· A T A TO R K
O O h E M i M ! S U
W l l tltl flfl R ' LE LE l A H i o /t/t l " 'j 'U ¥ { \J\J S
BE5TELER I.
OZSO Y' 01 C.UMHURlYET
EMR E.YE [MOHU D£STEGl
K I T A ' P L A R I.I . . 9 ["[ " 'I 'I R tm tm d . . YAZ1LAlI", B I L D IR IR l lElE R l
T A R H iN i N iK i K S tStS L E H D R IL I L M ~ fLfL K
O ~E R A S
K tN t N o l K AL A L E M H D ~ : ! O IS IS O '!'! " O z n N E . .
Onsoz u tu tu r k u n g t z e sanatlar m us us i anndaki g _ 6 r i i § l e r i n i ka.vra.O'abiimek ictn, O'nun dedihlentu detl"~ Tilrkiye C um ve um h do ma al c ;a ;a gd g d a y ga ga r d u y ad ad a § e ye a lm lm os os t l 0 J 1 J s6yledlklenni b i b i d i yau boyunca yapttkianm vardir. Ancak ondan sona ra ra k a lm lm a a r /1 g o r i z y l e n ' n i kavrayabibri: B O y l e yap ad m ay ay a a n s i s i m a s a a r Atatiirk'iin sozlerini lu ii um yorumlcyanlann sehi sehirl rleme eme er nefi nefirs rsat at veri veri memesi memesi gere gereki kir. r. Adnan Saygun
Onsoz u tu tu r k u n g t z e sanatlar m us us i anndaki g _ 6 r i i § l e r i n i ka.vra.O'abiimek ictn, O'nun dedihlentu detl"~ Tilrkiye C um ve um h do ma al c ;a ;a gd g d a y ga ga r d u y ad ad a § e ye a lm lm os os t l 0 J 1 J s6yledlklenni b i b i d i yau boyunca yapttkianm vardir. Ancak ondan sona ra ra k a lm lm a a r /1 g o r i z y l e n ' n i kavrayabibri: B O y l e yap ad m ay ay a a n s i s i m a s a a r Atatiirk'iin sozlerini lu ii um yorumlcyanlann sehi sehirl rleme eme er nefi nefirs rsat at veri veri memesi memesi gere gereki kir. r. Adnan Saygun
saygun'un, 1982 yilmda b a s i l a n , B id id ik ik te te , O'ndan S o n t a ' b a$ a $ hk hk h a bm bm m
dn a B u p a a g a f A . A dn
({ tu tu r v e M u s lklk i O 'm 'it ( ({ 'm m l onsoz(inden almnusnr,
Saygun'un b u g O l l§l § lel e r d o g t u l u s u n d a yazdl~. e rd rd e n b t ' d e r e m e , u s b i b i y o g r a f i
a ve ve s
e, 1991 yl nda
k a nh nh g a ra ra tn t n da d a n b a sd sd a 'A A d Sa gu Tiirk Tiirk Mustldst Mustldst b a ~ l 1 k l 1kitabmlda 1 kitabmlda y a y m l a n n n sn sn r , goru9ler, ol
dn
nn ba ol n,
u rrnn h u y e Kultiir T a r h l
bilyiik s a n s -
g b v l n d 1 rrdd i
~ o y 5 n 1 i i k i~ i ~ H i g n l o k u rlr l an an m z a b i gorevdir,
a ru r u tat a b J r n ek e k , b en en l
u m h u tit i ye ye t
7. yl
k u u lu l u ssuu n d a n
e k a r b i knlturkarmasasimn
n an an . b i onu
ku
ca
n ac a c la la r u , h e d e
ge
o n m l i danUm n o k -
u rrkk 'u'u n b i
zi
Ge
o l a a k b e n m t e me l ilkele-
u s k i e gi t n c i
nk 1a hur ke nd
13 a-
G e m f§ f§ t
saygun'u t a m m a k , yasarumdaki
da ge
a k a lel e -
Say
i~ino n u r -
om
u lu l u ssuu m u z
i<;ine du~m ~rur
Bu ka p1 §-
ca
umhur ye
k u u cu s
k'
ni dog
anlamaknr,
kltabm es
ma
tut aknr, Yon men Ugu Bi iBoyut Ki mda ci ol y a ta ta g m d a n k a l r i ~ i r n i g e r c e k l e s c r e n c a d o s u r p rroo f Tur n' ha n u ssuu nd nd a y a d i n m g e y en e n , s a y m ibilgi k o nu e ha ha r
e " C um um h u
v e Ataturk ge~egine
et
W f e r Saygun'a, Saygun'a, Ni ufer H a m m u :
g h _g _g t
K a rg rg l
man
e~
gi ne ve
Nev~l KargI Hamm'a, heyecaru
d e s e g inin i h e p y a u m d a h i s e t g i
te.§vihleniyle"
e§ Jn
e f g ' v e d la n
t a § i l d J g 1buyilk k i s i l i k l e r e yak~lf b i g i e l k lel e , k i a b
le
e n T a m e r K a ya y a § B e y ' t e s e k x u r i e rir i m
wi kadanm as,
ha
kitabm dOSUl
a sa sa n u u g e ~ e k -
sunuyorurn,
S a y m Ugur B U k e , y a y m u h k h a k u J l g un u n lel e ru ru u
evt-
v ak a k r n i y m p , yardime o l a n Prof.
gidi§imde, b l z e buyuk b i 5 z v e Aydm
y ak a k nd nd a
nmas
mn
de
or
d a g e . < ; ; lrl r d i . E g , e r g e r c e k
o l m a s a , i§ini
da
mes
i t r i k a n S L Z d l . Sonunda P r o f . l h s a n pO~'arnach u n y an an h m l
kitap, b a
ge bi di
g u B u ke ke 'n 'n l
c ab ab a a m u
'tik-
ranla a n a c s g u n . Gerek
ghg da
do g isis i
m a sa sa , b u
ap gi
ol
ks Sa
P ro ro f
ve hs
an oma Saygun'un o g r a m a c l 'r' r u n z e
1§lgma b e R G . deckarnazdt.
B o n s u z te§cl\kul'-
lernnle.
GiilperRlQit
Atatiirk Donemi
ke
~iA t
mu mi mi kl hn oy m am n mi Ama
er
mi mu m e blrimAt ma kisisel g i v e direktifleriyle rurnlasnus, Curnhuriyet Turkiye'si kulturunu b e e ye n e le m a ba mda er T u k c en i a de le s L a t i n h a rf le r n i k a b u yarusira, me ma mi kultur d cg i e lc r At on en on ml ve ma verimlisi m u s i k i a la ru nd a g e rc e k le s i ri l s t b u y u k olayi a na ha t a n c i gosrermcden once, FurkiC um h sirastndaki rnusiki ml me
C um h u y e kunrmu b u u nm a k a y d e l s ta n b u l 'd a y d i .
u rk iy e d e iki o n e m l i m n s i k i H e r lklsl M U Z lk aY - H i m a yu n v e D an i e lh a a n e d d ig ln q
M a h m u d tarafindan k ur ul rn us ru . 1 82 6 d e Y e n c e r t e s k i l a u r u n k , a l d u : i l 1 1 ; > 1 i e b i k te , b un a b a g M e h te rh a nE ! de a gv e p , e r A v r p a a sk ed ' b a d o a nn a b en ze ye n b i m u zi k teskilatl kurulmus, b a s m a ltalyadan G i u e p p D o ni ze tt l g et i rilmist], '[t}uiil o p e r b e st ec is t G a e ta n D o n iz et t r ri n k a e s ~o es mi ev et el k em i k u m la sm a s b o o lm u C u m h u r i y e t i n ilam s u a s i n d a M u Z Ik a Y - l H i i m a y u nu u m da , O sm a Z e k i B e m ak r ma e k B e §etliginiyapoal Ul gl S a ra y O rk e s r as iy la , 1 . D u ny a S a v8 9 a sm da , m u e f k i M U Z k aY - H u a yu n
ke er e,
en or
ko er er ve mis D a u le lh a
Ma
En
1 82 - yilmda
me me ba
k u r u m u idi. 1916 yshnda Bat! m u s i Bu
bi nu ki eg ol
mu
kisi egitimleri blrlikte siirduriilrnekteydl
Cumhuriyet oncesi ~ o1 c e s m u z u r n le d e n y ay g B u alarun d a d nc U s 'Manmudtye' tUtU a sk e m a rg Ja r 'Mead(ye' n a rs la nr u b e s e d s D o n iz e r i P as a idi. D a l l a m a M a Bey, Mehmet Be ve Le Ha gtinuba beseecllen arasinda aldrlar,
igin
mO..ziklisahne eserieriydi. T an zi m a
ir
is
la
d on em i nd e filkeye
b i o k A v p a p e v e o p e r e t k um p a ny a a n g e m t s b un la n e tk i S O I l U C U , o z e l l i k l e gayri u s li m Osrnanh ml md me gOriilrn t i 1 r . Bu ga~maLarm hi~ kugkusuz D ik ra n
C U h ac ly an 'U l I
Uk
a ra k
ms
' L eb l eb i c i H o r h o r A g a ' a d l e p e r e ti yd i
B ll lf il an n o te s n de , C u m h u y et i
i la ru n
ka-
a la m n d d ik k at e e ge r b i u sm a m n k a d m a h en u a s a ya m ad ik , Y a r n Turk a S l l ir bestecinin, orkestra m u z i g i a la nm d a , s en fo n b i t u d e e se ri ni n h e rh an g ir c r o la ym d a n h ic b l kaynak SD e tm e m e k te d ir . C u m h u rt ye ti n i l a m SJI&n d T i k i e 'n i e n d ik ka t e ge r lid c o k s es l r n i iz i k b e s t e d s l tsmail Zi1htu K u~ uo ~ v e
ar Uke miz
en on
Man as'
maz
ve
SAYGUN
i z m k ' d e m u s t k i o g r e t m e n l i g l y a pa p a n l s n a i Z i h t i 'r'r ni ni n b a z t n a s la la n d is is m da d a , b e s t e l e m i s o lldd ug u g u s en e n fo f o n i e se s e r e r h llrr ; b ir i r ib i b u gu gu n k aadd a h en e n u c r e d m e rn rn i Bu Tu kl e' c o e s n u g t gelisrne t ar ar fh fh i b a k u m n da d a n buyuk ir e k s iikk l ik ik t irir . I sm s m a i l Ziihul K u§ u § ~ uo u o g lu lu 'n 'n u nu k i a r h i n i b a kkm m u nd n d a b i baska o ne ne m i A d a n saygunun il rnusOOogretmem olmasidir. E rm rm e n
a k D a u le le lh lh an an d a rraa ffm mda
bi co
b e e le le ne ne n
Ed ar Ma as
en cn
y e d on o n em e m l nd nd e
as
s i k o gr g r et et m e n o l a E d ga g a r M a n as a s ' ci ir m u si ogrenC:iye e m e g i g e~ e ~ m i§ i § tit i r O sm sm a n Z e k i U n g a r k la l a J M a rs rs m n e se se r e r
F ra r a n sa sa 'd 'd a m i iz iz i
yeni b i e v a hn hn a
$ a r k R a p s od o d is is i
aru
un er de e g itit im im i r r t am am a m l a y ar a r ak ak , c a
kl ol
a la la rrnn a
d a h a i rrll ay ay a a nc nc a
C um um h u
s es e s le le nd n d irir flfl eb e b ilil m is i s tltl r
C u r nh nh u n y e t h sm sm a
en
o rrkk e
on o llaa r
C em em a R e
ir delikanli as nd md o r operasrrun Qabu
en
mt
kt
D a e lh lh a rn hu hu r y e i§te C u rn bi ki
6g et k a o s n a k aann l a n e d d ig ig in in d c o e s n uz uz i a l a n m d a a n yl yl a b o y e y d a n h a tltl an
III. Cumhwiyetinilanmdan
oma Tu kl e' ku ak o la la n y en e n l y a v e o p lluu rn rn sa sa l d uz uz en e n ln ln , yeni ir kiiltur a n la la y is is : l i d e st st e k me ha ke bir kUltilr y a r a r m a o g a d L O sm sm a n D e v l e t i i l T u rk rk i y C U m h u r i y e t i a rraa s n da da k a rrkk , h i e ; : Sl d og rr h a e da s up u p h e s i h u k ur u r nndd a rlrl ig ig m da n a n e le le n a d a h e r e , m i e t n ed e d ls ls in in i e c g i b l C u m h u b aass ka k a nm n m a g ec e c m es e s in in de d e n b a e t d eg eg i d i E n o ne ne m l O sm sm a r1 r1 . b i n i e t e r m o za za g ozelligi as an co ap mm c;:okmU§ m a mi ma um h u y e i , m i l e t yana yana mill mill bi devlctin kurulrnus olrnasiydr, Ttirkiye C um o la l a ra ra k T U r u lu lu su su nu nu , olarak Ttirkceyt k a b u l 'mila 'mila devte: olan u n m u s tk tk id id e k sonudanna b a k m a d a n once ra ortaya <;tkmak1:aydl. B u nu b u r a d a k i Turkluk v e m i e t k av a v ra ra rm rm n b i actkhk g e t i r m e k g e re re k i A t a turk n e m u ek l d u Ti o la la na n a ' degil, n e m u t Ti rk d iy iy en e n e d e n ek o l m a k t a y d i , Y eT mu md e T IlIl de de v e t Tu kl ve m i l le le t a n la la y is is r lr~lhkla etnik k o k e n e sa sa sm sm a e g a s birlik ki.i1tilr o r a k hhgg i 6 zg zg i v a ttaa nd n d as a s h e sa s a sm sm a d ay a y an an m a k a d Turkiye C um n e m l S08u m h un u n yyee t n i g un u n ddee m tn tn e a l g J e n o ne y a y as as e e , Ataturk'un deytrniyle 'muastr medeniyer s ev e v iiyy e si si n u s u n c iikk m ak a k , y a b u u nk nk u d e m iy i y l ' q a g d a s l c z y m a k ' idi. M / 7 I o lm lm a k ' ' 9 a g d a . ; l a ~ m a k ' Cumhuriyet d e v l e t i n i n k u ru ru cu c u s A t a r k a ra ra f n da d a n k o nu n u ia ia n b i b ir i r in in l a m a m la l a ya y a n iki k i l ltlt i i i lk lk e -
p a r titi l s iy iy a s s i o lldd ug u g u h a lldd e A t an a n ir ir k u n o l i l m U n d e n s o n r a , ozellikle h a a t g ec e c i d ik ik te te n o m a b u ik e m e l k u u r l llkk e s l b i r b i r iirr i k a r s i h a g e tirildi, 'mil 'millf lf olma olmah' h' gericilik, 'ragda~ 'ragda~ olmak i llee r i c ilil i k h a l i n donu§til.riilBu ha me kargasahk acn, Bu d u m u n e n k e k i g o u n u lele r n e 6 z e l l i k l e m u a llaa ' Tu Tu r k m u s th th i si si -B -B a n mustkisi, 'Tek sesi! musthi90 s es a sm sm a m k a o tm tm a a n k a r s i t h k l a r yaranles i m U S lk lk l b i cepheleri m i sn sn r B un u n la la r h a a rrnn a a m a n d u§ u§ m a n g a v a a nk nk i line s o k u l d u . S on o n uc u c ta ta , b e lili rlrl i b i milli k u y a e t o llm m a s e re re ke k e n d ev ev lerin yapisi lcinde, k i k a
k i u r s iy iy a se se t g ilil de de n muzik k u r u m l a n orta-
ya ~tkt ~tktt. t. Ataturk B u a c k hk hk l b i a r i , y ap a p ic ic i v e v e n n l b i
musiki a la la m e d
ev et
pi ma b t a llaa n a k k i
istemisti, a se se t ah
ka
h a l g et e t i e b ilil i
IV.
A@tiirk'iin
kurdllgu 'Mus 'Muslk lk MuaO MuaOim im Mekt Mekteb ebi' i'ni ni il hoca hoca kadros kadrosu. u.
Sold Soldan an ...
Cezm ETSOZ, ETSOZ, Adna Adna Sayg Saygll lln, n,
Rems Rems Atak Atak Ulvi Ulvi Cema Cema Erkill.
A t a titi llrr k i l r nu n u si s i k i a l a m n d a ilk i.c1924 yihnda M U Z l k a Y - 1 Hiirnayunun e s trtr aass n l st st aann b u l d a n A n k a ra r a 'y 'y a Saray O r k es getirerek, 'Riy()seti Cumhur Musrki Heyen' h u rb rb a§ a § k an an lrlr g 51 na d iy iy la la , b u g iill nk n k U C U m hu Joni orecstrasrts: k u m a k o l A y c a elernanlanndan en Mu ka H um um a y y ar a r a l an an a a k A n k a a ''dd a 'Mus 'Mustk tk Mual Mualli li Bu TUrk Mektebt B a rnusikisi e gi r nnuu si s i kkii si si , h e m gi t m i y a pilmaktaydi. H e ku b a m a O sm sm a ek Be et Ayru z a m a n d a 'lstik es ec O sm sm a ek Cumhuri'lstikldl ldl Ma:r:~ Ma:r:~(nm (nm yerin il k u ru r u lu lu s y ili l la la n nd n d a d e v e t e n k se se k m u k i m e r idi. m h u M t s 1 k Heyen'nin A nk 'Riyasa: C u mh nk a O sm sm a gunu Z e k B e y y on o n et e t im im i nd nd e Ma 19 k on o n se se r b i T u b e e s y Ongor'un 'cumhunyet MaTF'. O n d a n sonra ma Beetho Beethoven ven'm 'm '5 SerJlom'si cahnd; Aca k' m u s k i a llaa nm nm d a d ev e v llee t y a e t o llaa ra ra k ilk icrai lll l i ir a n ru ru n b a sk sk e n tttt e it s e nf nf o ni ni k o rrkk e st s t r k u r d u r m a s i v e i llkk k o n se se r i Turk b e e s a c m a s u sn sn m d c o d ik ik kkaa t d u m a s g e r e k e n ir olaydir, G e n e Atatiirk'un direktifiyle 1924 y 1 1 1 1 1 d a n itibaren mUS1e r A v p a u lk ki e g i t i m i o r e k l k e l e riri n e g e n d e gonderilmeye h a s l a n Bu en md ma e k Bey'in oglu c l a n E k
ve
SAYGUN
(1926-1 (1926-1 934), 934),
rent
ve Adna Adna saygun (1928-1931)
Alnar (19U-1932)
Y I U a n a ra ra sm sm d a ~e9itli A v r u p a ulkelerinde IDtizik egitimi gordiikten s o m a e r v e dana once b a sk sk a m k a n la la r A v r up u p a 'd 'd a m u z i e g itit :i:i rr rr l Da ha mu o g r e t m e n i olarak donen e rn gorup rn a l R e ~ i d
doneminin ilk b e e d k u a gL gL n
l i b i rrll ik ik t e Curnhuriyet
n ey e y da da n
ge
tirdiler.
'Millt musikimi:
memleeeiimisdes! halk muslkisiyle
C a r p musikisinin imtizaandan dogacaklJ.7 diyen Ziya G 6 ka k a l g ib ib i A ta ta C um um h
et
ki
musiki kUl li nu
en
ha
musiki-
sinden kaynaklanmasi g e e k g in in i d U $U $ U n m e k e , b u y o d ak ak l c ah a h sm s m a la la n e sv s v l e tm t m e k t ey e y di d i , lstanbul'da D a ru ru le le lh lh aann 'd 'd a o ne n e m l i b i T U r rnusikisi b ili l gi gi n o la l a n R a uf u f 'Y 'Y e kt kt a
Beyin o n ci c i llll ilil gi gi ln ln d
Tur
h a l m u si s i kkii s
arasnrma-
tm e n e lanna glrilmisti. B u o r a r n d Dariilelhanm gen~ m u s k i d g e tm n de de n C e rn rn a R e s 1925 yilmda b a l t ffuu k U le l e ri r i n c o k seslendume d en e n em e m e le l e r n e g in in se se re re k b u yolun ondisti olarak sivrildi.
Mu ki
e r adimlar a nl n l m a k a yk y k e n d ev ev r m c i olmaktaym. B u a n davrarusm sonradan geri tepecek yanlishklan 9 2 6 d a D a r i le le lh lh a n s ta ta nb n b u l B e le l e d iy iy e K o ns ns e v a tu tu a h a l n e g e titi r l i ki 1 92 ken bu da Ti m u s k is is i e g m i n yasaklanmasidir. Bu ms e sl sl i g e e ne ne g
bu
en
b ag ag i T u r k mustkicileriyle,
cligi,
C u m h ur ur iiyy e
d ev ev le le rrm m i n d es es re re k le le -
mUSlkicileri a ra ra sn s n rd rd a
bi
or
g i1 i1 ni n i im im u z
ma ma
el en en ek e k se se l musiki Atatiirk, e k e s g el tarzi ru gi g i llnn ltlt , M u n irir et e t -i-i l M eehh d mu ki em e rm rm e h s g o ru a c MIslIh ir sarkicnun vesilesiyle, h a k a o llaa rraa k 1 92 92 8 m d a S a a yb yb u lk ts ts l basi: mustki; r k g o k m u n ke ke aokladr. A T t b u § m k m U S lk
si nl
hissiyatun tatmine k @ i g e lm lm e z ' d iy iy e e k k e a vn v n m ortaya ko e le le n k s musiktstnden h o a nm nm a k l b l i k e , Turk musikisinin dunyaya a o m a a k buytik e n o n o rk rk e e se se r e ol ca
ar
Bu ol
ol Ce
Tlirkiisii'
Re
m ek ek t
dl~mda sergilenmeye baslan-
k om o m ek e k le le r Re
mi
D o r A n a do do t
Ocak 1927 g U I1 I1 U , a r t e A l be be r W o lf l f f yonenmindeki Pas-
deloup orkestrasi takip e d e n birkac Ea
e sv sv i
Ur
u~llisii a ra ra ffm mda nd e il k e rtrt sisi nd mu
o ze z e lll l llkk l
es en
Bu
e rn r n a ! Resid R e y ' i n gayretleriymd
C em em a
R e s i R e y 'i'i n o rk r k e st st r eserlerinin ir <;ogunun ilk seslendtrillsi buradadir. 19Z9'da 'Bebee', 1932 'd 'Ens 'Ensta tant ntan anel eler er', ', 'Kar 'Karag agoz oz', ', 'Tih 'Tih MaJlZaraIan', 1 9 3 3 ' d e 'Concerto chromatiaue' s es e s le le n di d i rrii ld ld i A d n a n s ay a y gu gu n u n
o rk e e se r c la n 'op. Divertimento' ol 31 md d g re n c i li _g i ni n s o n a e r di g i P a ri s' t s e sl e n di ri lm i s t i C e m a l R e ~ R e y y u d i m d a c id d o rk e eserleriyle b e s teciligini ortaya k o y m a k t a y k e n . u r c in de , d ah a d og ru s a nb u d a c e v e si nd e g el e t al ep le r d o g u l u su ud a m u z ik a ll er iy l u n k a za n n ak ta dtr, 1 9 3 2 ' d e 'U Saat 1 9 3 3 ' d e 'LilklJ.sHayat', 34 Deli Dolu' Cemal Res Re a g b e Ekrem R e s R e y l lb re r o la n u ze ri n b e s e l ed ig i o p er et Ie ri n l k b a sa n o rn ek le ri di r a nh u u n 1 93 0 a rd ak l d e d o u ' a sa y her iy b i< ; m d e b u o p e e t e r ifade e t m e k r e y k e n , Ankara'da Atai ir k u n e l a ln nd a d ev le ti n n ll li ki i t ii r s iy as et in e o rn e olacak ha ci a nh rn la r h az u a nm a k a yd i A d na n S a y g u n y u r d a dondiikten s o m a 6 g e tm e n g e b a a nu s B i yandan MUSlki M u a m M e k te b n d h a l k m u s ik is i a ra sn rm a c rs r o l a r a k dikkati c e k i y o r d u . md Os ma k i Ungor'un e m e k o lm a s e r n e C u m hu rb a k an hg i S en fo n O r k e s t r a s i ~ef1igine A dn a S ay gu n getirildi. A y r u lJ icinde Atatiirk k e n d i s in e h i e r perdelik ik o p e r a b e s t e l e m e s i i~in fikir verdi. Bunlann ilki 'Ozsoy' l ra n _ ; a b J n m T ur k iy e 'y i z iy ar et i s tr as m d a t em s i l e d il eb i lm e k I ci n 0 1 hazirlandi. k in c s i Ta~bebek' gene 1 9 3 4 yihnda u kc a a ce l b i e k a h e le n Her ki d e b re t a o M i n i H a y E ge l a ra fm d a m e y d a n a g e r ir i m i s u ,
ll ilk. T U r k o p e r a l a n m n b iz za t A t a a ra f n da n e lk i v e t es vi k e d l m e le ri , y en i d e v e ti n m i l i k u lt u v e rnusiki s iy a s et i b a k i rr uu d a o ne m l u ze r n d d u m a s g e e ke n d av ra ru s a rd i Atatiirk
nu
K a s u n 1934 g un u T i r ki y B uyi.ik Millet Meclimu ki er a r h i b i k o n u s m a yaparak Curnhuriyet devletinin p o a ka sm a a l L k hk v e k e s n l g e B u k o nu sm a sm d a Ataturk
sunlan sayler: 'BiT u lu s u y e n d e ,t T $ ik l g in d e o lt ;u / musiki deffi~ik/iglizi a la b i m es i k av ra ya b i m es id i E ug u d in le t m ey e y e e m e n musts! yiiz a ga ra c d e
de
m a a n u za k
B un u a t; l y a bilmdiyis. Ulusal,
deyisieri. s6ytZYI~leri toplamak, onlan birgi.il'lonce gene! mustki k ur a a n n g or e ~ le me k g er ek t J : sekilde, T i r k u lu sa ! m u s k is iy i k se le b r , e vr en se l m us u d « yerini labilir. n c d u yg u a n , d i ~ i n ce le r a n/ a a n , y uk se k
Ata k' b u o z e r a dy od a a la tu rk a d en i e n g e e ne k e l T u m u s k i y ay in la ru u k a d in lm a s i\;in b i a re t a y n us n B 6 y I e e e , y en iy i a pm a da n e sk i muk m a y c ah sa n kolayci b i a n a y s ik i a la ru n d geri e p e a d n la nn da n b i a n m s o ld u B u y an h h k la n e r p e v e a m i gU a ra la r a ca n b i b a k a brnegi is muzikte d e v ri y a p i l m a s i icin e k s es l n us ik in i y as ak la nm a s i g a y e t e ri di r
ve
SAYGUN
tedir-
A ta t
di
ne
C e m a R e § R e y h a a la nn d Un di u s n e b i m ud d
b u o la y o y s on r M aa n
Ferit Alnar. Neci Kdii
kin. NllrullaJl $evket Tasktran, Cezmi lanusu. Toplant: apltp n a z e d n
Vekil seviml
~ivestyle bizler
c a k , r ru § ! Z , b u n u nasrl y a p a c a g u '
Vi'
d e me s
Utv Cernal Er
hem) Ankara i d a k o ng r zy e top-
nu uk ann
Ey ha
Akse.'i;
a k e tm e k Ve Abi-
teetisinden s on ra ; M a a r
bakahm, aeT m:
n us ik l n k il ab ; y ap a w n g re d e
$(t}kmhk
h a va s e sm ey e ba§iadl. Topiantt d o s aa t a d a d e a m etn. A r a d a 51ada Maa V ek i n l c e f J/ on a r;agmyorlardz. tdifondan s on r A b i in Onnen heyecanla bistere P as a C a n k a ya 'd a n birka~s a a tt i t e le f o n e t yo
Mus ki
n k a .b l n e yoldadir d iy e s or uy o r
$ aq km a d bn d k . N e
tavlTalmacajft.lil
N i h a y e t h a a a ma d @ m b yasak e d it m es ig er ek ti gi n v e dedim kl
a Lk t
h ti ya c n
si
b iJ ,s b i1 t tJ .
bir Hirili.kestireiniyord.uk
m em le k a e
s es t §arkl sbyiemenln
t ek l f eU l : Bunun llzennezanneiliydrum
B i c ob a
h is se de rs e §U i k i n c i vur e n yi p g it t{ '
dedi B i
a ra z
a va r a r
ot an ke
ben
a rk r o y e -
l l kaye gidip, bir i ki nc i c o ba n b u p , bi o y mi desin?' Nihaye: bu tasav-
Baz ~ g z a a [c a tarihi ve g e l e n e k s e l Turk musikisie re k b i u sm a nh g ya an m a k s te n d ig i s i a la rd a ~ o o lu m b az i c ah s n a a r da y a p i l m a k t a y Bu md Ad H a M U S l k i s i arasnrm a l a n gelrnekteydi. S ay gu n b as k u nl f b l h a l r nu si k is l arasurmacrst o la n M a c a b e e d B e B a o k bir a z m d U r h a rnusikisini, A ra p v e a n m u z k le r c e c ev e d e d eg e e nc l d ig in i giirmu§,. kendisine b i m e k tn p y a a ra k U r H a Musrklsiniri ozgiin k a r a k t e r l n i a n l a m u s n , S ay gu r u n y az i y l g i e ne n B a r o k , 1 9 3 6 d a d av e u ze r n e T u k iy e y e g e ld i . A n k a r a 'd a u < ; : o ne m l k o e r n s v e p , A d na n S a g u bi kt Ana ol
TUr ha Bar ok
mi a ra sn rm a la r n a k an ld r k o nf e a n l an nd a Ma c a r h a Kuzey k o s a y m a s i g e re k t ig in i v u rg ul a rm s , Turklerin K u z e y r iy le , C u n e yi n lslarni rnuzik k i il ti ir le r a ra sm d a b i kiipru d r k la n r u b e l ir t i st ir .
us kl ni As kfrltiWnunbir m u z i k U lr ur le k u r m a y t basar-
Adnan
S
,Ankar{l'da 1940'[/ ytllarda.
kwdU,gu
il ar "- r!), 'Ses 1'8 Tel' Bl'f/tgf',
B a rt ok 'u n T U r n us tk ls in i tarihi o ne m i b u sekflde vurg u l a m a s m a r ag m e n k i il tl ir d u lu s a l r k y e r in e evrensellik taraftarla k a a 'd a a _g J b a m a y b a a rm s n e sa s t ib a ny l S a y Bunun y a u n a n p e a rk h d f m e d k Je r h a on e v e t m e rk e d e v e A ta u rk 'u n g 6
vr ne un yakinhgma karsihk,
Bar ok
nd
az ac
An
gelmekte
A lm a m i th '
Hinde-
y a k la s n u s la r d r .
B a rt o
Bela Bartok
Ankara'd
Turk
bestedleri Ile birlikte
Soldan
Cevat Memduh
Al ar ..., Bela
artok, ..,
Ned/ Kdzt Akses, utvt Cemal.Erklll,
Adna
Sa;ygun.
T i r k iy e 'd e n aynldik-
it ta o m a A d na n S a g u a n a t z la n u s a nb u d a e da v < ; n A n ka ra ' a n k la s Bu arada A n k a r a ' d a A l m a n k il lt un m e y ak m hg i a la n b u o k a t c ev re le r Hindemith goruslenn uygun bir konservatuar k u u lm a s i h a zn h kl an m g e li st ir m e k te d ir le r . 1 9 3 5 y ih n da n beri a ra h kl a T u k iy e 'y e g el rn e s sagan a u H i nd em i t k e nd ls in e rakip g b rd i g u B a r o k 'u n c ah sr na la nr u ki.iCiimsemektedir. C e e s n e h a n us ik is i a ra sn rm a la n u n no as mn g ec m i o ld ug un u e lk i e t n ek te d M i m u s k i yerine u lu sl ar ar as r s an a t 1 :S 1 k i M u a m u s tk i e g it ir oi n o g ut le m e k t e , M e k te b n i y e k ay na k ve e g i t i m l n i b e g e n m e r n e k t e d i r , Kurulacak c la n k o ns e v a t ua n e v re n se l olcnlere g o r e g it i yapmas
o n er tu e k te d r .
H in de m i h ' ii er ne
uslk
6s er gi uallim
oL
ktebi-
er Devlet K o n s e r v a t u a n aldi. H i n d e m i t h ' i n K o ns e v a ru a d ak i d a y a d un uh N 1 z t m A ks es , C um h u gm Ne b~kanugt basma
1936YIlinda Bel Bartok'La
Jolkwr
ralrpnalan
dolaytstyta f'lkhklan
Anadolu gezisinde.
S e nf on i O rk e st ra su u e n A lm a § .e f E r
P ra e to ri us 'u n y ar du n oh g m a Ferit A l n a r tayin edildi, Atati.irk'iln e le ne k e l T U m u s k i n e e v g h e rk e sc e b i n e b i g e e k t F ak a t d ev le t g e e ce g y i :i ne l i k u l tu r s iy a s e ti n t k e n d i k is is e e g il im l e nn de n f a k h t ut uy or du . C u m h u r i y e t T ur k y e si 'n i r nu so s iy a se t in i b iz za t k e n di s b e li rl e rn is ti : S e n fo n i o rk e s a , m u s k i egitim k u r u m u , y a a n c s an a t y e m e s n i e sv ik , T U r n u k i n i en on
ve
SAYGUN
s o k u l m a s i , sahne icin m i iz ik l T U r k e s er o r k e st ra y l c a l m a b il lr b id m l e r m u s i k i siyaseti g e l e n e k s e l Turk rnulerinin y a ra tt lr na s i . . , k i n e b i u sm a n k i m u am e le s y ap i m a s n da n c o a rk h b i e Y Ni ek va R i Z ob u h a a la n A ta t k ' De al ad mai d in le d k te n s om a , k en d n e b u k on u §lillE f e nd in i i sf ah a n b e s e s I a n s o y le d ig in i b e l ir ti yo r . N ey a be s o n 'm iy a b § anladiiar. $ u o ku na n bi
di
d im . S i
de y/
Am
bi
pa
eseri b d . y l e okuyup ri
m e s te d k i b is i seve seve dinledfgimfz d in le tm e e c a re s bulunsun onlann tekmgz; onlann z 1 mt yl e o ni an n s a si a o nl a n o rk e st ra k m ile.., r a re s h e r n e s e m e se l R u s a r n ey a p m ts ia rs a . iz Tiirk mustkisini milletler arast "Iurkiln nagrnelerin'
kaldmp
atalun
T'iirkbestelerini onlara da
a de c
Ban mil et er ni ha da nu ki ni alip k e n d i m i z e m a le de l m , Y an h o n a dinleyelim' demedim. Yanll§ anladi-
t a s o s le r im i , ortalTgz b'yle
leye verdiler k7 be e de m o ld um . . ·
de bi
ir velve-
ah
V, Atatiirk'i.in u rn un de n o m a o n u n h a l m u s k i yararlanan kaynaklanndan c;agda~ mi u s k i e z g e p la n a n m i uh oc a a r y on ed s li d e g i ti rn i , y ab a n r ni nd e e v r e ns e l o l m a d d a sm d a m e m e ke t o z e n k op m u b i o l s a p m i s t u . Bunageni h a l t ab a k al a n nd a e p k l e b a s a r u s g e l e n e k s e l T u r m u s ik is in i k e nd i a d yo la n nd a d in le y e m e z o l a nl a r b en ze r b i m u s k i c ; A r a p a dy o a n u n y ak is i h a line gelmlslerdir, Mlslf m le r u lk e y ay gm l a~ a A ra p musikisi, d e v e r k e nd i k a de r n e b i r a k t i g i g e l e n e k s e l Tiirk mustkisinl g e ni § O lq ii d e tk i a la nm a a ln n n r
Ataturk'tm
s te d g i y en i T u o p hn nu nu n d in a n iz m in e y a a su , a gd a b i u lu sa l muslki idi, B u m u g i i C ; l i 1 ifadesim T i i r k bestecflerinln buyiik ~ p l l e se rl e ri nd e , s e nf on ll e rd e , o p e ra la rd a b u la e a kn .
Am Hindernith'I
Adna SOI
Sqygzm
s eT J !O I 1 lsi
oian
'5. Sel!foni'yi g6zden gefiriYor.
de telkinleriyle, ulusal m u k i
a ra no h m m
er
u lu sl a ra r as i s a na t muzigi e ~ t i m i siyaseti a ln ns , b u nu n SQnLlCLlk o n s e r v a b i r a k t p , B a l l miizig egitimiar ar TUr mu ki o ze l k le r bi ke ar ea hk ve mi B6 or es k o e r programlanna, g i m e s ~ o z o rl a § ff il § , T u rk i p e a r a nn a TUr be ed er e se r e r n l ye'd musiki alanmd
y a ra tt c
b e st ec il er de n
cok, yabane eserleri
icraci-
a n o ne m v e d eg e k a za n m s ta rd « Co
mu
mn
yabancrlasma. geleneksel
ve
SAYGUN
rum:
n us ik is i ~ e v e le ri n d e t ep k ic l b i h a l getirmis, milliligi te seslilike n v a zg ec rn em e g i b i yanll~ b i t ef s r e b a g a rm s la r y a d a c o e s Tu mus ki az an e ld e e tm e y c ab a a m a gibi ~lkmaZll1 i9ne dnsrnuslerdir. u r m a a gm e n Ttirkiye'de rnuBl karanh gibi gorune k i m e se le s a sh nd a h i mut uz bi du umd e g d i B a gu n mi If ~ ag da ~ T u k iy e C u h u e t a d e de n b i m u s i k i d og m u u r b i e . C um h u y e musikl direktiflerini b i z z a t Ataturk'ten a l a n C e r n a l R ey , Ka
Ad
Ul Ferit
Ak es
C e m a l E rk in . N e c i
Ek er
ek On
b e st ec il e i n e se rl e l , u lu sa l ~ a gd a T U r k m u s ik is in i t e m e l t as la n d ir . b u yu k o n ci l e rd e n sonra g e e n b e s e ciler, Bii.lent T a r t a n . llhan U s m a nb a s
, Fe r T u S un de r en ca an
Mu mme
Y a c m Tura, O k e se r e n
hn
Ce D em i Ci mu
Nev
Ta c,
Kadaler
C ;e t l~lkbili.i ko
pa
o ne rn l b l n us tk i birikimi o rt ay a c , l ka rn m ~ -
lardir, B u b i k i
Cumlmriyetin
m u s ik i b i ri ld m i d ir .
I. olarak sunu soylernek
gereklr. A t a k 'u n b i rnilli kiiltur siyaseti c e rc e v e s < ; n d e b iz za t t es p ettigi, c um h u y e m u s k l politikasiu n e m e k u u s a n e rc ek le s m i a ra n b e r e c il e r y e r is m i s , b u y u k t e m s l l c i e s e r e r o r ta y a k o n -
rnus parl icraolar da kavu ulmu rur. Faka At mu Amtiirk'un < ;i zd ig i r n u s tk id e milll o lm a s iy as e n de n u za k a sn u a r ~ ag da J? v e e v e n e l a lm a k ay g S I o n plana g e ~ m i ~t iT . F a k a t b a s la n g ic t a da b e l h t t i g i m i z felsefeb i b u v n C um h u e t er el ku siyle c an sa n b i d av ra m s c:un ku ~ a g d a § L t k C u m hu ye e rn e k e e r n de n b i o ld ug u k a da r m i l olmak a y o ne rn d urunulrnamasi g e e ke n O bU I ternel ilkedir, C u m h u ri ye ti n b a g m s i m l l d e v e ti n v a rl ig u u k o r un rn a sm d a , musikiden ir m i ll i r u ml ma on ol va A ta t k ' m u s k i e vr im ty l u la sm a k is-
z rn i d e d og du . B a b a e tm i 81 N c v s e h i r ' d c n lzmir'e olan matematik ogretmeni Celal A1 m u sp e en ilgis yarusira m am h adamiydi. er bi Saygun, tiC; md Ad y a s m d a A r a p c a o k uy u y az ab i y o rd u 19
r-
ve
SAYGUN
m e k t e b i n d e ilk snufta iki bilinmeyenli cebir d e n k l e m l e r i cozeblliyordu, oknl basladi. lzmir' a k me Ayru a r h le rd e B a lk a n S av a s (1 ak ge en o ~m e n e r c a e r y e e s m e k e d 1914't 1. Diin Savas: ~IkngJTIda A d n a n Saygun unutamadigi ilk sare d a sm da d b ug u k ua n v e 'Yo! gariindll qy gaz{1er,.,· gibi sefer-
b e rl i n rr ku le ri n o g re n rn e k te d tr . Muttefiklerin lzmir'i b o m h a l a m a s i , s ed ye le r ge en ya ah ar n sa n Onun tilrnek tizere clan ir s u r u c a e s kar§ua§mllill b u a c a bl o a rd i ol ml y ih nd a z m i Yunanhlar tar a f m d a n isgal e d m i h a e , H e rk e perdeleri, p e nk le r k a pa l e v le r n d o ru ru ye r K a ~ ! a nn da k i um m a ha l e s k iL i e y o l a n p a k a a la r e l e r p a a la r bicaklada ez yo ar Ev er a rk a m da k a so ca gm a Yunanhlann a rn k a n y a a h an ar a c <;lgbklan bugun hala kulaklarmdadir, Onun c o c u k ruhuner e r brrakan giinlere ail ir arusrm teyp k a y d m d a n aynen aktanyorum: 'Evimizin a rk a s n da k a s o ca g m s t a s tn da fu t v a d t S ab a akan me de a ta b m e g ec e yanst ii(:te kl{)'l1lta ep a T ka y a i te r g in ' s a a tl er c bekferdik. en ku~iik oldugum a n yaptp y a p t p stramn en oniin« geldim. Sabaiifinna ekmehleri kilreffijlle r;ekerken kliregi s a p i ~ id d e b um um a c a p t K en dimi kaybettim. Ayildlffimda elim yii.zum kanlar ip'ndeydl: Bkmekierimi koltuguma szkl,ftm ev yolladilar Yahudi Aym gece yarnmudaki m ah a d e b i a h d i m e ~ 61 .m da n d6 ya at bl C a derdmden kimse~mii~. Sabaha ka ar doiu ukur b a a ca k h a olarak C a na k ka l s av a s a n md mi em bu ka hk er ba kl o r milletin b a gl ad lg l o nd e r Kurtulus Savasi k ah ra m a r o la ra k y uc e i yo r d u A r ti k okul ~ L k i S I s oy le ne n m a r sl ar da , 'Binler Y a ~ a S u l ta n tm ' S a t vetinle, sevketinle Padisahtm r;okya~a'Oln ye r in i ilk m u z i k ogretmeni alan I s m a i l Z i h t u n u b e st el ed ig i 'Ben ir T li rk ii m d in i dnsim uludur' gibi i ll f h ey ec a v e e n n a a r a hy o d u Tt kl bi y a d ik c Yu ba ki ar mak ay Milli Kilctiphanede ~all§all b a b a s u u nrruklayan Y u na n hl ar , a ne a k kitaph'$ehir Kiitiiphanesi' o la ra k d eg is r r i d ik te n s on r o n u serbest lraknlar, i ll i o la n h e rs e y as ak la nm a y a ~ah§iliyor a m a k op m u
Mu umudunu
Annesi ..
bi ke e. mi h e k e A na do l a k a va s on h e e ca n b ek benim icin biritaht/' diyor y o M u a f K e a l k u u su n e r b o '0 Saygun. a ma n a r y e d em e . 1 v f 1 1 . . < ; l q / a K em a l d e rn ek t 6! dese inane v e s ev g is i il h ep im i 6 Ie ce g z . . S ay gu n u n b i y i kurtanoya operasi 'Ozsoy'dan b a a y p , o n e se r e r e n b u k le r e n b i o l 'Ataturk'e veAnadolu'ya Destan'e k a d a r ~~itl.i e s e rl e ri nd e e n g ii ~l i. ii fa d e si n b u iu y or . Saygun f f it lz i g b i r u m a g a ~ e § i t l k i .i < ; i. i k o a r o n o l uy o r c ;: a gJ a ya n la r h a li nd e yor. B u b e
av a va s b l e s o r patlayip ok or bu
e tm e A d a n S a
an
e ce r
al
un ay
Lisesi. E s k i a d ek ah bi ha ed en
k en d
a-
k uc ak la ya n b u
a-
ilk muzik 6gretmeni Ismail
Yarn b u
M e k e b d e o ku yo r
a hh a
k av u
g e c t donelim.
1899 Adrian
Ziihtii, lzmir S a a y
ar
e se r e r i\;ill d e
a va s y av a
Ar
g m b e s e nd ig ! k ay na k la r
akiyor.
o la n
et mek
er mu
a na y
ek ep er
Mi ha ho hg
as
ku et
a ra f
ad
Me ek
c oc uk la n ku mu ma Ab
es Ve mi
muzi k detslea ra fm d a mi u le n o ; n u y e d e k l b u o ku l r i v e r m e k t e le r , M i s lu m a o lu p T U a d a la n b u m u e n e r e n Hidayet B e y e m le ke t n e e r o nu yo r Asil Al Ma ev B e y a h o nc e T u va as M i h a a sa r ar bu u nm u s m a i Z Qh t rneslek olarak o g r e n c ti g i k u n d u r a o li kt a n \ ; O k m u me h, Bt Ma ev Be en pi ve mo e r h yo r M e u n o lu nc a once b i m o b i
b a h yo r F ak a
ev
a ga za sm d
e de m e p , k e
an
a m am i
olarak iq ki ve or besteler yapiyor.
mernuru
Seslendirilme i m k a r u Val1111§ y ok rn u a ld u n ad a ~ e § B u n a n a ra sm d a o na t a r H a m i d i y e Z i r h h s i icin b i e n o n e n o n v e A b h a H am i o pe r h a 'Feser' a d o y me Bey
va
ir et
1913 yilmda Ismail Zi.ihtU, A d n a n saygun'un
a ra cd lg Iy l Ok
lin c a l m a s u u
z m i ittihat v e T e a kk i M e k e b ku or Ad kAd
b ab a Ce al m u s k l ogretmenlion mando-
soma b u
bi vi
tuoz gibi u d c a y o S ay gu n u uf la rm i get;tigi.t1i, iyi b i o g e nc i o lm a d g J s oy lu yo r S ev d g i d e e r rnaternatik, e d e b i y a t VI:! m u z k , K en d k e giri§id in e l le r le t ti g Fransrzcasi i l e l in e gecen k i a p a n e rc um e e un e yazdiklanyor, bir yandan da b ab a ve ba ka az an er v e o y e d k le r n l k a a sn ny o k e n d in e gore bazi sonuclara v a r m a y a ca yo Bi c am i v aa z v e e n h oc a y a a n o y e ye n e r a le v e r u s
ve
SAYGUN
y il ru yu p , dillerlnden astlacagiru, s a k a t l a n n a n a ra f a n c e a l an dm l m i k n l a o ld ug un u s o y l e y i n c e , az ed yo y a s i n d a k i A d na n ve hoc e o lo j a r s m a y g i s ly o r C c rn aa t d e k a n l d i g i itirazlarla c am i de n a nl rn as i u ze r n e bir d a h a gitnuyor, t un d
Ma
He b~ ad pi an er er b a m da n a y m a d piyanosunda cline b i c ah na k a , beste d e ne rn e le n n g ir is m e k -
sarrmsnr. G e c
ce
bu
o ta la n y u t a r
1 2 y a i nd a b e st el ed ig i i l s a r k r , 'Mader ie p ed e a /u p b a a s b en i h an e . D ah a b u l k a u a rd a o n u n o m r u
tedir. Saygun 'u
hane
Se
nc
§ le ye ce g
a ra n
ma
v e n sa n k ad e
ema an
~ ek i d e n e rastla-
mi
Saygun ilk i § f fi e 1 9 2 0 ythnda
an 13 mda ke ba he§liyor. 1. S e e r o ka gm d k ' M i ema m 1e r an He mu a pm a s ar a , § e b i e t s a r m a k , p ro je k si yo n y o ne tm e k g ib i s i n e m a u n d ii ? e ri sl e i n d e b ak iy or . B u ra d g os te ri le n f il m le rd e n an rl ad ik 'Fantomalars. 'Mihracenm Gbzdesi', Ian. arasinda Feuiliade'm 'Judex' 'Hint Mesarr, 'Iki vetime', C ha p v e H a o l Lloyd f il rn l e r d e v a r . . . Milli S in em a , S ay g n 'u n b ab a C e la l B e y a ra f n da n yiK ii ri ip h a ne 'y e g e li r saglamak a m a c i y l a isletiliyordu. m i r S an a M e k e b n d matematik ogretmer» a l a n ( e l a J Bey'in kita h a n d b a a n d eg e en
ba
a ra sn rm a l a
ku
Mi
a ra sm d a , 'Diyanet A a s m d a n (din kurallanm
k i t a p ) , 'Riyasiyatta
m a te m a t
Atatiirk Inki-
ogretmek i\ll yazilrms
sftnn K{},meti ve
b i g is i
Ehemmiyeti' b u l u n m a k r a d u .
Be ki pl me
p, ok ma vg o lm a k n B u m a
e rm a ye s o la n getlren C e la . B e y unda
bu
aI
ar ma
bi v e kUltiiriin geli~i§ o l a r a k ,
e , b i k ah ve ha ne y
k r a a h an e d u e y n e
oiiinceye
s u rd i ir m u § t f u .
1919 Y un a tuklanan
ga nd tu Cela] B e y i n m-
dan, 'Milli Kzltiiphaadtrnn '~C ;e hiTKiituphanesi
o la ra k d e
SqygUII, babasttun kW'dugu 'Mini
Kiltiiphane 'ni 6niillde.
~ in de , 'Milli
gi~ti1ilmesj kosuluyla serbest birakilmasi u ze r n e g oz ya s a n
6 k ~ i S ay g er de a r a n b i a m o la ra k Kutiiphane' a be la s a la n C e l a ! B e y 'i n m i lc a de l a zm i , o ru rn lu lu k ka ms G e rc e b i a y o n dolu yasarrurnn S a yg un 'u n k i §i li gi nd e gorulen tisti.in degerlenn e m e l in i o lu s u rd ug u a ~ Ik ~ g 6 l lm e k . e d i g ec in d e b i m e s n e O g r e t m e n m a a s y la , a i e s n i z o u k a ld r m a da n M i A m a l Bonal'i, f u e l o g r e u n e n o la ra k u ta ra k , Saygun saglarmsn. ve ab mn oc an o g e nm e Je r me p i a no s n u
mas
Ce
r ik r lr e re k , c o c u k la n n bu or
us
b ab a
o lm a
buyuk b i
o lm e de n o g
malina e/
b e n k im s e n i
m a binbir g Q ~ li ik l e p a r a
Be
piyano
bi
Ru
e de n bir dostuna,
av
koymam'
mi
Ce alBey or ml
a na t
ar
i-
bi on ez
kl
er
o la ra k a lk i a m a
n u u lu gu -
n a e ri sm i s t r .
12 y a sm d a , p iy a n os u ay
n a k av u a n
on
ar
he u zu n y o lc u u gu n
ir
b a a r u sn ,
iki yil o m
pi
c a l m a k yetmiyor. K o m p o z i s y o n me
or
A rm o
Ama
o g e nm e mkitap v a r ,
B i r a rm o n i k i a b u d a b a hs ed ly o r a r s ir a la r d y a p r a n E l h a m r a Sinem a s b e kd le r n i a nb u ~ k e ri v a r o n a r c a edlyor. Gi.il;bela ica bu an et or Heme er me ed e ne m e e r ba hor Bu md ey bi mi B ab a C c l a l B e y e nd i e le r c in e. Bi mes ek h ib i olmasi e re k M u y e k ah ve de . ya d a g az in o -
'Sen b i m es l s ah ib i bunu da bltaks t p iy an o c a s t beste y a B un la n kendin icin mutiaka bir meslcgin O lS W 1 . d iy e e k o n u ya rm a y c a s ry o s a Ad en or Ho ma h t 'Bunun kofasn ss a nd e Wa babasika ak e m ek te . B un u er ma
ru
arkadasian m a
bu
o r v e b i r t ii r i . m e s e k on
mu
ah b! ol na ko
ma
e m ey e
i§ bul-
maya <;all~lyorla[. 1 9 2 3
yilinda p o a ne d § e m e m u g u basansiz soma b un u n e e k d en em e le r n de n b i D o ku z k e t n d rnemur-
lu
v e b a ha ra t
d i l k k i i m n d a b a h a r a t §~eleri doidunna isleri t ak i p e d iy o r
ve
SAYGUN
Bu i~gayretlerinin
yamsir
923'
lzmir' g e l e n Hiiseyin Sadeddin Arel
ile iki ay k a d a r armoni ;;ah~lyor. g im l e S ay gu n o y
a n a ny o da be 15 ~ it ~ yapmtstm. an a ta n b i d t a i a a a s
'Bir yll de a y h ya r m : b am a c a m . B ab am t arkadtl§lan hayzr gelmez diyorlar Baba universiteye me tsrar ediyor. 'Gitap mem' diyorum. Nota satmak ir;i direniyorum. Baba
b en d
u mu d
er girdil~in
e sm i~ L e yazlk
sonunda lsmir'de
ca si
Beyler Sokagr.'nda bir diikktin B en , n o
tlftlk.
di
me
piyano
alma
isteyen-
de me
cr
r.:almak gerek,
d{ye
d i k kc in a g e r dim. Arttk
S ab a
vusmustum. gTfn
diikkdnda
de
geee yantanna
k a d a r piyano calardtm er de
isterterse
Kalkma di
di Gelen-
Adna
derdim.
tken il kompozizyon
bile pfyanodan.
J~te ilk komposisyonlanmi g U n / e r d e yaptim.
denemelerine
ben
ba'iladrg,
ytllar.
Dii.kkdll
1924'te aaldt ve 1925'tejJlas e d er e k a p an d i . . ' er
ca
de surduren Say-
d i Muslki M ua l M ek te b d e m a v girerek lzmir Lisesi'n muzi 6gretmen rayin ed liyor. Ay zamand M i ll i K i. it ii p ha n e 'd e k it a m e m u r l u g u g o e v y ap m a k a d Bu at an 1926 yilind
A nk a a '
y a a r a na ra k k i a p h k muzige it va lik L a G r an d E nc yc lo pe d e 'd ek i u m n u
Bunian
a ra y p , b i Y lJ ic in d 31 ciltm a dd e e r n i T i k ce 'y e ~evi-
dltlik bi kitapt toplar Aync Wagner'in hayatnuRichjadassobnun a r m o n i me yarusira kitaphkt ilgisini ceken n e b u lu r s okumaktadu, Kur'alll
eler Hz
an et
Kerim'deu
ma a'
an
a-
gu erim c e v a bir dille 'Ben kend koyunlan bi, nu dti~kmkhgma ugranyor, Bast Eflatu ve Aristo olma uzer te me felsef g6ri.i~teri inceJiyor. Hummah it arayisla kendi tc alernini
m i rr iy e li le r e u m u rs am a z
Saygun
lis 6grencis
a m a y a y a l ~ IY o
B u donem o n u n 'hice- mutlak
d iy e a d a nd i d rg ; d b
n e m d ir . c ' i l m d e n s on r h ic b i § e y o lr na rn gm a n an m a k ta du . K u a k a nn d c oc uk ke n g oy go yc u a rd a d in le d g i a h e r l e Y u n u E r n re 'n i D i va n 'r r o k u du k ta n s o nr ad i k l s o ru la n n kar~lll~o la r or en en Ta k av r m a v e h u k av u I1 b u s uy o Y e d y a n d o lu m u k o l g e zd ig ; s av a s y il la nn d y a d uy gu la n Y un us 'u n 'Divan', y au s p , 1 ah i A § k be a s a nm d birbirini sevmekyerine
icinde u y a n a n is d u u lu yo r S ay -
b a a n b e a ~ mocfiyatmaktadsr. Insaniann kard~ 0/«bi yi ah a pm a a n do
caklanna birbiderini bogaziamaya caksmaianna k a r: }l d uy d u gu m d e h s e m i z ig im e e n Qokyarls[),an duyguianmdir d e m e k t e d i r , A d a n S ay g mn d eg u
y a s m d a besteledigi ilk p i a n
gCmi ni
g J a ~ o la ra k kullandJ~ di.ikka-
muz
pa ca an
k ut la nm a s i t or en ln d
an bi ni be ec ni
bizzat k e nd is in de n
nni b u n us tu k
u n u n b ug u
d in le rn e
firsa-
o rm d
S ay -
ki yr
70
gi
devam eden,
v a k u r k . i~ i li g i 1 i f II iz le n d ig i
g o r u lm e k i e -
ie k im se y b en ze m e e n b a b a k a ir muzik, B a n d a k i t n e sl e k d as ia r n u im k am a n k ay na k a n e g sa an eki a s a na ca k o lu r a , a y be ec o y k u s u b i r m u c i ze d ir . il
y as m d a l is e o g re tm e n li g gi:irevi sirasmda
Adna Sqygun Rucag,nd il serfonisinin
partisyo
senfonisini
kay-
ma
n ag I b i e k p la k v a
ile,
S ch ub e
memis SC!Jfom'si... o u
1926,
cn on
e sc n d uy m a u s
d in le rn em i
Bi ki
o n c e ya
8 . Bitba ka bi 1 6 y as in d
G o l d m a r k ' i n 'Saba Krali(;eSl' operasmdan ir plakta bariton a ry as ir u d in l er k e n k a h k a h al ar l g i . i 1 L i y o r . tarz §aI1 ilk d e d in lc nd ig in d o n p e
g ar i g e lm i s 'Bitmemis Selybm'yi e k ra r e k ra r d in le y p , h ic b n an ta s o n b i o lm a da n b i e n o n a zm a y b a h yo r Hocanuz
e ns t u soyluyor.
'Bug/in b a k iy o ru m k e nd i m e gore aramalar y a p m is im . l id ! d e gi l d e i ci nd e B ee th o ve n i n Saygun'un
' 5 S e n fo n i 's i n
b ug u
a da r
s c h ub e rt ' takbenzeyen bir$eyler Vat;'
\ ;O k s e v di g t b e s t e d olarak
ilk senfonik a a n B ee th ov e h en u m i b i a ru r a da n c nu n sinde k a r s i l a s m a s i b i e sa du f d eg i d lr . B e e t h o v e n ' i n mz Serfi» - n t s in d e i § lc d ig i o l as mda Sa k a rs ts m d a n sa r n kaden' e m a rastlarulan b i u y dii§uncediI. Ilk eserleun mu en ri 'A.::,iJitlar'
'Duyu,f/ar'dan
baslayip,
Y un u
E m e ' oratoryosunda,
'111-
ve
SAYGUN
Oserin DCJ'l§ler'de y ep ye n
o p er as in d
d o ru g
b oy u a r k a a ru r
o nu c
'Gilgame§'
ulasir,
1928 yihnda
ev et bu ar on er en Sa agner'ciir. g un 'u n e n c o g i e nd ig ! b e e c e r B a ch , B e e t h o v e n A t at ii rk 'u n r es rn i is h e a n a r a d a r te ogrencilik yillanrtda z el e g a e r l e k il is el e k o n e r e r b un m z am a ru m d o d u m a k ta d Piyama nodan d a c a m a y a b as la r B b y e c H i r s t y a kulnirunun ternem u z g m i y ak in da n tarur. M l z ig m y a u nd a p la s s an a a r Ii a la n k i la i lg il e nm e k t e d ir . y il la r d P a ri s t e egitim goren Turk ressarnlanndan Halil Re
ma
Ha
Co
ku Bu op o r a k b i U g i e ri v a rd m Y un u E m r B u rh a
yazdigr lki ciltlik
T o pr ak '
n u E m re ' k it ab r u ze r n e k o n u s u p tarns ir ia r
tu
Y a ba n
k L i l t f u ortarmrun bu-
ir
az be ne
men
c e e r K en d o p ra gm d a n
ve
m-
o z b e n g in de n
k op m a m ak ta dn . B u o ze l ar rendlik yillannda b e s e le d g i v e O p , rnu narasi erdigi 'Divertimento' adh o rk e e se r d e d e k ka t c ek m ek te dir. 1930 hnda be te enen 'Diverti'd te mento' V a o va 'd a e nf on i o rk e a la r a ra f n d a n s e sl e n dt r il rn i st ir . 'Divertimento'
k , e no r
c;
k so fo n
bi
ku
mu
ek
b o lu m lu k b i e se rd ir . Gtlliinil~ii o n o rm u o lm a k b i k te , b u yazi ir dizi v a y a y on la rd a a y z am a nd a m e yd an a g e n ek te d K on se r v a tu ar da k i 6 g re tm e n ie li nd e n E u g en e B o r el l 'B eserde s en i m e m le ke -
n i h a va s t v a r b u n h e m u hq fa z
e tm e s in ' demistir,
1931 d e T u k iy e y e d a e l S ay gu n u n F ra ns a arulannda
e n c an l k a a n a nn da n k i L a m o u re u x o r ke st ra si 'r u Ravel in y6 n e t i m i n d e 'Bolero'yi: ilk s e l en di ri s i l W a g n e r ' in 'Tannhauser operasi1m P ar i O p e ra s] ' n d s ah n el en ls id ir . F r a n s a ' d a n Turklye'ye d6ndiigii yillarda A t a t ur k T L ir k iy e Curnhuriyeti'nln O sm a n D e v e t n de n f ar k y a p s m a . y e n i o p lu m a b i m i l s uu r k a za nd ua ca k n i k u u r a h o l n a c t d ev le Saygun'un
Adna
saygun
ai lest i/e. Ylt 1929.
Muzik, Atasiyasetini bizzat kendisi d u z e n l e m e k t e d i r , turk'un cok ilgi gosterdigi kultur alanlanmn basmda geliyordu D o n e r donrnez M U S L k i M u Me o l a r a k atanan A d n a n Saygun g im l e r ~oyle d i l g e t i ri y o r : '1933yth idi. Atatiirk'ii; Bi{yii Nutuk' saylerken AnUl
da
an
an ba
yo go te (yordu .. zirvty
Emre''yl
dinliyor he
olmasa, 'Yunus
t;lkm~tl Cumhuriyec
'Kerem'I 'Kdroglu'nuyazar
aj 'IYo du
ttuydtm? BelkiyazardulZ Ben,
seslilig Cumhuriyet'ten onceytineldim. Beni. buyola getiren Tiirk!U suurunun uyanmast ve kend! dlemimdir:
1934 yihnda
an ~a u rk iy e ya rete geldiginde, Ataturk icin toplumue m e a la n inkrlaplaan
m lm a
mu
eml bi
at or a-
okn, er ma
bi Uk
on ez ma
muzigi k u a nm a k n iy e n de yd i Kcnusunu bizzat kendisi vererek bir o pe r b e e lenrnesini istedi
ad
'Ozsoy'
e r e n b u opera TUrk
milleteinin dogusunu, Iran v e T U r m i ll et le ri ni n k dk i h e dayaAcaturi: 7'iirk(yeyi Zlyartti o nu ru n O zs QY '
operastnm
n a k a d e g tn i a d e t mek ey B o y e c k om s u lk e H e d o u k b ag ta n p ek i d e g e rl e r t a ru n la e a k n .
bestdendijti
Iran :;WII fie birfikte ..,
li a ra f d a
k en , C u m hu r y e T u k iy e n i
a n $ ah m H g e l m e s i n e tam ir y a a n b re t S ay g a ra fm d a
d e e rn e
vardi. Munir H a y E ge ki ama b e e le n
S u p ro va la r e lm i R i a se t C um h u O rk e a s ~ e Z e k i U n g a r h sm a ek m u o s e rm i o r B i o pe r ki ed oe r v e k o e le m an la n yoktu, o va la n a km d a a k e de n A ta t k , Oc md ki oc md ek Be en ay p ka r or k-
ve
SAYGUN
a r b iz za t § a h o ld u O fk e le nd i B u b i d ev r hareeetidir' d iy e e k Z e ki D n o r o rk e ba md kl k, §e en getirdi. O rk e s a ru n y ay h a z a r grubu a nb u d a C e m a R ~ i R e y k u m u s o ld ug u Y a y h S a z J a r o r k e s t r a s i a k v y e e d d i B o ru l s az la r bu A n k a a da k a sk e b a o la r a n a g a n K o A n k a K l Lies e t a s K1 E n G a z T e b iy e El15ti.tiisu B e de n T e rb iy es i B o l u r r u m d e n n o t a b il m e ye n o g re nc i e ri e k u r u l d u , Solistler N im e t V a h i Nu ki S em ih a B e k so y v e H a B e Y o e tk e idi. Saygun, he ca d nd e 'Ozsoy'zz d e g b i r ayda, 15g U nd ey a d es e r y a za c a k a m ' e m ek te , T em s b uy u b i b a a n i l g e r c e k le s iy o r . A t a t i i r k kigururlu. 'Iste g en ; mi d e m i b ud u diyor. a nc h
'Ozsoy'un b a a n
i k i n c i ir o pe r b e e le m e n i o r K on u A ta t k 'u n n sa m y e e n y a a t flkri, b u b i on en ew bi b§ e n C um h u e t in'Ta;bebe/ne i fa d e si r b u lu og §u es mi iki Turk operasi A t a t u r k y o r , Saygul1'un g e m ; y a s t a besteledigi r n us ik i d e v ri m l e ri n i s om u t o rn ek le r o la ra k k i a r h im i zd e §ereill y e r le r in i a l m i sl a rd tr . Saygun
u ze r
a ra s m a la r be mi
ki ke
u ze r n e A ta tu rk , S ay gu n d a
h oc ah g ve c e e m e le r
e nm i
ko
Bi Ma
mu ko
o s e re n m ak a e s
yarusira T U r h a ef a pm a k a rh r A rn k h ed e en
ek Ur
mu
Ar
mi ap an e le n e ve
ok
M ah m Ra G a m ih a bi miizigimizin o z g u k a r ak t e ri n A d r a n S ay gu n u n yazisi c o ilgilenen
l ik t e k e n d is in e d e a y b i b id rn d a n a n a r B e l a B a rt ok , H a l k ev le ri ni n daveti u ze r n e 1 93 6 y ih nd a Turklye'ye gelir, B i k t A n a do lu ' ka k an s e z p , o n derece k e v e o r § a a rd a a ra s m a la r a pa r a r B u y o lc u \u k B a r to k 'u n mu suren bi.iyi.ik b i r d o st lu g u k u r u l r n a s m a e be p o l B u arasnrmalar S ay gu n t ar af m da n B e l B a rt o u n . T i r k y e 'd e k H a r M i z @ ·A r C l§ t ! m a a n ' b a k h b i k i h a l i n e getirilerek l n gi li zc e b a s n nl n us n r ta
1 9 7 6 yihnda M a c a ! l li m le r A k a d e rn is i t ar af in da n
Bartok onernli c a hsma l a n, k o nf er an sl ar . t eb li gl er , r ap o r a r h a li nd e s i r er ke n Ank a a 'd a e v re ns e m t iz lk c e r b i k o ns e v a u va r k u u lm a su u h az i h k la nn a
icin d ar us m a o la ra k Turkiye'ye g e ti ri Je n P au l H i n de h k k av t m n h e Ba ok et ka u. Ba ok mitt h e k i c ; m se r c ev re s h a m u g i m o da s u n e ~ g in i a r u lu sa l m u in yerinl e v re n e l m i lz ig i a lm a s g e e k t g i n i o gu t e m e k e d 1 93 6 d a A n k a ra 'd a K o n se rv a tu v a H i n de rn it h i n g 6r il §l e d o gr uh u su nd a k u ru lu r g in sm i s e rd ir . B u
TA
G e n< ;y a s
par ak basanlarm y a
z a n a n S a yg u
s u b u yu k A t a ti ir k 'i i
e t a fi nd a b i k i k an c Kulagmdaki
E rn s P re a o r u s g ed n
v e fesat c e r nb e r ; k u r ul m a k t a d t r
ir ra atazli
Ri Alma
d e t a k dl ri n i ka-
ze in
teda
icin lsta hul'
C um h m a A lm a o b i d iy e b i n e g ru p A n ka ra 'd ak i b u
ki lt d a A t an i
k u u lu sl an nd a k i n ok ta la r g e m e y b a a rm s n e r e ye n a ha t z hg i n ed en ly l D o lm a b ah c e d e
d ug un da n
k e nd i a rn ad an ru n
du umd
h e de fl er in de n
s ap tm l di gu u g o re b il ec e k
d eg U d
1938 y th n d a A t a tu rk 'u n e n S ay gu n k i i < k m e m u r y e eserlerinin ilki alan' Emre'nin
B u s ir a la r a ha t 1-
g o e v le r n i
lernesine gore
e se r
c U g n de , S a g u
o n ytllJk.
Sa gu
ef ir g o d e
a fe r k az am y o
un
b u b un m
b e e le m ek te yd i
3 5 a s n da yd i md
Yunus
K en d d i e n
A nk a
d u n e doneminden
a ru k
a lm zh g
o lg un lu k d on em i
yarusrra
u nu s E m e ' o ra to r o su n
yazlll§l t a m a m l a n d i g i n d a
c la ga rn i n ; b i
olurnuyie
es en
s o m a yeniden
u r ru~U1a tastyordu.
'YwluS E m r e ' Ame ka be ay r el e s es le n di ri ld i
bi co ke
Y a ir u S ay gu n u n
d e gl l C u m h u r ly e t d o n e m i
Ur mu
k i n i d e e n 0k tallman eseri n e g e d l < ; o c uk lu K u as m d g oy -
g o y c u l a r d a n dinlenilen b i ah ye d u y u l a n ilgi, y a a m i a c a nn a n sa varhgi esranna, a l u m kar§ls m d a t;:areslzlige 'Yunus Emre Vivam ' u d a gcm;Uginde b u ld ug u k a r§ Jl tk lar, T a n n y t e v e n e l k m e sa s o l fall. gorrnek, olgunluk ~agmda Turkl fu n d un ya sm d a m s an l g a ir kaer e v c , ; a g n s l olarak i fa d e si n b u lm u s tu .
'Yunlls Emre'den s o m a ,
K er em '
K o ro g u '
G i lg a m e
gibi ii~ biiytik opera, A t a t r k v e Anadoiuya Destan' g i b i a m t a l b i k o r a e se r senfoni, ~~itli k on ce r o la r o rk e a , k o o , o d m i g i e s e r l e ri, d e ri em e l er i k it ap la r a ra sn rm a la r m a k a e le r b i rb i r in i k o v a l a d i B u g u n Saygun t ii m e s e rl e ri y l bi n sa nh k u m m a u n k an sa n ir u m a k gibidLr. g i b i , c oc uk lu kt a ma ma g en ~ g e b u yuyen ku\;uk
tan~ma
938 y i h n d a ,
me ad
kisilik Budapeste da orkestrasr Macaristan mu . O rk e ki§i solisti; S a l a y i lren (Niliifer S a y g u n )
lie
SAYGUN
Salayi Iren (Nilijfe.r
Stzygufl)
Budapeste'den aynimadan
once.
1930'ZuYlllar,
Nan Tu ki e' ka may ka ar ve mt er H e r u<;i.i d e B u a p ~ e M i z U ~ A k a de m l m i n yuksek v ir tt ro zi t b 6 1u m il nd e n m e z un du . Salayi iren (Nililfer s a y g u n ) san, L i l ( M m e . S ta tz er ) ma Na piyano virtiloziiydit U~o p a a k z d v ac la r y ap ip , en ke er mu b i a sa m Lili Av al pi ve pe S a yg ul l l a h a ya n r birlestirdi, Li
e r N a na s b i e c br ka or og Fe St er en Ad
S ta t e r omurleri b o yu nc a
ve Fe
K o n s e r v a t u a n n d a ders vererek ulkernize p e
eo
s ta nb u B e le d y e
e ge r
s a n a t o kazan-
dLfdliar.
e n , N a z i b a s k i s i v e a k a sa n
S al ay t
u lk e n i e rk e m e y
a va s
en
es
e,
ka ar ve di
rnusrki t a ri h in i
d e v le r in d e n "birinin ma gotllrQyordu. T£1u sm a la n N i u fe r S ay gu n § oy l anlanyor: 'Cebeci'dek An kara Devlec Kanservatuannd
s en ' h c f a s on u k on se r e r v er i b e h ir ; birtni kayordu. 9rma%dlk.
1939.Yllt;ydl, b i c u
martes konserin r;allllacagllll
pe
Salay; ken 'til ailesi. AblaSlAgl, babast, annesi, Sala,yi,
erkek karde~i, kJz kardes BQji -198S'CC
6{iinciin kadaT Saygun 'larl
Ankara'da yasadi-.
m em n
duyunca; m ad t
Turk eser dOgJusu
Da
6n-
Sula,yi Iren'tn (Nilf{fer SC{Ygun)
goCUklugu,
Budapeste.
SAYGUN
c e h i r ;o k se s l 7ilrk e s e n d in k m e d fg i m i
i¢in. a la tu re a m u s s ! icra edi-
Ko seri $t£/E. Pretorius yonetiyor
lece sa du
Bestecirun
A d n a n saygun'du.
tfginde, hayretler lfinde
i is e b i t
kaldlk.
pklnl;), m e m o ' ; o(fJun bit b e st ec in i k a le m in d e ok list d u y d b t orkestra esenydi. Bested
s a hn ey e p km a m l h e s es te n u sa e ba{ko/1un lSsu bi s es i d en , s e d i m ey i m l c mist: Merak dnde me hu sanatayt ba~/adrk, Kimdi?
arastumaya
Yf1§11
ni
y ok s
g e nr ; m iy d
b in ; s a i r B e h -
A rk aa as km m ud a t ;e t K e m a l ~aglar'l a i y o d u
tedsinin
On
bt
b es -
o ld ug un u s o d u C ;o k g em ;
a rk a a su n
m u te va z o ld ug u i c ; i n ortaya < ; ' lk m a d l , lsterseniz t a r u s t m n m , dedi. Liti h e d e n a e r z ' deytnce, bizi kulisegotii.rdu,
'l
ta
st
yakl$zkllJldil i§ ~klsmd
og/eden sonra Birkar
l~inde de (194
51 )lililk n sa n o la ra k let ; o
st
Karpic't
bulu§tuk
ev endi
Nilijjer ve
beraber/igzinizdc. as ar
s ah i
Adnan S C f Y g u n
o ld u u n
grj'rdiim. B/;-bltyiik
yaraaarun a sa m goriilen, y ok lu k c z v e dusmanltekua he am b er ab e c e g O f1 i g er d k . r ;o k a c t g u n e n m i o ld u a m a b en ! a s a m ed i H e r r a m a a du~iince/i m ud u d u zarjfh S O i l nifeslilc k ad a Ylirtlilsmdaki
konserierde liLkesini $erifl
be de
be Ul
boyle bi{yiik
1 k es in e b ir ~e y e r v er me k ~ i
bi ya
ra ta sal/ip al mn gururunu y a s a bijyUk ryacak. rk
temsil etti. onunla
c ab sa .
ep gUntr
evlendikleri
glln
19 0.
op
o n v e e n Hine m i v e c ev re s bu ok m da n
ogre
mma A d n a n S a y g u n , uildigi yalruzhg m , u g a d g i h a k h k la n a C 1 5 1 tu
den bi ni
Y u nu s E m r e y i besteliyordu.
ve
SAYGUN
Y e ni ev li yd i v e rnaddi a c a n b e k i d e h ay a u n e n s i k m n h d o ne rn in i y a k e c r e d m e gii<;:liisiyordu, E s e r m am l kt o m a Saygun y l k a k a y a e lm i E se r d ah a c a m m a da n a le yh t dedikodu fisllH a s a n Ali Y u c e l' i h u zu ru n d konserw a e r a f y ay i m a g b a a nn u va va o r m la na n b t k o r a l bolum a la y k a § ua nm l v e a y dostu ve bi bi mi k le nm l Gu er e, Sa e se r e r h a a m a i B eh ce t K em a l C a a r e v C um h u b a k a 15 on b u o la y a n b ah se d c e 1 n 6 ni i S a y g un ' h u ca mr 'Scrygunso zamanlarda hi!;;sesin pkmryor, yoks 9all~nryor mu sun?' d iy e re k , c a li sm a l a ny l l lg il en d ig in i g o st er ir . Saygun Yunu Em
re'den b ah se d n c S a yg u n' Ia n n
n on u e s er in i m e rc k e d iy o ru m ' d e B i h a B a h c e li e vl er 'd e k i e v i n d e , b i p a za r o g l e d e n ma
on a, ml
omi e~ 20 ki b i d a v e t l i g u u b un u h u zu ru nd a , Saygu:n'un, k e n d i eserini c ah p s o s t p a e r n i d e soyleyerek gerceklesnro p la n
va
b u k o e r e se r
usnindek; turn kusku v e
a la n y o
e de r 1 no n i
e m i ilk p r o v a l a r a bizzat geJecegini ek u n 1~lgJnacikaracak yolu acarak b i k e a h o r a y koymustur. F ak ul te sl n k on se r a lo nu nd ak i p ro v a d a , ino~ii. e s a nn e v e cocuklanyla birlikte l o c a d a hazir bulunuyorK o n se r v at ua r o r ke s tr a si r S a y g u n yonetiyor, e s N i lu fe r Saygun s o p a no , k o e rv a a r 6 g e t go ev en en mi ko og ve be ed Hal e no r p a n i le r tn l s e sl e u di ri y o rl a rd i , K l a si k muzige o la n y a B e d i i Y 6n e k e ar na o nu , b i b i e se r k a ~ L1 a§ t ~ 11 l k m h g t v e e ng i b i g iS i i hernen anlarrusn, 1946'da 'Yunus Emre'll;in il seslendirilisinde. iki insan b u y u k o la y h ak h lkincisi. A t a as or b i a ra uo s t u k ' e n s on r o n h a k e t t i g t zirveye g e ti re n s m e t
h em e n p ro va la n b a a rn a u u blldlrmistir. Saygun v e e se r e r n i [n6nu; buyiik d e v l e t a d a m h g u u Turk D i v e T a n
Ba§bak(DllIkta bir topianti. Soldan, RahmiApak, Puat KoprUlu, K. Onal (Ulu
Gazetesi},
A. saygun Dr Ragr 1'iiziiJl, Kerim
Incedayt, Nilfi Atu
ansu ve
Isme Pasa
934 Yihnda Saygun yone n d e n i §b i g i '6zsoy' ve 'Tasbesahnelenisi bek' operalanrun
p a a k b l C ; k l a pm a sm a a gm e n me Ay At U r MUSlkisi h a k k i n gents k a p lo tu mh Saygun-Atartirk i1i:9kisinin bagJ_olrnus, burokratlar tarafindan Ataturk'un ma er mi d a o n de r in de n uzak1~tlrtlml§ttr.
e t lu , K n 1 r r l r B a k R n t V a )l ll ll a «taSlf\da y a Y l l 1 1 l a n a r t \ A . . >'I«ll1
ve
SAYGUN
giinlerde Ataturk'un h a a hg i e r e m ek te , m u k i k o e sk i ilgisinl g o st er e rn e rn e k te d ir , D e v le t y b n et ir ni n tedricen h a k i m o la n b u o k a t a r A ta t k ' o ze l ionern v e e ge r k a a n m s
e r k en d e r n e g o h i a y g e m e c ab a c in de d e r K ul a a rn el iy a g ec ir rn e u ze r l st an bu l aylar Eylill'ilnde A n
g id e n S ay gu n mn
aleyhine dbni.i:;;ti\giinli g6riir. EUe
h ie ; b
o kk en , S a e r A n k a n tarafindan
e be p
B ak a h k e m hn A nk a H a k ev i o n hn y a o da la nn da n b i n i v e e re k ~ i m i n l s a g l a m a k i c ; i n
er
k i m ak Tl., m a a s b a
Eylu! S SC B 'y e g id e
D 6n i ~ un d
g en e S af fe t A n ka n c a H a lk ev in de k b a k a h iC ;b ir go re v a la m a a ca g
verildigi, A nk a a '
a nb u
co
c ah sm a y
en ve p a n S ay gu n
ek ku
1 re n m u z
1s
be ko
A nk a ah
H a k ev i ar man
pe o re v
H a k ev i ku mu ol ko on on gerekcesi a < ; k Ia nm a d a s te n e l ceknrilmistir. M aa r
S ab ah a bi apc
er
g id eb U ec eg i k en d n e bildirilir.
o n e rv a u va nn a
1932
goorevi-
Al
V ek a
ma
ol
aah
S ay gu n a ,
P au l H in de m i h ' k e n d i s i aleyhinde yazdigr po ml er g o s re r r , S a y g un 'u n bizzat okudugu alrnaktadn: 'Gen(leri e tr o m d a b ' r a g ib ! o p la y i ihtilalin b a s g lb i d o la s a n S a y g tm 'u l1 , tam mustkt rqOJmununyapllacc@ strada Anka-
ra'dan uzatdasanlmas: kuim A n ka ra 'd ak i h av a u n a1eyh.ine degi~tiginj_goren s a y g u n , Istanbul Belediye Konservatuannda b u o ne m d Masall' a d b a m i
6gretmenllge baslar. 'Bir Or an be en ba og me Ma
a ra nn da n k o re o g a f s i a hn e e n B i c oc u m a sa hn da n
Arzurnanova
p i a ra k
kaynakianan
a h e le ne n
bu e se r m u si k a ri hi m iz d Ti b a e s o la ra k e r n i
1 93 9 h n Hal k e v l e r i Miifetti~Hgi gorc\'iyle y e n i d e n Ank a a 'y a d on e Emomiizfkolojl a r a s n r m a 'Sf'S yaymlaruun yams y e ni de n d ll 7 ,e n le d ig i korosu Birl@' a d h a k ev i k o e r e r v e a d p ro g a m a n e m p te r . E n o n en il is i md Saygun
. Y l lI W S E m r e ' o ra to ry o su n
t am a m l a r
~~~~\leI:l!IeSiJ /Il:NhN 5 A . 'l G . . N
Cu hu ba ka met on o ze l es Y u nu s E m re ' n ih ay e 1 9 y t m d a Ankara'da bestedsintn y o n e t i m i n d e il olarak s e sl e nd ir il di gi nd e o l ag a nu st u bir b a s a n kazamyor 1934 )'11111ma 'Tashebek' operalanrun p a r la k t e m s il le r in d e n ci '6zsoy' gu 12 ) '1 1 b e st el e ri n g c st e ri le n UgisizIlk c em b e r n t n ih ay e kinyor. ir s ek i d e h e k e s k ab u e t y o d u ci_iniitarnsilmaz 194 7 ' bi ko er on bi od n a u ze r ik k e 1 9 8 'd e B i e sm i s Milletlerin k u r u l u s yildcnurnunde N ew yo rk ' b i fin1ii be ed nl 6 ne t m i nd e o lm a k u ze r n e ik.i k e ha on ki a, Bu pe e, Vi B re me n v e B e e , b a b o m le r Lak a c K . t § Olimpiyatlana c h sm d a o lm a k e re 5 a y d i d e e s e nd in l Her 11 e fe r n d c o b i y i b i g iy l v e b v y l k a a ru r n le y c i o la ra k b u u na n Paris k o e r n d mu 'Yunus Emre ic;:in; 'ne
i t e e n g e d ig l a m an . b i
tuhqf, 'yl a y
di
s an a
e se r
6viiyorlar. Bu eserin gi.izellhifini bir Mus-
tuman a da r b i a t L i d e d e a n a ma s d e b e a n ia d i v e h ey ec a n a nd on ' der. Turk M u s L k i tarihinin md Adnan Sqygun'un t958yLlmda 'YUIlIiS
Bmre'nin Btrtesmis MilIetIer
binastnda
seslendln'ldijl ytllarda
£ell11mii
birJotogrqfi.
T an He ha
m d iy e k a da r d u n Y u nu s E m re ' kusku-
mmd on kt mu en en ba ka k , A nk a D ev le t o n e lV a v a d a k i k o m p o z i s y o n b g r e tm e n l i g i g b re v i n i s ii rd i in n ll § ti ir . 1948'de A nk a D ev le Operasirun y e n i b i n a s m m a~Illsl Deutsch-TOrklsches Konzer d o la y s i i l ir s a h n e s i ternsiledilen, 1953'te ts tarn s ah n el en e arutsal 'Kerem' o p e r a s m d a n s o m a h sm a < ;o k enstr u m a n t a l e s er le r « m e l tm i s ti r S a g un ' 4o ar d a b a a ya n eguimd o l ar a k a r as ti r malan Ur ve mu ki s i u ze ri n ay d e p e ~gll s dn u v e y u lu s a ra ra s e tn o n uz ik o oj on er az an u ny a m u s k i a r h in e I§Ik u ta ca k c o o ne m l k ay na k a rd i S o l1 na b en d
1 3 A o n 1 98 5
lS X l h :
G IO Ck !! l
ve
SAYGUN
Daha gencli
md
yIllannd
Milli Kutuphanedekt gorevi sira
ap
basilmarmsnr. c ev i kitaplan S ay gu n A ta n k 'u n k e e r d og ru l u su nd a y en i y en se ce k neslin, egiliD1 alt yapisuu o lu s u rm a k u ze re , u r g e e k e o k , o lk lo r ve e ne l m u kitaplarda bUg k ap sa ya n a ra s m a v e c ah sm a la r 6ncusu oldugunu karutlanustoplayarak ayru m a bu bi E; n r E tn om i lz ik o io j a la ru nd ak i b uy u
u zm a nh g d a ko b uy u
ot
y a a nc i a n
v e r s in d
n ya r ms g 6~ ,
be er
fikir a l . i § -
b u lu nm u s tu r \7
ya an un
Lk
ma
'MUElki
a b an c dillerdeki Ilml s m da , m u s k i e g m in e
U ze re , .I'v i
Davamir g e n e ] b~hgt a l t m ml
. , t o . .. .. .
J.,_".~_l;~
'~r,'~_ •'
'3
~lr\l..:
"c.I
4~f~p
r-~-:;::"~~~
J,.,·~._jf~
17-nf'f.~·""_ f';t~--~'-~5-:'~J.__ .
~!:'_' r.C!
<.
ok on ml
vardu,
ma h sm a en be ed a ga rc I~ l e m e l taslanru olusturmu Hal Mu kl en ap c ah sm a la n a n on Sa kl el ey 5 0 '1 i y i ll a rd a , bliyii hacimli enstrurnantal v e o rk e
'+
'Yunus Bmre'den bir biilii
y ic e b e es e se r e r n e y b e l
digini gctuyoruz.
zeri stlh $if Niyazf Tagizade
(solda} S q g un . u n selvolli'sinl 1960 'to
A.zerbqycan
Deviee Fllarmolli oreestrast ve
1963'Ct! Moskova
Devlet SeJifonf
Orkestrasi ile Ilk sesienairitisterini Y«P11l1$tIr.
Saygun'un 1946'da '¥UIlUS Emre' oratoryosunun ilk seslendirilisinden s o m a u nL i y u r d is m a a sr p eserlerinin ilk seslendiriiisi b a nc i o rk e st ra la r tarafindan y ap i m a s n a a gm e n T u k iy e d ek i o rk e a -
TAT
s es le n d r m e le r yakm lr za gerekmlsti.
l_
< ;i n 20
~!
cp
Hikmet m~ek' bi ko er
o ne r
gun'un '1. SelJ/om'sini dil'on
e r orkesrra eserle
ne bi yu G. E. Le
Soldan, Lubna Dl§fller Baka Gene Kurul
roptana
Bqkalll CharieSHabih alik Adnan. slf)'gun, Orkesua ~rfi Leopold Bii"leimq
Milleder aene Sekreter Do HammorsJY6ld: 1958 J'llmd 'Yunu Emre'
e se r e r T u k iy e d e
1972 M ah a e s
yonettminde
'The zympllo1!)'
fthe Air (NBC)
hn
ek
b u c ek i
ol en
ligi o lm u v e b 6 Ieee sayg n' biiy ], n ka ru n k av us m us tu r
e m ek l o l u k a n soma lstanbul'a, Glu:; es e r e se n S a o n e fe s ka ar
s il rd l d i g i o g re tm e n ll kt e d e a yn l n ay r istanbul D e v l e t Konservatuan k om p o c n h oc ah gm a e v e tm i B u a nh le r o n bi bi y a z d i g i tarihlerdir. p e n e h e h i c la y a la n b u u k e se r e r 'Korog/z( o p e r a s ! 'AwBu md k'
e se r
o rk e ko v e le r n l m e y da n g e m e k te d
v e A na do lu 'y a
a na n u n
D es ta n
o n o pe ra s 'Gllgamet
d t y a d ig i
ve ol er S ay gu n metnini k e n -
buyiik eserini ortaya koyduguna
inanmaktaydt. Sa gu
oratoryosunun
ii Stokowski
d e d in le y c i n e u la s n a
an
ilgi.
es ni
e r y a a nn d
u zu n y i a r s a n r
go mey
seslendirilirken kendisin
onu
g o st e ri lm e y e
v e a z i m l i e ah sm a la n u n
b a s a n us , e se r e n h e
yurtl~ v e y u d rs m d
baslanusu,
O ze l k l
1 98 8
emc
e ce n yil d a n a sik
hakettigi
h nd a L e n
ad
er
orkestrast
ceklestinlen, D i ir o M U z i F e s t v a J n d e , y a s a y a n p e k c o k b u y u k bestecinin k a n l i r n m d a k i k on se r e r e n o ne m l b i S ov ye t b e s t e c i s i
binosllldaki
S e y on i s in i
tarqfindan Newyork8M
seslendlrtlmesi strasmda:
lektaslan
Mes a y n l m a s i 011U c ;o k m u t e tm i s ir ve s : s iz s in iz ' s o z e ri yl e o n u d un ya ru n y a§ a
c r e d d ig i k o n e r
' Bu f es ti va l i
yan e n b i y i b e e c o l u gu n e sc i e tm t e r D ak ik a a rc a a ya k aJ ki an ms ah a n a n ~i~eklerle d o lu p t as rr us n B u S a or mi h e k ue ak la sm a he v e a s o lm u UZUll, sa b uh , U e li v o nu r ir y o u n a rn k o n g i z i k i y o d u 1990 yiayaz ortasmda agrr ir safra k a n a l i arneliyan murnkun c i d i B u a m e l y a s on ra sm d a sagilgull a r o la ra k k az an m a b a k u n o ne m i 01 m a c h . Y o ru c v e ~ i e l Ay er ho ar u b u u k b i n u u lu k y a§ ty o d u ' K e r e m ' o p o z ytl on
ve
SAYGUN
Ayru z a n an d e sk i 6 g e nc i D i a n p ro f M e s u itku e r e n ki ma ba e d o rd u S a u n b u o k g u e l b i ka ar ka ma p i e se r y6n e t m e s i ic;in 'Leningrad Dllny Miizik Feslivall'nde '3. 0e7yom'sini ba an o ne te n a nm r s e F e o d o r C lu sc en ko 'y a b i Sovyet o rk e s m e k u p a za ra k o pe ra y o nu n o ne rm e s n i e d g in i b e G lu sc en k ev md 3 . Se,yontden c o e tk i e nd ig in i b u b u u k b e e c n i o pe ra me mu ge eki b u u n a ng a m a n la nn da n f ed a1 c l k e de c eg in i b U d il iy o d u e k a r a h e le ru n
k a a n a hn rm s
~ifAdnall SCf)'gtltI
y6ne(imiftdeki
Baki Devlet
SeTJIonf orkestrasi ' 3 . S e f J / o n i' fl t n i/}_ icrasmda, 1963.
ha
hk ar ba ad
bul'a g el di , A y n n e e n e r
he ec
r a ra y a g e l e bi ld i le r . 'Kerem' o pe ra s kh
do
Sa gu
bi
a lo n a ,
a rn k h a a t
a s a rd a yank
on
1 99 0 E y u lu nd e C lu sc en ko , lstanci ek 32
h ne le n p ,
d eg i d i E se r n i
k i a na t
rl s on r
g6 keml
a k k a a rc a a ya k bi
bi
d ec e b i k e b i ac,:lh$la nkhm
~ la nd lg m d
e f a ra f n da n
m u ke m m e l b i ~ ek i d e e k a r c an la nd m h m m a sa ya m a
UZUll
mutlulugu-
ir araya geldi-
G lu sc e k o
l e r b i n nc i si , L e n i ng r ad 'd a , saygun'un u nu tu lm a z
a fe r k on se r n de ,
cisi, istanbul U lu s a k d a e s n de , h a a hg i e r e m i o la ra k e , Z in c k u m e za rh g n da , h oc am i e ve n e r bi kt u gu n u gu r a m a k uzere,
k in -
ilt;iindisu SOIl
yolcu-
adadl~ ik k u a l g o revden ahkoyarnadi. Bin, yarancihgi, i k in c is i i s o g re t m e n li k g o re v i . _ A " , 6 J r h a a h d on e n le r n d b i e , d e e r n i e ks a m a m a k H i~ b
e y h i~ b
e ng e o n
ha an
e ye n b ac ak la ny l va yuzu, dimdlk, o da s n a c ik m a k u ze re , o k u l u n m e r d iv e n e r n t n rm a m su u h i u n u t a m r y o r u m . Aglf c a n un kend r, ne ka bi rs olsun bg r en ri le ri ni n y a rd u nm a izin v e m e ma he k im s m u o lm a b a s m a yuriirnui}tu. S ay gu n u n a g g J y en id e k az an ~i
ol
ve ay
ma
i l g i l i tu
pl
ol
bb
bu
He ke
bi
yiik y a a nc r i ,
ku
u s v e kistler s e f e r b e r
mka ha
ku
er
ol
ma
hs
ma
bu bu
b i a z dana a sa ta b m e k
< ; cuprru-
yordu.
ht § l l a b u l m a z ir h a s t a h k , p a k re a k a e r icli. H a h a ke bie, kendinden c o k , r ah a t si z alan esinl du§uniiyor, y a d i n c o lm a y a e a hs iy o rd u Hayat olan, Florance Nightingale 1 99 1 g ii ni i kaornlmaz s o n u , si N i l i. i. fe r S ay g u n y a k m l a n , ogrcncileri, d ok to r o f Aydm K a g J ac i c n d e b e k le d i. k
Dunyaya
1§1k tutan
d ah a a ra rm z da n a yn hy o d u OI ma ma Adnan Sqygun'un
o7iimiindtm sonra, basinda
yeralan
haberterden ...
en bi ka bg en Gulsin
b a m ak t
o nc e b a AI
'Aksak Tarttlar Osertne
ol
10 Etiid' b as hk h e se nn i
6 . s ay fa sm d a g o u -
eb i r y a )1 h ~ il g s a e t e de re k d uz e m e s in i rnisti, 6gle saatleri di., Saat 1S,10'da d o k t o r u o[ Ay Ka a sa m a v e et bi me llll§
b i r b i iy ii : t ns a ru n
nuna
h i o lm u
let v e m e k
k,
bi
om
insanhga ada-
ibret on
mak
Turk ulusunun
sarsro
50-
e fe s n e k a a r b i e y
bi ..
tuhunun Sa c o g i i c ; : J i i ir lfadesini bulduguna, o nu n C U m h ud ye t k L i lt ii ri in ii n e n s ag la m t er ns il c i c r n de n b ir l o ld ug un a i n a n c i n u z i hie;: k a y b c t memerniz
a na tc rl an n
v al n
i ns a n la r o lr na s r d a g a Jd lr . 011lann ie alernl ri v e u fu k a n v as a
l ns an la rm ,
a lg rl am a la n
m a y a n ol< ;tlIe re mk sa p t r . B u s a n Ia n y a s a rk e n a o a ya n v e o n a n e l d an al
ki el ar Ha Re 1 9 7 Y lh nd a b l b e lg e s e l f i l
v ap rn a z er e Saygunlar'll1, E t il er 'd e k i e v in e g r tH g i nd e Sayg u t ar af m d an , '~-I Mem· n u 'n u n o ne tm e n i olarak ka ul edilml~ti. B u b e lg e se l b a s l ad i a m a Ill' yazlk k l p e ~ : proje gibi, burokrasinin di~U r a rk la n a r a sm d a k a y b o d u gitma n a SilyglJn, H a l i t R"eli~d o s tl u ~ g i tg i d de.rirllejderin d U n y a n l n ti. S o n u n d a g iz l k ap i a n , S a vg u n u n o ze l r ; : a h ¥ 1 1 a odasmda, u z u n S O i , b e ll e rd e , R e f ig ' ilf;rlmaya baslandl. Dike kIlltilriine v e d un y a y < ! b a k is t a n kediler v e o g k o u su n a k a pe ok O~ tl'reK g tl e o rt a ~Ikrl. V a n l iz h kl a s i s t b i arava g e l m e lerie g i d e r i l m e y e basladi, an ol bi bu bO
z ar ua r
ad
g e ld iS ln de ,
on yz
gUnla
ay
k e nd is i li kar~ ll ad ry sa , H a l i R e fi l i ci n ka d a r k a b u l le r u n e s lor b i g e r ek ol er T ah i e n bunu
v ek k
nu brrakip g id i yo r du . I § t b u avnhk y az ls m m H a R e a kt an lm a s fiS'in k al e n ln de n lo
b u s e be p te n d i
Ha i:
a y n h r k e n , A ra k a y m a ama dz yo mu de m: m ey e s i y a s a m a y a . Hangisz' iyi? B u n u Tanndan
fjig
me ka ar
g ia '
a sk a
pe
H e u gu r u yo rd u
ms
k le me ded B e r n Eflatun'un Apolo-
ve
SAYGUN
GUl mu mu ma U1 g i r d i g i m i z g ec eI e g e Ni ve Ad bi kt m e k e yd i K a yildir s e k t i r r n e d e n b u b i rl ik t e li g s u rd u rr n ek t e yd ik , gece it suresince n e le r o ld ug un u bit s ev g i s ay g ur n e e r y ap ng n n z k o nu su r y en i y i d a y a p m a y i t as a da d ik l an r m z , g 6 ri .' t§ u r dilk.
Ho He akillr, b i lg i l T L Ir k v a t a n d a s i g i b i ve h a ay hk rnakta, kendisi
Ie tarusrnay. arzula-
ma v e o ze l egitirnill cnculemc e rn ek l y e a yn lm a y k a a r v e d lk te n on ke me me ve mi
Ho
y ab m d
bi
mc
e vd ck i b a
gl-
a b o la nn da n
Gil/per Rifig,
a ru m ak ta yd i
ha et 1989'a girecegiml )'Ilba§l gecesi bizi
vd
a-
ma ar k a a r a sn r k . A m ca m v e e n e m b u k a a m a ne ec bekliyorlardr, Yihn o n Nilufer H a m i e le fo n e t S a y g u n Hoca'run ha al h ab e v e d i H cm e n k o Bo an or gittim. a y A r e s i y u k se k t i ma
ke
er
Agnlarl vardi. 1989'a S ay gu n a r o lm a d an , uzun on
ha
ml
birlikte
girdik, S ay gu n H o ca ' u n
a ha t
hg
ir ay o m a
d i S af r k e se s y i a r o nc e a lm d Ig t h a e , k a a l a n
e sh l
en en
ed eb mey-
d an a g e m i T a a n a m e y a e d m e de n g id er il m es i t ct n c a re l e r d C i § ii Ud o n c t A lm a n H a es de Tu ki ok ye bi z m d a n tu e re k a s a n k a a n h nm a sm a k a ve ~ b a t 1989 gum; ogleye dogru Nlhife Haru telefon etti. Taslar y en i u su l agnsia SIZISIZ oh an hn ms ay Horahatlarmsn. G l il pe r i l h a s t a n e y e k o s t u k , lk kil<;:iikkara ta§ parcasr bir r np il n i ci nd e g os te r n e li k duru ordu
h y o ru rn , t ;U l lk U kmldi, tIc;
ak
ev
o ne rk e
gunu
ar hini gayer i y h a nr -
m ah a e d
kayip d u§ t m . A y a
m,
blrka~ S a y g u n Hoca kendin toparladi. eonra k o m k d eg ue g n i b a o n m , Haftt" a k sa ya ra k ra n y en id e yurur e r b a g e d im , 1990 y u m a s a gl lk l an D 1 . 1 Z 1 y e ru d e n kazanrrns o l a ra k b l rl ik -
Admen saygun, Nil(jfer SzyguTl, alit fjig ..
ytlb a g g e e es i g e rc e k le s ti re c e k ti k , ( S an k i yilin b i b a sk a gecesi y o k rn u g ib i! ' H e yh a on Ni er Ha md bi f o n g e ld i Saygun H o c a yine b a a la n V in e e v ek es m a k ta yd i T ab i h e m e n k o st ur n g i t im . A p a r t m a n k o rn su la n a i d os t a o f D r Aydm K a rg t b a s uc u nd a idi. S ay gu n H o ca ' rahatsizhk se b eb i a m a n a s m a rm s n ma mu Bi y U h k b i : b e k le y ls te n s o m a a m c a m i l y e ng e m ir h a y a l m k m a u g a rm s a rd i A m c a Gulper'in mi Ad He g ii ze l b i r portresini yapmisn. Resmi b i v e k e ay H o ca ' o ra d o lm a n u b ek l gi ey
a sa rh yo r u k
A m ca m la d
g ec e
e fe r o lm a a n tamsmayi
yordu. Olrnadi. 1990'a
Saygun'un r ah a ts iz h gn u n t es h is l gene uzunca b i z ar na n aldi, T a§ la n
a hn m a ma
a sm d a safra k a na U an nd a b a z z ed e e nr ne le r iltihaplanrnay; a m e ha ma ol acrmsn,
l iy a ts i g id e r eb i lm e k iI;in d a h a h a y a t i t eh li ke s i o la n or as nd
ame ya ed Saygun
ki
ve mi
B un i
p i a n m i a h e le r yd ve med So ir a nh k d u u m u k a r s r s m d a Saygwl H o O l; g i
og
b ak im d
ka
D ok to r
ct b an a
H o c a iyice k a mi §, ka ka bm ok a ha t h k la nn a a gm e n y a a nc i gucu pml pmldi, ir
a r ay a g e ld lg im i z d e yeni a sa n a n ti u ze r n d c a y o d u B e n pe
a n a ny o d u 4 . y ay h c a g i a r k ua r e k u a r t e t rnerakhsi olmadigimr, b u y u k senfonik eserlere dii~kiinJiigumLl bildiginden b ir ka c k ua r te t b ir ii kt e dine ye l m , b a k s iz e k u a rt et i s e v d ir e c eg i m ' diyordu. S o m a b e m a he an s e n f o n i a sa n m d a n sa n e s e r n i nasil k u a na ca g lanyordu. Bu C ; 'Insanhi: bitincinin olusumtrn» ifade ilgili s oz le r k i m e n Farsca kismen Tiirk\e e ce k Me o l o rk e s r a b as k b i n uz i y ap is i a sa r a m a k a yd i N i l i. if e r H a r u rr u s a g 1 1 k d u r u m u o n o k m ek teydi. O n u n o m a m a l nl b i tiirlii c a r b u lu n a m a rn a k ta y di . iu fe r H am r ru n sikayetleri karsismda Saygun H o c a . k e n d l derdini ta a m e n akat
u nu tm u s g ib i c U . sikinnh
l§ S ay gu n a r ml
Amc
en em
a ru sm a y t b e k e ye re k onlann p e k p ar la k g i r ne ye n sagltk mek ey er Sa Hoc as ol amc 190 dogumhiydular) o l d u k c a dine bir gorunume sahipti. Bir sa (ikisi b ah a k a c am m a n b i k a k r o nu c b l h ab e u n blum u nd e b i k a saat o nc e n e k ad a h i~ b o r u r kmn ok u. Saygunlara (;iinkii B 1 1 b l ii m i i soylemedik. ikisi ok a h a s i g un le r gecrrmekteydiler. N i li if e r H a r um m agnlan i9ll gittik.leri B u r s k a p l ic a la n n da n perisan b i h a d e d on d e r Y a ta k a r d us m us le rd !
ve
SAYGUN
A ra b zorundaydtm.
ba
be
Vedala ma
ek ek
An
mek
ci evlerine ugradun, Sa gu
yatmaktaydt, K e nd i d ur um u n u
B o c a bitki:n
H a m m agnlaHi nndan n a si l k u rt ul u d iy e d u ; i i nu yo rd u T a r a y nl ac a k ke n , 'Arb.k aynlm a a ma r geldl; y o u mu s g id e m . B e o lm ey e stz a § a m ay a - H a l gist daha iyi? Bunu tannda h a ~ m s biimez' dedi. l li k le r ir n k a d a r p e d ig tm l h l e t m . B e n u c b i g e n e a ra s b i e k e , o la ga r ti b i h a e zb e d en , E f a tu n u n ';lpologza'sillm so p a ra g a f bir
ugurluyordu.
fil in c e k i m l b i b u yu k
Antalya'daki G i l p e r l e g ec e e r
kl
e le fo n a s y o d uk . B a n
h ab e v e An al
za
S ay gu n1 a
h a a ne y
at
e l e n g el di g k a da r i lg il en m e y ~h§IYordu. c ek im le r ba a n o n bitti, lstanbul'a c a Hoca Capa Hastanesmde
m,
idi. Aynldigun
zamana
gore c o d ah a k 6
u ru m da yd i E v i ozlemisti. H a s ta n e a tr no s fe r in d e n be D ok to r a n H e o n h a a n e na h ev ce mi Y O B a sk a o f D og ra m ac i e rk a He bl kt ge Ke dl yurtdi~ l 1 d a k i. b i r h a s t a n e d e T U r k i y e ' d e n d ah a f ar k
ka
b u n rn a
m,
ama mut ak
he h l e db i alindrgrru f e H a m r u n a gn la nn a bir
or
ir tedavi u y g u l a m a k g i e re '
bildirdi Saygun H o 1n care bu nu
im
on er mes
ke e re '
gi mey
N ih i ya km-
11kgi:isteriyordu.
mu
bu
Hastaneden o ne rk e b e h e y e c a n v e a sk m h k a n m. Ho oturdugu y e d e d u u Ba y a n h s yola g i d ig im i o y e d K is rn e t e m e ge rs e lstank op r e n o n b i e fa . ba k a k v a n u Ev siirmedi. K a p i o m
os
Ay
or as
ak ay til.
ki
N e t c ed e F lo re nc e N i h t
ar
es Ni H oc a
er Han bu maz
a, a ha r
me al
H a s a ne s
ak hg
vd
ki
a §1 I1 11 ch . u o n
u-
da a c g e rc e k if~a edildi. an p a k re a k a e rm e §mi §-
nhbm y a p a c a g i birsey kalmarrusn.
1990 basuruza
ed k.
ay
m i s t e k a u sn . A m c a ma p ap ag an la r c i mu an
eg O ca k 'i n
hr ar ki
G i l l p e r i l y a lr u an ak am er eg ev k u a na n h u mu ba ar ec b a S ay gu n l e b i l ik t o l m a y a k en d n i h a kl me mz bi fark yoktu. b a§ J gecesinin b b u g ec e le rd e ac keyifleri y e n de yd i B i u yd ug u n u bi be ki on an ki ah o ga l o la r l k g i n le I a r S a H o c i !( i g u n v e a a say-
ma
mkan an
ms
bu un na
al
e lv e rd ig i bl~ilde o U L I n yarunda
o r k . D u u m u h e a n d ah a a i
a~ or u.
gii9ukle a ~ g U1 d e n e v e nc i e r n i a r ub a sm d a g o rm e k o n u h e ye c an la n dm y o r onlara gelecek i;~jl1a l m a t v e m e y e cahsryordu. 'Kerem' operasirun a h e le nm e ca an Se ar Ya ~1I1'a birinci p e d en i b i b6lilmilTIun nasil s o y l e n e c e g m i , titreyen sesiyle e se r e r n d
Goz er
tarif e tm e s b e
t eg a nr n e d er e
ca ar us bi an cm du gu
Durumu si h u a b d an h
Gu on
a rb e
pa
c ur na rt es i g e ce -
Gu
a nb u er
s ay m ak ta yd r
mz
A lm a
og
m a sk em l b i
g l e ye r e z d u r u m a g e 1 t ~ t i m .
af ye
w ;a k
en ev
o g k ka nh l
el
en
Gul
On
e se r e r
O na y en ba
Pazar giini.i. b i z . 6 g 1 e de n s o m a h a
Sa
icraolannne va hS
h oc a m u
Al
b a m da y
'Aksak Tarttlar O s e -
ma
EtiitJ a d h e se ri ni n 36. s ay fa sm d a g dr di ig i b l ta y a n h s h g u u
s te m i st i
00
G U l s i n O n ay '
i sa re r e tm i s d uz e t i n es in i gecmisti,
kendinden
Sonr
R ab m e
A ta y 'e degcrli v w l ! g z m . l z bqym a frrsan o l m a -
gu
Ad nimizdir nnsn, ~ i m d i o n u n Ohlmunii b ek le rk e be er Oguz dii:i;[murdii? C u m h u ri ye r T u rk iy e s kUltiJrubuyuk temsilcileri n e g ar ip ti r birbirlerinden uzakTahir hi!,; biraraya gelernernisti.
Arada N a
gibi
Hi me
dost ragmen biraraya gelseler anlasabilirler m i yd i M lz ad a birbirinden ~ok farkhydi, A m a b i NlUJfer ve Adna
Sqygun,
Bah{:eliev{e:r'deJd evlerinin
olliinde, Mpeklerl 'tord'ia
birlikte: ..
er ve
mh
bakurundan
ki.. Saygun
M i m a r Sinan Universitesi
olarak
ku ku uz
b i b i e r n i b i y o a rd i
ko
K a ~ hk l
md Be
k i e r m iy d mu
o lm a sa yd i e ze n
me
da
O ca k
aY
ortak
ci e, be ki
ma
er
Hie;
ermisler-
Onlar-
§ansUla sahip o t m u s t u m .
a ra rm z da n
yoksa gitgide y a l m z k a m a k
S a yg u n u n g id is im i eg
bi
es
6l~ude tanunak
la yakinhgun
biraraya gelmislerdi.
alunda
<;at1.S1
01iimii b e k l e r k e n
seyler
or
gim: ak ar
n sa n n e k a rm a k a ns ik ,
a ra bb i
a a alnyi
Bu
u yg us u hana
ha at et
gecrnekteydi.
Ben burada saygun'un o n bi ka
a rn r
n ak le n m .
latacak v e d e ge r le n di re c e k
Tari
onun musiki alarundaki b u
c o k n sa n kaydedecektir..
kl
nu
an
uyuk meueruyetler, b u ve er e se r e r §l mku mus hk hi ml o la n a ba l asilrrusnr, D l k e er o p lu m la n omu ks O sm a nh n p a yukmi yuksek n c v k il e rd e g o re v l e nd ln l s , ~bkii§ db emi bu c ah k a n ka be mis er
qygu Miizik, Egidm ve Arastuma Merkezi'nden refidi
g6runtiiler ...
TAT
DIPIDME
DTPLOM Dilivri
D'HONNEUR
lz
SAYGlJN
.ADNA
compositeur
t it ul a ir « d , 1 4 M i tl tJ il lt -
"Fro eli/fura H#ngllri£b", Minis/ITt d~ li el
dt
ClIlfun
B;illMtio"
fa B.lplJbJipl P o p t J 4 d r e R011grol.e
el Bartok 'a 100, Oogu ylll nuinasebetiyle, Adnan
Budap!1
'" o ve m b
Sqygzl1l'un. Bela Bartok 'un
eseriertntn
k:._~
tantnmasma
bi{yiik
karkllannda:n doltzyl
L£ MDR_1'.A
Jtlacaristun
Devlet Kultii organizasyonu
tarafindan ierif adatyast ie
onurtandtrtlmasi belgesi (fistte. solda)
SSCBLenin
Kompozitorier
Macaristan Egftilll ve Kiiltiir
tarqfindan
saygun'a
onur nisam.
diplomas: ..
Blrll$
vertie
cw;.~m'
f.lSL~TION
Sakanl1jlnm
basa
verdigJ' $erq
C u m hu r y e t i k i ! " a da m la n
ku ur e t a fm a
i)tati.irk, a nh m la n o n a r
y a a uh rk en , op ami
ev
Um
bi kt ge
ceklesnrrntsttr,
Musiki d e v ri m i ni n t ar ns il rn a z k i ll t i s m i Nc az
um
y ad a
ul
og Li
e, A. A. ay k a b a r t a n b u s an a
~ ly a y as a k e n h a ke tt ig i ilgiyi u lu sc a g o st e re m e d i k o ze l cabatanyla P ro f . l hs a D og ra r a e
kurulan 'A A.
Saygun Muzi Eg/tim ve Arasttrma MerkeZl'; c n o rn u boyu suren c ;a L§ m a a n o n c u o r a y k a a m e s e rl e ri n i T i ir k diinya k a m u o y u n a a nu rn a f i a n u nm u s u r h a c ok , heykcllert d ik l m e k , e v le r Biiyiik b e e e e r u ze le s m e k v ey a e s v a e r a d a n v e m e k suretiyle e le ce g m a le er ma ma ma ir a ra s m a v e e g me ke ma o k E n e r gorulen b i r g i rt si m d lr , M a ca r a n d a Z . K od a a d n a kurulan e n v e P o o ny a u n b a k en t
ve
SAVGUN
"","-Il"~""=~"'
- ;s '
ntn
l~L"}. FI.n~l ~~
~L~I~n-g,oUI~lj lt1rJArltr.\,"1
;I'i.
r.t
~1_';44.",k
,? ' it , ., ," ~
J 1 . . PRFSIDENTE
; ;- ~ . .. .
"~..r_
-,
DE.LLA REPVBBLICA ITALIANA _
t,·~..6.;,-"
~~
J....-......j,., ....
.£<....-..
,L.
~ .....
""'~--.)
_I\.L-\
d"";/"-.t,.,.r...", .£'/,(,~/,,',4. Prj, -rlia-,.~.fh -it:~'.,,.,;&4"'1;~.f#i'>A',,.,'4 tt,z-la 4.t...t
~_V""",,,,;,b"
/',~_k
It~
~~i~~~"""
AQ)'4-r~!~
.;;n£;4d.':.('4~',;A', Yh~~"Nm/"4...,,.
~lFntl .?I~)1)ll
~p\)l~
1 J " " " " L..... L'."'-'i"''''J,..,.
~.
Ad
~1 _-
I··'?.Hl.I.l.jl ....~Ml«.!'1~·~
,.,,,r.,,,
1"
·.\."lIIIl"l "t
. J l .f " ! q v D i N j Y . E , .
Lt;,~.".~"(,,
Jiu~;J.'f(~
.
~1t~:"""
~ "~ t · "
1
f'..
.',......"'--'9,..,_._.~
11............_. ltafYan
Cl/mJllDb~kallllff1
feri
madalyasi.
rransu Egit{m
Tiirk{ye cumhuriyeti tarqfindan
Adnan
Szygun'a
veri/en basa ve osendtrm
armagam beigeleri.
V a rs ov a 'd a k C h o p i E n st it li si .1 ni :i n d i s m d a 'A. Adna Saygun M~/zlk Egitim ve Arasarma Merked n ya da k a y m e rk e e r e n b i a lm a h ip t Bu bu esec er enstituler. g e n e l m u z a ra su rm a n e k e e r d i R . w ag ne r baslayan, dusunur k i n li gi ni n 2 0 yy. 'dakj e k e rn s c is i o la n Adnan b li .i m si b: le ~ ti le c e k a la n bu k u ru lu s g e rc e k le st ir e B i lk e n U n i v e r s i t e s i Muzik F ak u e s D ek an hg i v e o f h sa n Dograrnaci'ya. u l u s
S a yg u
z el li kl e C u m h u r l y e t ki.i1tGlilni..in temsilcileric la ra k s uk ra n borcluyuz. y a r a n u l a n n a g o s te r d ig i nu z i lg t si z li g i y a r u n d a , prof, l h s a n D o g r a m a v e B i k en t O n v e e s M i F ak u e s b t o rn e d av ra r u n he ke e, he c ev re s ku ha mz co o n e m l i bir a dm u v e b a a ng ic i o la ra k a ru la ca g n a inaruyorum. BlI m e rk e z y a r u B i l k e u t Universitesinin d e gi l t ur n kulha at v e C um h u e t o ne m i m u k i e n o ne m l e m s c i o l rn a k b z e ll ig in i
f_>('.
',>1..,
"1.' · 1 " . "
seslendinlen eserlerinden omekler Divenitnento
(kul;iik
i~
(1931) Polonya,(1933j (ilk seslendirilis).
Inci'nin Kitab:
(Orkestra dUzeniemesi
~1948).
B e lc ik a Almanya
s v ic re , Ingiltere oratorvo - 1 9 4 2 ) .
s E
Saygun, ( 1 9 4 7 )
-Sei: L. S t o ko w s k i ( 19 S S ) ~ef:
Bu pe Av stur
Erdelyi,
~f:
Ra yo S e n f o n l
Se
O rk ,
Hikmet Sim?ek
S e Hikmet S i m s e k ,
Ma Sef: Hikmet Sim~ek
A z e b ey ca n 7.
Devlet Senfon O r
Yay;' r;:algllar KuMeli rL1947). Pari (1954)
Hikmet Sirnsek,
SAYGUN
I.Senfoni(-1953). f: A vu s u ry a R ad y . it sc h a u e r - 19 5 4 (iI k s e s l. ) Pa OR $e Hi me m ~e k Se k. e f H ik m e t m ~ e k vy ra Br me a dy o e n S e H ik m e $ im ~ ek , F i a rm o n a rk . $ e F ra n A l e rs , Ma Ho an Se ef M. gi No er a rk . $ef: D av i H as la m , Be Se Or $ e AI.1.Il francis. Senfoni {-1958}. Be a dy o S e Or P iy e o o K o n r; e rf f 1 - 1 95 8 )
~f:
ef H.
m ~e k
Solist: d i B ir e sesl.), 95 M o sk ov a S ov ye t S in em a S e n f o n i $ e f : N i y a z T a gi za d e S o l s t : igor Z u k o v Sef: F . S ou d an t S o l s t J a n G r u t hu y z e U t e ch t S e n f . O r ( k o n s e r lstanbul'da gefl;:ekle~i), T ok y a rm o n O rk . $ e A r o n S o s t G u s i O na y Yayh 91lg/Jar Kuarteti (-1957). York 1 95 B ) u l a r Q u a r e t seslendlrilis). 3. Senfoni {-19601. e rb ey ca n D e a rm o Or $e Sa gu - 19 6 ( i s e s le n d r i s ) De et Si em Se S e f : N iy a z T a g iz a de , F la rn a R a d y o S en f n i O rk . $ e D on eu x S o y e Devlet e n O rk . S ef : F eo do r G l u c en k 1 98 7 K e m a n K O l r er to s u t-1967). A lm a Au bu O rk . $ e Z an o e l S o s t u n K an , M o sk ov a D e v e t S e n fo n i S e f : V e r o n ik a Dudarova S o s t M ik h a S e k e r Senfoni(-1974l. Aykal, m a y a B e g e Senfani O rk . $ e G u a n y a H e s in k S en fo n O rk . Sef: G u re r A yk a l Senfoni ~f: G U r e r A y k a l , O rk . ef Hi me m ~k , A v u st u y a a dy o e n sef: V e r o n i k a Dudorova. Or kova D e e l S e Ayin R a k : s l o rk e s tr a - 19 75 ) M os ko V D e e t S e n f o n i S e f : H ik m e t ~ im ~ e k B r m e Radvo Senfoni S e f H ik m e t S i n se k , o m an y EnE'5ClI S e n f o n i rk Sef: Cristescu, Ak Ge t an bu l Sef: M ik h ae l T ab ac hn i Op. 59: Wyola Koncertos (-1977). ar Or ef Gu y ka l Solist: R u se n C u ne s . 2. Piyallo Koncertos 985). m i D e v le t S e nf un i rkestras $ e f T a de u s Strugala S o l i st .G u l s i n O n a y -1988 (ilk 5e51.). Or
a yg u
yalmzca
(Bwr{Ya
Opus numarast v e J r z g i b e s t e le J ' ahnmisnr:
Dive im
~gzp1'Wl
io ._
.. .. (orkestra ~ _
-1930, -1931.
(iki
-1933.
M a na s T O rk U 5 e o K lZ l m a O r U sO _ (soprano e o Cobsr: K la rn e S ek so lo n P iy an o v e V ur m ( aI g l a
-1933, -1933/
icin -1934.
inci'nin (orkestra d u z e i l i e r n e s i Op,
11
Op.
12: S o n a l
Op.
14:
-1944) -1934.
(viyolonsel e p
SihirRaJ(5f
-1934, -1936,
-1938/
O rm a M as a D a g la rd a n O v ei er ds n
(ses ve (orkestra i~i b a l e rni.izigi)
-1940/ -1943,
(kerna ve piyano s ve o
-1941,
-1941,
Sonst Op. 21: Gecen Deklkslent B i u ts m K ek i Op.
23:
-1943, e p -1943,
Anadolu'dan p,
YUl1l1S
Emre
-1942, -1947,
-1952, -195:3/
SAYGUN
-1958. Gp.
-1954, -1955.
31:
Op. 32: Op. Op. 35:
(ses e p
(kernan ve -1958, -1957,
2. Psttits
,k Ak
(piy no "'
Ta da Uz
-1964,
-1960, Gp. 41:
Op. 42: Op. Op. 44:
Modal On He
i _
m .
. _
s ve o
TiJrkusu
( u e ; : kad ses
-1935, -1966, -1967, -1967, -1 968, -1967,
_ _
A k s a k Tstttler Uzenile 72 P t __ Op. 46: Nefes!! (:alglJar _ _ Op. 47: A k s a k T a r u l e r Ozerine 75 P a t s e s ve piyano Dort Lied
Op. 49: Op 51:
Or
(iki
K{j~ii ~yler
-1956, -1973, -1974, -1974. -1975, -1975, -1975, -1976, -1 Y77.
Op. 54: ;Wltlar Trio
(klarinet,
Op, 56:
e p
(iki
Op 57: Akse
Op. 59:
Tartilar Uzerine
Op. 62: Op. 63: Op.
7D T a a k
lIiyola n sa n D z e r n e
Op 61
i~
n se n D ze nn e D e Y I$ le r
(ses ve piyano
orkestra i.,::ind e d uz en le n n is ti r
-1977,
(ses ve pivano orkestra icin de duzenlenrnisti
-1977, --1978.
n sa n U z er in e D e y s /e r III s e v e piyano)
o rk e st r i ci n d e d uz en le n n is ti r lnssn Uzerine Deyisler W I s e s ve p i y a n o ) orkestra it;:in de duzenlenrn stir
Op 65:
Op. 67
Insan Uzeine O eY I~ /e r (sesve piyano) AI:i1Wrk'e ve '!_ adolu'ya Destsn (solistler, k o rp kin
Op.. 69: lnssn
ri
i~
II
(ses ve piyano)
Piyano Koncetta Orke..<;tra / r ; / f l (u\,
Op. 75:
-1967,
Viyolonsel
-1983, ...._ . -1978.
-1970,
-1978, v i o rk e
a)
-1981, -1983, -1984, -1985, -1985, -1985, -1986,
-1987, -1989.
TAT
-1936,
2.
-1937,
3. Rize, A r v i
Turku, 5. 6.
v e K ar s H av a s i az v c O y t/ n la n h e k k m d » 8azl
-1937,
-1940/
tk L is e M u z i k K i a b
-1945,
1 -1 1 -1 1 /
( Y e n H i Ig i e r 8. ir R iv ay e t M e le x lerl -1952, 1 11 -1 9 19 9. M u s l k i Teme Bilgisit 1/-1 62 -1958, 10 od O n c es i E z g i/ e r S i m fi an d m lm a s l -1960, u S j I /I -1968,
1 . 2 T or es e ! 1 3 B e B an ok ' F o M u Research 1 4 A ta t r k v e M u s k i O 'm m l B ir l k te ,
Richter: A r Kontrapuxkl 2. S. ladassohn: A rm o 3. Albert Keim W a g n e r i n H a y a t t Grande Encvclopedie: T u M u 5. Charle
T u k ey ·
-1923,
-1924, -1924, T e m le r
Koechlin
6. Ludwig va Beethoven: C a m e t n t m e 7. Andr Cedalge: T rs it e d e la F u g u e No
-1967,
-192.5/26, -1931,
l N
B u ~eviri kitaplar basrlrnarrusnr, B a s rl rr u o la n t e li f e s e r l e r i bliyUk bi krsmmm isemevcudu t u k e n m l s t i r , Y e n b a sk i a n n v a p r na s : g e re k m e k e d r .
C u m h u r i y e t ta rihimizin, seso p e a s o lm a s bizza t siparis
mes
musiki mi olmasi b a k m u n d a n buyuk ta rihi o n e rn e s ah ip t i
ve
SAYGUN
G e r e k f o rm , g e re k s y en i u lu su n kiiltiir polttikasuun
igerik a c is ui da n A t at u k 'u n k u d ug u ortak manevi degerlerirun mu
o rn e g a la n 'Ozsoy' n e y az i ki, 1 93 4 k' hu nn ve en ek ems de Ata'run 100. degum yilt k u d a m a l a n
ah Ri oma oz
eh ev af
Atanu
S1[a-
n da , A n ka r D ev le t o p e a s tar af in da n t ek r a s a hn e le n rn is ti r
1981 'dek
birka~
temsilden soma, 15 s en e di r y in e 6 zs oy ' Atatilrk~lilugu k im s e e r b ua k m ay an , h e r f i a t ta,
g e le n e le sa n le r
karst, Ata'run
s ig m a ra k k e n d i1 e r in i s a vu ma h sa n C um h u uzik urumla petalar, ke s er v at uv a rl a v e o rk e st ra la n nu z gostertnin disma arka i n
o k m a r m s , ie bid b u b u e se r e , A t a t ur k 'u n bu yfic emanetin a h ~ ik m a Y a kh nd a b i g ed r n em l d r B u u tu m , C u m hu r y e n , A ta tu r d ev r m le r n i yaratnd ig e
T U r eserleri i C ; i n
ve
tiirk~ili.igun S l g L t g l v e a h e l c l b re t v e ri c ir ornekdr. •Dzsoy', ii~ perdek, ma bi op r. a s n da k S a u n ' 1 1 1 1 .2 gibi .2 akil alrnaz k ts a b i s u e d n u z k l e ri n b e s te l ed ig i 'Ozsoy'un uveru ru n
ah
akorlannda,
bes-
ok ve bz mu zi karakterinin sasuno olgunl uk t ak i i l i zl er in i g 6 ri iy o ru z ay un'u nuzi rastladig» n us ik is i m o d al ) elea!;<" ImZ m a r i l a n r u n getiniigi, y o g u n ve
tJrsqy'tmyozun NtinlrHqyr/.
BesteciMmet Arinon. t'.zyqy Un tem.Ylllle Jltuut$Jlo
birgnrp.
e/ lleren/QrdiJn
#- Hami ArinOl Ntinlr H q y r H a l B ed i Na/vnu£ .5 t'.lWy' OperlZY[lIIn Jran t?ohlonWlDlIZ
v en le n t " em s l7 i r p n hOZlrI= progr{/Ql kt7p({f1.
kar§illk, t o n a l musikinin ka ma mon p i b u e se r ok Bu va ce or ol a sn ad ig m u z y O g J , U 1 de a g n e r 'i n m u z ig in d gil~lii m n z i k a l a de , a de t S a rinlik n' a r o m a e k a r v uc u b u m a k ta du . 1 9 oma ak mr e sa s a la n v e w a g n e r t n o n n ok as na a § d lg I d ra m m m u z k l a de s n e S ay gu n y en i b i b oy u k a a -
k, Do al ®m et e n e s e r v e e nk le r g e e re k
ve
'OZSOy'Ul1
pi
he
a de t
w a g n e r t n lnrakngi n o k t a d a n . y e n i b i d o ru g tasurusnr.
en
me od ev
em
anlam ve og gelenege aolan y e n i
ufkun mujdecisi 6 z e l li g in i t a s un a k t a d u . L i b e t o s M u ni r H a y r E g e l a ra fm d a n y az il a a na f k r b i a t A ta t ve mi er ao mda ah ed h a l k o za ru ru n a d A t a u rk 'u n u lu s d in , d ev le t k cn u a nn da k
'OZ50y'Ull
oz ke g6ru§Je-
rine ~lk tutmaktadrr.
B a z i ornekler. 'Ben nepui tutkunum ne deyare vurgunum E l m d e d es ta m m la , y a lm z l1akka bakanm Dojfruyu anlattnm g o m il le r a k a n m G 6 n a a k o la n a r b en z e lb e s ev e e r dizelerinde, A s y a Ttirk'lerlnin,
ro/Iinde
semth«
Berksqy.. .? vedi'kr
S ty re d i, ,' yo r
Ft'liriu mlllnde
Muullah
$eVkt.
eski inaner,
am hk
ha
ve
a da le t d ln i islam g e ~ i v u r gu l a n a k r a , o n d o u k e , a sa vv u el dunya g6rii.$i.infm, gercek rehberi sefesinin buyiik o za r v e S a g u a c i o lr na sr , deyiY un u E r e ' b i o n e rm e v a d i G 6 n oz nu i, a sa vv u a , H a N a sk m a ru rn la m a u h Tlradin d e v a m m d a , y e n i u lu su n k n l u r y a pi sn u b e t i m e nm e s e n k a a k a nn , B a d a v e Do a n e g k en d a r h im i d e n a li na c a g d il e g e tl ri lm e k t e dl r B en , n e H o m er o gWl;' hayaliyavuzlar,
ve
SAYGUN
T an n a r s ev ts e k lZ ca f a n a n a tm a k a n h a s a m r de e s e i F in ' e r tn , K a ia v a la 's : gibi, n s an la r la . c tn le r n ; dogzi§iinii suslerim haya! enginlerinde
B e n P tr de v s degilim,
Kendi
a n la y ts tm d a n
g i z e r e n ki t s a v a s i a ry a r a a p ,
i ni nd e u y uy a n a rs la n la n k a m a l a m a m
B e v a a n y a vu k u s
o sa m m
tarihi sOylen'm, o lm u s
ear m,
lsce boyk: b e yi er im . t i l ar d
A t at li rk 'U n g o u sl e d a gi:iruldfigu ma
d og ru lt us un d
k a le rn e a l m a n iki a n u n u ru -
d u T op lu m u i le r e m e s t ;a gd a§ la : m a s J ~ i b a s v u a ca g on ke e cm i va ol ve or an ha ke ed mes
o zk a yn ak la e g b ak m
n a si l a n la n hy o n T an h d . y o k i b is e
U y ga rb k a r
r ma g brakisifal s oy d
bu du
6z/u kaynag/
A . ~ y ' da n bi ya d ad l d z Bu tanh. yiikseli~in, baslang«: saytld: o r a y a y l u y ga r bg a g ir d i p a A na do lu , n, .il bi{yiik soy/a raman duru mu akm. 5akm rama
durur sanma, duran di1§er ilerden b a a sm a
Dagiliru~ T u r k b oy la n
bi
araya
a nm a
o p la rn ay t b a sa nm s
( / l I1 u i lR I lt '
rollinde MmdVQhIl: 'YalvtlTlTllll
sana;
pen/e 1, 7l:rIJ1oJ. AlvtlmlOl rolt1nde S'liJt:ymIOl.
a la n H a k a F e d un 'u n e m s e t g i k i k , dagJJml$, o sm a n h l rn p a a to r u gu nu , y en ! b i u lu st a b i i es ti re n A t a t l rk ' e n b a s k a s i d e gi Jd i B u b i rl ik e l g i s ag la ya n o r a k degerlere, H a k a n F er id un , iki oglunun di.inyaya e ce , a p a n d ua la rd a o rn ek le r veri1iyor: lisinln k u a n (KOROl
H e p k o/ la r g o g e kalksin Yere kapans
Si nl
dizler
b i o la l
D u a e de l
b id e r . .
(HAK,A,N F E R I D U N ) T an r m , b u g az e g e e .Y l
E n g i e l u mu t a r
Se
I§lk
do du
nurunta doldur
kaynag;
Di/eklmizyaplClSl Um
an
an
ba
an an
cu
Ul Tann fuee Tann (:ok c a h il le r s e n gokte arar, yerde ister
en i na n a nl ar t
g o n L ii nd e S lI l
U lu s m us u d a im a aydu: f fU k la ra y on e
'Sen inananlann gonliindesin' r;i,
d og r
a ru m la m a
a n nm .
oz en
a r u n e n g e c ek -
o ld ug u g ib i , l a i d u su n ce y i
zaten k e nd i e in d
e n a c 6 m eg id i man ar ce ke v ic arasinda ir bagdrr, am Ta H a k a n Feriduri'un k i o g a n T u v e a c ems et lran h a lk i ni n k a rd e sl ig in l t e m s i e t m e k te d ir . gl 'Gzsoy', Turk Kutlarna g ec e si nd e y av ru la ra , k a r e rl e i~ille m e n n i l e r d e bulunan :Je/ekler', b ak m , b u k a d e g i n a s i l dile genrtyorlar. 2. Fe ck: Bu yavrular n /a n o zs oy u fogalsm, boyian ~is yurdu b u s u 4 y y i n i ng yu du s ah i s un . 3 . e le k ak el v e ri p t u tu s s a l a r yCrylizii ['ilk dolsun su be n da n dogsun. 4 . F e Ic k yavrukmn; rag1ar b oy u a i d ec e y la n h i h.erraman, yii ylliann bi sa an unutmasmlar; kanj_e§ la bu hatuiast lar. genSinde ka ac 6. Felek.: banndirdiguun
ve
SAYGUN
Bu c a c u kl a r Y C l § la n a c a k la r elbet: A n c a k an deri
deri
iaerle in
fokecek, karanlu:
u lu t a rd a
a ma n
y-
s !y n1 1 1 veye-
ni b i n u b a s a rs a b un la r q yb ed ec e a k sa k a a rt ru , y e n d e n gen9 alabay/ece haderleri, soylanmn yerulmez banana bajflanacak. akla A ta t k ' an os k a a r o ne m v e sa n r a rd a d l g en r l i k e n a n S ah i u n z iy a e t n e g os te rd ig i ozel ilgi, is da ie o p e r h a zu la n rn a su u n imkansizhgnu bildigi h a e , b u k o g o ru lm e k t e d ir , ~ im d i , n a e , H a ka n F e d un 'u n c oc uk a r e tm e s a n u n a du u k oy du g b o u m e b ak a m : 'Sen n u rt op u c o c uk , S en i a d t rUT olsun
s i qy Kuth: n g m a v Y o ld a s t k ur t olsun en
sevgilf 90cuk
senin
N U JU n Y C $ i d e
a ks tn , g i n e
s en in l
parlastn
Y o d a s a rs la n a /s u V e h e ieinis d e , c e sa r et in , e rl ij fi n r en g l as n. p a k/ bu m e ng z F e r i d u n , Ira!; a d u u k o y d u g u o g h m a , 'nurun ye~ild pk a rs ta n o ls un ' d e k e n stn gunf.5 seninle partasmyokiasm an or ak m a ne v d eg e e r o r a y k oy uy o v e b ay ra k a rm d ak i e rn bo l e r a n a n o r H e r ik ogrunu, cesaretin, etligin, temizligm s e m b o lu , T ii r b a yr ag in d a b ir le s m e y e 9 ' g In y or .
er o km a k , A t
D u n y a musiki a ri h n de , b i y U k b i d ev le t a da r v e b i i y 'Ozsoy'a s a h i p bi kt o~ be ki e k o pe r k ' v e o n u n C u m h u r i y e t i n e sahip ma
'0$'.1'0/' OjJl1mSVlm 190£-/982
seronll
p!VgnuJt~
ATATUR}
Babactgtm.
o k s ev g
MekluhUJ1l1ZIl aidim. Buradaki iginiz en
berdavamtm.
yasi
lm
kist
hs dfyors
Hayatt
hu me
kendimt sevdiriyorum bljdiJl
z.
aylll tarzda
en
muvqJfak o lm a k / 97 n e v ve l
si-
ogrendim. Nimet Hanima hurmedcrinisi
ldlgzi
da
Ii gece
hareketlerimi
ve tanuiyorum
kuvvetimle
r ;a l~ a c % O i m . i n 9a ll a
d iy o . . .
m uh i
gitgide
BiUlassa $ahznge!di
a n m t s a l n ed e gostermeye
m u vq Jf a k oiurum. Size bu mektub unutulmayacak
ok
b i h a d s ed e
Ii babaajft
12
zira
b a hs e m e a r
Be
SalzgiiniJ ecesisiz
se eviniz
iyi kalp ra
r a h a t uyurea: kutms O a n H a s r et ie ri yl e te§errijf eio. Baki/lIZ
s iz e h e y e ca n l
hlkdyeyi anlatayim.
Sail giJI/if Halk Evinde s a a u co : p r ov e etti tnus bt es nuda b a hs eu i icerisinda
l~le
V e Gazigelcft; Iocasindan provayt seyretti h ep im i idik.. Gfderken 'bravo' c ii y b o @ / "d l .
h ey ec a n
14 6. 1934 An ar
ve
SAYGUN
Devn. Tiirk Qperasznda danz
yg
~J~l:
2.
C e be c e k M u k i Anka as Muallim M e k te b in d g e e ce g musik i o g re t m e n le ri n yetistirme gayretleri ci ey C um h u b a k a h g O rk e rasi binarun kut;Uk salonunda ko er er ni ve or Cur hu ba ka hg Ban oeski Meclis a lk e v i nd e 'revue altmda, rin; t e rt ip l iy o r musikilert surdan mi e r y o T uh a f § e y
siralarda k e n d i m i glttikce y a l n i z h g a t il rn i g ib i h is se de r 'liizumsuzluguna b in ae n k al d n l v e rm i § o lm u s m . H a t d e Ade siralarda bi mucize ta so kt pa lr lrru ibiy im lste ta oldu. Oyle ir n uc i ki be hayatnna yeni ir yon me yana, sOI1U1;:lanb a k u m n d a n
ze...
a c i g u nl e ri m d e n
Klsa
di
e'
hayanna
Ur
ir giin y a r u m a m e r h u m
ir
zamank!
e le ce km l
o pe r
ar
Munir H a y
Iran s a l u Riza
ah
'Gazi Hasrederi
B u m u a se be t
os er mes
mu
e d o rm u
M ev z
Ege ge Turki-
eh ev
Ha et er
bi at
bi
b i e tm i e r
Hayri h a z u l a r m s . md ba soruyor: 'Bunun mustkisini senyazar mtstn? ;;;a§kma dondum B l a y da belkibiraz fazla o pe r E se r a z a ca k o rk e ma soli e r k o o su , o rk e a s ogrenecekler r ay a d uz en le ne c ek , ms o l a ca k mi e, ha ol er e, aa ko e? oma bu 11 pa ko
Librettoyu,
c a a la n
ol
a n m s a la n b e n . .. . M u
k en a
de ya
ems
olunrnastru A ta t
i§ uzerime hr be
Mi
e ne m l
ve bi
ab
ar
gorlildiigilne
ma
kl me al
o p e a ru n h e hale rc e b e
g o e , p re ns ip r
mutabik
a p a ca g
seyin
bekledigi h e
hk
ettlgine v e o y e d k te n belliclan
h a n de n
oma
rnerhum
N e c l p .Ali Kii(_;uka'run evine goti.'trdu. Oracla librettoya ir g o z g e zd ir di m . Uz b i rr o s ol ls t ihtiya~ gosteren b i r r ne t i idi. D U § L l l 1 u y o r d u m : Elimi
ol e.
o la r
me hu
bu eh
h.it Harurn,
Nu
o n e rv a
oma
an
be ki bi ki Li
muddet se terbiyes gbnnii
ah
k ua n
e,
vardi,
e ge r
o ca s pr N im e V a k ab u e d e rs e , r ;i ln k i k e bi
o1ic
o lm a k
b e a be r sahney
9kmayl aklmdan
g ec i n ez d H a l B e d Y dn e k e n n e h u l e gene b e l k i kil\;iik. lr r o i ci n istanbul ;;;e.hir T i y a t r o s u n d a n s e n lh a B e rk so y Hamm... A c b a b a e ne faydalantlabilir v e r d r n . s ta n b u l d a n An
Nu
rniydi Bi sure d i .i \i u nd i i. k te n s o m a
N im e Ha
lmkan ver mel
d i E se r
S em ih a B e k s
V ah i Be
a s yiiki.i N im e t V ah i ma
k ab u e de ce k b t k i e k ti gt nd e s ol i tl
ah ar ko
H a u m la r gelmeli,
b a z i g e n cl e r s m a r n a m
ma
er
e N u ru l a h
k a a ca k a r
icin
omu a-
ik b uy -u k o I
Nu
e l c e o n a r a de c ma ar
karanrru
ko
c ak la r
e-
Bu ak or er Ha ke
olrnadi. Aralannda, 'Bas v in i e m s b a 1 i . i m u os bu ma ,'laman' o lu n g e e e k e n basanylayapnus olan, sonraki y i a n a tu n 1l11\i
sanatosi
haJa g o u r isesinin
Ga
oyununu konusrnalanm s i g ib iy im . K o a y gelince. b un u a , b e k i n ka r K1 z a m a n k i adiyla, l s m e t p a s a Enstinisunun kabiliyetli kizla-
Salih C a o n
e rb i
En
e rh u
v ak u
k ab i e d
e rk e e r
m da n
bi
eo
ve
SAYGUN
y ap m a k u re t y l rneydana g e m e k umk o l u , M u L k M ua l M e k te b in i o g re n c l e i r a gl am a y i a k h rn a g e t e m e z di m , K e za , o rk e s a saglamak cu B u k o n u N e c A l m e rh um u benim dusunduruyordu, N e y s e ki, ir ik U n o m M i Ha de s e y t a n c a bir y o ld a h a l e d e gibi o l d u . A n c a k s a n , o rk e s a y b en i ne memekl gi d i H e m e n c a hs rn ay a k o yu ld um , a . . Z a m a n kisa irnkanla
nuh. G u n d
md
p iy an o
a h o r m d e e se r
oz er
m,
md
so
N lm e Vahit,
Ni ne ol
Nur
ah ol n,
0-
der e c e d e
o lu m d
Sl-
N u ru l
oz bi gi et
A m a n A l a h a sk ma . o r o lm a s n . A 1 1 ~k mo ld ug um l v e k o ta soyleyi ezber/(yebilecegimiz bir tarzda olsun... O n la r b i rb i r a rd m miscesine:
ki
sozleri b u n a uyederek baslag u o la ra k besteiemeyi.. D e r k e n , p i y o n o d a k e nd im e e s S o m a , m e l o d iy i s o zl e ri yl e b i k a gl d om oz er a rk i u u o y e m ey e el N im e Nu h' ve O n a r k ap i pk ma Ha el er Bu ez on e me k s om a s o s t e r e , k o ro y l c a l i s m a k , v a k i t kalirsa m a ma m ak , A k er ka bi m a idn G a z O rm a n {;:lftUgigitmislerdir: e rt es i s ab a h a kadar g L U eg i e . Y a b e n Bira:z m a C um ah en
c e e ya n
ek
us
h u b a~ ka nh ~ B a nd o u nd a b ah a k a ek ek
yo m,
b i yandan
g ec e a m u z i s y e n gelecektir v e b e n pa el en el eyazdlgun o rk e
c i e re k o rk e n a e ry a n i h az r a ya ca k a r b e n m l e b i k t a ha hh ya c ak la rd i U y ku , b e k i s a b a h a kara, o n a r g i k te n s on r koltukta ir ik aa
z rn a
i c ir n i c o s k u n . Yalniz b e n i m degil,
a r k a d a s l a n m iI;i e vk l m iy o u rn : A c ab a b iz i O'
ka
m ak t
Be
an
ek
an
me me
me
y a § l a n d l g m l l ci n b il e g e~ e y r l l a n n d a , A t an i k ' O' bime
h e e ca r
oo nm e k
b i m e z a te s n d k : k u a k a r n a d uy uy o a rd i G6n e r ki h e y e a rh k ey e r m e k h a a , A ta ' u n e hi~s o n m e s i n , ~ a g d a § y i n iy le , o nu n u sr un e c r k m a k yolunda r;aga v e k o u l a r u y a nh m la r bi bi k ov a a s V e b u a te s g o u l e rd e a n Y a o rk e Ama p r o v a l a r karsisrnda ap ca bl mez ka ka m . B u i§in b o y l e u n g i m e s n e m k a n yoktu, A k h m a l st an bu l d a yi ar am os m, d eg e m u z y e C e m a l Resid R e y k u m u s o l g u a y sazlar o r k e s t rasi e l B u orkestra, C u m h u r b a s k a n h g i B a n d o s u n u n ir kisun nefesli a z a ny l b i e s y en i b i o rk e s y a a n a m a z m y d F ik r m i , N e c i cikar Al me ma m. idi, A m
