JHON LOCKE Y LA CUESTIÓN DE LA TOLERANCIA Notas biográficas
John Locke (1632-17!" n#ce en $%&n'on) S* +&,# co%%e #%e.# con /# revolución puritana0 *e0 %# /# '*e%%# c&+&/0 ,ee4oc#%5# en /# República (16!-166"0 /# restauración de los Estuardo ,e,e 1688 /# entronización de los Orange 0 en /# e%on# ,e 9*&//e%o0 *e ,# #o # /# on#%*5# #%/#en#% con&*c&on#/0 con#'%#n,o /# *%e#c5# ,e/ :#%/#eno /# %oc/##c&;n ,e De%echo) To,#+5# To,#+5# en 17! #/c#n<#%5# # conoce% e/ #o ,e /# co%on# # /# casa de Hannover0 con c*o %e&n#,o e c%e#%=n /o >*n,#eno ,e/ #%/#en#%&o o,e%no) Con e/ %&*n>o ,e /# Re+o/*c&;n e %o,*.o e/ %&*n>o ,e /# /&4e%#,e o/5&c#0 %e/&'&o# econ;&c#0 & 4&en #/e /&4e%#,e h#4%5#n ,e conoce% ,&+e%# +&c&&*,e ,*%#ne /# +&,# ,e Locke0 e&*/#n,o * &ne%+enc&;n %e>/e?&;n) John Locke e *n en#,o% %o>*n,#ene &4*&,o ,e/ e5%&* e &ne%ee ,e /# &/*%#c&;n0 /o *e e #n&>&e# en *e n&n'*n# ,e /# c*e&one oc/e0 o/5&c# econ;&c# *e &ne%e#4#n # * coneo%=neo >*e%# #.en# # * %e>/e?&;n ee e e/ c#o ,e /# cuestión de la tolerancia ) Te;%&co Te;%&co ,e/ /&4e%#/&o o/5&co0 e .*no # I##c Ne@on0 e/ '%#n &n&%#,o% ,e /# I/*%#c&;n e*%oe#) La cuestión de la tolerancia
L# c*e&;n ,e /# o/e%#nc /o %&nc&&o ,e /# oc&e,#, c&+&/0 ,e /o *e >o%# #%e0 e%# *n# c*e&;n * %eene en /# E*%o# ,e/ &eo ,e Locke0 ,on,e /# e%ec*c&one o% o&+o ,e %e/&'&;n con&*5#n *no ,e /o %o4/e# *e #
e%ene e#,o0 #no ,e #*e//o en /o *e h#45# %&*n>#,o /# Re>o%#0 coo ,e #*e//o en *e %&*n>#4# /# Con%#%%e>o%#) #.o e/ conceo ,e Bo/e%#nc %e/&'&o# e #c**/#4#n conno#c&one ,e o%,en oc/0 e'*%&,#, 4/&c#0 *n&,#, n#c&on#/0 o%#/0 ec)0 0 *n# +e< = e/ %o4/e# %e/&'&oo e%+5# #%# en#c#%#% #*n&c# en&one econ;&c# ,e o,e%0 con+&%&n,oe en *n %o4/e# o/5&co en o,# /# e?en&;n ,e/ %&no) En In'/#e%%# /# 9*e%%# C&+&/ e/ Ine%%e'no Ine%%e 'no /e ,#n *n# c#%#ce%5&c# eec/e10 *e e +en %e>/e.#,# en e/ /#ne#&eno ,e Locke) L# /&4%e &ne%%e#c&;n ,e /# &4/ %o ,e/ %oe#n&o0 ence%%#4# # e/ %&nc&&o ,e /# o/e%#nc) Ee %&nc&&o ,e /# oc&e,#, c&+&/0 & c#4e0 e%# = nece#%&o en In'/#e%%#0 *e #/ #*&% e/ %o&o Re /# %&#c5# %e/&'&o#2 e /e *e,e ,&c*&% /# #*o%&,#, ,o'=&co %e/&'&o#0 ,e /o c*#/ e *e,en ,e%&+#% &/&c#c&one ,e &o o/5&co) En ee en&,o0 /o ,o 4#n,o en>%en#,o en /# '*e%%# c&+&/0 #4&n /o e*+&e%on en /# c*e&;n ,e /# o/e%#nc) E/ %&*n>o ,e /# Re+o/*c&;n %o,*.o *n c&e%o c/&# ,e /&4e%#/&o C%on@e// e%&&; c&e%# o/e%#nc) C#%/o II0 en *n %&nc&&o % &nc&&o #%# ,e4&/&#% e/ o,e% ,e /# I'/e An'/&c#n#0 %o&c&; c&e%# o/e%#nc) S&n e4#%'o0 en%e 1662 166F e ,&c#%on c&e%# /ee %e%e&+#0 %eco'&,# en e/ Bc;,&'o C/#%enon0 *e %ec%*,ec&e%on e/ %o4/e#) De /# o&c&one c&%c*/#ne en * &eo Locke %ec&4&; &n>/*enc ,e ,o) #%'h#@ ,e>en,5# /# o/e%#nc ,e,e *n# o&c&;n %e/&'&o#) E/ c%&n&o0 ,e,e e/ %&nc&&o0 %oon5# e# o/e%#nc #/ enen,e% *e /# %e/&'&;n e= o% enc&# ,e/ o,e% o/5&co0 e/ #'&%#,o no en5# = %ee,&o *e %ee#%/#) Locke /e cone; con ,o ec%&o en /o *e #nen5# /# e& ,e *e e/ o,e% ,e/ G#'&%#,o (c&+&/" e%# *e%&o% # c*#/*&e% o%o o,e%) 1
Cfr. J. W. Allen, A Histoty of Political Thougbt in the Sixteenth Century , Mathuen and C.° Ltd., Londres, 1977 (1928), cap. ! "#. $. Le%&us, Der Toleranzbegriff Lockes und Púfendorf , Le&p%&', 19 J. W. *ouh, op. c&t., pp. 19+211 C. A. &ano, -p.c&t., pp. 27818 M. J. McLachlan, Socianism in Seenteenth!Century "ngland , /. 0. -ford, 199 3efel4o5ere, The #elation of $ohn Locke to "nglish Deism , Ch&ca'o, 1981 6. ald&n&, op.c&t., pp.99 ! ss. oean Col:n, "n %os del milenio , Al&an%a 6d&tor&al, Madr&d, 1981 (197) ;. 0ol&n, $ohn Locke&s conce%tion of freedom , en $ohn Locke' Problems and Pers%ecties , ed&tado por J. W. eaton, The Theory of Toleration under the Later Stuarts , Ca4r&d'e, 1911, p. 8 ! ss. 2
6n la "'les&a An'l&cana, la ?efatura de la "'les&a @ueda en anos del ;e! o de la ;e&na
:o% * #%e0 Hen% S*44e 30 ,e>en,5# /# o/e%#nc %e/&'&o# en *n# Re4/&c# >*n,#,# o4%e *n# ##4/e# co/ec&+#) Te& *e Locke #o#4#) L# o&c&;n ,e Locke0 en e/ %&e% c#o0 n&e'# /# *e%&o%&,#, ,e /# %e/&'&;n o4%e e/ o,e% o/5&co0 en e/ e'*n,o0 co#%e con S*44e /# e#%#c&;n ,e #4o o,e%e e %e>&e%e # /# o/e%#nc coo *n ,e%echo ,e/ &n,&+&,*o) E# ,o4/e o&c&;n e?%e# e%>ec#ene e/ /#ne#&eno /ockno /# o/e%#nc no e%# #%# / ;/o *n# c*e&;n #4%#c# ,e /&4e%#, ,e conc&enc o &ne/ec*#/0 &no ,e o/5&c# %=c&c#) El planteamiento lockiano de la tolerancia religiosa
Ee /#ne#&eno *e,# >&.#,o en >o%# c#& ,e>&n&&+# en * ec%&o BAn E# conce%n&n' To/e%#&on (BEn#o o4%e /# o/e%#nc"0 *e no //e'; # *4/&c#%) Con&,e%#,o coo e/ ec%&o = &o%#ne ,e * %&e%# oc#0 %e>/e.# /# &n>/*enc *e o4%e / e.e%ce Sh#>e4*%!0 >*n,#en#/ #%# * &,e# o/5&c#) En ee en#o0 e/ punto de partida e /# separación entre la Iglesia el Estado 0 /# /ee h*#n# e=n o/o /&&#,# o% /# ,&+&n#0 e competencia del !agistrado o,o /o conce%n&ene # /# paz gobierno de la sociedad" L# má#ima autoridad del !agistrado e condición #%# *n correcto funcionamiento ,e/ E#,o) Un Estado fuerte h# ,e proteger /# libertad religiosa o% e% nece#% #%# *n# me$or convivencia ,e * c&*,#,#no) :e%o0 o% o%# #%e0 combate el derec%o divino de los rees 0 ,e/ #'&%#,o coo * %o/on'#c&;n0 on&en,o coo l&mite0 # no /# /e ,&+&n#0 &no la le natural ) S**eo /o #ne%&o%0 h#ce /# &'*&ene división de la 'olerancia( 1" Reeco # /# opiniones *%#ene eec*/#&+# (%o4/e# ,e /# %e#/&,#," ,e/ culto divino (0 /# S#n5&# T%&n&,#,0 >o%# ,e/ c*/o0 ec)"0 absoluta tolerancia ) 2" Reeco # usos costumbres *e no on 4*en# n& #/# oc/ene (*o ,e /# %o %&*e<#0 ne%o ,e h&.o0 #ne%# ,e coo%#%e +e&%0 ec)"0 tolerancia en tanto en cuanto no disturben la paz del Estado ) En eo c#o e%= /# Soc&e,#, /# *e ,ee%&ne * /5&e) 3" Reeco # /o vicios virtudes) E/ #'&%#,o no ,e4e h#ce% #o/o'5# ,e /o %&e%o 5 &n#% # /o c&*,#,#no # e%e+e%#% en /o e'*n,o0 e%o0 o% 5 &o0 los vicios no deben ser pro%ibidos) E/ #'&%#,o no e0 o% %&nc&&o0 n& *n o%#/&# n& *n ceno%0 o% /o *e &ene *e respetar la tolerancia en ese campo 0 #/+o c*#n,o /o vicios %agan da)o al Estado) Locke o&n# *e #nene% /# #< oc/ e,ne /ee %e%e&+#F0 coo o%#4# /# e?e%&enc h&;%&c#0 no e%# %#o%#/ec5# /# >e ,e /# ec# #*en#4# e/ ne%o ,e * e'*&,o%e) E c*%&o#0 # e#% ,e e# #%'*en#c&;n0 /# e?c/*&;n ,e e# o/e%#nc ,e c#;/&co #eo) En *#0 /o %#'o >*n,#en#/e ,e BAn E#))) Se#%#c&;n I'/e-E#,o0 /# o/e%#nc coo *n ,e4e% ,e/ #'&%#,o0 *&/&,#, oo%*n&,#, ,e /# o/e%#nc /# %#c&on#/&,#, #/ e%+&c&o ,e /# o/5&c#0 e%=n con#ne en * en#&eno o/5&co) E/ c#4&o ,e /# co*n*%# o/5&c# ,ee%&n; *e /# o4%# no >*e%# *4/&c#,#0 #en# & //e'; # e% conoc&,# o% * = 5n&o) S* &,e# o4%e /# o/e%#nc //e'#%on # e% conoc&,# o% * coneo%=neo # %#+ ,e /# BC#%# o4%e /# To/e%#nc (168") L# o4%# /e+#n; no oc# c%5&c# # /# *e Locke >*e cone#n,o0 ,e o,o *e /# %/&c# con%#%%/&c# e %o/on'#%on h## 162) No o4#ne h#4e% &,o #%o4#,# o% e/ :#%/#eno /# To/e%#n Ac0 >*e #c*#,o ,e oc&on� ho44&# #eo0 /o c*#/ no ,# *n# &,e# ,e /# &o%#nc ,e/&c#,e<# ,e/ e#) 3
6ssa! &n Befense of the *ood -ld Cause and A L&'ht >h&n&n' out of BarnessD, de 1=9 >e encontrE con Fl en 1.===, ! es u! pos&4le @ue el "nsayo( , fuera escr&to a &nstanc&as del Conde. 6l CEd&'o de ClarentonD, lleGado a ca4o en la ;estaurac&En, entre 1==2 ! 1==, reco':a toda una ser&e de le!es repres&Gas, con las @ue se pon:a f&n al per&odo de toleranc&a pol:t&ca ! soc&al @ue se ha4:a &n&c&ado con la ;eGoluc&En ! los pr&eros aHos del re&nado de Carlos "", ! @ue pretend:a antener un cl&a de pa% soc&al, con lo @ue el cl&a de confl&cto GolG&E a recrudecerse. 4
L# concec&;n ,e /# To/e%#nc en /# C#%#0 e %=c&c#ene /# &# *e en 1667) :e%o #ho%# #,*&e%e o%o e'o0 e#/=n,o/# coo *n# c#%#ce%5&c# ,e /# +e%,#,e%# I'/e BTo/e%#% # #*e//o *e ,&>&e%en ,e /o ,e= en #*no ,e %e/&'&;n e #*no *e conc*e%,# con e/ E+#n'e/&o0 con /# %#<;n0 e?%## *e c&e%o ho4%e c&e'*en e# /*<) L# o/e%#nc %e/&'&o# e?&'e ,e/ o,e% c&+&/ no &ne%+en&% en /o #*no ,e/ c*&,#,o ,e/ #/#0 ,e o,o *e no ,e4e /#n<#% e,ne * /e c&+&/ #%5c*/o0 ,o'# o o,o ,e #,o%#% # D&o) E #n&c%&no o4/&'#% # #/'*&en o% e/ o%eno o /# >*e%<# # #ce#% #/ o c*#/ o,o ,e #,o%#% # D&o0 #o# e# o&n&;n en >%ec*ene c&# e+#n'/&c#) L# C#%# e e?&en,e en /# e?/&c#c&;n ,e /o /5&e ,e /# To/e%#nc) No ,e4e e% #/&c#,# n& con /o ,o'# o /# no%# *e e oon'#n #/ 4*en >*nc&on#&eno ,e /# oc&e,#,0 n& con /o *e #/ e%enece% # /# I'/e ##n # e% 4,&o ,e o%o %5nc&e (c/#%# #/*&;n # /o c#;/&co"0 n& con /o #eo *e #%# e/ #eo /o .*%#eno0 #co %oe#0 *e on /#n<# en /# %#<;n0 e *n# ,e * #o%#c&one = o&&+#) No e n& &/ n& %#*e%<# #/ o c*#/ o,o ,e #,o%#% # D&o Bn&c#ene /# &/*%#c&;n oe%# c#4&o /# &/*%#c&;n no %oce,e ,e #,ec&&eno co%o%#/e) E /# %#<;n *e #%e ,e /# 4#e ,e *n Bc*e%o ,e %&nc&&o # >&.#,o0 /# /ee n#*%#/e oe%# con /o ,#o *e /# e?e%&enc /e *&n&%#0 = e/ e?#en c%5&co ,e /# Ec%&*%# coo e +e e o,# *n# ,ec/#%#c&;n %o'%#=&c# *e e %ee&%= en /o ,&>e%ene >&/;o>o &/*%#,o) En c*#/*&e% c#o0 en Locke no oe%# n*nc# *n# concec&;n ,e /# /&4e%#, #4o/*#0 &no *n# concec&;n *&/&#%&# ,e /# � 5&c# ,e/ /&4e%#/&o) E//o /e //e+# # %##% /# o/e%#nc ,e,e ,o #eco coo *n %o4/e# o/5&co (o% %#&/o;>&co (e/ ho4%e e *n e% /&4%e %#c&on#/0 e%o con *no /5&e en * conoc&&eno o% /o *e /e e &o&4/e #/c#n<#% /# +e%,#, n&c#")