PENDAHULUAN
Perkara pertama yang saya lakukan apabila mendapat tugasan ini adalah mengunakan nota sebagai rujukan untuk menyiapkan laporan ini. Tajuk ini adalah dihasil oleh pengajar saya.
Antara tugas yang telah dilakukan adalah membuat kaji selidik tentang tajuk diberikan. Selain itu, saya ditugas untuk menaip, menggubah isi dan mencari informasi-informasi yang boleh digunakan pada nota-nota yang diberikan.
Pelbagai rintangan telah saya lalui dalam proses menyiapkan tugasan ini namun itu tidak mematahkan semangat saya untuk memenuhi amanah yang telah diberi.
Berikut adalah hasil kerjasama saya dan bantuan daripada pensyarah saya yang telah banyak membantu dalam melengkapkan tugasan ini.
1
PENGHARGAAN
Pertama sekali saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan kepada mereka yang bekerjasama dalam melengkapkan tugasan ini.
Antara yang terlibat dalam menyiapkan tugasan ini adalah kawan-kawan di kolej, kawan-kawan di kampung saya dan keluarga saya sendiri yang amat membantu untuk menyiapkan laporan ini.
Penghargaan ini juga ditujukan kepada pengajar saya, En. Zulfadli bin Mahmud yang banyak memberi tunjuk ajar kepada saya dalam proses melengkapkan tugasan.
2
OBJEKTIF KAJIAN
i. ii. iii.
Mengetahui fungsi sistem penyejukan Mengetahui fungsi dan jenis komponen utama Memahami kitaran cecair penyejukan dalam sistem
3
TUJUAN
Sistem penyejukan adalah merupakan salah satu sistem yang penting kepada sesebuah enjin. Tanpa sistem penyejukan tentunya enjin akan menjadi panas lampau yang akan menyebabkan bahagian-bahagian atau komponen yang ada pada enjin akan musnah dengan jangka masa yang amat singkat sahaja. Secara umum sistem penyejukan ini diperlukan supaya sesebuah enjin dapat mencapai ke suhu kerja dengan masa yang sesuai dan mengawal suhu enjin dengan tahap yang diperlukan.
Haba yang dihasilkan dari pembakaran campuran udara-bahanapi diruang pembakaran boleh meningkat sehingga 2500 C. Dua puluh empat sehinga dua puluh tujuh peratus dari haba ini ditukarkan kepada tenaga mekanikal. Empat puluh peratus lagi dipindahkan melalui ekzos dan system pelincir selebihnya pula dipindahkan ke sistem
Tujuan sistem penyejukan enjin: i.
Menyelenggara enjin pada suhu kendalian terbaik.
ii.
Memindahkan haba yang tidak diperlukan.
iii.
Mengekalkan suhu kendalian enjin.
iv.
Memastikan Suhu bahagian-bahagian bergerak pada enjin tidak meningkat kepada suhu yang boleh menjejaskan keberkesanan minyak pelincir. 4
LAMPIRAN/NAMA/FUNGSI/KOMPONEN
1.0
Komponen Utama
1.1
Radiator
Cecair penyejuk akan melalui sirip (fin) dan akan disejukkan melalui rempuhan angin atas angin yang terhasil dari kipas radiator. Biasanya diperbuat daripada campuran besi dan aluminium.
Gambar 1.1: Radiator
5
1.2
Radiator Pressure Cap
Menyediakan redapan berperanan untuk sistem penyejukan. Julat tekanan adalah berbeza-beza mengikut model.
Gambar 1.2: Radiator pressure cap
6
1.3
Upper Hose
Hose yang menyambung aliran air dari thermostat masuk ke dalam radiator.
Gambar 1.3: Upper hose
1.4
Lower Hose
Hose menyambung laluan air dari radiator masuk ke dalam water pump.
Gambar 1.4: Lower hose
7
1.5
Thermostat
Komponen ini bertanggungjawab mengawal pengaliran air. Apabila suhu cecair mencapai suhu kerja enjin barulah injap thermostat akan terbuka.
Gambar 1.5: Thermostat
1.6
Water Pump
Pam air berfungsi mengaliran cecair penyejukan dalam sistem dan digerakkan oleh belting.
8
Gambar 1.6: Water pump
1.7
Water Jacket
Kawasan aliran air dalam cylinder head dan cylinder block.
Gambar 1.7: Water jacket
9
1.8
Core Plug
Berbentuk bulat dan diperbuat daripada besi. Menstabilkan teranan penyejuk dalam water jacket.
Gambar 1.8: Core plug
1.9
Coolant Temperature Switch
Suis yang mengukur tahap suhu cecair penyejuk.
10
Gambar 1.9: Coolant temperature switch
1.10
Temperature Gauge
Salah satu paparan yang tedapat pada instrument panel sebagai penyejuk suhu kepada pemandu kenderaan.
Gambar 1.10: Temperature gauge
11
1.11
Reservoir Tank
Sebagai tangki simpanan untuk sistem penyejuk. Mempunyai paras low too high.
Gambar 1.11: Reservoir tank
1.12
Drain Cock/Plug
Bertindak sebagai stappet untuk radiator tank.
Gambar 1.12: Drain cock/plug
12
1.13
Radiator Fan
Berfungsi untuk menyejukkan cecair yang melalui tangki radiator.
Gambar 1.13: Radiator fan
13
2.0
Jenis-Jenis Motor.
2.1
Mekanikal
Kipas radiator dari jenis mekanikal begerak dengan banyakkan betting beroperasi setiap masa ketika enjin dihidupkan.
2.2
Elektrikal
Kipas radiator dari jenis elektrik begerak dengan bantuan motor hanya beroperasi ketika kenderaan tidak bergerak.
14
3.0
Sistem Penyejukan
3.1
Pengenalan
Sistem penyejukan perlu ada pada sesebuah kenderaan supaya enjin dapat bergerak dengan lancer dalam julat suhu yang tertentu. Kebiasaannya menggunakan udara dan air untuk menyejukan haba yang berlebihan dalam enjin.
Semasa pembakaran campuran udara dan bahan api berlaku kerana haba yang terhasil boleh meningkat setinggi 3316” dan dipindahkan seperti:
25% dipindahkan ke tenaga mekanikal
40% dipindahkan ke sistem ekzos
28% dipindahkan ke sistem penyejukan
7% dipindahkan ke sistem pelinciran
15
Gambar 3.1: Sistem penyejukan
3.2
Fungsi Sistem Penyejukan
Ia untuk memindahkan kepanasan enjin semasa pembakaran campuran bahan api dan udara iaitu semasa lenjang kuasa kepada suhu 3316˚. Ia juga mengekalkan suhu kendalian kerja suhu pada combustion chamber diantara 204 -260 darjah celcius jika suhu lebih maka piston akan jammed atau valve akan bengkok. Ia mendapatkan suhu kendalian kerja dengan lebih cepat.
16
3.3
Tujuan Sistem Penyejukan
Ia untuk mengekalkan suhu kendalian 80˚c-90˚c. Selain itu untuk memindahkan haba yang tidak diperlukan.dan mendapatkan suhu kendalian enjin secepat mungkin. Memastikan enjin mencapai suhu kendalian pada jangka masa yang tepat.dan pindahkan haba yang tidak dipelukan. Akhir untuk mengawal suhu kendalian enjin dalam semua keadaan.
3.4
Kendalian Sistem Penyejukan Cecair.
Sistem penyejukan cecair menggunakan air sebagai bahan yang dikendalian oleh pam air untuk menyelenggara edaran didalam sistem pam air mengedarkan penyejukan melalui saluran penyejukan didalam enjin kemudian melalui radiator dimana bahan penyejuk disejukkan apabila enjin sejuk lara suhu tertutup menyekat penyejukan mengalir melalui radiator disebabkan enjin cepat di panaskan lara suhu terbuka apabila penyejukkan mencapai suhu kendalian enjin ia akan dialir ke radiator untuk disejukkan. Kipas digunakan untuk menambah aliran udara melalui radiator kendalian ini akan berulang sehinga enjin di matikan.
17
3.5
Kaedah Sistem Penyejukan
Terdapat dua jenis sistem penyejukan iaitu: i. ii.
3.6
Penyejukan udara. Penyejukan cecair (air).
Sistem Penyejukan Cecair
Sistem ini menggunakan air sebagai bahan utama yang dikendalikan oleh pam air untuk menyelenggaran edaran didalam sistem pam air menyedarkan penyejukan melalui radiator apabila enjin sejuk lara suhu akan tertutup dan menyekat penyejukan daripada mengalir melali radiator manakala lara suhu akan terbuka apabila penyejukan mecapai suhu kendalian enjin secara tidak lansung ia akan mengakir ke radiator untuk disejukkan.
18
3.7
Komponen Dan Kendalian.
3.7.1
Bahan Penyejuk
Khas dibuat daripada etilena glikol air pada kadar 50% setiap satu bagi enjin pacuan hadapan kepala silinder aluminium dan radiator kecil suhu kendalian penyejukan lebih tinggi.
3.7.2
Radiator
Radiator atau tangki air merupakan kompenen dimana di mana air disimpan dan disejukan. Radiator boleh dikelaskan mengikut aliran air iaitu ali ran ke bawah air mengalir dari atas ke bawah dan aliran melintang air mengalir secara mendatar iaitu dari kiri ke kanan. Radiator boleh dikelaskan mengikut aliran air.
19
3.7.2.1 Tangki Atas
Terdiri daripada salur untuk hos atas bagi membolehkan air dari enjin masuk ke dalam radiator. Tudung tekanan berfunsi untuk menghalang air daripada mendidih walaupun suhu air hampir mencecah 100˚c.
3.7.2.2 Tangki Tengah
Tangki tengah terdiri daripada sirip dan tiup untuk membolehkan air panas dari tangki atas disejukkan ketika melalui tiup ke tangki bawah. Terdapat dua jenis sirip radiator iaitu: i.
Jenis sirip plat rata
Jenis ini terdiri daripada tiup tembaga buruk yang mempunyai kawasan penyejukan yang luas. ii.
Jenis sirip berombak
Bentuk ini memberi satu kawasan permukaan yang luas dan mengurangkan berat.
20
3.7.2.3 Tangki Bawah
Terdiri daripada salur bagi hos bawah untuk membolehkan air daripada radiator masuk ke dalam enjin. Selain itu, ia juga palam buang air. Suis penunjuk suhu berfungsi untuk menghantar isyarat kepada kipas elekrik untuk radiator.
3.7.3
Selubun Air (Water Jacket)
Ia merupakan ruang di dalam bongkah enjin dan kepala silinder yang dilalui oleh air. Selubung air biasanya mengeliringi bahagian-bahagian enjin yang panas seperti sekeliling silinder, pandu injap, dudukan injap, ruang pembakaran, dan lainlain ruang pembakaran yang memerlukan penyejukan. Haba yang terhasil dari pembakaran campuran udara dan bahan api akan diserap oleh air.
21
3.7.4
Pam Air (Water Pump)
Ianya berfungsi untuk mengepam air daripada radiator masuk ke dalam selubung air di dalam enjin dan kembali ke radiator. Pam air yang biasa digunakan iaitu pam pendesak pam ini dipasang dibahagian hadapan bongkah enjin dan dipacu oleh tali sawat. Pada pam pendesak terdapat liang pirau yang berfungsi sebagai laluan alternatif sekiranya terjadi sebarang halangan dalam mana-mana bahagian sistem penyejukan.
3.7.5
Laras Suhu Thermostat
Ianya dipasang pada sistem ini adalah bertujuan untuk mempercepatkan enjin mencapai suhu kendaliannya iaitu dengan cara menyekat pengaliran air enjin ke radiator. Thermostat atau laras suhu merupakan injap satu injap automatik dan kaedah pengendaliannya bergantung kepada suhu air. Terdapat tiga jenis laras suhu iaitu wax pellet, butterfly, dan bellow.
22
3.7.6
Kendalian
Di awal enjin mula dihidupkan pengaliran air dari enjin ke radiator akan disekat oleh thermostat apabila air telah jadi panas maka injab thermostat akan terbuka dan membenarkan air melaluinya untuk masuk ke radiator bagi disejukkan injab thermostat akan terbuka apabila enjin mula mencapai suhu kendalian.
3.7.7
Kipas/Tali Sawat (Beiting)
Kipas biasanya di pasang pada pam air. Ia berfungsi untuk menyejukkan air di dalam radiator dengan cara menyedut udara dari hadapan enjin ke belakang. Terdapat dua jenis kipas iaitu kipas insani-kipas ini dipacu oleh tali sawat. Dan kipas elektrik dipacu oleh motor elektrik apabila suhu enjin melebihi suhu kendalian.
23
3.7.8
Tudung Tekanan Radiator (Radiator Cup)
Terdapat dua jenis injab pada tudung kanan iaitu: i.
Injab vacuum
Membenarkan udara luar masuk ketika tekanan di dalam radiator berkurangan dan menaiki air dari tangkir limpah kedalam radiator semasa sejuk. ii.
Injab tekanan
Melepaskan tekanan udara melebihan yang terjadi di dalam radiator semasa air panas ke udara dalam bentuk wap-wap.
3.7.9
Penunjuk Suhu (Temperature Indicator)
Penunjuk suhu dipasang dengan tujuan untuk memberi s yarat kepada pemandu sekiranya enjin mencapai suhu terlampau panas. i.
Penunjuk suhu tekanan wap
Terdiri daripada satu tiub dan unit penunjuk. Tiub ini dipasang pada selubung air pada kepala silinder dan disambung kepada unit penunjuk melalui satu tiub halus. Didalam tiub terdapat cecair yang boleh terpeluap pada suhu tinggi.
24
ii.
Penunjuk suhu elektrik.
Terdapat dua jenis penunjuk suhu elektrik iaitu jenis gelung imbangan, jenis thermostat dua logam,
iii.
Penunjuk suhu jenis lampu.
3.8
Sistem Penyejukkan Udara
Sistem penyejukkan udara biasanya dipasang pada kenderaan enjin saiz kecil. Enjin satu atau dua selinder seperti enjin mesin potong rumput dan motosikal menggunakan sistem penyejukkan ini. Terdapat juga kenderaan besar seperti Volkswagen yang menggunakan sistem penyejukkan udara. Bongkah silinder biasanya mempunyai sirip logam yang bertindak sebagai atu permukaan penyejukkan yang luas ia akan mengalirkan haba daripada silinder dan disej ukkan oleh aliran udara yang melaluinya.
25
KESIMPULAN
Kesimpulanya, sistem penyejuk berfungsi untuk memindahkan kepanasan enjin semasa pembakaran campuran bahan api dan udara iaitu semasa lenjang kuasa kepada suhu. Sistem penyejukan adalah merupakan salah satu sistem yang penting kepada sesebuah enjin. Tanpa sistem penyejukan tentunya enjin akan menjadi panas lampau yang akan menyebabkan bahagian-bahagian atau komponen yang ada pada enjin akan musnah dengan jangka masa yang amat singkat sahaja.
Selain itu, sistem penyejuk mempunyai beberapa jenis komponen utama seperti radiator, radiator pressure cap, upper hose, lower hose, water pump, water jacket, coolant temperature switch, temperature gauge, reservoir tank, dan radiator fan. Komponen utama mempunyai fungsi yang tersendiri yang perlu ketahui.
Di samping itu, kitaran kerja radiator bermula daripada tangki radiator seperti di dalam rajah di atas. Apabila enjin beroperasi, pam air akan menyedut air masuk dari tangki radiator ke dalam blok enjin. Ketika enjin beroperasi, haba panas pada blok enjin diserap oleh air sebagai medium penyejuk. Suhu panas pada blok enjin tersebut dapat dikurangkan manakala suhu air meningkat. Haba panas blok enjin dipindahkan
26
ke air. Perolakan haba yang berlaku menyebabkan air yang meningkat suhunya tadi bergerak naik melalui saluran-saluran sistem sambil menyejukkan komponen.
Akhir sekali, air tadi akan melalui termostat. Term ostat berfungsi sebagai pintu yang akan terbuka dan tertutup mengikut tahap kepanasan enjin. Jika air tersebut dalam keadaan sejuk, termostat akan tertutup dan sebaliknya akan berlaku. Apabila air panas tadi sampai ke atas, ianya akan memasuki tangki radiator semula. Di dalam tangki radiator, air disejukkan semula. Sirip-sirip yang dibuat pada tangki air bertujuan untuk mempercepatkan penyejukan air tersebut. Hal ini kerana, semakin luas permukan yang bersentuhan dengan udara, semakin banyak haba yang dibebaskan ke persekitaran. Di dalam tangki radiator, air yang rendah suhunya akan bergerak turun semula kerana perolakan haba yang berlaku. Proses yang sama berulang mengikut tertib.
27
