KASAYSAYAN NG ALPABETONG FILIPINO
Kasaysayan Kasaysayan ng Alpabeto
SANSKRIT/O
Ang paraan ng pagsulat na ito ay isang uri ng paraang abiguda na gumagamit g katinig-patinig na kombinasyon. Kung kaya’t mapapansin na ang pinakapayak na anyo nito ay mayroon lamang tunog sa hulihan na /a/. Nilalagyan lamang ng kudlit sa itaas upang makalikha ng tunog na nagtatapos sa /e/ at /i/ at sa ibaba naman inilalagay upang makalikha ng tunog na /o/ at /u/.
ALIFBATA o ALIBATA
Isang paraan ng pagsulat na ginagamit bago pa dumating ang mga Kastila. Ito ay kahalintulad sa sistema o paraan ng pagsulat ng mga taong Java na tinatawag tinatawag na kayi. Ang paraan ng pagsulat na ito ay pinaniniwalaang ginagamit na noong 1 na siglo hanggang sa panahon ng pananakop ng mga Kastila. Ang salitang baybayin ay nangangahulugang ispeling o pagbaybay. Katu Katutub tubon ong g sistem sistema a ng pagsu pagsulat lat/al /alpab pabeto eto ng iba’t iba’t ibang ibang pang pangka katt etnolinggwistiko sa !ilipinas mula 1"""-1#"" hanggang 1$"". BAYBAYIN hango sa salitang “baybay” %to %to spell& ALIBATA hango sa “alif bata” %' %' unang pantig sa Arabi() *ali+, *ba, at *ta,& sa mga paraan ng pagsulat ng iba’t ibang lugar sa India) anskrit 0rahmi Assam et(.& ABECEDARIO
Ito ay binubuo ng # na letra at hango sa 2omanong paraan ng pagbigkas at pagsulat. Alpabetong Kastila Kastila mula sa Alpabetong 2omano Isinusulat ang mga titik gaya ng sa alpabetong 2omano Itin Itinur uro o sa pili piling ng mga mga magmag-aa aara rall sa mga mga klas klasen eng g tina tinata tawa wag g na (ato (aton n kadalasan sa mga kumbento atbp.
Ayaw turuan ng mga Kastila sa !ilipinas ang mga indio dahil alam nilang matatalino ang mga ito at kapag tinuruan ng wikang 3spanyol ay maiintindihan ang ginagawang panloloko sa kanila. !ilipinas lang ang dating kolonya ng 3spanya na di natutong magsalita ng 3spanyol %maliban sa mga intelektwal na nasa alta so(iedad at gitnang uri/middle (lass& ABAKADA -
mula kay 4ope K. antos %1"& binubuo ng #" letra lima %5& ang patinig %a e i o u& labinglima %15& ang katinig %b k d g h l m n ng p r s t o w y&
Alpabetong batay sa wikang 6agalog binuo ni 4ope K. antos at naisapubliko sa aklat na 0alarila ng 7ikang !ambansa %1"&) a b k e g ! " I # n ng o p $ s t % & y ALPABETONG PILIPINO '()*+,
- binubuo ng '1 titik - ang dating abakada na binubuo ng dalawampung %#"& titik ay nadagdagan ng labing-isa %11& pang titik mula sa abe(edario. Ang mga naidagdag na titik ay) -. -!. . 0. ll. 1. 2. $$. 3. 4 at 5 ALPABETONG FILIPINO '()6*,
- binubuo ng #$ titik) lima %5& ang patinig at dalampu’t tatlo %#'& naman ang katinig. Ang paraan ng pagbigkas ay batay sa Ingles.
ANG BAYBAYIN7 Pa!apya& na Kasaysayan
8aituturing na regalo ng kultura at ng kasaysayan ang lenggwahe at paraan o sistema ng pagsusulat ng isang komunidad. Ngunit sa pagdaan ng mga panahon dahil sa kolonisasyon at globalisasyon unti-unting nawawala ang mga pamanang ito at napapalitan ng kolonyal na kulturang popular. Kakaunti o halos wala nang gumagamit ng sarili nating paraan ng pagsusulat. Ang iba pa nga ay nagkakamali sa pagtawag nito at sinasabing ito ay *Alibata,. Ang katawagang A4I0A6A ay nilikha noong ika-#" dantaon ni !aul 9erso:a isang kasapi ng dating National 4anguage Institute. Nagbigay paliwanag si 9erso:a sa kaniyang aklat na !ambansang 6itik nang !ilipinas noong 1')
;Noong 1#1 umuwi ako galing sa 3stados
ork !ubli( 4ibrary batay sa pagkakahanay ng mga titik sa alpabetong 8aguindanao %8oro& gaya ng sa Arabo) ali+ ba ta %alibata& tinanggal ang *+, upang maging lalong kaaya-aya sa pandinig.; Pa%l Ro$"g%e5
Ang salitang baybayin ay isang katagang pangkalahatan sa wikang 6agalog na tinutukoy ang lahat ng titik na ginagamit sa pagsulat ng isang wika. Ibig sabihin isang *alpabeto, ? [email protected] mas kahawig ito ng isang ;syllabary; o palpantigan. Nakatala itong pangalang ng lumang sulat sa isa sa mga unang talasalitaang inilathala sa !ilipinas ang 9o(abulario de 4engua 6agala noong taong 1B1'. [email protected] mula sa ugat na *baybay, na nangangahulugang ispeling. a mga sulatin ng mga unang 3spanyol ang
karaniwang tawag nila sa baybayin ay ang mga *titik o sulat ng mga 6agalog.,
Ang Pagka&ala ng Baybay"n
[email protected] mabilis ang paglaganap ng baybayin sa Cilipinas noong siglong 15"" nanghina ito nang pumasok ang 1B"" sa kabila ng mga ginawang pagsisikap ng mga prayleng gamitin ito sa pagtuturo ng kanilang pananampalataya. Dinamit pa rin ng mga !ilipino ang mga titik ng baybayin sa pagsulat ng kanilang mga pangalan sa ika-1E dantaon hanggang sa simula ng ika-1$ dantaon kahit maraming sulatin na ang nasa wikang 3spanyol noon. Kung ang dahilan ng pagkamatay ng baybayin ay ang pagiging hindi angkop nito sa pang-araw-araw na pangangailangan ng mga !ilipino ngayon bakit kaya hindi man lang ito nanatili bilang bahagi ng pamanang lahiF 0akit hindi man lang ito naging isang sagisag ng kalinangang !ilipinoF Gindi nakaukit ang baybayin sa mahahalagang gusali at bantayog o pinag-aaralan bilang isang sining ng bayan tulad ng kaligrapiya sa mga ibang bansa sa AsyaF 8alungkot mang sabihin halos lahat ng uri ng mga katutubong sining ng !ilipinas na naabot ng impluwensiya ng 3spanya ay napabayaan at nanatili lamang sa mga lugar na hindi sinakop ng mga 3spanyol.
Nat%klasan 9%l" ang Baybay"n
a totoo hindi nawala ang baybayin sa ilang bahagi ng !ilipinas. a halip umunlad pa ito at naging tatlong bukod-tanging uri ng pagsulat. Natatandaan pa rin ng mga taong 6agbanuwa sa !alawan ang kanilang sulat ngunit bihira na nilang ginagamit ito ngayon. Ang mga 0uhid at lalo na ang mga GanunHo sa 8indoro ay nagsusulat pa rin gaya ng mga sinaunang Cilipino 5"" taon na ang nakaraan sa kanilang pakikipag-ugnayan at panulaan.
ANG PAG:AARAL NG BAYBAYIN
Ang baybayin ay isang mabisang paraan ng mga ninuno ng pagsusulat di lamang upang makipag-usap sa isa’t isa kundi makita rin nila ang kanilang mga paniniwala sa pamamagitan ng pagbaybay sa mga salita. Ang baybayin ay isang piktoryal na uri ng pagsusulat. =i tulad ng ilang mga piktoryal na sistema ng pagsusulat ito ay madaling isulat at kabisaduhin. Ang baybayin ay may labing pitong simbolo. Gindi tulad ng ibang mga letra ang bawat simbulo ng baybayin ay nagrerepresenta ng isang “syllable” o pantig. Ngayon ay matututunan mo kung papaano ang pagbaybay ng tama.
0ago natin matutunan ang pagbaybay kailangan muna nating tandaan ang iba’t ibang porma ng bawat baybayin.
9ga Dapat Tanaan sa Pagbabaybay7
-
maliit na tuldok sa baba - may tunog na /o-u/
-
maliit na tuldok sa itaas - may tunog na /e-i/
-
simbolo ng krus sa ibaba - pagkakaltas ng katinig
-
walang tuldok/krus - may tunog na /a/
9GA ;ALI9BA
9ay Pagkakaltas
