipakai" 0" +elakanaan Keehatan dan Keela2atan Kera (K3) adalah alah at' ent'k 'pa1a
'nt'k
2en@iptakan
te2pat
kera
1an5
a2an:
ehat:
ea
daripen@e2aran lin5k'n5an: ehin55a dapat 2en5'ran5i dan ata' ea darike@elakaan kera dan pen1akit akiat kera 1an5 pada akhirn1a =
dapat2enin5katkan e" Site2 2anae2en trate5i 1an5 di2ak'd adalah ahwaan1a aktiita la1anan ehari7hari dit'an5kan dala2 keran5ka Ren@ana Strate5i dan ren@ana %perai%nal (pr%5ra2 kera tah'nan) La%rat%ri'2 e'ai den5an keiakan -nierita dan &ak'lta Ked%kteran" !" /aha1a p%tenial dala2 la%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i it' terdiri dari aha1a 2ekanik: 'ara (keiin5an): keadaan dar'rat kala ear dan it'ai enitie dan 1an5 terakhir adalah aha1a ha1ati" 3"0 Saran Adap'n aran pen'li adalah ea5ai erik't" Dala2 pen5eraan di la%rat%ri'2 har' erhati7hai karena dala2 pen5eraan 1an5 dapat 2e2aha1akan keela2atan tena5a 2edi: %lehkarenait' K3 dala2 la%rat%ri'2 pat%l%5i anat%2i an5at diperl'kan"
>
!
DAFTAR RUJUKAN
Arianda" 0$$>" +eralatan Keela2atan Kera (erial %nline) F@ited 0$# 2a1 $*G" Aailale
Aailale
http;;www"@he27i7
tr1"%r5;2ateriIanat%2i;anat%2i7aplikai;2anae2en7la%rat%ri'27 pat%l%5i7anat%2i;keela2atan7kera7la%rat%ri'2; M'ha2ad .n' Sinah" 0$$" Keela2atan Kera La%rat%ri'2 +at%l%5i Anat%2i (erial
%nline)
F@ited
0$#
Ma1
$!G"
Aailale
http;;p'taka"'npad"a@"id;wp@%ntent;'pl%ad;0$$?;$!;keela2atanIla %rat%ri'2"pd< Sedar2a1anti" 0$$?" Sumber Daya Manusia dan Produktiitas Kerja. /and'n5 Mandar Ma'
#
Tarwaka: S%li@h'l: H"A /akri: Lili S'diaen5" 0$$=" !rgonomi untuk Keselamatan Kesehatan Kerja dan Produktiitas. S'rakarta -nierita /rawia1a +re Tarwaka" 0$$*" Keselamatan dan Kesehatan Kerja. Manajemen dan "mplementasi K# di $empat Kerja. S'rakarta Harapan +re
*
