KABANATA 1 Ang Kubyerta Bapor Tabo: Anyong mabigat, halos mabilog Sumayad sa isang mababaw na putik Ibabaw ng Kubyerta Kayumangging mukha Mga maiitim na ulo Mga indiyo Mga Intsik Mga Mistiso Itaas ng Kubyerta Manlalakbay na nakasuot ng Europeo Mga Prayle Mga Kaning humihithit ng tabako Doña Victorina lamang ang babaeng nakaupo sa mga europeo Don Custudio Di marunong mapagod Natutulog ng mahimbing at nasisiyahan sa kanyang panukala Ben Zayb Manunulat na malimit yumari ng akda Naniniwalang sa Maynila ay nakapag-iisip Pari Irene Nagbibigay ningning sa mga pari gawa ng kanyang namumula Ilong na hugis Hudiyo Sutananang sutla na magara ang tabas Malimit na mga butones Simoun Napakayamang magaalahas Sanggunian at tagapagbigay saya sa lahat Paulita Gomez Pamangkin ni Donya Victorina Maganda’t mayaman Ulila sa ama’t ina Kasal sa kapos-palad na si Don Tiburcio de Espadaña(Doña Victorina)
KABANATA 2 Sa Ilalim ng Kubyerta Pinapunta si basilio sa San Diego upang magkaroon si Kapitan Tiyago ng kalayaang humithit ng opyan (opyo) Si Paring Irene ang nagpayo Niregaluhan si Pari Irene ng 2 kabayong kastanyo upang makipagkita sa Heneral Ang pagpapatayo ng paaralan ay walang kabuluhan at sasalungatin ni Pari Sibyla Ang Paaralang Kastila: Salapi: aambag ng sikapat ang bawat estudyante Ang mga propesor: Klahati ay Pilipino Kalahati Kastila Bahay: Ang mayamang si Makaraig ay nag-alok ng isa sa kanyang mga bahay na gawing paaralan. Nagtatago si Don Tiburcio kina Don Tiyago Pari Florentino Amain ni Isagani Sapilitang nag-aral ng pagpapari sa 25 taong gulang Nagpakasal sa kung sino ang katipan KABANATA 3 Mga Alamat Alamat ni Donya Geronima Nangako sa kanya ang kanyang iniibig na siya’y pakakasalan Ngunit nakalimutan ang pangako Kumupas ang kabataan ni D. Geronima at naging matandang dalaga sa kahihintay Naging Arsobispo sa Maynila ang hinihintay nito Inihanda ng Arsobispo ang isang kuweba at doon pinatira si D. Geronima
Sa katabaan nito ay ipinasok siyang patigilid Sa katabaan nito ay ipinasok siyang patigilid Binantugang engkantada na nagpupukol ng mga mineral sa ilog Alamat ng Isang Intsik May isang Intsik na di nyagan ang dumaag sa harap ng simbahan Isang demonyosaanyo ng malaking buwaya ang nagtaob sa bangka ng Intsik at gusto itong isama sa impiyerno Sa kapangyarihan ng Diyos, tinawag ng Intsik si San Nicolas at nagpasaklolo Naging bato ang Buwaya *Nagtataka si Simuon kung bakit hindi nalang sa beateryo dinala si D.Geronima *Bakit humingi ng tulong ang Intsik sa santong di naman nito kilala o di rin naman pinaniniwalaan.
KABANATA 4 KABESANG TALES Namatay ang ina at panganay na si Lucia sa sakit na Malaria dahil sa pagkakaingin Inangkin ng mga pari ang lupang natamnan Pinatawan ng mababang buwis ang lupa (P20-P50) Sumunod nalang si Tales dahil ayaw nitong makipagusap Ipagpalagay mo na ang P30 ay natalo sa sugal o di kaya’y nahulog sa tubig at sinakmal ng buwaya Sa susunod na taon naging sagana ang ani Mula sa P30 ginawang P50 ang buwis Ipagpalagay mo nang lumaki ang buwaya
Naging Cabesa de Barangay si Tales Naubos ang kanyang oras sa paniningil ng buwis at pagpunta sa ulumbayan ng lalawigan Ipagpalagay mon gang mga kamag-anak ng buwaya ay sumama sa kanya Naging P200 ang buwis Ibinigay sa iba ang lupa Gumasta sa mga abogado KABANATA 5 Noche Buena Tugtog ng kampana-Misa de Gallo Kutsero-Sinong Mga Santo Matusalem 3 Haring mago San Jose Mahal na Birhen Pangungulata – pamamalo sa pamamagitan ng baril Alamat ni Bernardo Carpio Nakatingin sa bundok sa San Mateo Kinalag ang pagkakaipit ng kanyang kanang paa Lumindol Namatay ang ilaw ng karumata *Prosisyon Noon vs. Prosisyon Ngayon Noon:Lumang Andas Ngayon: Bagong Andas *Walang Sedula Noon:Pinapalo Ngayon:Pagkuha ng lisensya ng mga drayber *Bakit walang 3 Hari sa Prosisyon Ngayon - Dahil sila ay hari, hndi sila santo/birhen *Bakit itinuturo ang paggawa ng parol sa bata ng nayon - sa nayon ninyo makikita ang tunay na dalagang Pilipino - masunurin o sunud-sunuran sa sinasabi ng mga nakatatanda Matusalem
Methusalem Anak ni Enoch Ninuno ni Noah Nakaupo sa gilid ng libingan Isang kalan na may isang palayok Nang almires at isang kalikot ng hitso Doon naninirahan sa isang tabi ng libingan Tinatawag na Noel ng Europa San Jose Nakalagay sa isang lumang andas Malungkot at mapagkumbaba May tungkod na may bulaklak Napagitna sa 2 guwardiya sibil Mahal na Birhen Divina Pastola Nasumbrero- malapad ang padriyas Mahaba ang pakpak ng ibon Paglalakbay sa Jerusalem Pagdadalang taobulak, basahan
KABANATA 6 Si Basilio Nang mamatay ang nanay ay nagpalaboy-laboy sa Maynila Naghanap siya ng bahay nap ag-aalilaan nuto Maka-ilang beses niyang ginugustong magpakamatay o magpasagasa sa mga karwaheng dumaraan Galing sina Kapitan Tiyago at Tiya Isabel sa beateryo kung saan ihinatid nila si Maria Clara Nakita nilang nagpalaboylaboy si Basilio
Kinuha nilang manilbihan si Basilio ng walang bayad Pinag-aral nila si Basilio sa paaralang gusto nito Nag-aral si Basilio sa San Juan de Letran San Juan de Letran Pinagtatawanan siya dahil nga sa hindi nito pagsagot ng tama dahil hindi makapagsalit ng kastila Nilayuan siya ng mga kaklase dahil sa malumalumang kasuotan Wala siyang alama na sagot kundi adsong Hindi siya nakuntento sa San Juan de Letran kaya lumipat ito sa Ateneo Municipal Ateneo Municipal Nagkaroon siya ng isang pala tawang propesor na Dominiko Isang araw sinubukan niyang tanungin si Basilio para patawanin ang buong klase Hindi sila napatawa dahil nasagot ni Basilio ng tama at dire-diretso ang katanungan Sa paglilibot ng propesor may nakagalit itong cadete Naghanap ang propesor ng lalaban sa cadete at nag boluntaryo si Basilio Dito siya napatanyag dahil natalo niya ang cadete sa laro ng sable at tungkod Nagkamit si Basilio ng markand Sobre Saliente Noong una ay gusto siyang pag aralin ng abogasya Si Basilio ay nag-aral ng Medisina KABANATA 7 Si Simuon Wika Ginagamit sa komunikasyon Lengguahe
Ginagamit upang ipahayag ang kaisipan Sagisag ng isang malayang bansa Ginagamit upang magkaunwaan Pagkakakilanlan ng isang bansa Naaayon sa lugar ng pinagmulan Paraan tungo sa pagkakaisa Nasasalamin ang kultura/buhay Napansin/Naramdaman ni Basilio Lagitik ng mga sanga Kaluskos ng mga dahon Yabag ng paa Palapit na anino Nahintakutan Nakita Anino tumigil sa Ibayo ng baliti Inilapag maliwanag na lente Nailawan at kinuha Isang partes sapatos pangabayo Matalim na asaro Tao ay si Simuon Naaalala ni Basilio Nailawan, walang pagbabalot kayo Taong tumulong sa paglilibing sa kanyang ina Natukalasan ni Basilio Si Ibarra ay buhay Si Ibarra at si Simuon ay iisa Ginawa at pahayag ni Simuon Hinawakan si Basilio, nanginginig Nabatid ang kanyang lihim Nakatuklas ng isa pang lihim
Buhay nasa kanyang kamay Dapat patayin o hayaan mabuhay Nangangailangan ng katarungan Ipinagtapat ni Simuon Siya ang taong tumulong sakanya 13 taon ang nakaraan 2 pagbabalik Dulutan ang isang dakilang kaluluwa ng namatay sa kanya Biktima ng masamang pamahalaan Ginawa Naglagalag Nag-ipon ng pera maisagawa ang kanyang layon Layon sa pagkabalik Ibagsak ang masamang pamahalaan Padaliin ang kanyang pagkasira kahit may pagdanak ng luha at dugo SI Basilio ay di natakot sa multo, pero bakit ito natakot nang makaramdam ng paggalaw sa gubat? Dahil sa mga alaalamat Alamat ng Bayan ng San Diego Nawala ang matandang Espanyol Natagpuan ang bangkay sa puno ng baliti Paniniwala ay naengkanto o nagpatiwakal Ama ni Don Saturnino ang namatay *Takot siya sa engkanto
Nakita ni Basilio na nagliwanag ang paligid, Namangha si Basilio dahil siya ang taong tumulong sa kanya 13 taong nakalipas Anu-ano ang mga kasawiang dinadamdam ni Basilio Erehe at Pilibustero Namatay si Don Rafael na hindi kapiling ang anak Pagdakip nila kay Ibarra nang dahil sa nabigong himagsikan Ano ang tinutukoy ni Simuon sa pahayag na kahit dumanak ang maraming luha at dugo Handang maghimagsik Ano ang pagkakaiba ng tinay ni Rizal kay Simuon (layunin) Si Rizal ay gumagait ng mapayapang paraan (edukasyon) Pio ValenzuelaDapitan Bakit ayaw ng tunay na Rizal ang himagsikan Hindi handa at ayaw madamay ang inosenteng tao Laban ng itak sa baril (wala) Siya raw anf nag-udyok ng kabuhungat at kalupitan Kabuhunganpanlilinlang,pandaray a Inudyok ang pangkamkam Pangangamkam – pagpapataw ng malaking interes sa pamamagitan ng buwis Sinugatan niya ang mamamayan sa bahaging mararamdaman upang magising sa paghihimagsik. Mga Estudaynte
Sumisigaw ng puri sa Kastila Umaawit ng pagtitiwala sa pamahalaan Humihingi ng pantaypantay na karapatan Bunga Kayo ang nagbubulid ng sariling kamatayan Gumigiba ng inyong sariling lahi Wawasak ng kayang tinubuan *Magbubulid-handusay *Balak ipamukha ni Simuon kay Basilio sa halip na puriin, Bakit hindi sila kalaban Basilio: Ang Academya Espanya ang mag lalapit saatin sa gubyerno at maglalapit ng mga pulo Simuon: Sa halip na pulo, bakit hindi ang bansa Sa anong paraan nagkakalapit ang mga bansa? ASEAN Simuon: ang inyong kahilingan ay kamali. Ang Kastila ay hindi magiging wika ng Pilipinas. Kailan. Wala sa Kastila ang mga salitang makapaglalabas ng ating damdamin Bakit Niya Sinabi Dahil mararating ang araw na hindi na tayo kolonya ng Espanya Hindi mananatiling sakop ng Kastila Tao rin anf nagtataglay ng kalayaan bagamat may limitasyon Pag walang limitasyon, nilalabag ang batas natin at ang batas ng Diyos na ating gabay siya isang
hukom na nagpaparusa sa pam. Gagawing kasangkapan ang sariling kasamaan. Gigibain ang pamahalaan (Sa pamamagitan ng pagpuri sa kanya) Paano niya isinagaw ito? Pagpapataas ng buwis Hadlangan ang pangangalakal Pagsulong ng pag-aaral Ang karunungan ay walang paliapas Simuon: walang kabuluhan ang buhay na hindi iniuukol sa isang malaking layon Bayan muna bago ang sarili KABANATA 8 Maligayang Pasko Ano ang katotohanang inilahad ni Rizal tungkol sa Ragalo? Ginagamit ng mga magulang ang kanilang anak upang makakuha ng regalo para sa kanilang sarili. TALASALITAAN Kabanata 1 1. Mulato-mestiso 2. Salambaw-lambat na nakatali sa kawayan 3. Nababalahosumasayad/nababaon sa lupa 4. Gulud-guluran-mataas na bahagi ng lupa sa gilig ng ilog 5. Nakabastepol-nakasuot ng helmet Kabanata 2 1. Nahuhuntahannagkukuwentuhan 2. Tampipi-katutubong lalagyan ng damit 3. Nakamata-nakatingin 4. Nanghihitso-nagnganganga
Kabanata 3 1. Sinisiyabdinadagil/binabangga-bangga 2. Tarip-buwis pamprodukto 3. Paltok-tuktok ng bundok 1. 2. 3. 4. 5.
Kabanata 4 Kasama-taong nakikisaka Masukal-magubat Lukbutan-bulsa Hinawan-Linisin Gagapasin-aanhin
Kabanata 5 1. Nababalam-natatagalan, naaantala 2. Kinulata-pagpalo gamit ng baril 3. Pagtitistis-pag oopera Kabanata 6 1. Naglagalag-naglibot 2. Tinitisan-inudyukan Kabanata 7 1. Naglisaw-naglipana 2. Naglagalag-naglibot 3. Tinitisan-inudyukan Kabanata 8 Nag-antanda-nagkrus Batalan-kusinaan Namamanaag-nagliliwanag Panatag-tahimik Nahihilam-nababasa Kahapis-hapis-kalungkotlungkot 7. Nakakalahok-nakasasali 8. nasisindak-natatakot 9. kagulangan-katandaan 1. 2. 3. 4. 5. 6.
KABANATA 9 Si Pilato Si Pentiang ang Pilato Balik aral sa kabanata 4 Hindi makapagsalita si Tata Selo Dinakip si Kabesang Tales Tubos (P500) Isinangla ni Julinang alahas (P250) Nagtrabaho si Juli kay Hermana Pentiang dahil siya ang nagbigay ng P250 Bakit dinakip si K. Tales? Kung may ipinambayad siya sa korte, mayroon din siyang pantubos sa kaniyang sarili. Naging Alila si Juli Dumakip ang mga G.Sibil ng 5-6 na kataong pinaghihinalaang kasabwat ni K.Tales Abot Siko ang pagkakagapos sa mga ito. Kung hindi sana lumitaw si K.Tales hindi sana siya dadakipin Kung sakaling ang G.Sibil ang humuli kay K.Tales, sinusunod lamang nila ang kanilang tungkulin o utos ng mas mataas. “Ginawa lang naming ang aming tungkulin” Padre Clemente “Hindi ko kasalanan, kahit ako ang nagsuplong dahil sinabi ko lamang ang katotohanan.” Juli Tuwang tuwa si H.Pentiang sa
pagkakadakip ni K.Tales Dakilang makasalanan Dalagang pwedeng magasawa na hindi marunong magdasal o mangumpisal Pinagagawa si H.P ng gawaing bahay Paulit-ulit ipinabasa ang Tandang Basyong Makunat Ang mga babae ay hindi dapat tumuklas at matuto ng kaalaman. Dapat silang nasa bahay. Ang mga lalaki ay dapat nakatuon sa pagsaka Pinabasa dahil sabi ni Juli kay H.P kapag nabayaran niya ito ay pupunta siyang Maynila upang magaral. Paano nagkaroon ng pera si Basilio? “Practiving Medicine” 3rd Year College sa Medisina Nagtrabaho at nakapag-ipon ito. Nakalaya si Tales Pagdating sa bahay: Wala si juli Kalunos lunos na lagay ng ama Pinapaalis sila sa loob ng 3 araw dahil
gagamitin ng corp. ng prayle. Naupo lamang si Tales.
KABANATA 10 Kayamanan at Karalitaan Pumunta si Simuon sa bahay ni K. Tales dahil dito siya tumuloy ng 1 araw at gabi Mamimili ng alahas- Kap. Basilio, K.Tika, H.P, Sinang. 1st lalagyan ~ kwintas ni Cleopatra, singsing ng senador at Ginoo ng Poma sa Kartagonahap, hikaw ng mararangal na babae, kuwintas na binendisyunan ng Papa, hiyas, alahas na nakapagpapagaling. 2nd lalagyan ~ agnos, singsing, locket, krusitibo (nababalutan ng luna [cloth]) sa bandeha :kahangahangang hiyas, hikaw, Dama – Ma. Antoneta 4th lalagyan ~mamahaling alahas – nakakasilaw na alahas, brilyanteng itim. Pagtingin ni K. Tales: maliit na baton a makapaguuwi ng anak Umalis si Tales Napadaan sa dating bukirin Nakita si Padre Clemente
Nagdilim ang pagiisip Nangibabaw ang paghihiganti Baril-locket Binalaan si Simuon Naging tulisan si Tales Gagamitin ni Simuon si Tales upang manghikayat at upang simulant ang himagsikan. KABANATA 11 Los Baños Pangangaso sa Busobuso Walang nahuli Pabalik sa Los Baños Ipinagyabang ang pangangaso sa peninsula Paglalaro ng baraha K. Heneral, P.Irene, P.Sibyla, P.Camorra Huling araw ng Disyembre Iniulat ng kalihim: Sa gitna ng paglalaro ay tinapos ng Hen. Ang mga usapin na kailangan nitong lutasin habang sumisikhab ang Kalihim Laro ni Simuon P.Camorra: si Kristo ang kalabanin ninyo. Mga Kondisyon: P:Sibyla: lilimutin sa 5 araw ang karalitaan at kababaang loob at pagkamasunurin. P.Irene: Kalimutan ang kalinisang ugali pagkamahabagin atbp.
K.Hen: Vale sa 4 araw na pagkakabilanggo, isang solo y limang buwan o isang utos na pagpapatapon na walang nakatalang pangalan
KABANATA 12 Si Placido Penitente ATENEO (Private School) Nakadamit Europeo Matuling maglakad Maraming aklat at kuwaderno Nag-iisip ng leksyon habang naglalakad Ang pag-aaral nila noon ay nakadepende lamang sa kanilang aklat Mas pinahahalagahan ang pagsasaulo kaysa pagkatuto. SAN JUAN DE LETRAN (Public School) Nakasuot Pilipino Kaunti ang aklat ngunit marami ang bilang Konserbatibo Pinapahalagahan ang tunay na kahulugan ng pag-aaral TADEO Magaliing mambola at malapit sa kanilang mga propesor Walang hilig sap agaaral Tamad Sipsip (Para makapasa) Bakit ayaw na mag-aral ni Placido? Ang pinapansin lamang ng mga guro ay ang
mga mayayaman at mga may lahi.
KABANATA 13 Ang Aralan ng Pisika Mas nauuna ang mga pangalan ng mga Kastila Nagkukulang sila sa upuan Mayroon mga bagay na hindi maaaring hawakan ng mga estudyante at ang taning gamit ng mga ito ay para sa mga Kastila upang masabi na sumasabay sa panahon ang paaralan. Paraan ng pagtuturo ni P. Millon? Dominikano Tanyag at iginagalangmagaling magsalita Nagtutuo sa pamamagitan ng pnograpo Pagsasaulo at pagsasalaysay Mahilig ipahiya ang estudiyante Hindi ipinapaliwanag ang leksyon Katamaraan at kahinaan ng utak ng mga estudiyante (Indiyo) Pinagbibintangan ng guro ang mga estudiyante dahil walang napapatanyag sa kanila. Kilos at gawi ng mga magaaral 1. Lalaking mataba: inaantok 2. Juanito Pelaez: humihingi ng tanong kay Penitente 3. Placido Penitente: pagpukol sa aklat
4. Pag-alis sa silid aralan Bakit mapangmataas ang mga kabataan? Ayaw nilang tanggapin ang kanilang kahinaan. Hindi tanggap ang katotohanan.
KABANATA 15 Sa Bahay ng mga Estudiyante Malaki, maaliwalas, 2 palapag. Tagalalawigan Vs. Pilay Maingay sa kasalukuyan kung sabay-sabay ang Gawain Ang paaralan ay walang katahimikan Laging negatibo ang pagiisip ni Pecson dahil nagkaroon siya ng kakulangan sa pagtitiwala Mga Estudiyante: Pecson, Sandoval, Juanito Pelaez Sandoval: Employee sa Espanya Pecson: laging negatibo mag-isip Macaraig, dumating ang sinabing may magandang balitang hatid. Sinabi niya na inaprubahan na daw ang Paaralan para si Wikang Kastila.
KABANATA 16 Si Ginoong Pasta Isang bantog na manananggol Sinadiya ni Isagani upang pakiusapan na kung maaari ay mamagitan ng sang-ayon sa kanila kung sakaling sumanggani si Don Custodio. Ngunit nabigo siya dahil nagpasya ang abogado na huwag ng makialam dahil maselan ang usapan
Marami na siyang pagmamayari kung kaya’t kaylangan niya ng kumilos ng naaayon sa batas. Ang ganitong katuwiran ni Isagani ay lubos na hinangaan ng abogado dahil sa katalinuhan at katayugan ng pag-iisip nito. KABANATA 16 Ang Kasawian ng Isang Intsik Si Quiroga, isang negosiyanteng intsik na naghahangad na magkaroon ng konsulado ang kanyang bansa ay naghandog ng ng isang hapunan. Dinaluhan it ng mga tanyag na panauhin, mga kilalang mangangalakal, mga prayle, mga military, mga kawani ng pamahalaan, gayun din ang kanilang mga suki. Dumating si Simuon at ng singilin niya si Quiroga sa utang na siyam na libong piso, sinabi nitong nalulugi siya. Inalok ni Simuon na bawasan ng dalawang libong piso ang utang ni Quiroga kung papayagan ng intsik na itago sa kanilang bodega ang mga armas na dumating. Hindi raw dapat mangamba ang intsik, sapagkat ang mga baril ay unti-unting ililipat sa ibang bahay na pagkatapos ay gagawan ng pagsisiyasat at marami ang mabibilanggo. Siya ay lalakad sa mga mapipiit upang kumita. Napilitang sunmang-ayon si Quiroga. Ang pangkat ni Don Custodio ay nag-uusap tungkol sa komisyong ipapadala sa India para pag-aralan ang
paggawa ng sapatos para sa mga sundalo. Sa pulutong ng mga pari, ay pinag-uusapan nila ay tungkol sa ulong nagsaaslita sa may perya sa Quiapo na pinamamahalaan ni Mr. Leeds.
1. 2. 3. 4. 5.
TALASALITAAN Kabanata 9 Nagkibit-nagkilig Umuusig-nag-iimbestiga Bihagin-huliin Napasipot-napasali Sinamsam-kinumpiska
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Kabanata 10 Pagdaralita-pagdarahop[ Taglay-dala-dala Pinapawi-linilimot Inaalipusta-hinahamak Pagkasindak-pagkagulat Udyok-utos Dakpin-hulihin Niyurakan-binaliwala
Kabanata 11 1. Nangaso-namaril 2. Mantsa-kasiraan 3. Napagbuntuhan-napagbalingan 4. Natanto-nabatid 5. Nabugnot-nayamot 6. Pawiin-alisan 7. Oagsaklaw-pagsakop 8. Manlupaypay-manghina 9. Kapalaluan-kataasan 10. Nagsusumigasignagpupumilit Kabanata 12
1. Dia-pichido 2. Bantayog-pagpaparangal 3. Mangilap Kabanata 13 1. Pinaglalagusanpinagdaraanan 2. Sumisipot-lumalabas 3. Binuli-pinakinis 4. Naulinigan-narinig 5. Kayurin-alisin 6. Sinikaran-tiningnan 7. Masagip-mailigtas 8. Sinipat-sinipa 9. Pagbabala-pagbabanta 10. Gumagaralgalnanginginig Kabanata 14 1. Walang humpay- walang tigil 2. Tinutungyaw-minumura 3. Inudyukan-pinigilan 4. Napaparam-nabawasan 5. Pabuya-gantimpala 6. Mapaglalang-mapandaya Kabanata 15 1. Angaw-million Kabanata 16 1. Consulado-ukol sa Gawain ng mga ng konsul 2. Kopa-goblet 3. Bulalas-pahayag 4. Hierro galvanizadogalvanized iron 5. Paghahamok-labanan/away 6. Pulseras-bracelet
