Kagawaran ng Edukasyon Polo National High School Ikatlong Markahang Pagsusulit Araling Panlipunan IV: EKONOMIKS Pangngalan: _______________________________________ __________________________________________________ ___________ Petsa: ____________________ Baitang at Seksyon: ____________________________________ ____________________________________________ ________ uro:_____________________ uro:___________________ __
PAN!"O: PAN!"O: BASA#IN A" !NA$AI !NA$AIN N AN MA S!M!S!NO% S!M!S!NO% NA PA#A& PA#A&A'KA" A'KA"AN!NAN( AN!NAN( PI)IIN AN "I"IK N PINAKA"AMAN SAO"(
*(
)ahat )ahat tayo ay kinikilala kinikilala +ilang +ilang ,ga konsyu,er konsyu,er na ,ay ,ga pangangaila pangangailangan ngan su+alit su+alit hindi lahat lahat ay ,ay kakayahang kakayahang ,aging prodyuser o gu,awa ng ,ga produkto o ser+isyo na tutugon sa ating ,ga pangangailangan( Ano ang tawag sa lugar kung saan ang ,ga konsyu,er at prod yuser ay nagtatagpo at nagkakaroon ng palitan sa pa,a,agitan ng itinakdang presyo ng ,ga produktoA( "iangge "iangge B( %i.isori %i.isoriaa /( "alipa "alipapa pa %( Department %( Department Store Store
0(
Sa ekono,i ekono,iks1 ks1 ,ayroo ,ayroong ng dalawang dalawang pangunahi pangunahing ng tauhan tauhan sa pa,ili pa,ilihan han ang A( )alaki at Ba+ae B( "sino "sino at Koreano /( Bata at Matanda
%( Prodyuser at Konsyu,er
2(
Ayon kay kay Ada Ada, , S,it S,ith1 h1 ang ang “invisible hand” ang siyang gu,aga+ay sa ugnayan ng dalawang a3tor na ito sa pa,ilihan na ,aituturing na A( Produk Produkto to B( Ka,ay Ka,ay /( Pera Pera %( Presyo Presyo
4(
__________ __________ ang siyang siyang +atayan +atayan ng prodyuser prodyuser ng kanilang kahandaa kahandaan n at kakayahan kakayahan nilang ,ag+enta ,ag+enta ng ,ga takdang takdang da,i ng ,ga produkto at ser+isyo( A( Produk Produkto to B( Ka,ay Ka,ay /( Pera Pera %( Presyo Presyo
5(
Alin sa ,ga ,ga su,usuno su,usunod d ang ,aitutur ,aituturing ing na lo3al na pa,ili pa,ilihanhanA( Aling Nena Store Store B( asolina asolina /( %urian %urian
%( )ongganis )ongganisaa
6(
Si 7u8i 7u8i ay ,ay9ari ,ay9ari ng isang isang warehou warehouse se ng ,ga +igas( +igas( Ang +igas +igas ay ,aitu ,aituturin turing g na A( Pa,ilihang lokal B( Pa,ilihang panrehiyon /( Pa,ilihang +ahay %( Pa,ilihang pa,+ansa
(
Ang estruktur estrukturaa ng pa,ilihan pa,ilihan na kinikilal kinikilalaa +ilang ,odelo ,odelo o ideyal ideyal dahil walang walang sino,an sino,an sa prodyuser prodyuser at konsyu,er konsyu,er ang ,aaaring ,agkontrol sa tak+o ng pa,ilihan partikular sa presyo( A( Monopsonyo Monopsonyo B( Monopolyo Monopolyo /( Oligopoly Oligopolyo o %( anap anap na Ko,petisy Ko,petisyon on
;(
%ahil sa ,ara,i at ,aliliit ,aliliit ang konsyu,er at prodyuser1 walang kakayahan kakayahan na ,ai,pluwensiyahan ,ai,pluwensiyahan ang presyo presyo na papa+or papa+or sa interes ng sino,an sa pa,ilihan( Alin sa ,ga su,usunod na katangian ng ganap na ko,petisyon ang tinutukoy ng pahayag sa itaasA( Malayang Malayang paggal paggalwa wa ng ng sangkap sangkapaa ng produksyon produksyon B( Magkak Magkakatu atulad lad ang Produk Produkto to /( Mara,ing Mara,ing Malil Maliliit iit na konsyu, konsyu,er er at at prodyus prodyuser er %( Malaya Malayang ng i,por, i,por,asy asyon on sa pa,il pa,iliha ihan n
<(
Ang talong talong na galing Benguet Benguet11 at ang "along "along na galing galing Mindoro Mindoro ay isa sa ,aituturi ,aituturing ng na hali,+awa hali,+awa ng katangia katangian n ng ganap na ko,petisyon na A( Malayang Malayang paggal paggalwa wa ng ng sangkap sangkapaa ng produksyon produksyon B( Magkak Magkakatu atulad lad ang Produk Produkto to /( Mara,ing Mara,ing Malil Maliliit iit na konsyu, konsyu,er er at at prodyus prodyuser er %( Malaya Malayang ng i,por, i,por,asy asyon on sa pa,il pa,iliha ihan n
*=( Si "onying "onying ay nag+e+enta nag+e+enta ng i+a>t i+ang klase klase ng isda( Nakita ni "onying "onying na ,as ,alakas ,alakas ang +entahan ng gulay at karne sa palengke kaya nagdesidido nagdesidido ito na palitan palitan ang kanyang paninda paninda na walang pu,ipigil pu,ipigil sa kanya( kanya( Ang Ang ganitong uri ng pa,ilihan ay ,aituturing na katangian ng ganap na ko,petisyon dahil A( Malayang Malayang paggal paggalwa wa ng ng sangkap sangkapaa ng produksyon produksyon B( Magkak Magkakatu atulad lad ang Produk Produkto to /( Mara,ing Mara,ing Malil Maliliit iit na konsyu, konsyu,er er at at prodyus prodyuser er %( Malaya Malayang ng i,por, i,por,asy asyon on sa pa,il pa,iliha ihan n **( Ang Meral3o Meral3o ay kilala kilala +ilang isang ko,panya ko,panya na nagpapa,ah nagpapa,ahagi agi ng kuryente sa +awat ,a,i,ili( ,a,i,ili( %ahil %ahil dito1 walang nagagawa ang ,a,i,ili kundi ,agpaka+it ,agpaka+it at gu,a,it ng kuryente dahil sa wala itong kapalit( Ang ,ga produkto na walang kauri ay kayang kontrolin ang presyo at da,i ng supply na tinatawag na A( Oligopoly Oligopolyo o B( Monopoly Monopolyo o /( Monopsonyo Monopsonyo %( Monopolis Monopolistikon tikong g Ko,petisy Ko,petisyon on *0( *0( Ang Ang _____ _______ ____ __ ay isan isang g uri ng intellectual property right na tu,utukoy sa karapatang pag,a,ay9ari ng isang tao na ,aaring ka+ilang ang ,ga akdang pa,panitikan ?literary works@ o akdang pansining ?artisti3 works@1 at ,ga gawa gaya ng aklat1 ,usika1 paintings1 pelikula1 3o,puter progra,s1 ad.ertise,ents1 at i+a pa( A( "rade,ar "rade,ark k B( Na,eplat Na,eplatee /( /opyright /opyright %( Patent Patent *2( Ito ay _________ _________ na pu,oprotekta pu,oprotekta sa ,ga i,+entor at kanilang ,ga i,+ensyon( i,+ensyon( A( "rade,ar "rade,ark k B( Na,eplat Na,eplatee /( /opyright /opyright %( Patent Patent
*4( Ang M3do at olli+ee ay ,ay kanya kanyang _________ na ,ga si,+olo o ,arka sa kanilang ,ga produkto at ser+isyo na siyang ,agsisil+ing pagkakakilanlan ng ko,panyang ,ay gawa o nag,a,ay9ari nito( A( "rade,ark B( Na,eplate /( /opyright %( Patent *5( Ang pa,ahalaan ang itinuturing na ,a,i,ili na nag9iisang ku,ukuha ng ser+isyo at nagpapasahod sa ,ga pulis1 sundalo1 +u,+ero1 trai3 enor3er1 guro1 nurse1 do3tor1 at i+a pa( %ahil ang pa,ahalaan ang nag9iisang ku,ukuha ng ser+isyo ng ,ga na+anggit1 ito ay ,ay direktang kapangyarihan sa pagtatakda ng halaga ng pasahod sa ,ga ito( A( Oligopolyo B( Monopolyo /( Monopsonyo %( Monopolistikong Ko,petisyon *6( _________ ang tawag sa pagtatago ng ,ga produkto upang ,agkulang ang supply pa,ilihan na ,agdudulot ng pagtaas ng pangkalahatang presyo( A( /orruption B( Stealing /( Bri+ery %( #oarding *( %ahil sa ___________1 ang katangian ng ,ga produkto na ipinag+i+ili ay ,agkakapareho ngunit hindi eksaktong ,agkakahawig dahil sa pagkakai+a9 i+a nila sa pa3kaging1 a+eling1 presentasyon at ,aging sa lasa o la.or( A( /o,,er3ial B( Produ3tion %ierentiation /( Branding %( Ad.ertise,ent *;( Ito ay ang pinaka,ataas na presyo na ,aaring ipag+ili ng isang prodyuser ang kanyang produkto ay tinatawag na A( Pri3e /eiling B( Pri3e Coo /( Pri3e #ea.en %( Pri3e Sky *<( Pinaka,a+a+ang presyo na itinakda ng +atas sa ,ga produkto at ser+isyo( A( Pri3e round B( Pri3e 7loor /( Pri3e Coot
%( Pri3e Soil
0=( Ang pa,ahalaan ay nagpatupad ng ____________ na +atas sa pinaka,a+a+ang suweldo sa se3tor ng paggawa upang ,akaiwas ang ,ga ,anggagawa na ,akatanggap ng ,a+a+ang suweldo( A( MaDi,u, $age B( ra.ity $age /( Mini,u, $age %( %e3rease $age 0*( Ano ang inilalarawan ng paikot na daloy ng ekono,iyaA( !gnayan ng +awat se3tor ng ekono,iya B( Kita at gastusin ng pa,ahalaan /( Kalakalan sa loo+ at la+as ng +ansa %( "ransaksiyon ng ,ga institusyong pa,pinansyal 00( Kailan ,akikita na positi+o ang economic performance ng +ansaA( Kapag ,alaking +ilang ng lakas paggawa ay walang tra+aho B( Kapag gu,aga,it ng ,aka+agong teknolohiya ang ,ga +ahay9kalakal /( Kapag ,aypag9angat sa ross %o,esti3 Produ3t ng +ansa %( Kapag lu,alaki ang utang panla+as ng +ansa 02( Alin sa ,ga su,usunod ang #IN%I ginaga,it na paraan ng pagsukat sa ross National In3o,eA( EDpenditure Approa3h /( Industrial Origin'Value Added Approa3h B( E3ono,i3 7reedo, Approa3h %( In3o,e Approa3h 04( Ang ka+uuang kita ni hunda, ay nasa Php051===(== at ang kanya na,ang ka+uuang gastusin ay Php0*1===(==1 ,agkano ang ,aari nyang ilaan para sa pag9ii,pokA( Php*1===(== B( Php01===(== /( Php21===(== %( Php41===(== 05( Ano ang tu,utukoy sa patuloy na pagtaas ng ka+uuang presyo sa ekono,iyaA( %eplasyon /( Cesesyon B( I,plasyon %( %epresyon 06( Ito ay tu,utukoy sa di+isyon ng ekono,iks na nakatuon sa ka+uuang ekono,iya A( Mi3roe3ono,i3s B(Agri3ono,i3s /(Ma3roe3ono,iks %(E3ono,i3s 0( Salaping kinokolekta ng pa,ahalaan upang ,akaliko, ng pondo A( Pera B( Salapi /( Buwis
%( Sahod
0;( Ang pag+e+enta ng ,ga produkto sa i+ang +ansa at tinatawag na A( I,port B( Output /( Input %( EDport 0<( Ang pa,ahalaan ay su,isingil ng +uwis upang ku,ita( Ang kita ,ula sa +uwis ay tinatawag na __________ ( Ito ang ginaga,it ng pa,ahalaan upang ,akalikha ng pa,pu+likong paglilikod( A( Pu+li3 "aD B( Pu+li3 Ce.enue /( Pu+li3 Market %( Pu+li3 Ser.ant 2=( Alin sa ,ga su,usunod ang #IN%I indikasyon ng pinag+a+atayan sa paglago ng ekono,iyaA( Pagtaas ng +uwis /( Produkti+idad ng Pa,u,uhunan B( Pagtaas ng produksyon %( Produkti+idad ng ,ga gawain ng pa,ahalaan
