RENCANA KEGIATAN KEGIATAN MINGGUAN MINGGUA N (RKM) ( RKM) Untuk Memenuhi Tugas Pendidikan Profesi Ners Deartemen M edika! di Ruang "# $troke Unit R$ $aifu! An%ar An%ar Ma!ang
&!eh' IA AMAIA RIKA NIM* +",-.-"--+++-+"
PR&GRAM $TUDI IMU KEPERA/ATA KEPERA/ATAN N 0AKUTA$ KED&KTERAN UNI1ER$ITA$ 2RA/I3A4A MAANG "-+#
RENCANA KEGIATAN MINGGUAN (RKM)
Nama Mahasiswa NIM "!lom#ok
: Lia Amalia Rizka : 125070200111012 : $I
Program Ruangan Minggu
: 2012 A : R. 26 Srok! : 1%6 Agusus 2016
A* Target Target 5ang ingin di6aai di6aai &a#a &a#a m!m'!r m!m'!rika ikan n asuhan asuhan k!#!ra k!#!rawa waan an #a(a #a(a #asi!n #asi!n (!ngan (!ngan )$A )$A *m'oli *m'oli s!lama 1 minggu +1%6 Agusus 2016,: 1. Mam#u m!ngi(!ni-ikasi m!ngi(!ni-ikasi an(a (an g!ala g!ala s#!si-ik #a(a kli!n kli!n (!ngan )$A )$A *m'oli 2. Mam#u m!ngi(!ni-ikasi m!ngi(!ni-ikasi !iologi !iologi (an -akor r!siko !ra(in/a !ra(in/a )$A *m'oli . Mam#u Mam#u m!m'!rik m!m'!rikan an in!r!n in!r!nsi si #!naala #!naalaksan ksanaan aan k!#!rawaan k!#!rawaan #a(a kli!n kli!n (!ngan (!ngan )$A *m'oli . Mam#u m!lakukan m!lakukan anamn!sa (an #!m!riksaan #!m!riksaan -isik #a(a kli!n kli!n (!ngan )$A )$A *m'oli 5. Mam#u Mam#u '!rkola' '!rkola'oras orasii (!ngan (!ngan im m!(is m!(is k!s!haa k!s!haan n kli!n kli!n (alam aalaksana aalaksana kli!n (!ngan )$A *m'oli 6. Mam#u m!lakukan m!lakukan (okum!nasi k!#!rawaan k!#!rawaan #a(a kli!n kli!n (!ngan )$A )$A *m'oli /ang m!li#ui: M!lakukan #!ngkaian #a(a kli!n (!ngan )$A *m'oli M!lakukan #ros!s analisa (aa unuk m!n!nukan (iagnosa k!#!rawaan #a(a kli!n (!ngan )$A *m'oli M!n!nukan #riorias masalah k!#!rawaan #a(a kli!n (!ngan )$A *m'oli M!m'ua r!n3ana in!r!nsi k!#!rawaan. k!#!rawaan. M!ngim#l!m!nasikan in!r!nsi k!#!rawaan. k!#!rawaan. M!ngim#l!m!nasikan 7. M!lakuk M!lakukan an !alu !aluasi asi in(akan in(akan k!#!raw k!#!rawaan. aan.
2* Ren6 Ren6an ana a Kegia Kegiata tan n 4I" 1
!nis "!giaan
"omunikasi !ra#!uik P!ngka P!ngkaia ian n #a(a #a(a kli!n: kli!n: anamn anamn!sa !sa (an (an
aku ari 1
"ri!ria hasil 8SP &aa #!ngkaian
#!m!riksaan -isik. Analisa (aa M!m'ua M!m'ua #rioria #riorias s masalah masalah #a(a #a(a #asi!n #asi!n
aku. M!n!nukan uuan (an kri!ria hasil (ari
2
#riorias M!m'ua r!n#ra Im#l!m!nasi
ari 1
&iagnos! k!#!rawaan Priorias masalah s!suai
(!ngan
masalah
/ang
akual (ari #asi!n ari 1 9 6
M!lakukan im#l!m!nasi s!su s!suai ai
masa masala lah h
/ang akual #a(a
)aaan P!rk!m'angan (an *aluasi
ari 6
#asi!n M!lakukan 3aaan #!rk!m'angan #a(a #a(a
in! in!r r!n !nsi si
/ang
su(ah
(ilakukan
(an
m!lakukan !aluasi !aluasi in(akan in(akan k!#!rawaan /ang (ilakukan C* E7a!uasi E7a!uasi Pe!aksan Pe!aksanaan aan Kegiatan Kegiatan
D* E7a!uasi Diri Praktikan
su(ah
E* Ren6ana Tindak an8ut
M!ng!ahui Pr!3!#or "linik R.26 S
+
,
Malang 2 anuari 2016 Mahasiswa
+...........................................,
AP&RAN PENDA9UUAN C1A EM2&I Disusun untuk Memenuhi Tugas aoran Indi7idu Profesi Ners Deartemen Medika! di Ruang "#s R$UD* Dr* $aifu! An%ar Ma!ang
DI$U$UN &E9 ' IA AMAIA RIKA +",-.-"--+++-+" KE&MP&K #
PR&GRAM $TUDI IMU KEPERA/ATAN 0AKUTA$ KED&KTERAN UNI1ER$ITA$ 2RA/I3A4A MAANG "-+# AP&RAN PENDA9UUAN C1A EM2&I
+*
Pengertian Srok!;
Su((arh 2000: ?, aau m!ru#akan suau k!lainan oak 'aik s!3ara
-ungsional mau#un srukural /ang (is!'a'kan ol!h k!a(aan #aologis #!m'uluh (arah s!r!'ral aau (ari s!luruh sis!m #!m'uluh (arah oak +&o!ngo!s 2000: 2?0,. )!(!ra s!r!'roaskular aau srok! m!li#ui awian i'a%i'a (!-isi n!urologis kar!na insu-isi!nsi su#lai (arah k! suau 'agian (ari oak. Insu-isi!nsi su#lai (arah (is!'a'kan ol!h rom'us 'iasan/a s!kun(!r !rha(a# ar!riskl!rosis !rha(a# !m'olism! '!rasal (ari !m#a lain (alam u'uh aau !rha(a# #!r(arahan aki'a ru#ur ar!ri +an!urisma, +L/n(a uall )ar#!nio 1??5,. M!nuru = srok! a(alah a(an/a (!-isi n!urologis /ang '!rk!m'ang 3!#a aki'a gangguan -ungsi oak -okal +aau glo'al, (!ngan g!ala%g!ala /ang '!rlangsung s!lama 2 am aau l!'ih /ang m!n/!'a'kan k!maian an#a a(an/a #!n/!'a' lain /ang !las s!lain askul!r. +!n(ro Susilo 2000, Isilah srok! aau #!n/aki s!r!'roaskular m!nga3u k!#a(a s!ia# gangguan n!urologik m!n(a(ak /ang !ra(i aki'a #!m'aasan aau '!rh!nin/a aliran (arah m!lalui sis!m su#lai ar!ri oak. Isilah srok! 'iasan/a (igunakan s!3ara s#!si-ik unuk m!n!laskan in-ark s!r!'rum. Isilah /ang masih lama (an
masih s!ring (igunakan
a(alah 3!r!'roaskular a33i(!n +)$A, +Pri3! 2006,. Srok! aau 3!(!ra s!r!'roaskular +)$A, a(alah k!hilangan -ungsi oak /ang (iaki'akan ol!h '!rh!nin/a su#lai (arah k! 'agian oak. @ang 'iasan/a (iaki'akan ol!h rom'osis !m'olism! isk!mia (an h!moragi +Sm!lz!r 2002,. Srok! m!ru#akan #!n/aki n!urologis /ang s!ring (ium#ai (an harus (iangani s!3ara !#a. Srok! m!ru#akan k!lainan -ungsi oak
/ang im'ul m!n(a(ak /ang
(is!'a'kan kar!na !ra(in/a gangguan #!r!(aran (arah oak /ang 'isa !ra(i #a(a sia#a saa +Muain 200B,.
aau ungkai
(isalah sau sisi u'uh k!sulian '!r'i3ara k!sulian m!n!lan (an hilangn/a s!'agian #!nglihaan (isau sisi. S!orang (ikaakan !rk!na srok! ika
salah sau aau
kom'inasi a#a#un (ari g!ala (iaas '!rlangsung s!lama 2 am aau l!'ih +C!igin 2007,. Srok! m!ru#akan #!n/aki s!r!'roaskul!r /ang m!nga3u k!#a(a
s!ia#
gangguan n!urologik m!n(a(ak /ang !ra(i aki'a #!m'aasan aau !rh!nin/a aliran (arah m!lalui sis!m su#lai ar!ri (i oak +Pri3! > ilson 2006,.
"*
K!asifikasi &ik!nal '!rma3am%ma3am klasi-ikasi srok! '!r(asarkan aas #aologi anaomi +l!si, sa(ium (an lokasi +sis!m #!m'uluh (arah, +Mis'a3h 1???,. a. 8!r(asarkan #aologi anaomi (an #!n/!'a'n/a:
1, Srok! isk!mik Srok! isk!mik /aiu !rsum'an/a #!m'uluh (arah /ang m!n/!'a'kan aliran (arah k! oak s!'agian aau k!s!luruhan !rh!ni. am#ir B5D (is!'a'kan ol!h sum'aan kar!na '!kuan (arah #!n/!m#ian s!'uah ar!ri aau '!'!ra#a ar!ri /ang m!ngarah k! oak (an kar!na !m'olus +kooran, /ang !rl!#as (ari anung aau ar!ri !ksrakranii +ar!ri /ang '!ra(a
(i luar
!ngkorak, /ang m!n/!'a'kan sum'aan (i sau aau '!'!ra#a ar!ri inrakranii
+ar!ri
/ang
a(a
(i (alam
!ngkorak,.
#!ra(angan (an in-!ksi m!ru#akan #!n/!'a' s!kiar 5%10 #!rs!n !ra(in/a srok! h!moragi (an m!na(i #!n/!'a' !rs!ring #a(a orang '!rusia mu(a +Manso!r 2000,. Srok! isk!mik (i'agi m!na(i : 4ransi!n Is3h!mi3 Aa3k +4IA,
sam#ai '!'!ra#a am saa.
s#onan (an s!m#urna (alam waku kurang (ari 2 am. 4rom'osis s!r!'ri Srok! rom'oik /aiu srok! /ang (is!'a'kan kar!na
a(an/a
#!n/um'aan lum!n#!m'uluh (arah oak kar!na rom'us /ang makin lama
makin
m!n!'al
s!hingaaliran
(arah
m!na(i
i(ak
lan3ar.P!nurunan aliran (arah ini m!n/!'a'kan isk!mia.4rom'osis s!r!'ri a(alah o'sruksi aliran (arah /ang !ra(i #a(a#ros!s oklusi sau •
aau l!'ih #!m'uluh (arah lo3al *m'oli s!r!'ri In-ark isk!mik (a#a (iaki'akan ol!h !m'oli /ang im'ul (ari l!si a!romaus/ang !rl!ak #a(a #!m'uluh /ang l!'ih (isal.
•
P!n/aki anung (!ngan EshunF /ang m!nghu'ungkan 'agian
•
kanan (an 'agian kiri arium aau !nrik!l. P!n/aki anung rh!umaoi( aku aau
• • • •
m!nahun
/ang
m!ninggalkan gangguan #a(a kau# miralis. Ci'rilasi arium In-arksio kor(is aku *m'olus /ang '!rasal (ari !na #ulmonalis "a(ang%ka(ang #a(a kar(iomio#ai -i'rosis !n(rokar(ial anung
miksomaosus sis!mik 3, *m'olisasi aki'a gangguan sis!mik (a#a !ra(i s!'agai *m'olia s!#ik misaln/a (ari a's!s #aru aau 'ronki!kasis M!asasis n!o#lasma /ang su(ah i'a (i #aru *m'olisasi l!mak (an u(ara aau gas N +s!#!ri • • •
#!n/aki E3aissonF,. *m'oli (a#a '!rasal (ari anung ar!ri !ksrakranial aau#un (ari righ%si(!(
3ir3ulaion +!m'oli
#ara(oksikal,.P!n/!'a'
!ra(in/a
!m'oli kar(iog!nik a(alah rom'i alular s!#!ri #a(a miral s!nosis !n(okar(iis kau# 'uaan, rom'i mural +s!#!ri in-ark miokar( arial -i'rilasi kar(iomio#ai gagal anung kong!si-, (an arial miksoma. S!'an/ak 2% #!rs!n srok! !m'oli (iaki'akan ol!h in-ark miokar( (an B5 #!rs!n (i anaran/a !ra(i #a(a 'ulan #!rama s!!lah !ra(in/a in-ark miokar( 2, Srok! h!moragik Srok! h!moragi a(alah srok! /ang (is!'a'kan ol!h #!3ahn/a #!m'uluh (arah oak. am#ir 70 #!rs!n kasus srok! h!moragi !ra(i #a(a #!n(!riahi#!r!nsi +Ngo!rah 1??1,.Srok! h!moragi (is!'a'kan ol!h #!r(arahan k! (alam aringan oak aau k! (alam ruang su'araknoi( /aiu ruang s!m#i anara #!rmukaan oak (an la#isan aringan /ang m!nuu#i oak. Ini a(alah !nis srok! /ang #aling m!maikan. Srok! h!moragik (i'agi m!na(i : a, P!r(arahan inras!r!'ral ', P!r(arahan su'arakhnoi( '. 8!r(asarkan sa(ium: 1, 4ransi!n Is3h!mi3 Aa3k +4IA, /aiu s!rangan srok! s!m!nara /ang '!rlangsung kurang (ari 2 am. 2, R!!rsi'l! Is3h!mi3 N!urologi3 &!-isi +RNI&, /aiu g!ala n!urologis akan m!nghilang anara G2 am sam#ai (!ngan 21 hari. , Srok! in !oluion /aiu k!lainan aau (!-isi n!urologik '!rlangsung s!3ara '!raha# (ari /ang ringan sam#ai m!na(i '!ra. , )om#l!!( srok! /aiu k!lainan n!urologis su(ah '!rk!m'ang lagi +Ngo!rah 1??1,. 3. 8!r(asarkan lokasi +sis!m #!m'uluh (arah,: 1, 4i#! karois
m!n!a# (an i(ak
2, 4i#! !r!'ro'asil!r
:*
Etio!ogi a.
4rom'osis
+'!kuan
(arah
(i(alam
#!m'uluh
(arah
oak
A!roskl!rosis s!r!'ral (an #!lam'aan sirkulasi s!r!'ral a(alah uama rom'osis s!r!'ral m!ru#akan #!n/!'a' /ang '.
(an
l!h!r,.
#!n/!'a'
umum #a(a s!rangan
srok!. *m'olism! s!r!'ral +'!kuan (arah aau ma!rial lain /ang (i'awa k! oak (ari 'agian u'uh /ang lain,. A'normalias #aologik #a(a
anung kiri s!#!ri
!n(okar(iis in-!ksi #!n/aki anung r!maik (an in-ark miokar( s!ra in-!ksi #ulmonal a(alah !m#a%!m#a asal !m'oli. *m'olus 'iasan/a m!n/um'a ar!ri 3.
s!r!'ral !ngah aau 3a'ang%3a'ang /ang m!rusak sirkulasi s!r!'ral. Isk!mia +#!nurunan aliran (arah k! ar!a oak,. Isk!mia s!r!'ral +insu-isi!nsi su#lai (arah k! oak, !ruama kar!na konsriksi
(.
a!roma #a(a ar!ri /ang
m!n/u#lai (arah k! oak. !moragi s!r!'ral +#!3ahn/a #!m'uluh (arah s!r!'ral (!ngan
#!r(arahan
k!(alam aringan oak aau ruang s!kiar oak,. !moragi (a#a !ra(i (iluar (uram!!r +h!moragi !ksra(ural (an
!#i(ural, (i'awah (uram!!r +h!moragi
su'(ural, (iruang su'arakhnoi( +h!moragi su'arakhnoi(, aau (i(alam su'ansi oak +h!moragi inras!r!'ral, +Sm!lz!r 2002,.
;*
0aktor Resiko Cakor
r!siko
unuk
!ra(in/a
srok!
(a#a
(iklasi-ikasikan
'!r(asarkan
k!mungkinann/a unuk (imo(i-ikasi aau i(ak +nonmo(i-ia'l! mo(i-ia'l! aau #o!niall/ mo(i-ia'l!, (an 'uki /ang kua +w!ll (o3um!n!( aau l!ss w!ll (o3um!n!(, +
• • • • • • •
4!ra#i hormonal #as3a m!no#aus! &i! /ang 'uruk Inakiias -isik ='!sias 2, L!ss w!ll%(o3um!n!( an( mo(i-ia'l! risk -a3ors Sin(roma m!a'olik P!n/alahgunaan alkohol P!nggunaan konras!#si oral Sl!!#%(isor(!r!( 'r!ahing N/!ri k!#ala migr!n i#!rhomosis!in!mia P!ningkaan li#o#ro!in P!ningkaan li#o#ro!in%asso3ia!( #hos#holi#as! /#!r3oagula'ili/ In-lamasi In-!ksi • • • •
• • • • • • • • • • •
,*
Patofisio!ogi (Path%a5 Ter!amir) a. Paog!n!sis umum
, Sa(ium #as3a#aog!n!sis /aiu sa(ium ini s!3ara klinis (ian(ai (!ngan (!-isi n!urologik /ang 3!n(!rung m!n!a#. Hsaha /ang (a#a (ilakukan a(alah m!ngusahakan a(a#asi (!ngan lingkungan aau s!(a#a mungkin lingkungan '!ra(a#asi
(!ngan
k!a(aan
#!n(!ria.
S!hu'ungan
(!ngan
#!nalaaksanaan/a maka sa(ium #aog!no!sis (a#a (i'agi m!na(i iga -as! /aiu : Cas! hi#!raku aau -as! !m!rg!nsi. Cas! ini '!rlangsung s!lama 0 9 ; 12 •
am
#as3a ons!.
P!naalaksanaan
-as!
ini
l!'ih
(iuukkan unuk
m!n!gakkan (iagnosis (an usaha unuk m!m'aasi l!si #aologik /ang •
!r'!nuk. Cas! aku. Cas! ini '!rlangsung s!su(ah 12 am 9 1 hari #as3a ons!. P!naalaksanaan #a(a -as! ini (iuukkan unuk #r!!nsi !ra(in/a kom#likasi usaha /ang sanga -okus #a(a r!sorasi;r!ha'iliasi (ini (an
•
usaha #r!!ni- s!kun(!r. Cas! su'aku. Cas! ini '!rlangsung s!su(ah 1 hari 9 kurang (ari 1B0 hari #as3a ons! (an k!'an/akan #!n(!ria su(ah i(ak (irawa (i rumah saki s!ra #!naalaksanaan l!'ih (iuukkan unuk usaha #r!!ni- s!kun(!r s!ra usaha /ang -okus #a(a n!uro r!sorasi ; r!ha'iliasi (an usaha m!nghin(ari kom#likasi.
P!m'!nukan !m'oli /ang m!noklusi ar!ri (i oak 'isa '!rsum'!r (ari anung s!n(iri aau '!rasal (ari luar anung !a#i #a(a #!ralanann/a m!lalui aung misaln/a s!l umor u(ara (an l!mak #a(a rauma #arasi (an !lurn/a. @ang s!ring !ra(i a(alah !m'oli (ari '!kuan (aran +3los, kar!na #!n/aki anungn/a s!n(iri. 4rom'us inra3ar(iak (i arium !nrik!l kiri #aling s!ring m!n/!'a'kan !m'oli walau#un rom'us (i arium !nrik!l kanan (an !ksr!mias (a#a m!n/!'a'kan !m'oli oak m!lalui s!#al (!-!k (i anung. 4rom'us (i !nrik!l kiri (a#a #ula !ra(i kar!na #ros!s koagulo#ai rom'osik an#a (is!rai k!lainan anung. )a#lan LR +1??1, m!m'agi '!r'agai i#! (ari 'ahan !m'oli /ang '!rasal (ari anung /aiu: 1. 2. . . 5. 6.
4rom'us m!rah rom'us !ruama m!ngan(ung -i'rin +an!urisma !nrik!l, 4rom'us #uih aggr!gasi #l!!l! 9 -i'rin +in-ark miokar(, $!g!asi !n(o3ar(iis maranik 8ak!ri (an (!'ris (ari !g!asi !n(o3ar(iis "alsium +kalsi-ikasi (ari kau# (an anulus miral, M/oma (an -ram!n -i'ro!lasoma a* Pem
a(a '!'!ra#a -akor #r!(iki- #a(a k!lainan anung /ang '!r#!ran (alam #ros!s #!m'!nukan !m'oli /aiu:
1. Cakor m!kanis P!ru'ahan -ungsi m!kanik #a(a arium s!!lah gangguan irama +arial -i'rilasi, mungkin m!m#un/ai kor!lasi !ra (!ngan im'uln/a !m'oli. 4!ra(in/a !m'oli (i s!r!'ri s!!lah !ra(i kar(io!rsi !l!krik #a(a #asi!n arial -i'rilasi. *n(okar(ium m!ngonrol anung (!ngan m!ngaur konraksi (an r!laksasi miokar(ium walau#un rangsangan !rs!'u '!rkurang #a(a !n(okar(ium /ang inak. 4rom'us /ang m!n!m#!l #a(a !n(okar(ium /ang rusak +ol!h s!'a' a#a#un, akan m!n/!'a'kan r!aksi inoro#ik lokal #a(a miokar(ium /ang m!n(asarin/a /ang s!lanun/a akan m!n/!'a'kan konraksi (in(ing anung /ang i(ak m!raa s!hingga akan m!l!#askan ma!rial !m'oli. Luasn/a #!rl!kaan rom'us '!r#!ngaruh !raha(a# !ra(in/a !m'oli. P!rl!kaan rom'us /ang luas s!#!ri #a(a an!urisma !nrik!l m!m#un/ai
r!siko +k!mungkinan,
/ang l!'ih
r!n(ah unuk
!ra(i
!m'oli
(i'an(ingkan (!ngan rom'us /ang m!l!ka #a(a #!rmukaan s!m#i s!#!ri #a(a kar(iomio#ai (ilaasi kar!na rom'us /ang m!l!ka #a(a #!rmukaan s!m#i mu(ah l!#as. 4rom'us /ang mo'il '!r(!kaan (!ngan (a!rah /ang hi#!rkin!sis m!nonol (an m!ngalami #!n3airan (i !ngahn/a s!ra ra#uh s!#!ri #a(a !n(okar(iis rom'oik non 'ak!rial 3!n(!rung m!n/!'a'kan !m'oli. 2. Cakor aliran (arah Pa(a aliran lamin!r (!ngan sh!ar ra! /ang inggi akan !r'!nuk rom'us /ang !ruama m!ngan(ung rom'osi kar!na #a(a sh!ar ra! /ang inggi a(!si rom'osi (an #!m'!nukan rom'us (i su'!n(o!lial i(ak !rganung #a(a -i'rinog!n #a(a sh!ar ra! /ang inggi !ra(i #!nurunan (!#osi -i'rin s!(angkan aggr!gasi rom'osi m!ningka. S!'alikn/a #a(a sh!ar ra! /ang r!n(ah s!#!ri #a(a sasis aliran (arah aau r!sirkulasi akan !r'!nuk rom'us /ang !ruama m!ngan(ung -i'rin kar!na #a(a sh!ar ra! /ang r!n(ah #!m'!nukan rom'us !rganung aau m!m'uuhkan -i'rinog!n. Sasis aliran (arah (i arium m!ru#akan -akor #r!(iki- !ra(in/a !m'oli #a(a #!n(!ria -i'rilasi arium -raksi !!ksi /ang r!n(ah gagal anung In-ark miokar(ium kar(iomio#ai (ilaasi. . Pros!s rom'olisis (i !n(okar(ium P!m!3ahan rom'us ol!h !nzim rom'oliik !n(okar(ium '!r#!ran unuk !ra(in/a !m'oli walu#un #!m!3ahan rom'us ini i(ak s!lalu m!nim'ulkan !m'oli s!3ara klinik. al ini !lah (i'ukikan 'ahwa '!kuan +3lo, s!!lah In-ark mio3ar( m!nghilang
(ari
!nrik!l
!khokar(iogra-i. "!a(aan
kiri kon(isi
an#a
g!ala
aliran lokal
!m'oli
(!ngan
#!m!riksaan
/ang m!n!nukan k!3!#aan
#!m'!nukan (!#osi #la!l! (is!rai (!ngan k!rusakan !n(o!lium /ang m!rusak #ros!s liik k!(ua hal ini akan m!n/!'a'kan rom'us m!na(i l!'ih sa'il. '. P!ralanan !m'oli (ari anung
*m'oli /ang k!luar (ari !nrik!l kiri akan m!ngikui aliran (arah (an masuk k!arkus aora ?0D akan m!nuu k! oak m!lalui. A.karois komunis +?0D, (an a.!!r'alis +10D,. *m'oli m!lalui a.karois auh l!'ih 'an/ak (i'an(ingkan (!ngan a.!!r'alis kar!na #!nam#ang a.karois l!'ih '!sar (an #!ralanann/a l!'ih lurus i(ak '!rk!lok%k!lok s!hingga umlah (arah /ang m!lalui a.karois auh l!'ih 'an/ak +00 ml;m!ni, (i'an(ingkan (!ngan a.!!r'alis +100 ml;m!ni,. *m'oli m!m#un/ai #r!(il!ksi #a(a 'i-urkaio ar!ri kar!na (iam!!r ar!ri (i'agian (isal 'i-urkasio l!'ih k!3il (i'an(ingkan 'agian #roksi!ln/a !ruama #a(a 3a'ang a.s!r!'rim!(ia 'agian (isal a.'asilaris (an a.s!r!'ri #os!rior .*m'oli k!'an/akan !r(a#a (i a.s!r!'ri m!(ia 'ahkan !m'oli ulang #un m!milih ar!ri ini uga hal ini (is!'a'kan a.s!r!'ri m!(ia m!ru#akan#!r3a'angan langsung (ari a. karois in!rna (an akan m!n!rima (arah B0D (arah /ang masuk a.karois in!rna. *m'oli i(ak m!n/um'a 3a'ang !rminal kor!ks (i!m#a wa!rsh!a( #!m'uluh (arah inrakranial kar!na ukurann/a l!'ih '!sar (ari (iam!!r #!m'uluh (arah (i!m#a iu. 8!r(asarkan ukuran !m'oli #!n/um'aan 'isa !ra(i (i a.karois in!rna !ruama (i karois si#on. *m'oli mungkin m!/um'a sau aau l!'ih 3a'ang ar!ri. *m'oli /ang !r#!rangkan (i ar!ri s!r!'ri akan m!n/!'a'kan r!aksi: 1. *n(o!l #!m'uluh (arah 2. P!rm!a'ilias #!m'uluh (arah m!ningka . $askuliis aau an!urisma #!m'uluh (arah . Iriasi lokal s!hingga !ra(i asos#asm! lokal S!lain k!a(aan (iaas !m'oli uga m!n/!'a'kan o'sru#si aliran (arah /ang (a#a m!nim'ulkan hi#oksia aringan (i'agian (isaln/a (an sais aliran (arah s!hingga (a#a m!m'!nuk -ormasi roul!au /ang akan m!m'!nuk klo #a(a (a!rah sagnasi 'aik (isal mau#un #roksimal.
Manifestasi K!inis M!nuru u(ak (an
a. Defisit Motorik •
!mi#ar!s! h!mi#l!gia
•
&isria +k!rusakan oo%oo 'i3ara,
•
&is-agia +k!rusakn oo%oo m!n!lan,
b. Defisit Sensori •
&!-isi isual +umum kar!na aras isual !r#oong s!'agian '!sar #a(a h!mis-!r s!r!'ri, !miano#sia homonimosa +k!hilangan #an(angan #a(a s!!ngah
̵
'i(ang #an(ang #a(a sisi /ang sama,
•
̵
&i#lo#ia +#!nglihaan gan(a,
̵
P!nurunan k!aaman #!nglihaan
4i(ak m!m'!rikan aau hilangn/a r!s#on !rha(a# s!nsasi su#!r-isial +s!nuhan n/!ri !kanan #anas (an (ingin,
•
4i(ak
m!m'!rikan
aau
hilangn/a
r!s#on
!rha(a#
#ro#rior!s!#si
+#!ng!ahuan !nang #osisi 'agian u'uh, c. Defisit
Perseptual
(Gangguan
dalam
merasakan
dengan
tepat
dan
menginterpretasi diri dan/atau lingkungan) •
u'uh
+amn!sia aau m!n/angkal !rha(a#
!ksr!mias /ang m!ngalami #aralis!J k!lainan unila!ral, •
•
&isori!nasi +waku !m#a orang, A#raksia +k!hilangan k!mam#uan unuk m!nggunakan o'/!k%o'/!k (!ngan !#a,
•
•
Agnosia +k!i(akmam#uan unuk m!ngi(!ni-ikasi lingkungan m!lalui in(!ra, "!lainan (alam m!n!mukan l!ak o'/!k (alam ruang m!m#!rkirakan ukurann/a (an m!nilai auhn/a
•
"!rusakan m!mori unuk m!nginga l!ak s#asial o'/!k aau !m#a
•
&isori!nasi kanan kiri
d. Defisit Bahasa/Komunikasi •
A-asia !ks#r!si- +k!sulian (alam m!ngu'ah suara m!na(i #ola%#ola 'i3ara /ang (a#a (i-ahami, % (a#a '!r'i3ara (!ngan m!nggunakan r!s#ons sau kaa
•
A-asia r!s!#i- +k!rusakan k!l!ngka#an kaa /ang (iu3a#kan % mam#u unuk '!r'i3ara !a#i m!nggunakan kaa%kaa (!ngan i(ak !#a (an i(ak sa(ar !nang k!salahan ini,
•
A-asia glo'al +kom'inasi a-asia !ks#r!si- (an r!s!#i-, 9 i(ak mam#u '!rkomunikasi #a(a s!ia# ingka
•
Al!ksia +k!i(akmam#uan unuk m!ng!ri kaa /ang (iuliskan,
•
Agra-asia +k!i(akmam#uan unuk m!ng!ks#r!sikan i(!%i(! (alam ulisan,
e. Defisit ntelektual •
"!hilangan m!mori
•
R!nang #!rhaian singka
•
P!ningkaan (israki'ilias +mu(ah 'u/ar,
•
P!nilaian 'uruk
•
"!i(akmam#uan unuk m!nrans-!r #!m'!laaran (ari sau siuasi k! siuasi /ang lain
•
"!i(akmam#uan unuk m!nghiung m!m'!ri alasan aau '!r#ikir s!3ara a'srak
f.
Disfungsi !kti"itas Mental dan Psikologis •
La'ilias !mosional +m!nunukkan r!aksi (!ngan mu(ah aau i(ak !#a,
•
"!hilangan konrol (iri (an ham'aan sosial
•
P!nurunan ol!ransi !rha(a# sr!s
•
"!akuan #!rmusuhan -rusasi marah
•
"!ka3auan m!nal (an k!#uusasaan
•
M!narik (iri isolasi
•
&!#r!si
g. Gangguan #liminasi (Kandung kemih dan usus) •
L!si unila!ral kar!na srok! m!ngaki'akans s!nsasi (an konrol #arial kan(ung k!min s!hingga kli!n s!ring m!ngalami '!rk!mih (orongan (an inkonin!nsia urin!.
•
ika l!si srok! a(a #a(a 'aang oak maka akan !ra(i k!rusakan la!ral /ang m!ngaki'akan n!uron moorik 'agian aas kan(ung k!mih (!ngan k!hilangan s!mua konrol miksi
•
"!mungkinan unuk m!mulihkan -ungsi normal kan(ung k!mih sanga 'aik
•
"!rusakan -ungsi usus aki'a (ari #!nurunan ingka k!sa(aran (!hi(rasi (an imo'ilias
•
"onsi#asi (ann #!ng!rasan -!s!s
h. Gangguan Kesadaran
2erikut ada!ah ta
Infark Su' aku;kurang m!n(a(ak
Perdarahan Sanga aku;m!n(a(ak
aku +saa Es!ranganF,
8angun #agi;isiraha
S!(ang aki-ias
P!ringaan
K 50D 4IA
%
N/!ri "!#ala
K;%
KKK
"!ang
%
K
Munah
%
K
"!sa(aran m!nurun "oma;k!sa(aran m!nurun
"a(ang s!(iki K;%
KKK KKK
"aku ku(uk
%
KK
"!rnig
%
K
#u#il !(!ma
%
K
P!r(arahan R!ina
%
K
8ra(ikar(ia
hari k!%
s!ak awal
P!n/aki lain
4an(a a(an/a a!roskl!rosis
am#ir s!lalu h/#!r!nsi
(i r!ina koron!r #!ri-!r.
a!roskl!rosis &
*m'oli #a(a k!%lainan kau' -i'rilasi 'ising karois
P!m!riksaan:
%
K
&arah #a(a LP
K
"!mungkinan #!rg!s!ran
-oo Sk!(!l
Angiogra-i
glan(ula #in!al
=klusi s!nosis
An!urisma. A$M. massa inra h!mis-!r; aso% s#asm!.
)4 S3an
&!nsias '!rkurang
Massa inrakranial
+l!si h/#o(!nsi,
(!nsias '!ram'ah. +l!si h/#!r(!nsi,
=#halmos3o#!
)rossing #h!nom!na
P!r(arahan r!ina aau
Sil!r wir! ar
3or#us ir!um
4!kanan
Normal
M!ningka
arna
!rnih
M!rah
250;mm
G1000;mm
Lum'al #ungsi •
•
•
*rirosi
.*
Ar!riogra-i
oklusi
a(a shi-
**<
(i !ngah
shi- mi(lin! !3ho
Pemeriksaan Penun8ang a. Anamn!sis Pros!s anamn!sis akan (i!mukan k!lum#uhan anggoa g!rak s!'!lah 'a(an mulu m!n3ong aau 'i3ara #!lo (an i(ak (a#a '!rkomunikasi (!ngan 'aik. "!a(aan ini im'ul sanga m!n(a(ak (a#a s!waku 'angun i(ur s!(ang '!k!ra aau#un s!waku isiraha. '. P!m!riksaan -isik P!n!nuan k!a(aan kar(ioaskular #!n(!ria s!ra -ungsi ial s!#!ri !kanan (arah kiri (an kanan na(i #!rna-asan !nukan uga ingka k!sa(aran #!n(!ria.ika k!sa(aran m!nurun !nukan skor (!ngan skala koma glasglow agar #!manauan s!lanun/a l!'ih mu(ah !a#i s!an(ain/a #!n(!ria sa(ar !nukan '!ra k!rusakan n!urologis /ang !ra(i (is!rai #!m!riksaan sara- 9 sara- oak (an moorik a#akah -ungsi komunikasi masih 'aik aau a(akah (is-asia. ika k!sa(aran m!nurun (an nilai skala koma glasglow !lah (i!nukan s!!lah iu lakukan #!m!riksaan r!-l!ks 9 r!-l!ks 'aang oak /aiu : R!aksi #u#il !rha(a# 3aha/a. R!-l!ks korn!a. R!-l!ks okulos!-alik. "!a(aan +r!-l!ks, r!s#irasi a#akah • • •
!r(a#a
#!rna-asan
)h!/n!
Sok!
hi#!r!nilasi n!urog!n klus!r a#n!usik (an aaksik.S!!lah iu !nukan k!lum#uhan /ang !ra(i #a(a sara- 9 sara- oak (an anggoa g!rak."!gawaan k!hi(u#an sanga !ra hu'ungann/a (!ngan k!sa(aran m!nurun kar!na makin (alam #!nurunan k!sa(aran makin kurang 'aik #rognosis n!urologis mau#un k!hi(u#an."!mungkinan #!r(arahan inra s!r!'ral (a#a luas s!kali ika !ra(i #!r(arahan 9 #!r(arahan r!ina aau #r!r!ina #a(a #!m!riksaan -un(usko#i. 3. P!m!riksaan #!nunang P!m!riksaan #!nunang (ilakukan (!ngan 3!k la'oraorium #!m!riksaan n!urokar(iologi #!m!riksaan ra(iologi #!n!lasan/a a(alah s!'agai '!riku : 1, La'oraorium. P!m!riksaan (arah ruin. P!m!riksaan kimia (arah l!ngka#.
•
mg (alam s!rum (an k!mu(ian '!rangsur 9 angsur k!m'ali urun. "ol!s!rol ur!um kr!ainin asam ura -ungsi hai
!nzim
S<=4;S
P!m!riksaan h!mosasis +(arah l!ngka#,. aku #rorom'in. "a(ar -i'rinog!n. $iskosias #lasma. P!m!riksaan am'ahan /ang (ilakukan aas in(ikasi omosis!in. 2, P!m!riksaan n!urokar(iologi S!'agian k!3il #!n(!ria srok! !r(a#a #!ru'ahan • • • • •
!l!krokar(iogra-i.P!ru'ahan
ini
(a#a
'!rari
k!mungkinan
m!n(a#a
s!rangan in-ark anung aau #a(a srok! (a#a !ra(i #!ru'ahan 9 #!ru'ahan !l!krokar(iogra-i s!'agai aki'a #!r(arahan oak /ang m!n/!ru#ai suau in-ark miokar(. P!m!riksaan khusus aas in(ikasi misaln/a )"%M8 -ollow u# n/a akan m!masikan (iagnosis. Pa(a #!m!riksaan *"< (an #!m!riksaan -isik m!ngarah k!#a(a k!mungkinan a(an/a #o!nsial sour3! o- 3ar(ia3 !m'oli +PS)*, maka #!m!riksaan !3ho3ar(iogra-i !ruama rans!so-agial !3ho3ar(iogra-i +4**, (a#a (imina unuk isualisasi !m'oli 3ar(ial. , P!m!riksaan ra(iologi )4%s3an oak P!r(arahan inras!r!'ral (a#a !rliha s!g!ra (an #!m!riksaan ini •
sanga #!ning kar!na #!r'!(aan mana!m!n #!r(arahan oak (an in-ark oak. Pa(a in-ark oak #!m!riksaan )4%s3an oak mungkin i(ak m!m#!rlihakan gam'aran !las ika (ik!rakan #a(a hari 9 hari #!rama 'iasan/a am#ak s!!lah 72 am s!rangan. ika ukuran in-ark 3uku# '!sar (an h!mis-!rik. P!r(arahan;in-ark (i 'aang oak sanga suli (ii(!ni-ikasi ol!h kar!na iu #!rlu (ilakukan #!m!riksaan MRI unuk •
m!masikan #ros!s #aologik (i 'aang oak. P!m!riksaan -oo horaks. &a#a m!m#!rlihakan k!a(aan anung
•
a#akah
!r(a#a
#!m'!saran !nrik!l kiri /ang m!ru#akan salah sau an(a hi#!r!nsi •
kronis #a(a #!n(!ria srok! (an a(akah k!lainan lain #a(a anung. &a#a m!ngi(!ni-ikasi k!lainan #aru /ang #o!nsial m!m#!ngaruhi #ros!s mana!m!n (an m!m#!r'uruk #rognosis.
=*
Penata!aksanaan 4uuan in!r!nsi a(alah '!rusaha m!nsa'ilkan an(a%an(a ial (!ngan m!lakukan in(akan s!'agai '!riku: •
M!m#!rahankan saluran na-as /ang #a!n /aiu lakukan #!ngisa#an l!n(ir/ang
•
s!ring oksig!nasi kalau #!rlu lakukan rak!osomi m!m'anu #!rna-asan. M!ng!n(alikan !kanan (arah '!r(asarkan kon(isi #asi!n !rmasuk unuk usaha
•
m!m#!r'aiki hi#o!nsi (an hi#!r!nsi. 8!rusaha m!n!nukan (an m!m#!r'aiki arimia anung.
•
M!n!m#akan #asi!n (alam #osisi /ang !#a harus (ilakukan s!3!#a mungkin
•
#asi!n harus (iru'ah #osisi ia# 2 am (an (ilakukan laihan%laihan g!rak #asi-. M!ng!n(alikan hi#!r!nsi (an m!nurunkan 4I" &!ngan m!ninggikan k!#ala 15%0 m!nghin(ari -l!i (an roasi k!#ala /ang
'!rl!'ihan Pengobatan Konservatif
•
$aso(ilaor m!ningkakan aliran (arah s!r!'ral +A&S, s!3ara #!r3o'aan !a#i
• •
maknan/a: #a(a u'uh manusia '!lum (a#a (i'ukikan. &a#a (i'!rikan hisamin amino#hilin as!azolami( #a#a!rin inra ar!rial. Ani agr!gasi hrom'osis s!#!ri as#irin (igunakan unuk m!ngham'a r!aksi
•
#!l!#asan agr!gasi hrom'osis /ang !ra(i s!su(ah uls!rasi al!roma. Ani koagulan (a#a (ir!s!#kan unuk m!n3!gah !ra(in/a; m!m'!ran/a rom'osis aau !m'oli (i !m#a lain (i sis!m kar(ioaskul!r. Pengobatan Pembedahan 4uuan uama a(alah m!m#!r'aiki aliran (arah s!r!'ral :
•
*n(os!r!komi karois m!m'!nuk k!m'ali ar!ri karois /aiu (!ngan m!m'uka
•
ar!ri karois (i l!h!r. R!askularisasi !ruama m!ru#akan in(akan #!m'!(ahan (an man-aan/a
• •
#aling (irasakan ol!h #asi!n 4IA. *aluasi '!kuan (arah (ilakukan #a(a srok! aku Hgasi ar!ri karois komunis (i l!h!r khususn/a #a(a an!urisma
Pengo
1. *n(os!r!komi karois m!m'!nuk k!m'ali ar!ri karois /aiu (!ngan m!m'uka ar!ri karois (i l!h!r. 2. R!askularisasi !ruama m!ru#akan in(akan #!m'!(ahan (an man-aan/a #aling (irasakan ol!h #asi!n 4IA. . *aluasi '!kuan (arah (ilakukan #a(a srok! aku . Hgasi ar!ri karois komunis (i l!h!r khususn/a #a(a an!urisma.
>*
Asuhan Keera%atan a. P!ngkaian P!ngkaian m!ru#akan aha# awal (an lan(asan #ros!s k!#!rawaan unuk m!ng!nal masalah kli!n agar (a#a m!m'!ri arah k!#a(a in(akan k!#!rawaan. 4aha# #!ngkaian !r(iri (ari iga k!giaan /aiu #!ngum#ulan (aa #!ng!lom#okkan (aa (an #!rumusan (iagnosis k!#!rawaan. +Lismi(ar 1??0, 1, P!ngum#ulan (aa P!ngum#ulan (aa a(alah m!ngum#ulkan in-ormasi !nang saus k!s!haan kli!n /ang m!n/!luruh m!ng!nai -isik #sikologis sosial 'u(a/a s#iriual kognii- ingka #!rk!m'angan saus !konomi k!mam#uan -ungsi (an ga/a hi(u# kli!n. +Maril/nn *. &o!ng!s ! al 1??B, 2, &aa (!mogra-i M!li#ui nama umur +k!'an/akan !ra(i #a(a usia ua, !nis k!lamin #!n(i(ikan alama #!k!raan agama suku 'angsa anggal (an am MRS nomor r!gis!r (iagnos! m!(is. , "!luhan uama &i(a#akan k!luhan k!l!mahan anggoa g!rak s!'!lah 'a(an 'i3ara #!lo (an i(ak (a#a '!rkomunikasi. +usu- Mis'a3h 1???, , Riwa/a #!n/aki s!karang S!rangan srok! h!moragik s!ringkali '!rlangsung sanga m!n(a(ak #a(a saa kli!n s!(ang m!lakukan akiias. 8iasan/a !ra(i n/!ri k!#ala mual munah 'ahkan k!ang sam#ai i(ak sa(ar (isam#ing g!ala k!lum#uhan s!#aroh 'a(an aau gangguan -ungsi oak /ang lain. +Sii Ro3hani 2000, S!(angkan srok! in-ark i(ak !rlalu m!n(a(ak saa isiraha aau 'angun #agi ka(ang n/!ri 3o#ula i(ak k!ang (an i(ak munah k!sa(aran masih 'aik. 5, Riwa/a #!n/aki (ahulu A(an/a riwa/a hi#!r!nsi (ia'!!s milius #!n/aki anung an!mia riwa/a rauma k!#ala konras!#si oral /ang lama #!nggunaan o'a%o'a ani koagulan as#irin aso(ilaor o'a%o'a a(iki- k!g!mukan. +&onna &. Ignaii3ius 1??5, 6, Riwa/a #!n/aki k!luarga
8iasan/a a(a riwa/a k!luarga /ang m!n(!ria hi#!r!nsi aau#un (ia'!!s milius. +!n(ro Susilo 2000, 7, Riwa/a #sikososial Srok! m!mang suau #!n/aki /ang sanga mahal. 8ia/a unuk #!m!riksaan #!ngo'aan (an #!rawaan (a#a m!nga3aukan k!uangan k!luarga s!hingga -akor 'ia/a ini (a#a m!m#!ngaruhi sa'ilias !mosi (an #ikiran kli!n (an k!luarga.+arsono 1??6, B, Pola%#ola -ungsi k!s!haan
Pola #!rs!#si (an aa laksana hi(u# s!ha 8iasan/a a(a riwa/a #!rokok #!nggunaan alkohol #!nggunaan o'a konras!#si oral.
Pola nurisi (an m!a'olism! A(an/a g!ala na-su makan m!nurun mual munah #a(a -as! aku k!hilangan s!nsasi +rasa k!3a#, #a(a li(ah #i#i !nggorokan (is-agia (ian(ai (!ngan k!sulian m!n!lan o'!sias +&o!ngo!s 2000: 2?1,
Pola !liminasi
Pola akiias (an laihan
Pola i(ur (an isiraha 8iasan/a kli!n m!ngalami k!sukaran unuk isiraha kar!na k!ang oo;n/!ri oo
Pola hu'ungan (an #!ran A(an/a #!ru'ahan hu'ungan (an #!ran kar!na kli!n m!ngalami k!sukaran unuk '!rkomunikasi aki'a gangguan 'i3ara.
Pola #!rs!#si (an kons!# (iri "li!n m!rasa i(ak '!r(a/a i(ak a(a hara#an mu(ah marah i(ak koo#!rai-.
Pola s!nsori (an kognii-
Pa(a #ola s!nsori kli!n m!ngalami gangguan #!nglihaan; k!ka'uran #an(angan #!ra'aan;s!nuhan m!nurun #a(a muka (an !ksr!mias /ang saki. Pa(a #ola kognii- 'iasan/a !ra(i #!nurunan m!mori (an #ros!s '!r#ikir.
Pola r!#ro(uksi s!ksual 8iasan/a !ra(i #!nurunan gairah s!ksual aki'a (ari '!'!ra#a #!ngo'aan srok! s!#!ri o'a ani k!ang ani hi#!r!nsi anagonis hisamin.
Pola #!nanggulangan sr!ss "li!n 'iasan/a m!ngalami k!sulian unuk m!m!3ahkan masalah kar!na gangguan #ros!s '!r#ikir (an k!sulian '!rkomunikasi.
In!grias !go 4!r(a#a g!ala #!rasaan ak '!r(a/a #!rasaan #uus asa (!ngan an(a !mosi /ang la'il (an k!i(aksia#an unuk marah s!(ih (an g!m'ira k!sulian m!ng!ks#r!sikan (iri +&o!ngo!s 2000: 2?0,
Pola aa nilai (an k!#!r3a/aan "li!n 'iasan/a arang m!lakukan i'a(ah kar!na ingkah laku /ang i(ak sa'il k!l!mahan;k!lum#uhan #a(a salah sau sisi u'uh. +Maril/nn *. &o!ng!s 2000,
?, P!m!riksaan -isik
"!a(aan umum •
"!sa(aran: umumn/a m!ng!lami #!nurunan k!sa(aran
•
Suara 'i3ara: ka(ang m!ngalami gangguan /aiu sukar (im!ng!ri ka(ang i(ak 'isa 'i3ara
•
4an(a%an(a ial: !kanan (arah m!ningka (!n/u na(i '!rariasi
P!m!riksaan in!gum!n •
"uli: ika kli!n k!kurangan =2 kuli akan am#ak #u3a (an ika k!kurangan 3airan maka urgor kuli kan !l!k. &i sam#ing iu #!rlu uga (ikai an(a%an(a (!ku'ius !ruama #a(a (a!rah
/ang
kar!na kli!n srok! h!moragik harus '!( r!s 2% minggu
•
"uku : #!rlu (iliha a(an/a 3lu''ing -ing!r 3/anosis
•
Ram'u : umumn/a i(ak a(a k!lainan
P!m!riksaan k!#ala (an l!h!r •
"!#ala : '!nuk normo3!#halik
•
Muka : umumn/a i(ak sim!ris /aiu m!n3ong k! salah sau sisi
m!nonol
•
L!h!r : kaku ku(uk arang !ra(i +Sa/an!gara 1??B,
P!m!riksaan (a(a Pa(a #!rna-asan ka(ang (i(a#akan suara na-as !r(!ngar ron3hi wh!!zing aau#un suara na-as am'ahan #!rna-asan i(ak !raur aki'a #!nurunan r!-l!ks
'auk
(an
m!n!lan
a(an/a
ham'aan alan
na-as.M!rokok
m!ru#akan -akor r!siko.
P!m!riksaan a'(om!n &i(a#akan #!nurunan #!risalik usus aki'a '!( r!s /ang lama (an ka(ang !r(a#a k!m'ung.
P!m!riksaan inguinal g!n!alia anus "a(ang !r(a#a in3onin!nsia aau r!!nsio urin!
P!m!riksaan !ksr!mias S!ring (i(a#akan k!lum#uhan #a(a salah sau sisi u'uh.
P!m!riksaan n!urologi •
P!m!riksaan n!rus 3ranialis: Hmumn/a !r(a#a gangguan n!rus 3ranialis $II (an II 3!nral. P!nglihaan m!nurun (i#lo#ia gangguan rasa #!ng!3a#an (an #!n3iuman #aralisis aau #ar!s! waah.
•
P!m!riksaan moorik: am#ir s!lalu !ra(i k!lum#uhan; k!l!mahan #a(a salah sau sisi u'uh k!l!mahan k!s!muan k!'as g!nggaman i(ak sama r!-l!ks !n(on m!l!mah s!3ara konrala!ral a#raksia
•
P!m!riksaan s!nsorik: &a#a !ra(i h!mihi#!s!si hilangn/a rangsang s!nsorik konral!ral.
•
P!m!riksaan r!-l!ks
•
Pa(a -as! aku r!-l!k -isiologis sisi /ang lum#uh akan m!nghilang. S!!lah '!'!ra#a hari r!-l!ks -isiologis akan mun3ul k!m'ali (i(ahuli (!ngan r!-l!ks #aologis.
•
Sinko#;#using sakik!#ala gangguan saus m!nal;ingka k!sa(aran gangguan
-ungsi kognii-
s!#!ri
#!nurunan
m!mori
#!m!3ahan
masalah a-asia k!kakuan nukhal k!ang (ll +usu- Mis'a3h 1??? &o!ngo!s 2000: 2?1,
"* Diagnosa 5ang mun6u!* 1, R!siko #!ningkaan 4I" '!rhu'ungan (!ngan
#!nam'ahan
isi oak
s!kun(!r !rha(a# #!r(arahan oak . 2, Inol!ransi
aki-ias
k!sa(arank!lum#uhan.
+A&L,
'!rhu'ungan
(!ngan
k!hilangan
, "!rusakan mo'ilias -isik '!rhu'ungan (!ngan k!l!mahan (an k!lum#uhan. , &!-isi #!rawaan (iri '!rhu'ungan (!ngan k!l!mahan (an k!lum#uhan. 5, "!3!masan +an3aman k!maian, '!rhu'ungan (!ngan kurang
in-ormasi
#rognosis (an !ra#i."urang #!ng!ahuan #rognosis (an !ra#i '!rhu'ungan (!ngan kurang in-ormasi salah in!r#r!asi. 6, R!siko inur/ '!rhu'ungan (!ngan k!l!mahan (an k!lum#uhan #!nurunan k!sa(aran. 7,
nurisi
+kurang
(ari
k!'uuhan
u'uh,
'!rhu'ungan
(!ngank!sulian m!n!lan+(is-agia, h!mi#ar!s! (an h!mi#l!gi. B, Inkonin!nsia uri '!rhu'ungan (!ngan (!-isi n!urologis. ?, Inkonin!nsia al-i '!rhu'ungan (!ngan k!rusakan mo'ilias (an k!rusakan n!urologis. 10, R!siko k!rusakan in!grias kuli '!rhu'ungan (!ngan #!nurunan mo'ilias #aris! (an #aralis!. 11, "!rusakan komunikasi !r'al '!rhu'ungan (!ngan k!i(akmam#uan 'i3ara !r'al aau i(ak mam#u komunikasi. 12,
3.
R!n3ana "!#!rawaan
&iagnosa "!#!rawaan "!i(ak!-!ki-an P!r-usi aringan s!r!'ral '.( aliran (arah k! oak !rham'a.
4uuan In!r!nsi S!!lah (ilakukan in(akan k!#!rawaan Moniorang n!urologis (ihara#kan su#lai aliran (arah k!oak
1.
Monior ukuran k!sim!risan r!aksi (an '!nuk #u#il
lan3ar (!ngan kri!ria hasil:
2.
Monior ingka k!sa(aran kli!n
N/!ri k!#ala ; !rigo '!rkurang
.
Moniir an(a%an(a ial
sam#ai (!%ngan hilang
.
Monior k!luhan n/!ri k!#ala mual munah
-
8!r-ungsin/a sara- (!ngan 'aik
5.
Monior r!s#on kli!n !rha(a# #!ngo'aan
-
4an(a%an(a ial sa'il
6.
in(ari akiias ika 4I" m!ningka
7.
='s!rasi kon(isi -isik kli!n
-
4!ra#i oksig!n 1. 8!rsihkan alan na-as (ari s!kr! 2. P!rahankan alan na-as !a# !-!ki- . 8!rikan oksig!n s!suai inruksi . Monior aliran oksig!n kanul oksig!n (an sis!m humi(i-i!r 5. 8!ri #!n!lasan k!#a(a kli!n !nang #!ningn/a #!m'!rian oksig!n 6. ='s!rasi an(a%an(a hi#o%!nilasi 7. Monior r!s#on kli!n !rha(a# #!m'!rian oksig!n B. Anurkan kli!n unuk !a# m!makai oksig!n s!lama aki-ias (an i(ur "!rusakan komunikasi !r'al S!!lah (ilakukan in(akan '.( #!nurunan sirkulasi k!
k!#!rawaan (ihara#kan kli!n mam#u
1. Li'akan k!luarga unuk m!m'anu m!mahami ; m!mahamkan in-ormasi (ari ; k! kli!n
oak
unuk '!rkomunikasi lagi (!ngan kri!ria 2. &!ngarkan s!ia# u3a#an kli!n (!ngan #!nuh #!rhaian hasil:
-
-
.
&a#a m!nawa' #!ran/aan /ang
(!ngan kli!n
(iaukan #!rawa
. &orong kli!n unuk m!ngulang kaa%kaa
&a#a m!ng!ri (an m!mahami
5. 8!rikan arahan ; #!rinah /ang s!(!rhana s!ia# in!raksi
#!san%#!san m!lalui gam'ar
-
&a#a m!ng!ks#r!sikan
(!ngan kli!n 6. Programkan s#!!3h%languag! !ra#h/
#!rasaann/a s!3ara !r'al mau#un 7. Lakukan s#!!3h%languag! !ra#h/ s!ia# in!raksi (!ngan non!r'al
kli!n
&!-isi #!rawaan (iriJ
S!!lah (ilakukan in(akan
1. "ai kamam#uan kli!n unuk #!rawaan (iri
man(i'!r#akaian makan
k!#!rawaan (ihara#kan k!'uuhan
2. Panau k!'uuhan kli!n unuk ala%ala 'anu (alam makan
man(iri kli!n !r#!nuhi (!ngan kri!ria hasil:
-
"li!n (a#a makan (!ngan 'anuan orang lain ; man(iri
-
-
"li!n (a#a man(i (!%ngan 'anuan
man(i '!r#akaian (an oil!ing . 8!rikan 'anuan #a(a kli!n hingga kli!n s!#!nuhn/a 'isa man(iri . 8!rikan (ukungan #a(a kli!n unuk m!nunukkan akiias normal s!suai k!mam#uann/a
orang lain
5. Li'akan k!luarga (alam #!m!nuhan k!'uuhan
"li!n (a#a m!makai #akaian
6. #!rawaan (iri kli!n
(!ngan 'anuan orang lain ; man(iri
-
"li!n (a#a oil!ing (!ngan 'anuan ala
"!rusakan mo'ilias -isik '.(
S!!lah (ilakukan in(akan k!#!rawaan 1. Aarkan kli!n unuk laihan r!nang g!rak aki- #a(a sisi
k!rusakan n!uroas%kul!r
s!lama (ihara#kan kli!n (a#a m!lakukan #!rg!rakan -isik (!ngan kri!ria hasil :
-
4i(ak !ra(i konrakur oo (an -oo(ro#
-
Pasi!n '!r#arisi#asi (alam #rogram laihan
-
Pasi!n m!n3a#ai k!s!im'angan saa (u(uk
-
%
Pasi!n mam#u
!ksrimias /ang s!ha 2. Aarkan r!nang g!rak #asi- #a(a sisi !ksrimias /ang #ar!s! ; #l!gi (alam ol!ransi n/!ri . 4o#ang !ksrimias (!ngan 'anal unuk m!n3!gah aau mangurangi '!ngkak . Aarkan am'ulasi s!suai (!ngan aha#an (an k!mam#uan kli!n 5. Moiasi kli!n unuk m!lakukan laihan s!n(i s!#!ri /ang (isarankan 6. Li'akan k!luarga unuk m!m'anu kli!n laihan s!n(i
m!nggunakan sisi u'uh /ang i(ak saki unuk kom#!nsasi hilangn/a -ungsi #a(a sisi /ang #ar!s!;#l!gi R!siko k!rusakan in!grias
S!!lah (ilakukan in(akan #!rawaan
kuli '.( immo'ilisasi -isik
s!lama (ihara#kan #asi!n mam#u
!kan an(a (an g!ala luka !kan in(akan #!n3!gahan
m!ng!ahui (an m!ngonrol r!siko
agar i(ak !ra(i luka !kan,
(!ngan kri!ria hasil : %
"li!n mam#u m!ng!%nali an(a
1. 8!ri #!n!lasan #a(a kli!n !nang: r!siko a(an/a luka
2. 8!rikan masas! s!(!rhana
-
)i#akan lingkungan /ang n/aman
(an g!ala a(an/a r!siko luka !kan
-
%
-
Lakukan masas! s!3ara !raur
"li!n mam#u '!r#arisi%#asi
(alam #!n3!gahan r!siko luka !kan
-
+masas! s!(!rhana alih 'a%ring
-
mana!m!n nurisi mana!m!n
Anurkan kli!n unuk ril!ks s!lama masas! angan masas! #a(a ar!a k!m!rahan uk m!nghin(ari k!rusakan ka#il!r
!kanan,.
-
*aluasi r!s#on kli!n !rha(a# masas!
. Lakukan alih 'aring
-
H'ah #osisi kli!n s!ia# 0 m!ni% 2 am
-
P!rahankan !m#a i(ur s!(aar mungkin unuk m!ngurangi k!kuaan g!s!ran
-
8aasi #osisi s!mi -owl!r han/a 0 m!ni
-
='s!rasi ar!a /ang !r!kan +!linga maa kaki sakrum skroum siku is3hium ska#ula,
. 8!rikan mana!m!n nurisi
-
"ola'orasi (!ngan ahli gizi
-
Monior inak! nurisi
-
4ingkakan masukan #ro!in (an kar'ohi(ra unuk m!m!lihara k!%s!im'angan nirog!n #osii-
5. 8!rikan mana!m!n !kanan
-
Monior kuli a(an/a k!m!rahan (an #!3ah%#!3ah
-
8!ri #!l!m'a' #a(a kuli /ang k!ring (an #!3ah%#!3ah
-
aga s#r!i (alam k!a(aan '!rsih (an k!ring
-
Monior akiias (an mo'ilias kli!n
- 8!ri '!(ak aau kam#!r s#rius #a(a ar!a /ang !r!kan R!siko As#irasi '!rhu'ungan S!!lah (ilakukan in(akan #!rawaan As#iraion )onrol Manag!m!n : (!ngan #!nurunan ingka
(ihara#kan i(ak !ra(i as#irasi #a(a
k!sa(aran
#asi!n (!ngan kri!ria hasil : %
&a#a '!rna-as (!ngan
mu(ah-r!ku!nsi #!rna-asan normal
1. Monior ingka k!sa(aran r!-l!k 'auk (ank!mam#uan m!n!lan 2. P!lihara alan na-as . Lakukan sa3ion 'ila (i#!rlukan
%
Mam#u m!n!lanm!ngun/ah
an#a !ra(i as#irasi
. aluskan makanan /ang akan (i'!rikan 5. aluskan o'a s!'!lum #!m'!rian
R!siko Inuri '!rhu'ungan
S!!lah (ilakukan in(akan #!rawaan Risk )onrol Inur/
(!ngan #!nurunan ingka
(ihara#kan i(ak !ra(i rauma #a(a
1. M!n/!(iakan lingkungan /ang aman 'agi #asi!n
k!sa(aran
#asi!n (!ngan kri!ria hasil:
2. M!m'!rikan in-ormasi m!ng!nai 3ara m!n3!gah 3!(!ra
%
'!'as (ari 3!(!ra
. M!m'!rikan #!n!rangan /ang 3uku#
%
mam#u m!n!laskan -a3or
. M!nganurkan k!luarga unuk s!lalu m!n!mani #asi!n
r!siko (ari lingkungan (an 3ara unuk m!n3!gah 3!(!ra %
m!nggunakan -asilias k!s!haan
/ang a(a Pola na-as i(ak !-!ki-
S!!lah (ilakukan in(akan #!rawaan R!s#iraori Saus Manag!m!n
'!rhu'ungan (!ngan
(ihara#kan #ola na-as #asi!n !-!ki-
1. P!rahankan alan na-as /ang #a!n
#!nurunan k!sa(aran
(!ngan kri!ria hasil :
2. ='s!rasi an(a%an(a hi#o!nilasi
% M!nuukkan alan na-as #a!n + i(ak
. 8!rikan !ra#i =2
m!rasa !r3!kik irama na-as normal
. &!ngarkan a(an/a k!lainan suara am'ahan
-r!ku!nsi na-as normali(ak a(a suara
5. Monior ial sign
na-as am'ahan % 4an(a%an(a ial (alam 'aas normal
DA0TAR PU$TAKA
)ar#!nio L.. 1??? $encana !suhan dan Dokumentasi Kepera%atan *<) akara. &o!ngo!s M.*. 2000 $encana !suhan Kepera%atan Pedoman untuk Perencanaan dan Pendokumentasian Pera%atan Pasien *<) akara. u(ak ).M. Su((arh *(isi B $ol 2. alih 'ahasa . @. "un3ara An(r/ arono Moni3a *s!r @asmin asih. akara: *<)
PAT&0I$I&&GI C1A
PAT&0I$I&&GI C1A