Ang PANITIKAN ay ang pagsulat ng tuwir iran an o tul ulu uyan at pa pattul ula. a. Ito ay nPANITIKAN? agpapahayag ng kaisipan, damdamin, karanasan, hangarin at diwa ng mga tao.
Ano ang
Nanggaling Nanggal Nanggaling ing ang ang salitang salitang salitang panitikan pan panitikan panitikan itikan mula mula sa pang|titik| pang pang|ti pang|titik|an |titik|an, tik|an, an,, kung ku kung ng saan sa saa an n ikina ikinabit nabit bit bit ang ang unlaping unlaping pangpang - at at hulaping hulaping --an an sa ugat ugat na titik. titik . Ang Ang Ang maymay may -bahid -bahid bahid kanluran kanl kanluraning uraning ing ing salitang salitang literatura ang ang isa pang pang katawagan para para sa larangan larang ranga an ng g panitikan. pani anitika tikan n. Na agm ag gmulla a a ang ng salitang salitang literatura sa salitang salitang Latin - littera na nangangahulugang nangangahulugang "titik´ "titik´..
Nanggaling Nanggal Nanggaling ing ang ang salitang salitang salitang panitikan pan panitikan panitikan itikan mula mula sa pang|titik| pang pang|ti pang|titik|an |titik|an, tik|an, an,, kung ku kung ng saan sa saa an n ikina ikinabit nabit bit bit ang ang unlaping unlaping pangpang - at at hulaping hulaping --an an sa ugat ugat na titik. titik . Ang Ang Ang maymay may -bahid -bahid bahid kanluran kanl kanluraning uraning ing ing salitang salitang literatura ang ang isa pang pang katawagan para para sa larangan larang ranga an ng g panitikan. pani anitika tikan n. Na agm ag gmulla a a ang ng salitang salitang literatura sa salitang salitang Latin - littera na nangangahulugang nangangahulugang "titik´ "titik´..
kathang--isip kathang -isip - Mga gawa na hindi totoo at gawa gawa lamang.
Uri ng Panitikan
di kathang isip - Mga gawa na ukol sa mga totoong pangyayari, bagay, o lugar.
Mayroong Mayr Mayro oon ong g dalw da dalwan lwang ang g anyo a ang an ng g pan p pani anitik tikan, an, iito itto ay ay ang an g m mga mg ga sumusunod: sumu sumusu suno nod d :
1. 1. Tuluyan T Tuluy uluyan uluyan o p prosa rosa malu maluwa wang ng na pagsasama pagsa pagsasa sama ma-sama sama ng m mga mg ga salita salit alita a p maluwang sa sa loob n ng g pangungusap. pang pangu ungus ngusa ap. Ito ay nasusulat s sa a karaniwang karaniwang takbo ng pangungusap o pagpapahayag. pagpapahayag. 2. Patul atula aop panul pan anulaan ulaan pagb pagbub ubu uo ng pang pa pan ngun ngung gu ungu ngus gusa usa sap ap sa pamamagitan pama pamama magi gita tan n p pagbubuo ng ng s salit sa allitan ita ang ng bini binibi nib bila bila illang ang na na pantig sa talud llu udtod na na pinagtugma-tugma, tugma ugma,, at nagpa nagpapa pahay hayag ag din di din ng m mga ga salitang salitang binibilang ang mga pantig a att pagtutugma-tugma tugma ng m mga mg ga dulo ng m mga mg ga taludtod talu taludt dtod od sa isan isang isang isa ng g sakno sa saknong. knong ng.
Anyo
ng Panitikan
Kahalagahan ng Panitikan Ang panitikan ay mahalaga dahil ito ay nagsisilbing salamin ng galing ng pinoy sa paglikha. Ito rin ang nagsisilbing sukatan kung gaano kayaman ang kultura ng isang isang bansa bansa..
Kaugnayan ng Panitikan sa Kasaysayan ang kontribusyon ng Panitikan sa Kasaysayan dahil dito natin makikita kung ano ang buhay ng mga tao noon. Sa pamamagitan ng mga tula, Nobela, Kantahin, o talumpati natin nalalaman kung ano ang obserbasyon ng mga may-akda sa kanilang paligid at sa kanilang mga buhay. Ang panitikan din ay nagsisilbing patunay sa mga pangyayari sa nakaraan. Tulad ng mga sulatin ni Rizal na nagpapatunay sa kalupitan na sinapit ng mga Pilipino noong panahon ng kastila.
Malaki
Iba¶t ibang Akdang
Pampanitikan
Panitikang Tuluyan o PROSA
S anaysay
isang anyo ng paglalahad na nagpapahayag ng pana -naw at kurokuro ng sumulat sa isang mahalagang paksa at umaakit sa mambabasa na tanggapin ang paniniwalang ito.
nagbubukas ng isip ng mga nilalang upang mabigyan nito ng pagpapahalaga ang kanyang kapaligiran.
isang akda sa tuluyan na naglalaman ng matalinong pagkukuro ng may-akda na inilahad sa isang makatuwiran at nakahihikayat na pamamaraan.
Maaaring magkaroon ng
Mabisa
Halimbawa: Ang Babaing Pilipino Ngayon ni Ferdinand E. Marcos
talinhaga.
kapag ito ay nakagising sa damdamin at kaisipan ng mga mambabasa.
Uri ng Sanaysay
Maanyo
(Pormal)
pili ang mga salitang ginamit, maingat at mabisa ang paglalahad at masusi ang pagtalakas sa paksa. nangangailangan ng balangkas, upang lalong maging makatwiran ang pagkakasunod-sunod ng mga bagay-bagay.
Malaya
(Di-Pormal)
parang nakikipagusap lamang sa mambabasa.
Nobela
Isang mahabang kuwentong piksyon na binubuo ng iba't ibang kabanata
Halimbawa: Dekada ¶70 ni Lualhati Bautista
Maikling Kwento
Isang anyo ng panitikan na may layuning magsalaysay ng isang maselan at nangingibabaw na pangyayari sa buhay ng pangunahing tauhan.
Pangunahing layunin nito ay lumibang.
Isang anyong pampanitikan na karaniwang nakasentro sa madulang pangyayari na may kinalaman sa isa o mahigit pang pangunahing tauhan.
Sa pamamagitan ng mga mga pangungusap at talata¶y binubuo ng may-akda upang sa kanyang kapangyarihan at kakayahan bilang isang alagad ng panitikan, mailahad niya ang isang maselang pangyayari sa buhay ng pangunahing tauhan, makintal ng isang bias sa puso at diwa ng mga mambabasa.
Halimbawa: Ang Hukom ni Lualhati Bautista dela Cruz
E dgar
Allan Poe
Ama ng
Makabagong Maikling
Kwento
Ayon sa kanya, ³Ang maikling kwento ay isang pampanitikang likha ng bungang isip na hango sa isang bahagi ng buhay.´
Kuwentong Bayan
Maiikling
salaysay na pasalin -saling ikinukuwento ng mga tao; kaya di na natitiyak kung sino ang kumatha. Paksa nito¶y maaaring tungkol sa nuno sa punso, asuwang, kapre, hari at reyna. Layunin nito¶y maglibang at magbigay ng aral sa mga mambabasa. Halimbawa: Ang Diwata ng Karagatan (galing sa Ilocos)
Alamat
Kuwentong pasalin-salin sa bibig ng mga tao at karaniwang tungkol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay.
Kasagutan ito sa mga kababalaghan o pangyayaring hindi maipali wang ng mga karaniwang taong hindi sapat ang kaalaman tungkol sa agham.
Akdang pampanitikan na kapupulutan ng aral.
Karaniwang maikli at kawili-wiling basahin.
Halimbawa: Ang Alamat ng Pinya
Pabula
Isang salaysay na likha lamang ng guniguni ng isang may ± akda na nagbibigay ng magandang aral.
Madalas
Halimbawa: Ang Pagong at ang Kuneho
na mga hayop ang mga nagsasalitang tauhan dito.
Parabula
Maikling
salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang isinasalarawan ang isang moral o relihiyosong aral.
Halimbawa: Ang Mabuting S amaritano
Anekdota
Isang maikling salaysay ng isang tanging pangyayari sa buhay ng tao.
Isinasaysay upang makalugod o magbigay -kawilihan.
Ang tauhan sa anekdota ay karaniwang tanyag o kilala. Halimbawa: Ang Tsinelas ni Dr. Jose Rizal
Dula
Isang paglalarawan ng buhay na ginaganap sa isang tanghalan.
Inilalarawan sa dula ang mga pangyayari sa mga tao at nagbibigay kasiyahan at kapanabikan sa mga nanonood.
Halimbawa: Dahil S a Anak ni Julian Cruz Balmaceda
Talumpati
Isang maanyong pagpapahayag ng kaisipan sa paraang pasalita sa harap ng tagapakinig
Ito ay maaring may layuning makapagharap ng simulain o dili kaya¶y maakit ang mga nakikinig sa isang kapasyahan at gayundin ay mapakilos ang mga nakikinig.
Kailangan ng magalang na pagsasalita sa harap ng isang publiko hinggil sa isang mahalaga at napapanahong paksa, upang magbigay kabatiran, magturo, manghikayat, magpaganap o manlibang.
Halimbawa: S a Kabataan, Isang Paghamon ni Teresita C. Cruz
Talambuhay
Isang anyo ng kasaysayan tungkol sa buhay ng isang tao na sinulat ng ibang tao.
Layunin nito na magsalaysay sa buhay na pinagdaanan ng isang tao, dakila man o hindi upang mawatasan ang tunay niyang layon sa buhay at ang pagtatagumpay sa kanyang mga panukala at gawa.
Pinagtambal na salitang buhat sa tala at buhay.
Balita
Isang natatanging uri ng akdang pampahayagan na may sariling katangian.
Nangangailangan ng mahusay at mabisang pamamaraan ng pagsulat.
Nagbibigay ng kapanabikan sa mambabasa.
Panitikang Patula o PANULAAN
Tula
Pinakamasidhi, pinakamatipid at pinakamasining na pagpapahayag ng kaisipang may kalangkap na damdamin.
Pagpapahayag ng maririkit na kaisipan sa pamamagitan ng maririkit na pananalita.
May
Kabuuan ng isang salamig kakikitaan ng tunay na damdamin ng isang makata na maaaring hango sa kanyang karanasan.
May
Halimbawa: Pilipino: Isang Depinisyon ni Ponciano B.P. Pineda
tugma at sukat.
kapangyarihang magbigay ng sigla sa isang pusong nalulungkot nginit marunong na umunawa.
Mga Uri ng Tula 1.
Tulang Liriko o Tulang Damdamin ± nagtataglay ito ng mga karanasan, guniguni, kaisipan at mga pangarap na maaaring nadama ng may-akda o ng ibang tao.
Nahahati ang mga tulang liriko sa mga sumusunod: Dalit - nagpaparangal sa Maykapal na may halong pilosopiya sa buhay.
Soneto - laging nagtataglay ito ng mga aral sa buhay, may labing-apat na taludtod at ang mga nilalaman ay tungkol sa damdamin at may malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao.
Elehiya -
ang nilalaman sa alaala ng isang namatay; guniguni tungkol sa kamatayan; pananangis at pananaghoy.
Mga Uri ng Tula
Oda - masigla ang nilalaman. Pumupuri sa mga pambihirang nagawa ng isang tao o grupo ng mga tao. Walang katuyajan ang bilang ng pantig at saknong sa bawat taludtod.
Awit - madamdamin ang nilalaman nito sa dahilang ang karaniwang pinapaksa ay may kinalaman sa pag-ibig, kabiguan, kalungkutan, pag-asa, pangamba, kaligayahan. 2.
Tulang Pasalaysay ± naglalahad ng makulay, at mga mahahalagang tagpo sa buhay tulad ng pag-ibig at pagkabigo, tagumpay sa mula sa kahirapan; inilalahad nito ang kagitingan ng mga bayani sa pakikidigma.
piko E
Isang salaysay tungkol sa kagitingan at kabayanihan ng isang tao, ang mga tagumpay niya sa digmaan at pakikipagtunggali sa mga kaaway
Halimbawa: Ang Tuwaang ng mga Bagobo (isinalin sa Filipino ni G. E. Matute at E. G. Matute)
Bugtong
Isang katutubong laro ng isip dito sa Pilipinas na naglalayong malinang ang kakayahang mangatwiran at mapasigla ang imahinasyon ng mga kalahok.
Ginamit ng ating mga ninuno sa pagpapalipas ng mga kabagutbagot na sandali sa mga umpukan at sa mga lamayan.
Mga
parirala o kaya¶y mga pangungusap na inihanay nang patula at naglalaman ng talinhaga. Ang lahat ng bagay ay maaring maging paksa nito.
Ito¶y matandang paniniwala na ginagawa na pagtaya sa karunungan at karanasan ng taong kapalitan sa bugtungan.
Halimbawa: Isang butil ng palay, sakot ang buong buhay: ilaw.
S alawikain
Bungang-isip na may tugma, sukat at aral.
Maiiksing
Binibigkas ng tao upang maging mapitagan sa pagwawasto sa isang kausap na nagkamali o dapat na turuan.
Halimbawa: Kung hindi ukol, hindi bubukol. Ang swerte sa buhay ay huwag asahang makakamtan kung hindi talagang nakalaan para sa iyo.
pangungusap ngunit hitik sa gintong mga aral at hango sa mahahalagang karanasan ng tao.
ga M
Teoryang Pampanitikan
Teoryang Klasismo/Klasisismo Layunin: maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nang may kaayusan.
Pananalig pamapanitikan na pinahihigitan ang kaisipan kaysa damdamin
Ang mga tauhan ay angat sa karaniwang buhay.
Ang anumang bagay tungkol sa kamunduhan ay iniiwasan pagkat ang mahalaga ay ang pagiging marangal sa kilos at pananalita.
Ang isang akdang pampanitikan tulad ng kwento ay nagpapahayag ng mga ekspresyon o saloobin ng karanasan sa buhay. Ang mga karanasan ay nagsisilbing aral na dapat maikintal sa kaisipan ng mambabasa.
Halimbawa: Banaag at Sikat ni Lope K. Santos
Teoryang Imahismo Layunin: ipakita na ang tao ang sentrong mundo; binibigyan tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino, talento atbp.
Imahen ang nagbibigay kahulugan sa akda.
Isinasaalang-alang ang malinaw na epekto ng nilalaman ng akda kahit ginagamitan ng di pangkaraniwang salita.
Ito'y naghari sa panahon ng amerikano.
Gawing malinaw ang pagpapahayag sa pamamagitan ng paggamit ng tiyak na larawang biswal.
Halimbawa: P anambitan ni Myra Prado (isinalin ni Lilia Prealubit)
Teoryang Realismo Layunin: ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng may-akda sa kanyang lipunan; ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang sinulat.
Naglalarawan sa paraang siyentipiko at hindi namimili ng mga bagay na nadarama at napag-uukulan ng pagmamasid, inilalaarawan ang buhay sa katunayan nito at walang halong idealismo.
Naniniwala rin ito sa bisa ng relihiyon sa buhay ng tao.
Halimbawa: Moses, Moses ni Rogelio Sicat
Teoryang Feminismo Layunin: magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan; babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at magagandang katangian ng tauhan.
Dito nangingibabaw ang pamamaraan, kakayahan, karanasan at paniniwala at pananaw ng isang babae.
Naayon ang tula dito.
Nilalaman
nito ang anumang uri ng diskriminasyon, eksploytasyon, at opresyon batay sa kasarian (sex), uri sa lipunan (class) at lahi (race).
Halimbawa: Babae ni Ani Montano.
Teoryang Arkitaypal Layunin: ipakita ang mga mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng mga simbolo.
Naglalahad ng mga bagay, damdamin at kaisipan sa pamamagitan ng mga sagisag at mga bagay na mahiwaga at metapisikal.
Ang ilan sa mga sagisag ay simbolo ng patnubay sa buhay.
Halimbawa: Ang Al amat ng Lawin (pel ikul a)
Teoryang Formalismo/Formalistiko Layunin: iparating sa mambabasa ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan; kung ano ang sinasabi ng mayakda sa kanyang panitikan ang siyang nais niyang ipaabot sa mambabasa ± walang labis at walang kulang.
Dito inilalabas ng manunulat ang pagiging masining sa paglikha ng akda.
Mabigyan ng pagpapakahuluganang matatalinhagang salitang ginamit ng may-akda.
Tinitinganan nito ang panitikan bilang isang likhang-sining na mayroong organic unity o isang kabuuang may kaisahan.
Halimbawa: Ak o ¶y si Bukid ni Lope K. Santos; Si Tatang , Si Fr eddi e, Si Tandang Se nyong at Iba pang tauhan ng Aking Kw ent o ni Ricardo Lee.
Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal Layunin: ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga salik (factor) sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang tauhan sa kanyang akda.
Sinasabing walang katapusan ang diwa at espiritu ng tao na makalaya sa kinabibilangang daigdig.
Mahihiniha rito ang posibleng iniisip at kamalayan ng alagad ng sining na lumikha nito. Maari rin itong gamitin sa pagpapaliwanag ng mga katangian ng katauhan sa akda.
Sinusuri nito ang mga proseso at pangyayari na nagsasaad ng personalidad ng mga taong sangkot. Tinatawag ito na ³id,´ ³ego,´ at :superego.´
Ang ³id´ ay yaong mga natural o instinctive na reaksyon ng tao batay sa kung ano ang masarap o masakit sa pakiramdam (pleasure-pain principle).
Ang ³superego´ (morality principle) naman ang tumatayong konsensya ng tao.
Ang ³ego´ (reality principle) ang siyang nag-uugnay at naninimbang sa µid¶ at µsuperego.¶
Teoryang Eksistensyalismo Layunin: ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro na kanyang pananatili sa mundo (human existence).
Ang mga tauhan ng akda ay nagkakaroon ng mga paniniwala na labis nilang pinahahalagahan.
Hinahanapan ng katibayan ang mga kahalagahan ng personalidad ng tao at binibigyan halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran.
Halmbawa:
smo E l Fi li bu st eri
ni Dr. Jose Rizal
Teoryang Romantisismo Layunin: ipamalas ang iba¶t ibang paraan ng sa tao sa pag-alay ng kanyang pag-ibig sa mundong kinalakhan; gagawin at gagawin ng lahat upang maipaalam lamang ang kanyang bayang napupusuan.
tao o sumasagisag kapwa, bansa at isang nilalang ang pag-ibig sa tao o
Higit na pinahahalagahan ang damdamin, kung gaano ang higpit ng klasisismo ay gayon ang kalayaan ng romantisismo.
Mas may diin sa imahinasyon at kutob kaysa lohika.
Pinapanigan nito ang maluwag na daloy malalayang kilos kaysa pinipigil at pag-aayos.
ng
emosyon
at
Hinihikayat nito ang labis na pag-aalaga at pagpapalago ng sarili at ang walang pagpipigil na pagpapahayag.
Halimbawa: F lo rant e at Laura ni Francisco Balagtas Baltazar
Teoryang Markismo/Marxismo Layunin: ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng pangekonomiyang kahirapan at suliraning panlipunan at pampulitika.
Mahigpit ang paggamit ng konsepto ng ³dayalektikong materyalismo.´
Halimbawa: Tata S el o ni Rogelio Sicat.
Teoryang Sosyolohikal Layunin: ipakita ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang kinabibilangan ng may-akda.
Salamin ng kapaligiran ng isang tiyak na pook, kultura, tradisyon, kaugalian at paraan ng pamumuhay.
Tinitingnan dito ang ugnayan ng panitikan sa lipunang nagluwal nito.
Teoryang Moralistiko Layunin: ilahad ang iba¶t ibang pamantayang sumusukat sa moralidad ng isang tao ± ang pamantayan ng tama at mali; inilalahad din ang mga pilosopiya o proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng lipunan.
Ito ang may pinakamahabang kasaysayan ng paggamit sa lahat ng pagdulog sa pagsusuri ng panitikan.
Halimbawa:
N ol i Me
Tanger e ni Dr. Jose Rizal
Teoryang Bayograpikal Layunin: ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng mayakda; ipinapahayag ang mga bahagi ng buhay ng may-akda na siya niyang pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga ³pinaka´ na inaasahang magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo.
Ang may-akda ang nagsusulat o sumusulat ng mga pampanitikan na ating nababasa magpasahanggang ngayon.
akdang
Tunutukoy sa karanasan ng may-akda sa kanyang sinulat na akda. Makababasa tayo ng ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay na buhay na may-akda upang mas mapaganda pa nito ang paghubog sa kanyang sinulat at akda.
Kakikitaan din ito ng pilosopiya ng may akda sa dahilang kababasahan ito ng kanyang pananaw. Patungkol ito sa mga bagay na nais niyang ihatid sa mga mambabasa.
Halimbawa: Rizal.
Ang
M atanda at ang Batang P aru-par o ni Dr. Jose
Teoryang Queer Layunin: iangat at pagpantayin ang paningin ng lipunan sa mga homosexual .
Halimbawa: P u song M amon (pel ikul a)
Teoryang Historikal Layunin: ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang pahkahubog. Ipinakikita rin nito na ang kasaysayan bahagi ng buhay ng tao at mundo.
Halimbawa:
a-P uw era E t s
ni Jun Cruz Reyes
Teoryang Kultural Layunin: ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga hindi nakakaalam.
Teoryang Dekonstrasyon Layunin: ipakita ang iba¶t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo.
Hindi nagtataglay ng isang kahuligan lamang, masalimuot at maraming kontradiksyon na siyang nagpapakita ng mga ³gaps, silences and omissions´ ng teksto.
Halimbawa: P il i pino para sa mga Int el ektwal ni Rolando S. Tinio.
Teoryang Naturalismo
Pagsisikap na mailarawan ang kalikasan nang buong katapatan
Malimit na kasingkahulugan ng realismo
Binibigyang pansin ang kapaligirang sosyal at hindi ang indibidwal na katauhan
May pagka-pesimistiko o malungkot ang pagtingin sa buhay. Hindi nito binibigyang halaga ang paniniwala sa Diyos. Itinuturing nito ang tao na asal-hayop lalo na sa pagpapasasa sa kaligayahhan at pagkagumon sa kahalayan.
Halmbawa: Ang Diwata ng Karagatan (Kuw ent ong Bay an)
Teoryang Ekspresyonismo Ipinahahayag ng manunulat ang kanyang kaisipang lalo na ang kanyang nadarama
Halimbawa: P ag ± ibig sa Tinubuang Bay an ni Roberto Añonuevo
Teoryang Impresyonismo Ang mga bagay na hindi dapat ilarawan ng masusi kundi batay sa kakintalang naiwan sa isipan ng manunulat
Teoryang Surrealismo Sinisikap na matamo sa pamamagitan ng paggamit ng mga salita sa paraang salungat sa karaniwan at di karaniwan at di makatwitran.
Halimbawa: Magnetic Fields (banyaga) nina Andre Breton at Philippe Soupault
Teoryang Modernismo Tumutukoy sa isang paghihimagsik sa tradisyon, relihiyon, kaugalian at paniniwala
Nagsasaad o nagpapadama upang magkaroon ng puwang ang pagbabago
Teoryang Idealismo Nagpapatunay na ang kaisipan ay nanggaling sa isang bagay at babalik sa naturang bagay at isip ng isang tao at pinakamahalaga sa buong daigdig
Teoryang Linggwistiko Layunin: pagtukoy ng partikular na paggamit at istilo ng awtor upang makalikha ng kakaibang epekto sa sinumang babasa ng akda.
Teoryang Pilosopikal Tinitingnan dito ang katangian ng tao bilang nilalang ng kanyang kapaligiran at manlilikha ng kanyang pagpapahalaga. Tinatanong dito ang tao sa gitna ng sangnilikha, ang kanyang layunin o halaga sa buhay.
