Pasca Analitik Tugas Manajemen Laboratorium (P)
Disusun Oleh : Alda Khoirunnisa
P27903114048
KEMENTERIAN KESEHATAN REP!LIK IN"#NESIA P#LITEKNIK KESEHATAN KEMENKES !ANTEN $RSAN ANALIS KESEHAT K ESEHATAN AN %&' Kata Pengantar 1
Puji syukur saya panjatkan ke hadirat Allah !"# atas li$pahan rah$at dan hidayahnyasaya dapat $enyelesaikan $akalah %anaje$en &a'oratoriu$ tentan( “Pasca Analitik” ) %akalah ini disusun se'a(ai salah satu tu(as $ata kuliah %anaje$en &a'oratoriu$ *P+) Dala$ kese$patan ini saya $en(u,apkan teri$akasih yan( sedala$dala$nya kepada yan( terhor$at : 1) .apak /ulikar usni aru# %)i dan 'u anny iti )" selaku dosen pen(ajar $atakuliah %anaje$en &a'oratoriu$ *P+) 2) ekan-rekan yan( telah $endukun( saya dala$ $enyusun $akalah ini aya $enyadari 'ah5a dala$ penyusunan $akalah ini jauh dari se$purna# 'aik dari se(i penyusunan# 'ahasan# ataupun penulisannya) Oleh karena itu ka$i $en(harapkan kritik dan saran yan( siatnya $e$'an(un# khususnya dari dosen $ata kuliah (una $enjadi a,uan dala$ 'ekal pen(ala$an 'a(i ka$i untuk le'ih 'aik di $asa yan( akan datan()
"an(eran(# 6uni 201 Penyusun
2
"ATAR ISI *#+ER )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) KATA PEN,ANTAR )))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) "ATAR ISI)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) !A! I PEN"AHLAN 1 &atar .elakan())))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 2 u$usan %asalah)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 3 "ujuan $u$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 4 "ujuan Khusus))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) !A! II PEM!AHASAN 1 Pen(ertian Pra Analitik# Analitik dan Pas,a Analitik))))))))) 2 Pen,atatan dan Pelaporan))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 3 Penyi$panan Doku$en))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 4 Pe$usnahan Doku$en))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) Pen(endalian Doku$en))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) !A! III PENTP 1 Kesi$pulan)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) "ATAR PSTAKA)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
i ii iii 1 2 2 2 3 3 7 7 10 11
!A! I PEN"AHLAN '
Latar !elakang e'a(ai penyedia jasa layanan# la'oratoriu$ kesehatan $e$punyai
peranan pentin( dala$ $enentukan dia(nosis# pro(nosis dan ealuasi hasil pen(o'atan serta $enentukan tin(kat kesehatan seseoran() Oleh karena itu la'oratoriu$ harus 'erusaha se,ara terus-$enerus $enin(katkan $utu pelayanan untuk $e$peroleh kepuasan pelan((an) Ada 2 aktor pentin( yan( $enjadi perhatian $anaje$en la'oratoriu$ dala$ $enerapkan siste$ $anaje$en pen(endalian $utu untuk $e$astikan ke(iatan la'oratoriu$ 'erjalan se'a(ai$ana $estinya)
3
iste$ $anaje$en pen(endalian $utu $eliputi : '- Quality Planning %e$'uat peren,anaan dan penyediaan untuk rea(ensia# 'ahan dan alat# $etode dan D% yan( ko$peten pada saat $enentukan jenis pe$eriksaan yan( akan dilakukan %- Good Laboratory Practice %e$'uat suatu pedo$an# prosedur dan petunjuk tetap yan( $enjadi a, uan dala$ ke(iatan operasional la'oratoriu$ .- Quality Control %elakukan pen(endalian $utu terhadap hasil pe$eriksaan sehin((a hasil yan( dikeluarkan 'enar-'enar alid# tertelusur dan dapat diper,aya sesuai den(an $etode yan( ditentukan) /- Quality Assurance %en(ukur karakteristik $utu hasil pe$eriksaan dan didoku$entasikan# $eliputi aria'el analitik dan non analitik) 0- Quality Improvement %elakukan inoasi untuk $enin(katkan $utu pe$eriksaan den(an $e$per'aiki penyi$pan(an-penyi$pan(an yan( $un(kin terjadi sela$a proses pe$eriksaan) ntuk dapat $enja$in ketelitian dan ketepatan hasil pe$eriksaan la'oratoriu$# la'oratoriu$ harus se,ara terus $enerus $elakukan 3 aria'el yan( dapat $e$pen(aruhi $utu pe$eriksaan yaitu : Pra-Analitik, Analitik dan Pasca Analitik %
.
/
Rumusan Masala1 1) Apa Pen(ertian dari Pra Analitik# Analitik dan Pas,a Analitik; 2) .a(ai$ana ,ara Pen,atatan dan Pelaporan; 3) .a(ai$ana ,ara Penyi$panan doku$en; 4) .a(ai$ana ,ara Pe$usnahan doku$en; ) .a(ai$ana ,ara Pen(endalian doku$en; Tujuan mum 1) ntuk $en(etahui apa Pen(ertian dari Pra Analitik# Analitik dan Pas,a
Analitik 2) ntuk $en(etahui 'a(ai$ana ,ara Pen,atatan dan Pelaporan 3) ntuk $en(etahui 'a(ai$ana ,ara Penyi$panan doku$en 4) ntuk $en(etahui 'a(ai$ana ,ara Pe$usnahan doku$en ) ntuk $en(etahui 'a(ai$ana ,ara Pen(endalian doku$en Tujuan K1usus ntuk $en(etahui apa itu Pas,a Analitik# ,ara# tahapan dan tujuan dala$ pelayanan la'oratoriu$)
2
!A! II PEM!AHASAN %-' Pengertian Pra Analitik2 Analitik 3an Pasca Analitik %-'-' Pra Analitik Pra analitik dapat dikatakan se'a(ai tahap persiapan a5al# di$ana
tahap ini san(at $enentukan kualitas sa$pel yan( nantinya akan dihasilkan dan $e$pen(aruhi proses kerja 'erikutnya) %eliputi pe$antauan
terhadap
persiapan
pasien#
pen(a$'ilan
sa$pel#
penan(anan sa$pel# dan pen(iri$an sa$pel %-'-% Analitik Analitik adalah tahap pen(erjaan pen(ujian sa$pel sehin((a diperoleh hasil pe$eriksaan) %eliputi pe$antauan terhadap ketersediaan peralatan yan( 'aik# pe$ilihan $etode yan( tepat# pe$ilihan rea(ensia yan( 'erkualitas 'aik# pelaksanaan kali'rasi# pen(ukuran %-'-.
kontrol dan penyediaan D% yan( ko$peten) Pasca Analitik Pas,a Analitik adalah tahap akhir pe$eriksaan yan( dikeluarkan untuk $eyakinkan 'ah5a hasil pe$eriksaan yan( dikeluarkan 'enar -'enar alid atau 'enar) %eliputi pe$antauan terhadap perhitun(an# ealuasi# dan
penan(anan
hasil
pe$eriksaan
kepada
pasien
3
.erdasarkan Pedo$an Praktik &a'oratoriu$ Kesehatan =an( .enar *Good Laboratory Practice+) Departe$en Kesehatan "ahun 2008# Pas,a Analitik atau "ahap Pas,a Analitik di'ahas le'ih lanjut dala$ .a' Pen,atatan dan Pelaporan) %-% Pencatatan 3an Pela4oran Pen,atatan dan pelaporan ke(iatan la'oratoriu$ diperlukan dala$ peren,anaan# pe$antauan dan ealuasi serta pen(a$'ilan keputusan untuk penin(katan pelayanan la'oratoriu$) ntuk itu ke(iatan ini harus dilakukan se,ara ,er$at dan teliti# karena kesalahan dala$ pen,atatan dan pelaporan akan $en(aki'atkan kesalahan dala$ $enetapkan suatu tindakan) %-%-'
Pencatatan Pen,atatan ke(iatan la'oratoriu$ dilakukan sesuai den(an jenis
ke(iatannya) Ada 4 jenis ke(iatan pen,atatan yaitu : 1) Pen,atatan ke(iatan pelayanan 2) Pen,atatan keuan(an 3) Pen,atatan lo(istik 4) Pen,atatan kepe(a5aian ) Pen,atatan ke(iatan lainnya# seperti pe$antapan $utu internal# kea$anan la'oratoriu$ dan lain-lain) Dala$ 'a' ini hanya akan di'ahas pen,atatan ke(iatan pelayanan saja) Pen,atatan ke(iatan pelayanan dapat dilakukan den(an $e$'uat 'uku se'a(ai 'erikut : 1) .uku re(ister peneri$aan spesi$en terdapat di loket 'erisi data pasien *na$a u$ur# ala$at# jenis kela$in dll+ dan
jenis
pe$eriksaan) 2) .uku re(ister 'esar
4
10) .uku a'sensi %-%-% Pela4oran Pelaporan ke(iatan pelayanan la'oratoriu$ terdiri dari : 1) &aporan ke(iatan rutin harian< 'ulanan< tri5ulan
# ?AP/A dll+ 3) &aporan hasil pe$eriksaan a) "an((un(ja5a' $anaje$en untuk $e$'uat or$at hasil : %anaje$en la'oratoriu$ harus $e$'uat or$at laporan hasil pe$eriksaan) @or$at laporan dan ,ara $en(ko$unikasikannya kepada pe$akai harus ditentukan den(an $endiskusikannya ')
den(an pen((una jasa la'oratoriu$) Penyerahan hasil tepat 5aktu %anaje$en la'oratoriu$ ikut 'ertan((un(
ja5a'
atas
diteri$anya hasil pe$eriksaan kepada oran( yan( sesuai den(an ,)
5aktu yan( disepakati) Ko$ponen laporan hasil pe$eriksaan asil harus dapat di'a,a tanpa kesalahan dala$ tulisan# dan dilaporkan kepada oran( yan( di'eri 5e5enan( untuk $eneri $a dan $en((unakan inor$asi $edis) &aporan setidaknya harus $en,akup hal-hal 'erikut : 1+ ldentiikasi dari pe$eriksaan yan( jelas dan tidak ra(ura(u# ter$asuk prosedur pen(ukuran 'ila perlu 2+ ldentiikasi la'oratoriu$ yan( $ener'itkan laporan) 3+ ldentiikasi khas dan 'ila $un(kin lokasi pasien serta tujuan dari laporan 4+ ?a$a atau identitas khas lain dari pe$ohon dan ala$at pe$ohon + "an((al dan 5aktu pen(u$pulan sa$pel pri$er# apa'ila tersedia dan relean den(an pelayanan pasien# serta 5aktu peneri$aan oleh la'oratoriu$) + "an((al dan 5aktu pener'itan laporan) 6ika tidak ter,antu$ pada laporan# tan((al dan 5aktu pener'itan laporan harus dapat diperoleh den(an se(era jika diperlukan) 7+ u$'er dan siste$ or(an sa$ple pri$er) %isalnya : darah ena# pus luka
5
8+ .ila dapat di(unakan# hasil pe$eriksaan dilaporkan dala$ unit
tandar lnternasional atau tertelusur hin((a unit
tandar lnternasional) 9+ nteral a,uan 'iolo(is# apa'ila dapat di(unakan) 10+ lnterpretasi hasil# apa'ila sesuai 11+ "an((apan lain *$isalnya# $utu atau ke,ukupan dari sa$pel pri$er yan( dapat $erusak hasil# hasil
se'a(ai
'a(ian
dari
suatu
pro(ra$
pen(e$'an(an *jika de$ikian halnya# tidak ada syarat untuk kerja pen(ukuran+ 12+ dentiikasi dari petu(as
yan(
di'eri
5e5enan(
$en(eluarkan hasil 13+ 6ika relean# hasil asli dan hasil yan( diper'aiki 14+ Apa'ila $un(kin# tandatan(an atau otorisasi dari petu(as yan( $e$eriksa atau $ener'itkan laporan) %-. Pen5im4anan "okumen etiap la'oratoriu$ harus $enyi$pan doku$en-doku$en terse'ut di'a5ah ini : 1) urat per$intaan pe$eriksaan la'oratoriu$ 2) asil pe$eriksaan la'oratoriu$ 3) urat per$intaan dan hasil rujukan Prinsi4 4en5im4anan 3okumen 6 1) e$ua doku$en yan( disi$pan harus asli dan harus ada 'ukti eriikasi pada
doku$en
den(an
tanda
tan(an
oleh
penan((un(ja5a'
la'oratoriu$
6
'erkas hasil yan( dilaporkan harus disi$pan sede$ikian sehin((a $udah dite$ukan ke$'ali) &a$anya 5aktu penyi$panan dapat 'era(a$# tetapi hasil yan( telah dilaporkan harus dapat dite$ukan ke$'ali sesuai kepentin(an $edis atau se'a(ai$ana dipersyaratkan oleh persyaratan nasional# re(ional atau sete$pat) %-/ Pemusna1an "okumen e'elu$ di$usnahkan# a$'il inor$asi-inor$asi yan( uta$a terle'ih dahulu) Pada pelaksanaan pe$usnahan harus ada 'erita a,ara sesuai prosedur yan( 'erlaku# yan( 'erisi : 1) "an((al# 'ulan dan tahun pe$usnahan 2) Penan((un(ja5a'
7
+ (+ h+ i+ j+ k+
Pen(esahan hasil Pen(endalian $utu internal dan eksternal iste$ inor$asi la'oratoriu$ Pelaporan hasil paya per'aikan dan penan(anan keluhan Ko$unikasi dan interaksi lain den(an pasien# petu(as kesehatan#
la'oratoriu$ rujukan dan pe$asok l+ Audit internal $+ tika 3) Penandaan pada doku$en : e$ua doku$en yan( terkait den(an siste$ $anaje$en $utu harus di'eri identitas se,ara unik *tidak ada duanya+ yaitu $eliputi : a+ 6udul '+ disi atau tan((al reisi ter$utakhir# atau no$or reisi# atau keti(anya ,+ 6u$lah hala$an *'ila $un(kin+ d+ !e5enan( untuk $ener'itkan e+ Pen,antu$an su$'er 4) Pen(kajian terhadap kontrak layanan la'oratoriu$ 6ika la'oratoriu$ $enjalin kontrak den(an pihak lain untuk $e$'erikan layanan la'oratoriu$# $aka harus dija(a 'e'erapa hal 'erikut : a+ 6a$inan $utu layanan : ntuk ja$inan $utu layanan# prosedur untuk $en(kaji kontrak harus di$iliki) Prosedur pen(kajian yan( di$aksud# harus $enja$in a(ar : 1+ Kondisi kerjasa$a diteran(kan den(an jelas# serta dapat di$en(erti *ter$asuk $isalnya penjelasan tentan( $etoda yan( di(unakan+ 2+ &a'oratoriu$ $e$iliki ke$a$puan dan su$'er daya *sarana isik#
petu(as#
inor$asi#
ko$petensi
petu(as+
$e$'erikan layanan sesuai kontrak) '+ Penyi$panan reka$an kaji terhadap kontrak layanan : eka$an hasil kaji terhadap kontrak# 'erikut
untuk
peru'ahan-
peru'ahannya harus disi$pan ,+ Pe$'eritahuan kepada pelan((an : .ila terjadi penyi$pan(an terhadap kontrak#$aka pelan((an *$isalnya klinisi# le$'a(a kesehatan# asuransi# ds'+ harus di'eritahu)
8
!A! III PENTP .-' Kesim4ulan ntuk dapat $enja$in ketelitian dan ketepatan hasil pe$eriksaan
la'oratoriu$# la'oratoriu$ harus se,ara terus $enerus $elakukan 3 aria'el yan( dapat $e$pen(aruhi $utu pe$eriksaan yaitu : Pra-Analitik, Analitik dan Pasca Analitik. .erdasarkan Pedo$an Praktik &a'oratoriu$ Kesehatan =an( .enar *Good Laboratory Practice+) Departe$en Kesehatan "ahun 2008# Pas,a Analitik atau "ahap Pas,a Analitik di'ahas le'ih lanjut dala$ .a' Pen,atatan dan Pelaporan dan ju(a $eliputi Penyi$panan doku$en# pe$usnahan doku$en dan pen(endalian doku$en)
9
"ATAR PSTAKA
.uletin PODA) 2007) Pentin(nya Pe$eriksaan 'A1, se,ara .erkala ntuk Pe$antauan Dia'etes %elitus) disi E A(ustus E Dese$'er 2007) 6a$inan %utu la'oratoriu$ A$erind .io-Clini,) 2010) http:<<555)a',la'),o)id<; pa(eFidG209 diakses pada Ka$is# 09 6uni 201# pukul 1)41 !. Pedo$an Praktik &a'oratoriu$ Kesehatan =an( .enar G *Hood &a'oratory Pra,ti,e+ E 6akarta : Departe$en Kesehatan) 2008
10
