Ang Kabataang Pilipino sa makabagong Panahon Maniniwala ka ba na ang mga kabataang Filipino ngayon, kahit na kami'y rebelde, suwail, magastos at minsa'y walang pakialam, ay nag-iisip din kung ano ang dapat naming gawin upang umangat sa buhay? Maniwala ka. Kami'y nag-iisip din ng paraan para hindi tumunganga na lamang sa aming pagtanda. Tama, may mga pagkakamali kaming nakamit. Hindi mo ito mabibilang at madalas ang mga pagkakamaling ito ay nagdudulot ng walang kapantay na sakit at sama ng loob sa aming mga magulang. Dulot pa nito'y dagdag-rebelde kapag napagalitan o napagsabihan lamang. Inaamin ko, kami'y mga batang umaarteng alam na ang lahat, ayaw naming magpadaig at mapagalitan. Sino bang nais na laging pinapagalitan? Alam naman namin na para sa amin iyon. Madalas, maririnig mo na masyadong mapagtuklas at agresibo ang mga kabataan ngayon dahil sa paningin na hindi ka in kung hindi mo kahit minsan ma'y suwayin ang mga magulang mo. Sabi ng ating pambansang bayani, Ang kabataan ang pagasa ng Inang Bayan. Pero sino pa ba ang natira na naniniwala sa matagal nang kasabihang iyon? KAMI. Rebelde ang IBANG kabataan. Bakit nga ba? Ang paghithit ng rugbee, pampalipas-gutom ng mga mahihirap at pagsinghot ng marijuana sa mga kabataang gustong matanggap ng iba. Nakaka-high! sa mga salita ng isang binatilyong minsa'y sumubok at habang panahong nalulong. Suriin natin ang paligid ng mga kabataang ito. Sa squatter's area na lamang, halimbawa, ang paligid doo'y hindi kaaya-aya, pugad ng krimen at mga nagdodroga. Ang kapaligiran ay isang malaking salik at mas lalo na ang mga tao roon. Kilala mo ba si Eminem? Isa siyang sikat na rapper, sa Amerika at maging dito sa Pilipinas. Madaming umiidolo sa kanya at maging sa kanyang mga kanta. Pero kung naiintindihan mo ang mga liriko ng kanyang mga kanta ay makikita mong siya'y biktima ng isang madilim na nakaraan. Ano bang gagawin mo kung makikita mong binubugbog ng iyong ama ang iyong ina? At ang iyong ina, sa harap mo'y umiinom ng kung anu-anong gamot na ikinalulong niya? Naging magulo ang buhay ni Eminem noong kabataan niya at kita pa rin sa kanya ang hindi naghihilom at masaklap na sugat ng nakaraan. Ngunit siya'y halimbawa ng isang mabuting ama. Ibinubuhos niya sa kanyang anak na babae ang kanyang pagmamahal, at kitang ayaw niyang maranasan nito ang karanasang hindi na niya nais pang maalala. Maaaring naghahanap lamang ng atensyon ang ibang kabataang nagrerebelde. Ipalagay nating nais ng isang binata ang makapiling ang kanyang mga magulang na gabi na umuuwi dahil sa pagkasubsob sa trabaho kaya gumagawa siya ng paraan upang makuha ang kanilang atensyon. Maaaring nais din ng isang kabataan na maramdamang siya'y tanggap. Nais niyang maramdaman na may kalalagyan siya kaya ginagawa niya ang mga nais ng kinabibilangan niyang grupo. Hindi rin naman mapagkakailang may mag kabataang sadyang rebelde, agresibo at lubhang mapagtuklas. May mga nalululong nang labis sa mga bawal na gamot, may mga maagang nabubuntis at nagiging miserable, may mga gumagawa ng krimen na mga menor de edad pa lamang at may mga nagpapakamatay sa 'di malamang dahilan. Hindi natin matatanggal na talagang may mga kabataang nalilihis ang landas. Minsa'y nasa mga nagpapalaki din naman 'yan, kung talagang nagkulang sila sa paalala at pagsuporta, paggabay at pag-alaga. Mahalaga ang paggabay sa kabataan sapagkat gaya nga ng sabi ng mga matatanda, hindi lahat ay alam na ng kabataan. Hindi rin naman dapat idamay lahat ng kabataan sa mga pagkakamaling nagawa na ng iba. Kung hindi nagkukulang sa tamang paggabay at pagpapaalala ang mga magulang sa kanyang anak, ano ang dahilan upang maging pabaya ang isang bata? Nasa desisyon din 'yan ng isang kabataan kung paano ang paggawa ng landas na tatahakin niya. Hindi dapat hatulan ang kabataan dahil sa mga sabi-sabi at pala-palagay lamang dahil hindi lahat ay mga sira ulo't nagdodroga, mga may bisyo't suwail at mga rebelde. Himalang maituturing ang isang batang pinili ang edukasyon kaysa droga. Marami pa naman ang gumagawa ng himalang ito. Hindi ba natin ito nakikita? May pag-asa pa. Ang negatibong pananaw sa kabataan ngayon ay mali naman, 'di ba?
Ang mga matatanda'y minsa'y naging mga kabataan din. Sinuway din nila ang kanilang mga magulang, nagpadala din sa barkada nila. Hindi sila dapat mawalan ng pag-asa bagkus ay bigyan kami ng pag-asa. Isang tanong lang ang nasasaisip ko. Bakit kapag mali'y sobra-sobra ang pagpuna samantalang kapag tama, minsan pa'y nakakaligtaang kilalanin? Madaming kayang gawin ang mga kabataan. Maabilidad kami't matatalino, madaming ideya't malikhain kaya bakit 'di niyo kami bigyan ng pagkakataong mapatunayan ang mga maaari naming magawa? Kabataan nga kami, pero may sariling pananaw at pag-iisip din. Hindi kami manhid sa mga sakripisyong ginagawa ng aming mga magulang at kahit papaano'y mulat din kami sa mundong ginagalawan nating lahat. Sa pagtagal ng panahon, lalo pang lumalawak ang pang-unawa namin sa buhay, kung sa paggising ba nami'y may naghihintay na kinabukasan at tagumpay. Mahirap bang paniwalaan? Hindi din natin alam. Tulad na lamang ni Winston Churchill na malakas uminom at madaming bisyo, sino bang mag-aakalang magiging isa siyang mabuting pinuno? At si Adolf Hitler na walang bisyo't malusog ang magiging puno't dulo ng isang pandaigdigang digmaan? Malay ba natin na ang mga kabataang suwail at rebelde ang magiging pag-usad ng kabuhayan at kinabukasan ng ating bansa sa hinaharap? Isang survey ang lumabas sa Asya na nagsasabing ang mga kabataan daw ngayon, kahit na sila'y magastos, mataas ang pagnanasang kumita ng malaki at nais sa buong mundo'y magtagumpay, ay may malasakit at nais pa rin na maging mapayapa ang mundo kaysa makita itong bumagsak. Mas nais daw nilang tumira sa mundong walang gulo. Ang kabataan ay hindi makasarili. Sino ba ang nagsabing 'di kami nagmamalasakit? Alam ng lahat na masarap ang maging kabataan. Masarap magkaroon ng kalayaan, mabigyan ng pera araw-araw, gastusin ito, magsaya na parang wala nang bukas at isipin ang gagawin nagsasabi, sa paglipas ng panahon, napagtatanto din naman namin na pag-unlad ang nais namin. Alam ng mga makabagong isip namin na ang buhay ay hindi puro sarap, minsa'y kailangan mong sumugal at maghirap upang makamit ang nais na tagaumpay. Hindi kami magiging pabigat sa aming pagtanda kami ang pagasa ng Inang Bayan at hindi sa susunod na araw. Hindi mo 'to matatanggal sa isang bata. Pero kami na ang namin kayo bibiguin! Isang Pasasalamat sa Wikang Filipino Ang wika ang maituturing na pinakamabisang kasangkapan sa ating pakikipag-komunikasyon sa ating kapwa. Ang wika, pasalita man o pasulat ay magiging sandata natin sa ating pakikihamok sa mga hamon ng buhay. Ang wika ay binubuo ng mga titik at simbulo na kapag pinagsama-sama ay maipapahayag natin ang mga nararamdaman natin sa ating pamilya, kaibigan, o kung sino pa man na kakilala natin. Ang Pilipinas, bagamat isang archipelago, na binubuo ng 7,107 na mga pulo na mayroong iba’t-ibang diyalekto ay nagkakaroon ng pagkakaunawaan sa pamamagitan ng paggamit ng iisang wika, ang wikang Filipino! Kaya naman kahit may iba’t-ibang kultura, relihiyon at paniniwala sa bawat panig ng Pilipinas, nagkakaisa parin ang bawat mamamayan ng ating bansa sa paggamit ng wikang Filipino. Sa ating nagbabagong estilo ng mundo ngayon, kung saan masasabi na ang mga bagay ay nagiging “hightechnology” na, dapat pa rin nating isaisip ang pagpapahalaga sa ating sariling wika. Oo nga at tama sa ang Ingles ang “Universal Language” at siyang dahilan upang mas masaliksik pa natin at mas maipahayag ang nararamdaman natin sa mga hindi natin kalahi o mga dayuhan. Ngunit hindi ito sapat na dahilan upang ipagwalang bahala na lamang natin ang wikang Filipino. Hindi ba’t bago tayo matuto ng wikang Ingles ay wikang Filipino muna ang una nating natutunan? Na bago pa man tayo makihalubilo sa ibang tao sa loob at labas ng ating bansa ay wikang Filipino ang una nating pinagpakadalubhasaan upang magamit natin sa ating pakikipagkapwa? Kaya huwag naman sana na sa pagbago ng pagdaloy ng panahon ay mabago narin ang ating pananaw sa pagpapahalaga sa paggamit ng wikang Filipino. Ngunit nakakalungkot man na isipin, marami sa atin lalo na sa mga kabataang kagaya ko ang siya pang lumalapastangan sa ating wika. Kaya naman humihingi ako ng kapatawaran sa ating pambansang bayani na minsang nagwika na, “Ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit pa sa hayop at malansang isda.” Kasabay ng pag-unlad ng mundo ang pag-usbong ng ng mga hindi pormal na salita, katulad ng wika na sa lansangan o kalye ma lamang maririnig. Isama mo pa riyan ang mga nauuso naring salita ngayon na ginagamit ang mga salita ng mga nasa ika’tlong kasarian o mga bading, ang “Gay Lingo”. Halimbawa ng mga salita na ito ang “gora mama!” na ang ibig sabihin ay “tara na!” at “echos” na ang ibig sabihin ay “biro lamang!”. Hindi ba’t bukod sa hindi magandang
pakinggan ang mga salitang ito ay nagpapakilala din ito kung ng anong klaseng mga tao na ang mayroon sa Pilipinas. Mga mamamayan na imbes na igalang ang sariling wika ay siya pa ang lumalapastangan dito. Ano nga ba ang siyang masasabi nating dahilan kung bakit ang mga Pilipino ay ipinagbabawalang bahala ang maayos na paggamit ng wikang Filipino? Base sa aking obserbasyon, ang masasabi kong isa sa mga dahilan kung bakit hindi nabibigyan ng karampatang pagpapahalaga ang ating wika ay dahil sa pagkakauso ng “Short Message Service” o mas kilala sa tawag na “text”. Isipin ninyo ito, bilang kabataan na mahilig mag-text, mas kaaya-aya para sa akin kung wikang Ingles na paikliin ang aking gagamitin dahil unanguna sa lahat mas matipid ito sa espasyo at mas mabilis gawin. Sa pagtetext din mas laging naaabuso ang wikang Filipino kung saan ang mga kabataan ay laging mga balbal na salita ang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon. Ang isa pa sa nakikita kong dahilan ay ang paniniwala ng mga kabataan ngayon na mas “in” ang paggamit ng wikang Ingles. Na mas angat ka sa lipunan kung lagging wikang Ingles ang Iyong gagamitin, kahit “english carabao” iyan! Sana lamang ay tandaan natin ito, taga Pilipinas tayo, tayo ay mga Pilipino! Kung hindi natin gagamitin, pagyayamanin at pahahalagahan ang sarili nating wika, sino pa ang magpapahalaga dito? Wala ba tayong utang na loob sa sarili nating wika na pagkatapos nating gamitin sa loob ng ating mga tahanan ay siya na lamang natin babalewalain dahil sa pagbabago ng panahon? Huwag naman din sana natin hayaang mawalan ng saysay ang pagpupursigi ng dati nating pangulo na si Manuel Quezon nag awing Pambansang wika ang Filipino. Isa lamang itong paalala, “Wika mo. Wikang Filipino. Wika ng Mundo. Mahalaga!” Wika mo. Wikang Filipino. Wika ng Mundo. Mahalaga ni Jasmin V. Montalbo (nagkamit ng Ikalawang Gantimpala sa Pagsulat ng Sanaysay) Wika. Ano nga ba ang Wika? Ano ba ang kahalagahan nito sa atin? At sa mundong ginagalawan natin? Ano kaya ang mangyayari kung wala tayong wika, Mailalarawan pa kaya natin ang kagandahan ng paligid at maipapakita pa ba natin ang ating galit at nararamdaman? Ang Wika bagaman maikling salita subalit ang kahulugan at katangian ay napakalawak at napakalalim. Ang kakayahahan nito’y makakapagpapaunlad ng isang tao at bansa, ngunit may kakayahan din itong magwasak kung mali at hindi angkop ang paggamit. Magagawa nitong pagbuklurin at pagsamahin ang isang bansa ay lahing nasa gitna ng sigalot at kaguluhan. Ngunit gaano nga ba natin kakilala at kamahal ang ating sariling wika? Hanggang saan nga ba natin ito kayang ipaglaban? Ang Pilipinas ay napakapalad, sapagkat nabubuklod tayo ng ating wikang Filipino. Bagaman iba’t iba ang bigkas at punto na inilalapat natin sa ating wika. Hindi maitatangging nalangkapan natin ito ng kakaibang himig. Ang bawat bagsak ng tunog nito ay may kahali-halinang hatid sa ating puso. Nagkaroon tayo ng kasarinlan at kapayapaan dahil sa ating wika. Subalit sa paglaon ng panahon, katulad ng buhangin sa dagat, natatangay tayo ng alon ng pagbabago. Nagpatianod tayo sa pag-unlad ng teknolohiya at siyensya. Sumabay tayo sa mabilis at hindi mapigil na kolonyalismo. Binigyan natin ng mataas na pagkilala ang mga wikang kanluranin at mabilis na pagkadalubhasa dito. Subalit labis nating nakalimutan ang ating pambansang wika, mas minatamis nating magsalita ng ingles sa pagkakataong maaari naman tayong magtagalog. Hindi ako tumututol, ikinararangal ko na tayong mga Pilipino ay may angking kagalingan sa pagbigkas ng ibang wika. Ngunit nais kong ipabatid na hindi masamang umunlad at sumabay sa yumayabong na kasaysayan. Pero hindi ba’t masarap na habang nagtatagumpay tayo, ang ipinabandila natin ay ang sarili nating wika. Hindi ba masarap na nakikilala tayong mga Pilipino hindi lang sa talento kundi maging sa kultura? Huwag nating kalimutanang sinabi ng anting pambansang bayani, “Ang hindi magmahal sa sariling wika ay masahol pa sa malansang isda.” Taglayin natin ang pagmamahal at pagpapahalaga sa sarili nating wika, dail ito ang pinakamabisa nating sandata sa ating pagtatagumpay. Ikarangal natin ang ating wika at huwag tayong mapagod na paunlarin at gamitin ito sapagkat ang ating wika ay mahalaga, at ito ang wika ng Mundo, ang wika ng nagpupunyaging Filipino. Wikang Filipino: Kahapon, Ngayon at Bukas Ni Glorivel H. Glomar (nagkamit ng Ika’tlong Gantimpala sa Pagsulat ng Sanaysay) “Ako’y isang Pinoy!” -mga simpleng salita na may malalim na kahulugan kung lubusang sususriin. Paano nga ba natin mapapatunayan an gating tunay na pagmamalaki bilang isang Pilipino? Kung ating titignan, maraming paraan hindi ba? Sybalit ang pinaka mahalaga ay ang paggamit natin n gating sariling wika. Bilang panimula, nais kong itaning kung batid nga ba natin ang kahulugan ng salitang “wika” ? Ano bang wika ang ginagamit mo? Mahalaga ba angwika sa buhay ng bawat tao? Paano ba ito makakatulong sa pag-abot ng magandang bukas na inaasam ko?
Marahil ikaw ay napaisip nang malalim o napabuntong hininga, ngunit hayaan mong bigyan ko ng kasagutan ang mga katanungan sa iyong isipan. Maraming pagkakataon na hindi sapat ang simbolo, galaw, kumpas at iba pa upang maipahayag ang tunay na kahulugan ng isang bagay. Dito pumapasok ang kahalagahan ng wika – ito ang pangunahing midyum upang maipahayag natin an gating saloobin at opinion ayon sa nilalaman ng ating isip at damdamin sa ating kapwa. Ito ang ginagamit natinsa pang-araw-araw partikular na sa komunikasyon. Kung wala ang wika, paano natin mapapanindigan ang ating mga prinsipyo at paniniwala sa buhay? Hindi ba’t napakahalaga ng wika? Tunay nga naman! Sapagkat sa pamamagitan nito magagampanan natin ang isa sa pangunahing tungkulin dito sa mundong ibabaw at ito ay ang magbahagi ng kaalaman. Bawat bansa sa dito sa mundo ay may kanya-kanyang wika na ginagamit upang matalos ang malawak na pagkakaintindihan ng bawat isa. Kung ang iba ay may salitang Ingles, Niponggo, Mandarin, Spanish at marami pang iba, dito sa Pilipinas, “Wikang Filipino” ang tawag sa pangunahing wika o “mother language” ng bansa. Ang Pilipinas ay binubuo ng Pitong libo at isang daang mga pulo na pawang pinaghihiwalay ng mga malalaking karagatan dito sa ating bansa. Bawat mga mamamayan sa iba’t-ibang dako ng Pilipinas ay mayroon ding sariling wikang kinagisnan. May kanya-kanyang kultura, wika at paniniwala batay sa lahing kinabibilangan. Maraming salita ang ginagamit sa bansa tulad ng mga sumusunod: Pampango, Waray, Visaya, Cebuano, Ilokano, Bikolano at iba pa. Subalit namumukod tangi pa rin na ang WIKANG FILIPINO ang nagsisilbing buklod ng sangkapilipinuhan upang makamit ang kaunlaran at kaayapaan na ating pinapangarap. Ito ang landas tungo sa pagkakaisa. Wikang Filipino ang daan upang ang galit at poot ay maiwaksi sa ating mga puso at tunay na pagmamahalan ang siyang maghari dito. Hindi pa huli ang lahat, maari pa nating simulan ang nararapat Maniwala, Magtiwala at Umaksyon! Wika mo! Wika ko! Wika natin ay wikang Filipino! Anuman ang lahi mo. Iba man ang kultura at kulay ng balat ko, Ikaw, Ako, Tayo ay tunay na mga Pilipino! Wikang Filipino ay bukod tangi at nag-iisang wikang Filipino maghahatid ng panibagong pag-asa. Saan mang panig ng mundo ako tumungo. Iba’t-ibang lagi man ang aking makahalubilo. Taas noo kong ipagmamalaki na ang dugong nananalaytay sa akin ay dugong Pilipino. Wkang Filipino: Noon, Bukas ay sa darating na Henerasyon. Wikang Filipino, Hanggang kamatayan ay baon...
