Felsefe Akýmlar: Rasyonalizm (Akýlcýlýk) Empirizm (Deneycilik) sensüalizm (Duyumculuk) Kritisizm (Eleþtiricilik) Pozitivizm (olguculuk) Neopozitivizm (Analitik Felsefe) (Mantýkçý Empirizm) Entüisyonizm (Sezgicilik) Pragmatizm (Faydacýlýk) Fenomenoloji (Görüngübilim) Sofizm (Kuþkuculuk) Septisizm (Kuþkuculuk Þüphecilik) Sensüalist Septisizm (Duyumcu kuþkuculuk) Nihilizm (Hiççilik) Ýmmoralizm (Ahlak anlayýlarýný reddetme) Taoizm(Hiççilik) Realizm (Gerçekçilik) Oluþçuluk (Süreç Felsefesi) Düalizm (ikicilik) Hedonizm (Hazcýlýk) Egoizm (Bencillik) Anarþizm (Baþtanýmazcýlýk) Egzistansiyalizm (varoluþçuluk) Teizm (Tanrýcýlýk) Deizm (Yaratanclýk) Panteizm (Tüm tanrýcýlýk) Politeizm (Çoktanrýcýlýk) Monotezim (Tektanrýcýlýk) Ateizmdir (Tanrý tanýmazlýk) Agnostisizm (Bilinemezcilik) Stoacýlýk (Kadercilik) Hümanizm (Ýnsancýllýk) Neoplatonizm (yeni Eflatunculuk): Aristotelizm Atomizm Patristik Felsefe Skolastisizm Nominalizm (Adcýlýk) Voluntarizm (Ýstenççilik) Ýþrakizm (Iþýkçýlýk) Meþþaiye (Yürüyenler) Materyalizm (Maddecilik) Ýdealizm (Fikircilik) Kartezyenler (Descartesciler) Monizm (Bircilik): Spiritüalizm (Ruhçuluk) Romantizm Relativizm (Görecelilik) Metafizik (Fizikötesi) Mistisizm (Gizemcilik) Paradigma (Görüþ açýsý)
Rasyonalizm (Akýlcýlýk) : Rasyonalizme göre zorunlu kesin ve genel geçer bilgilere ancak akýlla ulaþýlýr. O halde doðru bilginin kaynaðý akýldýr. Duyu organlarýnýn verileri geçici ve doðruluðu kesin olmayan bilgil ve bu verilere güvenilemez. Felsefe evreni ve insaný kavrarken aklý kullanarak doðru bi lgilere ulaþabilir.
Temsilcileri: Sokrates Platon Aristoteles Farabi Descartes Spinoza Leibniz Hegel
Empirizm (Deneycilik) : Doðru bilgiye duyu verileri ve deneyle ulaþýlabileceðini savunan akýmdýr. Ýnsan aklýnda doðuþ gi olmadýðýný ve bilgiye dýþ dünyadan gelen deney verileri ile ulaþýlabileceðini ileri sürer. kaynaðý deneydir. Empirizm deneye dayanan fiziði temel alýr. Empirizmin ilk örnekleri ilkçað a Epiküros ta görülür. Ona gör bütün bilgilerin ilk kaynaðý duyudur. Temsilcileri: John Locke David Hume
Sensüalizm (Duyumculuk): beþ duyu verisinin verilerini doðru kabul eden görüþ. Empirizmi doðrudan duyu algýsý olarak k l eder. Duyu algýlarýnýn dýþýndaki bilgi kaynaklarýný reddeden görüþ zihnin soyutlama gücüyle vramlarýn bilgi olduðunu da reddeder. Temsilcileri: George Berkeley Condillac
Kritisizm (Eleþtiricilik) : Kristizm bilgi teorisine aklý inceleyerek yaklaþmaya çalýþýr. Bunun için de bilgiyi saðlamada lýn rolünü ve deneyin rolünü ayrý ayrý ele alarak rasyonalizmle empirizmi uzlaþtýrmak ister. Temsilcisi: Immanuel Kant
Pozitivizm (Olguculuk) : Pozitivizm de 19. yüzyýla damgasýný vuran doða bilimlerinden etkilenerek doðmuþtur. Pozitiviz ancak duyu verilerine ve deneye dayanan olgusal dünyanýn bilinebileceðini ve bu bilgi ye de bilim aracýlýðý ile ulaþýlabileceðini savunur. Deneyle denetlenemeyen her türlü felsefi anlamsýzdýr. Bu yüzden olgularýn arkasýnda yatan nedenler deðil olgularýn arasýndaki iliþkil bilgisine ulaþmayý amaçlamak gerekir. Temsilcisi: Auguste Comte
Neopozitivizm (Analitik Felsefe) (Mantýkçý Empirizm): Analitik felsefe felsefeye bilimlerin dilini analiz etmek iþlevi yükler. Böylece felse fe düþünsel bir etkinlik alaný olmaktan çýkarýlýr yalnýzca dil analizleri yapan bir alan hali tirilir. Felsefe bilimlerin dilini çözümleyecek onlarýn kavram yapýlarýný araþtýracaktýr. Bun ken de sembolik mantýðý kullanacaktýr. Temsilcisi : Ludwig Wittgenstein Schlick Rudolf Carnap ve Reichenbach dýr.
Entüisyonizm (Sezgicilik) : Kesin ve deðiþmez bilgilere sezgi aracýlýðý ile ulaþýlabileceðini savunan akým enstüisyonizmd Temsilcileri: Henri Bergson Gazali
Pragmatizm (Faydacýlýk) : Bilgiye fayda açýsýndan yaklaþan pragmatizm bir yaþam felsefesidir. Amerika Birleþik Devletl eri nde doðan bu akým felsefi bir akým olmanýn ötesinde geniþ halk kitlelerinin yaþam biçimin meli Ýlkçað filozoflarýndan sofistlere kadar inen pragmatizm bilgiyi faydaya dayandýrýr. Pra gmatizme göre ne ki faydalýdýr o bilgidir ne ki bilgidir o faydalýdýr. Temsilcileri: William James John Dewey
Fenomenoloji (öz-görüngübilim) : Fenomenoloji pozitivizmin duyusal verileri yani olgularý ön plana çýkaran anlayýþýna karþý g jeler in ruhsal (tinsel) olarak kavranabileceði anlayýþýný ortaya koyar. Görünenler (fenomen ) içinde bulunan öz doðru bilgidir ve bu öz ancak bilinçle kavranýr. Temsilcisi: Edmund Husserl
Sofizm (Kuþkuculuk): Sofist felsefe Ý.Ö. 5. yüzyýlda doða filozoflarýna tepki olarak doðar. Sofistlere göre duyu v leri insanlara göre deðiþtiðinden kesin bilgilere ulaþmak olanaksýzdýr. Bu yüzden bilgi görel (relatiftir). Temsilcisi: Protagoras Gorgias
Septisizm (sistematik kuþkuculuk þüphecilik) : Kuþkucu Pyrhon (Piron) ve Timon verilen her yargýnýn çeliþiði için de güçlü nedenler olduðunu hiçbir konuda kesin yargýya varýlamayacaðýný ileri sürer. Sensüalist Septisizm (Duyumcu kuþkuculuk): Sextus Empricus a göre doðru bilgi olanaksýzdýr. Çünkü; Ayný þeyler farklý insanlarda farklý etkiler yapar. Her insan duyu bakýmýndan farklý yaratýlmýþtýr. Algýlar içinde bulunduðumuz duruma göre deðiþir.
Nihilizm (Hiççilik) : Nihilizme göre hiçbir varlýk gerçekten var deðildir ve varlýðý var olan olarak kabul eden gör rþý çýkar. Ancak daha genel bakýldýðýnda nihilizm hiçbir deðer ve kural tanýmayan bir görüþtü i saðlayan tüm otoriteleri reddeder. Nihilizm bu biçimiyle siyasal anlamda anarþizme tem el oluþturur. Temsilcileri: Gorgias W.F. Nietzsche
Ýmmoralizm (Ahlak anlayýlarýný reddetme): Ahlakýn dýþlandýðý bu felsefi anlayýþýn en önemli temsilcisi Friedrich Nietzsche dir. Nietzsc kadarki ahlak anlayýþlarýný reddederken immoralisttir. Ancak üst insanýn ahlakýnýn egemen rektiðini söylerken de moralisttir.
Taoizm (Hiççilik): Nihilizmin bir baþka biçimi de Ýlk Çaðda Çin de görülen taoizm dir. Lao-Tse nin kurduðu taocu tliliðine karþýn bir (Tao) olduðunu ve bunun adýnýn biçiminin maddesinin görüntüsünün olmad n dünya varlýktan yoksundur.
Realizm (Gerçekçilik) : Varlýk vardýr anlayýþý realizmdir. Realizm varlýðýn insan bilincinin dýþýnda insan bilincinde ak var olduðunu savunur. Realizmle ilgili bir baþka tartýþma konusu da varlýðýn ne olduðu pro midir.
Oluþçuluk (Süreç Felsefesi): Bu görüþün ilk temsilcisi Ýlk Çað doða filozoflarýndan Herakletios tur. Herakleitos a göre ev addesi (arkhe) ateþtir ve her þey ateþe dönüþecektir. Bu süreçte evrende her þey deðiþir. Deð karþýtlarýn çatýþmasýndan doðan uzlaþma oluþtur. Deðiþmeyen tek þey varsa o da deðiþmenin k os deðiþmenin düzenine logos (akýl) adýný verir. Temsilcileri: E. Mach H. Bergson ve N. Whitehead
Düalizm (ikicilik): Materyalizmle idealizm arasýnda bir uzlaþma çabasýdýr. Descartes a göre varlýk madde ve ruh o k üzere iki cevherden oluþur. Ruhun iþlevi düþünmek maddenin iþlevi uzayda yer kaplamaktýr. E ndeki nesne dünyasýndaki varlýklar salt madde Tanrý ise salt ruhtur. Ýnsanda madde ve ruh bir aradadýr.
Hedonizm (Hazcýlýk): Ýnsanýn haz duyduðu þeylerle mutlu olabileceðini savunur. Haz duyulan þeyler öznel olduðundan rensel bir ahlak yasasýndan söz edilemez. Bu görüþ ilkçað düþünürlerinden Aristippos a göre Haz veren þeyler iyi acý veren þeyler ise kötü dür. Epiküros a göre ise insan acýdan kaç erek mutlu olur.
Egoizm (Bencillik): Ýnsan eylemlerinin kökeninde ben sevgisi vardýr. Ahlak ise insanýn kendini koruma güdüsünün masýndan baþka bir þey deðildir. Bu görüþü savunan T. Hobbes a göre insanda hayvanlarda olduð dini sevme ve kendini koruma içgüdüleri vardýr. Dolayýsý ile insan doðasý gereði bencil n insan her þeyden önce kendi çýkar ýný düþüneceðinden evrensel bir ahlak yasasý yoktur.
Anarþizm (Baþtanýmazcýlýk): Toplumsal yaþamý düzenleyen tüm kurum ve kurallarý reddeden anarþizm doðal olarak ahlak kural arýnýn egemenliðini de reddeder. Bireysel iradenin her þeyin üstünde olduðunu savunulur.
Temsilcileri: Proudhon Bakunin Kropotkin ve Stirner
Egzistansiyalizm (Varoluþçuluk): insanýn yaþamýný kendisinin kurmasý açýsýndan özgür olduðunu savunur. Kierkegaard Heiddegger e Sartre a göre insan kendi varoluþunu kendisi yaratýr. Bir býçak önce zihinde tasarlanýr son yapýlýr. Býçak için özgür seçim yoktur. Sadece insan deðerlerini kendisi yaratýr ve özgür ira lunu seçer. O halde insanýn varlýk ý öz ünden önce gelir. Ýnsan ahlaki olarak varlýk ý laki olarak iyi ve kötü nün ölçütünü topluma göre deðil kendi öz iradesi ile belirlemelid rensel bir ahlak yasasýndan söz edilemez.
Teizm (Tanrýcýlýk): Evreni ve insaný yaratan öncesiz ve sonsuz bir Tanrý nýn varlýðýný kabul edip Tanrý nýn ayný le sürekli iliþki içinde olduðunu kabul eden görüþ Teizm dir. Teizme göre Tanrý dünya ile ili ler aracýlýðý ile kurar. Bu görüþte olanlar Tanrý nýn varlýðýný açýklamak üzere þu kanýtlarý
Deizm (Yaratanclýk): Deizm Tanrý nýn evreni kendi yasalarýna göre iþleyen bir düzen olarak yarattýðýný savunur. An an ve düzeni kuran Tanrý nýn evreni kendi baþýna býraktýðýný kabul eder. Bu yüzden deizm dins ilkelerin varlýðýný kabul etmez. Deizm e göre Tanrý nýn vahiy mucize gibi kanýtlara gereksin tur. Panteizm (Tüm tanrýcýlýk) : Panteizm Tanrý ve evreni bir gören özdeþ gören anlayýþtýr. Bu görüþ Tanrý yý doðanýn dýþýnda Politeizm (Çoktanrýcýlýk): Tanrýnýn birden fazla olduðunu savunan inanýþ eski yunan inanýþýnda olduðu gibi. Monotezim (Tektanrýcýlýk): bir yaratýcý olduðunu kabul eden inanýþ sistemidir müslümanlýk hristiyanlýk yahudilik gibi. Ateizmdir (Tanrý tanýmazlýk): Ateizm tanrý nýn varlýðýný reddederek evreni evrene dayanarak açýklamaya çalýþýr. Bu nedenle an düþünürler genelde materyalisttir. Ateizm tanrý nýn varlýðýný þu nedenlerle reddeder
Agnostisizm (Bilinemezcilik): Tanrý nýn var olup olmadýðýnýn bilinemeyeceðini savunan görüþtür. Örneðin sofist düþünürler e bilgi edinmekte çaresizim; ne var olduklarý ne de olmadýklarý ne de ne þekilde olduklarý üz rine Agnostisizm adýný ilk kullanan Thomas Huxley e göre duyularýmýzla kavrayamadýðýmýz þe a kesin bir þey söyleyemeyiz. Tanrý da duyularla kavranamadýðý için var olup-olmadýðýný söyle
Stoacýlýk (Kadercilik): Dünya bir amaca göre düzenlenmiþ sistemdir. Varlýklarda bu sistemde ahenkli bir bütündür. Bu ir parçasý olan insan bütünün amacýna uygun davranmalýdýr. Ýnsanýn amacý olan mutluluk Mutlul ir. Erdem doðaya uygun yaþamaktýr. Hepsi insan iradesinin Tanrý iradesine uygun düþmesinden ileri gelir. Ýnsan kendini dünyanýn gidiþinden kendini ayýramayacaðýna göre yapýlacak iþ düny olduðu gibi benimsemektir. Bu nedenle insan gereksiz sýkýntý ve tasalardan uzaklaþmalýdýr. Temsilcileri: Epiktetos ve Kýbrýslý Zenon Hümanizm (Ýnsancýllýk): Rönesnas ýn iþlediði ilk konu insandýr Ýnsaný arayan insanýn özü ile bu dünyadaki yerini sorgulayan çalýþmalara denir.
Neoplatonizm (Yeni Eflatunculuk): Aristocu skolastiðe karþý Platon sevilmiþtir. Platon akademisi kurulmuþtur. Platon un güzeli baþ idea arasýna almasý Rönesans felsefesinin latonu benimsemesine sebep olmuþtur. Ayrýca platonun mistik yapýsý da Rönesans ýn din yapýsý gundu. Bu sebepler Platonizmi doðurmuþtur.
Aristotelizm (Aristoculuk): Aristo yu ortaçaðýn yanlýþ yorumladýðýna inanan bir takým düþünürler Aristo nun fikirlerine y
Aristoculuk skolastisizmden uzak bir þekilde yeniden yorumlanmýþtýr.
Atomizm (Yeni maddeclik): Rönesans atomculuðu Epiküros a dayanýr. Epiküros skolastik felsefenin etkilerinden ayýklanara yeniden anlanmaya çalýþýlmýþtýr. Böylece yeniden canlanan atomcu felsefe skolastiðe karþý çý Patristik Felsefe (Kilise babalarý felsefesi): Hristiyanlýk dinine antik felsefe ile þekil verme görüþlerinin ilkidir. Kilise babalarýnýn felsefesidir. Hristiyan öðretilerinin temellendirilmesine çalýþmýþlardýr. 2-6.yy larda yaþamýþlardýr. Kilise babalarý ayný zamanda din adamýdýr. Temsilcisi: Augustinus
Skolastisizm (Kilise okullarý felsefesi): Patristik felsefenin sistematik halidir. Skolastik felsefede Aristotales felsefe sinin aðýrlýðý vardýr. Skolastik felsefe okul felsefesidir. Din adamý yetiþtiren manastýr ve raller de geliþtiði için schola felsefesi ortaya çýkmýþtýr. Bu dönem felsefeyi dinin doðrular ayýp inanç konularýný kavranýlýr kýlmayý amaçlar. Skolastik kiliseye baðlýlýk ve her türlü el (dogmatizm) Temsilcileri: Aquinalý Thomas Anselmus Ockhamlý William
Nominalizm (Adcýlýk): Skolastiðin önceki dönemlerinde belirlenen idealarýn zihnin ürünü olan ad tan ibaret olduðunu nan görüþtür. Kurucusu Ockhamlý Williamdýr. Felsefe ile bilimlerin dinden baðýmsýzlýðýna yol lsefesine zemin hazýrlamýþtýr.
Voluntarizm (Ýstenççilik): Ýradenin aklý karþýsýndaki üstünlüðünü ileri süren görüþtür. Duns Scotus a göre insaný bilgiy ilise karþýsýnda özgür olmasýna yol açmýþtýr. Rönesans felsefesine zemin hazýrlamýþtýr.
Ýþrakizm (Iþýkçýlýk): Ýslam felsefesinin eski doðu din ve felsefesinden etkilenmesiyle oluþmuþtur. Mistik bir yapýsý vardýr. Yeni eflatunculuktan etkilenilmiþtir. Akla karþýdýr. Kurucusu Sühre di dir. Ýþrak aydýnlanma manasýndadýr. Ýþrak insanýn içine doðan ýþýk (sezgidir) Doðruya aký rýnmasý ile ulaþýlýr.
Meþþaiye (Yürüyenler): Ýslam düþüncesi ve Aristo felsefesini uzlaþtýrmaya çalýþmýþlardýr. Aristo felsefesini kendile edinmiþlerdir. Akýl ile Ýslam inançlarýný açýklamaya çalýþmýþlardýr. En önemli temsilcileri e Ýbn-i Rüþd tür. Aristo nun izinde yürüdükleri için bu felsefeye Meþþai (yürüyen) felsefesi
Materyalizm (Maddecilik): Varlýðýn insan zihninden baðýmsýz olarak var olduðunu kabul ederler ve maddi cinsten bir þeyt duðunu savunurlar. Materyalizm çatýsý altýnda toplanýrlar. Materyalizme göre gerçekten var ol adde dir. Demokritos Hobbes Lametrie Marx
Ýdealizm (Fikircilik): Varlýðýn ilk ve en önemli ögesinin idea olduðunu öne felsefi öðretiye idealizm denir. Varlýðý eden filozoflardan Platon Aristoteles Farabi ve Hegel'dir. Kartezyenler (Descartesciler): Descartes in öðrencilerine denir aklý ön plana çýkarmýþlardýr. Monizm (Bircilik): Beden ve ruh gibi iki cevher deðil bir cevher var diyen görüþ Spiritüalizm (Ruhçuluk): Var olanlarýn özü ruhtur diyen görüþ.
Romantizm (duygusalcýlýk): Kant ýn insan zihni ve ruhunda kabul ettiði her þeyin dýþ dünyada da var olduðunu kabul edenl
denir. A.de Musset Relativizm (Görecelilik): her þeyin kiþiden kiþiye deðiþtiðini mutlak ve deðiþmezin olamayacaðýný savunan görüþ. Metafizik (Fizikötesi): Duyusal olanýn üstünde olaný araþtýran ve ruh cin peri vs varlýklarla uðraþan daldýr. Mistisizm (Gizemcilik): Doðaüstü güçlerin var olduðu ve bunlarla iliþki kurulabileceði temelini savunan görüþ.
Paradigma (Görüþ açýsý): olgularý açýklamaya yönelik kanýlar inançlar ve deðer yargýlarýndan oluþmuþ bir çerçevedir. B ya bakýþýný belirleyen bir kuramdýr.
Tarih
Altýn Tarih Bilgileri Rashta Tarih Bilgileri *) Tarih , öðrenim kolaylýðý açýsýndan sýnýflandýrýlýr. *) Tarih kronolojik sýraya göre sýralanmalýdýr cunku tarihte bir olayýn nedeni diðer olayýn s cudur. *) Mezarlarýn oda þeklinde yapýlmasý , ölenlerin süs eþyalarýyla gömülmesi ahiret inancýna ka *) Su bentleri , sulama kanallarý , orak kullanan toplumlar tarýmla uðraþmýþlardýr. *) Kolonicilik olan yerde : Ticari iliþkiler olur , kültürel etkileþim olur. *) Þehir devletlerinin olduðu yerde , siyasi birlik yoktur , özgür düþünce vardýr. *) Ülkede ikili yönetim varsa , taht kavgasý vardýr , merkezi otorite zayýftýr , feodalite gü
*) Ülke hanedanýn ortak malý anlayasý varsa , merkezi otorite zayýftýr , taht kavgalarý yaþan feodalite güçlenir , erkek cocuklarý tahta geçme þansýna sahiptir. *) Ýkta sistemi , Timar sistemi Devlet hazinesini artýrmaz. *) Bir ülkenin sýnýrlarý geniþliyorsa , Ülkenin ekonomik geliri artar , farklý kültürel etkil ur , nufus artar , imparatorluk yönetim þekli güçlenir. *) Kut anlayýsý , Halkýn hükümdara baglýlýgýný artýrýr , merkezi otoriteyi düþürür , erkek co sýna sahiptir. *) Skolastik düþünce , bilim ve düþünceyi sýnýrlandýrýr. *) En büyük kültürel etkileþim savaþ yoluyla olur. *) Ordugahlar , sýnýrlarýn geniþletilmesi , bölgelerin güvenliði ve asker yetiþtirme amacýyla lur. *) Fethedilen yerlere Türklerin veya Müslümanlarýn yerleþtirilmesinin nedeni , fetihlerin kalýcý olmasý ve bölgede Türk veya Müslüman kültürünün yayýlmasý içindir. *) Posta teþkilatý : Denetimi kolaylaþtýrdýgý için merkezi otoriyeti güçlendirir. *) Ýç isyanlarýn güçlükle bastýrýlmasý ülkenin otorite düþüklüðünü gösterir ve düþman devletl *) Fethedilen toprak fethedenindir.'' Anlayýsý fetihleri hýzlandýrýrken feodaliteyi canlan dýrýr. *) Boy beyleri - Atabeyleri , iyi yönleri devlet parçalansada Türkleþme engellenemez anc ak merkezi otoriteyi zayýflatýrlar. *) Alanya , Antalya , Suðdak ýn fethedilmesi ticarete verilen önemi kanýtlar. *) Ekstra bilgi : Türkiye selcuklularýnýn , Büyük selcuklulardan farký , Merkezi otoriteye v e donanmaya önem vermeleridir.Coðrafi imkanlarý Büyük selçuklulardan daha avantajlý oldugu iç deniz donanmasýda gerçekleþtirmiþlerdir. Ekstra bilgi : Birinci haçlý seferinde savaþa girmeyip ikinci haçlý seferinde savaþa giren b azý din adamlarý , devlet büyüklerinin savaþa girme sebebleri , birinci haclý seferini yenme leriyle gaza gelmeleri ve ikinci haclý seferini yeneceklerini düþünmeleridir. *) Uç beyleri , sýnýrlarýn geniþlemesini saðlarlar. *) Yargýda kadýlara baský uygulanamamasýnýn sebebi yargýnýn bagýmsýzlýgýndandýr. *) Anadolu ve Mezopotamya arasýnda iliþkiler kesilmeden devam etmiþtir.Bunun sebebi ;
iki bölge arasýnda ulaþým kolaylýðý olmasý ve iki bölgenin üretimlerinin birbirlerinin ihtiya lamasýndandýr. *) Türkiye devletinde , edebiyat ve resmi dilin Farça olmasýnda ,Türklere islamiyet'in Ýra n yoluyla geçmesi ,Ýran'dan aydýn ve idarecilerin gelmesi , iki ülke arasýnda sýký iliþkileri lmasý ve Farsça'nýn iþlenmiþ bir dil olmasýndandýr. *) Ekstra bilgi :Karasioðullarýnýn alýnmasýyla Rumeliye geçiþ kolaylaþtý.Bizans'ýn Çimpe kale nlýlara vermesiyle Rumelinin kapýlarý Osmanlýlara açýlmýþ oldu. *) Ekstra bilgi : Osmanlýlarýn Rumelide fazla toprak kaybetmemesinin nedeni , halkýn O smanlý devletinin hoþgörüsünden memnun olmasý , Balkan uluslarý arasýndaki mezhep çatýþmalarý rupa'da yüzyýl savaþlarýnýn sürmesi etkili olmuþtur. *)Ekstra bilgi :Rumeli Hisarý'nýn yapýlma nedeni Bizans'a gelecek yardýmý engellemek içindir . *) Halifeliðin ele geçirilmesi deyince aklýna Doðu gelsin. *) Kýrým deyince aklýna Karadeniz gelsin.Kýrýmýn fethiyle Karadeniz Türk gölü haline gelmiþti *) Osmanlý tarihinde '' Ülke Hanedanýn Ortak Malý '' anlayýsý deðiþmemiþtir. *) Avrupalýlarýn Ümit Burnu'nu bulmasý Osmanlý ticaretini gümletmiþtir. *) Ekstra bilgi : Orta Avrupa'da Osmanlý üstünlüðünün kurulmasý = Mohaç Anadoluda Türk siyahi birliðinin kurulmasý = Tunadað Akdeniz'de Osmanlý üstünlüðünün kurulmasý = Preveze Savaþlarýdýr. Ekstra bilgi : Fatih döneminde ; Venedik , Kanuni döneminde Fransýzlara ekonomik ayrýcalýk lar verilmesi , - Deniz ticaretini canlandýrma - Haçlý birliðini engelleme -Avrupalýlarýn it tifak yapmasýný engelleme - Hristiyan birliðini bozmaya yöneliktir. *) Sýnýrlarýn geniþlemesine baglý olarak eyalet sayýsýda artar. *) Ekstra bilgi : '' Ülke hanedanýn ortak malýdýr.'' anlayýsýnýn yerine '' Ülke hükümdar ve o lýdýr.'' anlayýsýnýn getirilmesinin sebebi , taht kavgalarýnýn sýnýrlandýrýlmasý ve merkezi o orunmasý içindir. *) Ekstra bilgi : Þehzadeler, yönetim deneyi kazanmasý , halký tanýmasý ve tanýnmasý için tec devlet adamlarýnýn gözetiminde sancaklara idareci olarak gönderilirlerdi. *) Ekstra bilgi ivan üyelerinin görüþlerini daha rahat söyleyebilmeleri için Divan idaresi s adrazamlara býrakýlarak toplantýlarý kafes arkasýndan izlemeye baþlanmýþtýr.Böylece sadrazaml güçlenmeye baþlamýþtýr. *) Kapitülasyonlarýn artmasý ekonomiye zarar verir. *) Lonca teþkilatý : Mesleki eðitim amaçlý. *) Yeniçeri ocagý kaldýrýlýnca padiþah tekrar yönetime geçti. *) Haraç ve Cizye toplanmasý teokratik yönetim oldugunu kanýtlar. *) Yenýçeri ocagý , Yaya ve Müsellemlerin yetersizliðinden savaþ esirlerinden kurulmuþtur. *) '' Yeniçeri Devlet Ýçindir '' anlayýsý '' Devlet yeniçeri içindir '' olarak deðiþtirilmiþt devlet yönetimine burnunu sokmak için yapmýslar bazýlarý.Bu anlasýyýn deðiþmesiyle , - Yenýçeriler yönetime katýlmýþ. - Devletin etkinliði zayýflamýþ. - Ýsyanlar artmýþ. - Merkezi otorite sarsýlmýþ.
- Haclý seferleri , Yüzyýl savaþlarý , Ýngiltere ve Fransa'da iç savaþlar , Coðrafi keþfler v silahlar > Feodalitenin yýkýlmasýna neden olmuþtur. -Feodalitenin yýkýlmasý , mutlak kralýyetlerýn güçlenmesine neden olmuþtur. - Ticaretle ilgilenen kýsým burjuva sýnýfýdýr.Coðrafý keþiflerle burjuva sýnýfý önem kazanýrk böreði yemiþtir ( Klavyenýn Ý tuþu aðrýzalý , bazen basmýyor.Anlarsýnýz. ) - Coðrafý kesýflerle týcaret önem kazanýrken toprak önem kaybettý. - Ronesans , Coðrafý keþýfler ve Reforumun ortak ozellýgý > Avrupanýn gelýþmesýný önleyýcý en kalkmýstýr. - Çeviri , Ýnceleme , Kültür býrýkýmýnýn artmasý , Okullarýn açýlmasý > Ronesansý hýzlandýrýr - Ronesans kýsaca yenýden doguþ , yenýden yenýlenme demektýr.Býlmeyenler ýcýn. - Reform ise , olan duzený bozmadan yapýlan yenýlýktýr. - Rönesans Osmanlý devletýne yarar saðlamamýþtýr ancak batýnýn gerýsýnde kalmamýza neden olmu manlý Devleti Batýyý kendýnden ustun goruyordu.Bu da daha sonra olumsuz sonuc olarak dönec ektýr. - Reform Osmanlý devletýne iç yönetým olarak avantaj veya dezavantaj saglamamýstýr ancak dýs ada önemlý sonuclar cýkmýstýr.Çünkü Reform Avrupa'da sýyasý bolunmelere neden olmuþtur.Osmanl
'da ilerleyiþi kolaylaþmýþtýr. - Osmanlý Devletý'nýn zayýflamasýna neden olan maddeler : * Merkezý Yönetýmýn bozulmasý * Askerý sýstemýn bozulmasý * Sosyal Alandaký bozulmalar * Egýt ulmasý * Ekonomýnýn bozulmasý * Osmanlýyý olumsuz etkýleyen dýþ faktorler - Rönesans , Reform ve Coðrafý Keþýfler > Avrupa ve Osmanlýyý etkýlerken , Fransýz Ihtýlalý t mýstýr.Farklarý budur. - Ýltýzam sýstemý'nýn týmar sýstemýnden farký , Nakýt ýhtýyacýnýn gýderýlmesý ýcýn acýlmasýdý - Celalý ýsyanlarý : Anadolu'da ekonomýk , toplumsal ve sýyasal nedenlerden dolayý cýkmýstýr. ularda cok karsýlaþabýlýrsýnýz bu ýsyanla , býlmenýzde yarar var.) - Sancak sýstemýnýn kaldýrýlmasý otorýteyý zayýflattý.Bunun nedený , þehzadelerýn egýtým ve d aht basýna gecmesýdýr.Bu da dusman devletlerý cesaretlendýrýyordu. - Islýhatlarýn kalýcý olmamasýnýn nedený , sorunlarýn köküne ýnýlmemesýnden,. baský ve þiddet halka yenilikleri anlatamadýklarý için baþarýlý olamadýlar.Zaten yenýcerýler de zýkkým var gý kuyordu.Onlar ýslýhat ýstemýyorlar , butun ýslýhatlara karsý cýkýyorlardý çünkü otorýtelerý z - Osmanlý Devletý'nýn Avrupa'dan geri kalmasýnýn nedenlerý : *Avrupa'nýn üstünlüðünü kabul etmemesý * Ronesansýn olumsuz etkýlerý * Coðrafý kesýflere cýkm olumsuz etkýsý * Teknolojýk gelýsmelere ayak uyduramamalarý - * Fransa > Akdenýz'e egemen olma * Rusya > Sýcak denýzlere ýnme * Ingýltere > Sömürgecýlýk Polýtýkalarý ýzlemýslerdýr.Bunlarý býlmenýz lazým sureklý karsýnýza cýkar. - Avrupalýlarýn gavur haklarýný bahane edip Osmanlý'nýn iç iþlerne karýþmasý , Osmanlý'nýn za cunu yýtýrdýgýnýn kanýtýdýr. - Lale Devrý : Avrupa'nýn üstünlüðü kabul edýlmýstýr. - XVIII.yy da yapýlan ýslýhatlarýn XVII.yy da yapýlan Islýhatlardan farký , Avrupa'nýn örnek . - Kucuk Kaynarca Antlasmasý : Fazla toprak kaybettýgýmýz Antlasma. - Turk devrýmýnýn , Fransýz ve Rus devrýmlerýnden en temel farký Içte saltanata , Dýþta Isgal rsý mücadele edýlmesýdýr. - Yenýcerý ve Ordu batýlýlasmayý ýstememýstýr. - Nýzamýcedýd ordusu deyýnce hemen aklýna Avrupa tarzý egýtým gelsýn. - Elçýlýkler , Ulkeyý yakýndan tanýmayý , ulkede neler olup býttýgýný anlamaya yarar.Kýsaca d alýdýr. - * Ingýltere > Somuru yollarýný korumak ýcýn * Fransa > Kapýtýlasyonlardan yararlanmak ýcýn sturya > Çok uluslu devlet oldugu ýcýn Osmanlýya destek vermýstýr. - Fransýz Ihtýlalý ýle ortaya cýkan mýllýyetcýlýk akýmý Osmanlý Devletýný olumsuz etkýledý.Çü et yapýsýna sahýptýr. - Gýrýt , Azrak kalesý , Venedýk , Kýrým denýnce hemen aklýna > Denýz hakýmýyetý gelsýn. - Malýkane Sýstemý > Devletýn nakýt ýhtýyacýný karsýlamak amaclý - Sanayý Inkýlabý sonrasý bol , ucuz ve serý uretýmýn baslamasý hammadde ve pazar ýhtýyacýný - Fransýz Ihtýlalý , Coðrafý Kesýfler , Sanayý Inkýlabý Osmanlý Devletýný olumsuz etkýledý.Fr esýtlýk alanýnda olmlu etkýledý.Onun dýsýnda Mýllýyetcýlýk akýmý tum cok uluslu devletlerýn ustur. - Evrensel ýnsan haklarý ve demokrasýnýn ortaya cýkmasýnda : * Fransýz Ihtýlalý ve ABD nýn ku tkýlý olmustur. - Orduda Avrupa Tarzý ýslýhat yapýlmasý , Avrupa'nýn ýký gücünü býrden yenmemýzý saglamýstýr.
- Kýrým deyýnce aklýna Karadenýz gelsýn. - Lehýstan > Osmanlý ýle Rusya arasýnda tampon bolge konumundaydý.Bu yuzden Lehýstan'ýn Osman Icýn onemlý oldugu anlasýlýyor. - Výyana Kongresý : * Avrupa sýnýrlarýnýn tekrardan belýrlenmesý * Mýllet , dýl ve dýn unsurl lýnmamasý * Mutlak krallýklarýný korumak amaclý yapmýslardýr.Guya sozde bu antlasmaya göre ne ayaklanma cýkarsa bastýracaklardý ancak Osmanlýda Yunan ayaklanmasý cýktýgý halde bastýrmayý ayaklanmaya destek verdý yavsaklar.Yaný buda demek oluyor ký Cýkarlar on plandadýr , verdýk lerý sozu tutmamaktadýrlar. - Ingýltere sonradan Osmanlý devletýný korumaktan vazgeçmiþtr.Bunun nedený : * Osmanlý Devlet lmanyaya yakýnlasmasý * Osmanlý Devletý'nýn ýyýce zayýflamasý * Osmanlý Devletý ne hakým olma n olmustur. - Senediittifak : Ayanlarýn yetkýsýnýn artýrýlmasý ve Padýsahýn yetýsý sýnýrlandýrýlmasý plan etýmý böreði yemektedýr. - Londra Bogazlar sözleþmesý ýle Osmanlý Devletý'nýn bogazlardaký egemenlýgý sona ermýstýr. - Duyun-u umýmýye > Osmanlý Devletý'nýn dýs borclarýný odeyememesý uzerýne dýs devletler tara
yoluyla kurulmýstýr.Bý nevý dayatmadýr.Ortada zorla el koyma felan var.Iþler karýsýk hacý.Eko agýmsýzlýk elden gýttý... - Takvým-ý Vekayý > Bu gazeteyle halkýn aydýnlatýlmasý , devletýn butunlugu ve devamý yonunde met polýtýkasýnýn gelýstýrýlmesý , ýslýhatlarýn ve sýyasal gelýsmelerýn anlatýlmasý amaclanmý - Yenýcerý ocagý'nýn kaldýrýlmasý olayýna Vaka-yý Hayrýye denýr.Böylece ne olmustur ? *Padýsa * Islýhat hareketlerý hýzlanmýstýr.Haný her b*ka burunlarýný sokuyorlardý ya. - Ekber ekþed sýstemý var.Aklýma gelmýsken onuda soyleyeyým , Taht kavgalarýný onlemek ve mer otorýteyý guclu tutmak amacýyla akýl ve ruh saglýgý duzgun olmak sartýyla aýlenýn en yaslý ký gecmesý saglanmýstýr. - Osmanlý'da Avrupa Tazý okullarýn acýlmasý kültür catýsmasýna neden olmustur.Bunun yanýnda k esým de olmustur. - Tanzýmat Fermaný 'nýn Fransýz Ihtýlalý'nden farký , Halk yoluyla degýl padýsah yoluyla ýlan
-Osmanlý Devletý'nýn denge polýtýkasý ýzlemesý eský gucunu kaybettýgýný gosterýr. - ISHILAT FERMANI'NIN TANZIMAT FERMANI'N DAN FARKI : * Daha çok gavur haklarýyla ala kalý olmasý * Dýþ devletlerýn baskýsý sonucu olmasý - Osmanlý devletý I.meþrutýyetý býr an önce ýlan etmek ýstemýstýr cunku dýs devletlerýn azýnl k ýc ýslerýne karýsmasýný onlemek ýstemýstýr. - I.Mesrutýyet'ý Abdulmecýt , mutlak kralýyetý guclendýrmek ýcýn kaldýrmýstýr ancak 31 mart s ayaklanma ýle mecburen II.Mesrutýyet ýlan edýlmýstýr. - Bunu da býlgý dýsýnda oylesýne yazýyorum , Osmanlý - Rus savasýnda , Osmanlý ýc bolgelerdek rý bastýrýnca , dýs ulkeler bunu hrýstýyan katlýamý olarak duyurdular.Ayný seklde Rumlarýn do rek Turk halkýna katlýamlar yapýlmasý kamuoyuna yanlýs duyurulurdu ve otorýte sarsýlmak ýsten gun cýkmýs dýyorlar Ermený soykýrýmý býlmem þu bu...Alayý ****** bunlarýn. - Yunanýstan , Sýrbýstan , Bulgarýstan , Arnavutluk > Isyanla , Mýsýr > Somurgecýlýkle , Osma evletý'nýn elýnden cýkmýstýr. - Almanya ve Italya'nýn sýyasý býrlýgý kurmalarý : * Avrupa'da sýyasý dengelerýn bozulmasý * smanýn kurumasý * Sömurge yarýslarýnýn baslamasýna neden olmustur. - Mebusan meclýsý > Halkýn yonetýmdeký etkýsýný artýrmýstýr. - Iký devlet býrbýrýne yakýnlasýr ýse dýgerý uzaklasýr.Aklýnda bulunsun.Mesela Osmanlý - Alma asý sonucu ýngýltere'nýn uzaklasmasý gýbý. - Ferman'ý padýsah yayýnlar.Akýnda bulunsun. - Panslavýzým polýtýkasý > Rusya aklýna gelsýn.Yaný azýnlýklarý azdýrýp bu acýktan yararlanma -* Osmanlýcýlýk : Dýl , ýrk ve dýn farký gözetmeksýzýn herkesýn esýt olmasýdýr. * lslamcýlýk Turkculuk : Mýllýyetcýlýk * Batýcýlýk : Batýlýlaþma ve Yenýlesme çabasýdýr. * Adem- I merkezý eyý guclu tutma - Osmanlýcýlýk anlasýyý mýllý býrlýk ve mýllý ulku anlayýsýna terstýr.Mýllýyetcýlýk akýmýnýn mýstýr. -Osmanlýcýlýk ve Islamcýlýk mýllýyetcýlýge terstýr. - * Balkan savaslarý sýrasýnda Arnavutluk'un bagýmsýzlýgýný ýlan etmesý * 1.Dunya Savasý'nda esýnýn yaymýs oldugu '' Cýhat Fetvasýnýn'' fazla etkýlý olmamasý. * Araplarýn 1.Dünya Savasý' e býrlýk olup Osmanlýyý arkadan vurmalarý Islamcýlýk dusuncesýnýn basarýlý olmadýgýný kanýtla - Mýllý býlýncýn uyanmasý ýcýn Turkluk kavramý onemlýydý.Balkan savaslarý sýrasýnda tek çatý klý kýlmýstýr.1.Dunya Savasý'nýn kazanýlmasýnda onemlý rolu oldu.Osmanlý cok uluslu býr yapýy u ýcýn ulusculuk dusuncesý guclu degýldý. - Ittýhat ve Terakký > Mýllýyetcýdýr. - Batýcýlýk : Batýlýlaþma ve Yenýlesme çabasýdýr. - Italya'nýn Trablusharp'a saldýrmadan önce Avrupalý Devletlerle anlasmasý, Osmanlýyý dýploma landa yalnýz býrakmak ýstedýgýnden dolayýdýr. - * Ilk Isyan eden balkan devletý : Sýrbýstan * Ilk özerklýk elde eden balkan devletý : Yuna nýstan - Kuzey Afrýka topragý derse > Trablusgarp - Arnavutluk gelsn aklýna. - *Osmanlýcýlýk > Halkcýlýga * Ümmetcýlýk > Laýklýge * Turancýlýk > Mýllýyetcýlýge * Adem-ý M t yapýsýna ortam hazýrlamýstýr. - Mýllýyetcýlýk Isyanlarýnýn baslamasý Balkan topraklarýnýn kaybedýlmesýne neden olmustur. - Balkan savaslarý sonrasý Balkanlardaký Turklere azýnlýk statusu verýlmesý , Balkan toprakla kaybedýldýgýnýn kanýtýdýr. - Rusya , Bogazlarda savasý kaybetmesý ve ulkesýnde Isyanlar cýkmasý uzerýne 1.Dunya Savasýnd n cekýldý. - 1.Dunya Savasýyla alakalý özet býr býlgý : Osmanlý basta 1.Dunya savasýna gýrmek ýstemýyord
af devletlerýnýn yanýnda gýrmek ýstemýstý.Bunun nedený , daha once yardým ýstedýgý ancak Osma ardým etmeyen Almanya'dan ýntýkam almak ve Avrupalýlarla dýplomasýyý gelýstýrmek ýstýyordu.An a Devletlerý Osmanlý güçsüz oldugu ýcýn kabul etmedýler.Osmanlý'da Almanya ya yöneldý ve onun gýrmek ýstedý.Osmanlý'nýn stratejýk konumundan yararlanmak ýsteyen Almanya bu durumu kabul e tý ve Askerý ýhtýyaclarý Almanya karsýlayacaktý. -Kýsaca bakacak olursak , * Osmanlý sorunlarýný tek basýna çözemýyordu * Sýyasý yalnýzlýktan ordu * Dýplomatýk ýlýskýlerý gelýstýrmek ýstýyordu bu maddeler Osmanlý Devletý'nýn 1.Dunya Sa eden olmustur. - Almanya ayný zamanda Osmanlý Devletý'nýn hýlafesýnýn gucunden yararlanarak , * Anlasma Devl tlerý'nýn Isyanlarla ugrasmasýný * Anlasma Devletlerý'nýn sömurgelerýnden askerý destek almal emeyý amaçlamýstýr. -Ataturk , 1.Dunya Savasý'nda Turk ordusunun sevk ýdaresýnde Almanlarýn Soz sahýbý olmasýndan rahatsýzlýk duymus ve Enver Pasa'ya gonderdýgý býr raporda dýle getýrmýstýr.Ataturk 'un bu tu bagýmsýz devlet anlayýsýný benýmsedýgýný kanýtlar. - Romanya , Makedonya , Galýcya cephelerýnýn ortak özellýklerý > Muttefýklere yardým amaclý k alarýdýr. - Ittýhat ve Terakký partýsýnýn asýl amacý , Mesrutý yonetýme tekrardan geçme - Itýlaf devletlerý Gýzlý Anlasma ( Osmanlý Devletý'ný paylasma ) ýcýn savas sýrasýnda sýk sý dýr.Bunun nedený , daha sonra anlasmazlýga dusmemelerý ýcýndýr.( Adamlarýn gozunu topraklarým mýs vallahý sunlara bak savasýn ortasýnda ac gýbý toprak dusunuyorlar. ) - Gýzlý Antlasmalara en buyuk tepkýyý ABD vermýstýr.Bu ABD nýye boyle býrsey yaptý demeyýn o nden uyanýk , ABD Osmanlý ya sahýp olan devletlerýn guclenmesýný ýstemedýgý ve Somurgelere sa ka devletler kurulmasýný ýstemedýgý ýcýn tepký gosterýyor.Dýyor ký ben somurge devletlerýnýný elleyýcý yasa cýkartýrsam , týcaret gelýsýr boylece bu durumdan yararlanýrým dýye de dusunuyo daha sonraký konularda gorecez. - Bulgarýstan'ýn savasa gýrmesýyle Almanya Ile Osmanlý arasýnda kara baglantýsý olusmustur. - Devletlere kýsaca bakarsak , Italya baslangýcta tarafsýzdý fakat Anlasma Devletlerý Ital yaya On ýký ada teklýfý verýnce Italya azýttý ve Savasa gýrmeyý kabul ettý. - Bulgarýstan , Kaptýrdýgý topraklarý gerý almak ve Ege Denýzý ýle baglantýsýný surdurmek ýcý -1.DUNYA SAVASI ABD NIN SAVASA GIRMESIYLE SONA ERMISTIR.( Bu her tur sýnavda cýkar.Çok önemlý býlgýdýr.) - ABD , Almanya'nýn Meksýka'yý ABD ye kýskýrtmasý ve Amerýkan týcaret gemýlerýný batýrmasý , gýrmesýne neden olmustur.( Yemýn ederým salak bu Almanya ya.Ulan dur ýste mal zaten pert o lacaksýn ABD ye ne çomak sokuyorsun.Allahým yarabbi.) - 1.Dunya Savasý'nda Ic ve Dýs polýtýkaya yon veren ýký önemlý etken : FRANSIZ IHTILALI VE SA I INKILABI. - Sonuc olarak Yenýlen devletler faturayý pahalý odedýler.Bunlarý gorelým , mesela , * Askeri alanlardaký kýsýtlamalar , Bagýmsýzlýk anlayýsýna ters olan maddeler * Hak ve Hurrýy andýrýlmasý *Ulusculuk anlayýsýný dýkkate almamalarý Bu baskýlar Yenýlen devletler tekrar guclenmesýn dýye yapýldý ancak bu baskýlar cok agýr oldu daha sonra baska savaslarýn cýkmasý sonucunu dogurdu. - 1.Dunya Savasý sonrasý Osmanlý da nasýbýný alanlardan oldu.Sýyasý varlýgý ve rejýmý degýstý - Mondros Ateþkes denýlen anltlasma , Osmanlý'nýn 1.Dunya Savasý'ndan cekýlýrken ýmzaladýgý A .Her devlet býr antlasma ýmzalayarak savastan cekýlmýstýr. -Mondros Ateskes Anlatmasý da dýger antlasmalar gýbý cok cok agýr maddeler ýcerýyordu. - Mustafa Kemal ýn 9.Ordu mufettýsý olmasýnda , * Bölgede güvenliðin saðlanmasý * Asayýþsýzlýgýn cýkýs nedenlerýnýn saptanmasý * Bolgedeký sý lanmasý * Halkýn sýlah dagýtan kuruluslar varsa bunlarýn engellenmesýdýr. - Mustafa Kemal paþa ýngýlýz askerlerýnýn varlýgýndan dolayý guvenlý olmadýgý ýcýn Samsun'dan . - Havza genelgesýnden sonra Anadolu' nun býrcok yerýnde Isgalcýlerý protesto eden mýtýngler d zenlenmýstýr.Bu durum Havza Genelgesý'nýn amacýna ulastýgýný kanýtlar. -Mustafa Kemal Pasa , Hrýstýyan halka dusmanca davranýlmamasný ýstemýstýr çünkü Anlasma devle dros un 7.maddesýne dayanarak ulkeyý ýsgal edebýlýrlerdý. - Ingýlýzler bu olaylardan kýllandý Istanbul hukumetýne baský yaparak Mustafa Kemal Pasa'nýn erý cagýrýlmasýný ýstedýler.Bu olayýn ýngýlýzlerden kaynaklandýgýný anlayan Mustafa Kemal Paþ rek gorevýný devam ettýrmýstýr. - Delege seçýmýnde hýcbýr partý ayrýlýgý gozetýlmemesýne onem verýlmýstýr.Bunun nedený , Mýll anmasý ve mýllý mucadelenýn toplumun butu kesýmlerýne acýk olmasý amaclandýgýndandýr. - Mustafa Kemal Paþa , Artýk Istanbul'un Anadolu'ya egemen degýl , baglý olmak zorunda o
ldugunu belýrtmýs ve bu sahýslarý Anadolu'ya davet etmýstýr.Bununla Anadolu'da yený ve mýllý umetýn kurulma kararýnýn alýndýgý benýmsenmýstýr. - Istanbul Hukumetnýn Avrupalýlarýn kuklasý olmasý , Onlara ********* yapmasý , Isgallere ka rsý tepkýsýz ve ýcraatsýz kalmasý , halký seyýne takmamasý nedenýyle baska hukumetýn kurulmas ur.( Korkak herýfler.) - Mustafa Kemal Paþa, Istanbul'dan aldýgý ozel býr haberle kendýsýnýn gorevden uzaklastýrýlac enýnce daha önce davranarak askerlýkten ve butun gorevýnden ýstýfa ettýgýný halkýn arasýna ka oylece halkýn guvenlýgýnýn sarsýlmamasýný ve dýrenýsýn yarým kalmamasýný saglamayý amaclamýst , Mustafa Kemal Pasa'ya kolordusuyla býrlýkte emrýnde oldugunu býldýrmýstýr.Kazým Karabekýr nýn bu tutumu Mustafa Kemal Paþa'nýn Iþýný kolaylastýrmýstýr. - Erzurum Kongresý > Mýllý mucadeleyý Doguya yaymak ve Ozellýkle dogu bolgeyý ýsgallerden kor mak amaclý toplandý. - Balýkesýr Kongresý > Yardýmsever vatandaþlar tarafýndan kuruldu.Balýkesr ve Alasahýr KOngre nýn baþlarýnda lýderlerý olmadýgý ýcýn basarýlý olunamadý. - Tum dýrenýs cemýyetlerý '' Anadolu Rumelý Mudafaa-i Hukuk Cemýyetý '' adý altýnda býrlestýr l guclerýn tek elde toplanmasý , Isgalcý guclere karsý ayrý ayrý savunma yerýne mýlletce dýre macý güdülmustur. - Sývas kongresý > Butun Kongrelerý býrlestýrýcý özellýgý var. - Mustafa Kemal Paþa , Istanbul'da toplanacak Meclýste ulusal ýradenýn hür olarak ortaya k onulamayacagý ve mýllý kararlarýn alýnamayacagýna ýnanýyordu.Ayrýca Istanbul guvenlýk acýsýnd gýldý.Çünkü Avrupalý Devletler ýn baskýsý altýnda. - Mustafa Kemal Paþa'nýn Temsýlcýler Kurulunu Ankara'ya tasýmasýnda Ankara'nýn , * Alý Fuat Pasa'nýn kontrolunde olmasý * Istanbul'daký gelýsmelerýn daha yakýndan ýzlenebýlec numda olmasý * Asýl savasýn gerceklesecegý Batý Cephesý'ne yakýn olmasý * Demýr yolu ulasýmý esme yonunden uygun olmasý * Dusman tehlýkesýnden uzaklýk acýsýndan guvenlý konumda olmasý * kýye'nýn dogusunun ve batýsýnýn kontrol edýlebýlecek konumda olmasý. Etkýlý olmustur. - Mýlletvekýllerý Mustafa Kemal Pasa'yý Meclýs baskaný sececeklerdý ancak Meclýs acýldýktan s zlerýnde durmadýlar.Bu durum mebuslarýn görüþlerýný degýstýrdýklerýný ve cogunlugun saltanata kanýtýdýr. - Meclýs kararlarý Avrupalý devletlerý rahatsýz ettý.Bu kararlarýn uygulanmamasýný ýstedýler lerý olmayýnca bazý bakanlarýn gorevden alýnmasýný ýstedýler ve Istanbul Meclýsýna baskýn duz kapattýrdýlar. Bu olay Mustafa Kemal Paþa'yý guvenlýk acýsýndan haklý cýkartmýstýr.Baþa gelen çekýlýr.Istanb vsaklýgý yuzunden bunlar oldu.Padýsah otorýtem sarsýlmasýn dýye laf dýnleyýp Ankara'ya gýtmed alýlarýn kolesý olmaktan kurtulamadý. Sonrada böreði yedýk ýste.Bundan sonra Býrýncý TBMM Dönemý konusu var.Bundan sonraký konularý ak dogru olmayacagý ýcýn okumanýzý tavsýye edýyorum.Zaten bu konularý anladýysanýz dýger konu okumak yetecektýr. *)( Madde 11 -02 - 2012 GÜNCELLENDI. ) Isyan eden ve Osmanlýdan ayrýlan bazý Balkan Devl erý ýcýn Osmanlý devletý '' Dýný olarak Halýfeye Baglý kalýnmasý '' þartýný ýstemýstýr.Bunun am etmesýný ýstemesý ve azýnlýk durumunda kalan Turklerlerýn haklarýný korumak ýcýndýr. Kýsaca Anlatlaþmalar - Cepheler - Genelgelerimizi bir hatýrlayalým.. Antlaþmalar Kars Antlaþmasý + Doðu sýnýrýmýz belirlendi + Ermenistan , Gürcistan ve Azerbaycan arasýnda imzalandý. Ankara Antlaþmasý + + + + + +
Türkiye ile Fransa arasýnda imzalandý Hakkari lehimize sonuçlandý Musul ve Kerkük elimizden çýktý Türkiye Irak sýnýrý çizildi Fransýzlar Misak-ý Milli'yi kabul ettiler Türkiye - Ýngiliz iliþkileri sona erdi
Paris Barýþ Konferansý + Türkiye topraklarýný paylaþmak için Moskova Antlaþmasý + + + +
Türkiye ile Rusya arasýnda yapýlmýþtýr. Misak-ý Milli'yi tanýyan ilk devlet Rusya'dýr. Egemenliðimizi kýsýtlayan her þeyi kabul eden ilk devlettir Kapitülasyonlarýn kaldýrýlmasýný kabul etmiþtir
Gümrü Antlaþmasý + Türkiye - Ermenistan arasýnda olmuþtur + Doðu cephemiz kapanmýþtýr + Ermeniler doðuda Ermeni devleti kurma emellerinden vaz geçtiler Cephelerimizi hatýrlayalým Kafkas Cephesi + Ýlk savaþtýðýmýz cephedir + Ruslara karþý + Turancýlýk idealini gerçekleþtirmek ve Azerbaycan petrollerine ulaþmak amaçlý Kanal Cephesi + Ýngiliz - Arap iþbirliði + Mýsýr'ý Ýngilizlerin elinden almak + Almanya - Ýngiltere baðlantýsýný kesmek için ( Asker ve hammadde ihtiyacý ) Çanakkale Cephesi + Mustafa Kemal Atatürk tanýndý ve Lider kabul edildi + Rusya'da Boþlevik Ýsyaný çýktý ve Çarlýk Rusya parçalandý + Rusya I.Dünya Savaþý'ndan çekildi Irak Cephesi + Ýngiltere'nin Abadan Petrolleri'ni koruma + TSK'nýn Ýran üzerinden Hindistan'ý tehtit etmesni önlemek için Suriye Cephesi + Mustafa Kemal'e Yýldýrým Ordularý Komutanlýðý verildi. Hicaz-Yemen Cephesi + Kutsal yerleri korumak amaçlý Romanya - Galiçya - Makedonya Cephesi + Müttefiklere yardým amaçlý Genelgelerimizi ve Kongrelerimizi Hatýrlayalým KOD : HABER AL SAT Havza Genelgesi
+ Ýlk genelgemizdir + Milli bilincin uyanmasý ve iþgallere karþý tepki için protesto ve mitingler yapýlmþtýr Amasya Genelgesi
+ Vatanýn bütünlüðünün ve Milletin baðýmsýzlýðýnýn tehlikede olduðunu ve milletin baðýmsýzlýð kurtacaðý belirtilmiþtir. + Kurtuluþ Savaþý'mýzýn þekli belirtilmiþtir. + Sivas'ta bir delege toplanmasý gerektiði belirtilmiþtir. Balýkesir ve Alaþehir '' ''
Gönüllü yurtsever vatandaþlarýmýz tarafýndan kurulmuþ ancak baþlarýnda bir liderleri olmadýðý amýþtýr. Erzurum Kongresi
+ Genellikle doðu aðýrlýklýdýr + Vatanýn ve Milletin parçalanamayacaðý ve vatanýn bölünmez bütünlüðünden söz edilmiþtir.( Bu + Manda , HÝmaye ve baðýmsýzlýðýmýzý engelleyen her þey reddedilmiþtir. Sivas '' '' + Bütün kongreleri birleþtirici özelliðe sahiptir. + Manda , HÝmaye ve baðýmsýzlýðýmýzý engelleyen her þey reddedilmiþtir. Not: Sivas ve Erzurum'da Manda ve himaye reddedilmiþtir. Önemli Bazý Bilgiler.
Çerkez Ethem > Kuvai Milliye birliklerinin baþýdýr.Kuvai Milliye birliklerinin daðýlmasýný is ediði için isyan çýkartmýþtýr + Dýþ devletlerin gaza getirme olayý yoktur.Tamamen kiþisel hýrstýr. Ýlk Kurtuluþ Savaþý'mýz doðuda Ermenilere karþý olmuþtur Ýlk Savaþtýðýmýz Cephe ise Kafkas Cephesidir ve Ýlk Ruslarla Savaþtýk ( 1.Dünya Savaþý )
Çarlýk RUsya > 1.Dünya Savaþý'nda Çanakkale Cephesinde yardým alamayýnca Boþlevik Ýsyaný'ndan Tekalif-i Milliye > Sakarya Savaþý için Halktan yardým toplanmasý ( Eþya , Yiyecek Vs ) Kurtuluþ Savaþýmýzýn Son ve Büyük Mücadelesi > Büyük Taaruz'dur.
Baðýmsýz Mahkemeler > Yargý TBMM den ayrýdýr , Ýstiklal Mahkemeleri > Yargý TBMM içindeydi. Bilinmesi Gereken Atatürk Ýlkeleri NOT: SADECE EN ÇOK KARIÞTIRILAN VE BÝLÝNMESÝ GEREKENLER VERÝLMÝÞTÝR. Milliyetçilik + Cumhuriyetçilik = Halkçýlýk Cumhuriyetçilik Egemenlik kayýtsýz þartsýz milletindir.Egemenliðin bir zümreye ya da kiþiye deðil de millete olduðu rejimdir.Siyasetle ilgili her þey Cumhuriyetçiliktedir. Kadýnlara Seçme ve Seçilme hakkýnýn verilmesi Ordunun siyasetten ayrýlmasý TBMM' nin Açýlmasý Laiklik Din ve Devlet iþlerinin birbirinden ayrýlmasýdýr , Akýl ve Bilimsellik demektir , Bütün dinle e eþit mesafede yaklaþýlmasýdýr , Devletin belirli bir din kimliði olmamasý ve bütün dinleri
atý altýna almasýdýr , çaðdaþlýktýr , DÝn ve Vicdan özgürlüðüdür. Medeni Kanun'un kabulu Not: Laiklik Ekonomi , Eðitim , hukuk , sosyal yaþam alanlarýnda yapýlmýþtýr.( Sadece din deð ) Milliyetçilik Türkiye Cumhuriyeti topraklarý içerisinde yaþayan herkesi Türk kabul eder. Not: Ýçinde Türklük kelimesi geçen her þey milliyetçiliktir. TBMM 'nin açýlmasý Ýzmir Ýktisat Kongresi'nin açýlmasý Kapitülasyonlarýn kaldýrýlmasý Kabotaj Kanunu'nun kabulu Halkçýlýk Din , Dil , Irk ayrýmý yapmadan herkese eþit haklarýn tanýnmasýdýr. Kadýnlara seçme ve Seçilme Hakkýnýn verilmesi Medeni Kanun'un kabulu Soy Adý Kanunu Azýnlýklarýn Türk vatandaþý kabul edilmesi Not: Sadece önemli inkýlaplar yazýlmýþtýr. Not: Çaðdaþlýk görünce direk laiklik iþaretlemeyin o duruma göre Inkýlapçýlýkta olabilir. Ýnkýlaplar Siyasal Alanda Yapýlan Ýnkýlaplar + Saltanatýn Kaldýrýlmasý + Cumhuriyetin Ýlaný + Halifeliðin kaldýrýlmasý + 1921 ve 24 Anayasalarý + Çok Partili Hayata Geçiþ Denemeleri Eðitim Alanýnda Yapýlan Ýnkýlaplar + Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çýkarýlmasý + Yeni Türk Alfabelerinin Kabulu + Türk Tarih Kurumunun Açýlmasý + Türk Dil Kurumunu Açýlmasý Toplumsal Alanda Yapýlan Ýnkýlaplar + Tekke , Zaviye ve Türbelerin Kapatýlmasý + Kýyafette deðiþklik + Soyadý Kanunun Çýkarýlmasý + Takvim , Saat ve Ölçülerde deðiþiklik Ekonomik Alanda Yapýlan Ýnkýlaplar + Milli Ekonomi Ýlkesinin Uygulanmasý + Türkiye Ýktisat Kongresi + Aþar Vergisinin Kaldýrýlmasý ve Ziraat Bank. Kurulmasý + Kabotaj Kanunu + Birinci Beþ Yýllýk Kalkýnma Planý , Teþvik-i Sanayi kanunu , Sanayi ve Maadin bank. , Ýkinc beþ yýllýk kalkýnma Planý + Türk Parasýný Koruma Kanunu + Yabancýlara Ait Ýktisadi Kuruluþlarýn Millileþtirilmesi + Kara yollarý , Demir yollarý , Deniz yollarý Hepsinin mantýklý bir açýklamasý var aklýnýzda tutabilirsiniz. Mesela Kadýnlara Seçme ve Seçilme Hakkýnýn verilmesi olayý ,
Sadece Erkekler oy kullanýrsa cinsiyet ayrýmcýlýgý olur bu da eþitsizliðe terstir bu yüzden K ara seçme ve seçilme hakkýnýn verilmesi halkçýlýkla alakalýdýr.
Ayný zamanda siyasetle alakalý bir hak olduðu için Cumhuriyetçilikte vardýr.Cumhuriyetçilikte herkes eþit þekilde oy kullanýr zaten. Mesela Medeni Kanun'un kabulune bakalým , Neden Laiklik ve Halkcýlýkla alakalýdýr onu inceleyelim ,
Medeni Kanundan önce kýz çocuklarý küçük yaþta evlendirilebiliyordu ayrýca kadýn erkek eþitli nma veya miras hakký yoktu.
Küçük yaþta evlendirme ,Erkeðin kadýndan üstün olmasý Þer-i hukuklardan olduðu için Medeni Ka le alakalýdýr. Ayný zamanda Kadýn Erkek eþitliðini de saðladýðý için Halkçýlýk ilkesiyle de baðdaþýr. Bu þekilde Ýlkeleri bilirseniz karýþtýrmazsýnýz arkadaþlar. Mesela Halkcýlýk neden Cumhuriyetçilik + Milliyetçilik ?
Çünkü Milliyetçilik bütün herkesi tek ulus kabul eder , Cumhuriyetçilik herkesi eþit kabul ed , herkese eþit hukukta yaklaþýr bu yüzden bu ilkeler halkcýlýktan doðmuþ da denilebilir. 25 - 01 - 2012 KPSS YE GIRECEKLER ICIN- ÖNEMLÝ BÝLGÝLER. 1. Türk devletinin tümüne yönelik yapýlabilecek bir iþgalin ÝLK belirtisi MONDROS ATEÞKES ANT SI ýnda ortaya çýkmýþtýr. 2. Mondros Ateþkes Antlaþmasýyla Osmanlý Devleti Ýlk defa fiilen ORTADAN kalkmýþtýr. 3. Yurdun iþgal edilmesine karþý Osmanlý devletinin kayýtsýz kalmasý karþýsýnda Türk Milletin isi DÝRENÝÞ CEMÝYETLERÝ kurmak olmuþtur 4. Ýtilaf Devletlerinin ÝLK iþgal ettiði yer MUSUL olmuþtur. 5. ÝLK defa Ýzmir ve çevresinin Yunanistan a verilmesi PARÝS KONFERANSINDA kararlaþtýrýldý.(1 ak1919) 6. Ýlk kez ülkeye karþý saldýrýlara karþý koyma kararý ÝZMÝR MÜDAFA-Ý HUKUK Kongresinde kabul 7. Kuva-yý Milliye Hareketi ÝLK defa YUNAN ÝÞGALÝ ne karþý kuruldu. 8. Manda ve Himaye fikri ÝLK defa PARÝS BARIÞ KONFERANSINDAN SONRA Ýtilaf Devletleri tar afýndan ortaya atýldý. 9. Ýþgallere karþý ÝLK tepki PROTESTO ve MÝTÝNGLER yoluyla oldu. 10. Batý da ÝLK cephe AYVALIK ta açýlmýþtýr. 11. Ýþgallere karþý kurulan ÝLK Cemiyet TRAKYA PAÞAELÝ CEMÝYETÝ dir. 12. Batý daki Cemiyetler ÝLK defa BALIKESÝR KONGRESÝNDE birleþtirilmiþtir. 13. ÝLK defa Milli Mücadelenin HAKLILIÐI uluslar arasý bir heyet tarafýndan hazýrlanan AMÝRAL BRÝSTOL RAPORU ile ortaya çýkmýþtýr 14. Ýþgallere karþý ÝLK direniþ Güney Cephesinde FRANSIZLARA karþý olmuþtur. 15. Vatanýn kurtulmasý konusunda ortak bir çalýþma yapýlacaðý ÝLK defa AMASYA GENELGESÝNDE be iþtir. 16. Milli Mücadele nin GEREKÇESÝ,YÖNTEMÝ ve AMACI ÝLK defa AMASYA GENELGE sinde açýlanmýþtýr. 17. Türk Milletine Milli Hakimiyetini eline almasý amacýyla ÝLK defa AMASYA GENELGESÝ nde çað a bulunulmuþtur. 18. Devlet rejiminin deðiþeceðinin ÝLK belirtisi AMASYA GENELGESÝNDE ortaya atýlmýþtýr. 19. Havza ve Amasya da yayýnlanan Tamimlere halkýn gösterdiði ÝLK olumlu tepki PROTESTO VE MÝTÝNGLERDÝR 20. Osmanlý devletinin Türk Milletine olan sorumluluklarýný yerine getirmediði ÝLK defa AMAS YA GENELGESÝNDE kamuoyuna duyurulmuþtur. 21. AMASYA GENELGESÝ M.Kemal in yayýnladýðý ÝLK ihtilal bildirisidir. 22. M.Kemal in baþkanlýðýný yaptýðý Ýlk SÝYASÝ kuruluþ TEMSÝL HEYETÝ dir. 23. ÝLK defa hakimiyetin kayýtsýz þartsýz gerçekleþtirileceðine ERZURUM KONGRESÝ nde karar v
24. ÝLK defa Kuva-yý Milliye deyimini DOÐU ANADOLU MÜDAFAÝ HUKUK CEMÝYETÝ kullanmýþtýr. 25. Misak-ý Milli düþüncesinin ortaya atýldýðý ÝLK SÝYASÝ teþekkül SÝVAS KONGRESÝ dir 26. Kurulacak yeni devletin temelleri ÝLK defa ERZURUM KONGRESÝNDE atýlmýþtýr. 27. Milli Mücadele sýrasýnda Hakimiyetin kayýtsýz þartsýz gerçekleþtirilmesine Ýlk defa ERZUR ESÝNDE karar verildi. 28. ÝLK defa hükümet kurma fikri ERZURUM KONGRESÝ nde ortaya atýlmýþtýr. 29. ÝLK bölgesel Temsil Heyeti ERZURUM KONGRESÝ nde oluþturuldu. 30. ÝLK defa MÝLLÝ bir temsil Heyetinin kurulmasýna SÝVAS KONGRESÝ nde gerçekleþmiþtir. 31. Milli örgütlenmenin bütün yurdu kapsayacak þekilde ele alýnmasý ÝLK defa SÝVAS KONGRESÝND eþmiþtir. 32. KAPÝTÜLASYONLARA karþý Ýlk tepki MÝSAK-I MÝLLÝ de olmuþtur.
33. ÝLK Meclis 23 NÝSAN 1923 te açýldý 34. ÝLK meclis ve hükümet baþkaný MUSTAFA KEMAL dir. 35. ÝLK ANAYASA 20 Ocak 1920 de kabul edildi. 36. ÝLK yasalarý TBMM çýkardý. 37. TBMM Hükümetinin kendisine karþý ayaklanmalara karþý aldýðý ÝLK önlem HIYANET-Ý VATANÝYE sýdýr 38. Amasya Görüþmesi ile Ýstanbul Hükümeti MÝLLÝ MÜCADELEYÝ ÝLK defa resmen tanýmýþtýr. 39. TBMM nin ÝLK ASKERÝ baþarýsý ERMENÝSTAN SAVAÞI dýr. 40. TBMM nin ÝLK siyasi baþarýsý GÜMRÜ ANTLÞAMASI dýr. 41. Düzenli ordu ile yapýlan ÝLK savaþ I.ÝNÖNÜ SAVAÞI dýr 42. TBMM Hükümetini ÝLK tanýyan ve siyasi iliþkiler kuran Müslüman Devlet AFGANÝSTAN dýr. 43. I.Ýnönü Savaþýndan sonra TBMM ÝLK defa Avrupa Devletiyle bir antlaþma imzalandý.(Moskova laþmasý) 44. Moskova Antlaþmasýyla ÝLK defa Bir Avrupa Devleti Misak-ý Milli yi tanýdý ve kapitülasyon arýn kaldýrýlmasýný kabul etti. 45. Doðu sýnýrýmýz ÝLK defa KARS ANTLAÞMASI ile kesin olarak belirlendi.(13 Ekim 1921) 46. TBMM Hükümeti ile ÝLK anlaþma imzalayan Ýtilaf devleti FRANSA dýr.(Ankara Ant.20 Ekim 19 20) 47. kahramanlýk ünvaný alan ÝLK þehir MARAÞ týr. 48. Anadolu dan çekilen ÝLK devlet ÝTALYA olmuþtur 49. Kütahya Eskiþehir Savaþlarý Milli Mücadelenin ÝLK ve SON yenilgisidir. 50. M.Kemal ÝLK defa KÜTAHYA ESKÝÞEHÝR SAVAÞI ndan sonra TBMM tarafýndan Baþkomutanlýða geti 51. M. Kemal in Baþkomutan olarak katýldýðý ÝLK savaþ SAKARYA SAVAÞI dýr. 52. Yunan ordusu ÝLK defa SAKARYA SAVAÞINDAN sonra savunmaya,Türk Ordusu ise ÝLK defa TA ARRUZA geçmiþtir 53. TBMM ordusunun ÝLK taarruz Harekatý BÜYÜK TAARRUZ dur. 54. Türkiye Ýtilaf devletlerinin hepsine birden Misak-ý Milliyi ve Tam Baðýmsýzlýðý ÝLK defa NTLAÞMASI ile kabul ettirdi. 55. ÝLK Genelkurmay Baþkaný FEVZÝ ÇAKMAK týr. 56. ÝLK T.C. Cumhurbaþkaný MUSTAFA KEMAL dir 57. ÝLK T.C. Baþbakaný ÝSMET ÝNÖNÜ dür. 58. T.C. nin kurulan ÝLK siyasi partisi CUMHURÝYET HALK PARTÝSÝ dir(Halk Fýrkasý) 59. T.C. nin kurulan ÝLK Muhalefet partisi TERAKKÝ PERVER CUMHURÝYET FIRKASI dýr Not : BU kýsma kadar 3 KEZ GÜNCELLENMIÞTIR.
( 17.03.2012 ) I.MEÞRUTÝYET ÝN ÝLANI(23 ARALIK1876):Namýk Kemal ve Ziya Paþa gibi aydýnlarýn oluþturduðu gru anlýlar veya Jön Türkler denirdi. Bu grup yanlarýna Mithat Paþa yýda alarak Meþrutiyeti ilan esi koþuluyla II.Abdülhamit i tahta çýkardýlar.23 Aralýk 1976 da Kanuni Esasi hazýrlanarak I tiyet ilan edildi. Kanuni Esasi Osmanlý Devletinin Avrupai tarzda ilk anayasasýdýr. Ka nuni Esasiye göre iki tane meclis kuruldu. Meclisi Mebusan( Üyelerini halk seçecek),Me clisi Ayan(Üyelerini Padiþah seçecek)
NOT:I.Meþrutiyet in ilanýyla Mutlakiyet dönemi sona ermiþ Meþrutiyet dönemi baþlamýþtýr. II.M aný(1908):Jön Türkler 1889 yýlýnda Ýttihat ve Terakki cemiyetini kurdular. Bu örgüt II.Meþrut ilan edilmesi için II.Abdülhamit e baský yaptýlar. Baskýlar sonunda II.Abdülhamit 24 Temmuz 908 de II.Meþrutiyet i ilan etti.13 Nisan 1909 da Meþrutiyet yönetimine karþý olanlar büyük klanma yaptýlar.(31 Mart Olayý).Ayaklanmayý Ýttihatçýlarýn oluþturduðu ve M. Kemal in Kurmay reket Ordusu bastýrdý. Ýttihatçýlar bu ayaklanmadan II.Abdülhamit i sorumlu tutarak tahttan i dirdiler. 1.UÞÝ ANTLAÞMASININ ÖNEMÝ NEDÝR? * Ýtalya ile Osmanlý Devleti arasýnda 1912 de Trablusgarp savaþýndan sonra imzalanmýþtýr. * Buna göre;Trablusgarp ve Bingazi Ýtalya ya verildi. On iki ada geçici olarak Balkan sa vaþýndan
* sonra alýnmak üzere Ýtalya ya býrakýldý. * NOT:Trablusgarp (Libya) Osmanlý Devletinden ayrýlan son Afrika topraðý olmuþtur. 2.I.BALKAN SAVAÞI VE SONUÇLARI NELERDÝR.?
* 1912 deBulgaristan,Yunanistan,Sýrbistan ve Karadað Türkleri Balkanlardan atmak için anlaþtý ar ve Osmanlý Devletine saldýrdýlar * Osmanlý Devleti ordusundaki subaylarýn ittihatçý-itilafçý diye ayrýlmalarý ve savaþlara yet hazýrlanamamasý nedeniyle Midye-Enez hattýna kadar çekilmek zorunda kaldý. * Bu savaþýn sonunda Osmanlý Devletiyle baðlantýsý kalmayan Arnavutluk baðýmsýzlýðýný kazandý * I. Balkan Savaþý nýn sonunda Londra Antlaþmasý (1913) imzalandý. Midye-Enez hattýna geriled Edirne ve Kýrklareli yi kaybettik. 3.II.BALKAN SAVAÞI VE SONUÇLARI NELERDÝR.?
* I. Balkan Savaþý nda aldýklarý topraklarý kendi aralarýnda paylaþamayan Balkan ülkeleri ken alarýnda savaþa tutuþtular. Osmanlý Devleti bunu fýrsat olarak gördü ve saldýrarak Edirne ve areli yi geri aldý * II. Balkan Savaþýnýn sonunda iki antlaþma imzalandý. * Ýstanbul Antlaþmasý(1913): Bulgaristan ile Osmanlý Devleti arasýnda imzalandý. Edirne ve Ký klareli bizde kaldý. Meriç nehri Bulgaristan la sýnýr oldu. * Atina Antlaþmasý(1913): Kavala þehri ve Girit adasý kesin olarak Yunanistan a verildi. 3.I.DÜNYA SAVAÞI NIN SEBEPLERÝ NELERDÝR.?
* Sömürge rekabeti :Birliðini geç tamamlayan Ýtalya(1870) ve Almanya nýn(1871) sömürge yarýþý e ve Fransa ya rakip olmalarý bu devletler arasýnda düþmanlýða neden olmuþtur. * Almanya-Fransa Çekiþmesi: Kömür yataklarýnýn bulunduðu Alsas-Loren bölgesi iki ülkeyi düþma
* Balkanlardaki Çekiþme: Rusya ile Avusturya-Macaristan arasýnda Balkanlarda çekiþme vardý. Rusya Avusturya-Macaristan ýn içindeki Ortodoks ve Slav ýrklarý kendi hakimiyetine almak i stemesi düþmanlýðý artýrdý. * Bloklarýn Kurulmasý: Yukarýda sayýlan sayýlan nedenlerle bazý devletler birbirlerine yaklaþ rdýr. Almanya,Avusturya-Macaristan,Ýtalya üçlü ittifak devletlerini, Ýngiltere,Fransa ve Rus ya ise Üçlü itilaf devletlerini oluþturdular. 4.OSMANLI DEVLETÝNÝN I. DÜNYA SAVAÞINA GÝRMESÝNÝN NEDENLERÝ NELERDÝR.? * * * * *
Balkan ve Trablusgarp savaþlarýnda kaybedilen topraklarý geri alma düþüncesi Alman hayranlýðý ve Almanya nýn savaþý kesin kazanacaðýna inanýlmasý Ýngiltere,Fransa ve Rusya nýn sömürgelerinde yaþayan Müslüman ülkeleri baðýmsýzlýðýna kavuþ Ýngiltere,Fransa ve Rusya nýn Osmanlý Devletine karþý düþmanca tavýr takýnmalarý Goben(Yavuz),Breslav(Midilli) zýrhlý gemilerinin Rus limanlarýný topa tutmasý.
5.ALMANYA NIN OSMANLI DEVLETÝNÝ KENDÝ YANINDA SAVAÞA SOKMAK ÝSTEMESÝNÝN NEDENLERÝ NELERDÝR? * * i * n *
Savaþý daha geniþ alanlara yaymak*** Osmanlý Devletinin Jeopolitik konumundan (Dünya üzerindeki yeri) yararlanmak istemes
Osmanlý halifesinin dini gücünden faydalanmak ve Ýtilaf Devletlerinin sömürgeleri olan Müsl ülkeleri ayaklandýrarak,sömürgeleri içten çökertmek Sömürgelere giden yollarý kontrol altýnda tutmak istemesi***
6.OSMANLI DEVLETÝ NÝN KENDÝ TOPRAKLARINDA SAVAÞTIÐI CEPHELER HANGÝLERÝDÝR? * Kafkas ,Kanal ,Filistin ,Irak, Çanakkale, Suriye ,Hicaz-Yemen Cepheleridir. 7. OSMANLI DEVLETÝ NÝN KENDÝ TOPRAKLARI DIÞINDA SAVAÞTIÐI CEPHELER HANGÝLERÝDÝR? * Makedonya,Romanya,Galiçya Cepheleridir.
8.KAFKASYA CEPHESÝNÝN ÖNEMÝ NEDÝR?
* 1 Kasým 1914 te Ruslarýn Doðudan saldýrýya geçmesiyle bu cephe açýlmýþtýr. * Enver Paþanýn Anadolu daki Türkler ile Orta Asya daki Türkleri birleþtirerek büyük Türk dev rmak istemesi * Bakü petrollerini ele geçirmek isteyen Almanya nýn bu cephenin açýlmasý için Osmanlý yý kýþ * 22 Aralýk 1914 te 150 bin kiþi ile baþlatýlan Sarýkamýþ Harekatý hezimetle sonuçlanmýþ ve iz donarak þehit olmuþtur. Ruslar Erzurum, Muþ,Bitlis ve Erzincan ý ele geçirmiþlerdir. M. Ke al 1916 da Muþ ve Bitlis i geri almýþtýr. * Ruslarýn 3 Mart 1918 de imzaladýðý Brest Litowsk Antlaþmasýyla I. Dünya savaþýndan ayrýlmýþ i kapanmýþtýr.(Bu ant. Ýle Berlin ant. Ýle kaybettiðimiz Kars,Ardahan,Batum Rusya dan Osmanlý vletine geçmiþtir.) 9. ÇANAKKALE SAVAÞININ ÖNEMÝ NEDÝR?
* 500 Bin den fazla insan ölmüþtür. * Osmanlý Devletinin galip geldiði tek cephedir. * Ýtilaf devletleri boðazlarý geçemeyip Rusya ya yardým götüremeyince Rusya da Bolþevik ihtil vyet Rusya kurulmuþtur. * M. Kemal in bu savaþlarda gösterdiði baþarýlar onun kurtuluþ savaþýnda lider olmasýný saðla 10.KANAL CEPHESÝNÝN ÖNEMÝ NEDÝR?
* Almanlarýn isteðiyle açýlmýþtýr.(Süveyþ Kanalýnda) * Mýsýr Ýngiltere den geri alýnacaktý. Ve Ýngiltere nin Uzak Doðudaki sömürgeleriyle baðlantý Fakat savaþý kazanamadýk ve Ýngiltere Suriye ye kadar ilerledi ve Suriye cephesinin açýlmasý neden oldu. 11.I.DÜNYA SAVAÞI NIN SONUNDA ÝMZALANAN ANTLAÞMALAR NELERDÝR.? * Ýtilaf devletleri ile yenilen devletler arasýnda þu antlaþmalar olmuþtur. varsay-Almanya , Sen Jermen-Avusturya , Triyanon
Macaristan, Nöyyi-Bulgaristan,
Sevr-Osmanlý Devleti
NOT:Mondros ateþkes antlaþmasý Osmanlý Devletini I. Dünya savaþýndan çýkaran ateþkes antlaþma ntlaþmasý hazýrlanana kadar bu antlaþma yürürlüðe girmiþtir. I2. I.DÜNYA SAVAÞI NIN GENEL SONUÇLARI NELERDÝR?
* Osmanlý Ýmp.,Rus Çarlýðý, Avusturya-Macaristan Ýmp. ve Alman Ýmp. yýkýlarak yerlerine milli ler kuruldu. * Litvanya, Çekoslovakya, Polonya, Yugoslavya, Macaristan ve Avusturya baðýmsýz birer de vlet olarak ortaya çýktý. * Cemiyet-i Akvam(Milletler Cemiyeti) kuruldu. * Yenilen devletlerde rejim deðiþiklikleri meydana gelmiþtir. * I. Dünya Savaþýndan en karlý Ýngiltere ve Fransa çýkmýþtýr. * I. Dünya Savaþý nýn sonunda yenilen devletlere imzalatýlan aðýr antlaþmalar , II. Dünya Sav en olmuþtur. 13.MONDROS ATEÞKES ANTLAÞMASI NIN(30 EKÝM 1918) ÖNEMÝ NEDÝR?
* Osmanlý Devleti bu antlaþmayla fiilen sona ermiþtir. * Antlaþmanýn 7.Maddesi Ýtilaf Devletleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum or taya çýkarsa , istedikleri bölgeyi iþgal edebileceklerdi çok aðýr bir madde olup ülkenin he iþgalini mümkün hale getirmiþtir. * Altý vilayette bir Ermeni Devleti kurulmasý için zemin hazýrlanmýþtýr. * Ýþgallerin baþlamasýyla bölgesel direniþ örgütleri ve Kuvay-i Milliye ortaya çýkmýþtýr. * Azýnlýklar iþgalleri kolaylaþtýrmak için zararlý cemiyetleri kurmuþlardýr.
14.ZARARLI CEMÝYETLER HANGÝLERÝDÝR.? A. Azýnlýklarýn Kurduklarý Cemiyetler:
* Mavri Mira: Rumlar tarafýndan kuruldu. Ýstanbul Patrikhanesi yönetir. Ýzmir ve Doðu Trak ya yý Yunanistan a katmak istemektedir. * Etnik-Eterya Cemiyeti:Rumlar tarafýndan Yunanistan sýnýrlarýný geniþletmek için kuruldu. * Pontus Rum Cemiyetioðu Karadeniz de eski Rum Pontus Devletini tekrar canlandýrmak için Rumlar tarafýndan kuruldu. * Ermeni Taþnak Hýnçak Cemiyeti: Ermeniler tarafýndan Doðu Anadolu da bir Ermeni Devleti kur ak amacýyla faaliyet göstermiþtir. * Kürt Teali Cemiyeti: Doðu illerinde bir Kürt Devleti kurmak için faaliyette bulundu.(Ýst anbul da kuruldu.) * Teali Ýslam Cemiyeti: Saltanat ve Hilafeti desteklemiþ ve Ýstanbul da kurulmuþtur. * Ýngiliz Muhipleri Cemiyeti: Ýngiliz himayesinde yaþamayý isteyenler kurmuþtur. * Sulh ve Selamet-i Osmani Fýrkasý: Saltanat ve Hilafeti desteklemiþtir. * Wilson Prensipleri Cemiyeti: Amerika egemenliðini(Mandasýný) istemiþtir. B. Milli Varlýða Düþman Cemiyetler: 15.YARARLI CEMÝYETLER( MÝLLÝ CEMÝYETLER) HANGÝLERÝDÝR.?
* Doðu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Doðu Anadolu nun Ermenilere verilmesini önlemek içi n kuruldu. * Trakya Paþa eli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya nýn Yunan iþgaline uðramasýný engellemek i dirne de kuruldu. * Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti: Doðu Karadeniz ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Rum Pontus Devletinin kurulmasýna engel olmak için kuruldu. * Kilikyalýlar Cemiyeti: Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmuþt ur. * Ýzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Ýzmir ve çevresinin Yunanlýlara verilmesini önlemek için ku ulmuþtur. * Milli Kongre Cemiyeti: Ýstanbul da kurulan bu cemiyet Türklere karþý yapýlan haksýzlýklarý e yayým yolu ile dünyaya duyurmaya çalýþmýþlardýr. 16.PARÝS BARIÞ KONFERANSININ(18 OCAK 1919) ÖNEMÝ NEDÝR?
* Ýtilaf Devletleri Osmanlý Devletini nasýl paylaþacaklarýný kararlaþtýrmak için Paris te top * Daha önce Ýtalya ya verilen Batý Anadolu Yunanistan a verildi. * Ýtalya ya: Güneybatý Akdeniz , * Fransa ya: Urfa,Maraþ,Antep,Suriye ve Lübnan, * Ýngiltere ye : Irak, Filistin ve Boðazlar býrakýlmýþtýr. * Yunanlýlar Paris Barýþ Konferansýnýn kendilerine verdiði yetkiyle 15 Mayýs 1919 miþtir.
da Ýzmir i
17.GENELGELER VE KONGRELER: HAVZA GENELGESÝ NÝN ÖNEMÝ NEDÝR?(29 MAYIS 1919)
* M. Kemal Havza ya gelince askeri ve sivil mülki amirlere gönderdiði bildirilerle, iþgall erin protesto yapýlmasýný, mitingler düzenlenmesini , ülkemizin içinde bulunduðu durumun mill te anlatýlmasýný , Ýstanbul hükümetine protesto telgraflarýnýn çekilmesini istemiþtir.
NOT: M. Kemal 15 Mayýs 1919 da Ýzmir in Yunanlýlar tarafýndan iþgal edilmesinden sonra 16 May 1919 da Bandýrma vapuruyla Samsun a doðru yola çýkmýþ ve 19 Mayýs 1919 da Samsun a gelmiþtir. amsun a gelirken 9.Ordu Müfettiþliði sýfatýyla resmi görevli olarak, Samsun ve çevresindeki R arla Türkler arasýndaki çatýþmalara son vermek amacýyla Samsun a gelmiþtir. AMASYA GENELGESÝ VE ÖNEMÝ NEDÝR? (22HAZÝRAN 1919)
* M. Kemal ,Rauf Orbay, Refet Bele,Ali Fuat Cebesoy ve Kazým Karabekir toplantý yapa rak , aldýklarý kararlarý genelge olarak yayýnlamýþlardýr. * Vatanýn ve milletin baðýmsýzlýðýnýn tehlikede olduðu belirtilmiþtir. Miletin geleceðini ,mi im ve kararý kurtaracaktýr denildi. * Osmanlý hükümetinin görevini yapmadýðý ve bu durumun milletimizi yok saydýðý belirtilmiþtir * Milletimizin sesini dünyaya duyuracak her türlü etki ve denetimden uzak milli bir ku rulun kurulmasý gerektiði belirtilmiþtir. * Bu nedenle seçimlerin yapýldýðý yerlerde seçilen kiþiler seçimlerin yapýlamadýðý yerlerde i ini kazanmýþ 3 delege Sivas a gelerek toplanýlmasý gerektiði belirtilmiþtir. * Doðu illeri adýna Erzurum da bir kongre toplanacak * Ýlk defa kurtuluþ savaþýnýn mücadele safhasý baþlamýþtýr. * Ýlk defa kurtuluþ savaþýnýn gerekçesi , yöntemi ve amacý belirtilmiþtir. * Ýlk defa millet egemenliðine dayanan yönetimden bahsedilmiþtir.*** * Ýlk defa milli bir kurulun oluþturulmasýndan bahsedilmiþtir. * Ýlk defa Ýstanbul hükümetinin görevini yerine getiremediðinden bahsedilmiþtir. * Ýlk defa Erzurum ve Sivas Kongrelerinin toplanmasýna karar verilmiþtir. AMASYA GENELGESÝ NÝN ÖNEMÝ NOT: M. Kemal Amasya Genelgesi nden sonra 8 Temmuz 1919 da padiþaha yolladýðý bir telgrafla resmi göreviyle birlikte askerlik görevinden de istifa ettiðini açýklamýþtýr. ERZURUM KONGRESÝ NÝN ÖNEMÝ NEDÝR?(23 TEMMUZ 1919)
* Doðu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin giriþimleriyle bölgedeki Ermeni tehlikesine ka rþý toplanmýþtýr. * Milli sýnýrlar içinde vatan bir bütündür asla parçalamaz olduðu belirtildi.(Misak-ý Milli d yer aldý.) * Ýlk defa hükümet kurulmasýndan bahsedilmiþ ve ilk defa 9 kiþilik Temsil Heyeti seçilmiþtir. * Ýlk defa manda ve himaye reddedilmiþtir. * Milli Meclisin derhal toplanmasý ve hükümetin meclisin denetimine girmesi kararlaþtýrýldý.( ebusan Meclisi) * Kuva-yi Milliye yi etken ve milli iradeyi hakim kýlmak esastýr. * Erzurum kongresi bölgesel olarak toplanmýþ fakat aldýðý kararlar tüm yurdu ilgilendirdiði i illi bir kongredir.**** SÝVAS KONGRESÝ NÝN ÖNEMÝ NEDÝR? ( 4-11 EYLÜL 1919) * Ülke genelindeki milli cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti irleþtirildi. * Manda ve himaye fikri kesin olarak reddedildi. * Ýrade-i Milliye adýyla bir gazete çýkarýldý. * Temsil heyeti 15 kiþiye çýkarýlmýþtýr. * Her yönüyle ulusal bir kongredir. * Ali Fuat Cebesoy Batý Anadolu Kuva-i Milliye Komutanlýðýna atanmýþtýr.
adýyla b
AMASYA GÖRÜÞMELERÝNÝN ÖNEMÝ NEDÝR? (20-22EKÝM 1919)
* Osmanlý Hükümetinden Bahriye Nazýrý Salih Paþa ile M. Kemal arasýnda görüþmeler olmuþtur. * Görüþmelerde alýnan kararlardan sadece Osmanlý Mebusan Meclisi nin açýlmasýyla ilgili madde nlý hükümeti tarafýndan kabul edilmiþtir. * Ýstanbul Hükümeti , Temsil Heyetiyle görüþmek üzere bir temsilcisini Amasya ya göndermekle l Heyetini hukuki olarak tanýmýþtýr. 18. MÝSAK-I MÝLLÝ NÝN ÝLANI (28 OCAK 1920)
* Amasya Görüþmeleri nde alýnan kararla yurdun her tarafýnda seçimler yapýlarak Mebuslar Mecl nin açýlmasýna zemin hazýrlanmýþtýr. Meclisin Ýstanbul da açýlmasýna karar verilince M. Kemal memiþtir. Fakat onun düþüncelerini temsil eden Felah-ý vatan adýyla bir grup kurulmuþtur. Bu
rup hazýrladýðý Misak-ý Milli yi Son Osmanlý Mebusan Meclisine kabul ettirmiþtir.(28 Ocak 192 * Alýnan Kararlar: Mondros Ateþkes Antlaþmasý imzalandýðýnda Türk askerlerinin elinde bulunan praklar bir bütündür, parçalanamaz.***
Arap topraklarýnýn, Batý Trakya nýn ve Kars,Ardahan ve Batum un geleceði halk oylamasýyla bel enecek. Osmanlý nýn merkezi ve Marmara Denizi nin güvenliði saðlanýrsa boðazlar dünya ticaret k. Ýçimizdeki azýnlýklara komþu ülkelerdeki Müslüman halka tanýnan haklardan fazlasý tanýnama lýðýmýzý ve ekonomik geliþmemizi engelleyen sýnýrlamalar ve kapitülasyonlar kesinlikle kabul mez.
* Misak-ý Milli ile Türk vatanýnýn sýnýrlarý çizilmiþtir. * Misak-ý Milli nin ilaný Ýstanbul un iþgaline neden olmuþtur. * Ýstanbul 16 Mart 1920 de itilaf devletleri tarafýndan resmen iþgal edilmiþtir. Mebusan M eclisi daðýtýlmýþtýr. Bazý milletvekilleri Malta adasýna sürgüne gönderilmiþtir. Bazýlarý Ank 19. T.B.M.M NÝN AÇILMASI (23 NÝSAN 1920)
* M. Kemal 19 Mart 1920 de bir genelge yayýnlayarak Ankara da olaðan üstü yetkilere sahip bi r meclisin açýlmasý gerektiðini ve bunun için hemen seçimlerin yapýlmasýný, her sancaktan 5 k seçilmesini ve bu seçilenlerin 15 gün içinde Ankara ya gelmelerini istedi. Ayrýca Ýtilaf Devl tleri tarafýndan daðýtýlan Osmanlý Mebuslar Meclisi üyelerini de kaçabilirlerse gelmelerini i tedi. * Nihayet bütün hazýrlýklar tamamlandýktan sonra 23 Nisan 1920 de T.B.M.M açýldý. * Güçler birliði ilkesi benimsenmiþtir.(yasama ,yürütme ,yargý güçlerinin mecliste toplanmasý buk ve uygulanabilir kararlarýn alýnmasý saðlanmýþtýr.(Çünkü o sýrada ülkemiz iþgal altýnda) * Egemenliðin kayýtsýz þartsýz milletin olduðu ve meclisin üstünde bir gücün olmadýðý belirti * Meclisin baþkaný ayný zamanda hükümetinde baþkanýdýr. * Padiþah ve halifenin yeri meclisin alacaðý kararla belli olacaktýr. * Kurtuluþ savaþýnýn devam ettiði günlerde kabul edilmiþtir. * Bu anayasa ile Türk tarihinde ilk kez egemenlik ulusa verilmiþtir. * Güçler birliði prensibi benimsenmiþtir.(Yasama, yargý, yürütme meclis tarafýndan yapýlýyor. * Yeni Türk Devletinin hukuki ve siyasal belgesi olmuþtur. * Anayasaya göre meclis baþkaný hükümetin de baþkaný olmakla Meclis Hükümeti Sistemi benims 20 ÝLK T.B.M.M NÝN ÖZELLÝKLERÝ 21.ÝLK ANAYASA ( TEÞKÝLAT-I ESASÝYE
20 OCAK 1921)
NOT:Cumhuriyetin ilanýyla Meclis Hükümeti Sistemi 22. ÝLK T.B.M.M NE KARÞI ÇIKAN AYAKLANMALAR
terkedilerek Kabine Sistemi
ne geçilmiþ
* Ayaklanmalarýn çýkmasýnda; Bazý çýkar sahiplerinin halký kýþkýrtmasý, azýnlýklarýn devlet k anbul hükümetinin M. Kemal aleyhinde bildiriyi Anadolu da halka daðýtmasý,düzenli ordu kurulm sý sýrasýnda bazý Kuva-yi Milliyecilerin orduya katýlmak istememesi, M. Kemal in idam cezasýn çarptýrýlmýþ olmasý T.B.M.M ne karþý ayaklanmalarýn çýkmasýnda etkili olmuþtur. 1.Ýstanbul Hükümeti ve Ýngilizler Tarafýndan Desteklenen Ayaklanmalar: Anzavur , Kuva-yi Ýnz ibatiye, Bolu-Düzce-Hendek ve Adapazarý , Yozgat Yenihan, Konya , Afyon , Milli Aþiret i ayaklanmalarýdýr. 2.Azýnlýklarý Çýkardýðý Ayaklanmalar:Rum Pontus ,Ermeni ayaklanmalarýdýr.
3.Kuva-yi Milliye Taraftarlarýnýn Çýkardýðý Ayaklanmalar: Çerkez Ethem , Demirci Mehmet Efe a lanmalarýdýr. 23.T.B.M.M NÝN AYAKLANMALARA KARÞI ALDIÐI TEDBÝRLER
* 29 Nisan 1920 de Hýyanet-i Vataniye Kanunu çýkarýldý. * 11 Eylül 1920 de Ýstiklal Mahkemeleri kurularak isyancýlar sert bir þekilde cezalandýrýldý. * Ýstanbul hükümetinin olumsuz propagandalarýna karþý halký doðru bilgilendirmek için Anadolu sý kuruldu. * Damat Ferit hükümetinin Anadolu hareketi aleyhine yaptýrdýðý fetvalara karþý Ankara müftüsü
fetva yayýnlayarak Anadolu daki mücadelenin haklýlýðý tüm yurda ilan edilmiþtir. * I. Dünya savaþý bittiðinde itilaf devletleri diðer devletlerle barýþ antlaþmalarýný hemen i larýna raðmen Osmanlý Devleti ni nasýl paylaþacaklarýna karar veremedikleri için kesin barýþý diler. Ve 10 Aðustos 1920 de Osmanlý Devleti adýna Dar-ý Þura-yý Saltanat (Mebuslar Meclisi d ) Sevr Antlaþmasý ný imzalamýþtýr. Bu antlaþmaya göre; * Ýstanbul Osmanlýya verilecek ancak þartlara uyulmazsa iþgal edilecek. Boðazlar savaþ ve ba rýþta açýk olacak ve Boðazlar Komisyonu tarafýndan yönetilecek. Doðu Anadolu da bir Ermeni De , Suriye ile Irak arasýnda bir Kürt Devleti kurulacak. Trakya ve Batý Anadolu Yunanis tan a , Irak ve Arabistan Ýngiltere ye, Konya, Antalya ve Muðla taraflarý Ýtalya ya ,Adana-Ma atya-Sivas ve Suriye arasý Fransa ya verilecek. Azýnlýklara sýnýrsýz haklar verilecek. Kapüti yonlarýn her türlüsü devam edilecek ve bütün ülkeler faydalanacak. * Bu antlaþma ile Osmanlý Devleti yok sayýlmýþtýr. * Ýtilaf Devletleri Osmanlý Devletini paylaþmýþlardýr. * Ýtilaf Devletleri Son Osmanlý Mebuslar Meclisini daðýttýklarý için bu antlaþma meclis taraf onaylanmadýðýndan hiçbir hukuki geçerliliði yoktur. * Uygulanamayan bir antlaþma olmasý nedeniyle 1878 Ayastefanos Antlaþmasýna benzerlik göst erir. 24.SEVR ANTLAÞMASI (10 AÐUSTOS 1920) 25.DÜZENLÝ ORDU NE ZAMAN KURULMUÞTUR?
* M. Kemal in önerileri doðrultusunda T.B.M.M Hükümeti düzenli ordu kurma kararýna vardý. * Kuva-yi Milliye birliklerinin tek çatý altýnda toplanmasý kararlaþtýrýlmýþtýr. * Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe etkilerinin azalmasýndan çekindikleri için düzenli or duya katýlmayarak isyan ettiler. * 8 Ekim 1920 de ülkenin her tarafýndan gelen Kuva-yi Milliye birliklerinin katýlýmýyla düzen i ordu kurulmuþtur. * Batý cephesi komutanlýðýna Ýsmet Paþa(Ýnönü) getirildi. KURTULUÞ SAVAÞINDA CEPHELER
Doðu Cephesi: Doðu cephesinde Ermenilerle savaþýlmýþtýr. Ermeniler Sevr antlaþmasýna dayanara Anadolu da bir Ermeni Devleti kurmak istiyorlardý ve Türklere saldýrýyorlardý . T.B.M.M 15.K olordu komutaný Kazým Karabekir Paþayý Doðu cephesi komutanlýðýna atadý. Yapýlan savaþlarla D Ermenilerden kurtuldu. Ermenilerle Gümrü Antlaþmasý(3Aralýk 1920) imzalandý. 26.GÜMRÜ ANTLAÞMASI NIN (3 ARALIK1920) ÖNEMÝ NEDÝR? * * * *
T.B.M.M nin uluslar arasý alanda kazandýðý ilk siyasi ve askeri baþarýdýr. Ýlk kez Gümrü antlaþmasýyla belirlenen doðu sýnýrýmýz , Moskova ve Kars antlaþmalarýyla son Ermeniler barýþ imzalamakla ilk kez Sevr antlaþmasýnýn geçersizliði onaylamýþ oldular. Ermeni sorunu çözüme kavuþturuldu.
27.GÜNEY CEPHESÝ NÝN ÖNEMÝ NEDÝR?
* Güney Cephesi nde düþmana karþý Kuva-yi Milliye birlikleriyle karþý konulmuþtur. Düzenli or amýþtýr. * Güney Cephesi ndeki savaþlar Sakarya Savaþý ndan sonra 20 Ekim 1921 de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaþmasý ile sona erdi. * Böylece Hatay hariç Suriye sýnýrý belirlenmiþtir. 28. I. ÝNÖNÜ SAVAÞI NIN (6-10 OCAK 1921) ÖNEMÝ NEDÝR? * * * * * *
Düzenli ordunun Batý Cephesi nde Yunanlýlara karþý kazandýðý ilk zaferdir.* Ýsmet Paþa Albaylýktan generalliðe terfi etti.* Çerkez Ethem isyaný bu zaferden sonra bastýrýldý.* 20 Ocak 1921 de ilk anayasa ( Teþkilat-ý Esasiye) ilan edildi.* 12 Mart 1921 de Ýstiklal Marþýmýz kabul edildi.* Londra Konferansý yapýldý.(21 Þubat 1921)*
* Sovyet Rusya ile Moskova Antlaþmasý imzalandý.(16 Mart 1921)* 29.LONDRA KONFERANSI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? (21 ÞUBAT-12 MART 1921)
* Ýtilaf Devletleri Sevr Antlaþmasýný yumuþatarak T.B.M.M kabul ettirmek için konferansý topl mýþlardýr. * Ýstanbul hükümeti adýna Tevfik Paþa, T.B.M.M adýna Bekir Sami Bey konferansa katýlmýþtýr. * Ýtilaf Devletleri T.B.M.M ni konferansa çaðýrmakla , T.B.M.M nin varlýðýný ilk kez hukuki o anýmýþtýr. 30.MOSKOVA ANTLAÞMASI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? ( 16 MART 1921)
* Rusya Misak-ý Milliyi ve Türk Devletini tanýyan ilk Avrupa ülkesi olmuþtur. * Kars, Ardahan Türkiye de kaldý. Batum ise Gürcistan a verilmiþtir. Batum un elimizden çýkma isak-ý Milli den ilk taviz verilmiþtir.*** 31. II. ÝNÖNÜ SAVAÞI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? (23 MART-1 NÝSAN 1921) * Batý Cephesi nde Yunanlýlara karþý kazanýlan ikinci zaferdir. * Ýtalya bu zaferden sonra Antalya ve Muðla dan çekilmeye baþladýlar.* * Fransýzlar anlaþmak için Ankara ya temsilci gönderdiler.* 32. KÜTAHYA-ESKÝÞEHÝR SAVAÞLARININ ÖNEMÝ NEDÝR? ( 10-24 TEMMUZ 1921)
* Ordumuz Ýtilaf Devletleri nden yardým alan Yunanlýlar karþýsýnda baþarýsýz olarak Sakarya I a kadar gerilemiþtir. * Böylece 1683 II. Viyana kuþatmasýndan itibaren devam eden geri çekilme Sakarya Irmaðý nýn d na kadar devam etmiþtir. * Bu yenilgiden sonra 5 Aðustos 1921 de M. Kemal e baþkomutanlýk verildi. Ayrýca meclisin 3 aylýðýna tüm yetkileri M. Kemal e verildi. * M. Kemal ilk olarak Tekalif-i Milliye Emirlerini 8 Aðustos 1921 de ilan ederek Sak arya Savaþý için halktan yardým toplamýþtýr. 33.SAKARYA MEYDAN SAVAÞI NIN ÖNEMÝ NEDÝR?(23 AÐUSTOS-13 EYLÜL 1921)
* 1683 Viyana bozgunundan itibaren devam eden gerileme sona erdi. * T.B.M.M büyük bir zafer kazandý. Yunan ordusunun taarruz gücü kýrýldý. Yunanlýlar savunmaya * * * *
T.B.M.M M. Kemal e Mareþallik rütbesi ve Gazilik unvaný verdi.(19 Eylül 1921)* Kafkas Cumhuriyetleri (Sovyet Rusya) ile Kars Antlaþmasý imzalandý.(13 Ekim 1921)* Fransýzlarla Ankara Antlaþmasý imzalandý.(20 Ekim 1921) Ýtilaf Devletleri barýþ teklifinde bulundular.
34.KARS ANTLAÞMASI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? ( 13 EKÝM 1921) * Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan ile yapýlmýþtýr. * Kars Antlaþmasý ile doðu sýnýrlarýmýz kesinlik kazanmýþtýr. 35.ANKARA ANTLAÞMASI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? (20 EKÝM 1921) * Hatay dýþýnda Suriye sýnýrý çizildi.* * Fransa yani bir itilaf devleti yeni Türk Devleti ni TBMM yi resmen tanýdý.*** * Fransýzlar Misak-ý Milliyi tanýyan ilk Ýtilaf Devleti oldular.*** 36.BÜYÜK TAARRUZ VE BAÞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESÝ NÝN ÖNEMÝ NEDÝR?(26AÐUS-18 EYLÜL 1922) * * * *
Milli mücadelenin silahlý mücadelesi baþarýya ulaþtý.* Yunan iþgali sona erdi. Yunanlýlar Ege Denizi ne döküldü. Afyon,Uþak,Kütahya, Manisa, Balýkesir,Aydýn,Ýzmir ve Bursa Yunan iþgalinden kurtuldu. Malazgirt Savaþý Anadolu nun kapýlarýný Türklere açmýþ, Miryakefalon Türk yurdu olduðunu be
mutanlýk Meydan Muharebesi ise Anadolu nun sonsuza kadar Türk yurdu olarak kalacaðýný ispatl amýþtýr.***** 37.MUDANYA ATEÞKES ANTLAÞMASI NIN ÖNEMÝ NEDÝR? (11 EKÝM 1922)
* Toplantýya Ýngiltere,Fransa. ve Ýtalya katýlmýþ, Yunanlýlar bir gemide sonucu beklediler. T iye adýna Ýsmet paþa katýldý. * Türkiye ile Yunanistan arasýndaki silahlý mücadele sona erdi. * Yunanlýlar 15 gün içerisinde Doðu Trakya yý Meriç Irmaðý nýn sol kýyýsýna kadar ,terk edece * Ýstanbul ve Boðazlar T.B.M.M ne býrakýldý. Böylece savaþmadan Ýstanbul , Boðazlarý ve Doðu armýþ olduk. * Kurtuluþ Savaþý nýn silahlý safhasý bitmiþ, diplomatik safhasý baþlamýþtýr. * Osmanlý Devleti nin merkezi Ýstanbul T.B.M.M ne býrakýlmakla, Osmanlý Devleti hukuken sona erdi.*** 38.LOZAN BARIÞ ANTLAÞMASI ( 24 TEMMUZ 1924)
* Konferansa, Ýngiltere, Fransa, Ýtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya,Yugoslavya katýl mýþtýr. Boðazlarla ilgili madde görüþülürken Bulgaristan ve Rusya da katýlmýþtýr. A.B.D ise g týlmýþtýr. T.B.M.M ni Ýsmet Paþa temsil etmiþtir. * Yunanistan la olan sýnýrýmýz Mudanya Ateþkes anlaþmasýnda belirtildiði gibi olacak. * Ege adalarýndan, on iki ada Ýtalya ya , Gökçeada ve Bozcaada ( Çanakkale Boðazýnýn korunmas kiye ye , diðer adalar Yunanistan a verildi. * Savaþ tazminatý olarak, Yunanistan Karaaðaç ý Türkiye ye býraktý. * Kapitülasyonlar kaldýrýldý. * Boðazlardan barýþ zamaný askeri olmayan gemiler geçebilecek. Savaþ zamaný Türkiye savaþta y sa , boðazlar üzerinde istediðini yapma hakkýna sahiptir. Ancak Türkiye nin baþkanlýðýný yapt omisyonu boðazlardan geçiþi kontrol edecek. * Suriye sýnýrý, 16 Mart 1921 Fransa ile imzalanan Ankara Antlaþmasýyla belirtildiði gibi ol cak. * Irak sýnýrý ve Musul sorunu ,Ýngiltere ve Türkiye arasýnda görüþüldükten sonra halledilecek * Osmanlý dýþ borçlarýnýn, Osmanlý dan ayrýlan devletlere paylaþtýrýlarak ödenmesine karar ve * Yabancý okullarýn, Türkiye nin koyacaðý kurallar çerçevesinde faaliyete devam etmesi kararl * Ortodoks Patrikhanesi, Ýstanbul da kalacak ancak siyasi faaliyette bulunmayacak. * Ýtilaf Devletleri bu antlaþmayla Misak-ý Milliyi ve Yeni Türk Devletinin baðýmsýzlýðýný tan * Boðazlar Komisyonunun kalmasý milli egemenliðimizi sýnýrlamýþtýr. Boðazlar sorunu kalmýþtýr * Musul alýnamamýþ ve Irak sýnýrý kesinlik kazanmamýþtýr .Musul sorunu kalmýþtýr. * Saltanatýn kaldýrýlmasý ( 1 Kasým 1922) * Ankara nýn baþkent olmasý (13 Ekim) * Cumhuriyetin ilaný (29 Ekim 1923) * Halifeliðin kaldýrýlmasý (3 Mart 1924) * Siyasi Partiler kuruldu. 39.LOZAN DAN KALAN PROBLEMLER VE LOZAN ANTLAÞMASI NIN TÜRK TARÝHÝ AÇISINDAN ÖNEMÝ 40.SÝYASAL ALANDA YApilAN ÝNKILAPLAR a) Cumhuriyet Halk Fýrkasý:Cumhuriyet döneminin kurulan ilk siyasi partisidir. Atatürk t arafýndan 9 Eylül 1923 de kuruldu. b) Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasý: Ýlk muhalefet partisidir. Kazým Karabekir ve arkadaþl arý tarafýndan 17 Kasým 1924 te .kuruldu. Bu partinin Þeyh Sait isyaný ile baðlantýsý olduðu aziran 1925 de kapatýldý. c) Serbest Cumhuriyet Fýrkasý:Fethi Okyar tarafýndan 12 Aðustos 1930 da kurulmuþtur. Laiklik ve Cumhuriyet karþýtlarýnýn bu partide toplanmaya baþlamasýyla kurucusu tarafýndan 17 Kasým 0 da kapatýldý. 41.HUKUK ALANINDA YAPILAN ÝNKILAPLAR * 20 Ocak 1921 de ilk anayasa Teþkilat-ý Esasiye ilan edildi. * Cumhuriyetin ilanýndan sonra 1924 anayasasý ilan edildi.
* 17 Þubat 1926 da Medeni Kanun ilan edildi. Ýsviçre den alýndý. a) Birden fazla kadýnla evlenme yasaklandý. b) Mirasta ve boþanmada kadýn erkek eþitliði geldi.
* 8 Mayýs 1928 de Borçlar Kanunu Ýsviçre den * 10 Mayýs 1928 de Ticaret Kanunu Almanya dan * 1Temmuz 1928 de Ceza Kanunu Ýtalya dan alýnarak ilan edildi. * 3 Mart 1924 te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ilan edildi. Eðitim öðretim laikleþtirildi. Bütün o ullar Milli Eðitim Bakanlýðý na baðlandý. Medrese ve okul ikiliðine son verildi * 1Kasým 1928 de Latin alfabesi kabul edildi. * 15 Nisan 1931 de Türk Tarih Kurumu kuruldu. * 12 Temmuz 1932 de Türk Dil Kurumu kuruldu. * 1924 te Topkapý Sarayý müze haline getirildi. Ayný yýl Etnografya Müzesi ve Güzel Sanatlar demisi açýldý. * 1933 te Ýstanbul Üniversitesi ve Ankara Dil Tarih Coðrafya Fakültesi açýldý. 42.EÐÝTÝM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN ÝNKILAPLAR
NOT: Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu nun kurulmasý Atatürk ün Milliyetçilik ilkesiyle do n ilgilidir. 43.TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN ÝNKILAPLAR
* 25 Kasým 1925 de Þapka Kanunu çýkarýldý. * 30 Kasým 1925 de tekke , zaviye ve türbeler çýkarýlan bir kanunla kapatýldý. * 1934 çýkarýlan bir kanunla din görevlilerinin dini elbiselerle ibadet yerleri dýþýnda dolaþ arý yasaklandý. En yetkili kiþi hariç (Diyanet Ýþleri Baþkaný gibi) * 1925 Yýlýnda Hicri ve Rumi takvimler kaldýrýlarak Miladi takvim kabul edildi.1 Ocak 19 26 dan itibaren uygulamaya geçildi. * 1931 Yýlýnda bir kanunla Okka ,arþýn vb. yöresel ölçü birimleri yerine Kilo, metre ve litre bi ölçü birimleri kabul edildi. * 1935 Yýlýnda hafta sonu tatili Cuma dan Pazar gününe alýndý. * 24 Haziran 1934 te Soyadý Kanunu kabul edildi. * Türk Kadýnýna Siyasi Haklar Verildi. a) 30 Nisan 1930 da belediye seçimlerinde seçmen olma hakký, b) 26 Ekim 1933 te muhtar seçme ve köy ihtiyar heyetine seçilme hakký, c) 5 Aralýk 1934 te milletvekili seçilme ve seçme hakký verildi.
NOT: Bir çok Avrupa ülkesinde Türk kadýnýndan yýllar sonra milletvekili seçilme hakký verilmi Türkiye de 1935 Yýlýndaki yapýlan seçimlerde meclise 18 kadýn milletvekili girmeyi baþarmýþt 44.Ekonomi Alanýnda Yapýlan Ýnkýlaplar MÝLLÝ EKONOMÝ ALANINDA YENÝLÝKLER * 17 Þubat 1923 Yatýrým
de
Ýzmir Ýktisat Kongresi toplandý .Milli ekonominin hedefleri belirlendi.
yapacak þirketlere kolaylýk saðlanacaðý, milli bankanýn kurulacaðý, demiryolu yapýmýna önem v erli malý kullanýmý teþvik edileceði belirtilmiþtir. Ayrýca kongrede Misak-ý Ýktisadi (Ekon lan edildi. Buna göre ekonomik kararlar uygulanýrken ekonomik baðýmsýzlýðýn titizlikle korunm ararlaþtýrýldý.
* Özel teþebbüsün yetersiz olmasýndan dolayý 1930 dan itibaren Devletçi bir ekonomi politik anmaya baþlanmýþtýr. * 1933 yýlýnda Ýlk Beþ Yýllýk Kalkýnma Planý hazýrlandý ve baþarýyla uygulandý.
TARIM ALANINDA GELÝÞMELER
* Köylünün durumunu düzeltmek için Aþar (Öþür) vergisi 1925 te kaldýrýldý. * Ziraat Bankasýnýn verdiði kredi artýrýldý. * Çiftçinin tarýmda makine , iyi tohum , gübre ve ilaç kullanýmý teþvik edildi. * Çiftçiye damýzlýk hayvan, tohum, fidan , borç para verildi. * 1929 da Tarým Kredi Kooperatifleri kuruldu. * 1925 te Sanayi ve Maadin Bankasý kuruldu. (Yýpranmýþ Osmanlý tesislerini tamir etmek için * 1927 de Teþvik-i Sanayi Kanunu çýkarýldý.(Halk sanayiye teþvik edildi, ancak halkýn gücü tçilik politikasý izlendi.) * 1933 te Ýlk Beþ Yýllýk Sanayi Planý hazýrlandý. * 1933 te Sümerbank kuruldu. * 1938 de Ýkinci Beþ Yýllýk Kalkýnma Planý hazýrlandý .Ancak 1939 da II. Dünya Savaþý nýn engel olmuþtur. * Ülkedeki madenleri aramak için 1935 te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Mad enleri iþlemek içinde Etibank kuruldu. * 1939 da Türkiye nin ilk demir çelik fabrikasý olan Karabük Demir-Çelik Fabrikasý kuruldu. * 1924 te Ýþ Bankasý kuruldu.( Ýþ sahiplerine kredi vermek amacýyla kuruldu) * 1 Temmuz 1926 da Kabotaj Kanunu çýkarýldý. Böylece Türk karasularýnda yolcu ve yük taþým Türk gemilerine verildi. Ayrýca Denizbank ýn kurulmasýyla denizcilik faaliyetleri artmýþtýr. * Demiryollarý yabancý þirketlerin elinden alýnarak devletleþtirildi. Yeni demiryollarý yapýl Cumhuriyetin ilanýndan 1938 yýlýna kadar 3360 km demiryolu yapýlmýþtýr. * Osmanlý Devleti nden 18335 km kalan karayolu 1948 yýlýnda 45000 km ye çýkmýþtýr. * Denizcilik alanýnda Kabotaj Kanunu çýkarýlmýþ ve yeni liman ve iskeleler yapýlmýþtýr. * Pek çok yeni þehir ve kasaba inþa edilerek modern bir görünüm almýþtýr. Alýntý Yaparak Cevapla Eski 14-03-13, 04:06 #3 Sahte-Cennet Sahte-Cennet çevrimdýþý
Coðrafya Altýn Coðrafya Bilgileri Rashta Coðrafya Bilgileri *) Haritadaki bozulmalarýn nedeni dünyanýn þeklindendir.Dünyanýn küresel þeklinin düzleme akt zor oldugu için haritada bozulmalar olur. *) Ekvatordan kutuplara gidildikçe haritadaki bozulma oraný da artar. *) Bir yerin iz düþtümü ile gerçek yükseklik arasýndaki fark ne kadar fazlaysa o yer o kadar eðimlidir.Yaný iz düþümü yükseklik ile gerçek yükseklik arasýndaki fark büyüdükçe eðitmde ar *) Krokinin haritadan farký ölçeðinin olmamasýdýr. *) Haritada ölçek küçüldükçe ; - Payda büyür. - Geniþ alanlarý gösterir. - Küçülme oraný artar. - Bozma oraný artar. - Ayrýntýyý gösterme güçleri azalýr. - Düzlem üzerinde daha az yer kaplar. Ölçek büyüdükçe tam tersi olur. *) Haritada bulunmasý gereken elemanlar : Harita iþaretleri ( lejant ) , yön oku , ölçek , coðrafi koordinatlar , uygun baþlýk. *) Eðimin arttýðý yerde izihips eðrileri sýklaþýr , eðimin azaldýðý yerde izohips eðrisi seyr *) Ayný izohips üzerindeki yükseklik deðerleri de aynýdýr. *) Formuller : Gerçek uzunluk = H.u x Ölçeðin paydasý , ölçek = H.u/ G.u , Gerçek Alan = Hari alaný x Ölçeðin paydasýnýn karesi. *) En sýcak vaktin öðle vakti 12:00 da yaþanmasýnýn nedeni ; Güneþ ýþýnlarýnýn en dik açýyla andýr.Havanýn sabah 04:00 - 05:00 gibi akþamdan daha soðuk olmasýnýn nedeni , atmosferin sab aha karþý soðumasýndandýr. *) Dünya tam küre olsaydý yer çekimi Dünya'nýn her yerýnde eþit olurdu. *) 21 Mart 21 Eylül zamaný yaný ekinoks tarihinde Dünya'nýn heryerýnde gece gündüz süresi eþi
*) Güneþ'i yýlda iki kez dik açýyla alan yer sadece ekvatordur.( Diðer seneler dike yakýn açý lýr.)
*) 21 Haziran günü Güneþ Kuzey Yarým Kürenin Yengeç Dönencesine dik açýyla gelir ve Kuzey Yar n uzun gündüz yaþanýr.Bu Güney Yarým Kürede en uzun gece olarak tanýmlanýr. *) 21 Aralýk'ta Güneþ güney yarým kürenin oðlak dönencesine dik açýyla gelir ve güney yarým k gündüz yaþanýr.Bu Kuzey Yarým Kürede en uzun gece olarak tanýmlanýr. *) Enlem farký artan bölgelerde tarým çeþitliliði de artar. *) Mevsimler , Dünya'nýn Güneþ ekseni etrafýndaki elips hareketinden ve eksen eðikliðinden do ayý oluþur. *) Ayný boylam üzerindeki iki merkezde ; Ayný anda öðle vakti yaþanýr ve yerel saatleri aynýd ayný anda doðup ayný anda BATMAZ.Güneþ sadece 21 Mart 23 Eylül zamaný ayný anda doðup ayný an r. *) Farklý yarým kürelerde farklý mevsimlerin yaþanmasý dünyanýn eksek eðiklðinden kaynaklanýr *) Dünya kendi ekseni etrafýnda atmosfer ile birlikte döndüðünden dünyanýn dönüþünü hissetmey *) Ekvatordan kutuplara gidikdikçe iz düþüm alan küçülür çünkü yükselti de düþer. *) Kuzey Yarým Kürede yaz mevsiminin kýþ mevisiminden uzun olmasý , Þubat ayýnýn 28 çekmesi , uz ve Aðustos aylarýnýn eþit olmasýnýn nedenleri Dünya'nýn Güneþ ekseni etrafýndaki ELÝPS har r.Dünya bazen güneþe yaklaþýr , bazen Güneþ'e uzaklaþýr ama bu durum SICAKLIÐI ETKÝLEMEZ.Sýca rýnýn geliþ açýsý etkiler. *) Güneþ ýþýnlarýnýn geliþ açýsý Dünya'nýn þekliyle alakalýdýr. *) Dünya Batý'dan Doðu'ya döndüðü ýcýn , Güneþ her zaman Doðda önce doðar ve yerel saat her z ýlerýdýr. *) Ekinoks tarihinde Güneþ saat kaçta doðuyorsa o saatte de batar. *) Güneþ uzaya Dünya'dan daha yakýn oldugu halde neden uzaya çýkýldýkca hava -80 - 120 derece e çýkar , bunun sebebi ; Dünya , Güneþ ýþýnlarýnýn yer yüzüne çarpýp yansýmasýyla ýsýnýr , ik unan bazý atmosfer gazlarýnýn yükseklik arttýkca azalmasý veya tamamen yok olmasýndandýr. *) Troposfer ekvatordan kutuplara gidikdikçe incelir çünkü ekvatorda buharlaþma ve çizgisel hýz fazladýr. *) - Troposfer : Ýklim olaylarýnýn gerçekleþtiði tabakadýr. - Stratosfer : Mor ötesi ýþýnlarýn süzüldüðü tabakadýr. - Mezosfer : Meteorlarýn dünyaya çarpmasýnýn önlendiði tabakadýr. - Termosfer : Radyo ve uydu dalgalarýnýn bulundugu tabakadýr. *) Bir bölgede en sýcak ay ile en soðuk ay arasýndaki fark fazlaysa karasallýk , fark az i se denizellik vardýr çünkü karalar denizlere göre daha çabuk ýsýnýr ve daha çabuk soðurlar. *) Yeryüzünden yükselere çýkýldýkça hava sýcaklýgý 200 metreye bir 1 derece azalýr.Kentlerden havanýn soðumasýnýn iki temel nedeniden biri de budur.Ýkincisi ise yeryüzündeki ýsýnýn tutul an Karbon elementinin yükseklere çýkýldýkça azalmasýndandýr. *) Güney Yarým Kürede Kuzey'e bakan yamaçlar , Kuzey Yarým Kürede güneye bakan yamaçlar Güneþ dik açýyla alýrlar. *) Dünya'nýn Güneþ ýþýnlarýný en dik alan bölge ekvator almasýna karþýn ekvatorda hava sýcakl sýnýn sebebi ekvatorda nemin fazla olmasýndandýr. *) Güney Yarým Küre Kuzey Yarým Küreye göre daha az ýsýnýp daha az soður ,Kuzey Yarým Kürede ha fazladýr.Bunun sebebi Kuzey Yarým Kürede karalarýn daha fazla olmasýndandýr. *) Havanýn bulutlu olduðu zaman hava daha sýcaktýr.Bunun nedeni bulutlarýn havayý sarmasý ve aklýgý atmosfere býrakmamasýndandýr.Bi nevi ýsý yalýtýmý. *) Gerçek sýcaklýk ile indirgenmiþ sýcaklýk arasýndaki fark arttýkça yükselti farký da artar. *) Alçak hava basýncý : Yükselici hava hareketi , Yüksek hava basýncý : Alçalýcý hava hareket .Alçak basýncýn oldugu yerlere yaðýs düþer , yüksek basýncýn oldugu yerler genellikle kuraktý *) Alize ve Batý Rüzgarlarýnýn ortak özellikleri : Dünya'nýn dönüþü sebebiyle oluþmalarýdýr. *) Kuzey Yarým Küre - Yüksek basýnç alaný = Rüzgar saat yönünde oklar dýþarý doðru , sað tara basýnç alanýnda oklar içeri doðrudur. Güney Yarým Küre - Yüksek basýnç alaný = Rüzgar saat yönüne ters oklar dýþarý doðru , sol tar basýnç alanýnda oklar içeri doðrudur. *) Alizelere sürekli esmeleri ve yönlerinin ayný olmasý nedeniyle ticaret rüzgarlarý da deni lir. *) Rüzgarlar yüksek basýnçtan alçak basýnca doðru eserler. *) Basýnç farký ne kadar fazlaysa , sürtünme ne kadar az ise , yer þekilleri ne kadar sade i se rüzgar o kadar sert eder.Dünya'nýn dönüþü rüzgarlarýn sapmasýna neden oldugu için rüzgarýn kseni etrafýndaki dönüþünden dolayý yavaþlar. *) Alizeler : 30 derece enlemleri arasýnda esen sýcak ve sürekli rüzgarlardýr , Okyanus Akýn týlarýný sýcaklatýrlar , bol yaðýþ býrakýrlar , ekvatordan kutuplara eserler. Batý : 60 derece enlemleri arasnda esen sýcak ve sürekli rüzgarlar ( Oktanus akýntýlarý derse
direk batý rüzgarlarýný iþaretle ) , Okyanus Akýntýlarýný sýcaklatýrlar , bol yaðýþ býrakýrla plara eserler. Kutup : Kutuplardan ekvatora doðru esen ve soðuk hava etkisi veren sürekli rüzgarlardýr. *) Muson rüzgarlarý : Mevsimlik rüzgarlardýr.Yaz musonu ve kýþ musonu olarak ikiye ayrýlýrlar dece yaz musonlarý yaðýþ býrakýrlar bunun nedeni muson rüzgarlarýnýn sýcaklýk farkýndan dolay ndýr.Kýþýn karalar denizlere göre daha çabuk ýsýnýp daha çabuk soðurlar bu yüzden soðuk olan zla olmasýndan dolayý rüzgar karadan denizlere doðru eser.Karalardan eserken nem taþýyamadýgý kýþ musonu yaðýs býrakmaz.Yaz musonlarý ise yaz aylarýnda karalar denizlerden daha çabuk ýsý sek basýnç denizlerdedir.Rüzgar denizden karaya doðru estiði için bol nemli hava kütlesi götü yaz musonlarý bol yaðýs býrakýr. *) Meltem rüzgarlarý : Muson rüzgarlarýnýn günlük olanlarýdýr. *) Sýcak ve Soguk rüzgarlar var.Sýcak rüzgarlardan Föhn rüzgarlarýyla ilgili bir kaç önemli b vermek lazým , Föhn rüzgarlarý : Havanýn nem açýðýný artýrýrlar , Yaðýs olusumunu engellerler , Kuru ve nems k yönlü eserler. *) Hava daðlardan denizlere dogru inerken sürtünmeden dolayý ýsýnýr.En sýcak rüzgarlar sürtün ayý oluþan rüzgarlardýr. *) Yazýn buharlaþmanýn kýþ aylarýna göre daha fazla olmasýna karþýn kýþýn daha fazla yaðýþýn dýkca maksimum nemin artmasý ve hava sogudukca taþýyabileceði nem kapasitesi yaný maksimum n emin azalmasýndandýr.Buharlaþma ne kadar olursa olsun yaðýs olabilmesi için havanýn bir zaman neme doymasý lazým.Unutmayalým ki ýsýnan hava genleþir ve yükselir.Belli bir süre sonra soður eme doyar , yogunlaþarak yaðýs býrakýr. *) Sýcak ve soðuk havanýn karþýlaþmasý sonucu sis oluþur.Sislerin gece veya sabaha karsý oluþ eni sabaha karþý atmosferin daha soðuk olmasýndan dolayýdýr. *) Yaðmur : Hava sýfýr derece üzerinde ise düþer , Kar: Hava sýfýr derecenin altýndaysa düþer Hava sýfýr derece ise düþer. *) Konveksiyonel Yagýslar : Isýnan havanýn yükselmesiyle meydana gelen yaðýþlardýr.Ekvatoral de yaygýndýr. Cephe Yaðýþlarý : Sýcak ve soðuk havanýn çakýþýp birbirleriyle hallolluþtuklarý zaman oluþan kliminin olduðu yerlerde görülür. *) Kýtalar baþlangýçta tek parça halindeymiþ bunu doðrulayan iki bilgi önesürmüþler ; birinci lý kýtalarda ayný hayvan fosillerinin olmasý , ikincisi kýtalarýn birbirini yapboz gibi tama mlamasý. *) Levhalar ya birbirine yaklaþma ya da uzaklaþma hareketi uygularlar.Okyanus tabanl arýnda levhalarýn birbirlerinden uzaklaþtýklarýnda derinden gelen magmanýn bu boþluklarý dold asýyla okyanus sýrtlarý oluþur. *) Levhalar birbirine yaklaþtýðý zaman yeryüzü esnek bir yapýya sahipse kývrým daðlarý , kýrý sahipse kýrýk daðlarý oluþturur.Kýrýklý yapýda altta kalan kýsým graben , üstte kalan kýsýml ir.Kývrýlmada üstte kalan kýsýmlara antiklinal , üstte kalan kýsýmlara senklinal denilir. *) Ýstanbul ve Çanakkale bogazlarý ve Ege denizi dördüncü jeolojik zamanda oluþmuþtur *) Alp ve Himayala daðlarý , Toroslar Kývrým daðlarýna örneklerdir. *) Akarsu eðitimi arttýkça : Derine aþýndýrma artar , birikinti yoktur , taþýmaya elveriþsizd hidroelektrik potansiyeli yüksektir.Eðim az ise tam tersidir. *) Ekvatordan kutuplara gidildikçe kalýcý kar sýnýrý azalýr. *) Yaðýþýn fazla oldugu özellikle ekvatoral bölgelerde Ahþap evler yaygýndýr.Çöl ikliminin gö rde Kerpiç evler yaygýndýr.Soðuk iklimin görüldüðü yerlerde Taþ evler yaygýndýr. *) Yamaçlardaki bitki örtüsü düz alanlara göre daha gür ve çeþitlidir. *) Dað yamaçlarýnda yükseklere çýkýldýkca sýcaklýðýn düþününe baglý olarak bitki türündede de *) Fiziksel çözünme : Sýcak + Soðuk farký fazla ise - Dönenceler çevresi ... Kimyasal Çözünme : Su + Sýcaklýk fazla ise - Ekvatoral bölge , Akdeniz bölgesi... + Akdeniz topraklarý neden kireçlidir ? Karistik bölge oldugu için.Kalkerler sýcak ve neml i havanýn oldugu yerde Çoktur.Erimeye elveriþti kayaç türüdür. *) Kýrmýzý topraklar ( Terra Rossa ) : Verimsiz olmasýnýn sebebi kireç oranýnýn fazla olmasýn Topraktaki demir minerallerinin oksitlenmesinden dolayý rengi kýrmýzýdýr. Laterit topraklar : Verimsiz olmasýnýn sebebi kimyasal çözünme sonucu organizmalar tarafýnda n humus örtüsünün yenmesi ve aþýrý yýkanmadan. Podzol Topraklar : Verimsiz olmasýnýn nedeni aþýrý yýkanmadan dolayý.Kül rengi topraklarmýþ.Z anmaktan beti benzi atmýþ. Kestane Rengi Bozkýr Topraklarý : Verimsiz olmasýnýn nedeni tuz oranýnýn fazla olmasýndan.Sýc ve nemsiz bölgenin topraklarý tuzlu olur.
11 - 02 - 2012 : AKDENÝZ BÖLGESÝ : *Ülkemizin en engebeli bölgesidir. *Karstik arazilerin ve karstik sekillerin en fazla bulunduðu bölgedir. *Yýllýk ortalama sýcaklýðý en fazla olan bölgedir. *Ülkemizin en büyük delta ovasý olan Çukurova bu bölgededir. *Günes enerjisinden en fazla yararlanýlan bölgedir. *Kýs mevsiminin en kýsa ve en ýlýk geçtiði bölgedir. *Bulutluluk oraný en az olan bölgedir. *Yaz ve kýs yaðýslarý arasýndaki farkýn en fazla olduðu bölgedir. *Don olayýnýn en az görüldüðü bölgedir. *Yýl içinde gölge uzunluðunun en kýsa olduðu bölgedir. *Yaz turizminin en erken basladýðý ve en geç bittiði bölgedir. *Sebze ve meyvenin en erken olgunlastýðý bölgedir. *Seracýlýk, turfanda sebze ve meyve üretiminin en fazla olduðu bölgedir. *Türkiye nin muz ve gül üretiminin tamamýný karsýlayan bölgedir. *Yýlda ayný araziden birden fazla ürün alma açýsýndan en elverisli bölgedir. *En fazla mevsimlik isçi göçü alan bölgedir. *Türkiye yi çevreleyen denizlerden en tuzlu olaný Akdeniz dir.(%38) *Dünyada sýðla(günlük)aðacýnýn en fazla yetistiði yerdir. *En tuzlu denizimiz Akdeniz dir. *Gece ve gündüz süreleri en az olan bölgedir. *Kýs yaðýslarýnýn(yaðmur) en fazla olduðu bölgedir. *intansif tarýmýn en fazla yapýldýðý bölgedir. *Turunçgil, soya, yer fýstýðý,muz, susam,mýsýr ve anason üretiminin en fazla olduðu bölgedir. MARMARA BÖLGESÝ : *Yer sekilleri en sade olan bölgedir. *Ortalama yükseltisi en az olan bölgedir. *iklimi en fazla çesitlilik gösteren bölgedir.(sebebi:özel konum) *En fazla tarým ürünü çesitliliðine sahip olan bölgedir. *Tarým alanlarýnýn bölge yüzölçümüne oranýnýn en fazla olduðu bölgedir. *Ayçiçeðin en fazla üretildiði bölgemizdir. *Hidroelektrik enerji potansiyeli en az olan bölgedir. *En çok enerji tüketen bölgedir. *Özel konumu sayesinde ulasým ve ticaretin en fazla gelistiði bölgedir. *Ulasým, ticaret ve turizm gelirleri en fazla olan bölgedir. *istanbul, en büyük iç alým (ithalat) limanýdýr. *En çok nüfuslanmýs ve en fazla göç alan bölgedir. *Nüfus yoðunluðu en fazla olan bölgedir. *Türkiye nin en tenha yeri olan Yýldýz Daðlarý bu bölgededir. *Dünyanýn en zengin bor yataklarý bölgede yer alan Bursa Mustafakemalpasa ve Susurluk ta b ulunmaktadýr. *Bölgede çýkarýlan bor mineralleri Bandýrma da islenmektedir. *ipek böcekçiliði ve kümes hayvancýlýðýnýn en fazla yapýldýðý bölgedir. *Et ve süt verimi yüksek olan kývýrcýk koyun(merinos) en fazla bu bölgede yetistirilir. *Kentlesme oranýnýn en yüksek olduðu bölgedir. *Okur-yazar oraný en yüksek olan bölgedir. *Orman alaný bakýmýndan 3. sýradadýr. *Balýkçýlýk bakýmýndan Ege ve Akdeniz den önce gelir. KARADENÝZ BÖLGESÝ : *En fazla yaðýs alan bölgedir. *Kýrsal-tarýmsal nüfus yoðunluðunun en fazla olduðu bölgedir. *Yýllýk sýcaklýk farký en az olan bölgedir. *Kimyasal çözülmenin en fazla, mekanik çözülmenin en az olduðu bölgedir *Gölge boyu uzunluðunun en fazla olduðu bölgedir. *Günes enerjisinden en az yararlanan bölgedir. *Fýndýk ve çay üretiminin en fazla yapýldýðý bölgedir. *Nadasa ayrýlan topraklarýn en az olduðu bölgedir.
*Orman bakýmýndan en zengin olan bölgedir. *Türkiye nin en önemli taskömürü havzasý(Zonguldak) bu bölgededir. *Heyelan ihtimali en fazla olan bölgedir. *En fazla falezli kýyýlar bu bölgededir.(Özellikle Doðu Karadeniz) *Yaðýs rejimi en düzenli olan bölgedir. *Balýkçýlýðýn en fazla yapýldýðý bölgedir. *Doðu-batý yönünde en uzun olan bölgedir. *Daðýnýk yerlesmelerin en fazla görüldüðü bölgedir. *Dýsarýya en fazla göç veren bölgedir (özellikle Doðu Karadeniz ) * Yerel saat farklarýnýn en fazla olduðu bölgedir. *Gece-gündüz sürelerinin en fazla olduðu bölgedir. *Sehirleri küçük ama sayý olarak en fazla sehre sahip bölgemizdir. *Dört mevsim yaðýs aldýðýndan buðday ve pamuk yetismez. *Nüfus en fazla art bölgesi genis olan sahillerde(Trabzon, Samsun) toplanmýstýr. *Kereste fabrikalarýnýn en çok olduðu bölgedir.Fabrikalar özellikle Batý Karadeniz de toplanm Sebebi hammaddenin çok olusu) *Taskömürü ve Demir-Çelik Endüstrisinin varlýðý burada göçü azaltmýstýr.(Ereðli-Karabük-Zongu *Akarsu havzasý en genis olan bölgedir. ÝÇ ANADOLU BÖLGESÝ : *En kurak ve en az yaðýs alan bölgedir.(Tuz Gölü ve çevresi 250 mm. yaðýs alýr) *Türkiye de ova ve platolarýn en genis yer kapladýðý bölgedir. *Türkiye nin en büyük ovasý olan Konya Ovasý bu bölgededir. *Konya ovasý Türkiye tahýllarýnýn %33 ünü karsýlar. *Türkiye nin en büyük kapalý havzasý olan Tuz Gölü Havzasý bu bölgededir. *Konveksiyonel yaðýslarýn en fazla olduðu bölgedir. *Erozyonun en fazla olduðu bölgedir. *Nadasa ayrýlan topraklarýn en fazla olduðu bölgedir.(yaðýsýn az olmasý nedeniyle) *Tarým alanlarýnýn en genis olduðu bölgedir. *Buðday ekim alanýnýn en genis olduðu bölgedir. *Buðday, arpa, sekerpancarý, elma ve patatesin en çok üretildiði bölgedir. *Toplam hayvan sayýsý en fazla olan bölgedir. *Koyun ve tiftik keçisinin en fazla yetistirildiði bölgedir. *Yapý malzemesi olarak kerpicin en fazla kullanýldýðý bölgedir. *Konya-Karapýnar rüzgar asýndýrmasýnýn en etkili olduðu yerdir. *Mekanik çözülmenin en fazla görüldüðü bölgedir(Konya-Karapýnar) *Türkiye de lületasýnýn çýkarýldýðý tek bölgedir. *Yesil mercimek en fazla bu bölgede(Yozgat) yetistirilir. *Türkiye de karstik arazi Akdeniz Bölgesinden sonra en fazla bu bölgededir. *En yoðun nüfuslu yerleri; Ankara, Eskisehir, Sivas, Konya ve Kayseri dir. GÜNEYDOÐU ANADOLU BÖLGESÝ : *Yüzölçümü itibariyle en küçük bölgedir. *Yaz kuraklýðý en fazla olan bölgedir. *En yüksek sýcaklýklarýn ölçüldüðü bölgedir. *Buharlasmanýn en fazla olduðu bölgedir. *Ormanýn en az olduðu bölgedir.(%3) *Nüfusun en az olduðu bölgedir. *Sulamaya en fazla ihtiyaç duyulan bölgedir. *Fosfatýn en fazla çýkarýldýðý bölgedir. *Antep fýstýðý, mercimek ve karpuzun en fazla üretildiði bölgedir. *Deprem riski en düsük olan bölgedir. *Türkiye nin en büyük baraj gölü olan Atatürk Baraj Gölü bu bölgededir. *Türkiye petrol üretiminin tamamý bu bölgede yapýlmaktadýr. *Kýrmýzý mercimek üretimi en fazla bu bölgede yapýlmaktadýr. *En fazla mevsimlik göç veren bölgedir. *GAP tamamlandýðýnda bölgede tarým ve ticaret en üst seviyeye çýkacaktýr. GAP TAMAMLANDIKTAN SONRA *Sulu tarýma geçilecek *Nadas alanlarý azalacak *Tarýmsal ürün çesitliliði artacak *Pamuk ve pirinç üretimi artacak
*Bölge, pamuk üretiminde 1. sýrayý alacak *Bölgede ekilen buðdayýn yerini pamuk alacak *Yapýlan barajlar iklimin yumusamasýný saðlayacak *Barajlar sayesinde elektrik üretimi artacak *Bölgeye dýsarýdan göçler olacak *Bölgenin nüfus yoðunluðu artacak EGE BÖLGESÝ : *Tuzun en fazla üretildiði bölgedir. *Linyitin en fazla çýkarýldýðý bölgedir. *Termik elektrik enerjisinin en fazla üretildiði bölgedir. *Dzmir, Türkiye nin en önemli ihracat limanýdýr. *Türkiye deki tek jeotermal enerji santrali Denizli-Sarayköy dedir. *Horst ve grabenlerin en fazla olduðu bölgedir.1. deprem kusaðý içinde yer alýr. *Bölge; zeytin, üzüm, hashas, tütün ve incir üretiminde birincidir.(z-ü-h-t-i) *Kýta sahanlýðý en genis olan bölgedir. *Kýyý uzunluðu en fazla olan bölgedir. *Türkiye deki ilk demiryolu izmir-Aydýn arasýnda yapýlmýstýr. *Türkiye nin en önemli uluslar arasý fuarý Dzmir dedir. *Dünyadaki en güzel karstik birikim sekli olan Travertenler Pamukkale de yer alýr. *intansif tarýmýn en yaygýn olduðu bölgedir. *En fazla koy ve körfeze sahip olan kýyý bölgemizdir.(en girintili-çýkýntýlý bölgedir.) *Marmara bölgesinden sonra en yoðun nüfuslu 2. bölgedir. *Turizm gelirleri açýsýndan Marmara bölgesinden sonra 2. sýrada olan bölgedir. *Denge profiline en yakýn olan bölgemizdir. *En fazla delta ovasý bu bölgede bulunur. *En genis hinterlant(Ard bölge) a sahip bölgedir. *Bölge gelismislik bakýmýndan Marmara dan sonra 2. sýradadýr. *Manisa Türkiye tütün üretiminde birinci sýradadýr. DOÐU ANADOLU BÖLGESÝ : *En genis alanlý bögedir. *Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgedir.Türkiye nin çatýsý olarak anýlýr. *Türkiye nin en yüksek noktasý olan Aðrý Daðý(5137 m.) bu bölgededir. *Ölçülmüs en düsük sýcaklýklar bu bölgededir. *En siddetli karasal iklimin görüldüðü ve en soðuk olan bölgedir. *Nüfus yoðunluðunun en az olduðu bölgedir. *Turizm gelirleri en düsük bölgedir. *Bölgedeki Malatya, Kayýsý üretiminde birinci sýradadýr. *Büyükbas hayvancýlýðýn en fazla yapýldýðý bölgedir.(Özellikle Kars) *Sanayisi en geri olan bölgedir. *Elektrik üretimine en fazla katký saðlayan bölgedir. *Sebze tarýmýna en elverissiz bölgedir. *Tarýmsal faaliyetlerin en geç baslayýp, en erken bittiði bölgedir. *Donlu gün sayýsý en fazla olan bölgedir. *Maden ve enerji üretimi en fazla olan bölgedir.(Yukarý Fýrat, Malatya, Elazýð) *Okur-yazar oraný en düsük olan bölgedir. *Türkiye de yol yapým ve ulasým maliyetlerinin en fazla olduðu bölgedir. *Türkiye nin en büyük gölü olan Van Gölü bu bölgede yer almaktadýr. *Türkiye nin en büyük kapalý havzasý olan Van Gölü kapalý havzasý bu bölgededir. *Bu bölgeden kaynaðýný alan tüm akarsular ülkemiz dýsýna çýkmaktadýr. *En tenha nüfuslu il olan Hakkari, bu bölgededir. *Ekili-dikili alaný en fazla olan bölgedir.(sebebi: yüzölçümünün fazla olmasý) 25 - 01 - 2012 *) Dünya Batýdan doguya döndüðü ýcýn , Gunes her zaman doguda dogar , yerel saat her zaman do a daha ýlerýdýr. 11 -02 - 2012 GÜNCELLENDI. ÖNEMLÝ BOÐAZLAR. ÝSTANBUL BOÐAZI :Karadeniz - Marmara Denizi arasý Karadeniz e kýyýsý olan ülkeler kullanmak z ndadýr. ÇANAKKALE BOÐAZI : Marmara - Ege Karadeniz e kýyýsý olan ülkeler kullanmak zorundadýr. SUVEYÞ KANALI : Akdeniz-kýzýl deniz Mýsýr Ülke sýnýrlarý içerisindedir. CEBELÝ TARIK BOÐAZI : Akdeniz Atlas Okyanusu Arasýnda
BAB-ÜL MENDEP BOÐAZI : Kýzýl denizi Umman denizine baðlar. HÜRMÜZ BOÐAZI : Ýran Körfezini Umman D. baðlar MESSÝNA BOÐAZI : Tren Denizi- Yunan Denizi Ýtalya da Sicilya adasýyla Ýtalya yarýmadasý arasý
BERÝNG BOÐAZI : Bering Denizi- Kuzey Buz Denizi Alaska(ABD)-Sibirya, Asya ile K.Amer ikanýn en yakýn MACELLAN BOÐAZI : Atlas Okyanusu- Büyük Okyanus G.Amerika güneyindedir. (Drake Boðazý biraz daha güneyde) MALAKKA BOÐAZI : Sumatra adasý ile Malakka yarýmadasý arasýndadýr. Endonezya-Malezya SONDE BOÐAZI : Sumatra adasý ile Cava Adasý arasý(Endonezya) DOVER BOÐAZI : Manþ Denizi Kuzey denize baðlar. Ýngiltere-Fransa arasýndadýr.(Manþ Denizi b gibidir.) KÝEL KANALI : Baltýk Denizini kuzey denize baðlar Almanya sýnýrlarý içerisindedir. PANAMA KANALI : Atlas Okyanusu- Büyük Okyanus Panama Sýnýrlarýndadýr.
