RESOLUCIÓN RESOLUCIÓN RECTORAL N.° 2555-2015/FI-UCV
FACULTAD DE INGENIERÌA ESCUELA ACADÉMICA PROFESIONAL DE INGENIERÍA INDUSTRIAL “MODELO DE GESTIÓN DE INVENTARIO INVENTARIO PROBABILÍSTICO DE REVISIÓN PERIÓDICA PARA REDUCIR LOS COSTOS DEL INVENTARIO DE LA CURTIEMBRE ECOLÓGICA DEL NORTE E.I.R.L. TESIS PARA PARA OBTENER EL TÍTULO TÍTULO PROFESIONAL DE INGENIERO INGENIERO INDUSTRIAL
AUTOR! Br. GAMBOA CAMPOS, JERLYN ELIZABETH
ASESOR! ING. BENITES ALIAGA, ALEX ANTENOR
LÍNEA DE INVESTIGACIÓN! SISTEMAS DE ABASTECIMIENTO
TRU"ILLO-PER# 2015
i
RESUMEN La pr!"# #!i! $%!&' ap(i&ar %" )*+(* + !#i'" + i"-"#ari*! pr*$a$i(!#i&*! + r-i!i'" pri'+i&a para r+%&ir (*! &*!#*! +( i"-"#ari* + (a )pr!a C%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L. E( !#%+i* ! ap(i&' a (*! /0 #ip*! + i"!%)*! 1% %#i(i2a (a )pr!a " !#%+i* para (a (a$*ra&i'" +( &%r &%r*, *, (a )%! )%!#r #ra a %#i( %#i(i2 i2a+ a+a a 3% 3% & &"! "!a( a( +a+* +a+* ( #a)a #a)a4* 4* + (a p*$( p*$(a& a&i' i'", ", ra(i25"+*! %" !#%+i* pr 6pri)"#a(, para ((* ! 7i2* %" a"5(i!i! + (a !#i'" a%a( + (a )pr!a, (%* + ((* ! pr*&+i' a &a(&%(ar (a +)a"+a pr*8& pr*8a+ #a+a a " $a! a (*! +a#*! +a#*! 7i!#'r 7i!#'ri&* i&*!! + (a )pr!a )pr!a,, para 1% p*!# p*!#r ri* i*r) r)" "# # ! p%+ p%+a a +# +#r) r)i" i"ar ar (*! (*! &* &*!# !#*! *! + &* &*)p )pra ra,, *r+ *r+"a "arr 8 a()a&"a)i"#* i"&%rri+*! " ! pri*+* pr*&+i"+* (%* a 6#rap*(ar(*! a (a +)a"+a pr*8a+a para ( pri*+* + !#%+i* + a*!#* 9:;< a =%(i* +( 9:;0, (%* + ((* ! ap(i&' ( )*+(* pr*p%!#* + i"-"#ari* + r-i!i'" pri'+i&a >P? 8 ! r&a(&%(' (*! &*!#*! + i"-"#ari*@ #"i"+* &*)* r!%(#a+*! %"a r+%&&i'" " (*! &*!#*! +( , a( +#r)i"ar (a "*r)a(i+a+ + (a )%!#ra ! *$#%-* 1% (*! +a#*! "* ra" "*r)a(!, p*r (* 1% ! ap(i&' (a pr%$a + i(&*6*" &*" (a &%a( ! *$#%-* %" ra+* + !i"i&a"&ia )"*r 1% :.:<, p*r (* #a"#* ! apr*$' (a 7ip'#!i! (a &%a( a+%& 1% (a ap(i&a&i'" + %" )*+(* + ! !#i'" i'"
+
i"- i"-"# "#ar ari* i*!!
pr*$ pr*$a$ a$i( i(! !#i #i&&*
+
r-i! -i!i' i'" "
pri' ri'+i +i&a &a
r+%& +%&
!i"i&a#i-a)"# (*! &*!#*! + i"-"#ari* + i"!%)*!, a+)5! *$#"i"+* (a r(a&i'" &*!#* $"&i* + (a pr*p%!#a 3% + !../, ! +&ir )a8*r a ; (* 1% i"+i&' 1% (a pr*p%!#a ! $"&i*!a para (a )pr!a.
P$%$& $%$&'$ '$( ( C%$) C%$)*! *! +*(, +*(, * )* )*, ,$' $' '& '&$& $&% %3( 3(, ,4 4 * '*) '*)( ( *'4$ 4(, * )*,$'.
1
I. 1.1.
INTRODUCCIÓN REALIDAD PROBLEM6TICA!
E" ( &*"#6#* (*$a(, ( i)pa* + (*! i"-"#ari*! !" (a -aria$i(i+a+ + (a +)a"+a " (a! )pr!a! 7a !i+* %" #)a $a!#a"# pr*$()5#i&* p*r (* 1% i)p(i&' !#%+iar(a! + a&%r+* a !% &*"#6#*, pr* " "ra( !" (a! i"-!#ia&i*"! ra(i2a+a! p*r ( C*"!=* + N*r)a! I"#r"a&i*"a(! + I"3*r)a&i'" Fi"a"&ira!, !#a! a+*(&ir*" pri"&ipa()"# + (a )a(a !#i'" + !% &ar5r pr-"#i-* i"#ra( " &a+a %"a + (a )pr!a!, p%! "* 7a 6i!#i+* (a ap(i&a&i'" + %" )*+(* a+&%a+* + i"-"#ari* para &a+a %"a + ((a!. >NIIF, C*"!=* + "*r)a! i"#r"a&i*"a(! + i"3*r)a&i'" "a"&ira, 9:;? E" ( Pr, !#a ra(i+a+ "* 7a !i+* )%8 +i!#a"#, 8 a"# ((* (a! %"i-r!i+a+! pr*&%pa+a! p*r ( )a"=* + i"-"#ari* + (a! )pr!a! &*)"2ar*" a *3r&r a%a(i2a&i*"! * &%r!*! para ( )a"=* + (*! i"-"#ari*!, (* 1% (! pr)i#i' a (a! )pr!a! 7a&r 3r"# a (a! +)a"+a! pr*$a$i(!#i&a! 8 =&%#a"+* !%! 3%"&i*"! a+&%a+a)"# !i" 1% !% i"-"#ari* ! -a pr=%+i&a+* * &*" +&i"&ia! >ICG, I"!#i#%#* Pr%a"* &*"#a$( %$r"a)"#a(, 9:;/? A! )i!)*, " (a ri'" La Li$r#a+ ( i)pa* *&a!i*"a+* p*r (*! pr*$()a! r(a&i*"a+*! a (*! i"-"#ari*! &*" +)a"+a pr*$a$i(!#i&a! #a"#* " (a! ra"+! )pr!a! &*)* " (a! MYPES, 7a" "ra+* +!1%i(i$ri*! " (a &*"*)a + (a )pr!a, "ra"+* !*$r&*!#*! p*r )a"#"i)i"#* + i"-"#ari*! "&i)a + (* "&!ari* * p*r r*#%ra + !#*&, !i"+* a! (*! pri"&ipa(! 3a*r! (a 3a(#a + %" $%" "i-( + &*"*&i)i"#* i"-!#ia&i'" " !#i'" + i"-"#ari*!, a par#ir + #*+* ((* (a C5)ara + C*)r&i* 8 Pr*+%&&i'" + La Li$r#a+ *ri"#' a (*! )pr!ari*! &*" pa%#a! a !%ir para )=*rar pr*$()a! + i"-"#ari*! 8 (*! !i!#)a! 1% p%+" !%ir, p%! (a i)p*r#a"&ia + !# #)a ((-' a pr*3%"+i2ar )5! " (*! a!p*! + (*! i"-"#ari*! + a&%r+* a (a +)a"+a 1% ! pr!"# " (a )pr!a, 8 a! ! pr*p%!* )+i+a! -ia$(! para &a+a #ip* + !*r pr!"#. >CCPLL, C5)ara + C*)r&i* 8 Pr*+%&&i'" + La Li$r#a+, 9:;/? E" !# &a)p* (a !#i'" + i"-"#ari* 7a $%!&a+* #ra$a=ar )5! &a2)"# 8 r+%&i"+* a( )"i)* p*!i$( (*! "i-(! + 6i!#"&ia!, a!%ra"+*
(a
+i!p*"i$i(i+a+ + 6i!#"&ia! " ( )*)"#* =%!#*, p%! a! i"&i+" " ( +!)p4* + (a! )pr!a! 8 " (a! a"a"&ia! 1% ! *$#i"". P*r (* &%a( ! + -i#a( i)p*r#a"&ia para (a! &*)pa4a! &*"#ar &*" %" i"-"#ari* $i" a+)i"i!#ra+* 8 &*"#r*(a+*. E( "3*1% " !#a 5ra +$ !r ( + )a"#"r %" "i-( 'p#i)* para "* "rar &*!#*! i""&!ari*!. >MATHUR, ;0? P*r *#r* (a+*, (a +)a"+a " ( )r&a+* !i)pr 7a !i+* i"&ir#a, +a"+* (a p*!i$i(i+a+ + ra(i2ar %" i"-"#ari* pr*$a$i(!#i&*, " !# )*+(* ! 7a &*"!i+ra+* a (a +)a"+a &*" %" &*)p*r#a)i"#* + %"a +i!#ri$%&i'" "*r)a(, p*r #a"#* !# &*"!#a + %"a +)a"+a pr*)+i* 8 + %"a +!-ia&i'" !#5"+ar, pr)i#i"+* ara"#i2ar pr*+%*! !%&i"#! para a#"+r a( &*"!%)i+*r. >SEENEY, ;? Si" )$ar*, " (a ra(i+a+ p! a 1% 7a" 6i!#i+* -ari*! )*+(*! pr*$a$i(!#i&*! para )=*rar (a !#i'" + i"-"#ari*!, 1% !#a$(&" (*! par5)#r*! a+&%a+*! para (a r+%&&i'" + &*!#*! + i"-"#ari*!, )a"#"i)i"#* 8 &*)pra, (a )a8*ra + (a! )pr!a! 8 MYPES 7a" 7&7* &a!* *)i!* + !#*, (* 1% 7a rpr&%#i+* " !%! &*!#*! #*#a(! + !%! i"!%)*!, pr+i+a + !%! i"!%)*! p*r *$!*(!&"&ia, * +&i# + 6i!#"&ia! " ( a()a&". >SALAS, 9:;:? E" !#a ra(i+a+ (a )pr!a C%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L., ++i&a+a a (a (a$*ra&i'" + -ari+a+! + &%r* 8 &*" %" "i-( + pr*+%&&i'" &*"!i+ra$( "* !#%-* a="a a #*+* !#*, 8 !% pr*$()5#i&a !#a$a "3*&a+a pri"&ipa()"# a (*! ri!*! + !% i"-"#ari*, p%! !i"+* !% +)a"+a i"&ir#a (a !#i'" + !% i"-"#ari* ! ra(i2a$a !i" #"r " &%"#a %" pr*&+i)i"#* !#a$(&i+* para r-i!ar ( !#*&, 8 #a)p*&* #%-ir*" !#a$(&i+* %" i"-"#ari* + !%ri+a+ para a$!*r$r (a! -aria&i*"! + (a +)a"+a, a! )i!)* ( #i)p* + p+i+* 8 (a &a"#i+a+ a &*)prar ! 7a" +a+* + )a"ra )pri&a $a!5"+*! !*(* " ( &ri#ri* + (*! #ra$a=a+*r! !i" #*)ar " &%"#a (a +)a"+a 8 ( #i)p* 1% +)*ra ( +i!#ri$%i+*r " a$a!#&r a (a )pr!a " !#%+i*, a+)5! + ((* a( "* #"r !#a$(&i+* %" !i!#)a + i"-"#ari* 1% pr)i#a i+"#i&ar &*" a"#ri*ri+a+ (a &a"#i+a+ 'p#i)a a r1%rir, )%&7a! -&! +%ra"# ( pr*&!* pr*+%i-* 7a" "&!i#a+* )5! i"!%)*! + (*! 1% p*!a" " a()a&"
"ra"+* &*"!&%"#)"# !*$r&*!#*! + )a"#"i)i"#*, p+i+* 8 &*)pra. D &*"#i"%ar (a )pr!a " !#a )i!)a !i#%a&i'" !%ira "ra"+* &*!#*! + i"-"#ari*! a(#*! (*! &%a( r!#ara !% r"#a$i(i+a+. P*r #*+* (* 6p%!#*, !#a i"-!#ia&i'" pr#"+ +i!4ar %" )*+(* + !#i'" + i"-"#ari*! pr*$a$i(!#i&*! + r-i!i'" pri'+i&a para r+%&ir (*! &*!#*! + i"-"#ari* + (a )pr!a C%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L.
1.2.
TRABA"OS PREVIOS!
Para %iar !#a i"-!#ia&i'" ! r&%rri' a a"#&+"#! &*)* (a + Sa(a2ar Ga+a, A(6a"+ra #i#%(a+* 7A%4$4 * M*%( * )*,$'(
*,*'83(,4( 9 '&$&%3(,4( * %$ *8'*($ C:*'( S.A.C. * *% $; 200<. pr!"#a+* " (a Fa&%(#a+ + I""ira + (a U"i-r!i+a+ P*(i#&"i&a Na&i*"a( + K%i#* &*)* r1%i!i#* para *p#ar &*)* I""ir* I"+%!#ria( " (a &i%+a+ +( E&%a+*r, (a &%a( #%-* &*)* *$=#i-* !(&&i*"ar 8 a+ap#ar %" )*+(* + i"-"#ari* #a"#* +#r)i"!#i&*! &*)* pr*$a$i(!#i&*!, (*! &%a(! 3%r*" &*)para+*! a( "a( + !% ap(i&a&i'", (ii"+* a! ( 1% &*"+%=* a r+%&ir " )a8*r )a"i#%+ (*! &*!#*! + i"-"#ari*! + (a )pr!a. E( !#%+i* ! &*"&$i+* &*)* %"a i"-!#ia&i'" + &a)p* #ip* 6pri)"#a(. La r&*(&&i'" + +a#*! ! +i* a #ra-! + (*! +a#*! *$#"i+*! +( +par#a)"#* + -"#a! 8 (a +)a"+a 7i!#'ri&a. L*! r!%(#a+*! 3%r*" ( )#*+* + &a"#i+a+ &*"')i&a a *r+"ar "r' %"a r+%&&i'" +( &*!#* " %" ;, a*#a)i"#*! p(a"a+*! %" ;<, r-i!i'" &*"#i"%a %" 9:, r-i!i'" pri'+i&a %" 9 8 ( )*+(* $5!i&* para %"a !i)%(a&i'" "r' %"a r+%&&i'" +( 9, !i"+* ( )5! $"&i*!* ( )*+(* + i"-"#ari* + r-i!i'" pri'+i&a r+%&i"+* (*! &*!#*! #*#a(! +( i"-"#ari* " %" 9. >SALAZAR GADEA, 9::? D (a )i!)a )a"ra Pa"#(-a, O(a (a+i)ir*-"a " ( a4* 9:;: " !% i"-!#ia&i'" #i#%(a+a “A I)*,'9 M*% A%4$, =,> P*'4
R*)*= ?' ,>* M$:?$4,:'* ? T$*'9 , !% *$=#i-* ra pr*p*"r %" )*+(* + i"-"#ari* +#r)i"!#i&* 8 pr*$a$i(!#i&* &*" r-i!i'" pri'+i&a $a=* (a p*(#i&a + >R, S? para +#r)i"ar ( p*r&"#a= + r+%&&i'" + (*! &*!#! + )a"#"i)i"#* , +*"+ (a +)a"+a "* ra &*"!#a"# 8 #%-* -aria&i*"! ,
((a"+* 7a&r %" )*+(* + (*# &*"')i&* 8 %"* + r-i!i'" pri'+i&a. E( !#%+i* !#5 +i!4a+* &*)* %" &a)p* + i"-!#ia&i'" pr #ip* 6pri)"#a(. La r&*(&&i'" + +a#*! ! ra(i2' a #ra-! + #&"i&a! + E6&( &*" (*! +a#*! 7i!#'ri&*! + (a &*)pa4a. L*! pri"&ipa(! r!%(#a+*! + (a i"-!#ia&i'" 3%r*" )*+(*! !#*&5!#i&*! i"-"#ari*! 8 r-i!i'" pri'+i&a ! r+%=* " 9< ( &*!#* + )a"#"i)i"#* + i"-"#ari*!, )i"#ra! 1% (*! i"-"#ari*! + (*! )*+(*! +#r)i"i!#a! + (*# &*"')i&* !'(* a8%+ar*" a r+%&ir ( ;< + (*! &*!#*! + )a"#"i)i"#* + i"-"#ari*!. >PANTELEEA, 9:;? A! )i!)* G%#irr2, E+%ar+* " ( a4* 9:; &*" !% i"-!#ia&i'"
7A%4$4 * : 8*% * )*,$'( * '*)( *'4$ * %$ *8'*($ C:',*8&'* AVIDAS S.R.L., pr!"#a+* " (a Fa&%(#a+ + I""ira " (a U"i-r!i+a+ Ca#'(i&a +( Pr, &*)* r1%i!i#* para *p#ar &*)* I""ir* I"+%!#ria( " (a &i%+a+ + Li)a. La &%a( #%-* &*)* *$=#i-*, &*)parar ( pri*+* 9:;/ 8 (a r+%&&i'" + &*!#*! + (*! )i!)*! )+ia"# (a ap(i&a&i'" + %" )*+(* pr*$a$i(!#i&*! r-i!i'" pri'+i&a 8 %"* +#r)i"!#i&* + (*# 'p#i)*. S ra(i2' (a ap(i&a&i'" + (*! )*+(*! + i"-"#ari*!, para &*)parar (*! &*!#*! + i"-"#ari*! + (a )pr!a. E( r&*=* + (a i"3*r)a&i'" para (a ap(i&a&i'" +( )*+(* !#%-* $a!a+a " (*! +a#*! 7i!#'ri&*! + (*! )a#ria(! + (a )pr!a 8 (a pr*8&&i'" + (a +)a"+a ! ra(i2' $a=* ( pr*"'!#i&* +!!#a&i*"a(i2a+*, p%! p*! %"a pr*$a$i(i+a+ #i( +( , para !#i)ar %"a +)a"+a +!&*"*&i+a. A! )i!)* ( #ip* + i"-!#ia&i'" 3% 6pri)"#a(. E( r!%(#a+* +!p%! + ap(i&ar ( )*+(* + r-i!i'" pri'+i&a 3% (a +i!)i"%&i'" + &*!#*! + &*)pra, )a"#"i)i"#* 8 p+i+*, " %" 9:, " &*)para&i'" +( )*+(* + (*# 'p#i)* 1% #a" !*(* r+%=* (*! &*!#*! + &*)pra, )a"#"i)i"#* 8 p+i+* " %" ;:., a+)5! *$#%-* " !% a"5(i!i! &*!#* $"&i* %" r!%(#a+* + 9.:;, ! +&ir )a8*r a ;, (* 1% i"+i&' 1% (a pr*p%!#a ra $"&i*!a para (a )pr!a " !#%+i* >GUTIERREZ GONZALES, 9:;? P*r *#r* (a+* Ci3%"#! La%"a, A"a " ( a4* 9:; " !% i"-!#ia&i'" #i#%(a+a 7M*% * +*(, * )*,$'( $'$ %$ 4:',*8&'*
BECERRA E.I.R.L. pr!"#a+* " (a U"i-r!i+a+ + Na&i*"a( +( Tr%=i((* &*)* r1%i!i#* para *p#ar ( ##%(* + i""ir* i"+%!#ria( " (a &i%+a+ + Tr%=i((*. E( !#%+i* #%-* &*)* *$=#i-* +i!4ar %" )*+(* + G!#i'" + I"-"#ari* para r+%&ir (*! &*!#*! +
a()a&"a)i"#* +"#r* + (a &%r#i)$r + !#%+i*. E( !#%+i* ! &*"&$i+* &*)* %"a i"-!#ia&i'" pr 6pri)"#a(, para (a r&*(&&i'" + +a#*! ! )p(' #a$(a! + E6&( 8 ( pr*ra)a SPSS. E( a"5(i!i! + (*! r!%(#a+*! pr)i#i' ra(i2ar %" !i!#)a + r-i!i'" pri'+i&a. L*! r!%(#a+*! *$#"i+*! r!p* a (*! &*!#*! + (*! i"-"#ari*! pr)i#ir*" %"a r+%&&i'" +( .:0 + (*! )i!)*!, p%! (a !#i'" a%a( 1% p*!a (a )pr!a 8 (*! &*!#*! 1% p*!a ra" (-a+*! p*r )a(*! &5(&%(*! 8 +!#i)p* + p+i+*!, &*)pr*$5"+*! !#a+!#i&a)"# a( pr*$ar (a 7ip'#!i! &*" %" "i-( + !i"i&a"&ia + :.::;, )+ia"# (a pr%$a + i(&*6*" +a+* 1% a( *$#"r (a +i3r"&ia + (*! &*!#*! +( a"#! 8 +!p%! 8 pa!ar(*! p*r (a pr%$a + "*r)a(i+a+ " ( SPSS. >CIFUENTE LAGUNA, 9:;?
1.@.
TEORÍAS RELACIONADAS AL TEMA!
E!#a i"-!#ia&i'" +$ !r !%!#"#a+a ,*'4$8*,* " (*! &*"&p#*!, #&"i&a! 8 )#*+*(*a! + (a! -aria$(! + !#%+i*, (a &%a( +$ &*)"2ar &*" +"ir (a +*(, * )*,$'( 1% ! (a p(a"a&i'", &**r+i"a&i'", a()a&"a=, )a"=*, )*-i)i"#*, +i!#ri$%&i'" 8 (a p*!i$( -"#a + )a#ria! pri)a!,
!%)i"i!#r*!
8
7rra)i"#a!
para !a#i!3a&r (a!
"&!i+a+! +( &(i"#. E"#r !%! #ara! pri"&ipa(! #")*! ( !#a$(&i)i"#* + p*(#i&a! 8 &*"#r*(! 1% )a"#"a" (*! "i-(! + i"-"#ari* para !a$r &%5"+* ra$a!#&r (a! 6i!#"&ia! + (a )pr!a, pr)i#i"+* a! r+%&ir (a r+%&&i'" a( )"i)* + (*! "i-(! + i"-"#ari*! !i" +!&%i+ar !% +i!p*"i$i(i+a+. >COLLER, 9::?. O#ra +"i&i'" "*! +i& 1% !*" %" &*"=%"#* + p*(#i&a! 8 &*"#r*(! 1% pr)i#" a+)i"i!#rar a+&%a+a)"# (*! "i-(! + i"-"#ari*! a! &*)* ra$a!#&r(*! " ( #i)p* pr&i!*. >CHASE, 8 *#r*!, 9::0?. P*r *#r* (a+*, ! +$ &*"*&r 1% *% )*,$', !#5 $a!a+* " (a 6i!#"&ia + pr*+%*! 3!i&*! 1% ! &*"!r-a" " %" (%ar 8 )*)"#* +#r)i"a+* para pr*p'!i#*! +ir*! * i"+ir*! + *3r&r pr*+%*! #r)i"a+*!, a! )i!)* &a+a ar#&%(* +i3r"# +( i"-"#ari* ! +"*)i"a %"i+a+ + a()a&"a)i"#* + 6i!#"&ia! >SQU? 8 &a+a SQU #i" %" ")r* +#r)i"a+* " 6i!#"&ia. >TAHA, 9::. La i)p*r#a"&ia + (*! i"-"#ari*! ra+i&a " 1% r+%&" (*! #i)p*! + "#ra, r+%& (*! &*!#*! + p+i+*, !a#i!3a&i"+* r5pi+a)"# (a +)a"+a. >HEIZER, 9::;?
Para +#r)i"ar %"a $%"a p*(#i&a + i"-"#ari*! ! "&!ari* #"r " &(ar* (a! &(a!! "ra(! + 4(,( * )*,$'( . Para +#r)i"ar +i&7* &*!#* ! )p(a (a !i%i"# 3'r)%(a >SALAS, 9:;:?
9
D*"+
TC!
C*!#* a"%a( #*#a( + )a"#"r i"-"#ari*
!
*(%)" + (a *r+"
S!
C*!#* p*r prpara&i'" + %"a *r+"
C!
C*!#* p*r %"i+a+
D!
D)a"+a a"%a(
!
C*!#* a"%a( + )a"#"r %"a %"i+a+ +( i"-"#ari*
Para p*+r ra(i2ar %" &*"#r*( + i"-"#ari*! ! "&!ari* +#r)i"ar 1% )*+(* +$ ap(i&ar (a )pr!a, para ((* ! #*)a " &%"#a (a *8$$, (a &%a( +p"+r5 + +i-r!*! 3a*r! "#r (*! 1% #")*! ( pr&i* +( $i", ( "i-( + p*+r a+1%i!i#i-* +( p$(i&* *$=#i-*, (*! %!#*! 8 pr3r"&ia! + (*! &(i"#! 8 &*"!%)i+*r! +( pr*+%* *3r#a+*. >CRUELLES, 9:;9? T")*! +i3r"#! ,( * *8$$, &(a!i&a+*! $a=* +i-r!*! par5)#r*! "#r (*! &%a(! #")*!, (a +)a"+a i"+p"+i"#, 1% ! a1%((a " (a &%a( "#ra" a #a((ar + )a"ra +ira (a! &*"+i&i*"! +( )r&a+* 8 "* ! i"%"&ia+a p*r (a +)a"+a + &%a(1%ir *#r* ar#&%(*. >DOMINGUEZ, ;. A! )i!)*, ! #i" a (a +)a"+a +#r)i"a+a, " (a &%a( ! &*"*& &*" 6ai#%+ a &a"#i+a+ 8 ( )*)"#* " ( 1% -a !r "&!i#a+* ( pr*+%* -a(%a+* 8 para ((* ! ra(i2a %" !#%+i* pr-i* a( &*"!%)i+*r. >SALAS, 9:;:? P*r *#r* (a+* >BALLOU, 9::/? i"+i&a 1% (*! pr*"'!#i&*! + (a +)a"+a !*" i)p*r#a"#! p*r1% pr)i#" a (a )pr!a p(a"ar 8 &*"#r*(ar (*! +a#*! a par#ir + (*! +a#*! *$#"i+*! &*" !#a #&"i&a. E" &%a"#* a (*! )*+(*! + pr*"'!#i&*! ! p%+ +&ir 1% !% "a(i+a+ ! r!%ar+ar a #*+a )pr!a
+ i"&%rrir " &*!#! (-a+*! + )a"#"i)i"#* &*"#a"+* &*" ( "i-( + !#*& "&!ari*. >OYSEST, 9:;
D"#r* + (*! pri"&ipa(! pr*"'!#i&*! #")*! *% '(,4 *
'*+'*( %*$% (8%* , 1% ! %" )*+(* 'p#i)* para pa#r*"! + +)a"+a &*" %"a r(a&i'" + (i"a(i+a+ "#r (a +)a"+a 8 ( #i)p*. La! 3'r)%(a! para ( &5(&%(* +( pr*"'!#i&* + rr!i'" (i"a( !*" (a! !i%i"#!
@
> ?> 9?
> ?
> ?
> 9? > ?9
> 9? > ?9
> ? U > ?> ?
D'"+
! !
aria$( i"+p"+i"# >#i)p*? aria$( +p"+i"# >pr*"'!#i&* + (a +)a"+a?
$ 9 &! C*&i"#! A! )i!)*, ! #i" ( '(,4 8*$ $',8,4$ 1% ! %"a #&"i&a 1% !ir- para *$#"r (a )+ia ari#)#i&a + %" r%p* + ")r*! + +a#*! 7i!#'ri&*! para *$#"r &*" !# ( pr*"'!#i&* para ( !i%i"# pr*+*. La 3'r)%(a para ( &5(&%(* +( pr*"'!#i&* pr*)+i* )'-i( !i)p( ! (a !i%i"# V W R
R;
U;
D'"+ V
!
S%)a#*ria + (a! %"i+a+! a"#ri*r! a #
R
!
N)r* + +a#*!
P*r (#i)* ( '(,4 * 34*( *(,$4$%*( (a &%a( ! %"a #&"i&a 1% !ir- para &a(&%(ar ( pr*"'!#i&* &%a"+* 6i!# !#a&i*"a(i+a+, ra2'" p*r (a &%a( ! 7a& "&!ari* &a(&%(ar %" "+i& 1% "*! pr)i#ir5 %" a=%!# p*r &a+a pr*+*. La 3'r)%(a para ( &5(&%(* +( pr*"'!#i&* + "+i&! !#a&i*"a(! ! (a !i%i"#
D'"+
,!
Pr*"'!#i&* pri*+* #
I!
Í"+i& + !#a&i*"a(i+a+
+!
Pr*)+i* "ra( + -"#a!
S" Pari", (a +)a"+a ! - a3a+a p*r 3a*r! &*)* ( pr&i*, a! &*)* #a)$i" (a )*+a, i"r!* + (a! pr!*"a! >"+i& pr &5pi#a?, &r&i)i"#* p*$(a&i*"a(, &*!#%)$r!, #&., 1% a3a"+* (a &%r-a + (a +)a"+a. Para
a"a(i2ar
(a
+)a"+a
3%#%ra,
!
&*"!i+ra
i"+i&a+*r!
)a&r*&*"')i&*! &*)* "+i& pr &5pi#a, &r&i)i"#* p*$(a&i*"a( i"a&i'", a+)5! + (a (a!#i&i+a+ + (a +)a"+a $a!a+a " (a -aria&i'" +( pr&i*. >PARQIN, 9::? D"#r* + ((*! #")*! a( P':4, B':, I,*' 1% ! (a &a"#i+a+ #*#a( + $i"! 8 !r-i&i*! pr*+%&i+*! p*r %" pa! " %" #i)p* +a+*. A! )i!)*, ! #i" a( 34* *' 4,$ , 1% ! ( pr*+%* i"#r"* $r%#* + %" pa! "#r (a p*$(a&i'" a )i#a+ + a4*. Ta)$i" #")*! ( i"+i&a+*r + 4'*48*, &%$4$% , 1% ! (a -aria&i'" +( ")r* + (a p*$(a&i'" " %" &ir#* #i)p* +a+*, &%8* &a)$i* p%+ !r %%a"# 8 &%a"#i&a+*. D i%a( )a"ra #")*! a (a $4 , 1% ! ( a%)"#* + (a #a!a p*r&"#%a( + (*! pr&i*! +%ra"# %" #i)p* * pr*+*. A! &*)* #a)$i" a (a *%$(,4$ '*4 * %$ *8$$, )i+ (a -aria&i'" r(a#i-a * p*r&"#%a( + (a &a"#i+a+ +)a"+a+a &*)* &*"!&%"&ia + %"a -aria&i'" " ( pr&i* + %" %"* p*r &i"#*. >PARQIN, 9::?
' '
A!i)i!)* &a$ )"&i*"ar 1% (a +)a"+a +" (*! )*+(*! + i"-"#ari*, a! ! #i" a (*! 8*%( *,*'83(,4( (*! &%a(! #ra#a" ;
&*" %" i"-"#ari* + %" !*(* ar#&%(* 8 "i&a)"# ! #ra#a ( 3* " (a !*(%&i'" + i"&(%ir -ari*! ar#&%(*! &*)p#i#i-*! >RIOS INSUA, ;?. P*r *#r* (a+* (*! 8*%( '&$&%3(,4( , &%8a ap(i&a&i'" ! +a &%a"+* (a +)a"+a "*
p%+a
;
pr+&ir! &*" 6ai#%+ 8 (*! #i)p*! + apr*-i!i*"a)i"#* !*" -aria$(!, 8 +*"+ " )%&7a! *&a!i*"! (a +)a"+a 6&+ a( i"-"#ari*, p*r (a! i"&r#i+%)$r! " (a! pr+i&&i*"! + (a! -aria$(!. >MATHUR, ;0? E" !# 5)$i#* ! "*! pr!"#a" +*! !i!#)a!, ( ((,*8$ * '*)(
4,:$ +*"+ (a &a"#i+a+ +( (*# + &*)pra ! =a 8 ( #i)p* "#r (a r-i!i'" + (a! 'r+"! -ara " #*r"* a (a "a#%ra(2a -aria$( + (a +)a"+a. >SEENEY, ;?. La p*!i&i'" +( i"-"#ari* +i!)i"%8 &%a"+* (a! -"#a! a#"+i+a! ! a&r&a" )5! a( "i-( +( p%"#* + r*r+" pr*&+i"+* a &*(*&ar %"a "%-a *r+" para K %"i+a+! 8 (%* + ((* (*! i"-"#ari*! ! ra$a!#&" 7a!#a + "%-* "&*"#rar! " ( "i-( R. P*r *#ra par#, ( ((,*8$ * '*)( *'4$ +"*)i"a+* &*)* !i!#)a P, )*!#ra+* " (a %ra ; +( a"6*, i"+i&a 1% " !# !i!#)a (a p*!i&i'" +( i"-"#ari* ! r-i!a + )a"ra pri'+i&a, &*" i"#r-a(*! =*! + #i)p*. E" &%a"#* ! =&%#a (a r-i!i'", ( "%-* (*# + &*)pra ! *r+"a " 3%"&i'" a %" i"-"#ari* #*p ( &%a( ! !#a$(& para !a#i!3a&r (a +)a"+a 7a!#a (a !i%i"# r-i!i'". >SCHROEDER, 9:;;? E( i"-"#ari* +i!p*"i$( +i!)i"%8 &*"3*r) (a +)a"+a ! a$a!#&i+a 7a!#a 1% ! ((a a( #r)i"* +( i"#r-a(* =* + #i)p* pr !#a$(&i+*. E! " ! i"!#a"# +*"+ ! *r+"a %"a &a"#i+a+ + pr*+%*! >K? para ra$a!#&r 6i!#"&ia! a( "i-( + i"-"#ari* =a+*, #ra! ((* ( &i&(* + &*"!%)* ! rpi#. E( !i!#)a P !#5 " 3%"&i'" a( #i)p* "#r (a! r-i!i*"! 8 )p(a (a !i%i"# 3'r)%(a
R
Y 9
D'"+
T!
Pri*+* "#r r-i!i*"!
D!
D)a"+a a"%a(
!
#a!a + i"#r!
S!
C*!#* + *r+"ar %"i#ari*
C!
Pr&i* + &*)pra
11
Para -i#ar ( +!a$a!#* +( i"-"#ari* +%ra"# ( #i)p* + r-i!i'" ! &%"#a &*" %" i"-"#ari* + !%ri+a+ &a(&%(a+* + (a !i%i"# )a"ra ! " > # $> % &??
D'"+
H!
3a*r + %"a "*r)a( !#5"+ar
$> % &?!
D!-ia&i'" !#5"+ar + (a +)a"+a
Si" )$ar* para ( &5(&%(* + (*# 'p#i)* ! %#i(i2ar5 (a !i%i"# 3'r)%(a
& > &? # $> % &?
D'"+
H!
3a*r + %"a "*r)a( !#5"+ar
$> % &?!
D!-ia&i'" !#5"+ar + (a +)a"+a
> % &?!
D)a"+a +%ra"# ( pri*+* -%("ra$(
I!
E6i!#"&ia! +i!p*"i$(! >" &a!* + 7a$r?
Para ( &5(&%(* +( ")r* + p+i+*! ! )p(ar5 (a !i%i"# 3'r)%(a
'
D'"+
D!
+)a"+a a"%a(
!
L*# 'p#i)*
Para ( &5(&%(* +( 4(, $:$% * 8$,*8*, * )*,$' 1% !*" (*! &*!#*! i"&%rri+*! a( #"r %" +#r)i"a+* "i-( + 6i!#"&ia! " ( a()a&" +%ra"# %" #i)p* !p&&* >MATHUR, ;0? ! ap(i&ar5 (a !i%i"# 3'r)%(a D'"+
' (
!
> %? [ 9
+)a"+a 6pr!a+a " ( )i!)* #i)p* 1% ( (a+ #i)
P!
Ti)p* "#r r-i!i*"!
C>!
C*!#* %"i#ari* + )a"#"i)i"#* p*r (a #a!a + i"#r!.
Para ( &a!* +( &*!#* + (a"2ar %" p+i+*, 1% !*" (*! &*!#*! "ra+*! + &a+a a&&i'" "&!aria para ( rapr*-i!i*"a)i"#* + 6i!#"&ia!. >RIOS INSUA, ;?, ! ap(i&ar5 (a !i%i"# 3'r)%(a ' %
> %?
D'"+
D!
+)a"+a a"%a(
!
+)a"+a 6pr!a+a " ( )i!)* #i)p* 1% ( (a+ #i)
P!
Ti)p* "#r r-i!i*"!
C!
C*!#* %"i#ari* + (a"2ar %" p+i+*
Para p*+r ra(i2ar ( &*!#* + &*)pra, 1% !*" (*! &*!#*! "ra+*! "#r (a &a"#i+a+ r1%ri+a p*r (a +)a"+a 1% ! pr!"# !" ( #ip* + )pr!a >SALAS, 9:;:?, ! ap(i&ar5 (a !i%i"# 3'r)%(a ' %
D'"+
!
L*# p#i)*
P4!
Pr&i* %"i#ari* + &*)pra +( pr*+%*
Para p*+r 8*' *% 8$4, +( pr!"# !#%+i* ! )p(a ( pr*ra)a SPSS ! 9: ( &%a( ! %" pr*ra)a )p(a+* para (a !#i'" + i"3*r)a&i'" 8 ( a"5(i!i! !#a+!#i&* + (*! +a#*!. Para p*+r ra(i2ar ( a"5(i!i! + )a"ra &*rra ! #i" 1% #"r pr!"# (a +#r)i"a&i'" + (a "*r)a(i+a+ + (*! +a#*! p%! + ((* +p"+r5 !i ! ra(i2ar5 %"a -a(%a&i'" para)#ri&a * "* para)#ri&a. La $a! 3%"+a)"#a( + (a! pr%$a! para)#ri&a! !#5 +a+a p*r (a +i!#ri$%&i'" "*r)a( + (a p*$(a&i'" " (a 1% ! *$#i" (a pr%$a )%!#ra(. D"#r* + !# #ip* + pr%$a!
#")*! ( $%(( *% T-(,:*, (a &%a( ! %"a pr%$a + !i"i&a&i'" !#a+!#i&a para)#ri&a para &*)parar (a 7ip'#!i!
"%(a r!p* a (a 7ip'#!i! 6p%!#a, +"#r* + !# a"5(i!i! #")*! (a
':*&$ * '8$%$ * S>$' %J , 1% ! ra(i2a para &*"#ra!#ar (a "*r)a(i+a+ + %" &*"=%"#* + +a#*! 8 &%a"+* (a )%!#ra "* 6&+ a <:. Para ra(i2ar(a ! &a(&%(a (a )+ia 8 (a -aria"2a )%!#ra(, S9, *r+"a"+* (a! *$!r-a&i*"! + )"*r a )a8*r. La 3'r)%(a para !# #ip* + pr%$a ! (a !i%i"# >SU\REZ, 9:::? )
9 9
D'"+ 9!
S%)a + +i3r"&ia! &*rri+a!
9!
aria"2a )%!#ra(
"!
Ta)a4* +
)%!#ra E" ( &a!* + (a! pr%$a! "* para)#ri&a! "* r1%ir" a!%)ir "*r)a(i+a+ + (a p*$(a&i'" " !# #ip* + pr%$a! #")*! ( $%(( * %4K " (a &%a( (*! +a#*! "* "&!i#a" !%ir %"a +i!#ri$%&i'" "*r)a( 8 !ir- para &*)parar (a )+ia"a + +*! )%!#ra! r(a&i*"a+a! 8 &*" ((* p*+r +#r)i"ar !i 6i!#" +i3r"&ia! "#r (a! )i!)a!. >SU\REZ, 9:::?. Si"+* (a 3'r)%(a i"+i&a+a para (a pr%$a + i(&*6*" (a !i%i"# *
> ;? @ ]# /
]#
> ;?>9 ;? 9/
D'"+ * !
S%)a + +i3r"&ia! &*rri+a!
!
a(*r !#a+!#i&* + i(&*6*"
Pr*)+i* + (a T + i(&*6*"
]#! !
D!-ia&i'" !#5"+ar + (a T + i(&*6*" Ta)a4* + )%!#ra
U" (#i)* &*"&p#* i)p*r#a"# para ( +!arr*((* +( pr!"# ! ( +(
$%(( 4(, &**4 , >DE RUS, 9::? (* +" &*)* %"a #&"i&a 1% pr)i# &*"*&r (a r"#a$i(i+a+ + %" pr*8*. E!#a #&"i&a -a(a &a+a a(#r"a#i-a " &%a"#* a !% 3ai$i(i+a+ pr)i#i"+* -a(*rar (a "&!i+a+ 8 *p*r#%"i+a+ + (a ra(i2a&i'" +( pr*8*. >BACA, 9::0?
1..
FORMULACIÓN DEL PROBLEMA!
^K% i)pa* *&a!i*"a (a ap(i&a&i'" + %" )*+(* + i"-"#ari* pr*$a$i(!#i&* + r-i!i'" pri'+i&a " (*! &*!#*! +( i"-"#ari* + i"!%)*! " (a )pr!a C%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L " ( pri*+* a*!#* 9:;< =%(i* 9:;0_
1.5.
"USTIFICACIÓN DEL ESTUDIO!
E( pr!"# !#%+i* + i"-!#ia&i'" ! :(,4$ #'ri&a)"# p*r1% )p(a (*! &*"*&i)i"#*! #'ri&*! + (a !#i'" + i"-"#ari*! a #ra-! +( )*+(* + r-i!i'" pri'+i&a &*" +)a"+a pr*$a$i(!#i&a a %"a ra(i+a+ !p&&a #"i"+* " &%"#a (a! -aria$(! + &*!#*! + a()a&"a)i"#*, p+i+* 8 &*)pra + i"!%)*!, para #*)ar +&i!i*"! 1% a8%+" a )=*rar (a! -aria$(! " !#%+i* pr)i#i"+* ara"#i2ar 1% ! #"a pr*+%*! !%&i"#! para a#"+r (a +)a"+a, 8 !#a !a !a#i!3&7a 7a!#a ((-ar ( pr*+%* a( &*"!%)i+*r. >SEENEY, ;?. A! )i!)* + )a"ra '4,4$ #a)$i" ! pr#i""# p*r1% pr)i# +ar !*(%&i*"! a( pr*$()a + (a !#i'" a%a( + (a )pr!a " !#%+i*, a( pr)i#ir #"r &*"*&i)i"#* + (a &a"#i+a+ 'p#i)a a p+ir, ( #i)p* "#r p+i+*!, +#r)i"ar ( !#*& + !%ri+a+ "&!ari* para -i#ar r*#%ra! + !#*&, (*ra"+* &*" ((* r+%&ir (*! &*!#*! +( i"-"#ari* + i"!%)*! 8 pr)i#i"+* a( )pr!ari* #*)ar (a! +&i!i*"! a+&%a+a! para (a &*)pra + !%! i"!%)*! 8 )=*ra"+* (a !#i'" + (*! i"!%)*! + (a )pr!a. E! r(-a"# *484$8*,* p%! (a !#i'" + i"-"#ari*! i)paa " (*! &*!#*! + a()a&"a)i"#*, p+i+* 8 &*)pra + i"!%)*! + (a )pr!a (* 1% pr*-*&ara (a r+%&&i'" + (*! )i!)*! )=*ra"+* !%! i"r!*!. P*r *#r* (a+* 8*,%+4$8*,* ! a+&%a+a, p%! (a )a"ra " &')* ! a$*r+a !#a i"-!#ia&i'" !r-ir5 &*)* r3r"&ia a i"-!#ia+*r! 3%#%r*! i"#r!a+*! " #)a! !i)i(ar! r!p* a )*+(*! + !#i'" + i"-"#ari*!.
1..
IPÓTESIS!
La ap(i&a&i'" + )*+(* + !#i'" + i"-"#ari* pr*$a$i(!#i&* + r-i!i'" pri'+i&a r+%& (*! &*!#*! +( i"-"#ari* + i"!%)*! + (a &%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L. " ( pri*+* a*!#* 9:;< =%(i* 9:;0.
1.<.
OB"ETIVOS!
1.<.1. G**'$%! Ap(i&ar %" )*+(* + i"-"#ari*! pr*$a$i(!#i&* + r-i!i'" pri'+i&a para r+%&ir (*! &*!#*! +( i"-"#ari* + i"!%)*! " (a )pr!a C%r#i)$r E&*('i&a +( N*r# E.I.R.L. " ( pri*+* a*!#* 9:;< =%(i* 9:;0.
1.<.2. E(*434(! A"a(i2ar ( !i!#)a a%a( + !#i'" + i"-"#ari*!. Pr*8ar (a +)a"+a para ( pri*+* a*!#* 9:;< =%(i* 9:;0. Ca(&%(ar (*! &*!#*! + i"-"#ari* para (a pr*8&&i'" + (a +)a"+a &*" )#*+* + i"-"#ari* a%a(. - D!arr*((ar - Ca(&%(ar
( )*+(* + i"-"#ari* pr*p%!#*.
(*! &*!#*! + i"-"#ari* +( )*+(* pr*p%!#*.
E!#i)ar ( i)pa* +( )*+(* + i"-"#ari* pr*p%!#* " (*! &*!#*! + i"-"#ari* + i"!%)*!. D#r)i"ar ( &*!#* $"&i* + (a pr*p%!#a.
20