Filipino I Reviewer
WIKA
Kabanata 1
A. Wika, Katuturan at Katangian 1. Ang wika ay masistemang balangkas. 2. Ang wika ay sinasalitang tunog. 3. Ang wika ay pinipili at isinasaayos. 4. Ang wika ay arbitaryo. 5. Ang wika ay ginagamit. 6. Ang wika ay nakabatay sa kultura 7. Ang wika ay nagbabago.
B. Mga Teorya ng Pinagmulan ng Wika 1. Teoryang Bow-wow
– ang wika ay mula sa panggagaya ng tunog ng kalikasan.
2. Teoryang Pooh-pooh
– napabulalas ng masidhing damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap..
3. Teoryang Yo-he-ho
– bunga ng pwersang pisikal
4. Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay – nag-ugat sa mga tunog ng kanilang nililikha na mga ritwal. 5. Teoryang Ta-ta
- ayon sa kumpas o galaw ng kamay ng tao.
6. Teoryang Ding-dong
- tunog na nililikha ng mga bagay-bagay.
7. Teoryang Mama
- pinakamadaling pantig ng pinakamahalagang bagay (kahawig ng Bow-wow)
8. Teoryang Sing-song
- nagmula sa paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pa..
9. Teoryang Hey you!
- ayon kay Revesz, ito ay bunga ng i nterpersonal na konktak ng tao sa kanyang ka pwa tao
10. Teoryang Coo Coo
- tunog na nililikha ng mga sanggol
11. Teoryang Yum Yum
- tunog at kilos ng pangangatawan. (Hawig ng Ta-ta)
12. Teoryang Babble Lucky
- walang kahulugang bulalas ng tao.
13. Teoryang Hocus Pocus
-mahikal o relihiyosong aspeto ng pamumuhay n gating mga ninuno.
14. Teoryang Eureka!
- mga ninuno ay may ideya ng pagtatakda ng mga arbitaryong tunog.
C. Kahalagahan ng Wika 1. Instrumento ng Komunikasyon. 2. Nag-iingat at Nagpapalaganap ng Kaalaman. 3. Nagbubuklod ng Bansa. 4. Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip.
D. Mga Tungkulin ng Wika 1. Interaksyunal
- tungkuling ginagamit sa pagtatag, pagpapanatili at pagpapatatag ng relasyong sosyal sa kapwa.
2. Instrumental
- tungkuling ginagamit sa pagtungon sa pangangailangan.
3. Regulatori
- tungkuling ginagamit sa pagkontrol o paggabay sa kilos o asal ng ibang tao
4. Personal
- tungkuling ginagamit sa pagpapapahayag ng sariling damdamin o opinion.
5. Imahinatibo
- tungkuling ginagamit sa pagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan.
6. Heuristik
- tungkuling ginagamit sa paghahanap o paghingi ng impormasyon.
7. Impormatib
- tungkuling ginagamit sa pagbibigay ng impormasyon.
E. Antas ng Wika 1. Pormal
- mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na nakararami.
a.) Pambansa
-ginagamit sa mga aklat panwika/pambalarila sa lahat ng paaralan.
b.) Pampanitikan/Panretorika – ginagamit ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan. 2. Impormal
- mga salitang karaniwan, palasak, pang-araw-araw sa pakikipag-usap…
a.) Lalawiganin
- bokabularyong dayalektal; particular na pook; m ay kakaibang tono
b.) Kolokyal
- ginagamit sa pagkakataong impormal; im pormal; pagpapaikli ng salita
c.) Balbal
- tinatawag na slang; slang; may sariling codes; codes; bulgar at mura
Paghango sa mga Salitang Katutubo/Lalawiganin Halimbawa: gurang; buang; bayot; sibat; dako
Panghihiram sa Wikang Banyaga (maaaring nananatili o nagbabago ang orihinal n a kahulugan ng salita)
Halimbawa: dedbol; salvage; pikon; vacuum
Pagbibigay ng Bagong Kahulugan sa Salitang Tagalog Halimbawa: hiyas; luto; taga; ube; durog
Pagpapaikli/Reduksyon Halimbawa: Munti;`syano; utol/tol; Kana
Pagbabaligtad/Metatesis -
Buong Salita Halimbawa: atab; adnagam; atik; alkab
-
Papantig Halimbawa: lespu; tsikot; astig; wakali
Paggamit ng Akronim Halimbawa: gg; hp; ksp; pg; hd; tl
Pagpapalit ng Pantig Halimbawa: daya- joya; joya; asawa- jowa; jowa; bakla- jokla jokla
Paghahalo ng Wika Halimbawa: anong say mo; bakal boy; pa-effect
Paggamit ng Bilang Halimbawa: 14344 (iloveyouverymuch)
Pagdaragdag Halimbawa: puti-is puti-isputi puting ng
Kumbinasyon 1. Pagbabaligtad at Pagdaragdag Halimbawa: hindi-dehin-dehins 2. Pagpapaikli at Pagdaragdag Halimbawa: Pilipino-Pino-Pin P ilipino-Pino-Pino o y 3. Pagpapaikli at Pagbabaligtad Halimbawa: pantaloon-talon-lonta; sigarilyo-siyo-yosi 4. Panghihiram at Pagpapaikli Halimbawa: dead malice – dedma; american boy – amboy; security – sikyo 5. Panghihiram at Pagdaragdag Halimbawa: get-gets; inlove-inlab/inlababo inlove-inlab/inlababo
F. Barayti ng Wika 1.) Dayalek
- nililikha ng dimensyong heograpiko; tinatawag na wikain sa iba pang aklat; ginagamit
sa isang particular na rehiyon. 2.) Sosyolek
- barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal; sosyal na barayti ng wika.
Legal Jargon – (Jargon) mga tanging bokabularyo ng isang particular na pangkat ng gawain.
Idyolek
- ang kaniya-kaniyang paraan ng paggamit ng wika.
Pidgin
- Nobody’s native language. language. Hal: “Suki, ikaw bili tinda mura.”
Creole
- unang naging pidgin at kalaunan ay naging likas na wika ( nativized)
Kabanata 2 Wikang Pambansa, WIkang Akademiko A. Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Pambansa sa Pilipinas
Ang Wikang Pambansa sa Saligang Batas
1935
- nagtadhana ng tungkol sa wikang pambansa: …ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo
sa pagpapaunlad ar pagpapatibay ng isang wikang…. (Seksyon 3, Artikulo XIV)
1973
- dapat ipahayag sa Ingles at Pilipino ang mga Wikang Opisyal (Artikulo XV, Seksyon 3)
1973
- dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na adapsyon
1972 (Disy.)
- nag-atas ang Pangulong F.Marcos sa SWP na ang SB ay isalin sa wikang sinasalita… 50,000
1987
- pinagtibay ang bagong Konstitusyon ng Pilipinas.
-
Artikulo XIV, Seksyon 6: Ang wikang pambansa….ay Filipino. Samantalang…ito ay payabungin.
-
Artikulo XIV, Seksyon 8: Ang Konstitusyong…dapat ipahayag sa Filipino…pangunahing wikang..
Ang Kalikasan ng Wikang Pambansa
1937 (Nob.9)
-SWP ay nagpatibay ng resolusyon..
1937 (Dis.30)
-Kautusang Tagapagpaganap ay ipinahayag ng Pangulong Quezon ang W.Pilipinas batay sa Tagalog
B. Tagalog, Pilipino, Filipino: May Pagkakaiba ba?
Wikang Tagalog
- wika sa Bulacan, Batangas, Rizal, Laguna, Quezon, Cavite, Mindoro,
Marinduque, Nueva Ecija, Puerto Princesa at pati Metro Manila.
Isang wikang natural; may katutubong tagapagsalita
Wikang Tagalog Bilang Wikang Pambansa – nang ideklara ni President M.Quezon ang W.Pambansa na batay sa Tagalog
Wikang Pilipino
- ang Filipino National Language; Wikang Opisyal
C. Pagpapalanong Pangwika at Elaborasyon Tungo sa Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino a.) Pagsasalin Halimbawa: east – silangan b.) Lubusang Panghihiram Halimbawa: Xerox – Xerox c.) Transliterasyon Halimbawa: computer – kompyuter
