Unang gabi ng Pasiam Buod Sa tahanan ni G. Margarita Buisan ginanap ang unang gabi ng pasiyam para kay Nin ay. Matapos ang padasal ay ay ipinakilala ang tagapagsalayasay ng kwento sa ilan g mga tao roon pati sa mga kastilang naroon. Naroon si Tarik na sumuyo sa mga na roon na isalaysay ang buhay ni Ninay. Sa may baybayin sa may ilog Pasig, malapit ang bayan ng Sta. Ana, nakatira si An toniana Milo y Buisan. Isang dalangang may labing walong taong gulang at kinagig iliwan ng mga kalalakihan roon. Siya ay anak nina G.Evaristo Milo at Carmen Buis an. Magbubukang-liwayway noon, nasa halamanan si Ninay kasama sina Cristobal ang har dinero ng pamilya nila at si Rosa ang katulong at katiwala nila. Isang ibong tip ol ang tinamaan ng isang bala mula sa eskopeta. Hinanap nila roon ang taong may pakana noon. Nagulat sina Cristobal sa nakita nila dahil si G. Carlos Mabagsik a nak ni G. Rodolfo Mabagsik. Nagkatagpo sina Carlos at Ninay at tila nagustuhan n i Carlos ang dalaga. Kanabukasan ng muli, ikaapat na oras sa bukang liwayway ay nagtungo si Carlos sa batis malapit sa tahanan nila Ninay. Natuwa at lalong nabi ghani si Carlos sa kagandahan ni Ninay. Panahon noon ng mahal araw at mayroong prusisyon ng mahal na Nazareno. Isang bag ong dating mula sa Hongkong na si Fredericko Silveyro ang takangtaka sa kanyang mga nasaksihan. Ngunit naakit ang kanyang paningin ni Ninay na tanaw mula sa lab as ng kanilang tahanan. Agad na ititinanong ni Frederico ang pangalan ni Ninay a t sino ang may-ari ng tahanan nila. Ibig sabihin may pagtingin si Frederico kay Ninay. Agad na pinutol ni Tarik ang kwento dahil sa handa na ang mga pagkain. Itutuloy na lng nya ang kwento kinbukasan. Kultura - Pagpruprusisyon tuwing mahal na araw sa Maynila ng Poong Nazareno. - Padasal sa unang araw ng pagkamatay ng isang tao. - Isang salo- salo ang ginaganap pagkatapos ng bawat padasal. Ikalawang Gabi ng Pasiam Ipinagpatuloy ni Taric ang pagsasalaysay at una rito ang bayan ng Morong sa Anti polo kung saan isang Simbahan ang pinipintakasi ang Virgen Dela Paz. Sa buwan ng Mayo ay ipinagdiriwang ang pista para sa Virgen Dela Paz na dinadaluhan ng mara ming mga taga Manila, taga lalawigan, mga taga malapit at maging taga malayo. Isang araw ng Sabado, may isang daang Bangka ang naggaling sa duongan ng Colgant e. Ang ibaý nalulunanan ng mga taong lalong kilala na kabayanan, at mga dalagang n aggagandahan. Nakakaakit ng tingin, ang tatlong bangkang mahahaba at makikipot n a pinaggagalingan ng isang orkuestra at naririnig ang kantang kumintang, kantang kinamulatan ng kahariang tagalong. Nakalulan naman sa isa pang ang isang grupo ng labing anim na binata na kinabibilangan ni Carlos Mabagsic. Napatigil si Carl os ng madaan ang bangkang sinasakyan a bayan ng Sta.Ana kung saan nakatira si Ni nay, ang pag-ibig, buhay at pinakamumutya ni Carlos. Nakikita nila si Ninay at k anyang amat ina sa isang bangkang maluwang, sa kasamahan ng marami nilang kabig, at isang magaling na orkuestra. Ang nagsisipag-bangkay nagpahinga na nang dumatin g sa doongan ng Cainta. Mula sa Cainta ay nagsipaglulunan ang mga tao sa mga kalesa at ang iba namaý sa ka bayo at muling naglakbay hanggang makarating sa Antipolo. Tumungo naman ang maganak nila Ninay sa Simbahan. Ang nakipamista any nag paalam sa patio ng Simbahan. Ang mag-anak na G. Evaristo (ama ni Ninay) ay doon nagsitira sa bahay ni G. Joaquin(aswa ni Paz at ama ni Lo leng). Si bunying Carmen(ina ni Ninay) ay nagsamantala ng paghahandog ng pasalub ong sa kanilang tinutuluyan na tinanggap ni Paz(ina ni Loleng).
Sa kanilang pamamalagi sa tahanan nina G.Joaquin at bunying Paz, nalaman nila Ni nay ang paglisan ni Loleng sa kanilang tahanan matapos na hindi tanggapin ang pa mamanhikan ni Berto sa mga magulang ni Loleng. Ginawa ito nila Paz dahil sa tako t kay G. Juan Silveyro na makapangyarihan, matapos nilang mabatid na ayaw nito p ahintulutan ang pag-iibigan nila Loleng at Berto. Lubusang nalungkot si Loleng s a pangyayari na naging buhat ng kanyang pag-alis. Nagpakita naman ng simpatya an g mag-anak na G. Evaristo sa nangyari at nag-alok ng tulong na gagawin ang lahat upang masundan si Loleng at nang muling maibalik sa kanyang tahanan at mga magu lang. Ikaapat na gabi nang Pasiam Ipinagpatuloy ni Tarik ang pagsasalaysay: Pagkatapos ng pista Bumalik na sa normal na buhay ang mga tao Ang bahay ni G. Evaristo ay nagsauli na sa gaya ng dati niyang buhay sa araw-ara w NINAY - babae na nabubuhay sa pag-ibig. Siya ay nagbago sa pag-uugali ( hindi na tulad ng dati na lumaki sa loob ng tahanan) dahil sa minamahal na si Carlos. - Dahil kay Carlos ay nag-aral siya ng bagong mithi, bagong hilig tulad na lang kapag pinag-uusapan ang pangangaso, ang gimnisia, musika, pagsasabong sapagkat a ng mga ito ay kinagigiliwan ng kayang sintang si Carlos. Isang araw ng Hunyo, si Carlos ay namamaril ng bato batong gubat, siya ay napdpa d sa yungib ni Dona Geronima, doon ay may narinig siyang ingay. Kaya siya ay pum asok. Sa loob ng yungib ay naroon si Berto na naghuhukay. Hukay para sa kanyang namatay na kasintahan na si Loleng. Nag-usap ang dalawa (pinayuhan ni Carlos si Berto) BERTO kasintahan ni Loleng, sila ay nagtanan - Isa sa mga may malaking bahay sa Antipolo. Nagkuwento si Berto kay Carlos. *silang dalawa ni Loleng ay nagtanan. *nilakad nila mula Antipolo patungong Taytay hanggang sa Pasig. *silang dalawa ay pinahabol ni G. Juan Silveyro. *hanggang sila ay mapadpad sa yungib ngunit si Loleng ay binawian ng buhay. Nanghiniling ni Berto si Loleng sa mga magulang nito, pinagbantaan ni G. Juan Si lveyro kung kaya hindi pumayag ang mga magulang ni Loleng sa pag-iibigan ng dala wa. Nang mamatay si Loleng isunumpa ni Berto na ipaghihigante niya ito. Tinulungan ni Carlos si Berto sa paglilibing kay Loleng. Inalok ni Carlos si Berto ng bahay niya sa S. Miguel, ngunit hindi tinanggap ni Berto. Pinayo ni Carlos na limutin na ang paghihigante. Nagpaalam na ang dalawa at saka nagyakapan ang dalawang binata. IKA_ANIM NA GABI NG PASIAM Ito ay tungkol sa lihim na pagkikita nina Pilar at Frederico at kung pano binigy an ni Pilar si Frederico ng mga payo kung paano mahihigitan si Carlos para makuh a ang puso ni Ninay at mapabango ang kaniyang pangalan para magustuhan siya ng m ga magulang ni Ninay. Dito rin kinuwento kung paano nagtapat ng pag-ibig si federico kay Ninay at kung paano tinanggihan niya tinanggihan noon. At ang pangingibang bansa nila Ninay d ahil sa mga nangyayari sa kanilang bayan.(Singapore)
- ang nakita ko lang dito na pag-uugali noong mga unang panahon ay ang pagkikita ng mga lalaki at babae.ito ay magiging legal lamang kung sila'y magkasintahan d ahil iba ang magiging tingin sa kanila nang mga tao kaya naman kung hindi sila m agkasintahan any dapat nilang magkita ng palihim. SA IKAPITONG GABI NG PASIAM (BUOD) SINASABING ANG BUONG PAMILAYA NI NINAY AY MASAYANG NAGKUKWENTUHAN SA SALAS, SA K ALAGITNAAN NG KNILANG PAG UUSAP, AY MAY DUMATING NA MGA MILITAR SA KANILANG TAHA NAN AT PILIT NA ISINASAMA SI G. EVARISTO (TATAY NI NINAY) SA FUERZA DE SANTIAGO. NAGMAMAKAAWA SI NINAY NA HUWAG HULIHIN ANG KANGYANG AMA. GANOON DIN ANG GINAWA NG KANYANG NANAY NA SI D.A CARMEN. NAGMAKAAWA DIN NA HUWAG NG HULIHIN ANG KANYAN G ASAWA. NGUNIT SILA AY NABIGO. NAHULI NG MILITAR SI G.EVARISTO AT SUMAMA SA MGA MILITAR. LUBOS NA NAGDALUMHATI ANG MAG INA. AT PAGKATAPOS NAMAN NG PANGYAYARING IYON, SI CARLOS NAMAN ANG HINUHULI NG MGA MILITAR. ANG MILIATR NA SI BERTO ANG HUMUHULI KAY CARLOS.. NGUNIT SI CARLOS AT BERTO AY MAG KAIBIGAN, KAYA NAMAN NAPA HINTULUTAN NI CARLOS SI BERTO NA WAG NA SYANG HULIHIN AT TUMAKAS NALNG. TINULUNG AN NI BERTO SI CARLOS NA MAKATAKAS PATUNGONG SINGAPUR. SI PILAR NA ALILA NILA NI NAY SA KANILANG TAHANAN AY SAYNG NAKASAKSI SA PAGTULONG NI BERTO KAY CARLOS SA P AGTAKAS, ( HINUHULI NG MILITATR SI CARLOS DAHIL SA UTOS NI FEDERICO, DAHIL SI CA RLOS AT NINAY ANG TUNAY NA NAG MAMAHALAN), NAGALIT SI BERTO KAY FEDERICO DAHIL P INIPILIT NI FEDERICO NA UMIBIG SAKANYA SI NINAY. LUMIPAS ANG ILANG ARAW AT NAHAT ULAN NG KAMATAYAN SI G.EVARISTO AT NALANAMN ITO NI FEDERICO. SINAMANTALA NAMN NI FEDERICO ANG PAGKAKATAONG IYON SA KANYANG MG APINAPLANO.. PINAPLANO NI FEDERICO NA SABIHIN NYA ANG HATOL NA KAMATAYAN SA AMA NI NINAY AT MAY MAGAGAWA SI FEDERI CO DITO UPANG MAILIGTAS SA KAMATAYAN ANG TATAY NI NINAY. NGUNIT SINABI MUNA ITO NI FEDERICO SA ALIPIN NILA NINAY NA SI PILAR , AT PUMAYAG NAMAN SI PILAR AT PINA PASOK NI PILAR SI FEDERICO SA KWARTO NI NINAY NA WALANG PAHINTULOT SA KANYANG MG A AMO.. PUMASOK SI FEDERICO SA KWARTO NI NINAY AT SINABI ANG KANYANG PINAPLANO, AT ITO AY KAPALIT NG ISANG KUNDISYON.. MAG PAPAKASAL SI NINAY KAY FEDERICO, AT P AG NAGPAKASAL SI NINAY KAY FEDERICO AY MAILILIGATS SI G.EVARISTO SA TIYAK NA KAM ATAYAN. PUAMYAG SI NINAY SA KAGUSTUHAN NI FEDERICO, NGUNIT LABAG SA KANYANG KALO OBAN IYON, GAGAWIN NYA LAMANG IYON SA IKALILIGTAS NG KANYANG TATAY.. ISINULAT NA NI NINAY ANG LAHART NG SINABI NI FEDERICO SAKANYA AT ITO AY NILAGDAAN NA NINAY, AT PAGKATAPOS AY KINUHA NA ITO NI FEDERICO AT UMALIS, .. SAKANYANG PAGBABA SA H AGDAN NILA NINAY AY, SUMALUBONG SAKANYA SI BERTO AT NIYAYA SYA SA TABING ILOG DA HIL MAY SASABIHIN DAW NA IMPORTANTE SI BERTO KAY FEDERICO. NGUNIT PAG DATING NIL A DOON AY SINUNTOK NI BERTO SI FEDERICO DAHIL SA KASUKABAN, NANLABAN SI FEDERICO NGUNIT SI BERTO AY SANDAYNG MAGALING, NAPATAY NI BERTO SI FEDERICO AT INILULANG ANG BANGKAY SA BANGKA AT PINA AGOS SA TUBIG.
Ika-walong gabi ng Pasiam nagsimula si Tarik ng sumusunod : ikinuwento niya ang pag gunita ni Carlos kay Ninya habang nakasakay sa isang sas akyang dagat papuntang Maynila. Nagising si Carlos sa dagundong ng dagat. Nabang ga sa isang bato ang sinasakyan ni Carlos at sya namang naging sanhi ng pagkasir a nito. Si Carlos ay nakapanimbulan sa isang pirasong kahoy.Handa na syang ipadp ad ng alon kung saan at sa awa ng langit ay napadpad siya sa pang-pang. kinaumagahan ay nagising sya ng sigawan sa kalayuan. Doon ay iniligtas niya si T ik, ang reyna ng isang tribo. Nagpasalamat sila kay Carlos at naisipang gawing p inuno. Sa pagkalungkot ng reina dahil sa kamatayn ng kabiyak, hinanap niya kay C arlos ang pag-ibig ngunit pagwawalang bahala lamang ang pinaramdam ni Carlos. Il ang buwan ang lumipas ay naisipan ni carlos na magpakamatay ngunit pinigilan ito ni Tik. Ilang saglit pa ay dumating ang angkan ng kaaway at pilit na sinasakop ang lugar nila Tik... sa paglalaban ay naligtas si Carlos at namatay si reyna Ti k. Bago mamatay si tik ay sinabi muna niya kay Carlos kung saan niya gustong mah imlay. Doon sa himlayan ay tginago niya ang bangkay ng reyna at nakuha niya ang
kayamanan ng angkan.. doon ay nakakita ng sasakyan ng mga manlulupig at sya nyan g kinuha. .... Nakabalik si Carlos sa Maynila.. Makaraan ang talong taon ay ganun pa din ang ka nyang natatanaw. Ngunit ang loob ng tahanan ay nag-iba. wala na ang pistahan, kaingayang galak, m ga kabuhayang maluwalhati at payapa. (tinalakay ang mga namatay (?) sa nobela...) ------ end ----Ika-siyam na gabi ng Pasiam ang ikasiam na kabanata ay naglalahad ng ika siyam na gabi ng pasiyam at ang kat apusan ng nobela sa kabuuan. tinalakay pa rin sa kabanatang ito ang mga paniniwa la at kaugalian patungkol sa mga namantay. dito rin ipinakita ang paghjahanap ni carlos kay ninay. bagama't nagkita, hindi nagtagal ang sayang nadama ng dalawa sapagkat binawian si carlos b=ng buhay dahil sa lumalalang epidemya ng kolera sa maynila. kalaunana, unti unti rin ginapos si ninay ng sakit na ikinasanhi ng ka nyang pagkamatay.
