Julliemirl Julliemir l Mendoza
G – 18
Imbensiyon Paraan upang mahubog ang bakal sa tamang hugis
III – Diocese of Novaliches
Paggamit ng karbon bilang paraan ng pagtunaw ng bakal
REBOLUSYONG INDUSTRIYAL England: Sinilangan ng Rebolusyong Industriyal Ang rebolusyong industriyal ay nagsimula sa England noong 1760 dahil sa mga salik na natagpuan sa bansa:
Mga Imbensyon para sa Industriya ng Tela Imbensiyon Flying Shuttle Spinning Jenny Water Frame
Imbentor John Kay James Hargreaves Richard Awkright
Spinning Mule
Samuel Crompton
Power Loom
Edmund Cartwright
Cotton Gin
Eli Whitney
Steam Engine (pinaunlad)
James Watt
Asero – metal na higit na magaan ngunit higit na matigas kaysa bakal. Napakamahal gawin.
Humawak ng mga minahan ng bakal at karbon at nagpatayo ng mills
Puhunan – ang pondo ng bansa ay nagmula sa mayamang may-ari ng lupain at mula sa mayayamang negosyante.
Pamahalaan – malaki ang suporta ng gobyerno sa industriyalisasyon. Inalalayan nito ang interes ng mga negosyante sa tulong ng mga batas na pinairal.
Henry Bessemer
Andrew Carnegie
Petrolyo – ginamit bilang fuel sa mga combustion engine at sasakyang de motor. Dinadalisay upang gawing gasolina.
Imbensiyon Macadamized Road Daang-bakal
Imbentor John McAdam Bismarck, Napoleon, Cavour at iba pang lider ng mga bansa (nagpagawa)
Steam engine na pinaaandar ng artificial pump
Thomas Newcomen
Steam Boat
Robert Fulton
Ang Pag-unlad ng Komunikasyon Imbensiyon Baterya na kayang tumustos ng sapat na elektrisidad
Alessandro Volta
Electric Current (natuklasan)
Andre Ampere
Telegraph at Morse Code
Telepono (pinaunlad; pangmalayuang distansya)
Samuel Finley Breese Morse Alexander Graham Bell Michael Pupin Lee de Forest
Wireless Telegraph
Guglielmo Marconi
Telepono Napakahalaga sa industriya Bakal – higit na matibay kaysa sa kahoy Karbon – higit na mura kaysa uling
Imbentor
Napaunlad ang Petrolyo
Ang Bakal at Karbon
Abraham Darby
Imbensiyon Paggamit ng ore na walang halong Phosphorus na nakalilikha ng mas mura at mas matibay na asero
Likas na Yaman – sagana ang Britain sa uling, bakal at bulak at iba pang yamang kailangan sa industriya ng tela.
Pamilihan – ang mga kolonya ng England ang nagsilbing pamilihan ng mga produkto. May mga barkong pangkalakal na tagadala ng mga produkto sa ibang bansa.
John Wilkinson
Ang Paglinang sa Asero
Yamang tao – mayaman sa manggagawa. Maraming manggagawa ang nakabakante dahil sa pagbabagong naganap sa agrikultura.
Transportasyon – may mainam na daungan kaya mas mura ang paglalakbay ng mga kalakal sa tubig kaysa lupa. Napagaan ang pagluwas ng mga hilaw na materyal patungong pabrika at pamilihan.
Imbentor
Imbentor
Ang Pag-unlad ng Pagsasaka Imbensiyon Seed Drill
Imbentor Jethro Tull
Crop Rotation Reaper (Traktora)
George Washington Carver Cyrus McCormick
REBOLUSYONG INTELEKTWAL Mga Sanhi ng Rebolusyong Intelektwal
Iba pang Imbensyon Imbensiyon Ararong yari sa asero Machine Gun Eroplano Pagpapalahi ng mga hayop Pagpapalahi ng mga halaman Parachute
Imbentor John Deare Richard Gatling Wilbur Wright Robert Blakewell Luther Burbank
Makina sa Pananahi
Elias Howe
Andre-Jacques Garnerin
REBOLUSYONG SIYENTIPIKO Imbensiyon/Natuklasan/ Pinag-aralan
Imbentor
Heliocentric Theory
Nicolaus Copernicus
Telescope
Galileo Galilei
Calculus Law of Gravitation
Isaac Newton
Pagdaloy ng dugo sa katawan
William Harvey
Tungkulin ng bawat bahagi ng katawan Pagbabakuna
Edward Jenner
Pasteurization Gamot sa rabies
Louis Pasteur
Anesthesiology
William Thomas Green Morton
X-ray Radium
Wilhelm Roentgen Pierre at Marie Curie
Theory of Evolution Mutation Law of Heredity Chemistry
Charles Darwin Hugo de Vries Gregor Mendel Antoine Lavoisier
Co erni ernicu cuss
Gali Galile leo o
Ke ler ler
Physics
Medicine
Biology
Astronomy
Chemistry
Anatomy
Mathematics
Renaissance – ang muling pagsilang at ang diwa ng pagtatanong ay pumukaw sa pagnanasang pag-aralan ang nakaraan at gawing kapaki-pakinabang sa kasalukuyan Pagdami ng mga unibersidad at paaralan – lumikha ng maraming iskolar na nagnais maibahagi ang kanilang kaalaman Movable Type Printer – nakapaghatid ng mga ideya at kaalaman
Pagsulpot ng Makabagong Pilosopiya Kaisipan/Akda
Pilosopo
“I think therefore I am” -Dapat mag-isip ang tao para sa kanyang sarili at sa tulong ng katwiran at ng isipan
Rene Descartes
Letters to the Engish “I may not agree to what you said, but I will defend to death your right to say it.” -Ang tao ay may karapatang pangasiwaan ang kanilang sariling gobyerno ayon sa batas ng katarungan, katwiran at budhi Encyclopedia -Hindi tamang patakaran at Gawain ng estado at Simbahan Social Contract -Walang natural na karapatan ang sinumang taong pamahalaan ang kanyang kapwa. Ang kapangyarihang pampulitika ay nasa kamay ng taongbayan at dapat lamang na sundin ng lahat ang mga batas na sila rin ang may gawa -Sistemang demokratiko On the Spirit of the Law -Tatlong sangay ng pamahalaan -Checks and balances The Treatise on Government Letters on Toleration -Ang kapangyarihang pulitikal ay wala sa hari kundi nasa taong-bayan.Kapag ang hari ay nagmalabis, may karapatan ang mga tao na bawiin ang kanyang kapangyarihan An Inquiry into the Nature and Causes Causes of the Wealth of Nations -laissez-faire – hindi dapat makialam ang pamahalaan sa mga pangekonomiyang Gawain ng mga tao
Voltaire
Denis Diderot
Jean Jacques Rousseau
Montesquieu
John Locke
Adam Smith
Crime and Punishment -Kinondena ang paggamit ng matinding parusa tulad ng torture at kamatayan -Sinuportahan ang siyentipikong imbestigasyon -Pagpigil ng krimen sa pamamagitan ng edukasyon
Mga Bunga ng Rebolusyong Intelektwal
Cesare Beccaria
Mga Simulaing Lumaganap (Ika-19 siglo) Dalawang doktrinang lumaganap sa buong mundo:
Nagbigay-daan sa mga rebolusyon noong ika-18 at ika-19 na siglo Natutong igalang ng pamahalaan ang karapatang pantao Nawalan ng paggalang sa awtoridad at kaayusang panlipunan dulot ng labis na kalayaan Naging sukdulan ang pagtitiwala sa karunungan at katwiran na nagpabago sa pananalig sa Diyos Itinaguyod ni Voltaire ang atheism o ang kawalan ng paniniwala sa Diyos Humantong sa labis na materyalismo
Demokrasya – mula sa Griyego: Ademos (tao) at kratos (kapangyarihan). Kapangyarihang pulitikal ng tao. Dapat tuparin ng mga tao ang kanilang tungkulin at karapatan Sosyalismo – sumibol dahil sa masamang pamamalakad ng mga kapitalista ng mga bansa Uri ng Sosyalismo
Nagpasimula
REBOLUSYONG AMERIKANO
Unang ideya ng sosyalismo -Sama-samang pag-aari ng kayamanan ng bansa sa pangangasiwa ng gobyerno Karl Marx -Lahat ay dapat gumawa sa abot ng Frederick Engels kanyang kakayahan pero kukuha (katulong sa lang siya ng bahagi batay sa pagsulat) pangangailangan Mga Aklat: Das Kapital at communist Manifesto Utopian Socialism -Masyadong ideyalista ang kaisipang ito kaya hindi naging matagumpay Fabian Socialism -Kailangan ang pamahalaan upang mapabuti ang kalagayan ng mga manggagawa -Pag-iwas sa pakikipagtalo sa pamahalaan
Anarkismo -Nag-udyok sa pagkabuwag sa lahat ng mga naghaharing pamahalaan
Robert Owen Henri de Saint Simon Charles Fourier
Amerika ang isa sa pinakamalaking kolonya ng Great Britain ito ay binubo ng labing-tatlong estado: estado: -New Hampshire -New York -Massachusetts -Pennsylvania -Virginia -North Carolina -Rhode Island
Merkantilismo – patakarang pangkabuhayan na ang batayan ng yaman ay ang dami ng ginto at pilak Ilan sa mga ipinataw na buwis: -Navigation Act -Hat Act -Stamp Act
Nagsimula sa England
-Connecticut -New Jersey -Maryland -Delaware -Georgia -South Carolina
-Iron Act -Sugar Act -Townshend Act
Protesta ng mga Kolonista
---
Sindikalismo -Pag-alis ng kapitalismo at pamahalaan -Pagbuo ng samahan o union na tinawag na syndicates
George Sorrel
Nazismo
Adolf Hitler
Fascism o Pasismo -Makabayan at rebolusyonaryong rebolusyonaryong kilusan -Layuning mapanumbalik ang dating kadakilaan ng Italy
Benito Mussolini
Naniwala ang mga tao na tahasan silang nilalapastangan ng mga British dahil sa pagpapataw ng kakaibang buwis ni George Grenville, First Lord ng British Treasury Tinanggap nila ang katwiran na may karapatan ang Parlamento na ayusin ang kalakalan ngunit tanging ang kanilang represente ang may karapatan silang buwisan Ito ay taliwas sa prinsipyo ng batas ng English Naging malawak ang protesta laban sa mga buwis
Pagsiklab ng Digmaan
Ang pagkamuhi sa mga patakarang British ay damang-dama sa Boston Boston Massacre – isang squad ng mga sundalong British ang nagpaputok sa mga tumutuya sa kanila
Boston Tea Party – nagpanggap ang mga Amerikano na mga Indian at umakyat sa barkong lulan ang tsaa ng East India Co. at itinapon sa dagat ang mga ito Intolerable Act of 1774 – nagsara sa mga daungan ng Boston sa lahat ng mga barko hanggang hindi nababayaran ang East India Co. Continental Congress – pulong ng mga pinuno ng mga estado kung saan pinag-usapan ang alitan laban sa Britain 2nd Continental Congress – nagtatag sila ng army at hinirang si George Washington na komander Common Sense ni Thomas Paine – hinikayat ang mga Amerikano na tapusin na ang rekonsilasyon at ideklara na ang kalayaan mula sa Britain Hunyo 4, 1776 – sinimulang gamitin ng Kongreso ang Deklarasyon ng Kalayaan na isinulat ni Thomas Jefferson
Ang Unang Republika ng France
Kinilala ng England ang kalayaan ng United States Isang pamahalaang federal ang pinagtibay George Washington – unang pangulo sa ilalim ng bagong Saligang Bata
Tuluyang inalis ang monarkiya at ipinalit ang Unang Republika Nilitis si Louis XVI at napatunayang nagkasala sa bansa
Ang Paghahari ng Lagim
Ang Kasunduan sa Paris (1783)
Karamihan ng kapangyarihan ay nasa kamay ng Asamblea Nagtatag ng hukbo para maipagtanggol ang bansa sa mga lulusob Marseillaise – Pambansang Awit Islogan – “Kalayaan, Pagkakapantay-pantay at Kapatiran” (Liberty, (Liberty, Equality and Fraternity )
REBOLUSYONG PRANSES
Binuo ang komite ng Kaligtasang Pambayan (Public Safety ) na pinamunuan nina Robespierre, Danton at Marat Robespierre – nais linisin ang France at ang lahat ng kaaway nito kaya maraming namatay sa gilotina Sa pagkamatay ni Robespierre, nagwakas ang paghahari ng lagim
SI NAPOLEON BONAPARTE
Ang Estado Heneral
Ang Pagsibol ng Kapangyarihan ni Napoleon Bonaparte
Isa pang tawag sa Kongreso ng France Binubuo ng tatlong kapulungan: -Unang Estado – mga pari na may hawak ng buhay pulitika at panlipunan ng bansa
-Ikalawang Estado –mga maharlika -Ikatlong Estado –mga karaniwang tao
Nagpulong ang ikatlong estado sa tennis court
Ang Arko ng Tagumpay ni Napoleon
Ang Pagbagsak ng Bastille
Bastille – isang moog na ginawang bilangguang pulitikal. Simbolo ng kalupitan. Natalo ng mga tao ang mga tagabantay sa Bastille kaya napalaya ang mga bilanggo Hulyo 14 – Pambansang Araw ng France
Ang Pambansang Asamblea
Nabuo ang isang kasulatan ng Deklarasyon ng mga Karapatan ng Tao noong 1789 Nagtatag ng isang limitadong monarkiya
Siya ang kawal na pinakamataas na pinuno ng hukbo sa Italy Napabagsak ang Direktoryo at hinirang ang kanyang sarili bilang Unang Konsul ng France sa pamamagitan ng coup d’etat Naging diktador ng France Ang pagbagsak ng Direktoryo ang nagwakas sa Unang Republika ng France
Napakinabangan ang mga pagbabagong dinala niya sa France Ipinakilala niya na hindi lamang siya henyo sa digmaan kundi sa kapayapaan din Naging emperador siya noong 1804 sa pamamagitan ng isang eleksyon Naging dakilang panginoon sa kontinente ng Europe
IKALAWANG YUGTO NG KOLONISASYON
PANAHON NG PAGTUKLAS AT PANANAKOP
Mga Anyo ng Imperyalismo
Annexation – pagsasanib sa mga lupaing natuklasan ng isang bansa. Ang natamong teritoryo ay nagiging bahagi ng imperyo. Protectorate – hinahayaan ng mga mananakop na manatili ang mga katutubong pinuno pero nasa mananakop na bansa ang tunay na kapangyarihan. Ang mga malakas na bansa ay umaaktong tagapagalaga sa mga bansang hindi pa kayang magsarili. Concession – nagbibigay-kalayaan at karaptang pang-ekonomiya sa mga dayuhang mananakop at kapitalista. Sphere of Influence – kinikilala ng ibang bansa ang nananakop na bansa na mag-angkin ng espesyal na pribilehiyo sa ekonomiya at pulitika.
Mga Dahilan sa Pagtuklas at Pananakop
Likas sa tao ang pakikipagsapalaran upang magkaroon ng pagbabago sa kanyang buhay Ang mga kwento ng mga manlalakbay ay gumising sa hangarin at interes na maranasan at mahigitan pa ang mga naibalitang karanasan ng mga unang malalakbay Ang mga misyonero ay nais maghanap ng bagong lupain upang dito palaganapin Mabuting Balita
Pagnanais na makapagtamo ng ginto at pilak
Ninais nilang paunlarin ng l ubos ang kabuhayan
Nais nilang magtamo ng kabantugan
Nakapagpalakas ng loob ng mga manunuklas ang mga imbensyon tulad ng kompas, astrolabe at mga bagong mapa Pagtataguyod ng Kristiyanismo sa iba't ibang lupain
Mga Salik ng Pananakop
Mga Bansa sa Larangan ng Pagtuklas at Pananakop
Pangangailangan ng mga Pamilihan – paghahanap ng bagong bansang paglalagakan at pagbebentahan ng mga yaring produkto mula sa mga bansang kanluranin Pangangailangan ng Hilaw na Sangkap – ang pangangailangan sa mga mineral, bulak, gasolina at iba pang yamang-likas ay naging malawak Interes ng mga Kapitalista – ang mga kapitalista na umasa sa malaking tutubuin ay umupa ng mga mananaliksik upang galugarin ang mga lupalop sa paghahanap ng mga kayamanang mineral Pambansang Karangalan – paghahangad ng karangalan dulot ng paglawak ng lupaing nasakop
Portugal
ng
bago
at
Unang nagpadala ng sunud-sunod at organisadong ekspedisyon sa Atlantic at baybayin ng Kanlurang Africa
Binuksan ang Age of Exploration noong 1415
Prince Henry, the Navigator
Mabilis na Pagdami ng Tao – kailangang lumipat ng ibang tao sa ibang lugar upang matustusan ang mga pangangailangan at maibsan ang kahirapan Ang Dakilang Tungkulin ng mga Puti – pagnanais na matulungan ang mga katutubo na maging Kristiyano at matuto ng makabagong kaalamang kanluranin
Pinangunahan ang paghahanap direktang daan tungo sa Silangan
Pinasigla ang paggalugad at paglalakbay
Nagtatag ng mga paaralang pangnabigasyon
Inimbitahan ang mga heograpong Italyano at mandaragat na sumama sa kanyang mga simulain
Natuklasan ang: Canary Islands, Madeira at Azores
Bartholomew Dias
Ang Pangangailangan ng mga Base Militar – upang may magamit na himpilan para sa mga sasakyang-dagat, lalo na kung nauubusan ng fuel at energy . Kailangan din ng base-militar sa iba’t ibang bahagi ng daigdig upang maproteksyunan ang Inang Bayan
Inikot ang dulo ng Timog Africa noong Pebrero 3, 1488
Tinawag na Cape of Storms ang Timog Africa (Pinalitan ni John II, hari ng Portugal, ng Cape of Good Hope)
Vasco da Gama
Umalis sa Portugal noong Hulyo 8, 1497
Nalibot ang Cape of Good Hope at tinawid ang Karagatang Indian
Nakarating sa daungan Hunyo 20, 1498
ng
Mabillis na nakapagtatag pangkalakalan sa Silangan
Calicut ng
noong
sentrong
Spain
Ninais na makapagtatag ng isang imperyong kolonyal
Christopher Columbus
Naniniwalang mararating ang SIlangan sa pamamagitan ng paglalakbay pakanluran
Naniniwala na bilog ang mundo
Narating ang maliit na pulo sa may West Indies noong Oktubre 12, 1492
Nagsagawa pa ng tatlong sunud-sunod na paglalakbay sa America
Ponce de Leon
Ginalugad ang baybayin ng America noong 1508 at nagtatag ng isang kolonya
Natuklasan ang Florida noong 1513, paghahanap niya ng Fountain f Youth
sa
Vasco Nuñez de Balboa
Naglakbay sa mainland ng North America upang maghanap ng ginto
Nagtatag ng panirahan sa Panama
Tinawid ang Isthmus ng Panama noong 1513 at natuklasan ang Pacific Ocean
Ferdinand Magellan
Sumakop sa Peru
Pinasok ang kabisera ng mga Inca at itinatag ang lungsod ng Lima na kilala bilang “Lungsod ng mga Hari”
Dahil sa eksplorasyon, naging pangunahing imperyo ang Spain sa Europe noong ika-16 siglo Mga nasakop sa Bagong Daigig: West Indies, Florida, Mexico, California, Central America, Timog America (maliban ang Brazil) Nasakop sa Silangan: Pilipinas
Netherlands
Karibal ng Portugal sa eksplorasyon
Francisco Pizarro
Nakontrol ng mga mangangalakal na Portuges ang kalakalan sa Indian Sa pagtatatag ng mga sentrong pangkalakalan, pinalitan ng Portugal ang Italy sa pangunguna sa kalakalan sa Silangan
Ang kanyang pagdakip sa Tenochtitlan ang nagbigay-daan sa iba pang nabigador na magalugad ang halos lahat ng bahagi ng Central America
Ang Victoria lamang ang sasakyang nakabalik sa Spain (sa limang sasakyang pandagat na kasama) Napatunayan na ang lahat ng dagat ay kabitkabit at ang mundo ay bilog
Nang isara ng Spain ang Lisbon para sa Netherlands, gumawa sila ng paraan para makakuha ng mga kalakal na makukuha lamang sa Lisbon Naglakbay pasilangan ang mga barkong Dutch noong 1595 Naging matagumpay ito at sinundan pa ng ibang mga paglalakbay Inorganisa ang Dutch East Indies Company Natamo ang kalakalan sa East Indies masakop nila ang Malacca Malacca noong 1641 Nakagawa ng isang imperyo Ang mga magsasakang Dutch (Boer) ay nakakuha ng ilang kolonya sa Timog America Ang mga mandaragat kalakalan sa Manhattan
Nagtatag ng kolonya sa Mexico
ay
nakapagtatag
ng
Natamo ng Dutch East Indies Company ang malaking bahagi ng Guiana at ilang bahagi ng West Indies Mga teritoryo: Netherlands Guiana, Curacao, Aruba at Bonaire
England
Henry VII
Kinomisyon si John Cabot na tumuklas at maggalugad ng mg hindi kilalang mga bansa
Naniniwala na ang kapangyarihan ng England ay wala sa kontinente ng Europe kundi sa mga karagatan
Pinalakas ang navy
Hernando Cortes
nang
Winasak ng English Navy ang Invincible Armada ng Spain at itinanghal na Mistress of the Sea (Panahon ni Elizabeth I) Ang mga mangangalakal at mga sundalong English ang nagtanghal sa England bilang isang makapangyarihang makapangyarihang bansa
UNIPIKASYON NG GERMANY Ang Pagkakahati sa Germany
Ang imperyo ng England sa North America ay binubuo ng: Newfoundland, Arcadia at mga lupain sa baybayin ng Atlantic tulad ng Massachusetts
May panirahan sa: Bahamas, Jamaica, Belize Nakapagtatag ng sentrong pangkalakalan sa India tulad ng: Surat, Masulipatam, Armagaon, Madras at Bombay
Isinuko ng Spain sa England ang mga ari-arian sa Mediterranean Sea tulad ng Minorca at Gibraltar
Ang mga pinuno ay hindi napanatili ang pagkakaisa ng kanilang mga sakop Watak-watak sa iba’t ibang estadong pinamumunuan ng mga maharlika Haring Otto – pinuno ng estadong Saxony. Hinangad na pag-isahin ang Germany sa pamamagitan ng pagsupil sa magugulong mga maharlika. Ang emperador ay walang kapangyarihan sa kanyang imperyo Ang mga maharlika ay laging nag-aaway at nilalabanan ang kagustuhan ng emperador na mapag-isa ang kaharian
Ang Hanseatic League France
Naghanap ng teritoryo sa America Noong 1534, narating ni Jacques Cartier ang Ilog St. Lawrence
Sinakop ang lupain na ngayon ay kilala bilang Canada Ang Quebec ang unang permanenteng kolonya na ginawang sentro ng kalakalan Ginalugad ang baybayin ng Maine at nagtatag ng iba pang paniahan sa Montreal at Nova Scotia Ginalugad ang hilagang-silangan ng America sa paghahanap ng animal furs
Ang Tatlumpung Taong Digmaan (1618-1648)
Hilagang
Samuel de Chaplain – “Ama ng New France” France”
Mga Lupaing Natuklasan Natuklasan
Nakatuklas
New World
Christopher Columbus
Mexico
Hernando Cortez
St. Lawrence River
Jacques Cartier
North America
John Cabot
Incas ng Peru
Francisco Pizzaro
Florida
Ponce de Leon
Quebec, Canada
Samuel de Champlain
Australia
James Cook
Pacific Ocean
Vasco Nuñez de Balboa
Philippines
Ferdinand Magellan
Cape of Good Hope
Bartholomew Diaz
Dumami ang mga bayan at lungsod noong ika-12 at ika-13 na siglo Ang mga bayan ay naglagay ng sarili nilang mga moog at pader para sa kaligtasan ng mga tao Nagsulputan sa Hilaga ang malalaking syudaddaungan at marami ang bumuo ng guilds
Nag-ugat sa pag-aaway ng mga Prinsipeng Protestante at Katoliko Ang usaping panrelihiyon ay naging usaping pampulitikal Ang Germany ay naging pook-labanan Natapos nang lagdaan ang Kasunduan sa Westphalia noong 1648
Ang mga Hohenzollern
Ang kaharian ng Prussia ay naging makapangyarihan Ang pinunong pamilya Hohenzollern ay unti-unti nagpalawak ng kanilang lupain Naluklok sa trono si Frederick II (Frederick the Great) na isang henyong militar noong 1712 Lumakas at lumawak ang Prussia sa pamumuno ni Frederick the Great Nasakop ni Napoleon Bonaparte noong 1806
Ang Kongreso sa Vienna
Itinatag ang German Confederation sa pangunguna ng Austria Ang confederation ay nabigong pag-isahin ang Germany Otto von Bismarck – naniniwalang ang awtokrasya ang paraan upang makamit ang pagiisa ng Germany
Tungo sa Pag-iisa ng Germany
Otton Von Bismarck – nagsagawa ng pag-iisa ng Germany. Pinakamabuting mambabatas sa kanyang panahon. Naniniwala na ang lahat ng pangunahing suliranin ng kasaysayan ay dapat resolbahin gamit ang digmaan at hindi lang puro debate. Tinawag na “Iron “Iron Chancellor ” ” Napag-isa ang Germany sa pamamagitan ng matalinong pagpaplano, panlilinlang at lakas
Nadala ang mga kaisipan tulad ng kalayaan, pagkakapantay-pantay pagkakapantay-pantay at kapatiran Sa pagbagsak ni Napoleon, naging makapangyarihan ang Austria Napagkaisahan ng mga Italyano na patalsikin sa pamumuno ang Austria para mapag-isa ang Italy Ang pakikipaglaban ay ginawa ng lihim na samahan na Carbonari
Sina Mazzini at Garibaldi Danish War (1804)
Pinagtulungan ng Austria at Prussia ang Denmark at ito ay kanilang natalo
Ang Pitong Linggong Digmaan o Austro-Prussian War (1866)
Nagbigay-daan sa pagiging pangunahing kapangyarihan ng Prussia sa Germany Madaling nagapi ng Prussia ang Austria sa pamumuno ni Heneral Moltke
Ang pagkabigo ng Carbonari ay nagbigay-daan sa bagong pambansa na pinamunuan ni Joseph Mazzini, ang “Propeta ng Himagsikan” Joseph Mazzini – nagtatag ng grupong tinawag na Young Italy Naniniwala siya na sa pamahalaang Parlamentaryo Humingi siya ng tulong sa gitnang uri ng tao para maghanda sa pakikipaglaban Guiseppe Garibaldi – makabayang katutubo ng Nice. Sumama sa mga himagsikan laban sa malulupit na pinuno ng estado. Kilala bilang “Espada ng ng Unipikasyon ng Italy”. Nagwika Nagwika ng: “Sa halip na maglaban kayo, magsama-sama kayong mga Italyano upang sugpuin ang kahirapan, kamangmangan, kamangmangan, pamahiin at sakit.”
Digmaang Franco-Prussian (1870)
Sumiklab nang palitan ni Bismarck ang nilalaman ng Ems Dispatch na isang sensitibong usapin ng France at Prussia Hinamak ng France ang Prussia sa isang mensahe Nagdeklara si Napoleon III ng digmaan laban sa Prussia na humantong sa pagkatalo niya Nagwakas nang nagkaroon ng Kasunduan sa Frankfurt kung saan nagbigay ng bayad-pinsala ang France
UNIPIKASYON NG ITALY Ang mga Lungsod-Estado ng Italy
Mga mauunlad na lungsod estado: Florence, Venice, Milan, Genoa Kahit madalas ang kaguluhan at walang pagkakaisa, ang Italy ay nagbukas ng daan para sa Renaissance Ang Italy ay nahahati sa magkakaaway na estado Naganyak ang ibang bansa sa Europe na ito ay pakialaman
Ang Pagsilang ng Kaharian ng Italy
Ang mga kinatawan ng lahat ng bahagi ng tangway ay nagpulong sa Turin at idineklarang hari si Victor Emmanuel Pinili ng Rome na mapasama sa Italy at ito ay naging punong-lungsod ng kaharian
ANG NASYONALISMO SA LATIN AMERICA
Ang mga kolonya ng Latin America ay naghimagsik laban sa kalupitan ng kanilang kanil ang mananakop Ang nasyonalismo ay lumago sa gitna ng mahirap na kalagayan ng mga taga-Latin America Ang mahigpit na pamamahala ay hindi nakapigil sa pagdaloy ng mga kaisipang liberal sa mga kolonya Ang ideya ng pagkakapantay-pantay at pagkakapatiran ng mga Pranses ay nagpaalab sa mga aspirasyon ng mga tao
Si Napoleon at ang Italy
Nang si Napoleon ay naging pinuno ng France, sinakop niya ang Italy Naging hari siya ng Italy Isinumpa ng mga Italyano si Napoleon dahil siya ay isang banyaga
Mga Dahilan ng Digmaan sa Latin America
Ang impluwensiya ng mga liberal na kaisipan Ang di makatarungang pagpapataw ng buwis at ang pang-aabuso ng pamahalaan sa Inang bansa
Ang karalitaan at kahabag-habag na kalagayan ng mga karaniwang mamamayan Ang pagpapabaya sa mga karapatan ng mga kolonya Ang hindi pagtamasa ng mga tao ng panlipunan at pampulitikang karapatan
Mga Huling Pangyayari
Nagkaroon ng mga pagbabagong pampulitika sa iba’t ibang bansa ng Latin America Noong nakaraang labing-anim na taon, limang bansa ang pinamamahalaan ng military ngunit ito ay naging 2/3 bahagi ng rehyon. May kaugnayan ang mga suliraning pampulitika at panlipunan sa pagsisikap ng mga bansang ito na pamahalaan ang kanilang sarili
Alyansa
ANG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG
Nasyonalismo
Sa loob ng maraming dantaon ay walang umiral na kilalang estado Ang pag-unlad ng pangangalakal at kaligtasan ay nagbunsod sa mga tao upang magbigkisbigkis sa higit na malalaking pangkat Ang pangkat na ito ay nagkaroon ng katutubong wika, kaugalian, tradisyon at kultura at ito ay naging isang bansa Pagiging makabansa – isang adhikain na tumulong sa mga mamamayan na gumawa ng sama-sama para sa kapakanan nilang lahat. Maaaring maging mapanganib. Isa sa mga pangunahing dahilan ng digmaan. Ang pag-isahin ang mga tao sa isang bansang may pamahalaan ay naging pangunahing layunin sa Europe
Militarismo
Pinaniniwalaang ang lakas ng armas ay maaaring makalutas sa mga suliraning pandaigdig Naimpluwensiyahan ng opisyal na military ang desisyon ng mga pinuno ng pamahalaan Habang tumitindi ang tension sa Europe, pinalalakas naman nila ang kanilang mga hukbo at nag-unahan sila sa pagpaparami ng mga armas Gumastos ng malaking halaga ang mga bansa para patatagin ang kanilang mga tanggulan
Ang Balance of Power sa Europe ay binago ng pagsasanib ng Germany at Italy Binuo ni Bismarck ang Dual Alliance na kasama ang Austria-Hungary Isinama ang Italy sa alyansa at tinagurian itong Triple Alliance Nangako ang bawat bansa sa alyansa na tutulungan ang kaanib na bansa sakaling lusubin ito ng ibang bansa Nagkasundo ang France at Great Britain at tinawag na entente ang kanilang kasunduan Triple Alliance: Germany, Austria-Hungary, Italy Triple Entente: Great Britain, France, Russia
Imperyalismo
Mga Dahilan ng Digmaan
May isang teorya na kapag ninais ng isang bansa na magkaroon ng kapayapaan, siya ay dapat maghanda para sa digmaan dahil walang sinuman ang magnanais na lusubin siya Ang teoryang ito ay nagdulot ng kawalan ng katiwasayan Sa pagdami ng mga armas, lalong nagkaroon ng takot at napipilitan ang mga bansa na makipagtagisan sa pagkakaroon ng mas maraming gamit pandigma
Ang pag-angkin ng teritoryo para sa pangekonomiya at pulitikal na katanyagan Ang rebolusyong industriyal ay nagbigay ng lakas sa pakikipagkompetensya ng mga kanluraning bansa Nakalikha ng higit na maraming produkto gamit ang mga makinarya
Ang Pagsabog ng Digmaan Ang tagapagmana ng trono ng Austria na si Archduke Francis Ferdinand ay napatay sa Sarajevo ng isang makabayang taga-Bosnia Hulyo 28, 1914 – nagdeklara ang Austria ng digmaan laban sa Serbia Tumulong ang Russia sa Serbia Hiniling ng Germany na itigil ang mobilisasyon pero hindi nakinig ang Russia kaya nagdeklara ang Germany ng digmaan laban dito at isa pang laban sa France na isang kakampi ng Russia Napilitan ang Great Britain na magdeklara ng digmaan laban sa Germany dahil sa paglusob ng huli sa Belgium ALLIED POWERS (bago ang taong 1917): 1917) : France, Russia, British Empire, Italy, Serbia, Belgium, Montenegro, Japan, Portugal at Rome CENTRAL POWERS: Germany, Austria-Hungary, Bulgaria, Turkey Ang United States ay nagdeklara ng digmaan laban sa Germany Noong 1917, umanib ang China at ilang bansa sa Latin America sa Allies Ang Allies ay may higit na kayamanan at tauhan kaysa sa Central Powers at mas mataas na uri ng hukbong-dagat
Magkapantay lamang ang lakas sa lupa ng dalawang panig Ang mga bansang bumubuo ng Central Powers ay magkakatabi lamang habang ang Great Britain at France ay nakahiwalay sa kanilang kaalyadong Russia.
Ang Kasunduan Versailles
Iba’t Ibang Labanan
Ninais ng Germany na makamtan agad ang tagumpay sa Silangan at Kanluran Napasok ng mga kawal ng Germany ang H. France ngunit nahadlangan sila ng mga Pranses sa Labanan sa Marne Ang pagsalakay ng Russia sa S. Prussia ay nahadlangan ng mga German sa Tennenburg Naging matagumpay ang Germany laban sa Russia sa Labanan sa Lawa ng Masurian Gumanti ang Russia ngunit ito’y nabigo Ang kabiguang ito ang nagbunsod ng Rebolusyong Russo kung saan napatalsik ang otokratikong tsar at pumalit ang pamahalaang Bolshevik Lumagda ang Bolshevik sa isang kasunduang pangkapayapaan kung saan ang mga lalawigan sa Kanluran ng Russia ay napailalim sa Germany, Austria at Turkey Sa Labanan sa Jutland at sa labanan sa dagat, natalo ng mga Birtish ang plota ng Germany
League of Nations
Neutral na bansa ang US nang magsimula ang digmaan Naging tagatustos ito ng pagkain, hilaw na materyales at mga armas Iginiit ng US ang karapatan ng mga mamamayan nito at ng mga negosyante na makipagkalakalan sa magkabilang kampo Hindi nagtagal, ang mga negosyanteng Amerikano at sa Allies na lang nakipagkalakalan Inatake ng Germany ang US kaya pinutol nito ang diplomatikong ugnayan nito sa Germany Nagpasya ang Germany na wakasan na ang digmaan bago mawala ang nalalabing pag-asa na magtagumpay sa labanan sa gitna ng kakulangan ng pagkain at armas Pumanig ang US sa Allies Nakahanda ang US na tanggapin ang digmaan maipagtanggol lang ang demokrasya demokrasya
Ligang pinangarap ni Pangulong Woodrow Wilson na pipigil sa isa pang mapaminsalang digmaan Ang mga malayang bansang kasapi dito ay sumang-ayon na igalang at panatilihin ang hangganan ng bawat miyembrong bansa at nangakong magkakaroon ng arbitasyon sa anumang uri ng sigalot sa pagitan ng mga kasaping bansa Ang US ay hindi kasapi ng liga NAging kasapi nito ang Germany at Russia noong 1934 Mga Bunga ng Unang Digmaang Pandaigdig
United States sa Digmaan
Probisyon ng kasunduan: aminin ng Germany na kasalanan nito ang pagsisimula ng digmaan kaya kailangan nitong magbigay ng bayad-pinsala Pinirmahan noong Hunyo 20 sa palasyo ng Versailles Babayaran ng Germany ang mga alyadong bansa ng $5M sa loob ng dalawang taon Itinadhana ang League of Nations Itinadhana na ang hukbo ng Germany ay di dapat magkakaroon ng sundalong hihigit sa 100,00 at hindi ito pinayagang magkaroon ng malalaking armas, mga sabmarino at eroplanong pandigma
Pagkamatay at pagkabilanggo ng maraming tao Nawasak ang mga ari-arian Naapektuhan ang ekonomiya ng daigdig dahil sa pinsala sa pagsasaka, industriya, transportasyon at pananalapi Pagbagsak ng mga imperyo Sumibol ang bagong republika sa Europe
ANG IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG Mga Dahilan ng Digmaan
Huling Pananalakay ng Germany
Ang Rebolusyong Bolshevik sa Russia ay nagbigay ng pagkakataon sa Germany na sakupin ang Russian Poland Nang malaki na ang nasakop ng Germany, wala nang nagawa ang pamahalaang Komunista ng Russia kundi sumang-ayon sa Kasunduan ng Brest-Litovsk Inilipat ng Germany ang libu-libo niyang kawal sa K. Europe nang bumagsak ang Russia
Di naging makatarungan ang Kasunduang Versailles para sa Germany Ang patuloy na pagnanasa ng mga bansa na magpalawak ng teritoryo Di naipatupad ang mga tungkulin ng League of Nations Ang tangkang paghihiganti ng Germany Humina ang pandaigdigang kalakalan Ang di kanais-nais na lakas ng nasyonalismo at imperyalismo ay nanaig upang magpakilos sa mga bansa
Ang Japan ay kumalas sa League of Nations noong 1933 at ipinagpatuloy ang matinding pananakop at pananalakay sa Silangan Adolf Hitler – itinakda ang sarili bilang diktador ng Germany Benito Mussolini - nagtatag ng isang kilusan sa Italy na tinawag na Black Shirts. Itinalaga ang sarili bilang diktador. Nagsama sina Hitler at Mussolini at binuo ang Rome-Berlin Axis Maraming bansa sa Europe ang nasakop ng Germany Para maiwasan ang pakikidigma, pumirma si Hitler ng nonaggression pact kay Stalin, diktador ng Russia Hiniling ng France at England ang pag-urong ng Germany pero hindi ito pinansin kaya sila ay nagdeklara ng digmaan noong Steyembre 2. pamamaraang Blitzkrieg (Lightning War) mabilis at biglaang pagsalakay sa mga kaaway. Ginamit ng hukbo ng Germany –
ng matinding labanan at umurong ang hukbong Nazi. Bigo muli ang Germany.
Ang US sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Ang Simula ng Digmaan
Nais ng mga Nazi na maibalik ang dating kapangyarihan ng Germany Nagdeklara ng digmaan ang Great Britain at France laban sa Germany Tinuligsa ng US ang Japan dahil sa pananalakay sa ibang mga bansa Binomba ng Japan ang Pearl Harbor Disyembre 8, 1941 – nagdeklara ang US ng digmaan laban sa Japan. Ang Italy at Germany naman ay nagdeklara naman ng pakikidigma laban sa US AXIS POWERS: Japan, Italy, Germany ALLIED FORCES: France, US, Great Britain
Pagsakop ng Nazis sa Scandinavia – itinayo ni Hitler ang pamahalaang puppet sa Norway na pinamunuan ni Vidkun Quisling Pagsakop sa Low Countries – inatake ng Nazis ang Belgium, Holland at Luxembourg (mga bansang neutral) Ang Epic of Dunkirk – sa kabila ng malakas na pagsalakay ng Germans sa lupa at himpapawid, ang mga sasakyang-dagat ng France at England ay nakatulong ng malaki. Umulan ng mga bomba sa buong paligid sa gabi at araw. Ang Pagsakop ng France – isang armistice ang nilagdaan ng pinuno ng France na si Marshall Henri Petain upang tumigil ang labanan. Nasakop ng Germany ang France. Nagtatag ng puppet government. Ang Pananalakay ng England – kinalaban ng Royal Air Force ang Nazis at hinadlangan ng hukbong dagat ang English Channel para pigilin ang paglusob ng Germany. Natalo ang Germany at hindi nasakop ang England. Pagsalakay sa Soviet Russia – naglunsad ang Soviet ng isang mabisang pagsalakay. Nagkaroon
Ipinadala ng Japan si Heneral Hediki Tojo sa Washington upang tulungan si Admiral Nomura sa diplomatikong kasunduan para maibsan ang krisis sa US at Japan Hindi naging tapat ang Japan dahil habang pinaguusapan ang kapayapaan, naghahanda ito para sa digmaan
Ang Pagsabog ng Pearl Harbor
Iba’t Ibang Labanan
–
Digmaan sa Pacific
Sumunod ang US sa isolationist policy Gumawa ng neutrality laws para hindi masangkot ang US sa labanan sa Europe ang US ay magbibigay ng Lend-Lease Act kagamitang pandigma sa lahat ng bansa pati na ang Russia na tumututol sa pananalakay ng Axis Ang relasyon ng US sa Japan ay sumama dahil sa pananalakay nito sa China at French Indochina
Binomba ng Japan ang Pearl Harbor noong Disyembre 8, 1941 Pearl Harbor – himpilan ng hukbong dagat ng US sa Hawaii Nagpahayag ng digmaan ang US laban sa Japan Sinalakay ng Japan ang Pilipinas na nasa ilalim ng pamamahala ng US Narating ng Japan ang tugatog ng pananakop sa Pacific noong 1942
Ang Tagumpay ng Allies
Bumagsak si Mussolini nang matalo ang H. Africa at Sicily Tumakas sina Mussolini pero nahuli sila at piñata Nilusob ng Nazis ang mga Allied sa Battle of Bulge Naitaboy ang hukbong German at dumating na ang “V-E Day” (Victory (Victory in Europe Day) Maraming naipanalong labanan si Hen. Douglas MacArthur sa Pilipinas Nalupig ang mga Hapones at ipinahayag ang paglaya ng Pilipinas Nagpalabas ng ultimatum ng pagsuko ang Japan Ibinagsak ang unang bomba atomika sa Hiroshima (Agosto 6) Inihulog ang ikalawang bomba atomika sa Nagasaki (Agosto 9) Ang Japan ay lumagda sa tadhana ng walang pasubaling pagsuko sa USS Missouri Nagwakas ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Mga Bunga ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Nagwagi ang demokrasya Maraming tao ang namatay at nasira ang mga ariarian Nasira ang pandaigdigang ekonomiya dahil napinsala ang agrikultura, industriya, transportasyon at pananalapi Lumaya ang maraming bansa Itinatag ang United Nations upang pangalagaan ang pandaigdigang kapayapaan at kalayaan
Ang Komunismo
IBA’T IBANG IDEOLOHIYA
Tinanggalan ng karapatan ang mga Hudyo sa paniniwalang ang mga ito ang nagbibigaykamalasan sa mga Aleman
Winalang bahala ang kapitalismo Maaaring gamitin ang rebolusyon kung kailangan upang maalis ang pribadong pag-aai ng negosyo Lahat ng uri ng produksiyon ay pag-aari ng pamahalaan Ang mga tao sa lipunan ay may pantay-pantay na paghahati ng gawain ayon sa taglay na kakayahan Ang biyayang natatamo ay batay sa pangagailangan Mga ideya ng komunismo: Ang lahat ng kapital sa produksiyon ay pag-aari ng mga tao Walang pribadong ari-arian Lahat ng produkto at serbisyo ay paghahatian ng lahat
Ang Pasismo
Diktadurya – pinamamahalaan ng isang tao na nagtataglay ng ganap na kapangyarihan Naganap sa Italy sa pamumuno ni Benito Mussolini Tinanggal lahat ng partido pulitikal maliban sa mga Pasista Ipinagbawal ang pagwewelga ng mga manggagawa Ipinasunog ang mga aklat tungkol sa demokrasya Ipinasara ang mga pahayagang hindi sang-ayon sa kanya Islogan: “Ang lahat ay para sa Estado, walang lalabag sa Estado, walang lalaban sa Estado.”
Ang Demokrasya
Ang Nazismo
Adolf Hitler - naging Chancellor ng Germany (1933). Winakasan ang Republika. Itinalaga ang sarili bilang diktador. Tinawag ang sarili na der Fuhrer ("Ang Pinuno"). Suportado ng National Socialist Party o Nazi. National Socialist Party o Nazi - May suot na kulay tsokolateng t-shirt at balat na sapatos. Itinataas ang kanilang braso bilang pagsaludo. Swastika - opisyal na simbolo ng mga Nazi. Isang lumang uri ng krus ng mga Greek. Ang apat na dulo ng krus ay nakabaluktot sa clock wise na direksiyon. Hitler sa kapangyarihan: Winasak ang lahat ng partido politikal Ipinasunog ang lahat ng mga aklat na tungkol sa demokrasya Ginampanan niya ang papel ng hukom Nagtatag ng lihim na pulisya na may kapangyarihang pumatay Sinamsam ang radyo at pahayagan Ipinasara ang mga sinehan Inalis ang mga unyon ng manggawa Nilabanan ang Simbahang Katoliko
Mula sa salitang Griyego na demos at kratia (tao at pamamahala) Tuwirang demokrasya – direktang ibinoboto ng mga tao ang gusto nilang tao o batas Hindi tuwirang demokrasya – inihahalal ang mga kinatawan ng mga mamamayan para sa pamahalaan Maaaring ipakita sa iba’t ibang anyo: pulitika, pangkabuhayan at panlipunan Anyong Pulitikal – maraming karapatan tulad ng pagboto, pananalita at pagpapahayag ng opinyon Anyong Pangkabuhayan - pagtatatag ng unyon ng mga manggagawa at pagwewelga Anyong Panlipunan sa harap ng batas, pantay-pantay ang lahat ng tao
ANG COLD WAR Ang Marshall Plan/European Recovery Program
“Ang ating patakaran ay hindi laban sa anumang bansa o paninindigang pulitikal kundi laban sa gutom, karalitaan, pangaapi at kaguluhan.” – Kalihim Marshall ng US Iminungkahi niya sa mga bansa ng Europe na magkaisa sila, alamin ang kanilang mga pangangailangan at gumawa ng paraan ng pakikipagtulungan Iminungkahi niya na maglaan ang US ng pondo upang makaahon ang mga bansa sa Europe
Inasahan ng mga tao na makakapigil sa pagkalat ng komunismo Hindi tinaggap ng Russia ang tulong sa pag-iisip na ang Marshall Plan ay isang uri ng imperyalismo at isang paraan upang maging alipin ang Europe
Ang Apat na Puntos
Tinuruan ang mga magsasaka sa paggamit ng siyentipikong paraan sa pagsasaka Nagbigay ng payo sa larangan ng industriya, edukasyon at medisina Maraming bansa ang sumali dito gaya ng England, Australia, New Zealand at Japan
Ang Doktrinang Truman
Ang patakaran ng US na nagtaguyod sa mga malayang tao upang maiwasan ang pagsupil ng kaunti ngunit sandatahang mga tao o kaya ng makapangyarihang makapangyarihang banyaga Tinuligsa ng Russia ang Marshall Marshall Plan at Apat na Puntos bilang halimbawa ng kapitalismo ng US Pasulpot-sulpot ang mga labanan sa iba’t ibang pook sa daigdig
United States
1. NATO
Soviet Union
1. Warsaw Pact
2. Marshall Plan
Pinuno sa
2. Molotov Plan
3. Four Points
Ideolohiya
3. Komunismo
4. Doktrinang Truman
Sanggunian: Kayamanan III: Kasaysayan ng Mundo -Lumang Edisyon-
