Ebolusyon ng Alpabetong Filipino
Nang dumating ang mga Kastila noong Dantaon 16, may sarili nang palatitikan ang ating mga ninuno, ang Alibata o Baybayin, na binubuo ng 14 katinig at 3 patinig. Pinalitan ito ng mga Kastila ng alpabetong Romano. Noong 14!, sa kanyang Balarila ng Wlkang Pumbansa, binuo ni "ope K. #antos ang Abakada, na may $! titik% a b k d e g & i ' m n ng o p r s t u ( y Noong )ktubre 4,1*1, pinagtibay ng #anggunian ng #+P ang pinayamang alpabeto, na binubuo ng 31 letra% a b & d e - g & i k 1 11 m n / ng o p 0 r rr s t u ( 2 Kaugnay ng pagbago ng Konstitusyon, muling nireporma ng #+P ang alpabetong ilipino at mga tuntunin ng palabaybayang ilipino. 'to ay bilang pagtugon sa mabilis na pagbabago, pag5unlad at paglaganap ng (ikang pambansa. atapos ang seryengmga simposyum at sangguniang pulong na dinalu&an ng mga lingg(ista , edukador, guro, manunulat at iskolar ng (ika, nabuo ang sumusunodna Alpabetong ilipino, na may $7 letra% a b d e - g & i k ' m n / ng o p 0 r s t u ( 2 y Noong $!!1, muling nagkaroon ng rebisyon sa alpabetong ilipino upang tugunan ang patuloy na deelopment at8o istandardisasyon ng sistema ng pagsulat sa ilipino. 'tinaguyod ng rebisyong ito ang leksikal na pagpapayaman ng ilipino sa pamamagitan ng paglulu(ag sa pang&i&iram ng salita at pagsasalin, karami&an mula sa 'ngles at Kastila, gamit ang (along karagdagang letra ng alpabeto, ang mga letrang , -, , /, 0, , 2, . #a rebisyong ito, sinasabi na pinalu(ag ang paggamit ng (along dagdag na letra. 'pinagagamit ang mga ito sa ispeling ng la&at ng &iram na salita anuman ang barayti nito kasama ang &indi pormal at &indi teknikal na barayti, o iyong tinata(ag na karani(ang salita. 9ayunpaman, nagkaroon nagkaroon ng maraming negatibong reaksyon at -eedbak mula sa mga guro, estudyante, magulang at iba pang tagagamit ng (ika sa $!!1 rebisyon sa ispeling. Kaugnay nito, noong )ktubre , $!!6 ang Kaga(aran ng :dukasyon sa ka&ilingan ng K+ ay nagpalabas ng isang memorandum na pansamantalang pansamantalang nagpapatigil sa implementasyon ng ;$!!1 Reisyon ng Al-abeto at patnubay sa 'speling ng +ikang ilipino;. Noong Agosto, $!!*, inilabas ng K+ ang borador ng )rtograpiya ng +ikang Pambansa na binuo ng K+ sa pamamagitan ng serye ng mga konsultasyon sa mga guro, dalub&asa sa (ika, superbisor sa ilipino ilipino at sa mga larangang ito sa buong bansa noong $!!* &anggang $!!*. ang pinal na bersyon ng patnubay ay ipalalabas ng K+ bago matapos ang $!!*.<
Kasaysayan ng Alpabeto #AN#KR'=8) 5 ang paraan ng pagsulat na ito ay isang uri ng paraang abiguda na gumagamit ng katinig5 patinig na kombinasyon. Kung kaya>t mapapansin na ang pinakapayak na anyo nito ay mayroon lamang tunog sa &uli&an na 8a8. Nilalagyan lamang ng kudlit sa itaas upang makalik&a ng tunog na nagtatapos sa 8e8 at 8i8 at sa ibaba naman inilalagay upang makalik&a ng tunog na 8o8 at 8u8. +ikang klasiko ?lassi@ ng 'ndia ginagamit sa mga reli&iyon at pananaliksik sa ag&am #inasabing pinagmulan ng alibata ALIFBATA o ALIBATA (BAYBAYIN)
5 isang paraan ng pagsulat na ginagamit bago pa dumating ang mga Kastila. 'to ay ka&alintulad sa sistema o paraan ng pagsulat ng mga taong aa na tinata(ag na kayi. Ang paraan ng pagsulat na ito ay pinanini(alaang ginagamit na noong 14 na siglo &anggang sa pana&on ng pananakop ng mga Kastila. Ang salitang baybayin ay nanganga&ulugang ispeling o pagbaybay. Katutubong sistema ng pagsulat8alpabeto ng iba>t ibang pangkat etnolingg(istiko sa Pilipinas mula 1!!!51$!! &anggang 17!!. BAYBAYIN &ango sa salitang Cbaybay ?to spell@ ALIBATA &ango sa Cali- bata ?$ unang titik sa Arabi% Cali- at Cbet@
ay kaunting pagkakaiba ang ba(at alibata para sa ba(at partikular na (ika ?iba ang sa =agalog, iba ang sa Bisaya atbp.@ Di matiyak ng mga eksperto #a Eelebes ?matandang paraan ng pagsulat ng mga aanese@ #a 'ndia ?mula sa mga paraan ng pagsulat ng iba>t ibang lugar sa 'ndia% #anskrit Bra&mi Assam et.@ ABECEDARIO
5 ito ay binubuo ng $ na letra at &ango sa Romanong paraan ng pagbigkas at pagsulat. Alpabetong Kastila mula sa Alpabetong Romano 'sinusulat ang mga titik gaya ng sa alpabetong Romano 'tinuro sa piling mga mag5aaral ?sa mga klaseng tinata(ag na aton, kadalasan sa mga kumbento atbp.@ Aya( turuan ng mga Kastila sa Pilipinas ang mga indio da&il alam nilang matatalino ang mga ito at kapag tinuruan ng (ikang :spanyol ay maiintindi&an ang ginaga(ang panloloko sa kanila Pilipinas lang ang dating kolonya ng :spanya na di natutong magsalita ng :spanyol ?maliban sa
mga intelekt(al na nasa alta soiedad at gitnang uri8middle lass@ ABAKADA
5 mula kay "ope K. #antos ?14!@ 5 binubuo ng $! letra 5 lima ?F@ ang patinig ?a, e, i, o, u@ 5 labinglima ?1F@ ang katinig ?b, k, d, g, &, l, m, n, ng, p, r, s, t, o, (, y@ Alpabetong batay sa (ikang =agalog binuo ni "ope K. #antos at naisapubliko sa aklat na Balarila ng +ikang Pambansa ?14!@% a b k d e g & i ' m n ng o p r s t u ( y ALABETON! ILIINO ("#$%)
5 binubuo ng 31 titik 5 ang dating abakada na binubuo ng dala(ampung ?$!@ titik ay nadagdagan ng labing5isa ?11@ pang titik mula sa abeedario. Ang mga naidagdag na titik ay% , &, -, , ll, /, 0, rr, , 2 at ALABETON! FILIINO ("#&$)
5 binubuo ng $7 titik% lima ?F@ ang patinig at dalampu>t tatlo ?$3@ naman ang katinig. Ang paraan ng pagbigkas ay batay sa 'ngles. Ang Bagong Alpabetong Filipino ay binubuo ng $7 letra%
Aa Kk #s
Bb "l =t
E m Ju
'ga Oiinal na leta*
Aa Kk Rr
Bb "l #s
Dd m =t
'ga +ia na leta*
E
-
Dd Nn
:e H/ +(
Ng ng L2
:e Nn Ju
9g G& N9 ng ) o +( My
H/
I0
9g )o My
G& Pp
'i I0
'i Pp
L2
-. Katinig sa Bagong Alpabeto*
B, E, D, , 9, G, , K, ", , N, H, Ng, P, I, R, #, =, , +, L, M, / atinig sa Bagong Alpabeto*
A, :, ', ), J
Diptonggo O mga pantig na nagtatapos sa mga letrang ( at y
&alimba(a% ay O tinapay
a( O kalaba( ey O reyna
Klaste O kambal katinig
i( O ali( iy O nami>y
oy O ka&oy
uy O aruy
Rr
&alimba(a%
kr O Kristal
t( O t(alya
dr O drayber
