KONFLIK INDIA - PAKISTAN: ISU KASHMIR
5.0 PENGENALAN
Kashmir kekal sebagai sumber utama perbalahan antara India dan Pakistan. Pertikaian mengenai Kashmir terbukti jauh lebih sukar untuk diselesaikan. Konflik Kashmir kekal menghasilkan perasaan benci antara kedua-dua negara. Kedua-dua negara melihat masalah ini dari perspektif sejarah yang sangat berbeza. India melihat Kashmir sebagai sebahagian daripada wilayahnya. India percaya bahawa kedudukan mereka mempunyai asas undang-undang yang kuat. Rakyat tidak mempunyai pilihan, apabila wujudnya cadangan pembahagian wilayah antara Islam dan bukan Islam. Badan perundangan wilayah memilih untuk memilih wilayah mereka di atas asas agama. Kashmir mempunyai tujuh kumpulan etnik yang berbeza.
Pada tahun 1948-1949 Pakistan bertindak untuk mengambil Kashmir dengan kekerasan. kemudian, apabila India membawa tentera mereka ke wilayah tersebut, Pakistan turut bertindak sama. Hasilnya, telah menyebabkan berlakunya peperangan pertama di Kashmir.
5.1 SUDUT PANDANGAN
5.1.1 PANDANGAN INDIA
Laporan ketiga dan terakhir UNCIP, di antara 1948 dan 1949 yang menyatakan "Kekuatan dalam ekonomi, politik, agama, antara kedua-dua pemerintah untuk bertindak dan melakukan sesuatu untuk mencari penyelesaian, penting bagi memastikan penyelesaian isu Kashmir dapat dicapai. Dalam artikel 35, menyatakan bahawa India tidak memberi mandat kepada United Nation untuk terlibat dalam memberikan penyelesaian sebaliknya hanya diberikan kuasa untuk memberi cadangan.
Kerajaan India menganggap dirinya memiliki undang-undang di Jammu dan Kashmir dengan menyertakan peristiwa Instrumen Of Accession pada bulan Oktober 1947 yang ditandatangani oleh Maharaja dan Gabenor (Lord Mountbattern). Bantuan yang diberikan oleh Pakistan kepada puak tertentu yang terlibat wilayah Jammu dan Kashmir adalah, menurut kerajaan India satu bentuk pencerobohan di wilayahnya. India menegaskan bahawa perletakkan tentera di Kashmir sebagai tindakan yang tepat untuk bertujuan sebagai pertahanan dari dicerobohi.
Pakistan, dianggap sebagai tidak mempunyai locus standi di Kashmir. Laporan United Nation, menyatakan " India berpendirian bahawa kedudukannya di Kashmir adalah tepat, dan menyatakan bahawa Pakistan tidak boleh bercita-cita untuk mempunyai kedudukan yang sama dengan India dalam konteks pertandingan". Pakistan tiada kuasa di Kashmir dan tidak mempunyai hak dalam perkara itu. Gerakan AZAD perlu dibubarkan kerana terlibat sebagai pihak yang melakukan pemberontakan.
5.1.2 PANDANGAN PAKISTAN
Kedudukan Pakistan adalah berdasarkan hujah bahawa penyertaan negeri Jammu dan Kashmir ke India adalah tidak sah. Negeri Jammu dan Kashmir telah membuat perjanjian dengan Pakistan pada 15 Ogos 1947 yang menghalang Jammu dan Kashmir daripada membuat sebarang perundingan atau perjanjian dengan mana-mana negara lain.
Tambahan pula, Pakistan menegaskan bahawa maharaja Jammu dan Kashmir tidak mempunyai kuasa untuk melaksanakan satu surat perjanjian kemasukan pada 26 Oktober 1947 kerana rakyat telah berjaya memberontak, dan menggulingkan kerajaan yang telah memaksa beliau untuk melarikan diri dari Srinagar, ibu negara. Maharaja telah membuat tawaran kepada gabenor India, Lord Mountbatten, dengan syarat bahawa sebaik sahaja undang-undang dan perintah telah dipulihkan, soal penyertaan dalam negeri Kashmir dan Jammu akan dibahagikan dengan merujuk kepada rakyat terlebih dahulu.
Pakistan juga percaya bahawa pergerakan azad itu adalah bersifat asli dan spontan, akibat daripada penindasan dan pemerintahan kerajaan. Tindakan juga akibat kekejaman yang dilakukan ke atas rakyat yang beragama Islam Kashmir dan timur Punjab. Kemasukan tentera Pakistan ke Kashmir adalah perlu untuk melindungi wilayah tersebut dari pencerobohan oleh tentera India, di samping untuk membendung pergerakan pelarian. Campur tangan Pakistan juga perlu bagi mengelakkan kerajaan India dari menggunakan failt accompli dengan mengambil milik seluruh negeri dengan menggunakan kekerasan. Pakistan menganggap dirinya sebagai mempunyai status yang sama dengan kerajaan India dan berhak sebagai pihak dalam pertikaian.
5. 2 FAKTOR-FAKTOR KONFLIK
5.2.1 PANDANGAN REALISME
Sarjana realisme melihat perang dingin sebagai penggerak kepada konflik. Teori ini lebih melihat campur tangan kuasa besar yang menyebabkan berlakunya konflik di sesebuah rantau. Kekuatan kuasa besar ini mempengaruhi sekutunya melalui bantuan pertahanan, bantuan ekonomi, bantuan teknikal, dan segala bantuan yang diperlukan.
Dalam isu Kashmir, Amerika menggunakan Pakistan sebagai seterunya untuk menentang kesatuan Soviet, yang menyebabkan India turut terlibat dalam perang dingin akibat pengaruh Kesatuan Soviet dan Amerika Syarikat. Islamabad cuba untuk mengimbangi kedudukannya untuk menjadi kuasa unggul di rantau Asia selatan. Konflik berkekalan dan berpanjangan melibatkan Kashmir jauh terjejas akibat kepentingan strategik India. Sekaligus, mempengaruhi persepsi barat tentang India. Kejayaan Islamabad dalam membawa kuasa extra regional, dan berupaya untuk mewujudkan krisis dan peperangan, berkesan melemahkan kedudukan kuasa India dalam sistem global.
Sarjana structural realist meramalkan bahawa apabila sistem bipolar berakhir akan membawa kepada peningkatan utama konflik serantau seperti Kashmir. Realism kurang melihat konflik dalam konteks domestik, seperti masalah etnik, dan budaya identiti yang menjadi masalah Negara dunia ketiga. Dalam Isu Kashmir, Realisme melihat kepada pertembungan kuasa antara India dan Pakistan untuk menjadi kuasa yang dominan di rantau Asia Selatan, dengan menganggap pertembungan tersebut sebagai " Regional security complex ".
5.2.2 PANDANGAN LIBERALISME
Teori yang mengenal pasti kebergantungan ekonomi yang rendah dan ketiadaan institusi antarabangsa yang menyediakan mekanisme penyelesaian pertikaian yang kondusif menyebabkan konflik antara negeri. Ketiadaan hubungan ekonomi rapat antara Pakistan dan India dan perdagangan serantau berada pada tahap rendah secara umum bermakna tiada usaha yang digunakan oleh mana-mana pihak untuk mendapatkan penyelesaian akhir konflik Kashmir. Potensi SAARC adalah memupuk integrasi ekonomi tidak berjalan lancar disebabkan oleh pertikaian India-Pakistan. SAARC telah tidak mempunyai peranan dalam mengurangkan rasa tidak yakin serantau disebabkan kekurangan kesedaran tentang keselamatan rejim. Kekurangan dapat dilihat dengan ketiadaan kata sepakat serantau mengenai peranan India kuasa serantau.
5.2.3 PANDANGAN KONSTRUKTIVISME
Sarjana Konstructivisme melihat identiti kebangsaan sebagai sumber pertikaian dan faktor yang mempengaruhi resolusi konflik. Hubungan berdasarkan budaya dan identiti perlu diperhatikan pada peringkat awal. Dengan melihat budaya dan identiti boleh menggalakkan konflik serta kerjasama.
Nasionalisme yang bersifat sekular yang diilhamkan oleh pengasasnya, seperti Mahatma Gandhi dan Jawaharlal Nehru telah bercita-cita untuk menghakis politik berasaskan perkauman. Hindu sebagai agama yang dominan yang melihat ancaman Muslim sebagai etnik minoriti akan tidak setia kepada Negara India.
5.4 LANGKAH-LANGKAH PENYELESAIAN
5.4.1 PERJANJIAN AIR INDUS (1960)
Langkah membina keyakinan (CBM) telah menyebabkan perjanjian air Indus, diselesaikan oleh bank dunia tanpa melibatkan pertumpahan darah. Perjanjian tersebut membolehkan setiap negara menggunakan tiga sungai utama dari 6 sungai. Satu suruhanjaya air kekal Indus telah ditubuhkan di bawah terma perjanjian itu, yang bermesyuarat setiap tahun untuk berkongsi data hidrologi dan menyelesaikan pertikaian. Kashmir berminat untuk membangunkan lembangan sungai Indus dan menggunakan air untuk pengairan dan penjanaan kuasa.
5.4.2 THE NON-ATTACK AGREEMENT (1988)
Perjanjian mengenai larangan serangan menggunakan nuklear. Kedua-dua pihak perlu memaklumkan antara satu sama lain koordinat pemasangan nuklear dan kemudahan mereka setiap tahun. Perjanjian ini dikategorikan sebagai CBM nuklear, yang menuntut komitmen kedua-dua pihak. India telah mencadangkan agar perjanjian tersebut turut melindungi penduduk dan pusat ekonomi dari diserang pada bulan Januari 1994. Namun begitu, Pakistan tidak menerima cadangan India.
5.4.3 PERJANJIAN SIMLA (1972)
Perjanjian ini menggesa kedua-dua pihak iaitu India dan Pakistan untuk menahan diri daripada propaganda bermusuhan, dengan mengambil langkah untuk meneruskan komunikasi, untuk meningkatkan perdagangan dan kerjasama dan untuk memudahkan pertukaran sains dan budaya. Seperti hal Kashmir, wakil-wakil mereka terus membincangkan kaedah dan peraturan bagi penyelesaian muktamad Jammu dan Kashmir. Terdapat beberapa faktor yang mengekang pelaksanaan perjanjian Simla, terutamanya kelewatan disebabkan oleh perbezaan dalam pentafsiran artikel 4, berurusan dengan pengunduran kuasa-kuasa, yang tidak menyatakan sama ada pengeluaran dari seluruh sempadan antarabangsa dan penggarisan LoC itu akan serentak atau operasi bebas.
Pakistan membuat kenyataan yang mencetuskan permusuhan dan membangkitkan isu Kashmir dalam forum-forum antarabangsa, dan pencerobohan Soviet di Afghanistan. Indira Gandhi dan Zulfiqar Ali Bhutto, penggubal perjanjian Simla, juga menghadapi masalah politik dalaman dalam meneruskan ke arah "penyelesaian terakhir" dengan menukar LoC ke sempadan antarabangsa, kerana mereka telah bersetuju secara peribadi dalam Simla. Dialog dan rundingan antara pegawai-pegawai yang ditetapkan tidak memberi kesan. Konflik antara Indo-Pak kembali kepada polemik, ketegangan, ketidakstabilan, krisis dan konflik.
5.4.4 THE ROAD TO LAHORE
Ujian nuklear yang dijalankan oleh India dan Pakistan pada Mei 1998 tengah mengubah hubungan Indo-Pak untuk isu Kashmir. Tekanan antarabangsa agar Indo-Pak perlu menstabilkan keadaan Asia selatan dengan memujuk Perdana Menteri Vaypayee untuk memulakan "Bas diplomasi" kepada Pakistan pada bulan Februari 1999 dan bertujuan untuk modus vivendi. Termasuk perjanjian mengenai pemberitahuan awal mengenai ujian balistik nuklear, kerjasama dalam forum pelbagai hala untuk menggalakkan pelucutan senjata nuklear, dan peningkatan CBMs sedia ada. Kesemua kerjasama tersebut terdapat dalam memorandum persefahaman (MOU) yang disertakan dalam Deklarasi Lahore. Deklarasi Lahore gagal apabila berlakunya konflik Kargil (Mei - Julai 1999) .
5.4.5 THE AGRA SUMMIT (2001)
Jemputan Vajpayee kepada Musharraf pada 25 Mei 2001 yang mencadangkan mesyuarat sidang kemuncak di Agra. Sidang kemuncak di Agra tidak didahului oleh apa-apa perundingan atau agenda. Apabila pemimpin kedua-dua bersetuju berkaitan perjanjian, birokrat tidak boleh diumumkan. Pakistan berusaha untuk memberi keutamaan kepada isu Kashmir. Kegagalan sidang kemuncak itu membawa kepada kekecewaan bagi pihak India. Pada bulan Oktober 2001, berlakunya serangan pengganas ke atas bangunan dewan Undangan Jammu dan Kashmir dan bangunan parlimen di New Delhi pada Disember 2001.
Shahid Javed Burki, South Asia in the New World Order: the Role of Regional Cooperation, New York: Routledge, 2011, Hal. 73.
ibid
Schofield, Victoria., Kashmir in Conflict : India, Pakistan and the Unending War, London: I.B. Tauris & Co Ltd, 2010, Hal 70
Ibid
Singh Sidhu ( edt ), et. al, Kashmir: New Voices, New Approaches, London : Lynne Rienner Publisher, Hal.
Ibid
Ibid
Ibid
Ibid
Ibid
Ibid
Ibid
