CASE REPORT
FIBROADENOMA MAMMAE
Oleh : FIKI SETIAW SETI AWAN AN 1102012086
Dokter Pem!m!"#:
Dr. Hadiyana Sp.B SMF BEDAH RSU dr. SLAMET GARUT FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS YARSI 201
I
II
IDENTITAS
Na!a
" Ny Si#i Ai$ya% Ai$ya%
U!&r
" 2' #a%&n
A(a!a#
" )p. *i+&n#& ),r$a!ana% Gar
S#a#&$ -,r)ainan
" M,ni)a%
A/a!a
" I$(a!
-,ndidi)an
" SMA
-,),raan
" I+& R&!a% Tan//a
Tan//a( n//a( p,!, p,!,ri ri)$ )$aa aan n
" 1' A/&$# /&$#&$ &$ 201 201
ANAMNESIS
K,(&%an U#a!a " B,n(an di pay&dara )iri S,a) +&(an $,+,(&! !a$&) r&!a% $a)i# p,nd,ri#a !,ra$a)an adanya +,n(an yan/ #ida) #,ra$a ny,ri pada pay&dara )iri $,+,$ar ),(,ran/ yan/ $,!a)in (a!a $,!a)in +,r#a!+a% +,$ar. Tida) di#,!&)an adanya )&(i# dia#a$ +,n(an !,nadi !, nadi ),!,ra%an )&(i# yan/ !,(,)&) ), da(a! pin/ yan/ #,r#ana! #,r#ana! ), da(a! a#a&p&n +r). Riaya# ),(&ar ),(&ar 3airan dara% dari pin/ $&$& #ida) ada !a&p&n adanya +,n(an di #,!pa# (ain #ida) ada. K,(&%an #ida) di$,r#ai d,n/an d,!a! +a#&) $,$a) $a)i# ),pa(a %,+a# ra$a p,n&% di &(& %a#i ny,ri pada #&(an/ p&n//&n/ !a&p&n pa%a. K,(&%an +,n(an #ida) di$,r#ai d,n/an +,n/)a) pada (,n/an. -,nd,ri#a %aid p,r#a!a pada &$ia 14 #a%&n $i)(&$ 25 %ari #,ra#&r. Riaya# +,n(an !a&p&n p,ra$i di pay&dara $,+,(&!nya #ida) ada.
Riaya# p,nya)i# da%&(&" Riaya# !,n/a(a!i p,nya)i# $,p,r#i ini $,+,(&!nya di$an/)a(. Riaya# !,n/a(a!i d,!a! pada !a(a! %ari. Riaya# p,n/+a#an #ida) ada. Riaya# !,r)) #ida) ada.
Riaya# -,nya)i# K,(&ar/a" Tida) ada ),(&ar/a ),(&ar/a yan/ !,nd,ri#a p,nya)i# #,r$,+.
I
II
IDENTITAS
Na!a
" Ny Si#i Ai$ya% Ai$ya%
U!&r
" 2' #a%&n
A(a!a#
" )p. *i+&n#& ),r$a!ana% Gar
S#a#&$ -,r)ainan
" M,ni)a%
A/a!a
" I$(a!
-,ndidi)an
" SMA
-,),raan
" I+& R&!a% Tan//a
Tan//a( n//a( p,!, p,!,ri ri)$ )$aa aan n
" 1' A/&$# /&$#&$ &$ 201 201
ANAMNESIS
K,(&%an U#a!a " B,n(an di pay&dara )iri S,a) +&(an $,+,(&! !a$&) r&!a% $a)i# p,nd,ri#a !,ra$a)an adanya +,n(an yan/ #ida) #,ra$a ny,ri pada pay&dara )iri $,+,$ar ),(,ran/ yan/ $,!a)in (a!a $,!a)in +,r#a!+a% +,$ar. Tida) di#,!&)an adanya )&(i# dia#a$ +,n(an !,nadi !, nadi ),!,ra%an )&(i# yan/ !,(,)&) ), da(a! pin/ yan/ #,r#ana! #,r#ana! ), da(a! a#a&p&n +r). Riaya# ),(&ar ),(&ar 3airan dara% dari pin/ $&$& #ida) ada !a&p&n adanya +,n(an di #,!pa# (ain #ida) ada. K,(&%an #ida) di$,r#ai d,n/an d,!a! +a#&) $,$a) $a)i# ),pa(a %,+a# ra$a p,n&% di &(& %a#i ny,ri pada #&(an/ p&n//&n/ !a&p&n pa%a. K,(&%an +,n(an #ida) di$,r#ai d,n/an +,n/)a) pada (,n/an. -,nd,ri#a %aid p,r#a!a pada &$ia 14 #a%&n $i)(&$ 25 %ari #,ra#&r. Riaya# +,n(an !a&p&n p,ra$i di pay&dara $,+,(&!nya #ida) ada.
Riaya# p,nya)i# da%&(&" Riaya# !,n/a(a!i p,nya)i# $,p,r#i ini $,+,(&!nya di$an/)a(. Riaya# !,n/a(a!i d,!a! pada !a(a! %ari. Riaya# p,n/+a#an #ida) ada. Riaya# !,r)) #ida) ada.
Riaya# -,nya)i# K,(&ar/a" Tida) ada ),(&ar/a ),(&ar/a yan/ !,nd,ri#a p,nya)i# #,r$,+.
III
PEMERIKSAAN FISIK St$t%& 'e"er$l!&
K,adaan K,adaan &!&! " Tida) Tida) #a!pa) #a!pa) $a)i# K,$adaran
" K!p$ !,n#i$
Gi6i
" *&)&p
Tanda 7i#a(
" TD 8 1109:0 !!H/
R 8 20 ;9!,ni#
N 8 5< ;9!,ni#
S 8 4'0*
K,pa(a " Kn&n/# Kn&n/#i7a i7a #ida) #ida) an,!i$ an,!i$ $)(,ra $)(,ra #ida) i)#,ri) i)#,ri) L,%,r %,r
" =V =V- #a) !,n !,niin/)a#
KGB >a)$i(a9$&pra)(a7i)&(a9in?ra)(a7i)&(a@ " Tida) #,ra+a !,!+,$ar K&(i#
" T&r/r +ai)
T%ra)$ T%ra)$ " B,n#&) B,n#&) dan /,ra) /,ra) $i!,#ri$ $i!,#ri$ -&(! *r *r A+d!,n
" Snr VF VR VBS )iri 8 )anan
" B&ny B&nyii an# an#&n &n/ / !&r !&rni ni r,/& r,/&(, (,r r " Da#ar (,!+
H,par dan (i,n #ida) #ida) #,ra+a Bi$in/ &$&$ &$&$ >@ Nr!a( E)$#r,!i#a$
" Ed,!a 9
St$t%& (ok$l!& $)r m$mm$e *e+tr$ : •
I"&,ek&!
" -ay&dara $i!,#ri$ r,#ra)$i pin/ $&$& >@ ,d,!a >@ &($,ra$i >@ nd&(
$a#,(i# >@ di$3%ar/, >@ )&(i# %ip,r,!i$ >@. •
P$l,$&!
"
K&adran !,dia( a#a$ #,ra+a 1 +&a% !a$$a +,r&)&ran 5 ; 5 ; 3! p,r!&)aan ra#a +a#a$ #,/a$ ),nya( !+i(, n y,ri #,)an >@
I-
PEMERIKSAAN PEN.N/AN'
H,!a#(/i Ma$a p,rdara%an >BT@ Ma$a p,!+,)&an >*T@ H,!/(+in H,!a#)ri# L,&)$i# Tr!+$i# Eri#r$i# Ki!ia )(ini) SGOT Ur,&! *r,a#inin G(&)$a dara% $,a)#&
%a$i(
Ni(ai nr!a(
2C !,ni# :C !,ni# 11.: /9dL 4' <.<10 9!!4 22'.0009!!4 4.55 a9!!4
14 '11 12.01.0 4'<: 45001000 1'0.000<<0.000 4.'.5
1 U9L 1< !/9dL 0.5!/9dL 0 !/9dL
$9d 41 1''0 0.'1.4 1<0
RO THORAK >1 A/&$#&$ 201@ Ha$i( E)$p,r#i$, " 1. Rn#/,n T%ra; " *r -&(! da(a! +a#a$ Nr!a( Tida) #a!pa) p,!+,$aran an#&n/ Tida) #a!pa) TB par& a)#i?
-ATOLOGI > 24 A/&$#&$ 201@ S,diaan arin/an berkapsul mikroskopik terdiri dari dua komponen, yaitu komponen stroma jaringan lunak yang berproliferasi dan komponen “acini” dari duktus yang berkembang secara atipik. Kesan : Fibroadenoma mammae
Dia/n$a ),ra" S&$p Fi+rad,n!a Ma!a, Sini$#ra Dia/n$a Bandin/ "
Ma$#i#i$ Ki$#a Sar)!a -i(id,$ Ga(a)#),( Lip!a
Re"$"$ ter$,!
Op,ra#i? " Bip$i E)$i$i Ma$$a
Pro#"o&!&
& ad 7i#a!
" ad +na!
& ad ?&n/$ina!
" ad +na!
FOLLO U- DOKTER Tan//a( 9a! 1 05 201
*a#a#an S9 $ !,n/,(&% pay&dara
)iri
+,n(an
aa(nya
In$#r&)$i pada R,n3ana Bip$i E)$i$i
$,+,$ar
),(,r,n/ dan $,!a)in !,!+,$ar $,a) +&(an yan/ (a(&. -a$i,n p&a$a $,a) p&)&( 02.00 i+ #adi !a(a!. O9 KS " *M KU" Tida) $a)i# K,( " +,n(an pada pay&dara T " 110950 N" 52 R" 1 S" 4.
S#a#&$ ()a(i$ a9r
!a!a, $ini$#ra !a$a ),nya(
!+i(, $in/(, NT >@ Hip,r,!i$ >@ . &)&ran 5 ; 5 ; A9 S&$p FAM Sini$#ra
1 05 201
In#r&)$i p$#Op
=a! 10.40
-&a$a 8 $adar di,# +,+a$ IVFD " Fr(i# 1'00 D'
'0033 8 20003392<a! AB" *,?ap,ra6n, nn
$&(+a3#a! 2;1/r i7 Ana(/,#i) " K,#r(a3
4;40!/ i7 Rani#idin, 2;1a!p i7 GV -OD2 =arin/an ),-A Bi(a +ai) +,$) BL-L
S9 $ !,n/,(&% ny,ri pada +,)a$ p,ra$i !&a( >@ !&n#a% >@ p&$in/ >@ ),(&%an +a) >@ +a+ >@ !a)an 1:05201
!a$i% $,di)i#$,di)i#.
O9
*,?i;i!
#a+
2;100!/
KS " *M
KU " SS
Rani#idin,
#a+
2;1'0!/
T " 1009:0
N" 50
A$.
M,?,na!a#
4;'00!/
R" 15
GV -OD 2
S" 4.'
BL-L
Kn#r( -(i B,da%
A9
-OD1
Bip$i
E)$i$i
Ma!!a, Sini$#ra ,3 S&$p FAM
,r
1 !in//& +aa %a$i( -A
Lapran p,ra$i" DO "
()a$i " J&ad $,n#ra !a!a, $ini$#ra Ma$$a ),nya( +,r)ap$&( pi% +,r(+&$(+&$$ +,r+a#a$ #,/a$ #ida) #,r?i)$ir &)&ran/ 5;5; )&(i# dia#a$ #a!pa) $#ria, p,a& d, ran/, >@ r,#ra)$i papi((a ),ara% !a$$a >@
di$3%ar/, papi((a >@ Dia!+i( &% +,r$a!a )ap$&(nya
TO"
Di(a)&)an #inda)an A dan An#i$,p$#i) In$i$i $&+ar,(ar $i$i (a#,ra( Id,n#i?i)a$i !a$$a #a!pa) DO Di(a)&)an ,)$i$i !a$$a +,r$a!a )ap$&(nya -,ndara%an diraa# L&)a di#&p Op,ra$i $,(,$ai
-ERMASALAHAN a
Ba/ai!ana p,n,/a)an dia/n$i$ pada pa$i,n ini
+
Ba/ai!ana p,na#a(a)$anaan pada pa$i,n ini
-,n,/a)an dia/n$i$ " Ana!n,$a " Dari ),#,ran/an &!&! didapa#)an pa$i,n +,r&$ia 1 #a%&n Dari ana!n,$a )%&$&$ didapa#)an adanya ),(&%an a!a +,n(an pada pay&dara )anan yan/ di!&(ai $,a) 4 +&(an $,+,(&! !a$&) r&!a% $a)i# p,nd,ri#a !,ra$a)an adanya +,n(an yan/ #ida) #,ra$a ny,ri pada pay&dara )anan $,+,$ar ),(,ran/ yan/ $,!a)in (a!a $,!a)in +,r#a!+a% +,$ar $,%in//a $,)aran/ $,+,$ar #,(&r p&y&%. Tida) di#,!&)an adanya )&(i# dia#a$ +,n(an !,nadi ),!,ra%an )&(i# yan/ !,(,)&) ), da(a! pin/ yan/ #,r#ana! ), da(a! a#a&p&n +r). Riaya# ),(&ar 3airan dara% dari pin/ $&$& #ida) ada !a&p&n adanya +,n(an di #,!pa# (ain #ida) ada. K,(&%an #ida) di$,r#ai d,n/an d,!a! +a#&) $,$a) $a)i# ),pa(a %,+a# ra$a p,n&% di &(& %a#i
ny,ri pada #&(an/ p&n//&n/ !a&p&n pa%a. K,(&%an +,n(an #ida) di$,r#ai d,n/an +,n/)a) pada (,n/an. Dari ana!n,$a #a!+a%an didapa#)an +a%a p,nd,ri#a %aid p,r#a!a pada &$ia 14 #a%&n $i)(&$ 25 %ari #,ra#&r. Riaya# +,n(an !a&p&n p,ra$i di pay&dara $,+,(&!nya #ida) ada. Riaya# +,n(an pay&dara pada ),(&ar/a ada yai#& )a)a) p,r,!p&an p,nd,ri#a yan/ p,rna% dip,ra$i p,n/an/)a#an pay&dara. Riaya# radia$i pada da,ra% dindin/ dada #ida) ada. Dari ),(&%an a!a dan ana!n,$a ini dapa# di#ari) +,+,rapa ),!&n/)inan dia/n$i$ yai#& " 1
Fi+rad,n!a !a!!a,
2
Ki$#$ar)!a -%y((id,$. K,!&n/)inan dia/n$i$ #,r$,+ didapa#)an +,rda$ar)an $i?a# +,n(an yan/ #ida) #,ra$a
ny,ri +,r&)&ran 4 3! >$,&)&ran #,(&r p&y&%@ yan/ a$a(nya $,+,$ar ),(,r,n/ da(a! a)#& 4 +&(an. Si?a#$i?a# #,r$,+ !,n&n&))an adanya pr/r,$i7i#a$ yan/ )%a$ &n#&) $&a#& #&!r.
B,+,rapa dia/n$i$ +andin/ +,n(an pada pay&dara (ain $,p,r#i p,r&+a%an ?i+r)i$#i) !a$#i#i$ a+$,$ pay&dara )an),r pay&dara p,nya)i# Mndr #,(a% dapa# di$in/)ir)an d,n/an #ida) adanya +,+,rapa /,a(a $,p,r#i #ida) adanya #anda#anda in?(a!a$i pada !a$#i#i$ dan a+$,$ pay&dara a#a& #anda#anda ),/ana$an pada )an),r.
-,!,ri)$aan Fi$i) " B,+,rapa %a( yan/ !,n&nan/ dia/n$i$ ?i+rad,n!a !a!!a, dari p,!,ri)$aan ?i$i) an#ara (ain"
-ada $#a#&$ /,n,ra(i$" -,!+,$aran KGB >@.
-ada $#a#&$ ()a(i$ di#,!&)an" $)r m$mm$e *e+tr$ : •
I"&,ek&!
" -ay&dara $i!,#ri$ r,#ra)$i pin/ $&$& >@ ,d,!a >@ &($,ra$i >@ nd&(
$a#,(i# >@ di$3%ar/, >@ )&(i# %ip,r,!i$ >@. •
P$l,$&!
"
K&adran !,dia( a#a$ #,ra+a 1 +&a% !a$$a +,r&)&ran 4 ; 2 ; 1 3! p,r!&)aan ra#a +a#a$ #,/a$ ),nya( !+i(, n y,ri #,)an >@
K&adran !,dia( +aa% #,ra+a $,+&a% !a$$a +,r&)&ran 1' ; 1 ; 1 3! p,r!&)aan ra#a +a#a$ #,/a$ ),nya( !+i(, ny,ri #,)an >@
Dari $i?a#$i?a# !a$$a yan/ di#,!&)an #,r$,+ +,+,rapa %a( yan/ !,n/ara% ),pada dia/n$i$ ?i+rad,n!a !a!!a, ada(a% " 1
Si?a# !a$$a yan/ ),nya( d,n/an p,r!&)aan ra#a +a#a$ #,/a$ d,n/an ny,ri #,)an >@ dan &)&ran dia!,#,r 1'4 3!.
2
Tida) adanya #anda#anda ),/ana$an $,p,r#i r,#ra)$i pin/ +,rarna !,ra% !&da a#a& ),3)(a#3)(a#an $a!pai !,nadi ,d,!a %in//a )&(i# ),(i%a#an $,p,r#i )&(i# ,r&) > peau d'orange@ p,r(,)a#an pada )&(i# a#a& p,r&+a%an pada )&(i# pay&dara a#a& pada pin/ $&$&. Tida) ada +r) a#a& &()&$ pada +,n(an dan #ida) adanya ny,ri #,)an.
2. Ba/ai!ana)a% p,na#a(a)$anaan pada pa$i,n ini -,na#a(a)$anan pada pa$i,n ini ada(a% d,n/an ,)$i$i !a$$a #&!r. -ada pa$i,n ini di#,!&)an adanya +,n(an $,+,$ar 4;2;1 3! yan/ dira$a)an $,!a)in !,!+,$ar $,%in//a dip,r(&)an ,)$i$i >Brandn = Ban)$)i ,# a(@.
TIN/A.AN P.STAKA FIBROADENOMA MAMMAE
I
PENDA.(.AN Fi+rad,n!a !,r&pa)an #&!r ina) pada pay&dara yan/ pa(in/ &!&!
di#,!&)an. Fi+rad,n!a #,r+,n#&) dari $,( $,( ,pi#,( dan arin/an i)a# di!ana )!pn,n ,pi#,(nya !,n&n&))an #anda #anda a+,ra$i yan/ $a!a d,n/an )!pn,n ,pi#,( nr!a(. E#i(/i p,nya)i# ini +,(&! di),#a%&i $,3ara pa$#i. Na!&n dip,r)ira)an +,r)ai#an d,n/an a)#i7i#a$ ,$#r/,n. Fi+rad,n!a p,r#a!a )a(i #,r+,n#&) $,#,(a% a)#i7i#a$ 7ari&! di!&(ai dan #,radi #,ra!a pada r,!aa !&da.
Fi+rad,n!a &!&!nya #,radi pada ani#a !&da #,ra!a d,n/an &$ia di +aa% 40 #a%&n dan r,(a#i? aran/ di#,!&)an pada pay&dara ani#a p$#!,npa&$,. T&!r ini dapa# #&!+&% di $,(&r&% +a/ian pay&dara na!&n #,r$,rin/ pada J&adran a#a$ (a#,ra(. -,nya)i# ini +,r$i?a# a$i!p#!a#i) a#a& %anya !,n&n&))an /,a(a rin/an +,r&pa +,n(an pada pay&dara yan/ dapa# di/,ra))an $,%in//a pada +,+,rapa )a$&$ p,nya)i# ini #,rd,#,)$i $,3ara #ida) $,n/aa pada $aa# p,!,ri)$aan ?i$i). -,nan/anan ?i+rad,n!a ada(a% !,(a(&i p,!+,da%an p,n/an/)a#an #&!r. Fi+rad,n!a %ar&$ di,)$#irpa$i )ar,na #&!r ina) ini a)an #,r&$ !,!+,$ar. II
ANATOMI
-ay&dara #,rdiri dari arin/an ),(,nar ?i+r$a dan (,!a). =arin/an i)a# !,!i$a%)an pay&dara dari ## ## dindin/ dada ## p,)#ra(i$ dan $,ra#&$ an#,rir. S,di)i# di +aa% p&$a# pay&dara d,a$a #,rdapa# pin/ >papi(a !a!aria@ #n(an yan/ +,rpi/!,n di),(i(in/i (,% ar,(a. -in/ !,!p&nyai p,r?ra$i pada &&n/nya d,n/an +,+,rapa (&+an/ ),3i( yai#& ap,r#&ra d&)#&$ (a)#i?,r$a. T&+,r),( #&+,r),( Mn#/!,ry ada(a% ),(,nar $,+a$,a pada p,r!&)aan ar,(a.
=arin/an ),(,nar !,!+,n#&) 12 %in//a 2' (+&$ yan/ #,r$&$&n radi,r di $,)i#ar pin/ dan dipi$a%)an (,% arin/an (,!a) yan/ +,r7aria$i &!(a%nya yan/ !,n/,(i(in/i arin/an i)a# >$#r!a@ di an#ara (+&$ (+&$. S,#iap (+&$ +,r+,da $,%in//a p,nya)i# yan/ !,ny,ran/ $a#& (+&$ #ida) !,ny,ran/ (+&$ (ainnya. Draina$, dari (+&$ !,n&& $in&$ (a)#i?,r$a yan/ ),!&dian +,r)&!p&( di d&)#&$ p,n/&!p&( dan +,r!&ara ), pin/. =arin/an i)a# di +anya) #,!pa# a)an !,!ada# !,!+,n#&) pi#a ?i+r$a yan/ #,/a) (&r&$ #,r%adap $&+$#an$i (,!a) !,n/i)a# (api$an da(a! dari ?a$ia $&+)an pay&dara
pada )&(i#. -i#a ini yai#& (i/a!,n#&! *p,r !,r&pa)an (i/a!,n#&! $&$p,n$ri&! pay&dara.
=i)a di(i%a# !,(a(&i p#n/an $a/i#a( !a)a $#r&)#&r pay&dara #,rdiri a#a$ +,+,rapa (api$an dari (&ar ), da(a! yai#& " )&(i# arin/an (,!a) $&+)an,&$ $#r!a >arin/an ?i+r/(and&(ar@ yan/ di da(a!nya #,rdapa# p&(a d&)#&$ (a)#i?,r&$ ?a$3ia p,)#ra(i$ !. p,)#ra(i$ !ayr dan #&(an/ i/a.
'$m$r 1 A"$tom! P$3%*$r$ Poto"#$" S$#!t$l
Va$)&(ari$a$i ),(,nar !a!a, #,ra!a +,ra$a( dari 3a+an/ ar#,ri a)$i(ari$ ra!&$ p,r?ra#a in#,r3$#a(i$ 1 < dari ar#,ri !a!!aria in#,rna dan ra!&$ p,r?ra#a ar#,ri in#,r3$#a(i$ 4 :. *a+an/ ar#,ri a)$i(ari$ dari !,dia( ), (a#,ra( ada(a% ar#,ri #ra)a(i$ (a#,ra(i$. A/a) ), (a#,ra( dari ar#,ri #ra)a(i$ (a#,ra(i$ #,rdapa# ar#,ri $&+$)ap&(ari$. V,na dapa# di+a/i !,nadi 2 ),(!p) ya)ni $&p,r?i$ia( dan pr?&nda. V,na $&p,r?i$ia( #,r(,#a) di $&+)i$ !&da% #a!pa) +,r!&ara ), 7,na !a!!aria in#,rna a#a& 7,na $&p,r?i$ia( (,%,r. V,na pr?&nda +,ra(an $,irin/ d,n/an ar#,ri yan/ $,na!a dan $,3ara #,rpi$a% +,r!&ara ), 7,na a)$i(ari$ 7,na !a!!aria in#,rna dan 7,na a6i/$ a#a& 7,na %,!ia6i/$.
Sa(&ran (i!?, ),(,nar !a!!a, #,ra!a +,ra(an !,n/i)i 7,na ),(,nar !a!!a, draina$,nya #,ra!a !,(a(&i "
1 2 4
Ba/ian (a#,ra( dan $,n#ra( !a$&) ), ),(,nar (i!?, ?$a a)$i(ari$ Ba/ian !,dia( !a$&) ), ),(,nar (i!?, !,!!aria in#,rna. Sa(&ran (i!?, $&+)i$ ),(,nar !a!!a, &!&!nya !a$&) ), p(,)$&$ i!?a#i) $&+ar,(ar.
K,(,nar !a!!a, dip,r$ara?i (,% n,r7i in#,r3$#a( ), 2 dan 4 < ra!i dari p(,)$&$ $,r7i)a(i$. S,dan/)an $ara? yan/ +,r)ai#an d,n/an #,rapi +,da% ada(a% "
1
N,r7&$ #ra)a(i$ (a#,ra(i$. Kira)ira di #,pi !,dia( !.p,)#ra(i$ !inr !,(in#a$i an#,rir 7,na a)$i(ari$ +,ra(an ), +aa% !a$&) ), p,r!&)aan da(a! !. p,)#ra(i$
2
!ayr. N,r7&$ #ra)a(i$ !,dia(i$. Kira )ira 1 3! (a#,ra( dari n,r7&$ #ra)a(i$ (a#,ra(i$ #ida) !,(in#a$i 7,na a)$i(ari$ +,ra(an ), +aa% !a$&) ), !. p,)#ra(i$ !inr dan !.
p,)#ra(i$ !ayr. 4 N,r7&$ #ra)a(i$ (n/&$ dari p(,)$&$ $,r7i)a(i$. M,n,!p,( rapa# pada dindin/ #ra)$ +,ra(an ), +aa% !,!p,r$ara?i !. $,ra#&$ an#,rir. < N,r7&$ #ra)a(i$ dr$a(i$ dari p(,)$&$ +ra)%ia(i$. B,ra(an +,r$a!a p,!+&(&% dara% $&+$)ap&(ari$ !,!p,r$ara?i !. $&+$)ap&(ari$ !. #,r,$ !ayr. III
FISIO(O'I -ay&dara !,n/a(a!i #i/a !a3a! p,r&+a%an yan/ dip,/ar&%i (,%
%r!n.
-,r&+a%an p,r#a!a ia(a% !&(ai dari !a$a %id&p ana) !,(a(&i !a$a p&+,r#a$ !a$a ?,r#i(i#a$ $a!pai ), )(i!a)#,ri&! dan !,npa&$,. S,a) p&+,r#a$ p,n/ar&% ,$#r/,n dan pr/,$#,rn yan/ diprd&)$i (,% 7ari&! dan &/a %r!n %ip?i$, #,(a% !,ny,+a+)an d&)#&$ +,r),!+an/ dan #i!+&(nya a$in&$. -,r&+a%an ),d&a ada(a% p,r&+a%an $,$&ai d,n/an da&r %aid. S,)i#ar %ari ), 5 %aid pay&dara adi (,+i% +,$ar dan +,+,rapa %ari $,+,(&!
%aid +,ri)nya #,radi
p,!+,$aran !a)$i!a(. Kadan/ )adan/ #i!+&( +,n(an yan/ ny,ri dan #ida) ra#a. S,(a!a +,+,rapa %ari !,n,(an/ %aid pay&dara !,nadi #,/an/ dan ny,ri $,%in//a p,!,ri)$aan ?i$i) #,ra!a pa(pa$i #ida) !&n/)in di(a)&)an. -ada a)#& i#& p,!,ri)$aan ?# !a!/ra?i #ida) +,r/&na )ar,na )n#ra$ ),(,nar #,r(a(& +,$ar. B,/i#& %aid !&(ai $,!&anya +,r)&ran/. -,r&+a%an ),#i/a #,radi pada !a$a %a!i( dan !,ny&$&i. -ada ),%a!i(an pay&dara !,nadi +,$ar )ar,na ,pi#,( d&)#&$ (+&$ dan d&)#&$ a(7,(&$ +,rpr(i?,ra$i dan #&!+&% d&)#&$ +ar&. S,)r,$i %r!n pr(a)#in dari %ip?i$i$ an#,rir !,!i3& (a)#a$i. Air $&$& diprd&)$i (,% $,( $,( a(7,(&$ !,n/i$i a$in&$ ),!&dian di),(&ar)an !,(a(&i d&)#&$ ), pin/ $&$&. I-
Be"t%k $"orm$l ,$3%*$r$
Mi$a(nya ar,(a !a!!a yan/ !,nn( $,%in//a !,r&pa)an #&!r. K,(ainan ini aran/ $,)a(i. S,)a(i$,)a(i di#,!&)an da(a! /rada$i yan/ rin/an. -(y#%,(ia ada(a% di!ana $,+&a% pay&dara !,!p&nyai (,+i% dari $a#& p#in/ $&$& +ai) pada $a#& ar,(a !a&p&n pada +,+,rapa ar,(a dari $a#& pay&dara.
Kel$!"$" ,ert%m%h$" ,$3%*$r$
•
Bi(a ani#a adi d,a$a #api pay&dara #ida) +,r),!+an/ !&n/)in $,+a+nya a/,n,$i$ 7ari&! #api ada &/a yan/ #,r(a!+a# a)i( +a(i).
•
Ada p&(a yan/ a)i( +a(i) #,r(a(& 3,pa# $,!&a #anda#anda ),!&n/)inan #,rdapa# #&!r 7ari&! ),+anya)an idipa#i).
•
Hip,r#r?i pay&dara d,a$a.
),(a!in $,)&nd,r #i!+&(
•
Gin,)!a$#ia pada pria $&a#& %ip,r#r?i pay&dara $,+,(a% ada d&ad&anya. E#i(/i #a) di ),#a%&i #api ada yan/ di$,+a+)an (,% ),(ainan %r!n ),(ainan pada #,$#i$ yan/ +ia$anya +i(a#,ra(.
I"4ek&! ,$*$ ,$3%*$r$
•
Ma$#i#i$ a) +ia$anya pada ani#a !,ny&$&i #api )adan/)adan/ +i$a pada ani#a yan/ #ida) !,ny&$&i. S,+a+nya ia(a% #,r#a%annya air $&$& dan !a$&)nya )&!an)&!an )&(i# !,(a(&i papi((a !a!!a yan/ +ia$anya yan/ (a$,ra$i. Bi(a #ida) di+a#i a)an !,nadi a+$,$ dan p,r(& diin$i$i. T,rapi !a$#i#i$ ada(a% an#i+i#i)a +ia$anya ,ri#r!i$in a#a& an#i+i#i)a (ain #,r%adap +a)#,ri 333&$. Bi(a p,r(& p,n/%,n#ian (a)#a$i a#a& di %indar)an !,ny&$&i $,3ara $,!,n#ara dan air $&$& dii$ap dan di +&an/.
•
Ma$#i#i$ #+3" pada a)#& yan/ (a(& (&ar n,/,ri $,)a(i)a(i di#,!&)an p,nya)i# ini. Di Indn,$ia p,rna% di#,!&)an a(a&p&n aran/.
•
Ga(a)#),(" $&a#& )an#n/ +,ri$i air $&$& yan/ #,r#in//a( (a!a ),(a!aan (a)#),( #,r$,+ !,nadi #,rin?,)$i.
T%mor m$mm$
T&!r !a!!a ada yan/ /ana$ dan ada yan/ ina) di!ana #,r!a$&) ),(ainan ),(ainan p,!+,n#&)an ),(,nar !a!!a dan a)i+a#a)i+a# p,radan/an dan (a)#a$i.
In$id,n$i #&!r /ana$ !a!!a di +,r+a/ai+a/ai n,/ara +,r+,da di A!,ri)a S,ri)a# !,r&pa)an dari &!(a% )an),r pada ani#a. Di RSHS !,r&pa)an 20 dari #&!r /ana$ pada ani#a ini !,r&pa)an ?r,)&,n$i #,r+anya) ),d&a $,#,(a%
$,#,(a%
#&!r /ana$ $,r7i)$ ,ri. Di B,(anda in$id,n$inya 2 )a$&$ #&!r /ana$ !a!!a p,r 100.000 p,nd&d&) $,dan/ =,pan/ ' p,r 100.000 p,nd&d&).
T&!r /ana$ !a!!a pada pria #,rdapa# $a#& di an#ara 100 #&!r /ana$ !a!!a pada ani#a.
U$ia p,nd,ri#a #&!r /ana$ !a!!a dia#a$ 2' #a%&n $a!pai ' #a%&n #,r+anya) <0 <' #a%&n &n#&) =,pan/ dan n,/aran,/ara yan/ r,nda% in$id,n$inya $,dan/ yan/ in$id,n$inya #in//i !,nin/)a# !a)in #&a &$ia !a)a a/, ad&$#,d in3id,n3y.
Tumor Jinak
•
Fi+r&$ dy$p(a$ia ada(a% $&a#& pr(i?,ra$i $#r!a ),(,nar !a!!a yan/ !,r&pa)an #n(an #ida) +,r)ap$&( +a#a$nya #ida) #,/a$
•
Ma$#i#i$ )rni)a $i$#i)a yan/ #ida) $,(a(& 3y$#i3P dan +&)an $&a#& p,radan/an $,%in//a na!a ini $,+,narnya #ida) #,pa#. I$#i(a% ini !,r&pa)an )&!p&(an p,nya)i# p,nya)i# #&!r ina) pada !a!!a. Sinni!nya
?i+r3y$#i3 di,a$, ?i+rad,n$i$
!a$#pa#%y nd&(ar %yp,rp(a$ia 3y3(!a$#pa#%y ad,n?i+r!a#$i$ 3y$#ip%r&$ ,pi#%,(ia( %yp,rp(a$ia ad,n3y$#i3 di$,a$, dan !a!!ary dy$p(a$ia. Fi+r&$ dy$p(a$ia yan/ dip,r/&na)an (,% +a/ian pa#(/i FKU- $,+,narnya !a$&) da(a! r!+n/an #,r$,+.
•
Ki$#a r,#,n$i " $&a#& )i$#a yan/ +,ri$i air $&$& yan/ )adan/)adan/ #,rin?,)$i.
•
S3(,r$in/ ad,n$i$P $&a#& ?i+r$i$ da(a! ),(,nar !a!!a yan/ ),ra$ di!ana /a!+aran %i$pa#(/i$nya +i$a di),(ir&)an !,nadi )ar$in!a.
Fi+rad,n!a $&a#& #&!r yan/ #,r+a#a$ #,/a$ #ida) +,r)ap$&( #api #a!pa)nya $,p,r#i
•
+,r)ap$&( !i)r$)pi) #,rdiri dari d&a )!pn,n yai#& )!pn,n $#r!a arin/an (&na) yan/ +,rpr(i?,ra$i dan )!pn,n a3iniP dari d&)#&$ yan/ +,r),!+an/ $,3ara a#ipi).
Tumor Ganas
Ma(i/nan# p%y((id,$ #&!r 3,pa# !,!+,$ar dan !,nd,$a) arin/an $,)i#arnya $,r#a
•
!,n/in?i(#ra$i ), ),(,nar /,#a% +,nin/.
•
G(n/an $ar)!a dan (i!?!a !a(i/na.
•
Kar$in!a.
o
B,ra$a( dari d&)#&$ >in#rad&)#a( )ar$in!a@
o
Kar$in!a in?i(#ra#i? !i$a(nya )ar$in!a !,d&(ar, $)irr%&$ ad,n)ar$in!a.
o
Kar$in!a dari (+&(,$(+&(,$ (+&(ar 3a in $i#&P in?i(#ra#in/ (+&(,r *aP.
o
-a/,#C$ di$,a$, ? #%, nipp(,P !&(a!&(a !irip d,r!a#i#i$ pada p#in/ $&$&.
o
In?(a!!a#ry *a !,r&pa)an !,#a$#a$, $,( )an),r ), (i!?, di da,ra% )&(i# $,)i#ar !a!!a, $,%in//a !,ni!+&()an +$#r&)$i $a(&ran (i!?,.
-
FIBROADENOMA MAMMAE DEFINISI
Fi+rad,n!a !a!!a, !,r&pa)an n,p(a$!a ina) yan/ #,ra!a #,rdapa# pada ani#a !&da dan aran/ di#,!&)an $,#,(a% !,npa&$,. Fi+rad,n!a ada(a% ),(ainan pada p,r),!+an/an pay&dara nr!a( di!ana ada p,r#&!+&%an +,r(,+i% dan #ida) nr!a( pada arin/an pay&dara dan p,r#&!+&%an yan/ +,r(,+i% dari $,($,( yan/ !,(api$i $a(&ran air $&$& di pay&dara. Fi+rad,n!a !,r&pa)an ,ni$ #&!r ina) !a!!a yan/ pa(in/ +anya) di#,!&)an dan !,r&pa)an #&!r pri!,r yan/ pa(in/ +anya) di#,!&)an pada ),(!p) &!&r !&da
'$m$r 2 (et$k Pl!"# &er!"# 4!ro$*e"om$ m$mm$e 5$t$& l$ter$l
EPIDEMIO(O'I Di A!,ri)a S,ri)a# ?i+rad,n!a !,r&pa)an (,$i pay&dara yan/ pa(in/ &!&!
yan/ #,radi pada ani#a d,n/an &$ia di +aa% <0 #a%&n. Fi+rad,n!a dapa# #,radi pada ani#a $,/a(a &$ia $,(a!a !a$a r,prd&)$i a)#i? dan !,n/,3i( $,#,(a% !,npa&$,. Fi+rad,n!a aran/ #,radi pada ani#a p$#!,npa&$,. -r,7a(,n$i ?i+rad,n!a pada ani#a &$ia di a#a$ <0 #a%&n )ira)ira %anya 5 10 . S,)i#ar 10 1' )a$&$
?i+rad,n!a !,r&pa)an !&(#ip,(. -ada ani#a +,r)&(i# /,(ap ?i+rad,n!a (,+i% $,rin/ #,radi di &$ia (,+i% !&da di+andin/)an ani#a +,r)&(i# pi%.><@ Fi+rad,n!a !,r&pa)an %a$i( +ip$i yan/ pa(in/ $,rin/ di#,!&)an di =a!ai3a yai#& $,)i#ar 4< dari $,(&r&% +ip$i yan/ di(a)&)an yan/ dii)i (,% p,nya)i# ?i+r)i$#i) $,)i#ar 1 4 .
ETIO(O'I
-,ny,+a+ pa$#i ?i+rad,n!a #ida) di),#a%&i. Na!&n #,rdapa# +,+,rapa ?a)#r yan/ di)ai#)an d,n/an p,nya)i# ini an#ara (ain p,nin/)a#an !(a) a)#i7i#a$ ,$#r/,n yan/ dip,r)ira)an +,rp,ran da(a! p,!+,n#&)annya. S,(ain i#& dip,r)ira)an #,rdapa# pr,)&r$r ,!+rina( yan/ dr!an# di ),(,nar !a!!aria yan/ dapa# !,!i3& p,!+,n#&)an ?i+rad,n!a yan/ a)an +,r),!+an/ !,n/i)i a)#i7i#a$ 7ari&!.
K(ASIFIKASI
S,3ara $,d,r%ana ?i+rad,n!a dapa# di)(a$i?i)a$i)an !,nadi #i/a !a3a!"
1
*!!n Fi+rad,n!a
*!!n ?i+rad,n!a !,!i(i)i &)&ran 14 3! di$,+ &/a d,n/an $i!p,( ?i+rad,n!a.44 S,rin/ di#,!&)an padaani#a ),(!p) &!&r !&da an#ara 212' #a%&n. K,#i)a ?i+rad,n!a dapa# dira$a)an $,+a/ai +,n(an +,n(an i#& +ia$anya +,r+,n#&) 7a( a#a& +&(a# %a(&$ #,/a$ dan +,r/,ra) $an/a# +,+a$. S,)i#ar 50 dari $,(&r&% )a$&$ ?i+rad,n!a yan/ #,radi ada(a% ?i+rad,n!a #&n//a(.
'$m$r 7 Commo" 4!ro$*e"om$
5erk$,&%l *$" $t$& te#$&
2
Gian# Fi+rad,n!a
Gian# ?i+rad,n!a ada(a% #&!r ina) pay&dara yan/ !,!i(i)i &)&ran d,n/an dia!,#,r (,+i% dari ' 3!.S,3ara ),$,(&r&%an in$id,n /ian# ?i+rad,n!a $,)i#ar < dari $,(&r&% )a$&$ ?i+rad,n!a. Gian# ?i+rad,n!a +ia$anya di#,!&i pada ani#a %a!i( dan !,ny&$&i. Gian# ?i+rad,n!a di#andai d,n/an &)&ran yan/ +,$ar dan p,!+,$aran !a$$a ,n)ap$&(a$i pay&dara yan/ 3,pa#. Gian# ?i+rad,n!a dapa# !,r&$a) +,n#&) pay&dara dan !,ny,+a+)an #ida) $i!,#ri$ )ar,na &)&ran nya yan/ +,$ar $,%in//a p,r(& di(a)&)an p,!#n/an dan p,n/an/)a#an #,r%adap #&!r ini.
'$m$r '!$"t 4!ro$*e"om$
5k$,&%l te#$& *$" te$l
4
=&7,ni(, Fi+rad,n!a
=&7,ni(, ?i+rad,n!a +ia$a #,radi pada r,!aa p,r,!p&an d,n/an in$id,n 0'2 dari $,(&r&% )a$&$ ?i+rad,n!a. S,)i#ar 102' pa$i,n d,n/an &7,ni(, ?i+rad,n!a !,!i(i)i (,$i yan/ !&(#ip(, a#a& +i(a#,ra(. T&!r ,ni$ ini (,+i% +anya) di#,!&)an pada ran/ A?ri)a dan India Bara# di+andin/)an pada ran/ Ka &)a$ia. Fi+rad,n!a !a!!a, &/a dapa# di+,da)an $,3ara %i$#(/i an#ara (ain"
a.Fi+rad,n!a -,ri3ana(i3&(ar,
Ya)ni ),(,nar +,r+,n#&) +&(a# dan (nn/ di(api$i ,pi#,( $,(api$ a#a& +,+,rapa (api$.
+.Fi+rad,n!a in#ra3ana(i3&(ar,
Ya)ni arin/an i)a# !,n/a(a!i pr(i?,ra$i (,+i% +anya) $,%in//a ),(,nar
+,r+,n#&) panan/panan/ >#ida) #,ra#&r@ d,n/an (&!,n yan/ $,!pi# a#a& !,n/%i(an/. -ada $aa# !,n,(an/ %aid dan ),%a!i(an #a!pa) p,!+,$aran $,di)i# dan pada $aa# !,npa&$, #,radi r,/r,$i.
'$m$r 9 /%e"!lle 4!ro$*e"om$
5 ,erm%k$$" erle"*!r; m%lt!,le el$h; er$t$& te#$&
PATOFISIO(O'I.
Fi+rad,n!a ada(a% #&!r ina) yan/ !,n//a!+ar)an $&a#& pr$,$ %ip,rp(a$ia dan pr(i?,ra$i pada $a#& d&)#&$ #,r!ina( p,r),!+an/annya di%&+&n/)an d,n/an $&a#& pr$,$ a+,ra$i p,r),!+an/an nr!a(. -,ny,+a+ pr(i?,ra$i d&)#&$ #ida) di),#a%&i dip,r)ira)an $,( $#r!a n,p(a$#i) !,n/,(&ar)an ?a)#r p,r#&!+&%an yan/ !,!,n/ar&%i $,( ,pi#,(. -,nin/)a#an !(a) a)#i7i#a$ ,$#r/,n dip,r)ira)an +,rp,ran da(a! p,!+,n#&)annya. Kira )ira 10 ?i+rad,n!a a)an !,n/%i(an/ $,3ara $pn#an #iap #a%&nnya dan ),+anya)an p,r),!+an/an ?i+rad,n!a +,r%,n#i $,#,(a% !,n3apai dia!,#,r 2 4 3!. Fi+rad,n!a %a!pir #ida) p,rna% !,nadi /ana$.
Fi+rad,n!a p$#!,npa&$,
dan
aran/ dapa#
di#,!&)an #,r+,n#&)
pada
ani#a
/a!+aran
yan/
)a($i?i)a$i
#,(a%
!,n/a(a!i
)a$ar.
S,+a(i)nya
?i+rad,n!a dapa# +,r),!+an/ d,n/an 3,pa# $,(a!a pr$,$ ),%a!i(an pada #,rapi p,r/an#ian %r!n dan pada ran/ ran/ yan/ !,n/a(a!i p,n&r&nan ),),+a(an i!&ni#a$ +a%)an pada +,+,rapa )a$&$ dapa# !,ny,+a+)an ),/ana$an. -ada pa$i,n pa$i,n yan/ !,n/a(a!i p,n&r&nan ),),+a(an #&+&% p,r),!+an/an ?i+rad,n!a +,r)ai#an d,n/an in?,)$i 7ir&$ Ep$#,inBarr. Fi+rad,n!a #,r+a/i a#a$ Juvelline Fibroadenoma yan/ #,radi pada ani#a r,!aa dan Myxoid Fibroadenoma yan/ #,radi pada pa$i,n d,n/an Carney complex. Carney complex !,r&pa)an $&a#& $indr! n,p(a$!a a$!a( d!inan yan/ #,rdiri a#a$ (,$i pada )&(i# dan !&)$a !y;!a$ dan ),(ainan ,nd)rin.
DIA'NOSIS
1 DIA'NOSIS K(INIK
'E/A(A K(INIK
Fi+rad,n!a pada $,+a/ian +,$ar p,nd,ri#a #ida) !,n&n&))an /,a(a dan #,rd,#,)$i $,#,(a% di(a)&)an p,!,ri)$aan ?i$i). -,r#&!+&%an ?i+rad,n!a r,(a#i? (a!+a# dan %anya !,n&n&))an $,di)i# p,r&+a%an &)&ran dan #,)$#&r da(a! +,+,rapa +&(an. Fi+rad,n!a !,!i(i)i /,a(a +,r&pa +,n(an d,n/an p,r!&)aan yan/ (i3in dan !,ra%. Bia$anya ?i+rad,n!a #ida) ny,ri #,#api )adan/ dira$a)an ny,ri +i(a di#,)an.
PEMERIKSAAN FISIK .
S,3ara )(ini) ?i+rad,n!a +ia$anya +,r!ani?,$#a$i $,+a/ai !a$$a $(i#,r di$)r,# dan !&da% di/,ra))an $,(a!a #ida) #,r+,n#&) arin/an ?i+r+(a$# di $,)i#ar arin/an pay&dara d,n/an dia!,#,r )ira)ira 1 4 3! #,#api &)&rannya dapa# +,r#a!+a% $,%in//a !,!+,n#&) nd&( dan (+&$. Fi+rad,n!a dapa# di#,!&)an di $,(&r&% +a/ian pay&dara #,#api ()a$i #,r$,rin/ ada(a% pada J&adran (a#,ra( a#a$ pay&dara. Tida) #,r(i%a# p,r&+a%an )n#&r pay&dara. -,nari)an )&(i# dan axillary adenopathy yan/ $i/ni?i)an p&n #ida) di#,!&)an.
'$m$r 6 K<$*r$" ,$3%*$r$ %"t%k me"e"t%k$" lok$&! m$&&$
PEMERIKSAAN ISTOPATO(O'I
S,3ara !a)r$)pi$ $,!&a #&!r #,ra+a pada# d,n/an arna 3),(a# pi% pada iri$an d,n/an +,r3a) +,r3a) )&nin/ !,ra% !&da yan/ !,n3,r!in)an da,ra% ),(,nar.
S,3ara %i$#(/i$ #&!r #,rdiri a#a$ arin/an i)a# dan ),(,nar d,n/an +,r+a/ai prpr$i dan 7aria$i. Ta!pa) $#r!a ?i+r+(a$#i) (n//ar yan/ !,n/and&n/ rn//a !irip d&)#&$ +,r(api$ $,( ,pi#,( d,n/an &)&ran dan +,n#&) yan/ +,ra/a!. Rn//a yan/ !irip d&)#&$ a#a& ),(,nar ini di(api$i (,% $a#& a#a& (,+i% (api$an $,( yan/ r,/&(,r d,n/an !,!+ran +a$a( ,(a$ dan &%. M,$)ip&n di $,+a/ian (,$i d&)#&$ #,r+&)a +&(a# %in//a 7a( dan 3&)&p #,ra#&r >?i+rad,n!a p,ri)ana(i)&(ari$@ $,+a/ian (ainnya #,r#,)an (,%
pr(i?,ra$i ,)$#,n$i? $#r!a $,%in//a pada p#n/an !,(in#an/ rn//a #,r$,+ #a!pa) $,+a/i 3,(a% a#a& $#r&)#&r ir,/&(,r !irip +in#an/ >?i+rad,n!a in#ra)ana(i)&(ari$@.
'$m$r = '$m$r$" m!kro&ko,!k FAM
PEMERIKSAAN RADIO(O'IK MAMMO'RAFI -ada p,!,ri)$aan !a!/ra?i ?i+rad,n!a di/a!+ar)an $,+a/ai !a$$a
+,r+,n#&) +&(a# a#a& 7a( d,n/an +a#a$ yan/ %a(&$ dan +,r&)&ran $,)i#a$ < 100 !!. Fi+rd,n!a +ia$anya !,!i(i)i d,n$i#a$ yan/ $a!a d,n/an arin/an ),(,nar $,)i#arnya #,#api pada ?i+rad,n!a yan/ +,$ar dapa# !,n&n&))an d,n$i#a$ yan/ (,+i% #in//i. Kadan/)adan/ #&!r #,rdiri a#a$ /a!+aran )a(i$i?i)a$i yan/ )a$ar yan/ did&/a $,+a/ai in?ra)$i a#a& in7(&$i. Ga!+aran )a($i?i)a$i pada ?i+rad,n!a +ia$anya di #,pi a#a& di #,n/a% +,r+,n#&) +&(a# 7a( a#a& +,r(+&$ (+&$. -ada ani#a p$#!,npa&$, )!pn,n ?i+r/(and&(ar dari ?i+rad,n!a a)an +,r)&ran/ dan %anya !,nin//a()an /a!+aran )a($i?i)a$i d,n/an $,di)i# a#a& #anpa ) !pn,n arin/an i)a#.
-,ranan !a!!/ra?i !,nadi +,r)&ran/ pada pay&dara yan/ !,!p&nyai arin/an ?i+r/(and&(ar pada# di!ana ),adaan ini $,rin/ #,rdapa# pada ani#a !&da
di+aa% 40 #a%&n. O(,% )ar,na i#& dia/n$i$ ?i+rad,n!a pada ani#a !&da a/a) #,r+a#a$.
Indi)a$i p,!,ri)$aan !a!!/ra?i"
1. 2. 4. <. '.
Adanya +,n(an pada pay&dara Adanya ra$a #ida) ,na) pada pay&dara -ada p,nd,ri#a d,n/an riaya# r,$i) #in//i &n#&) !,ndapa#)an ),/ana$an pay&dara -,!+,$aran ),(,nar a)$i(,r yan/ !,ra/&)an Adanya p,ny,+a+ !,#a$#a$i$ #anpa di),#a%&i a$a( #&!r pri!,r
.(TRASONO'RAP> 5.S'
Da(a! p,!,ri)$aan USG ?i+rad,n!a #,r(i%a# ra#a +,r+a#a$ #,/a$ +,r+,n#&) +&(a# 7a( a#a& +,r&pa nd&( dan (,+arnya (,+i% +,$ar di+andin/)an d,n/an dia!,#,r an#,rp$#,rirnya. In#,rna( ,3%/,ni3nya %!/,n dan di#,!&)an /a!+aran dari i$,3%i3 $a!pai %yp,3%i3. Ga!+aran ,3%/,ni3 )ap$&( yan/ #ipi$ !,r&pa)an /a!+aran )%a$ dari ?i+rad,n!a dan !,n/indi)a$i)an (,$i #,r$,+ ina). Fi+rad,n!a #ida) !,!i(i)i )ap$&( /a!+aran )ap$&( yan/ #,r(i%a# pada p,!,ri)$aan USG !,r&pa)an p$,&d3ap$&(, yan/ di$,+a+)an (,% p,n,)anan dari arin/an di $,)i#arnya.
'$m$r 8 '$m$r$" .S' F!ro$*e"om$ T$m,$k m$&&$ h!,oeho! 3$"# r$t$; $t$& te#$& ,$*$ &e$#!$" lo%& mer%,$k$" kh$& *$r! 4!ro$*e"om$
MA'NETIC RESONANCES IMA'IN' 5MRI
Da(a! p,!,ri)$aan MRI ?i+rad,n!a #a!pa) $,+a/i !a$$a +&(a# a#a& 7a( yan/
ra#a
dan
di+andin/)an
d,n/an
!,n//&na)an
)n#ra$
/ad(ini&!+a$,d.
Fi+rad,n!a di/a!+ar)an $,+a/ai (,$i yan/ %ypin#,n$, a#a& i$in#,n$, i)a di+andin/)an d,n/an arin/an $,)i#arnya da(a! /a!+aran T1,i/%#,d dan %ypin#,n$, and %yp,rin#,n$, da(a! /a!+aran T2,i/%#,d.
'$m$r ? D$r! ,emer!k&$$" .S' *$" FNA; me"%@%kk$" #$m$r$" 4!ro$*e"om$ Pemer!k&$$" *e"#$" MRI ,o&to"tr$&; mem,erl!h$tk$" ,e"3er$,$" 3$"# e,$t t$",$ ,emer&!h$"; 3$"# mer%,$k$" !r! kh$& *$r! 4!ro$*e"om$
FNAC 5FINE NEED(E ASPIRATION C>TO(O'>
D,n/an FNA* dip,r(,% dia/n$i$ #&!r apa)a% ina) a#a& /ana$ #anpa %ar&$ !,(a)&)an $aya#an a#a& !,n/iri$ arin/an. -ada FNA* dia!+i( $,( dari ?i+rad,n!a d,n/an !,n//&na)an p,n/%i$ap +,r&pa $,+&a% ar&! yan/ di!a$&))an pada $&n#i)an.
Dari a(a#
#,r$,+ dapa# dip,r(,% $,( yan/ #,rdapa# pada ?i+rad,n!a (a(& %a$i( p,n/a!+i(an #,r$,+ di)iri! ), (a+ra#ri&! pa#(/i &n#&) dip,ri)$a di +aa% !i)r$)p. Di +aa% !i)r$)p #&!r #,r$,+ #a!pa) $,p,r#i +,ri) "
1. Ta!pa) arin/an #&!r yan/ +,ra$a( dari !,$,n)i! >arin/an i)a# ?i+r$a@ dan
+,ra$a( dari ,pi#,( >,pi#,( ),(,nar@ yan/ +,r+,n#&) (+&$(+&$.
2. L+&(i #,rdiri a#a$ arin/an i)a# )(a/,n dan $a(&ran ),(,nar yan/ +,r+,n#&) +&(ar
>p,ri)ana(i)&(,r@ a#a& +,r3a+an/ >in#ra)ana(i)&(,r@
4. Sa(&ran #,r$,+ di+a#a$i $,($,(yan/ +,r+,n#&) )&+id a#a& )(&!nar p,nd,)
Uni?r!
DIA'NOSIS BANDIN'
Dia/n$i$ +andin/ dari ?i+rad,n!a an#ara (ain "
1
*y$#$ar3!a -%y((d,$. T&!r ini a&% (,+i% aran/ di#,!&)an dan dip,r)ira)an +,ra$a( dari $#r!a in#ra(+&(&$. T&!r ini +,rdia!,#,r ),3i( $,)i#ar 4 < 3! #,#api $,+a/ian +,$ar #,r&$ #&!+&% dan !,!+,$ar $,%in//a !,ny,+a+)an pay&dara !,!+,$ar. T&!r ini #,rdapa# pada $,!&a &$ia na!&n ),+anya)an di#,!&)an pada &$ia <' #a%&n. Ga!+aran radi(/i$ >!a!!/ra?i@ dari #&!r ini +,r&pa !a$$a +,r+,n#&) +&(a# dan +,r+a#a$ #,/a$.
'$m$r 10 M$mo#r$4! C3&to&$rom$ Ph3llo*e& T$m,$k m$&&$ er$t$& te#$& t$",$ k$l&!4!k$&! Ga!+aran USG #&!r ini pada &!&!nya %ip,3%i3 d,n/an +a#a$ yan/ !a$i%
#,/a$ ,3%in#,rna( dapa# %!/,n a#a& $,di)i# in%!/,n $,r#a adanya p,nyan/a#an a)&$#i) p$#,rir (,!a% %a( ini !&n/)in di$,+a+)an $#r&)#&r )i$#i) pada #&!r #,r$,+.
'$m$r 11 '$m$r$" .S' C3&to&$rom$ Ph3llo!*e& (e&! h3,oeho! t$m,$k e&$r ; erlo%l$&! *e"#$" eho!"ter"$l !"homo#e"; &er!"# $m,$k &tr%kt%r $"eho! 3$"# me"$"*$k$" $*$"3$ ,ro&e& *e#e"ere&! k!&t!k
2
Ki$#a -ay&dara. Ki$#a pay&dara dapa# +,ra$a( dari ad,n$i$ ),#i)a (a!ina d&)#&$ dan a3ini !,n/a(a!i di(a#a$i dan di+a#a$i (,% arin/an ,pi#,(. Ga!+aran !a!/ra?inya +,r&pa !a$$a +&(a# a#a& 7a( yan/ +,r+a#a$ #,/a$. T,pi )i$#a ini dapa# +,r+a#a$an d,n/an arin/an ?i+r/(and&(ar +ai) $,+a/ian !a&p&n $,(&r&%nya.
'$m$r 12 '$m$r$" M$mo#r$4! K!&t$ P$3%*$r$ T$m,$k m$&&$ %l$t $t$% o$l *e"#$" *e"&!t$& 3$"# le!h ter$"# *!$"*!"#k$" *e"#$" ,$re"k!m ,$3%*$r$
Ga!+aran USG pada )i$#a ada(a% (,$i d,n/an +,n#&) +&(a# a#a& 7a( !,!p&nyai +a#a$ #,/a$ dan #,ra#&r an,3%i3 dan adanya p,nyan/a#an a)&$#i) p$#,rir.
'$m$r 17 '$m$r$" .S' K!&t$ P$3%*$r$ T%mor !"! $k$" t$m,$k &e$#$! &%$t% le&! $"eho! *e"#$" $t$& ter$t%r &ert$ t$m,$k ,e"3$"#$t$" $k%&t!k ,o&ter!or
4
-api((!a. M,r&pa)an (,$i ina) yan/ +,ra$a( dari d&)#&$ (a)#i?,r&$ dan :' #&!+&% di +aa% ar,(a !a!!a. -api((!a !,!+,ri)an /,a(a +,r&pa $,)r,$i 3airan $,r&$ a#a&
+,rdara% adanya #&!r $&+ar,(a ),3i( d,n/an dia!,#,r +,+,rapa !i(i!,#,r a#a& r,#ra)$i pin/ pay&dara >aran/ di#,!&)an@. Bia$anya &)&ran (,$i papi((!a $an/a# ),3i( %anya +,+,rapa !i(i!,#,r $,%in//a pada !a!/ra?i #,r(i%a# /a!+aran $,di)i# p,n/,!+&n/an a#a& nr!a( dari d&)#&$ r,#rar,(ar.
'$m$r 1 M$mo#r$4! P$,!llom$ T$m,$k #$m$r$" hetero#e" *$r! ,$3%*$r$ *e"#$" k$l&!4!k$&! 3$"# me"3e$r t$",$ #$m$r$" m$&&$
Ga!+aran USG ),(ainan ini ada(a% $&a#& (,$i in#rad&)#a( d,n/an p,(,+aran d&)#&$ (a)#i?,r&$.
'$m$r 19 '$m$r$" .S' P$,!lom$ T$m,$k le&! !&oeho! *e"#$" ,ele$r$" *%kt%& l$kt!4er%&
PENATA(AKSANAAN .
Op,ra$i ,)$i$i !,r&pa)an $a#&$a#&nya p,n/+a#an &n#&) ?i+rad,n!a. Op,ra$i di(a)&)an $,a) dini %a( ini +,r#&&an &n#&) !,!,(i%ara ?&n/$i pay&dara dan &n#&) !,n/%indari +,)a$ (&)a. -,!i(i%an #ip, in$i$i di(a)&)an +,rda$ar)an &)&ran dan ()a$i dari (,$i di pay&dara. #,rdapa# 4 #ip, in$i$i yan/ +ia$a di/&na)an yai#&" 1 Radia( In3i$in yai#& d,n/an !,n//&na)an $inar. 2 *ir3&!ar,(ar In3i$in 4 *&r7,9S,!i3ir3&(ar In3i$in
Tip, in$i$i yan/ pa(in/ $,rin/ di/&na)an ada(a% #ip, radia(. Tip, 3ir3&!ar,(ar %anya !,nin//a()an $,di)i# +,)a$ (&)a dan d,?r!i#a$ #,#api %anya !,!+,ri)an
p,!+&)aan
yan/
#,r+a#a$.
Tip,
ini
di/&na)an
%anya
&n#&)
?i+rad,n!a yan/ #&n//a( dan ),3i( dan ()a$inya $,)i#ar 2 3! di $,)i#ar +a#a$ ar,(a. S,!i3ir3&(ar in3i$in +ia$anya di/&na)an &n#&) !,n/an/)a# #&!r yan/ +,$ar dan +,rada di da,ra% (a#,ra( pay&dara.
T,rdapa# ,!pa# indi)a$i di(a)&)an #,rapi ,)$i$i pada ?i+rad,n!a"
1.
Ina+i(i#y &n#&) +,rdi?,r,n$ia$i an#ara pr$,$ +,ni/na dan !a(i/na
2.
-,nin/)a#an &)&ran !a$$a pada #iap $,ri p,!,ri)$aan >?(( &p@
4.
L)a$i di p,riar,(ar
<.
-,r!in#aan pa$i,n.
PENCE'AAN
-,n3,/a%an pri!,r !,r&pa)an &paya &n#&) !,!p,r#a%an)an ran/ yan/ $,%a# a/ar #,#ap $,%a# a#a& !,n3,/a% ran/ yan/ $,%a# !,nadi $a)i#. Kn$,p da$ar dari p,n3,/a%an pri!,r ada(a% &n#&) !,n&r&n)an in$id,n p,nya)i#.. *ara yan/ di(a)&)an ada(a%
d,n/an
!,n/%indari ?a)#r?a)#r
#,r#,n#&
yan/
dapa# !,ran/$an/
p,r#&!+&%an $,($,( #&!r an#ara (ain"
1
M,n//&na)an a#a& !,n/)n$&!$i 6a# dan +a%an yan/ dapa# !,n&r&n)an ),adian FAM an#ara (ain d,n/an !,n/)n$&!$i +&a% dan $ay&ran. -,n//&naan a(a#
2
)n#ra$,p$i ra( &/a dapa# !,n&r&n)an ri$i) #,radinya FAM M,n3,/a% #,rpaparnya d,n/an 6a# a#a& +a%an yan/ dapa# !,!i3& +,r),!+an/nya
$,($,( #&!r ?i+rad,n!a $,p,r#i !,n/)n$&!$i !a)anan yan/ #,r)n#a!ina$i d,n/an +a%an a#a& 6a#6a# %r!na( !,n/%indari p,!a)aian pi( )n#ra$,p$i d,n/an )!pn,n a!a ,$#r/,n. -,n//&naan 6a# #,r$,+ i)a dipa)ai #,r&$ !,n,r&$ a)an !,ny,+a+)an #,radinya p,r&+a%an arin/an pada pay&dara yan/ !,nin/)a#)an an/)a ),adian FAM. S,(ain i#& !,n/%indari #,rpapar d,n/an 6a# -(y3y3(i3 ar!a#i3 %ydr3ar+n$ >-AH$@ yan/ +,r$i?a# )ar$in/,ni).
4
-,!,ri)$aan SADARI.
-,!,ri)$aan #,r%adap pay&dara $,ndiri di(a)&)an $,#iap +&(an $,3ara #,ra#&r. D,n/an !,(a)&)an p,!,ri)$aan $,ndiri $,3ara #,ra#&r !a)a ),$,!pa#an &n#&) !,n,!&)an #&!r da(a! &)&ran ),3i( (,+i% +,$ar $,%in//a dapa# d,n/an 3,pa# di(a)&)an #inda)an p,n/+a#an. SADARI dapa# di(a)&)an d,n/an 3ara"
1. B,rdiri di d,pan 3,r!in p,r%a#i)an pay&dara. Da(a! ),adaan nr!a( &)&ran pay&dara )iri dan )anan $,di)i# +,r+,da. -,r%a#i)an p,r&+a%an p,r+,daan &)&ran an#ara pay&dara )iri dan )anan dan p,r&+a%an pada pin/ $&$& >!i$a(nya #,r#ari) ), da(a!@ a#a& ),(&arnya 3airan dari pin/ $&$&. -,r%a#i)an apa)a% )&(i# pada pin/ $&$& +,r),r.
2. Ma$i% +,rdiridi d,pan 3,r!in ),d&a #,(apa) #an/an di(,#a))an di +,(a)an/ ),pa(a dan ),d&a #an/an di#ari) ), +,(a)an/. D,n/an p$i$i $,p,r#i ini !a)a a)an (,+i% !&da% &n#&) !,n,!&)an p,r&+a%an ),3i( a)i+a# #&!r. -,r%a#i)an p,r&+a%an +,n#&) dan )n#&r pay&dara #,ra!a pada pay&dara +a/ian +aa%.
4. K,d&a #an/an di(,#a))an di pin//an/ dan +adan a/a) 3ndn/ ), ara% 3,r!in #,)an +a%& dan $i) ), ara% d,pan. -,r%a#i)an p,r&+a%an &)&ran da n )n#&r pay&dara.
<. An/)a# (,n/an )iri. D,n/an !,n//&na)an 4 a#a& < ari #an/an )anan #,(&$&ri
pay&dara )iri. G,ra))an ariari #an/an $,3ara !,!ar >!,!+,n#&) (in/)aran ),3i(@ di $,),(i(in/ pay&dara !&(ai dari #,pi (&ar pay&dara (a(& +,r/,ra) ), ara% da(a! $a!pai ), pin/ $&$&. T,)an $,3ara p,r(a%an ra$a)an $,#iap +,n(an a#a& !a$$a di +aa% )&(i#. La)&)an %a( yan/ $a!a #,r%adap pay&dara )anan d,n/an 3ara !,n/an/)a# (,n/an )anan dan !,!,ri)$anya d,n/an #an/an )iri. -,r%a#i)an &/a da,ra% an#ara ),d&a pay&dara dan ),#ia)
'.T,)an pin/ $&$& $,3ara p,r(a%an dan p,r%a#i)an apa)a% ),(&ar 3airan dari pin/ $&$&. La)&)an %a( ini $,3ara +,r/an#ian pada pay&dara )iri dan )anan.
.B,r+arin/ #,r(,n#an/ d,n/an +an#a( yan/ di(,#a))an di +aa% +a%& )iri dan (,n/an )iri di#ari) ), a#a$. T,(&$&ri pay&dara )iri d,n/an !,n//&na)an ariari #an/an )anan. D,n/an p$i$i $,p,r#i inipay&dara a)an !,nda#ar dan !,!&da%)an p,!,ri)$aan. La)&)an %a( yan/ $a!a #,r%adap pay&dara )anan d,n/an !,(,#a))an +an#a( di +aa% +a%& )anan dan !,n/an/)a# (,n/an )anan dan p,n,(&$&ran pay&dara di(a)&)an (,% ari ari #an/an )iri.
:. -,!,ri)$aan n.'.dan . a)an (,+i% !&da% di(a)&)an ),#i)a !andi )ar,na da(a! ),adaan +a$a% #an/an (,+i% !&da% di/,ra))an dan )&(i# (,+i% (i3in. SADARI $,3ara 7i$&a( dapa# di(i%a# pada /a!+ar +,ri)
'$m$r 16 Pemer!k&$$" SADARI
PRO'NOSIS .
-r/n$i$ dari p,nya)i# ini +ai) a(a&p&n p,nd,ri#a !,!p&nyai r,$i) yan/ #in//i &n#&) !,nd,ri#a )an),r pay&dara. +a/ian yan/ #ida) dian/)a# %ar&$ dip,ri)$a $,3ara #,ra#&r.
DAFTAR P.STAKA
1
Sa!$&%idaa# R. D, =n/ i!. Da(a! " B&)& Aar I(!& B,da%. Edi$i 2. -,n,r+i# B&)& K,d)#,ran EG*. =a)ar#a. 200'. Ha(. 455 44.
2
D,$,n an. Da(a! " B&)& Aar On)(/i K(ini$. Edi$i 2. Ba(ai -,n,r+i# FKUI. =a)ar#a. 2005. Ha(. 4 4.