Mga Teoryang Pampanitikan Inihahandog ni: Larry Boy Sabangan Bsed-3 Medyor sa Filipino
Mga natapos nang teorya: teorya: • • • • • • • •
Teoryang Bayograpikal Teoryang Historikal Teoryang Klasismo Teoryang Humanismo Teoryang Romantisismo Teoryang Realismo Teoryang Pormalistiko Teoryang Siko-Analitiko
Mga nalalabi pang teorya: teorya: • Teoryang Eksistensyalismo • Teoryang Istrukturalismo • Teoryang Dekonstraksyon • Teoryang Feminismo • Teoryang Imahismo • Teoryang Naturalismo • Teoryang Makabayan
Introduksyon •
Nasuyod na natin ang ilang teoryang pampanitikan na kung saan ay nagbigay sa atin ng kabatiran patungkol sa mga pananaw, simulain at katangian ng bawat akdang sinusuri.sa presentasyong ito ay ating susuungin naman natin ang natitira pang mga teorya na tiyak namang tutulong sa ating diwa at kaisipan na malaman, mabatid at madukal ang pagsiyasat sa bawat akdang pampanitikan pampanitika n na ating binabasa.
Teoryang Eksistensyalismo • Ang teoryang ito ay walang tiyak na simulain, kahawig ito ng modernismo sa pagpupumilit nitong wakasin ang nakaraan o kasaysayan. • Ito ay hindi isang teorya kundi isang paniniwala. • Ito ay paniniwalang hindi tunay ang buhay kung nakukulong sa sistema ng paniniwala. • Kinasasangkapan ng mga paniniwalang ito na ang bawat tao ay malaya, responsible at indibidwal. • Personal lamang ang batayan ng bawat tao sa sa pakikipag ugnayan niya sa lipunan at sa mundo.
Teoryang Eksistensyalismo • Malinaw na ang proseso ng pagiging (being) at hindi pagkakaroon ng tamang sistema ng paniniwala tulad ng relihiyon at moralidad ang dapat bigyang pansin ng tao upang mamuhay siya ng tunay. • Ito ay nakatuon sa buhay ng manunulat at sa buhay ng mga taong katha lamang. • Laban ito sa establisimiyento, at di-kompormista, at sa huli isang teorya ng pagiging tunay na tao sa kabila ng masasabing impluwensya impluwensya at pananakot ng relihiyon at moralidad ng bawat tao. • Halimbawa: “AKO ANG DAIGDIG” ni Alejandro G. Abadilla.
Teoryang Istrukturalismo • Ito ay DI-MAKATAONG teorya. • Nagsimula sa unang dekada ng ika-20 dantaon na pinamunuan ni Ferdinand de Saussure ng France. • Ang wika ay hindi tamang hinuhubog ng kamalayang panlipunan kundi humuhubog din sa kamalayang panlipunan. • Hindi pinapahalagahan ang may akda at ang akda bilang daloy ng katotohanan. Hindi rin nito kinikilala ang kritisismong kumikilala sa tao bilang pinagkukunan ng kahulugan ng isang teksto. • Ito ay isang nitso dahil sa loob nito ay nabubuhay ang wika at diskurso.
Teoryang Istrukturalismo • Nakabaon ang wika at gayundin sa panitikan ang istruktura ng pulitika, ekonomiya at iba pang lipunang may wika/panitikan. • Angkop lamang sa pagpapaliwanag sa mga kahalagahang panlipunan na nakabaon dsa lenggwahe. • Pinakamalinaw at pinakamakabuluhang magagamit ang teorya sa pagsusuri at pagpapaliwanag ng panitikang bayan.
Teoryang Dekonstruksyon • Ito ay POST-ISTRUKTURALISMO. • Sa pananaliksik ni Isagani Cruz, si Easthope ang nagsabing mabibigyang mabibigyang kahulugan ang teoryang ito sa lima: • Una, natural na balatkayo ng realismo r ealismo sa palabas ni Belsey • Pangalawa Pangalawa,pagsangkot ,pagsangkot ni Foucault ng duskurso sa bawat diskurso • Pangatlo, pagpapakahulugan ni Williams sa panitikan • Pang apat, pagpapakita ng mga aporia at pagkakaiba sa mga teksto ni Paul de Man.
Teoryang Dekonstruksyon • Panlima, di-pagtanggap di-pagtanggap sa mga baynari ni Derrida. • Winawasak ng nito ang kabuuan ng sistema ng wika at binubuo lamang muli ito nilang kamalayan na may kalakip na teorya ng realidad. • Binibigyang diin nito ang kamalayan ng manunulat at ng mambabasa bilang mga produkto ng social discourse na nakasulat. • Ito ay angkop sa s a panitikang nakasulat bilang produkto ng isang tiyak na may-akda na tagapagdala o taga-ingat ng isang tradisyong pang-intelektwal at pampanitikan pampanitikan..
Teoryang Feminismo • May apat na panahon ayon kina Belsey at Jane Moore ang Feminismo na malinaw na nakikita sa mga aklat na naisulat ng mga kilalang awtor. • Pagpapalabas ng mga aklat nina Showalter, Gilbert at Gubar • Ang tuwirang pakikipag-ugnayan ng Feminismo sa post-istrukturalismo. • Ang feminismong may kaugnayan sa post modernismo.
Teoryang Feminismo • Pinalilinaw ang mga imahen ng kababaihan. • Isinaalang-alang sa papel na ideolohiya sa paglikha ng mga indibidwal sa isang lipunan. • Masigla at dinamiko ang pananaw ng Feminista. • Malaking ambag ang karanasang historikal sa pamamagitan ng panitikan. • Malaki ang bilang ng mga impluwensya hindi lamang sa panitikan kundi maging sa kasaysayan na magtulong-tulong upang bigyang buhay ang isang kilusan.
Teoryang Imahismo • Nagsimula sa Inglatera noong 1914 ang isang aklat ng mga tula na “Des Imagistes”ni Ezra Pound. • Imagism ang tawag sa tradisyon ng panulaang modernista na sadyang tumiwalag sa tradisyonng pangangaral at pag aliw bilang akdang pansining ay may bukod tanging kairalan at hindi ito kailangang ipasailalim sa murang layuning hindi makasining. makasining .
Teoryang Imahismo • Malaya ang makata na pumili ng anumang nais na paksain niya sa kanyang tula. • Gumagamit ng wika o salitang pangkaraniwan. Pagkamatatag at malinaw ng mga epekto nito. • Ang pag-iwas sa pagkakalat at kalabuan sa pamamagitan ng sinasadyang konsentrasyon. • Sadyang tumiwalag sa tradisyon ng pangangaral at pang-aliw. • May bukod-tanging kairalan, at hindi ito kailangang ipasailalim sa anumang layuning hindi makasining.
Teoryang Naturalismo • Si Hippolyte Taime ang unang nakaimpluwensyang manunulat ng naturalismo sa Pransya. • Pinalawa Pinalawak k ng naturalismo ang saklaw ng realismo. • Ang nais matapat, di pinilin piniling g representasyon ng realidad, isang tiyak na hiwa ng buhay na ipinakita nang walang paghuhusga. • Binibigyang-diin ng naturalismo ang namana at pangpisikal na likas ng tao kaysa nga katangian niyang pangmoral o rasyonal • Naipakita ang mga indibidwal na produkto ng pinanggalingan at kapaligiran.
Teoryang Imahismo • Mahina ang hawak na kapalaran, pesimista sa simula pa lamang. • Ipinapakita ang mga kasuklam-suklam na mga detalye. • Ang buhay ay isang marumi, mabangis at walang awang kagubatan. • Madilim ang pananaw. • Nawawalan ng pag-asa at kinabukasan. • Mas matapat, di-piniling representasyon ng realidad, isang tiyak na diwa ng buhay na ipinapakita nang walang paghuhusga. paghuhusga .
Teoryang Makabayan • Wala pa talagang pormal na nabuong teotya na sumasaklaw sa makabayang pananaw sa ating panitikan, nginit bilang tradisyon sa panulatan, marami na ring nasulat na mga akda, tula, at dula na umaayon sa adhikaing makabayan. • Ito ay makasining • Ito ay may karakter na maklipunan. Kinabibilangan ito ng paglalarawan ng buhay ng isang tiyak na lipunan at tiyak na panahon. • Hindi maiwasan na maging hati ang lipunang napapailaliman sa pananakop ng imperyalismo.
Teoryang Makabayan • Ito ay may makamasang katangian. • Ang ganitong pananaw ay nakasalig sa mahalagang papel na ginagampanan ng wikang pambansa sa pagkakaisa ng sambayanan. • Ito’y lubhang knakailangan sa harap ng dambuhalang lakas na sumusukil sa tunay na kalayaan at pag-unlad ng bayan. • Ang mga tauhan at buhay ay pawang may sariling kakanyahan.
Moralistikong Pananaw • Ipinalalagay na ang akda ay may kapangyarihang maglahad o magpahayag hindi lamang ng literal na katotohanan at mga dimapapawing pagpapahalaga. • Ayon sa moralistikong pananaw, sa kanyang pagbabasa o pakikinig, nagkakaroon ng bisa sa buhay ang mga kaisipang binigyan ng dugo at laman ng mga elemento ng likhang-isip. • Mamamalas ang lakas at puwersa vng paniniwala na hanggang sa kasalukuyan ay sinasandigan pa rin ng maraming kritiko at guro.
Moralistikong Pananaw • Mapangatwiran ang ganitong impluwensya bilang isang sagot sa pangangailangan iugnay ang panitikan sa lipunan. • Sa kasalukuyang nagawa ng kritisismo na itmpokang kahalagahan ng pagsunod sa mga batas ng kagandahang aralsa pagtalikod sa bisyo sa pamamagitan ng patuturo ng panitikan. • Mahalaga ito sa sistema ng kritisismo sa malaking bilang ng teoritikal na perspektibo .
Karagdagang detalye: • Katangian ng mga teoryang pampanitikan: • Kailangang panatilihin sa isip, gayunman na ang produksyon ng panitikan tulad ng pagbasa, pamamahagi o ebalwasyon ang nangangailangan ng pagtingin sa panitikan na kontekstong pangkasaysayan. • Ang ilan sa mga teoryang pampanitikan kahit ipinahayag o hindi kahit ginamit ng wala o may kamlayan ang kasangkot sa bawat bhagdan ng prosesong pampanitikan.
Kahalagahan ng mga teoryang pampanitikan • Natutulungan ang mga guro maging ang mga mag-aaral na matukoy ang pasikut-sikot ng nilalaman o ang pagsasa-ayos ng mga detalye, aral at impormasyong nakapaloob sa isang teksto. • Madaling matutukoy ang kalikasan, katamgian o ang pinagmulan ng nilalaman ng akda o kung paano ito naisagawa. • Magiging madali at magaan na sa mga mambabasa ang pag unawa sa mga tekstong pampanitikan.
Konklusyon: Natapos nang talakayin ang iba’t ibang teoryang pampanitikan. Ngayon ay nabatid na natin kung ano ang simulain, ang pananaw at ang katangian ng bawat teoryang pampanitikan.
Ito ang mga Teoryang Pampanitikan.
Maraming Salamat Po!
Inihanda ni: Larry Boy Sabangan Bsed-3 Medyor sa Filipino ASU in New Washington
Panunuring Pampanitikan
