El Filibusterismo: Mga Tauhan Ang nobelang "El Filibusterismo" ay isinulat ng ating magiting na bayaning si Dr. Jose Rizal na buong pusong inalay sa tatlong paring martir, na lalong kilala sa bansag na GOMBR!A Gomez, Burgos, !amora. #ula$ ng "%oli Me #angere", ang mayak$a ay $umanas ng &irap &abang isinusulat ito. 'inimulan niyang isulat ito sa (on$on, )nglatera noong *+- at ang malaking ba&agi nito ay naisulat niya sa Bruselas, Belgia. %atapos ang kanyang ak$a noong Marso /, *+*. )sang %agngangalang %agngangalang 0alentin 0iola na isa niyang kaibigan ang nagpa&iram ng pera sa kanya upang maipalimbag ang aklat noong 'etyembre //, *+*. Ang nasabing nobela ay pampulitika na nagpapa$ama, nagpapa$ama, nagpapa&i1atig at nagpapagising pang lalo sa maalab na &angaring makapagtamo ng tunay na kalayaan at karapatan ang bayan. Mga Tauhan: Simoun Ang mapagpanggap na magaala&as na nakasalaming may kulay Isagani Ang makatang kasinta&an ni 2aulita Basilio Ang magaaral magaaral ng me$isina at kasinta&an ni Juli Kabesang Tales Ang nag&a&anga$ ng karapatan sa pagmamay ari ng lupang sinasaka na inaangkin ng mga prayle Tandang Selo Ama ni 3abesang #ales na nabaril ng kanyang sariling apo Ginoong Pasta Ang tagapayo ng mga prayle sa mga suliraning legal Ben-zayb Ang mamama&ayag sa pa&ayagan Placido Penitente Ang magaaral na na1alan ng ganang magaral san&i ng suliraning pampaaralan Padre amorra Ang muk&ang artilyerong pari Padre Fernandez Ang paring Dominikong may malayang paninin$igan Padre Florentino Ang amain ni )sagani !on ustodio Ang kilala sa ta1ag na Buena #inta Padre Irene Ang kaanib ng mga kabataan sa pagtatatag ng Aka$emya ng 4ikang 3astila "uanito Pelaez Ang magaaral na kinagigili1an ng mga propesor5 nabibilang sa kilalang angkang may $ugong 3astila Ma#araig Ang mayamang magaaral na masigasig na nakikipaglaban para sa pagtatatag ng Aka$emya ng 4ikang 3astila ngunit biglang na1ala sa oras ng kagipitan. Sando$al Ang ka1aning 3astila na sangayon o panig sa ipinaglalaban ng mga magaaral !onya %ictorina Ang mapagpanggap mapagpanggap na isang Europea ngunit isa namang 2ilipina5 tiya&in ni 2aulita Paulita Gomez 3asinta&an ni )sagani ngunit nagpakasal kay Juanito 2elaez
&uiroga )sang mangangalakal na )ntsik na nais magkaroon ng konsula$o sa 2ilipinas "uli Anak ni 3abesang #ales at katipan naman ni Basilio 'ermana Bali %ag&imok kay Juli upang &umingi ng tulong k ay 2a$re 6amorra 'ermana Penchang Ang mayaman at ma$asaling babae na pinaglilingkuran ni Juli Ginoong (eeds Ang misteryosong Amerikanong nagtatang&al sa perya Imuthis Ang ma&i1agang ulo sa palabas ni G. (ee$s
Kabanata I Sa Ibaba) ng Kubyerta
Buod maga ng Disyembre. 'a )log 2asig ay sumasalunga ang Bapor #abo. (ulan nito sa kubyerta sina Don 6usto$io, Ben !ayb, 2. )rene, 2. 'al7i, Donya 0itorina, 3ap. 8eneral at 'imoun. %apagusapan ang pagpapalalim ng ilog 2asig. Mungka&i ni Don 6usto$io9 magalaga ng itik. Ani 'imoun namang kilalang tagapayo ng 3ap. 8eneral9 Guma1a ng tu1i$ na kanal na maguugnay sa la1a ng (aguna at sa look ng Maynila. %agkasagutan sila ni Don 6usto$io at ng il ang pari. Aya1 ni Donya 0itorina na matuloy ang pagaalaga ng pato $a&il $arami ang balot na pinan$i$iri&an niya.
Mga Tulong Sa Pag-aaral *. Ang ibaba1 ng kubyerta ng bapor ay para sa matataas na uri ng tao, karani1a:y 3astila. /. Ang %oli ay nagtapos sa bu1an ng Disyembre5 ang Fili ay $ito nagsimula. %gunit ang Disyembre sa %oli at ang Fili ay may *; taong nakapagitan. ;. 'i Don 6usto$io ay tanungan at tagapayo ng mga taong pama&alaan. 'i Ben !ayb <)banez= ay isang mama&ayag. >. Ang tabo ay isang katutubong batalan. Ang tabo sa kasalukuyan ay karani1ang latang pinagbasyu&an ng gatas, kape o ano man. Mula sa abang bataan &anggang sa makabagong banyong may gripo at $utsa sa 2ilipinas ay may tabo. %oon ang tabo ay karani1ang pangilalim na ba&agi ng bao ng niyog. Ang bapor #abo:y lara1an ng ating pama&alaan, ng ating bayan. Ma&ina ang pagtakbo at maraming balaki$ sa lan$as na ang ibig sabi&i:y ma&ina ang pagunla$. Marami pang $apat ga1in upang sumulong ang bansa. Ang mga taong sakay ng bapor ay may $ala1ang kinalalagyan5 ang kubyerta at ang ilalim nito. Ang pama&alaan ay nagpapalagay na may mataas at mababang uri ng tao. 'i 'imoun, ang mayamang magaala&as na siyang tagapayo ng kapitan &eneral, ay 1alang iba kun$i si )barra. Mga Tanong at Sagot *+ Paano ,inaghahambing ni izal ang Ba,or Tabo at ang Pamahalaan. Tugon
a. 'a pagkakaroon ng / lugal ng tao sa kubyerta at sa ilalim ng kubyerta, tula$ ng paglalagay ng pama&alaan na may mga taong mataas ang uri, tula$ ng mga 3astila, mayayaman at prayle9 at mga abang mamamayang tula$ ng mga mestiso at in$iyo. b. 'a mabagal nguni:t mapagmalaking palaka$ tula$ ng pama&alaan na &alos &in$i nakausa$ sa may ;-- taong pamumuno sa 2ilipinas. . 'a pagkulapol na pinturang puti nagpapanggap na malinis at marangal ngunit:t makikita ang mga $umi sa liko$ ng pinta tula$ ng mga 1alang katarungang pagpatay at pagbilanggo, ng mga kabulukan, kati1alian at iba pa sa pama&alaan at simba&an. $. 'a bilog na anyo ng bapor nagpapakilalang ang pama&alaan ay 1alang malina1 na kaanyuan5 1alang plano ng pagiging una&an, &uli&an, tagiliran na tula$ ng pama&ala noon na 1alang yaring plano ng pagpapalaka$. e. 'a paggamit ng makina at tikin tula$ ng pama&alaan, may namama&alang sibil, tula$ ng 3ap. 8eneral at iba pang taong pama&alaan at ang prailesya o mga kura. %oon ay may union o? &ur& an$ state o pagiging magkatulong ng pama&alang sibil at ng simba&an sa pagpapalaka$ ng mga suliraning pampulitika at pangkabu&ayan ng bayan. Alin ang makina at alin ang tikin@ Ang makina na siyang tu1irang nagpapatakbo sa bilog na bapor ng pama&alaan, bilog sapagkat 1alang plano at $i alam kung saan ang patungo at saan ang pabalik, ay siyang pama&alaang sibil, samantalang ang mga tikin ay siyang mga kura na nagsasabi kung saan $apat patungo ang bapor ng pama&alaan.
)ni1asan siya ng mga lalaki sa itaas ng kubyerta. 0+ 1nu-ano ang ibubuti ng malalim na #anal na mag-uugnay sa la)a ng (aguna at loo# ng Maynila ayon #ay Simoun. Tugon
a. Makapagtitipi$ ng lupa. Ang likulikong )log 2asig ay ma&alin&an ng tu1i$ na kanal. b. )ikli ang paglalakbay5 uunla$ ang negosyo. k. Maii1asan ang mga putik at burak sa mga pampangin ng )log 2asig. $. Gigin&a1a ang paglalakbay. 2+ 1nu ano ang tutol dito ni !on ustudio. Tugon
a. Malaki ang gugulin b. Maraming bayan ang kakailanganing sirain k. 4alang ibabaya$ sa mga manggaga1a 3+ 1nu-ano ang tugon ni Simoun dito. Tugon
a. 3ung maraming bayan ang kailangang ma1asak, sirain ito. b. 3ung 1alang ibabaya$ sa gaga1a, gumamit ng mga bilanggo. k. 3ung$i sapat ang mga bilanggo paga1ain ng 1alang baya$ ang taongbayan na mag$a$ala ng sariling pagkain at kasangkapan. 'a ganito ra1 paraan natayo ang pirami$e sa E&ito at koliseo 'a Roma na &ina&angaan ngayon kaugnay ng pangalan ng mga paraon at mga pinuno ng Roma gayong limot na natin ang libulibong nagamatay na mangaga1a roon. Ang mga patay ay patay na ang tanging malakas ang binibigyang kat1iran at pana&on5 $. At $i ra1 mag&i&imagsik ang bayan tula$ ng mga E&ipsio. 4+ !ahil sa mga ,anu#ala ni Simoun at #anyang tandisang ,atutsada #ay P+ Sibyla at !on ustodio5 ano ang naging ,alagay sa #anya ng nasa itaas ng #ubyerta. Tugon
a. 'iya ay isang mulatong
)to:y kaibigan ng 3apitan 8eneral, $oon pa sa 8abana, 3uba.
!agdag na mga Tanong at Puna *. Marara&as ang mga balak ni 'imoun. (a&at ay makakapagpa&irap sa mga mamamayan. /. 'i Don 6usto$io ang ipinalalagay na pinakamatalinong tagapayo ng mga puno sa 2ilipinas. ;. 'i 2a$re 'ibyla ay pangala1ang rektor ng '#.
Kabanata II Sa Ilalim ng Kubyerta
Buod #inungo ni 'imoun ang ibaba ng k ubyerta. Masikip sa pasa&ero ang ilalim ng kubyerta. %aroon ang $ala1ang
%ang umalis si 'imoun saka lamang nakilala nang lubusan ni )sagani ang magaala&as na tina1ag na 3ar$inal Moreno. May $umating na utusan. )pinata1ag ni 2a$re Florentino ang pamangkin. %guni:t nakita ng kapitan si 2a$re Florentino at ito:y inanyaya&ang puman&ik sa ibaba1 ng kubyerta.
Mga Tulong Sa Pag-aaral Ang mga kabataan ay masigasig sa kanilang mga balak. 8uma&anap sila ng mga paraan upang maisakatuparan ang kanilang mga a$&ika. (ipos ng pagasa ang mga kabataan. Mapupusok ang kanilang kalooban. 8ayagang sinasagot nang maka&ulugan si 'imoun gayung ang pagkakakilala nila:y malapit sa kapitan &eneral. Ang pagpapari ni 2are Florentino $a&il sa kagustu&an ng ina ay nagpapakita ng kapangyari&an ng mga magulang sa anak noong unang pana&on. Anumang bagay na naisin ng magulang maging laban man sa kalooban ng anak ay nasusuno$. *+ Ba#it #ala#aran sa matanda5 tulad ni Ka,+ Basilio na na#atatag,o ng bala#id sa lahat ng da#o samantalamg
ang #abataan ay masigasig sa mga bala#5 tulad nina Isagani. Tugon
Marami nang kabiguang naranasan ang matatan$a kabiguan sa sarili nilang mga pangarap at balak noong kanilang kabataan samantalang ang mga bata ay may maapoy pang $am$amin na gatong sa kanilang mga balak at a$&ikain. Di pa sila nakararanas ng maraming kabiguan. Da&il $ito, ka&it papaano, ang $aig$ig ay sumusulong, umuunla$. /+ Ba#it nangiti si Simoun nang matigas tumugon si Isagani na #aya di namimili ng alahas ang #anyang mga #ababayan ay dahil hindi nila ito #ailangan. Tugon
3ung ang ngiting iyon ay palibak o patuya, iyon ay $a&il alam ni 'imoun na $i totoo. Ma&iligin sa ala&as ang mga 2ilipino. 3ung iyon ay ngiti ng kasiya&an ay masasabi nating $a&il sa nakita ni 'imoun kay )sagani ang isang katangiang &ina&angaan niya at &ina&anap lalaking matapang at nakikipaglaban para sa karangalan ng bayan. 0+ 1no ang ,alatandaan ni Simoun sa ,agiging du#ha ng isang bayan noon. Tugon
Ang pari sa bayan. 2ag 2ilipino, $uk&a ang paroko5 pag 3astila naman mayaman. 3ung pagsisimula pa lamang ang isang paroko $i pa malakas ang kita, 2ilipino ang inilalagay $ito5 pagumunla$ na ito, pinapasok na ng mga prayleng 3astila. 2+ Totoo ba ang sabi ni Padre amorra na #aya tamad ang mga Pili,ino ay dahil hindi ito nagsisiinom ng serbesa. Tugon
8in$i. )to:y totoo para sa bayang malalamig nguni:t $i sa 2ilipinas na totoo nang mainit ka$alasan ang pana&on. #ingnan ang palainom ng tuba. 2agkainom ano@ Bulagta 3+ 1no ang tugon ni Isagani #ay Simoun. Tugon
%a kung si 2a$re 6amorra at mga kasama nitong kastila ay nagbaba1as sa paginom ng alak, titi no sila ng kaunti at ang mga alingasngas nila, lalo na sa kababai&an, ay mabana1asan kun$i man maalis. <)to kaya ay $i tu1irang pangagaral ni Rizal ukol sa alak@= 4+ 1no ang ibig sabihin ni Isagani sa ,agiging sula# ng tubig. sa mumunti at )ata#-)ata# na ilog. Tugon
Ang sulak
2agtutulugan ng tubig at ng apoy sa isang makina
8a&anapin pa ra1 ang makina. )big sabi&in may apoy nga at may tubig nguni:t 1alang makina. 4alang makikitang pag asa si 'imoun sa pagkakasun$o ng mga 2ilipino at 3astila. 8+ Paano nag#a#ilala sina Simoun at Basilio. Tugon
'a ba&ay ni 3apitan #iyago ay isa sa ma$alas $umala1 si 'imoun na pinag&i&inalaan ng la&at, pati si Basilio, na isang nag&a&anga$ makamana sa yaman ng 3apitan.
Kabanata III 1ng mga 1lamat
Buod Dinatnan ni 2a$re Florentino na nagtata1anan na ang nangasa kubyerta. %ag$araingan ang mga prayle sa pagkamulat ng mga 2ilipino at paguusig sa mga bayarin sa simba&an. Dumating si 'imoun. 'ayang $a1 at $i nakita ni 'imoun ang mga $inaanan ng bapor. 3ung 1ala ra1 alamat ay 1alang ku1enta sa kanya ang alinmang pook ayon kay 'imoun. )sinalaysay ng kapitan ang alamat ng Malapa$nabato. )to ra1 ay banal sa mga katutubo noong una bilang ta&anan ng mga espiritu. %ang pana&anan $a1 ng mga tulisan ay na1ala ang takot sa espiritu, nasalin sa mga tulisan. 'inabi ng 3apitan na may isa pang alamat na ukol kay Donya Geronima. 'i 2a$re Florentino ang na&ingang magku1ento. May magkasinta&an $a1 sa Espanya. %aging arsobispo sa Maynila ang lalaki. %agbabalatkayo ang babae. %aparito at &ini&iling sa arsobispo na sun$in nito ang pangako pakasal sila. )ba ang naisip ng arsobispo. )tinira ang babae sa isang yungib na malapit sa )log 2asig. %agan$a&an si Ben !ayb sa alamat. %ainggit si Donya 0itorina na ibig $ing manira&an sa ku1eba. #inanong ni 'imoun si 2a$re 'al7i. 'a inyong palagay, &in$i ba &igit na mainam ay ilagay sa isang beateryo tula$ ni 'ta. 6lara@ 8in$i ra1 siya makaka&atol sa mga gina1a ng isang arsobispo, ayon kay pa$re 'al7i. At upang mabago ang paksa ay isinalaysay ang alamat ni 'an %iolas na nagligtas sa isang )ntsik sa pagkamatay sa mga bu1ayang naging bato nang $asalan ng intsik ang santo. %ang $atnan nila ang la1a ay nagtanong si Ben !ayb sa 3apitan kung saan sa la1a napatay ang isang Gue7arra, %a7arra o )barra. )tinuro ng 3apitan. %ag&anap si Donya 0itorina ng bakas ng pagkamatay ng tubig labingtatalong taon matapos mangyari iyon. %akasama ra1 ng ama ang bangkay ng anak, ani 2a$re 'ibyla. )yon $a1 ang pinakamurang libing, ayon kay Ben !ayb. %agta1anan ng iba 'i 'imoun ay namumutla at 1alang kibo. )pinalagay ng 3apitan na si 'imoun ay na&ilo $a&il sa paglalakabay.
Mga Tulong Sa Pag-aaral *. Dito:y makikitang naalis ang pani1ala ng ating mga nuno sa mga espiritu at pama&iing lalo 2ang nakaiinis ang pangreli&iyon. Ayon sa alamat, 'i Donya Geronima ay tuman$a $a&il sa ka&i&intay sa kaniyang kasinta&an. )to:y nagpapa&ayag ng pagkamatapat ng babaing 2ilipina. Maalamat ang ating bansa. 8in$i lamang 2asig ang mayroon. 8alos la&at ng bayan pati na ang pinagmulan ng mga bagay, &alaman o tao.
Mga Tanong at Sagot *+ Ba#it nau)i sa mga alamat ang usa,an sa ibaba) ng #ubyerta. Tugon
Binatak $ito ni 'imoun ang alamat sa )log 2asig at isa ang inaasa&an niyang mapaguusapan ang kay Donya Geronima na siya niyang magagamit sa pagbaba1as ng kulo sa kanyang $ib$ib l aban sa nagbabanalbanalang si 2a$re 'al7i na bati$ ni )barra ay lumalapastangan sa kapuri&an ni Maria 6lara sa kumbento ng 'ta. 6lara. /+ 1no ang ,ag#a#aha)ig ng alamat ng Mala,ad-na-Bato sa #asaysayan ng Pili,inas. Tugon
%oong una ang Malapa$naBato ay pinanini1alaang lugal ng mga espiritu at maligno, isang puga$ ng pama&iin. Gayon $in ang 2ilipinas na noong bago $umating ang mga 3astila ay pinamamayani&an ng mga pama&iin 3apre, tiyanak, tikbalang as1ang, at iba pa. %ang ang Malapa$naBato ay pagtaguan ng mga tulisan, nabati$ ng mga tao na 1alang katoto&anan ang masasamang espiritu sapagka:t 1alang nangyaring sa mga tulisan. Mga tulisan naman na n ang&a&arang at pumapatay sa mga napapa$pa$ sa Malapa$naBato ang pinagkakatakutan ng mga taong namamangka sa )log. Ang 2ilipinas sa tulong ng 3ristiyanismo, ay $i na nanini1ala sa mga espiritu at pama&iin na pinatunayan ng mga prayleng
3astila:y 1alang katoto&anan. 'ila:y tulisang 3astila naman natatakot ngayon.
Kabanata I% Kabesang Tales
Buod 'i #an$ang 'elong umampon kay Basilio sa gubat ay matan$a na. Ang ama ng $alagang si (uia, si 3abesang #ales, na anak ni #an$ang 'elo, ay isa nang kabesa $e baranggay. Cumaman ito $a&il sa tiyaga. %akisama muna sa isang namumu&unan sa buki$. %ang makaipon ng kaunti ay nag&a1aan ng gubat na nang ipagtanong niya ay 1alang mayari, ar gina1a niyang tubu&an. )nisip niyang pagaralin na sa kole&iyo si 8uli upang mapantay kay Basilio na kasinta&n nito. %ang ang buki$ ay umunla$ ito ay inangkin ng mga prayle. 2inabu1is si 3abesang #ales. #inaasan nang tinaasan ang pabu1is. Di na nakaya ni 3abesang #ales. %akipagasunto sa mga prayle. Matigas ang sabi ni 3abesang #ales. )pinakita ng mga prayle ang kanilang titulo sa lupa. 4ala. %aging ka1ali si #ano. Di ibinaya$ ng kapalit ang anak. Anya9 Binungkal ko:t tinamnan ang lupang ito, namatay at nalibing $ito ang aking asa1a:t anak na $alaga si (uia sa pagtulong sa akin kaya:t $i ko maibibigay ang lupang ito kun$i sa sino mang $i$ilig muna rito ng kanyang $ugo at maglilibing muna ng kanyang asa1a:t mga anak. At anya pa rin ukol sa pagiging ka1al ni #ano, ako:y bumabaya$ sa aboga$o. 3ung mananalo ako sa asunto ay alam ko na ang aking gaga1in upang siya:y mapabalik5 nguni:t kung ako:y matalo, $i ko na kailangan ang anak. #inanuran ni 3abesang #ales ang kanyang buki$. (agi siyang may pasang baril. Di makapasok $oon ang sino man $a&il balita si 3abesang #ales sa pagbaril. %ag$ala siya ng gulok. Balita sa arnis ang kabesa. )pinagba1al ang gulok. %ag$ala siya ng palakol. 'i 3abesang #ales ay na&ulog sa kamay ng mga tulisan at ipinatubos. )sinanla ni 8uli ang kanyang mga &iyas liban sa isang loket o agnos na bigay sa kanya ni Basilio. 8in$i rin nakasapat ang panubos. )pinasyang mangutang kay 8ermana 2en&ang at maglingko$ $ito bilang utusan. %oon ay bisperas ng 2asko. 3inabukasan. Ara1 ng 2asko ay maglilingko$ na siyang alila. Masalimuot ang naging panaginip ni 8uli nang gabing iyon.
Mga Tulong Sa Pag-aaral *. Ang agnos ni 8uli ay agnos ni Maria 6lara na ipinagkaloob sa isang ketongin na napagaling ni Basilio. )binaya$ ng ketongin kay Basilio ang agnos at ito naman ay ini&an$og ni Basilio kay 8uli. Ang pagkakaaga1 ng 3orporasyon sa lupain ni #ales ay nagpapa&i1atig ng mga kasamaang umiiral noong pana&on ng 3astila. Ang pag&a&an$a ni 3abesang #ales ng baril, gulok o palakol ay nagpapakitang &an$ang ipakipaglaban ng mga 2ilipino ang kanilang karapatan. May mga 2ilipino ring nagpapa&irap sa kapu1a 2ilipino. %ariyan ang mga tulisang $umakip kay 3abesang #ales upang ito:y ipatubos.
Mga Tanong at Sagot *+ Ba#it mahira, maging cabeza de barangay noon. Tugon
'iya ay isa l amang tagapaningil ng bu1is at kung may $i magbaya$ ay siya pa ang nagpapalu1al. /+ 1no ang ibig sabihin ni Kabisang Tales sa magiging lu,a rin tayo at hubad tayong talaga nang i,angana#. Tugon
8in$i $apat matakot sa kamatayan $a&il tayo namang la&at ay mamamatay at ano ang ikatatakot sa karalitaan ay nagsimula tayo sa ka&irapan sa 1alang $amit. 0+ 1nong batas ang ,umanig sa mga ,aring #or,orasyon u,ang ma#uha ang lu,a ni Kab+ Tales. Tugon
4ala kun$i ang batas ng pansariling kaligtasan ng mga eskribano at &ukom na takot sa korporasyon ng mga kura. 3aya silang ialis sa tungkulin ng mga prayle. Ang totoo, mabuti ang mga batas ng mga kastila na $apat ipasuno$ ngunit pinasasama ito ng mga namama&ala. Gayong 1alang naipakitang katibayan ang korporasyon, naku&a nilang masaklit ang lupa ni 3abesang #ales. )sa ito sa mga nakatulong sa katamaran ng mga 2lipino. Bakit ka pa magsasakit na guma1a at umunla$ kung ito ay kakamkamin lamang sa iyo pagkatapos@ 2+ Ba#it matagal na di #inausa, ni Tandang Selo ang ana# ni Kabesa. Tugon
Da&il pinayagang magka1al si #ano at $i ibinaya$ ng kapalit na maaaring ga1in noon. %oon ay sa$yang nangungu&a ng kabataang pinagkaka1al nguni:t maaaring kumasun$o sa isang sa$yang napauupang kapalit at ang i sang anak ng maykaya ay maaaring $i na magka1al. 3+ Ba#it sinabi ni Kab+ Tales na #ung siya9y matatalo sa usa,in ay di na niya #ailangan ang ana#. Tugon
3ung matatalo siya sa usapin 1ala na rin siyang maibibigay na kinabukasan sa kanyang anak at kaya puspusan ang ginaga1a niyang paglaban ay sa kapakanan $in ni #ano ang kanyang &anga$ ito ang magiging tagapagmana ng kanyang lupain. 4+ Sa ano inihambing ng ilan si Kab+ Tales sa #anyang ,a#i#i,ag-asunto sa mga ,rayle. Tugon
2alayok na bumangga sa kal$ero5 langggam na kumakagat ka&it na siya:y tiirisin lamang. 6+ Ba#it #ung #ailan ,a )alang ma#ala,it na tulisan sa lu,ain ng dinu#ot ng mga tulisan. Tugon
%oong una:y 1alang makalapit na tulisan sa lupain ng kabesa $a&il sa siya:y may baril noon at siya:y magaling mamaril. %ang ipagba1al ang baril, nag$ala naman siya ng gulok at siya:y balita sa arnis. 3aya nang palakol na lamang ang $ala niya saka siya napanga&asang lapitan at $ukutin ng mga tulisan upang ipatubos. 7+ 1nong gina)a ni 'uli ang ,inintasan ni izal. Tugon
Ang pagsa sa mga milagro. )nilagay ni 8uli ang perang napagbil&an ng kanyang mga ala&as sa ilailim ng ima&en ng Bir&en at umaasang iyon ay magiging $oble kinabukasan. 'inana:y ng mga prayle noon ang mga 2ilipino sa ganitong pag asa sa mga milagro upang matuto pang magtiis ang mga katutubo at iasa ang kanilang bukas sa pagmimilagro ng kanilang mga patrong santo sa &alip na guma1a sila ng mga paraang maaaring sa paguusig sa maykapangyari&an ay &umantong sa &imagsikan. )to kaya ang nakatulong sa ating pagpapaubaya ng la&at ky Bat&ala o ang kaisipan natin na ba&alana@
