ELEMENTARY ( II )
FOLJET NDIHMËSE TË GJUHËS ANGLEZE Gjuha angleze i ka 3 folje kryesore kr yesore ndihmëse , e ato janë : 1. Be 2. Do 3. Have Këto tri folje mund të përdoren edhe si folje ndihmëse por edhe si folje të plota . Kur përdoren si folje ndihmëse ato na ndihmojnë në formimin e kohrave të ndryshme gramatikore .
THE PRESENT TENSE OF THE VERB ‘BE’ ( Folja ‘Be’ – jam jam në kohën e tashme )
1
Positive form ( Mënyra pohore ) Singular Plural Long form / Short form Long form / Short form I am ……. I’m ( Unë Jam ) We are …….. We’re ( Ne jemi ) You are …. You’re ( Ti je ) You are ……. You’re ( Ju jeni ) They are ….. They’re ( Ata janë ) He is ……. He’s ( Ai është ) She is …... She’s ( Ajo është ) It is ……… It’s ( Është ) Question form ( Mënyra pyetse ) Singular Plural Am I ( A jam unë ) Are we ( A jemi ne ) Are you ( A je ti ) Are you ( A jeni ju ) Are they ( A janë ata /ato ) Is he ( A është ai ) Is she ( A është ajo ) Is it ( A është ) Negative form ( Mënyra mohore ) Singular Plural Long form / Short form Long form / Short form I am not / I’m not ( Unë nuk jam ) You are not / You aren’t ( Ti nuk je ) He is not / He isn’t ( Ai nuk ësht ë ) She is not / She isn’t ( Ajo nuk është ) It is not / It isn’t ( Nuk është )
We are not / We aren’t You are not /You aren’t
( Ne nuk jemi ) ( Ju nuk jeni )
They are not/They aren’t (Ata nuk janë)
Question - negative negative form ( Mënyra Mënyra pyetse mohore mohore ) Singular Plural Am I not ( A nuk jam unë ) Are you not/Aren’t you (A nuk je ti) Is he not /isn’t he (A nuk ësht ë ai) Is she not / isn’t she (A nuk është ajo) Is it not / isn’t isn’t it ( A është )
Are we not/Aren’t we Are you not/Aren’t you
(A nuk jemi ne) (A nuk jeni ju)
Are they not/Aren’t they ( A nuk janë ata /ato )
PLURAL NOUNS ( Sumësi I emrave ) 1.Në gjuhën angleze për të formuar shumësin , shumicës së emrave u shtohet mbaresa ‘s’ . Most nouns add ‘s’ in plural . Ex: Camera – Camera – Camera Cameras Book - Book s 2. Emrat që përfundojnë me s , ss , sh , ch , x dhe o në shumës marrin mbaresën ‘es’ Nouns that end in s , ss , sh , ch , x and o , add ‘es’ in plural . Ex: Bus - Buses Glass – Glass Glasses Brush – Brush – Brushes Brushes ( Brushat ) Sandwich – Sandwich – Sandwich Sandwiches Box - Boxes potato - Potatoes 2
3. Emrat që përfundojnë me bashkëtingëllore + ‘Y’ në shumës ‘Y’ ndryshon në ‘ies’ . Nouns that end in a consonant + ‘ Y’ change ‘Y’ into ‘ies’ in plural . Ex: Dictionary – Dictionar ies Party - Parties 4. Emrat që përfundojnë me zanore + ‘ Y’ në shumës u shtohet vetëm mbaresa ‘ s’ . Nouns that and in vowel + ‘Y’ add ‘s’ in plural . Ex: Day – Days Boy – Boys 5. Emrat e parregullt ose i kanë trajtat e veta të gatshme ose e ndryshojnë trajten në tërësi. Irregular nouns change their form or have their own form in plural . Ex: Child – Children Person – People Man - Men Woman - Women ( Uimin ) Wife - Wives Mouse - Mice ( Mais )
ADJECTIVES ( Mbiemrat ) Mbiemrat janë pjesë e ligjeratës të cilët e bëjnë cilësimin e emrit . Në gjuhën angleze mbiemrat gjithmonë përdoren para emrave . Çdo mbiemer e ka edhe kundërshtarin e vet i cili në gjuhën angleze quhet ‘ Opposite adjective’ . Adjectives are part of speech that describe nouns . In English language adjectives usually come before nouns . Each adjective has its opposite . Adjective Opposite Big – I madh Small – I vogël Cheap – I lirë Expensive – I shtrenjtë Cold - I ftohtë Hot - I nxehtë Lovely - I këndshëm Horrible - I tmerrshëm
THE PRESENT SIMPLE TENSE (Koha e tashme e thjeshtë ) 1. Si veçori kryesore e kohës së tashme të thjeshtë është se shumica e foljeve të rregullta marrin ‘ s’ ose ‘es’ në veten e tretë njejës në mënyren pohore . The main future of the Present Simple Tense is that most verbs add ‘s’ or ‘es’ in the third person singular in the positive form . Ex: Positive form ( Mënyra pohore ) Singular Plural I work We work You work You work He / she / it work s They work 2. Mënyra pyetse formohet me anë të foljes ndihmëse ‘Do / Does’ e cila e ndihmon formimin e kësaj forme gramatikore . 3
We form the question by using the auxiliary verb ‘ Do’ that changes to ‘ Does’ in the Third Person Singular . Ex: Singular Plural Do I work Do we work Do you work Do you work Does he /she / it work Do they work 3. Mënyra mohore formohet kur foljes ndihmëse ‘ Do / Does’ i shtojmë ndajfoljen ‘not’ e cila tër fjalisë ja jep kuptimin mohor . We form negative by adding the adverb ‘ not’ to the auxiliary verb ‘ Do / Does’ . Ex: Singular Plural I don’t work We don’t work You don’t work You don’t work He / she / it doesn’t work They don’t work
Përdorimi Koha e tashme e thjeshtë përdoret për ti treguar shprehitë tona , rutinat ,faktet ,realitetin ose diçka që është e vërtet për një kohë të gjatë . The Present Simple Tense is used to express our habits , routines , facts , reality or something that is always true or is true for a long time . Ex: She usually plays tennis on Sundays . ( Routine) He always gets up early in the morning . ( Habit ) John comes from the USA . (Fact / Reality ) The sun rises in the east . (Fact / Reality ) My brother works in a bank . ( True for a long time )
SPELLING OF THE FIRST PERSON SINGULAR ( Shqiptëmi i vetës se tretë njejës ) ne kohën e tashme 1. Shumicës së foljeve të rregullta në veten e tretë njejës ne kohën e tashme u shtohet mbaresa ‘s’. Most verbs add ‘s’ in the Third Person Singular ( he , she , it ) . Ex: Speak – he / she / it speak s ( flet ) Wear – he / she / it wear s (veshë) 2. Foljet që përfundojnë me s , ss , sh , ch dhe x në veten e tretë njejës marrin mbaresen ‘es’. Verbs that end in s , ss , sh , ch and x add ‘es’ in the Third Person Singular. Ex: Watch – he /she / it watch es (shiqon ) Wash – he / she / it wash es (pastron) 4
Relax - he / she / it relaxes (pushon)
3. Foljet që perfundojnë me bashkëtingllore + Y në veten e tretë njëjes ‘Y’ ndryshon në ‘ies’. Verbs that end in a consonant + Y change the ‘Y’ to ‘ies’ in the Third Person Singular. Consonant + Y = ies Ex: Fly – he / she /it fl ies (fluturon) Cry – he / she / it cr ies (qan) 4. Foljet që përfundojnë me zanore + Y në veten e tretë njejës marrin vetëm ‘ s’ në fund. Verbs that end in a vowel + Y add ‘s’ in the Third Person Singular. Ex: Play – he / she / it play s (luan) Stay – he / she / it stay s (Qendroj) 5. Fjalët e parregullta do /go / have në veten e tretë njejës ato janë : Do /go / have are irregular verbs so in the Third Person Singular that are : Do – Does Go – Goes Have – Has
THE ADVERBS OF FREQUENCY (Ndajfoljet e shpeshtësisë) Ndajfoljet e shpeshtësisë përdoren për të treguar dendurin e kryerjes së një veprimi brenda një kohe të caktuar . Këto ndajfolje janë: Always (gjithmonë) Sometimes (nganjëherë / ndonjëherë) Usually (zakonisht) Often (shpesh) Never (kurrë / asnjëherë)
THERE IS / ARE There is / there are është një strukturë gramatikore e cila përdoret për të treguar vendin se diku ndodhet diçka . Kjo strukturë gramatikore i përshtatet edhe afërsis 5
– këtu , edhe largësis – atje . Përdoret në njejës dhe në shumës , si dhe i ka mënyrat e veta të përdorimit siq janë mënyra pohore , pyetse dhe mohore .
Singular
Plural
Positive form (Mënyra puhore) There is – aty / atje është / ka There are – atje / këtu janë /ka Question form (Mënyra pyetse) Is there – a është / a ka atje / këtu Are there – a janë / a ka atje / këtu Negative form (Mënyra mohore) There isn’t – atje / këtu nuk është / nuk ka
There aren’t – atje / këtu nuk janë / ka
PREPOSITIONS OF PLACE ( Parafjalët e vendit ) On – Mbi ( siperfaqe ) Under – Nën ( Përfundi ) Next to – Pranë In front of – Përballë / Përpara Behind – Prapa / pas Near – Afër In – Në / Brenda
THE EXPRESIONS OF QUANTITY ( Some / Any ) ( Të shprehurit e sasisë)
‘Some’ dhe ‘any’ janë ndajfolje të sasisë , përdorimi i së cilave varet pikërisht nga emri që e përcjell pas , sepse këto dy ndajfolje përdoren edhe me emra të numërueshëm edhe me emra të pa numërueshëm . Kur përdoren me emra të numrueshëm zakonisht përcilen nga emir në shumës , sepse përdoren kryesisht për shumësin , si dhe emrat e numrueshëm kan njëjësin dhe shumësin , ndërsa tek emrat e panumrueshëm përcillen vetëm nga emri sepse këta emra kanë vetëm një trajtë , atë të njëjësit , d.m.th nuk marrin ‘s’ në fund .
WITH COUNTABLE NOUNS ( Me emra të numrueshëm ) 1. ‘Some’ e përdorim në fjalit pohore të shoqëruar nga emir në shumës . 6
Some + Plural noun We use ‘Some’ with positive senteces . Ex: There are some student’s in the class . 2. ‘Any’ e përdorim në fjalit pyetse dhe mohore të shoqëruar poashtu nga emri në shumës . Any + plural noun We use ‘Any’ in question and negative sentences . Ex: Are there any student’s in the class ? ( Question ) There aren’t any student’s in the class . ( Negative ) WITH UNCOUNTABLE NOUNS (Me emra të pa numërueshëm) ‘Some’ përdoret në fjalit pohore i shoqëruar nga emri . Some + Noun We use ‘some’ in positive sentences Ex: There is some rice in the bag. ‘Any’ e përdorim në fjalit pyetse dhe mohore të përcjellur poashtu nga emri . Any + Noun We use ‘Any’ in question and negative sentences . Ex: Is there any rice in the bag ? (Question ) There isn’t any rice in the bag . ( Negative )
DEMOSTRATIVE PRONOUNS (Përemrat dëftor) This – ky / kjo / këtë ( I referohet personave / gjërave afër nesh në njejës) That – ai / ajo / atë ( I referohet personave / gjërave larg nesh në njejës) These – këta / këto / këtyre ( I referohet personave / gjërave afër nesh në shumës) Those – ata /ato / atyre ( I referohet personave / gjërave larg nesh në shumës)
LINKING WORDS ( Lidhëzat ) And – Dhe
So – Kështuqë
But – Por
Because - Sepse
PREPOSITION OF DIRECTION ( Parafjalët e drejtimit ) Near here – Këtu afër Right there – Mu atje / Pikrisht atje On the corner – Në kënd / Qoshe 7
On the right – Në të djathtë On the left – në të majtë Straight ahead – Drejt përpara / Vetëm drejt Go down – Shko poshtë / Teposhtë Go up – Shko perpjetë Next to – Pranë Behind – Prapa Between – Ndërmjet In front of – Përpara / përballë Past – Përtej / Matanë tutje / Pas Turn – Kthehu Under – Nën On – Mbi (Sipërfaqe) In – Brenda Opposite – Përballë ( Në anë të kundërt)
FOLJET MODALE ( GJYSMËNDIHMËSE ) CAN / CAN’T
COULD / COULDN’T
Folja ‘Can’është folje ndihmëse modale . Quhet modale sepse: 1. Nuk merr ‘s’ në vetën e tretë . 2. Është e njejtë në të gjitha vetat . 3. Nuk përdor Do / Does për të formuar pyetjen . 4. E ndihmon foljen tjetër të plotë . 5.ka kuptimin e vet me çrast tregon aftësi ( shkathtësi ) – ABILITY dhe mundësi PROBABILITY . Poashtu folja ‘Can’ mund të përdoret edhe në oferta dhe kërkesa . The verb ‘Can’ is a modal auxiliary verb . It is called a modal verb because: 1. It doesn’t add ‘s’ to the third person singular. Ex: She can speak English fluently . 2. It is the same in all person . 3. It doesn’t use do / does to form the question . Ex: Can she speak English fluently ? 4. It helps the other full verb that follows it . Ex: He can run fast . 8
5. It has it’s own meaning to express on ABILITY or PROBABILITY . Ex: My mother can make cakes – Ability It can be very cold tonight – Probability The verb ‘can’ is also used in requests and offers . Ex: Can you take me to the station please ? – Request ( Kërkesë ) Can I buy you a drink ? – Offer ( Ofertë )
Can’t = Can + Not = Can not – Nuk mundem Can – Mundem Can’t – Mënyra mohore e foljes ‘Can’ Could – Munda / Kam mundur – is the past of Can Couldn’t = Could not – Nuk mundem –is the negative of ‘Could’ ‘Could’ është koha e kryer e foljes ‘Can’ kështuqë rregullat janë të njëjta si për foljen ‘Can’ .
WAS / WERE - THE VERB ‘TO BE’ IN THE PASTE ( Koha e kryer e foljes ‘TO BE’ – me qenë )
Positive form ( Mënyra pohore ) Singular I was – Unë isha You were – Ti ishe He/she/it was - Ai/Ajo ishte
Plural We were – ne ishim You were – ju ishit They were - ata/ato ishin
Question form ( Mënyra pyetse ) Singular Was I - A isha unë Were you - A ishe ti Was he - A ishte ai Was she - A ishte ajo Was it - A ishte
Plural Were we - A ishim ne Were you - A ishit ju Were they - a ishin ata/ato
Negative form ( Mënyra mohore )
9
Singular I wasn’t – Unë nuk isha You weren’t – Ti nuk ishe He/she/it wasn’t - Ai/Ajo nuk ishte
Plural We weren’t – ne nuk ishim You weren’t – ju nuk ishit They weren’t - ata/ato nuk ishin
Question negative form ( Mënyra pyetse mohore ) Singular Wasn’t I - A nuk isha unë Weren’t you - A nuk ishe ti Wasn’t he - A nuk ishte ai Wasn’t she - A nuk ishte ajo Wasn’t it - A nuk ishte
Plural Weren’t we - A nuk ishim ne Weren’t you - A nuk ishit ju Weren’t they - a nuk ishin ata/ato
HOMOPHONES – WORDS THAT SOUND THE SAME ( Fjalët që tingëllojnë njësoj ) Homofonet janë fjalë që shkruhen ndryshe , kanë kuptim tjetër por që shqiptohen njësoj . Homophones are differet in spelling , with different meaning , but the same in pronunciation . Ex: Son ( Djali ) Sun ( Dielli ) Here ( Këtu ) Hear (Dëgjoj ) See ( Shof ) Sea ( Deti ) I ( Unë ) Eye ( Syri )
THE PAST SIMPLE TENSE ( Koha e kryer e thjeshtë ) Gjuha angleze i ka dy grupe të mëdha të foljeve të plota : 1. Foljet e rregullta ( Regular verbs ) 2. Foljet e parregullta ( Irregular verbs )
1. Numri më i madh i foljeve të rregullta në kohen e kryer të thjeshtë e marrin mbaresen ‘ed’ ose vetëm ‘ d’ në mënyren pohore . Mbaresa ‘ ed’është e njejtë nepër të gjitha vetat . 10
Most regular verbs add ‘ ed’ or ‘d’ in the positive form in Past Simple Tense . Ex: I /you / he / she / it worked 2. Mënyra pyetse formohet me anë të foljes ndihmëse ‘did’ e cila poashtu është e njëjtë në të gjitha vetat . We form the question of the Past Simple Tense by using the auxiliary verb ‘ did’ which is the same in all persons . Ex : did I / you / he / she / it / we / they / work 3. Mënyra mohore formohet kur foljes ndihmëse ‘ did’ I shtohet ndajfolja ‘ not’ e Not – Nuk cila tër fjalis ja jap kuptimin mohor dhe do të thot nuk . We form negative of the Past Simple Tense by adding the adverb ‘ not’ to the auxiliary verb ‘did’ and this way we get the negative meaning of the whole Did + not = Did not = Didn’t sentence. Ex:
I / you / he / she / it / we / they didn’t work
Përveq foljeve të rregullta egzistojnë edhe foljet e parregullta të cilat në kohen e kryer të thjeshtë ose e ndrrojnë trajten në tërësi ose i kanë trajtat e veta të gatshme. Beside regular verbs English language has also irregular verbs that change their form or have their own form in the past simple tense .
Ex:
Present See – Shoh Take – Marr Write – Shkruaj Is - Është Say - Them
Paste Sow – Pash Took – Mora Wrote – Shkrova Was – Ishte Said – Thash
Përdorimi Koha e kryer e thjeshtë përdoret për të treguar për një veprim i cili ka përfunduar në një të kaluar të caktuar . Zakonisht me këtë kohë gramatikore përdoren shprehjet kohore të së kaluares të cilat na tregojn saktësisht se kur ka përfunduar diçka . We use the Past Simple tense to talk about a finished action in a definite past time. Usually the past tense expressions ( yesterday , last week , yesterday evening , this afternoon , in 1999 , two years ago … ) tell us exactly when something happened . Ex: I watched a good film on TV yesterday evening . They took the child to the hospital this morning . They went to the cinema last night . ( Pohore ) Did they go to the cinema last night ? ( Pyetse ) They didn’t go to the cinema last night . ( Mohore )
THE PAST SIMPLE – REGULAR VERBS ( Koha e kryer e thjeshtë – Foljet e rregullta ) 11
1. Shumicës së foljeve në mënyr pohore të kohës së kryer u shtohet mbaresa ‘ ed’ . Most regular verbs add ‘ ed’ in the positive form of the Past Simple Tense . Ex: Work – Work ed Start - Started 2. Foljet që përfundojnë me ‘ e’ marrin vetëm ‘d’ . Verbs ending in ‘e’ sdd just ‘d’ Ex: Like – Liked Love - Loved Hate – Hated Move - Moved 3. Foljet që përfundojnë me bashkëtingllore + ‘Y ‘e ndryshojnë’ Y’ në ‘ied’ . Verbs that end in a consonant + ‘y’ change the ‘y’ to ‘ied’ in the Past Simple Tense. Ex: Study – Studied Carry – Carr ied Marry – Marr ied Cry - Cr ied 4. Foljet e shkurtëra njërrokshe që kanë vetëm një zanore dhe përfundojnë me bashkëtingëllore para se tu shtohet mbaresa ‘ ed’ e dyfishojnë bashkëtingëllorn e Fundit . One - syllable ( short ) verbs that have only one vowel and end in a consonant , double the final consonant in the Past Simple Tense before adding ‘ ed’ . Ex: Stop – Stopped Plan - Planned
I LIKE / I’D LIKE Like
- Pëlqej I’d – I would – Dëshiroj 1. ‘Like’ e përdorim për ato gjëra të cilat na pëlqen ti bëjmë gjithnjë . W use ‘Like’ about things that we like always during or enjoy doing . Ex: I like black coffee . I don’t like tea . 2. ‘I would like’ ( I’d like ) e përdorim për pelqimet tona në ndonjë vend apo kohë të veçantë , apo diçka që dëshirojmë në momentin kur flasim . Ex: I’d like a cold drink please ( now in a restaurant ) . I’d like to be home right now ( a specific time ) . We use ‘Would like’ about our preferences at a specific time and place or something that we like doing at the moment of speaking . Folja ‘Would’ e ka trajten e shkurtër ‘d e cila mund të përdoret pranë të gjitha vetat .
The contracted form of ‘ Would’ is ‘d that it used with all persons . Ex: Singular Plural I’d – I would We’d - we would You’d – you would You’d – you would He’d – He would They’d – They would She’d – She would It’d – It would Poashtu ‘I would / I’d like’ përdoret edhe në kërkesa . We also used ‘I would / I’d like’ in request . When we want to be polite and to show respect about people we ask for things . 12
Ex:
I’d like a coffee , please . I’d like to have a word with you , please .
‘Would you like’ e përdorim në oferta . We use ‘Would you like’ in offers . Ex: Would you like to have a sandwich ? Would you like to come with me ?
MUCH / MANY ‘Much’ e përdorim në emrat e panumrueshëm në fjalit pyetse dhe mohore . We use ‘Much’ with uncountable nouns in question and negative sentences . Ex: Is there much milk left ? ( question ) There isn’t much milk left . ( negative ) E përdorim ‘Many’ në emra të numërueshëm në fjalit pyetse dhe mohore . We use ‘Many’ with countable nouns in question and negative sentences . Ex: Are there many students in the class ? ( question ) There aren’t many students in the class .( negative )
THE DEGREES OF THE AJJECTIVE ( Shkallët e mbiemrit )
COMPARATIVE AND SUPERLATIVE ( Krahasorja dhe siprorja ) 1. Mbiemrat e shkurtër apo njërrokësh në shkallen krahasore dhe siprore marrin mbaresat ‘er’ dhe ‘est’ . Short adjectives or syllable adjectives add ‘ er’ and ‘est’ in comparative and superlative . Ex: Adjective Comparative Superlative Small – I vogël Smaller – Më i vogël The smallest – Më i vogli Cheap – I lire Cheaper – Më i lire The Cheapest – Më i liri 2. Mbiemrat që përfundojnë me ‘ Y’ në shkallën krahasore dhe siprore ndryshojnë në ‘ier’ dhe ‘iest’ . Adjectives that end in ‘Y’ change ‘Y’ to ‘ier’ and ‘iest’ in comparative and superlative . Ex: Adjective Comparative Superlative Heavy – I rëndë Heavier The heav iest Noisy - I zhurmshëm Noisier The noisiest 3. Mbiemrat e gjatë ose që kanë dy a më shumë rrokje në shkallen krahasore dhe siprore i përdorin ndajfoljet ‘ More’ dhe ‘Most’ . Long adjectives or adjective that have two or more syllable use ‘ More’ or ‘Most’ in comparative and superlative . Comparative Superlative Ex: Adjective More beautiful Beautiful - I bukur The most beautiful More dangerous Dangerous – I rrezikshëm The most dangerous 13
4. Mbiemrat e parregullt e ndryshojnë trajten në tërësi në shkallen krahasore dhe Spiërore. Irregular adjective change their form in comparative and superlative . Comparative Superlative Ex: Adjective Good – I mirë Better – Më i mire The best – Më i miri Bad - I keq Worse – Më I keq The worst – më I keqi Far - I largët Further – Më I largët The furthest – Më I largëti 5. Mbiemrat e shkurtër në vete kanë vetëm një zanore dhe mbarojnë me bashkëtingëllore , në shkallen krahasore dhe Spiërore ato e dyfishojnë bashkëtingëlloren e fundit . Short adjectives that have only one vowel and end in a consonant , double the f inal consonant in comparative and superlative . Comparative Superlative Ex: Adjective Big – I madh Bigger The biggest Hot – I nxehtë Hotter The hottest Fat - I trashë Fatter The fattest Thin – I hollë Thinner The thinnest
THAN ( Se sa ) Ndajfolja ‘ THAN’ përdoret në shk allen krahasore për ta bërë krahasimin në mes të dy gjërave , objekteve ose personave . ‘THAN’ is used with comparative to compare two things or people between them. Ex: Jane is older than Tina . Gjithashtu ndajfolja ‘ Much’ përdoret në mbiemrat në shkallën krahasore , e cila ndajfolje emrin e bën më të theksueshëm apo më të fuqishëm . ‘Much’ is also used with comparative adjectives to make the adjective stronger or more emphatic . Ex: My house is much biger than my brother’s house . Krahasimi i barazisë bëhet me anë të lidhzave ‘ as ………as’ . By using ‘as …….as’ we say that two things are equal ( Barabartë ) . Ex: She’s not as clever as her brother . I am as toll as my mother . Shkalla krahasore përdoret për të bërë krahasimin në mes të dy gjërave ose përsonave në mes vete . We use the comparative to compare two things or people between them . Ex: This girl is more intelegent than that one . Shkalla siprore përdoret për ta veçuar një send apo përson nga i tërë grupi . The superlative is used to specify one thing or person from the whole group . Ex: Her sister is the most intelligent student in the class .
HAVE GOT Folja ‘ Have got’ është folje ndhmëse e cila përdoret më tepër në të folurit Anglez, Britanez ( e jo në të shkruar ) si folje jo zyrtare . 14
Folja ‘Have got’ e ka kuptimin e njëjtë sikur folja ‘ Have’ që do të thotë se të dyja tregojnë pronë mirëpo formimi i tyre gramatikor ndryshon . Gjatë zgjedhimit gramatikorë folja ‘Have’ ndihmohet nga folja ‘Do / Does’ në mënyren pyetse dhe mohore ndërsa folja ‘ Have got’ ndihmohet vet nga folja ‘Got’ që i përcjell gjithmonë pas . ‘Have got’ is used in spoken British English because it is informal . ‘Have’ and ‘Have got’ mean the same when we talk about possession . I have – Unë kam I’ve got – Unë kam But grammar form is different . the verb ‘ Have’ in the question and negative is helped by the auxiliary verb ‘ Do / Does’ but ‘Have got’ in an auxiliary verb in itself .
HAVE Positive form Singular I have You have He/she/it has
Question form
Plural We have You have They have
Singular Do I have Do you have Does he/she/it have
Plural Do we have Do you have Do they have
Negative form Singular I don’t have You don’t have He/she/it doesn’t have
Plural We don’t have You don’t have They don’t have
HAVE GOT Positive form Singular I’ve got You’ve got He’s got She’s got It’s got
Question form
Plural We’ve got You’ve got They’ve got
Singular Have I got Have you got Has he/she/it got
Plural Have we got Have you g ot Have the y got
Negative form Singular I haven’t got You haven’t got He/she/it hasn’t got
Plural We haven’t got You haven’t got They haven’t got
The Past Tense of both ‘ Have’ and ‘Have got’ is ‘Had’ . Present Paste I have I had I’ve got I had 15
THE PRESENT CONTINUOS TENSE ( Koha e tashme e vazhduar ) 1. Kjo kohë formohet me trajten e foljes ‘ To be’në kohen e tashme ( am/is/are ) , si dhe foljes kryesore duke ja shtuar trajten ‘ ing’ . We form the Present Continuous Tense with the verb ‘ to be’ in the Past Simple . ( am/is/are ) + verb + ing Am/is/are + verb + ing I’m reading a book . Ex: He’s listening to music . 2.Mënyra pyetse formohet duke bërë ndërrimin e vendit në mes të foljes dhe vetes. We form the question by inverting the verb ( be ) out of person . Ex: Am I reading a book ? Is he listening to music ? 3.Mënyra mohore formohet kur foljes ndihmëse (am/is/are) i shtohet ndajfolja ‘not’. We form the negative of the Present Continuous Tense by adding ‘ not’ to the auxiliary verb (am/is/are) . Përdorimi Koha e tashme e vazhduar përdoret për të treguar për një veprim i cili është duke ndodhur tash , apo që do të ndodhë në të ardhmen . We use the Present Continuous Tense to talk about activities happening now or in the future .
WHOSE Whose – i , e kujt Possessive adjectives (Mbiemrat pronorë) Singular My book
16
plural Our book
Possessive pronounce (Përemrat pronor) Singular Mine – I imi
plural Ours - Tonat
Your book His book Her book Its book
Your book Their book
Yours – I yti His - I tij Hers - I saj Its - I tij
Yours - Tuajat Theirs – Të tyre
Dallimi në mes të mbiemrave pronor dhe përemrave pronor qëndron: Mbiemrat pronor i përdorim së bashku me objektet për të cilin flasim . Ex: This is my pen . That is her dictationary . Ndërsa përemrat pronor përdoren pa objektin për të cilin flasim sepse edhe folësi edhe ndëgjuesi e dinë apo e shofin se për çka flitet . We use possessive pronouns when the both , the speaker and listener now or see what object we are talking about . Ex: Whose is this book ? It’s mine / it’s his / it’s hers Fjala pyetse për të pyetur për pronen edhe me mbiemrat edhe me përemrat është ‘Whose’ që do të thotë i , e kujt. Who’s – Who is – Kush është Whose - i , e kujt Vërejtje :
‘GOING TO’ – For future ( ‘GOING TO’ – Për të ardhmen ) ‘Going to’ është një strukturë gramatikore e cila përdoret për ti treguar planet e së
ardhmes . ‘Going to’ is a grammar structure that is used to talk about future plans . Going to – Do të ……
Form: Ex:
Am/is/are + Going to + infinitive She’s going to be a ballet dancer . I’m going to meet my friends in town tomorrow .
‘Going to’përdoret për të treguar për planet , qëllimet apo synimet tona të bëra
para momentit të të folurit , ose diçka që planifikojmë përpara ta bëjmë në të ardhmen . ‘Going to’ express a plan , intention or decision made before the moment of speaking or something that we plan before to do in the future . ‘Going to’ poashtu përdoret edhe për diçka që jemi të sigurtë apo e shofim me sy që do të ndodhë në një të ardhme të afërt . ‘Going to’ is also used to express something that we can see or we are sure that is going to happen in a near future . Ex: Look out , the glass is going to fall .
INFINITIVE OF PURPOSE (Paskajorja e qëllimit) Paskajorja e qëllimit na tregon pse dikush bën diqka . 17
The infinitive of purpose tells us why somebody does something . Ex: Why are you going to Holland ? ……………To see the tulips . Why is she going to Paris ? …………………….To visit the Eifel Tower .
MAKING SUGGESTIONS ( Të bërit e supozimeve , sygjerimeve ) Sygjerimet i bëjmë me anë të foljes ‘ Shall’ e cila përdoret vetëm në vetën e parë njejës ‘I’ dhe në vetën e parë shumës ‘ We’ . Foljen ‘Shall’ e përdorim atëhere kur presim që të tjerët të pajtohen me ne . We use ‘Shall’ in suggestion when we expect everybody to agree with us . ‘Shall’ is a modal verb that is used only in the first person singular ‘ I’ and in the first plural ‘We’ . Ex: Shall we go to the cinema ? ………Yes , lets go to the cinema . Let’s – let us – Le të Shall – A të We make a suggestion for everyone by using let’s ( let us ) .
QUESTION WORDS ( Fjalët pyetse ) Pyetse që kombinohen Where – Ku When - Kur Why - Pse Who - Kush / Kend What - Çka / Çfarë Which – Cili / Cila How - Si
18
How + adjectives / adverb How far – Sa larg How long - Sa gjatë How big – Sa i madh How much – Sa ( sasi ) How Many – Sa ( copa ) How old – Sa vjeqar
What + noun What size – Sa numer ( madhësia ) What color – Çfar ngjyre What season – Çfar stine What …………preposition
What are you talking about ? What are you looking for ? What is she staring at ? Staring – Ngul sytë
Look for - Kërkoj Look after - Kujdesem Look at - Shiqoj
ADJECTIVES AND ADVERBS ( Mbiemrat dhe ndajfoljet ) 1. Shumica e ndajfoljeve të rregullta formohen nga mbiemrat (poashtu të rregullt) duke ja shtuar mbaresën ‘ly’ . Most regular adverbs are formed by adding ‘ ly’ to the regular adjectives . Adjective Adverb Slow – i , e ngadalshme Slow ly – Ngadal Quiet – i , e qetë Quietly – Qetë 2. Mbiemrat që përfundojnë me ‘Y’ për të ndryshuar në ndajfolje ‘Y’ ndrshohet në ‘ily’ . Adjectives that end in ‘ Y’ they change the ‘ Y’ to ‘ily’ into adverb . Adjective Adverb Easy – i , e lehtë Easily – Lehtë Heavy – i , e rëndë Heav ily – Rëndë / Më të madhe 3. Mbiemrat e parregullt ose e ndryshojnë trajten në tërësi ose e mbajnë të njëjten trajtë si në mbiemër sin ë ndajfolje . Irregular adjectives change their form or they just have the same forms as adjective and as adverb too . Adjective Adverb Good – i ,e mirë Well – Mirë Fast - i , e shpejtë Fast – Shpejtë Early – i , e hershme Early – Herët Hard – i , e vështirë Hard - Shumë / Vështirë a. Mbiemrat janë pjesë e ligjeratës të cilët e bëjnë cilësimin e emrit . Në gjuhën Angleze mbiemrat gjithmonë vendosen para emrit . Adjectives are part of the speech that qualify the nouns . In English language they always go before noun . 19
Ex: She’s a beautiful girl . b. Ndajfoljet e bëjnë cilësimin e foljeve .Zakonisht ato shkojnë pas foljeve mirëpo pozita e tyre mund të ndryshoj në fjali . Adverbs qualify verbs . They usually go after the verb but they can still change their position in the sentence . Ex : He drives carefully . She speaks English fluently .
DESCRIBING FEELINGS ( Përshkrimi i ndjenjave ) ‘Ed’ and ‘Ing’ adjectives ( Mbiemrat që marrin mbaresat ‘Ed’ dhe ‘Ing’ )
1. Disa mbiemra mund të marrin edhe mbaresën ‘ Ed’ edhe mbaresën ‘ Ing’ . Some adjectives can add both ‘ Ed’ and ‘Ing’ participles . Ex: Bor ed / Bor ing – I mërzitur Interested / Interest ing – Interesante Tir ed / Tir ing – E lodhshme / E mërzitshme Worried / Worr ing – Brengosëse 2. Mbiemrat që marrin ‘ Ed’ i përshkruajnë ndjenjat e njerzve . When the adjectives add ‘ Ed’ they describe how people feel ( people’s feeling’s ). Ex: She’s tir ed . They’re bor ed . He’s frightened . We are interest ed . 3. Mbiemrat që marrin ‘ Ing’ i përshkruajnë njerëzit , gjërat dhe situatat . When the adjective add ‘ Ing’ it describes people , things and situations . Ex: The journey was tir ing . The film was bor ing . Confined places are frighten ing . Art is interesting area of culture .
20
THE PRESENT PREFECT TENSE The Present Perfect Tense formohet me foljen : Have / Has+ ed ( past participle )
Present
Paste
Travel See Visit Go
Travelled Saw Visited Went
Past participle Travelled Seen Visited Gone
1. Present perfekti tregon një veprim i cili ka ndodhur në një të kaluar të pacaktuar. The Present Perfect expresses on action that happened at on indefinite time in the past . Ex: She has ( she’s ) been to the USA . 2. Kjo kohë poashtu tregon përvojat jetësore të dikujt . This grammar tense is also used to talk about experiences in someone’s life . Ex: He has ( he’s ) travelled to many part’s of the world . 3. Present perfect poashtu tregon për një veprim i cili ka filluar në të kaluaren dhe akoma vazhdon . The Present Perfect also expresses an action which started in the past and still continuous to the present . Ex: I have ( I’ve ) lived in the same house since I was born . 4. Kjo kohë poashtu tregon një veprim i cili ka ndodhë mirëpo rezultatet i ka në të tashmen . The Present Perfect Tense expresses on action with the results in the present . 21
Ex:
I’ve run five miles so I’m tired now .
It has rained all night . the street are wet .
EVER , NEVER , JUST , JET AND ALREADY Këto janë ndajfolje që zakonisht përdoren në present perfect tense . These are adverbs that are mainly used with the present perfect tense . Ever - Ndonjëher Never – Kurrë / Asnjëher Just - Posa / Sapo Jet - Ende / Akoma Already – Tanimë 1. ‘Ever’ e përdorim në fjalitë pyetse dhe e vendosim para foljes kryesore në fjali . We use ‘Ever’ in questions and we put it before the past participle . Ex: Have you ever seen sharks ? 2. ‘Never’ e përdorim në fjalitë mohore dhe poashtu e vendosim para foljes kryesore në fjali . We use ‘Never’ in negative sentences and we put it before the past participle . Ex: I have ( I’ve ) never seen sharks . 3. ‘Just’ e përdorim në fjalitë pohore dhe e vendosim para foljes kryesore në fjali . We use ‘Just’ in positive sentences and we put it before the past participle . Ex: I’ve ( I have ) just done my homework . I’ve already just done my homework . 4. ‘Jet’ e përdorim në fjalitë pyetse dhe mohore si dhe në fjali kjo ndajfolje vendoset gjithmonë në fund . Ex: Have you done your homework yet ? I haven’t done my homework yet .
22
