LAPORAN PRAKTIKUM PRAKTIKUM Programmable Logic Controller (2)
Pangky Satrio Pamungkas 213341042 2 AEB TEKNIK OTOMASI MANUFAKTUR AN MEKATRONIKA POLITEKNIK MANUFAKTUR NE!ERI "ANUN! Jl. Kanayakan no. no. 21, DAGO 4023, !romol !romol Pos "1 BA#D$#G BA#D$#G 4000" %#DO#ES%A P&on' ( )2 022 200241 *a+ ( )2 022 202) 4 -om'ag' ( &tt (//.olman.om, Email ( olmanm'lsa.n't.i
Kata Pengantar
Saat ini &amir s'luru& ros's k'r5a yang aa t'la& 6'r6asis kontrol logika. logika. Dan ari ari ros's ros'sro ros's s's k'r5a k'r5a t'rs'6ut t'rs'6ut i'rluk i'rlukanl anla& a& suatu suatu alika alikasi si yang m'm'rmua& 'ngola&an ata t'rs'6ut Dalam rakt'k Programma6l' 7ogi 8ontroll'r 2 i s'm'st'r 3 5urusan AE Polman Banung ta&un a5aran 2014/201, t'la& i'la5ari 6'6'raa t'ori s'rt s'rta a rak rakt' t'k k asa asarr ari ari sala sala& & satu satu ali alik kasi asi yait yaitu u 89 D'si D'sign gn'r 'r an an 89 Progra ogramm mm'r 'r yang yang m'ru 'ruak akan an ri: ri:'r 'r untu untuk k P78 P78 O;
! atas s'gala karunia an 'rtolongan#ya t'rmasuk k'tika 'nyusunan laoran ini 6'rlangsung. !ak !ak lua t'rimakasi& t'rimakasi& saya uakan uakan k'aa k'aa Baak %smail
Pangky Pamungkas
Satrio
2 AEB / 213341042 "ab I Pen#a$%l%an
Pengertian Programmable Logic Controller
D'?nis D'?nisii P78 P78 m'nu m'nurut rut #atio #ational nal El'tr El'tria iall ;anu ;anu=a =atur tur's 's Assoi Assoiati ation on @#E;A aala& suatu alat 'l'ktronika igital yang m'nggunakan m'mori yang aat i rogram untuk m'nyiman instruksiinstruksi ari suatu =ungsi t'rt'ntu s''rti logika, s'ku'nsial, 'aktuan, 'naa&an an aritmatika untuk m'ng'nalikan m'sin ari ros'sC. Aa6ila m'lakukan m'lakukan 'ng'nalian 'ng'nalian 'ralatan maka akan m'naku m'naku tiga 6agian, yaitu ( %nut, Outut an 8ontroll'r. Bagian inut aala& 'ralatan yang m'm6'rikan masukan untuk m'n'ntukan ros's k'r5a 'ralatan yang ikontr ikontrol ol @us& @us& 6utton, 6utton, limit limit sit&, sit&, ll. ll. Bagian Bagian outut outut aala& aala& 'ralat 'ralatan an
yang i'rg i'rguna unakan kan untuk untuk m'laksa m'laksanak nakan an &asil &asil ari ari suatu suatu ros's ros's @motor, @motor, sol'noi, l' islay, lamu, ll. Dan 6agian ontroll'r aala& m'laksanakan 'r 'r&itu &itung ngan an,, 'ng 'ngam am6i 6ila lan n k'ut 'utus usan an,, 'ng 'ng'n 'na ali lian an ari ari inu inutt untu untuk k ik'luarkan i6agian outut @alam &al ini ilakukan ol'& P8, s''rti aa gam6ar.
!ambar Unit I&O #an Pemograman La##er engan PLC
S'ar 'ara a umum, P78 @Programm amma6l a6l' 7ogi 8on 8ontro troll'r l'r aa aat i6ayangkan i6ayangkan s''rti s'6ua& 'rsonal komut'r komut'r kon:'nsion kon:'nsional al @Kon?gura @Kon?gurasi si int'rn int'rnal al aa P78 miri miri s'kali s'kali 'ngan 'ngan kon?gu kon?gurasi rasi int'rn int'rnal al aa aa 'rsona 'rsonall komut'r. Akan t'tai alam &al ini P78 iranang untuk 'm6uatan an'l listrik @untuk arus kuat. Jai 6isa iangga 6a&a P78 aala& komut'rnya an'l listrik. Aa 5uga yang m'ny'6utkan P8 @Programma6l' 8ontroll'r. Dialam otak @8P$8'ntrall Pro'ssing $nit P78 aat i6ayangkan s''r s''rti ti kumu umulan lan ri6u ri6uan an r'lay r'lay. Akan Akan t'tai t'tai 6uka 6ukan n 6'rar 6'rarti ti ial ialam amnya nya t'raat 6anyak r'lay alam ukuran yang sangat k'il. Dialam P78 6'risi rang rangka kaian ian 'l'ktr 'l'ktron onik ika a igit igital al yang yang i=un i=ungsi gsika kan n s''r s''rti ti onta ontatt #O an ontat #8 r'lay. B'anya 'ngan r'lay 6a&a satu nomor ontat r'lay @6aik #O mauun #8 aa P78 aat igunakan 6'rkalikali untuk instruksi s'mua asar s'lain instruksi outut. Jai aat ikatakan 6a&a alam suatu 'mo 'mogra grama man n P78 P78 tiak tiak ii5i ii5ink nkan an m'ng m'nggu gunak nakan an outu oututt 'ng 'ngan an nomo nomorr ontat yang sama. Kon'g%rai PLC
!ambar Kon'g%rai PLC
Unit Cat% aa
Di'r Di'rluk lukan an untuk untuk m'ngu m'ngu6a& 6a& t'gang t'gangan an arus arus 6olak 6olak6a 6ali lik k @a @a ari ari sum6'r m'n5ai t'gangan arus s'ara& @ yang i6utu&kan ol'& ros'sor an rangka rangkaian ianran rangk gkaian aian i alam alam moulm moulmou oull antarm antarmuk uka a masukan masukan an k'luaran.
CPU (Central Proceing Unit)
Di alamnya 6'risi mikroros'sor yang mamu m'ngint'rr'tasikan sinyalsinyal masukan an m'lakukan tinakantinakan 'ngontrolan s'suai 'ngan rogram yang t'rsiman i alam m'mori. 7alu m'ngkomunikasikan k'utu 'utusan sank k'u 'utu tusan san yang yang iam6 iam6il ilnya nya s'6ag s'6agai ai sinyal sinyalsi siny nyal al kontr ontrol ol k' antarmuka k'luaran.
Memor Unit
$nit $nit m'mo m'mori ri m'ru m'ruak akan an t'ma t'matt m'nyi m'nyim man an rog rogram ram yang yang akan akan igun igunak akan an untuk untuk m'lak m'laksan sanak akan an tinak tinakan antin tina aka kan n 'ngo 'ngontr ntrol olan an yang yang isiman mikroros'sor. Aa 6'6'raa 'l'm'n m'mori i alam P78 ( Intr%*i aar PLC
S'mua instruksi @'rinta& rogram yang aa i6aa& ini m'ruakan instruksi aling asar aa P78 Omron sysma 8s'ri's.
LOA (L) instruksi ini untuk m'ng&u6ungkan garis 6ar 'ngan instruksi 6'rikutnya. @s'lalu iaal garis 6ar an #ormal t'r6uka. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontrol &anya m'm6utu&kan satu konisi logi sa5a an sua& ituntut untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #O r'lay 7a'r iagram sim6ol !ambar Simbol LOA
LOA NOT (L NOT) instruksi ini untuk m'ng&u6ungkan garis 6ar 'ngan instruksi 6'rikutnya @s'lalu iaal garis 6ar an #ormal t'rtutu. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontrol &anya m'm6utu&kan satu konisi logi sa5a an sua& ituntut untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #8 r'lay 7a'r iagram sim6ol !ambar Simbol LOA NOT
AN (AN) %nst %nstru ruks ksii ini ini untu untuk k m'ng m'ng&u &u6u 6ung ngk kan inst instru ruks ksii s'6' s'6'lu lumn mnya ya 'ng 'ngan an inst instru ruks ksii 6'ri 6'rik kutny utnya a ala alam m 6'nt 6'ntuk uk s'ri s'rial al @#or @#orma mall t'r6uka. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontrol m'm6utu&kan l'6i& ari satu konisi logi yang &arus t'r'nu&i s'muanya untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #O r'lay 7a'r iagram sim6ol
!ambar Simbol AN
AN NOT (AN NOT) %nst %nstru ruks ksii ini ini untu untuk k m'ng m'ng&u &u6u 6ung ngk kan inst instru ruks ksii s'6' s'6'lu lumn mnya ya 'ng 'ngan an inst instru ruks ksii 6'ri 6'rik kutny utnya a ala alam m 6'nt 6'ntuk uk s'ri s'rial al @#or @#orma mall t'rtutu. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontrol m'm6utu&kan l'6i& ari satu konisi logi yang &arus t'r'nu&i s'muanya untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #8 r'lay 7a'r iagram sim6ol
!ambar Simbol AN NOT OR (OR) %nstruks %nstruksii ini untuk untuk m'ng&u6 m'ng&u6ung ungkan kan 'ngan 'ngan instruksi instruksi lainnya lainnya alam 6'ntuk aral'l @#ormal t'r6uka. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontr ontrol ol &any &anya a m'm6 m'm6utu utu&k &kan an sala& sala& satu satu sa5a sa5a ari ari 6'6'r 6'6'ra aa a konisi logika untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #O r'lay 7a'r iagram sim6ol !ambar Simbol OR
OR NOT (OR NOT) %nstruks %nstruksii ini untuk untuk m'ng&u6 m'ng&u6ung ungkan kan 'ngan 'ngan instruksi instruksi lainnya lainnya alam 6'ntuk aral'l @#ormal t'rtutu. %nstr %nstruk uksi si ini i6ut i6utu& u&ka kan n 5ika 5ika urut urutan an k'r5a 'r5a aa aa suatu suatu sist'm sist'm kontr ontrol ol &any &anya a m'm6 m'm6utu utu&k &kan an sala& sala& satu satu sa5a sa5a ari ari 6'6'r 6'6'ra aa a konisi logika untuk m'ng'luarkan satu outut. 7ogikanya s''rti #8 r'lay 7a'r iagram sim6ol !ambar Simbol OR NOT
OUT (OUT) %nstruksi ini 6'r=ungsi untuk m'ng'luarkan outut 5ika s'mua konisi la'r iagram sua& t'r'nu&i 7ogikanya s''rti #O r'lay 7a'r iagram sim6ol
!ambar Simbol OUT
OUT NOT (OUT NOT) %nstruksi ini 6'r=ungsi untuk m'ng'luarkan outut 5ika s'mua konisi la'r iagram tiak t'r'nu&i 7ogikanya s''rti #8 r'lay 7a'r iagram sim6ol
!ambar Simbol OUT NOT
Kabel Inter+ace PLC Omron
$ntuk m'ngirimkan rogram ari komut'r k' P78 aala& m'nggunakan ka6'l ini. S'lain aat i6'li, ka6'l ini aat i6uat 'ngan m'm6utu&kan kon'ktor
!ambar Kabel Inter+ace PLC Omron
Aa ua kon'ktor yang i6utu&kan alam m'm6uat ka6'l int'r=a' ini. ang ang 'rtama kon'ktor kon'ktor untuk komut'r komut'r atau P8 m'nggunakan m'nggunakan onn't'r onn't'r ='mal', Dan untuk P78 m'nggunakan onn't'r mal'.
!ambar Female Connecter Male Connecter
!ambar
$ntuk $ntuk m'm6 m'm6uat uat ka6'l ka6'l int'r int'r=a =a' ' P78 ini, ini, kita kita aat aat m'm6u m'm6uatn atnya ya 'ngan an5ang 23m 3m. Bila l'6i& ari m, maka kualitas untuk m'ngkon'ksik m'ngkon'ksikannya annya akan 6uruk, namun masi& aat igunakan. igunakan. Dan untuk ara m'ng&u6ungkan ka6'l int'r=a' ini tiak 'rlu kaki isam6ungkan. Kar'na &anya 6'6'raa sa5a yang igunakan. $ntuk ara 'nyam6ungan aat ili&at alam ta6'l i 6aa& ini.
Tabel ,%b%ngan Kabel Inter+ace
-u6ungkan -u6ungkan -u6ungkan -u6ungkan -u6ungkan -u6ungkan
kaki kaki kaki kaki kaki kaki
nomor nomor nomor nomor nomor nomor
ua @='mal' 'ngan nomor ua @mal' tiga @='mal' 'ngan nomor tiga @mal' 'mat @='mal' 'ngan nomor 'nam @='mal' lima @='mal' 'ngan nomor s'm6ilan @mal' tu5u& @='mal' 'ngan nomor 'laan @='mal' 'mat @mal' 'ngan nomor lima @mal'
So+t-are C. PRO!RAMMER
89 Programm'r m'ruakan s'6ua& 'rangkat lunak Prouksi Omron 8ororation. Program ini aat igunakan untuk P78 Omron 8 s'ri's, 8F s'ri's, an S< s'ri's.
Mengintal C. / Programmer
$ntuk m'nginstal 89 rogramm'r rogramm'r t'r6agi atas ua komon'n komon'n yaitu yaitu 89 s'r:'r an 8+ Programm'r. *asilitas autorun, maka ta&a instalasi aat langsung ilan5utkan 'ngan langsung m'mili& ion s'tu yang munul aa lay' lay'rr 'rt 'rtam ama a kali. ali. K'mu 'muia ian n ila ilan5 n5ut utk kan 'ng 'ngan an m'mi m'mili li& & insta install ll 8+ 8+ rogramm'r rogramm'r yang s'lan5utnya s'lan5utnya akan m'namilkan m'namilkan ili&an ili&an 6a&asa. S't'la& m'ngik m'ngikuti uti instruk instruksi si yang yang aa s'lan5u s'lan5utnya tnya aala& aala& 'ngisia 'ngisian n nomor nomor lis'nsi lis'nsi
yang aat iisi 'ngan m'masukan 1) angka yang t'raat aa o:'r 8D 89 Programm'r. S'lan5utnya ros's 'nginstalan 6'rlangsung.
Mem%lai Pemograman #engan C01 rogrammer
S't'la& S't'la& Pros's Pros's %nstalas %nstalasii s'l'sai s'l'sai maka maka aat aat ilak ilakuka ukan n 'm6uat 'm6uatan an rogr rogram am 'ng 'ngon ontr trola olan n aa aa 89 rogr rogram amm' m'r, r, 6agian 6agian $tama $tama ari ari 89 Programm'r aala& s'6agai 6'rikut(
!ambar 3435 "agian Utama C.1 Programmer
B'6'raa 6agian utama 89 Programm'r 6'rikut =ungsinya aat ili&at aa ta6l' 6'rikut( !a6'l !a6'l Bagian Bagian an *ungsi *ungsi 89 Progr Programm'r amm'r Nama "agian
F%ngi
Title "ar
;'nun5ukan nama ?l' atau ata t'rsiman an
i6uat aa 89 Programm'r Men%
Pili&an $ntuk m'mili& ;'nu
Toolbar
Pili&an untuk m'mili& =ungsi 'ngan m'n'kan tom6ol. S'l'tH:i'I !ool6ar K'muian aat m'mil& too6ar yang ingin itamilkan.
Section
Daat m'm6agi rogram k'alam 6'6'raa 6lok. ;asing masing 6lok aat i6uat atau itamilkan.
;'ngatur rogram an ata. Daat m'm6uat ulikat ari s'tia 'l'm'n 'ngan m'lakukan Drag an Dro iantara roy'k yang 6'r6'a Pro6ect Tree atau m'lalui suatu roy'k. Pro6ect 7or*Sace
La##er 7in#o-
7ayar s'6agai tamilan atau m'm6uat iagram la'r.
O%t%t 7in#o-
;'nun5ukan in=ormasi 'rror saat m'lakukan omil' @ 'rror &'k . ;'nun5ukan &asil ari ari 'narian kontak / koil ialam list =orm. ;'nun5ukan 'tail ari 'rror yang aa aa saat loaing suatu roy'k.
Stat% "ar
;'nun5ukan suatu in=ormasi s''rti nama P78, status on lin' / oLin', lokasi ari 'll yang s'ang akti=.
In+ormation -in#o-
;'mailkan ino uang m'nun5ukan s&ortut k'y yang igunakan aa 89 rogramm'r.
Smbol "ar
;'namilkan nama, alamat atau nilai an omm'nt ari sym6ol yang s'ang iili& ursor.
S't'la& m'ng'ta&ui 6agian s'rta =ungsi utama ari 'mogram P78 m'nggunakan 89 rogramm'r , maka klik #' maka akan munul inos s''rti 6'rikut(
!ambar C.1 C.1 Programmer Ne- Pro6ect .
%sikan in=ormasi aa t'mat yang t'la& is'iakan antara lain nama Pro5't an ty' D':i'.
!ambar I&O C.1Programmer
Atur aa inut outut ta6l' an unit s'tu s''rti aa i atas kar'na moul moul yang yang kita gunakan gunakan aala& aala& moul moul t'rs'6ut t'rs'6ut.. S't'la& S't'la& itu, kita aat m'nuliskan rogram kita.
Pengiriman Program Ke PLC
S't'l S't'la& a& 'nu 'nulis lisan an la'r la'r iagr iagram am s'l'sa s'l'saii an an i sima siman, n, maka maka s'lan5ut s'lan5utnya nya P78 aat aat i onloa onloa. . P'rtam P'rtama a tama rogram rogram yang yang t'la& t'la& s'l'sai i omil' 'ngan m'n'kan tom6ol aa m'nu !ool6ar, an 'riksa aaka& t'raat 'rror aa rogram yang t'la& i6uat . Aa tiga ara untuk =ungsi Onlin', yaitu s'6agai 6'rikut( #orma #ormall Onlin Onlin', ', yaitu yaitu onlin onlin' ' aa aa saat saat ro5' ro5't t masi& masi& akti= akti= , yaitu yaitu 'ngan m'n'kan tom6ol Auto Onlin', aitu onlin' yang s'ara otomatis m'ng'nali P78 yang t'r t'r&u6u &u6ung ng an an m'mu m'mung ngki kink nkan an untu untuk k P78 P78 onli onlin' n',, yait yaitu u 'ng 'ngan an m'n'kan tom6ol Onlin' it& simulator, yaitu 'ngan m'n'kan tom6ol S't'l S't'la& a& Onlin' Onlin' kita kita aat aat m'li& m'li&at at &asil &asil ari ari rog rogram ram s't'la s't'la& & t'rl'6 t'rl'6i& i& a&ulu a&ulu m'n'ka m'n'kan n tom6ol. tom6ol.ang ang 'rlu 'rlu i'r& i'r&atik atikan an saat akan akan onlin' onlin' yaitu yaitu m'mil m'mili& i& ort ort yang yang igu igunk nkan an untuk untuk 6'rk 6'rkom omuni unika kasi si ari ari P8 k' P78, P78, ari ari m'nu m'nu Auto Auto onli onlin' n' akan akan t'r t'ra aat at m'nu m'nu ili ili&a &an n 5'ni 5'nis s ort ort yang yang aa aatt igunakan s''rti gam6ar 6'rikut(
!ambar Select Serial Port
S't'la& ork onlin', maka klik P78 !rans='r !rans='r !o !o P78
!ambar Tran+er Program
!ambar Tran+er Program S'lan5utnya klik OK, maka rogram akan i trans='r ari P8 k' P78. Intr%*i a. !%; !%;! !im'r im'r %nst %nstrruksi ksi !im'r igu igunakan akan untuk o'ra 'rasi tun tuna akt aktu u. %a m'm'rlukan m'm'rlukan ua o'ran o'ran yang t'rl'tak aa ua 6aris instruksi, yaitu yaitu 6aris 6aris 'rtama 'rtama untuk untuk nomo nomorr tim'r tim'r an yug yug k'u k'ua a untuk untuk s'tting s'tting aktu @SF S't Falu'. ;'skiun 'mikian, 'mikian, instruksi !im'r t'rl'tak alam satu alamat. #omor !im'r iakai iakai 6'rsama untuk nomor 8ount'r. 8ount'r. #omor !im'r/ 8ount'r &anya 6ol'& igunakan igunakan s'kali.
;aksunya, ;aksunya, s'kali nomor nomor !im'r/ !im'r/ 8ount'r t'la& igunakan, igunakan, ia tiak 6ol'& igunakan untuk instruksi !im'r/ 8ount'r yang lain. !'tai, nomor tim'r s'6agai o'ran suatu kontak kontak aat igunakan igunakan s'6anyak yang i'rlukan. Banyaknya nomor !im'r/ 8ount'r 6'rgantung k'a k'aa a ti' P78. ;isalnya ;isalnya,, P78 O;
Paa Paa 'rinta& !!%;@0"M iatas, sama &alnya 'ngan 'rinta& tim'r 6iasa, 6iasa, &anya &anya sa5a 'rinta& 'rinta& ini m'm'rlu m'm'rlukan kan inut r's't r's't untuk untuk m'r's't m'r's't 6'saran aktu tunaan yang t'la& i&itung. 6. D%*$@013 D%*$@013Di Di'r 'r'nti 'ntiat' at' $ %nstruksi yang akan i'ks'kusi &anya s'kali k'tika konisi 6'ru6a& ari O** k' O#. Jika konisi 'ks'kusi tiak 6'ru6a& atau 6'ru6a& ari O# k' O**, O**, maka maka s'5ak s'5ak instr instruks uksii i't' i't'ksi ksi instr instruks uksii t'rs'6 t'rs'6ut ut tiak tiak akan akan t'r'ks t'r'ks'k 'kusi usi.. D%*$@ D%*$@013 013 m'nga m'ngakti kti=k =kan an 6it@B 6it@B tu5ua tu5uan n untuk untuk s'kali s'kali san san alam 'n'rimaan sinyal inut naik.
. D%*D@014 D%*D@014Di Di'r 'r'nti 'ntiat' at' Don Don
%nstruksi yang akan i'ks'kusi &anya s'kali k'tika konisi 6'ru6a& ari O# k' O**. Jika konisi 'ks'kusi tiak 6'ru6a& atau 6'ru6a& ari O** k' O# O#,, maka maka s'5a s'5ak k inst instru ruks ksii i' i't' t'ks ksii inst instru ruks ksii t'rs t'rs'6 '6ut ut tia tiak k akan akan t'r'ks t'r'ks'k 'kusi usi.. D%*D@ D%*D@014 014 m'ng m'ngakt akti=k i=kan an 6it@B 6it@B tu5uan tu5uan untu untuk k s'kali s'kali san san alam 'n'rimaan sinyal inut turun.
.
'. SE!S E!S't 't %nstruksi yang akan m'ngO#kan B untuk s'6ua& konisi 'ks'kusi O#. !iak akan 6'r'ngaru& aa B untuk s'6ua& konisi 'ks'kusi O**.
=. 8#!<@0 8#!<@012 12< <':' ':'rsi rsi6l 6l' ' 8oun 8ount'r t'r 8#!<@012 6'ro'rasi gana s'6agai ount'r u an ount'r on. PF akan m'naa& naik s'tia kali inr'am'nt inut 6'ru6a& ari O** k' O#, m'naa& turun k'tika 'r'm'nt inut 6'ru6a& ari O** k' O#. PF aat 6'rQuktuasi iantara 0 an S. #omor ount'r &arus iantara 0000 an 40. S't Falu' &arus iantara N0000 &ingga .
g. S*!@010 S*!@010Dat Data a S&i=ting S&i=ting@S&i @S&i=t =t <'gist'r <'gist'r
S*!@010 ik'nalikan ol'& tiga konisi 'ks'kusi, %, P an <. Jika S*!@010 t'r'ks'kusi an @a konisi 'ks'kusi P aala& O# an k'muian O** aa aa 'ks'k 'ks'kusi usi t'rak t'rak&i &irr an @6 < aala aala& & O**, O**, k'mui 'muian an koni onisi si 'ks'k 'ks'kusi usi % 6'rg' 6'rg's'r s'r k' 6it 6it yang yang alin aling g kana kanan n ari ari s&i=t s&i=t r'gis r'gist'r t'r yang yang itun5ukan antara St an E. Jika % O#, konisi 1 6'rg's'r k' r'gist'rR 5ika % O**, konisi 0 6'rg's'r masuk. K'tika % 6'rg's'r k' r'gist'r, s'mua 6it s'6'lumnya alam r'gist'r t'rs'6ut 6'rg's'r k' kiri an 6it aling kiri ari r'gist'r akan &ilang @t'rg's'r. *ungsi ngsi koni onisi si 'ks' 'ks'k kusi usi aa aa P s'' s''rt rtii s'6u s'6ua& a& koni onisi si 'ks' 'ks'k kusi i='r'nsiasi. % akan 6'rg's'r k' r'gist'r &anya k'tika P O# an k'muian O** i konisi konisi t'rak&ir S*!@010 t'r'ks'kusi. Jika konisi 'ks'kusi P tiak 6'ru 6'ru6a 6a& & atau atau 6'ru6 'ru6a& a& ari ari O# k' O**, O**, s&i= s&i=tt r'gis 'gist' t'rr akan akan tia tiak k t'r'ngaru&. St m'nu m'nun5 n5uk ukk kan 6it 6it ali aling ng kanan anan ari ari s'6u s'6ua& a& s&i= s&i=tt r'gis 'gist' t'rR rR E m'nu m'nun5 n5ukk ukkan an yang yang alin aling g kiri. kiri. Data Data s&i=t s&i=t r'gi r'gist' st'rr t'rmas t'rmasuk uk ian iantar tara a k'ua ors. >or yang sama m'nun5ukkan St an E untuk m'm6uat 1)6it @inamakan 1or s&i=t r'gist'r. K'tika konisi 'ks'kusi < O# maka s'luru& 6it aa s&i=t r'gist'r akan O** @is't k' 0 an &i=t r'gist'r tiak akan 6'ro'rasi lagi &ingga < O**. Ar'a O'ran Data( St (
>or Aal
E(
>or Ak&ir
8%O, >, -, A, ,%<
&. E#D@01 %nstruksi t'rak&ir yang i'rlukan i'rlukan untuk m'l'ngkai m'l'ngkai suatu rogram rogram aala& instruksi E#D. Saat P78 m'nsan rogram, rogram, ia m'ng'ks'kusi m'ng'ks'kusi s'mua instruksi &ingga instruksi E#D 'rtama s'6'lum k'm6ali k' aal rogram an m'mulai 'ks'kusi lagi. ;'skiun instruksi E#D aat it'matkan it'matkan s'm6arang s'm6arang titik alam rogram, rogram,
t'tai intruksi s't'la& instruksi E#D 'rtama tiak akan i'ks'ks'kusi. #omor yang m'ngikuti m'ngikuti instruksi E#D alam ko' ko' mn'umonik mn'umonik aala& aala& ko' ko' =ungsiny =ungsinya, a, yang igunak igunakan an saat m'masukk m'masukkan an instruksi k' alam P78 m'nggunakan konsol 'mrogram. %nstruksi E#D tiak m'm'rlukan o'ran an tiak 6ol'& aa kontak it'matkan aa garis instruksi yang sama. Jika alam rogram rogram tiak aa instruksi E#D, rogram t'rs'6ut tiak akan i'ks'kusi.
C. / eigner
Klik %on *il' E+lor'r
- Klik 7oal Disk 8 -Klik rogram *il's
Klik O;
Klik 89O#E
Klik 89D'sign'r
Klik kanan aa 8+E+' -Klik 8r'at' S&ortut
-
Klik 89Programm'r
Klik Kanan aa ion 89P -Klik 8r'at' S&ortut -
Akan munul ion untuk 89 D'sign'r an 89Programm'r aa layar 'skto
Note8
Klik 2 kali %on s&ortut 89 D'sign'r
Akan munul tamilan aal 89D'sign'r s''rti i 6aa& ini
Klik ion #' Pro5't
Buatla& s'tting yang s'suai
;o'l9 #S10!F0 F2 Syst'm F'rsion9 4.0 Pro5't !itl' 9 8o6a *il' #am' 9
9 Note • • •
;o'l is'suaikan 'ngan -;% yang igunakan Syst'm F'rsion is'suaikan 'ngan yang igunakan Pro5't !itl' nama ari roy'k yang akan i6uat
•
*il' #am' t'rmasuk
nama ari ?l' yang akan i6uat @ma+ 14 karakt'r J'nis ?l' 4IPP, sasi iu6a& m'n5ai @ :
•
7oat 7oatio ion n k'inginan
t'ma t'matt ari ari ?l' ?l' an an roy roy'k 'k isi isim m'n 'n @a @aat at iu6a iu6a& & s'sua s'suaii 'ngan *li* bro-e
- !itl' iisi iisi 'ngan nama sr''n ag' yang iinginkan -Klik OK
Sr''n ag' 6aru t'la& i6uat
P'ngaturan untuk komunikasi @8ommuniation S'tting
Klik Syst'm Klik 2 kali aa 8omm. S'tting
Klik S'rial Port A %si kolom s'suai 'ngan yang igunakan untuk 'ro6aan -Klik OK -
Atau 6isa 'ngan ara Klik 8omm. S'tting aa ialog 6o+ #' Pro5't
9 Note ; 2 3
>
=
<
1 2 3 4 )
#' Pro5't O'n Pro5't Sa:' All #' Sr''n O'n Sr''n Sa:' Sr''n
;'ngatur !amilan Sr''n
-
;'ngu6a& arna sr''n
Klik Sr''n/S&''t Klik kanan aa sr''n yang t'la& i6uat Klik Sr''n/S&''t Pro'rt
-
Klik Bakgroun/Ot&'rs an u6a& arna 6akgroun s'suai k'inginan
O#/O** 8omman 7a6'l
Bit 7am
9 Note
•
• • •
O#/O** Button m'm6uat tom6ol O#/O** aat 6'rua tom6ol us& 6utton atau tog'l 8omman Button m'm6uat tom6ol 'ngan 'rinta& t'rt'ntu 7a6'l m'm6uat nama/la6'l 5ika i6utu&kan Bit 7am m'm6uat outut s'ara :isual untuk rogram yang i6uat
"A" II Pra*ti*%m
Pra*ti*%m Sel+1,ol#ing e*rii 8
Paa rak raktik tikum um aal aal ini, ini, rangk rangkai aian an s'l= s'l=&oli &oling ng aala aala& & rangk rangkaia aian n 'nguni 'nguni yang 6'rguna 6'rguna agar kita tiak 'rlu m'n'kan m'n'kan us& 6utton O# t'rus m'n'rus agar rangkaian aat 6'k'r5a. 8ara yang ilakukan yaitu 'ngan m'ma m'mara ral'l l'lka kan n r'lay r'lay koil oil 'ng 'ngan an us& us& 6utto 6utton n s'&ing s'&ingga ga rangk rangkaia aian n 6isa 6isa t'rk t'rkun uni i.. Kita Kita uk uku s'k s'kali ali sa5a sa5a m'n' m'n'k kan us& us& 6utt 6utton on O# k'mu 'muia ian n il'askan agar rangkaian aat 6'k'r5a. D'ngan 6'gitu, outut @alam &al ini lamu aat m'nyala t'rus m'n'rus 5ika us& 6utton O# t'la& it'kan s'kali an 6aru 6isa mati aa6ila us& 6utton O** it'kan k'muian. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.0 1.1 100.0
O# O** 7A;P
R%n Program 8
1. Sr''n Sr''ns&o s&ott rogra rogram m
2. K'tika us& us& 6utton O# it'kan, it'kan, lamu akan akan m'nyala m'nyala
3. K'muian, 5ika 5ika us& 6utton O** it'kan it'kan maka maka lamu akan akan mati
Analia 8
Progr Program am s'l=&ol s'l=&oling ing ini 6'k'r5a 6'k'r5a s'6agai s'6agai 'ngun 'nguni i agar tom6ol tom6ol O# yang it'kan tiak langsung l'as namun t'la& ikuni agar rangkaian aat t'rus t'rus 6'k'r5a 6'k'r5a an rogram rogram/ran /rangka gkaian ian 6aru 6isa mati aa6ila aa6ila tom6ol tom6ol O** it'kan, tom6ol O** isini 6'r=ungsi s'6agai 'mutus rangkaian yang t'la& t'rku t'rkun nii tai. tai.
Pra*ti*%m Se?%ence e'nii 8
Program S'u'n' !raT 7ig&t ini s''rti yang aa i 5alan raya. Paa k'&iuan s'6'narnya, rogram ini mamu 6'k'r5a s'6agai 'ngatur lalu lint lintas as agar agar 5ala 5alana nan n t'ta t'ta lan lanar ar 'ng 'ngan an asum asumsi si ara ara 'ng 'nggu guna na 5ala 5alan n m'matu&i ram6uram6u lalu lintas. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.2 O O# # 1.3 O** O** 200.01
R%n Program 8
1. K'tik 'tika a us& us& 6utt 6utton on O# it' it'k kan mak maka 7A;P 7A;P 1 @lam @lamu u m'ra m'ra& & akan akan m'nyala
2. S't'la& 7A;P 1, 1, 7A;P 2 @lamu kuning kuning akan akan m'nyala k'muian k'muian
3. K'mui 'muian an 7A;P 7A;P 3 @lam @lamu u &i5au &i5au akan akan m'ny m'nyala ala s't'la& s't'la& 7A;P 2, an an k'muian akan k'm6ali lagi 7A;P 1 yang m'nyala
Analia 8
Prog Progra ram m s'u s'u'n 'n' ' ini ini 6'k 6'k'r5a 'r5a s'6a s'6aga gaii rang rangk kaian aian yang yang m'ny m'nyal ala a 6'r 6'rgant gantia ian n an an 6'k 6'k'r5a 'r5a t'ru t'rus sm' m'n' n'ru rus s 5ik 5ika tom6 tom6ol ol O** O** tia tiak k it' it'ka kan. n.
Pra*ti*%m Tet "it e'nii 8
Program ini 6'k'r5a s'6agai 'ng''k 6it @6inary igit " inutan @0M 'ngan 3 outut. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.4 1. 1.) 1.M 1." 1. 1.10
PB0 PB0 PB1 PB1 PB2 PB2 PB3 PB3 PB4 PB4 PB PB PB)
1.11 PBM 100.04 7A;P 1 100.0 7A;P 2 100.0) 7A;P 3 R%n Program 8
1. !amilan k'tika k'tika PB0 it'kan, it'kan, outut 000 000
2. !amilan k'tika k'tika PB1 it'kan, it'kan, outut 001 001
3. !amilan k'tika k'tika PB2 it'kan, it'kan, outut 010 010
4. !amilan k'tika k'tika PB3 it'kan, it'kan, outut 011 011
. !amilan k'tika k'tika PB4 it'kan, it'kan, outut 100 100
). !amilan k'tika k'tika PB it'kan, it'kan, outut 101 101
M. !amilan k'tika k'tika PB) it'kan, it'kan, outut 110 110
". !amilan k'tika k'tika PBM it'kan, it'kan, outut 111 111
Analia 8
Program i6uat 'ngan " us& 6utton s'6agai inutan an 3 lamu s'6agai outut. K'tika kita m'n'kan 0 maka outut yang munul aala& 000. K'tika kita m'n'kan 1 maka outut yang munul aala& 001. K'tika kita m'n'kan 2 maka outut yang munul aala& 010. K'tika kita m'n'kan 3 maka outut yang munul aala& 011. K'tika kita m'n'kan 4 maka outut yang munul aala& 100. K'tika kita m'n'kan maka outut yang munul aala& 101. K'tika kita m'n'kan ) maka outut yang munul aala& 110. K'tika kita m'n'kan M maka outut yang munul aala& 111.
Pra*ti*%m Set1Reet
e'nii 8
Program S't<'s't !raT 7ig&t ini s''rti yang aa i 5alan raya. Paa k'&iuan s'6'narnya, rogram ini mamu 6'k'r5a s'6agai 'ngatur lalu lint lintas as agar agar 5ala 5alana nan n t'ta t'ta lan lanar ar 'ng 'ngan an asum asumsi si ara ara 'ng 'nggu guna na 5ala 5alan n m'matu&i ram6uram6u lalu lintas. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.0 1.1
O** O#
101.00 7A;P 1 101.01 7A;P 2
101.02 7A;P 3 R%n Program 8
1. K'tika tom6ol tom6ol O# it'kan it'kan maka 7A;P 1 @lamu @lamu m'ra& akan akan m'nyala
2. K'mu 'muia ian n s't' s't'la la& & 7A;P 7A;P 1 m'ny m'nyal ala, a, 7A;P 7A;P 2 @lam @lamu u kunin uning g akan akan m'nyala
3. S't'la& S't'la& lamu lamu kuning kuning m'nyala, m'nyala, 7A;P 3 @lamu &i5au &i5au akan akan m'nyala. m'nyala. K'muian akan k'm6ali lamu m'ra& yang m'nyala
Analia 8
Prog Progra ram m s't s'trr's't 's't ini ini 6'k 6'k'r5a 'r5a s'6a s'6aga gaii rang rangk kaian aian yang yang m'ny m'nyal ala a 6'rgant 6'rgantian ian an 6'k'r5a 6'k'r5a t'rusm'n t'rusm'n'rus 'rus 5ika 5ika tom6ol tom6ol O** tiak tiak it'kan it'kan..
Pra*ti*%m S$i+t Regiter e'nii 8
Prog Program ram ini 6'k 6'k'r5a 'r5a s'6ag s'6agai ai 'ngg 'ngg's' 's'rr ata ata yang yang 6'r=un 6'r=ungsi gsi aa aa ros's 'ngiriman ata aa k'&iuan nyata s'6agai 'nyortir ata atau 'mili& ata. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.2 1.3 1.3 1.4 1.4 1. 1.
S!A< S!A
101.03 7A;P 1 101.04 7A;P 2 101.0 7A;P 3 101.0) 7A;P 4
R%n Program 8
1. !amilan k'tika k'tika S!A< S!A
2. K'tika S!A< S!A
3. S'lan5 S'lan5utn utnya ya,, l'ask l'askan an tom6 tom6ol ol S!A< S!A
4. !'kan tom6ol tom6ol
Analia 8
Progr Program am S&i=t S&i=t <'gist'r 'gist'r ini 6'k'r5a 6'k'r5a s'6agai s'6agai 'ngg' 'ngg's'r s'r ata imana imana S!A
Pra*ti*%m Co%nter e'nii 8
Program 8ount'r ini 6'r=ungsi s'6agai 'ng&itung. ;aksunya aala&, ount'r ount'r akan akan 6'k'r5a 6'k'r5a s'6agai s'6agai 'ng&itu 'ng&itung ng 6'raa 6'raa kali kali inut inut imasuk imasukkan kan 6arula& outut akan akti=. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
1.) 1.) 8O$ 8O$#! #! 1.M 1.M
102.00 7A;P 2 102.01 7A;P 3 102.02 7A;P 4 R%n Program 8
1. !'kan 8O$#! yang 'rtama 'rtama kali, kali, maka 7A;P 1 @lamu 5i akan m'nyala m'nyala
2. !'kan 'kan 8O$# 8O$#! ! yang yang k'ua 'ua kali, ali, maka aka 7A;P 7A;P 2 @lam @lamu u ua ua akan akan m'nyala
3. !'kan 8O$#! yang k k'tiga 'tiga kali, maka maka 7A;P 3 @lamu tilu akan m'nyala m'nyala
4. !'kan 'kan 8O$# 8O$#! ! yang yang k''m ''mat at kali kali,, maka maka 7A;P 7A;P 4 @lam @lamu u ;O ;O akan akan m'nyala
. !'kan
Analia 8
Program ini akan 6'k'r5a k'tika tom6ol 8O$#! it'kan 'rtama maka lamu 5i akan m'nyala, k'muian k'tika it'kan s'kali lagi lamu ua akan m'nyala. K'tika tom6ol 8O$#! it'kan untuk k'tiga kalinya maka lamu tilu akan m'nyala, an k'tika it'kan k''mat kalinya maka lamu ;O akan m'nyala. $ntuk m'nonakti=kan rogram kita uku m'n'kan tom6ol
Pra*ti*%m Calc%lator
e'nii 8
Praktikum alulator ini m'miliki rinsi k'r5a s''rti alulator aa umumnya &anya sa5a alulator aa rogram ini 6'lum il'ngkai k'ya. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
2.00 ADD / !A;BA2.01 S$BS!
R%n Program 8
1. ;asukkan ;asukkan 2 6ilangan 6ilangan s'6agai s'6agai 6ilangan6ilang 6ilangan6ilangan an yang akan akan iros's iros's
2. !'kan U, maka maka &asilnya &asilnya akan akan k'luar k'luar )
3. !'kan , , maka &asilnya akan k'luar k'luar 2
4. !'kan +, maka maka &asilnya &asilnya akan akan k'luar k'luar "
. !'kan (, (, maka &asilnya akan akan k'luar k'luar 2
Analia 8
Program ini 6'k'r5a s'6agai alulator, imana k'tika kita masukkan 2 6ilangan @4 an 2 an kita ros's 'ngan 'n5umla&an maka akan k'luar &asilnya ), 5ika kita kurangkan &asilnya 2, 5ika kita kalikan &asilnya ", an 5ika kita kita 6agi &asilnya &asilnya 2.
Pra*ti*%m Tran+er ata e'nii 8
!rans='r !rans='r ata ata ini 6'r=ungsi 6'r=ungsi s'6agai s'6agai 'mina& ata yang yang imasukkan imasukkan aa ata 1 untuk iina&kan k' ata 2. Program 8
eign 8
Lit I&O 8
2.04 Data 1 2.0 Data 2 2.0) !rans='r 2.0M <'s't
R%n Program 8
1. ;asukkan ;asukkan 6ilangan 6ilangan aa ata ata 1 'ngan 'ngan ara m'n'kan m'n'kan us& 6utton 6utton Data 1
2. !'kan !rans='r, !rans='r, maka ata ata akan akan 6'rina& 6'rina& k' k' Data 2
3. !'kan <'s't, <'s't, maka maka ata akan akan l'ar l'ar
Analia 8
Prog Program ram ini ini igu igunak nakan an s'6aga s'6agaii 'min 'mina a& & ata ata iman imana a k'tika 'tika kita kita m'masukkan inutan aa ata 1 an k'muian kita t'kan tom6ol trans='r maka ata akan 6'rina& k' ata 2. Aa6ila kita ingin l'ar ata maka kita uku m'n'kan tom6ol r's't.
Pen%t% K'simulan ( 89Programm'r an 89D'sign'r aala& so=tar' untuk 'mrograman P78 O;
