talumpati

TALUMPATI

Talumpati 

Ito ay kabuuan ng mga kaisipang nais ipahayag ng isang mananalumpati sa isang bumabasa o nakikinig.



Ang mga kaisipang dito’y napapaloob ay maaaring nagmula sa pagsasaliksik, pagbabasa, pakikipanayam, pagmamasid at mga karanasan.

Ang Pagtatalumpati

• Sa maraming pagkakataon, pangyayari at mga karanasan, ang pagtatalumpati ay maituturing na pinakamabuting paraan ng pagpapahayag na laging tumutugon sa iba’t ibang pangangailangan. • Ang pagtatalumpati ay isang sining makaagham na pagpapahayag mahahalaga at makabuluhang kaisipan karaniwan nang binibigkas sa harapan madlang tagapakinig.

at ng na ng

• Sa pagbigkas ng talumpati ay dapat munang alamin ng mananalumpati kung saan sila nagbuhat, anong edad at kung saang antas ng lipunan sila nabibilang, anong sekso at anu-anong mga karanasan mayroon ang bawat isa. • Sa panig naman ng mga tagapakinig, dapat din nilang malaman kung sino ang bibigkas, ang kanilang kakayahan, karanasan, gawain, libangan at hilig.

Ang Talumpati ay Naaayon sa mga Sumusunod na Pangangailangan: • Bigkas ng Pananalita (diin, tulin, bagal, lakas, hinahon at linaw)

• Tinig • Tindig at Pananamit • Galaw at Kumpas

GALAW • Hakbang ng paa pauna - nangangahulugang may mahalagang mensahe o kaisipang nais bitiwan ang bumibigkas na nais niyang iparating sa kanyang mga tagapakinig. • Hakbang ng paa na bahagyang paurongnangangahulugang inaalis ng bumibigkas ang sandaling pagod ng mga tagapakinig nang sa gayon ay maihatid niyang muli ang susunod pa niyang mahalagang mensaheng dapat bitiwan o ipahayag.

• Galaw ng mata- nangangahulugang ang mata bagamay hindi tunay at ganap na nagpapakita ng kilos ay nagpapahiwatig naman ng kahulugang madaling maunawaan ng mga nakikinig ang nagtatalumpati. • Galaw ng ulo at kibit ng balikat- ang pagtango ay nangangahulugan ng pagtanggap at pagsang-ayon. Ang pagiling naman ay pagtutol o pagtanggi. Ang pagtungo ng ulo ay pag-iwas sa

kibit ng balikat Ang kung magkaminsan ay nangangahulugang pagwawalang-bahala sa sinasabi o nangyayari, ngunit sa pagtatalumpati, ito’y isang bagay na nakatutulong sa nagtatalumpati para paratingin niya niya sa mga tagapakinig ang isang kaisipang nais iparating.

KUMPAS na nakalahad sa harap, • Palad bahagyang nakabukas ang dalawang bisignagpapahiwatig ng dakilang damdamin.

Hal. “At ang kayumanggi’y marahang napukaw sa pagkagupiling, natutong tumingin sa trono ng langit.” Ang Bayan Ko’y Ito Jose Villa Panganiban

• Palad na nakataob at ayos na patulaknagpapahiwatig ng pagtanggi at hindi pagsang- ayon. Hal. “Hinding- hindi ko matatanggap na ako’y isinilang kahapon. Ang aking lahi ay supling ng banyagang naging dahilan ng aking kabiguan ngayon, Bahagi ng talumpati ng awtor ng aklat na ito

• Kumpas na parang may itinuturoginagamit upang tawagin ang pansin.

Hal. “Ang gusaling iyon ang nagpapaalala sa akin ng aking kamusmusan at kawalangmuwang. Hindi ko malilimutan ang kahapon ng aking kabataan.” MBM

• Kumpas na paturo (nanunurot)ginagamit sa panghahamak, panduduro at pagkagalit.

Hal. “Naduduwal sa samang nagkalat sa katiwaliang mga matatanda puno at utak. Ang dangal at puri’y nagdurugong sugat sa aking lipunang pinaghaharian ng mga mapilak.” Makabagong Kabataan Alfonso O. Santiago

• Kumpas na pasubaybay- ginagamit kung nais bigyan ng diin ang magkakaugnay na diwa.

Hal. “Kasalanan kayang magtanggol, itindig ang katotohana’t katarungang lupig ng bayang mahirap, ng dustang paggawa’t aping magbubukid?” Belvez, Catacataca at Villafuerte

• Palad na nakataob at ayos na padapa ginagamit kung pinalalamig ang kalooban ng tagapakinig.

Hal. “Hintay kayo! Kung mananahimik muna tayo ay makapagbabalak tayo ng lalong mabuting paraan upang maiwasan ang napipintong kapahamakan.” Belvez, Catacataca at Villafuerte

• Palad na nakakuyom - nagpapahayag ng isang masidhing damdamin (pagkagalit, pagkalungkot, pagkalumo, pagtitimpi)

Hal. “Ipakipaglaban natin ang ating karapatan. Hindi natin ipasisikil ang ating karapatan.” Belvez, Catacataca at Villafuerte

Ang mga uri ng kumpas ay mga mungkahi at maaaring baguhin. Tandaang ang kumpas ng kamay ay nakatutulong sa pagpapalutang ng kaisipan kung itoy: nasa tamang panahon, hindi una, hindi huli maluwag, maginhawa at natural Angkop sa diwang inilalarawan tiyak, may buhay at hindi matamlay 

Mga Dapat Tandaan ng Isang Mananalumpati • Gawing kaakit- akit ang talumpati. • Bumigkas nang tama, malinaw at may sapat na lakas ng tinig. • Magkaroon ng tiwala sa sarili. • Magkaroon ng sapat na kahandaan.

Mga Uri ng Talumpati Ayon sa Layunin • Talumpating Panlibang • Talumpating Pampasigla • Talumpating Panghikayat • Talumoating Nagbibigay ng Impormasyon o Kabatiran • Talumpati ng Papuri • Talumpati ng Pagbibigay-galang

Mga Uri ng Pagtatalumpati • May Paghahanda (Prepared)- naihanda na at naisaulo ang talumpati o piyesa. Nalapatan na ng angkop na tinig, tindig at kumpas ang bawat pahayag na kailangan nito. • Biglaan (Impromptu)- nagaganap to nang walang paghahanda o mabilisan. Ang tagapagsalita ay walang nakahandang piyesa na babasahin o isinaulo. Ang mga pahayag ay batay sa nagaganap o tema

• Maluwag (Extemporaneous)- karaniwang ginaganap sa mga palatuntunang pampaaralan kung saan mat tiyak na tema o paksa. Subalit ang tagapagsalita at papipiliin ng isang paksang lilinangin matapos ang ilang panahon ng pagmumuni. Ang ganitong uri ay kadalasang ginagawang patimpalak sa mga palatuntunan.

• Pamanuskritopreparado ang pamamaraang ito. Bago sumapit ang okasyon ng pagtatalumpatian, ipinaaalam na sa tagapagsalita ang paksang kanyang tatalakayin. Pinaghahandaan at pinagsasanayan itong mabuti. Sinasaliksik ang mga kailangang lamning kaalaman, pinakapipili ang mga gagamiting salita. Maaaring sauluhin o kaya’y basahin na lamang.

• Pamemorisasyon- isinasaulo ang ang manuskrito ng tagapagsalita, sa gayon, magkaroon siya ng pagkakataong matingnan ang mga tagapakinig. Kapag mahusay ang pagmemorya, nagiging matapat sa isinulat ang pagsasalita, hindi bilang tagapagsalitang nakikipagkomunikasyon kundi bilang tagapagsalitang nagtatanghal.

Mga Dapat Tandaan sa Pagtatalumpati • Sa entablado, umakyat nang may kakisigan subalit hindi nagmamadali at bigyang pansin ang pagpapakilala ng punong abala. • Huminga nang maluwag at huwag agarang magsalita. Pagmasdan ang awdyens upang mabatid kung sino ang mga ito.

• Panatilihin ang pagiging masiyahin at ang anyong may kawilihan sa pagsasalita. • Isaalang- alang ang maayos na tindig at gamitin ang ilang paggalaw ng katawan, kamay at iba pang bahagi nito. • Maging tuwid at payak sa pakikipag-usap na tila ba ginagampanan lamang ang isang kaswal na kombersasyon.

• Kung maganap ang puwang o sandaling pagtigil, huwag matakot at mangamba. • Huminto na kung tapos na. Huwag nang dagdagan pa upang hindi lumabo sa maging paliguy- ligoy.

Maraming Salamat! Inihanda ni: Joy Kenneth U. Camanga