SUMBANGAN ISLAM DALAM BIDANG SAINS
Ilmu boleh didefinisikan sebagai suatu fakta yang boleh dirujuk, diuji kaji dan dikesan oleh pancaindera. selain daripada itu, ia juga boleh dikatakan sebagai maklumat yang benar dan yang dimiliki oleh seseorang serta memberi makna kepada dirinya serta masyarakat. Jika sesuatu maklumat itu tidak benar, hanya sekadar perasaan, prasangka, azam, syak dan tidak memberi manfaat, maka ia dikenali sebagai maklumat dan oleh yang demikian ia tidak boleh dikategorikan sebagai ilmu. Contoh maklumat adalah seperti teori Darwin.
Ilmu dan pendidikan sebagai asas utama bagi kehidupan di dunia dan di akhirat yang membezakan manusia daripada binatang. Islam menganggap bahawa ilmu dan dan penget pengetahu ahuan an adala adalah h asas asas kepada kepada pembi pembinaa naan n budaya budaya dan dan tamadu tamadun n ini kerana kebudayaan adalah hasil daripada pemikiran dan konklusi daripada budi dan akal. Dengan itu ilmu pengetahuan menjadi unsur bagi kebudayaan.
Perkem Perkemban bangan gan sains sains moden moden yang yang diperk diperkena enalka lkan n oleh oleh dunia dunia barat barat sekara sekarang ng berasal daripada sains dunia Islam yang telah diubahsuai dan ditokok tambah. Para saintis Islam tidak hanya melibatkan diri dalam menterjemah karya-karya Greek, mereka juga turut manghasilkan karya- karya asli dalam bidang sains.
Ilmu fizik adalah ilmu asas teknologi dan kejuruteraan. Ilmu fizik adalah ilmu yang memb membah ahas aska kan n tent tentan ang g dasa dasarr- dasa dasarr tabi tabiii alam alam dan dan cake cakera rawa wala la.I .Ilm lmu u fizik fizik berhubung rapat dengan ilmu- ilmu lain seperti matematik, kimia, perubatan, astronomi, sains dan teknologi.
MATEMATIK
Pengenalan Sarjana-sarjana Islam telah memberi sumbangan yang amat besar dan bermakna di dalam bidang perkembangan ilmu matematik. Mereka banyak mencipta perkara-perkara baru yang menjadi ilmu matematik lebih mudah dipelajari. Salah satu sumbangan paling besar sarjana Islam di dalam bidang ini ialah memperkenalkan sistem angka baru, termasuklah angka sifar. Sistem angka mula diperkenalkan ke Arab oleh sarjana India bernama Sinhid. Sistem nombor ini telah memainkan peranan yang begitu besar dalam bidang matematik. Tanpa sistem nombor dan angka adalah amat sukar bagi manusia untuk
menentukan
kuantiti
yang difikirkan atau yang diperlukan untuk
penjumlahan.
TokohMatematik
1.Al-Khuwarizmi Nama sebenar beliau ialah Mohammad Bin Musa Al-Khawarizmi (Meninggal 840 M). Beliau dikenali di Barat dengan nama Algorizm, Gelaran Al Khawarizmi diberi kepada beliau sempena tempat kelahirannya di Khawarizm..beliau amat terkenal dalam bidang ilmu matematik. Beliau adalah pengasas kepada ilmu algebra, malah nama algebra diambil bersempena dengan nama buku beliau Al-Jabr walMuqabilah.
Dalam bidang trigonometri, beliau mengetengahkan konsep sinus (sine) yang kemudiannya
diperkembangkan
kepada
tangen.
Konsep
algoritma
yang
dinamakan
mengikut
namanya
juga
diasaskan
oleh
Khwarizmi.
Beliau sebenarnya merupakan pengasas kepada beberapa cabang dan konsep asas matematik. Hasil kerjanya dalam algebra begitu cemerlang dan beliau tidak hanya mempunyai inisiatif terhadap subjek dalam pembentukan sistematik tetapi juga
bertanggungjawab
pengembangan
garis
membangunkan lurus
penyelesaian
serta
analitikal
persamaan
dalam
kuadratik.
Persamaan kuadratik ialah satu persamaan di mana kuasa kedua tanpa kuasa lebih tinggi digunakan bagi yang tidak diketahui (x2 + 2x - 8 = 0). Kejayaan itu akhirnya menjadikannya pengasas Algebra. Nama Algebra diperoleh daripada bukunya yang terkenal iaitu Al-Jabrwa-al-Muqabilah. Beliau turut menjelaskan dengan teliti kegunaan sifar - iaitu sistem angka yang dibangunkan
oleh
orang
Arab.
Pada masa yang sama, beliau membangunkan sistem perpuluhan dan dengan itu, keseluruhan sistem nombor angka, algorithm atau algorizm memperoleh nama
selepas
dibangunkan
oleh
orang
Arab.
ASTRONOMI
Pengenalan Astronomi daripada sudut bahasa bererti ilmu bintang iaitu peraturan bintang "law of the stars". Astronomi juga dikenali sebagai Ilmu Falak iaitu ilmu kaji bintang. Ilmu Falak atau Astronomi merupakan cabang sains yang merangkumi pemerhatian/ pencerapan dan penjelasan mengenai perkara yang berlaku di luar Bumi dan atmosfera bumi. Astronomi juga sering dikaitkan dengan astrofizik.
Astronomi merupakan salah satu cabang ilmu yang tertua di kalangan i lmu sains. Sejarah pertumbuhan ilmu ini sebenarnya telah diasaskan oleh pakar Islam. Pengesahan dari al-Quran ke atas Ilmu Bintang serta kecenderungan orang Arab kepada ilmu ini menjadikan satu dorongan yang kuat kepada kajian terperinci tentang astronomi. Ilmu falak atau astronomi mendapat perhatian yang serius pada zaman pemerintahan Khalifah Abbasiyyah sehingga diletakkan ke tahap yang ketiga selepas ilmu tauhid serta fiqh dan kedoktoran dari segi kepentingannya . Pada ketika itu, astronomi tidak hanya dipelajari dan dilihat dari perspektif keperluan ibadat khusus saja. Ia sebagai asas kepada perkembangan bidang sains lain seperti ilmu pelayaran, pengembaraan, ketenteraan dan pemetaan.
Sumbangan dalam bidang ini bermula apabila Muhammad Ibn Ibrahim al-Fazari menterjemahkan sebuah buku astronomi dari India bertajuk "Siddharta" ke dalam Bahasa Arab pada tahun 155H/771M. Seterusnya beliau menterjemahkan pula "Jadual Pahlavi" yang diberi nama "Zij",diikuti dengan penterjemahan karya-karya astronomi berbahasa Yunani. Antara saintis-saintis Islam yang berjaya mengkaji ilmu astronomi terdiri daripada Yakub Ibn Tariq, al-Kwarizmi, al-Battati, alFarghani,
al-Suffi,
al-Biruni,
al-Tusi
dan
Umar
al-Khayyam.
Balai cerap telah banyak dibina di kawasan wilayah Islam. Antaranya Jundishapur, Baghdad dan Tadammur. Terdapat juga balai cerap di Kaherah, Isfahan, Malaga, Almeria, Samarqand dan di bandar-bandar Islam yang lain.
Hasil pembinaan balai cerap juga dapat membantu pengkajian bagi menentukan arah kiblat yang tepat walau berada di mana sahaja kita berada di dunia termasuk
di
Malaysia.
Balai-balai cerap tersebut dilengkapi berbagai peralatan astronomi, antaranya termasuklah
i. ii. iii.
astrolab
Mengukur
yang
membolehkan
jarak
Pengukuran
antara paksi
yang
sesuatu bumi
dan
berfungsi
sebagai
:
bintang
diukur,
luas
bumi.
Alat ini juga boleh digunakan untuk mengira latitud matahari dan bintang-
bintangdigalaksi.
TokohAstronomiIslam
1.Ibnal-Zarqiyali Beliau mahir dalam menentukan gerhana matahari dan telah mencipta sebuah kompas untuk menentukan jarak antara bulan dan bumi dan di antara bintangbintang dan matahari. Umat Islam juga telah berjaya mencipta kompas yang digunakan dalam pelayaran di laut. Dengan itu kegiatan perdagangan dan pelayaran
FIZIK
telah
berkembang
dengan
pesat.
Pengenalan Fizik merupakan kajian tentang fenomena alam semulajadi - strukturnya dan dinamiknya, dari skala yang terkecil seperti elektron kepada yang terbesar seperti alam semesta. Ilmu ini mengenai jirim, tenaga, ruang, masa, pergerakan dan daya. Ia merupakan asas kepada kimia, biologi moden, sains bumi dan teknologi. Kejuruteraan, perubatan moden dan teknologi komunikasi dan maklumat
bergantung
erat
kepada
kemajuan
dalam
fizik.
Di dalam al-Quran terdapat banyak ayat-ayat supaya manusia mengkaji dan meneliti fenomena Alam agar memahami serta mencapai ilmu pengetahuan dan dapat membina tamadun di dunia ini. Antaranya ayat menjelaskan , bahawa alam yang dicipta Allah SWT ini adalah tertaluk kepada hukum-hukum tertentu dan apa sahaja yang ada di langit dan di bumi adalah hak Allah untuk kemudahan dan kegunaan manusia. Islam tidak terbatas kepada hubungan manusia dengan tuhan,
Tokoh
1.Ibn
bahkan
merangkumi
fizik
Haitham
semua
aspek
kehidupan.
Islam
(965-1040
M)
Nama sebenar beliau ialah Abu All Muhammad Hasan Ibn Al-Haitham.Beliau dikenali di Barat sebagai Alhazen Ibnu Haitham dilahirkan di Basrah dan dianggap sebagai Bapa Optik Moden. Beliau menghabiskan banyak masa dengan teori pelbagai fenomena fizikal seperti pelangi, bayang-bayang, gerhana
matahari dan ramalan mengenai keadaan fizikal cahaya.Beliau telah menjadi seorang yang amat mahir dalam bidang sains, falak, matematik, geometri, perubatan,
dan
falsafah.
PERUBATAN
Pengenalan Perubatan adalah amalan semua umat manusia dalam dunia ini tanpa mengira bangsa, keturunan atau ugama kerana sesiapa boleh diserang penyakit. Usaha untuk mendapatkan ubat bagi sesuatu jenis penyakit telah dilakukan sejak zaman Nabi Allah Adam a.s. sehingga sekarang dan usaha ini masih berterusan. Jenis penyakit kian bertambah dan lebih rumit lagi dengan perubahan cara gaya hidup
manusia
Rasullullah
“Setiap
dan
s.a.w.
penyakit
ada
perubahan pernah
ubat
dalam
bersabda
melainkan
alam yang
penyakit
tua
sekitaran. bermaksud”
dan
mati”.
Walaupun berbagai jenis ubat telah dicipta oleh manusia, namun masih banyak lagi penyakit yang belum diketahui punca dan ubatnya. Umat Islam juga tidak terkecuali dari diserang dan berbagai usaha dan cara dilakukan untuk merawat penyakit. Rasullullah s.a.w. menggalakkan umatnya berusaha untuk mendapat ubat bagi setiap penyakit yang dihidapi. Malah Baginda menekankan pentingnya pencegahan
penyakit
melalui
langkah-langkah
tertentu.
Tokoh
Perubatan
Islam
Sejarah Islam telah berjaya melahirkan ramai sarjana yang pakar dan tokoh yang memberi sumbangan dalam ilmu perubatan. Antara mereka Zakaria al-Razi yang menghasilkan "Kitab al-Hawi", Ammar bin Ali yang menulis "Kitab al-Muntakhab", Ibn Sina tahun (al-Qanun fi al-Tibb), Ali Ibnu Abbas al-Majusi (al-Maliki), Ali alTabari (Firdaus al-Hikmah), Ibnu Rusyd tahun 1126 - 1198(al-Kuliyah), dan alBaitar yang merupakan pakar terulung dalam ilmu surgeri. Antara lainnya Al Zahrawi
dan
IBN
Ibnu
SINA
Nafis
(981-1037M)
Nama sebenarnya Abu Ali Al-Hussain Ibn Abdullah, dilahirkan pada tahun 981M di Afshana berhampiran Bukhara (kini dikenali sebagai Uzbekistan). Beliau yang lebih dikenali sebagai Avicenna di kalangan masyarakat Eropah merupakan pakar perubatan, sains, falsafah, muzik, matematik, puisi dan kaji bintang pada masa tersebut. Ibn Sina dianggap sebagi 'Bapa Perubatan' oleh penulis-penulis Barat kerana beliau telah menyatupadukan teori perubatan Yunani Hippocrates dan Galen, pengalaman ahli-ahli perubatan India dan Parsi serta hasil pengalaman
beliau
sendiri
untuk
Sumbangan Antara
sumbangannya
diamalkan.
Beliau dalam
bidang
perubatan
ialah
:
a. Beliau telah menjalankan kajian terhadap tubuh manusia yang dikenali sebagai anatomi. Hasilnya, beliau mendapati jantung mengandungi 3 injap yang akan terbuka dan tertutup dengan sendirinya semasa jantung mengepam darah. b. Beliau juga memperkembangkan ilmu diagnosis melalui denyutan jantung untuk mengenalpasti ketidakseimbangan hormon yang berkenaan. Apa yang menarik mengenai ilmu ini ialah beliau dapat memulihkan pesakit yang menghadapi
masalah
sakit
jiwa
c. Beliau turut memperkembangkan ilmu psikologi dalam perubatan dan menemui ilmu yang kita kenali hari ini sebagai ilmu perubatan psikosomatis di mana ia menunjukkan perkaitan antara psikologi dengan kesihatan. Ibn Sina juga menyedari betapa pentingnya emosi dalam usaha pemulihan pesakit. Minatnya yang mendalam dalam bidang berkaitan kesan akal ke atas jasad menyebabkan banyak daripada hasil karyanya berkisar mengenai gangguan psikologi. d. Beliau juga ada menceritakan simptom-simptom penyakit kencing manis (diabetes)
dan
masalah
yang
akan
timbul
daripadanya.
e. Ibn Sina juga menjadi saintis yang pertama menerangkan mengenai bahagianbahagian berbeza pada mata seperti kornea, koroid, iris, retina, lapisan kanta dan
Al-Razi
lain-lain.
(864-930
M)
Nama sebenar beliau ialah Abu Bakr Muhammad Ibn Zakariya Al-Razi.Beliau dikenali di Barat sebagai Rhazes. Beliau yang berbangsa Parsi Beliau pernah
digelar sebagai Jalinus Arab (Galen of the Arab) dan pernah menjadi guru kepada Ali Ibn Rabban al-Thabari,Hunayn Ibnu Ishaq dan Ibn Sina Dalam masa yang sama beliau juga belajar matematik, astronomi, sastera, dan kimia dan belajar ilmu falsafah. Ar-Razi amat menonjol dalam bidang kimia dan perubatan.
SUMBANGAN Al-Razi telah memberi banyak sumbangan dalam bidang perubatan. Antaranya :
a. Beliau merupakan orang yang pertama yang menemui penyakit campak dan cacar b. Al-Razi juga adalah orang yang pertama memperkenalkan alkohol (Bahasa Arab:
Al-Kuhl)
untuk
tujuan
perubatan.
c. Orang yang pertama menggunakan opium (dadah) untuk tujuan bius. d. Beliau juga menekankan kaitan antara makanan dan kesihatan. Beliau mengaitkan ini sebagai hasil pengaruh faktor psikologi terhadap kesihatan. e. Al-Razi adalah orang yang pertama membincangkan mengenai penyakit katarak iaitu sejenis penyakit mata.Beliau pernah menjalankan pembedahan memulihkan
selaput
mata
dengan
cara
menarik
keluar
lensa
f. Al-Razi juga pernah membuat kajian mengenai penyakit batu karang di mana beliau mendapati litoriti merupakan proses untuk menghancurkan batu karang dalam
pundi-pundi
dikeluarkan
kencing
kepada
melalui
bahan-bahan saluran
kecil
supaya
senang kencing.
g. Selain daripada itu, beliau juga telah memberikan sumbangan dalam usaha mengubati penyakit cacar dan campak.Al-Razi merupakan orang yang pertama
membezakan kedua-dua penyakit ini seterusnya membuat kajian sistematis mengenai penyakit tersebut.
BIOLOGI
Biologi adalah ilmu mengenai kehidupan (kaji hayat). Berasal dari kata Yunani, Bios yang berarti hidup atau kehidupan dan Logos artinya Ilmu. Ilmu biologi berurusan dengan ciri-ciri fisik dan perilaku makhluk hidup pada masa sekarang dan masa lalu, bagaimana mereka tercipta dan interaksi antara sesama mereka dan dengan alam sekitar.Pemahaman asas mengenai habitat, kelakuan dan pengkelasan
haiwan
dan
tumbuh-tumbuhan.
Bidang ini telah dikaji dan dicatat oleh orang-orang Islam sejak zaman Bani Umaiyah. Pada zaman tersebut mereka berminat di dalam pembiakkan kuda dan unta, sehubungan dengan itu mereka berjaya menghasilkan suatu penemuan asas untuk memulakan kajian dalam bidang zoologi dan biologi biak-baka.
Bidang botani telah menarik minat dan menjadi perhatian khusus pakar sains Islam kerana kepentingan tumbuh-tumbuhan dan hasilnya dalam perubatan amat diperlukan oleh masyarakat Islam ketika itu.
