BAB 3 : PEMANCANGAN TANDA
3.1
PENGENALAN
Pemancangan merupakan satu proses peralihan titik kedudukan yang menggunakan pancang, profail dan penanda-penanda lain dimana pengukuran titik-titik kedudukan relatif ufuk aras rekabentuk atau pelan diterjemahkan ke atas kawasan pembinaan. Pemancangan tanda merupakan tulang belakang kepada semua kerja yang melibatkan bidang kejuruteraan awam dimana ia menjadi rujukan kepada anggota lain dalam kumpulan binaan bagi menjalankan kerja-kerja mereka. Hal ini jelas menunjukkan bahawa pentingnya kerja pemancangan
tanda
dalam
kerja-kerja
pembinaan
struktur
bangunan.
Oleh
itu,
pemancangan tanda perlu dilaksanakan dengan teliti bagi membolehkan penandaan dapat dibuat dengan tepat. Sebarang selisih yang berlaku dalam pemancangan akan memberikan implikasi yang negatif dimana ia akan menyebabkan berlakunya pertambahan kos bagi pembinaan dan kelewatan dalam perlaksanaan projek pembinaan. Berikut adalah kerjakerja yang terlibat dalam pemancangan tanda:
i.
Bangunan
ii.
Saluran paip dan perparitan
iii.
Pembentungan
iv.
Jalanraya.
33
Pemancangan tanda juga merupakan asas dalam pembinaan bagi projek-projek perumahan dimana penandaan yang dilakukan di sesuatu tapak haruslah menepati ukuran yang telah diberikan oleh juruukur. Tujuan utama pemancangan tanda ialah mendirikan struktur bangunan yang telah dirancang pada tempat yang bertepatan. Seperti yang telah diterangkan sebelum ini, pemancangan tanda juga digunakan sebagai panduan kepada pekerja-pekerja binaan yang lain dalam menjalankan kerjakerja pengorekan dan pembinaan bangunan. Pemancangan dibuat sekurangkurangnya 1 meter daripada garisan binaan dimana lebar dinding dan peparit asas ditandakan dengan jelas di atas pemancang tanda dengan menggunakan paku. Hasil daripada pemancangan ialah pentafsiran dokumen kontrak yang betul dari segi kedudukan, saiz, bentuk dan aras. Hal ini menunjukkan pemancangan perlu dibuat dengan teliti supaya penandaan dapat dibuat dengan tepat dimana ketetapan merupakan unsur penting dalam pemancangan bagi memastikan kerja bangunan dapat dibina sebagaimana yang dikehendaki dalam kontrak dokumen.
Rajah 3.1.1 : Kerja pemancangan sedang dilakukan.
34
3.2
PRINSIP AM DALAM KERJA PEMANCANGAN
Kerja pemancangan hendaklah dilaksanakan dengan mengambil pendekatan yang sistematik. Pendekatan ini bukan sahaja dapat menjamin darjah ketetapan yang tinggi tetapi juga memudahkan kerja pemancangan yang dibuat. Setiap kerja pemancangan perlu dilaksanakan secara tersendiri bergantung kepada keadaan tapak dan darjah ketepatan yang diperlukan. Antara langkah-langkah yang perlu diambil sebagai keperluan dalam kerja-kerja pemancangan ialah seperti berikut:
i.
Tentukan titik pusat dan garis dasar yang akan dijadikan rujukan bagi pengukursn dan penandaan yang seterusnya.
ii.
Titik pusat garis dasar perlu dirujuk kepada sesuatu objek yang kekal dan selamat untuk memudahkan penentuan semula titik pusat dan garis dasar tersebut sekiranya hilang.
iii.
Pastikan supaya setiap tanda ataupun sebahagian besarnya mempunyai titik rujukan yang mencukupi. Ini akan menjadikan pemancangan tersebut dapat disemak dengan sendirinya.
iv.
Lakarkan titik rujukan dengan jelas dalam buku padang dimana jarak dan sudut antara titik rujukan hendaklah ditunjukkan dengan jelas melalui titik pancang
v.
Pancang utama mungkin perlu diperkukuhkan dengan menggunakan konkrit supaya tidak mudah tercabut dan hilang apabila diikat dengan dasar konkrit.
vi.
Tandakan semua pancang dengan cara tertentu supaya mudah dikenali
vii.
Apabila kembali ke tapak, pastikan bahawa titik rujukan dan pancang tidak teralih daripada kedudukan asalnya.
3.3
PROSEDUR PEMANCANGAN TANDA
i.
Menyemak Rekabentuk Maklumat rekabentuk mestilah disemak sebelum pemancangan dibuat. Kadangkala ianya tidak mungkin untuk memancang sebahagian rekabentuk berdasarkan kepada rintangan di kawasan tapak dan ini mesti dirujuk semula kepada perekabentuk.
35
Rajah 3.3.1 : Meninjau kawasan tapak sebelum melakukan pemancangan tanda ii.
Peninjauan Pemeriksaan kawasan tapak adalah sangat penting seperti dalam rajah di atas. Melihat pada pelan di pejabat sahaja tidak mencukupi. Sebarang perbezaan di antara kawasan dan pelan harus dicatatkan. Semasa peninjauan, kedudukan yang sesuai untuk tanda-tanda rujukan boleh ditanda secara sementara dengan pancang jajar atau piket kayu.
iii.
Stesen Ukur Stesen-stesen ukur yang digunakan untuk menghasilkan pelan ukur boleh digunakan sebagai rujukan bagi kawasan ufuk di tapak bina. Ianya dibina di tempat yang tidak terdapat gangguan yang boleh mengubah kedudukan asalnya.
iv.
Tanda Aras Yang Dipersetujui Ia digunakan untuk menyediakan asas kawalan pugak. Semua aras laras di tapak bina akan dilaraskan ke tanda ordinan yang berhampiran. Tanda aras tersebut digunakan sebagai rujukan untuk menentukan aras laras sementara (TBM) ke kawasan pembinaan struktur yang berhampiran. Ketepatan nilai TBM mesti lebih kurang 0.01m.
36
3.4
PENGUKURAN LELURUS
Pengukuran lelurus bertujuan untuk menentukan jarak sebenar antara dua titik. Walaubagaimanapun, sekiranya dua titik tersebut terletak pada aras yang berbeza, jarak sebenar akan diukur mengikut aras mendatar. i.
Peralatan
Pengukuran lelurus ini biasanya dilakukan dengan menggunakan pita dimana pita hendaklah dibuat mengikut BS 4884 Alat Pengukuran bagi Kerja Binaan. Untuk mendapatkan pemancangan yang tepat, pita keluli hendaklah digunakan. Pita keluli biasanya terdapat dalam ukuran 3,5,20,30,50 dan 100 meter panjang. Pita ini paling sesuai untuk kegunaan umum di tapak.
Pita tiruan jugaboleh digunakan dalam pengukuran ini dimana ia boleh didapati dalam ukuran 20 meter dan 30 meter panjang. Walaubagaimanapun, pita ini hanya sesuai untuk pemancangan yang kurang tepat. Hal ini disebabkan jumlah pengecutan dan peregangan yang besar yang mungkin terjadi pada pita tiruan tersebut.
Rajah 3.4.1 : Pita ukur yang digunakan untuk pemancangan
Selain itu, penggunaan alatan tangan seperti tukul, paku, pancang stesen atau rujukan dan tali pembenang diperlukan dalam kerja-kerja pemancangan tanda. Walaubagaimanapun, kerja-kerja pemancangan tanda di
37
tempat saya menjalani latihan industri iaitu HC Hidayah Construction tidak mengaplikasikan penggunaan pancang stesen sebaliknya menggunakan kayu pancang yang telah diukur dalam beberapa projek pembinaan dibawah mereka.
Rajah 3.4.2 : Penukul digunakan untuk menukul paku terhadap kayu pancang
ii.
Pengiraan
Sebelum turun ke tapak, pengiraan jarak akan dibuat terlebih dahulu dimana pengiraan ini menggunakan pelbagai kaedah Matematik. Antara pengiraan mudah yang biasa dibuat adalah seperti berikut:
a. Menentukan Sudut Tepat (90 darjah)
Pengiraan Sudut Tepat terbahagi kepada dua jenis iaitu pengiraan kaedah Segi tiga Pithagoras dan Segi tiga dua sama kaki. Berikut adalah contoh pengiraan Sudut Tepat:
38
Segi tiga Pithagoras
Rajah 3.4.3 : Segi tiga Pithagoras
x=?, y=?, z=? Nisbah nilai yang sesuai digunakan dalam kaedah ini ialah nisbah 3,4,5 , nisbah 5,12,13 dan nisbah 7,21,25
Segi tiga dua sama kaki
Rajah 3.4.4 : Segi tiga dua sama kaki
Dalam segi tiga ADC pada rajah di atas, panjang AD adalah bersamaan dengan panjang DC. Sekiranya dasar AC dibahagi dua di B, maka panjang AB bersamaan dengan panjang BC, apabila B disambung kepada D, Sudut ABC = Sudut CBD iaitu 90 darjah
39
b. Kaitan antara sisi dengan Sudut dalam Segi Tiga Bersudut Tepat
Rajah 3.4.5 : Segi tiga bersudut tepat
Katakan x sebagai jarak mendatar sebenar Maka,
, oleh itu x = z kos a
Dimana z merujuk kepada jarak yang diukur manakala y merujuk kepada perbezaan tinggi antara A dan B
3.5
KOMEN DAN CADANGAN
Seperti yang telah diterangkan sebelum ini, kerja pemancangan tanda bertujuan untuk memastikan bangunan yang akan dibina tidak terpesong daripada ukuran yang ditetapkan di dalam lukisan pelan. Pekerja menjalankan kerja pemancangan dengan berkesan.
40
