SCRIPT NG EL FILIBUSTERISMO
Maynila; alalaong baga’y magbukas ng isang bagong ilog sa pamamagitan ng paggawa ng kanal at sarhan
Scene:
ang dating ilog Pasig.
Ibarra: Bilisan mo!! Nandyan na sila! (Pinagbabaril ng mga Guwardiya Sibil)
Don Custodio: Ngunit saan kukuha ng ibabayad sa manggagawa?
Tao1: Ngunit Ginoo lubhang ahhhh… (Tinamaan ang tao1 sabay talon ni Ibarra) Simoun: Walang magugugol, Don Custodio, Pagka’t mga bilanggo ang gagawa. (Lalabas si Rizal at babarilin ng Guwardiya Sibil) Don Custodio: Walang sapat na bilanggo! (Mga tauhan sa unang tagpo ay magsasagwan habang sumisigaw ang Kapitan ng BAPORP, ESTRIBORP..) Simoun: Kung gayo’y piliting gumawa ang mga mamamayan bata man o matanda! Scene: Don Custodio: Kaguluhan lamang ang ibubunga niyan! SA KUBYERTA Simoun: (tatalikod) Mga kaguluhan, ha! ha! Nag-alsa na Donya Victorina: buenos días a todos ustedes! Kalahati
ba kahit minsan ang bayang Ehipto? Nag-alsa na ba ang
lamang ang takbo ng makina, Kapitan, Bakit hindi natin
mga bilanggong Hudeo laban sa banal na si Tito? Tao
bilisan?
kayo, akala ko’y lalo kayong nakauunawa sa kasaysayan!
Kapitan: Kapag bumilis pa’y maglalagos na tayo sa
Don Custodio: Ngunit ang iyong mga kaharap ay di mga
palayang iyon Ginang.. (sabay kindat kay Doña
Ehipsyo ni Hudeo. At ang lupaing ito ay hindi
Victorina)
miminsang naghimagsik, sa mga panahong ang mga tagarito ay pinipilit na maghakot ng malalaking kahoy upang gawing mga daong, kung hindi dahil sa mga pari...
Donya Victorina: Mangyari ay wala ni isa mang maayos na lawa sa lupaing ito! (nagkatinginan ang mga prayle) Simoun: Ang mga panahong yaon ay malayo na, ang mga pulong ito ay hindi na muling maghihimagsik, Simoun: Ang lunas ay napaka dali (slang), at sa
bigyan man sila ng lalong maraming gawain at patawan
katotohanan ay di ko alam kung bakit wala ni sinuman
man sila ng lalong mataas na buwis.
ang nakaisip nito. (tinignan siya na may pagtataka) (tumuro sa isang dako at sinundan ng mga mata nang mga naroroon) Humukay ng isang tuwid na kanal buhat sa bunganga ng ilog hanggang sa labasan at paraanin sa
Don Custodio: Isang mulatong Amerikano!
Basilio: Mabuti naman po, nakahanda na po ang mga Ben Zayb: Indiong Ingles!
guro at ang paaralang gagamitin
Scene:
Kapitan Basilio: Palagay kong di matutuloy iyon dahil tututulan ni Padre Sibyla.
SA ILALIM NG KUBYERTA Isagani: Matutuloy po sapagkat hinihintay na lang po namin ang permiso pagkatapos na makipagkita ni Padre Kapitan Basilio: Kamusta na ang kalagayan ni kapitan
Irene kay Kapitan Heneral. Niregaluhan namin ng
Tiyago?
dalawang kabayong kastanyo at nangakong tutulungan niya kami.
Basilio: Tulad ng dati, ayaw pa rin niyang magpagamot at ngayon po ay inutusan akong pumunta sa San Diego upang tingnan ang mga paupahang bahay nito. Kapitan Basilio: Saan kayo kukuha ng pera? Kapitan Basilio: (pailing na sumagot) Noong mga bata pa kami nila Kapitan Tiago, wala pa ang droga na iyan. Hindi ko rin lubos maisip kung saan ba nagmula ang
Isagani: Aambag ang bawat eskwela, ang mga guro ay
masamang gamot na iyan.
hati sa Pilipino at Kastila. Ang kagamitan naman ay handog ng mayamang si Macaraig at ang isa sa kanyang bahay.
Isagani: Mawalang galang na po, ngunit ang opyo ay isang uri po ng halaman. Ito ay hindi isang gamot na katutuklas pa lamang, at hindi rin isang halamang
Kapitan Basilio: Mabuti kung ganoon. Sana’y
katutubo pa lang sa ganitong kapanahunan, hindi ba,
magtagumpay kayo sa inyong plano. Paano, mauna na
Basilio?
ako sa inyo. Kailingan ko ng pumunta sa itaas. Maiwan ko na kayo.
Basilio: Sang-ayon ako sa sinabi mo kaibigan. (palihim na napangiti sa sinabi ng kasama)
Basilio: Maiba nga ako, ano nga pala ang sabi ng iyong tiyo tungkol kay Paulita...?
Kapitan Basilio: Sa pagkakatanda ko, mayroon ngang opyo noon. Tama meron nga! Ngunit ito’y hindi
(napangiti lamang si Isagani)
gaanong napapansin dahil abala ang marami sa pagaaral. Maiba ako, kamusta na nga pala ang itinatatag ninyong Akademya ng Wikang Kastila?
Basilio: Teka, kaibigan... (natatawa) tila yata ikaw ay namula nang ating mapagusapan ang iyong kasintahan! Ang umiibig nga naman!!! Sabagay ay talaga namang
kaibig-ibig ang iyong kasintahan, maganda na’y
Isagani: Sadyang hindi lamang kami bumibili ng mga
mayaman pa. Kaya lang ay...
gamit na hindi naman namin kailangan.
Isagani: Kaya lang ay ano? (kinakabahan at umarko ang
(ngumiti ng pilit si Simoun ngunit bakas ang
kilay)
kanyanggalit)
Basilio: Teka, wag kang kabahan... ang gusto ko lamang
Simoun: Bueno heto saluhan niyo na lamang ako sa
sabihin ay kaya lang, lagi niyang kasama ang tiya niyang
pag-inom ng serbesa
ubod ng sungit (bubulong ngunit malakas pa rin) Palibhasa’y matanda na! Basilio: Salamat Ginoo, ngunit hindi kami umiinom ng alak Basilio & Isagani: Hahahahaha!!!! Simoun: Hindi umiinom? Ika nga ni Padre Camorra (dumating ng mag-aalahas na sa Simoun at nakisalo sa
masama raw ang puro tubig ang iniinom.
usapan nang dalawang binata) (gumuhit ang inis sa mukha ni Isagani) Simoun: Magandang araw sa inyo. Maaari ba akong makisali sa usapan ninyo? Tila kayo’y nagkakatuwaan. Basilio, ikaw ba ay pauwi na at magbabakasyon?
Basilio: Kung tubig lang ang iniinom ni Padre Camorra ay wala sigurong tsismis silang maririnig.
Basilio: Ganoon na nga po Ginoong Simoun. Isagani: ‘Di tulad ng alkohol, ang matabang na tubig ay nakamamatay ng apoy. At kapag tubig ay nagalit, iyon Simoun: At sino naman ang iyong kasama? Kababayan
ay maaring lumawak at maging dagat na handang
mo ba siya?
magwasak at pumatay, kapag iyon ay pinainit at naging singaw ay handang tumunaw.
Basilio: Hindi po Ginoo, ngunit magkalapit lamang ang aming bayan. Bakit Ginoo, hindi pa po ba kayo
(natigilan si Simoun at halatang namangha)
nakakarating sa bayan nila? (tinignan ni Basilio ang dalawa saka siniko si Isagani) Simoun: Sadyang hindi ako nagtutungo sa mga lalawigan dahil ang mga tao doo’y hindi naman bumibili ng mga alahas, sa aking palagay ay dahil sa mahihirap
Basilio: Ipagpaumanhin ninyo Ginoong Simoun, kami’y
ang mga tao doon.
mauuna na sa inyo. Ang tiyo ng aking kasama ay naghihintay na sa amin doon sa may dakong hulihan.
Isagani: Opo! (pag-alis ni Padre Florentino) Hindi iyon Simoun: Walang anuman. Pangarap, Basilio pawang
ang tunay na dahilan. Ang totoo’y ayaw niyang
mga pangarap!
makausap ko si Donya Victorina!
Basilio: Napakatapang mong sumagot kay Don Simoun.
Scene:
Isagani: Ang taong iyan ay nakapanghihilakbot! Halos
SA KUBYERTA
kinakatakutan ko! (sumungaw ang ulo ni Simoun sa may hagdanan) Basilio: Siya ang tinatawag na “Kayumangging Kardinal!” Don Custodio: (pasigaw na anunsyo) Ano, saan naman Isagani: Kardinal?
kayo nagtago? Hindi ninyo nakita ang bahaging pinakamainam sa paglalakbay.
Basilio: Kamahal-mahalang itim kung siya mong ibig. Si Don Simoun ang sanggunian ng Kapitan Heneral!
Simoun: Ay naku! Hindi ako nagtatago. Nakakita na ako ng mga ilog at tanawin. Ang may kabuluhan lamang sa akin ay yaong may mga alamat!
(Sa kabilang banda) Kapitan: Kung sa alamat lang din naman ang pagKapitan: Padre Florentino! Halina sa itaas! Naroon sina
uusapan, mayroon din niyan ang ilog Pasig. Nariyan ang
Padre Camorra at Padre Salvi!
malapad na bato, batumbuhay na sagrado bago pa dumating ang mga kastila at pinagtitirahan ng mga espiritu. May isang alamat, ang alamat ni Doña
Padre Florentino: Salamat Kapitan, subalit..
Geromina na... na... (naghahanap at biglang itinuro si Padre Florentino) na alam ni Padre Florentino.
Kapitan: Kung hindi kayo papanhik sa kubyerta ay iisipin ng mga prayleng ayaw kayong makisalamuha sa
Padre Sibyla: (nagmamalaki at nag-halukipkip) Lahat
kanila
ng tao ay nakakaalam niyan!
Padre Florentino: Ako’y susunod na lamang..
Doña Victorina: Ngunit padre hindi ko pa alam ang
Kakausapin ko lamang muna ang aking pamangkin na si
alamat na iyon?
Isagani. (lalapitan si Isagani) Isagani, huwag kang aakyat ng kubyerta habang ako’y naroroon, baka magpakalabis na tayo sa kagandahang loob ng Kapitan!
Ben Zayb: Siyanga! Ano ba ang tungkol sa kwentong iyon padre?
Padre Salvi: Hindi ba’t isa rin siyang filibustero? Padre Sibyla: (naglakad ng kaunti at tumanaw sa malayo) (inaakto ang mga pangyayari) Sabi nila may isang estudyante...
Ben Zayb: Iyan ang tinatawag na napakamurang paglilibing, hindi ba Padre Camorra?
Ben Zayb: Mawalang galang. ngunit Kapitan, alam ba ninyo kung saang dako ng lawa napatay ang isang
Padre Camorra: (patawang sumagot) Lagi ko ngang
nagngangalang Gueverra, Navarra o Ibarra?
nasasabi na ang mga filibustero ay hindi maaasahang magkaroon ng maringal na libing.
Doña Victorina: Ibarra, Crisostomo Ibarra iyon ginoong Ben Zayb (pinalo ng pamaypay si Ben Zayb). Siyanga
Ben Zayb: (nabaling ang pansin kay Simoun) Ngunit ano
pala! Saan nga ba, Kapitan? May naiwan kayang bakas
ang nangyayari sa inyo, Ginoong Simoun? Nahihilo
sa tubig?
ba kayo? Kayo pa naman na datihang manlalakbay! Kayo ba ay nalulula sa ganitong halos patak lang ng tubig ang laman?
(natahimik ang kapitan at napukol ang tingin ng lahat sa kanya) Kapitan: Dapat ninyong malaman na hindi ninyo maipaparis sa isang patak ng tubig ang lakbaying ito. (sound effects: kagimbal-gimbal )
Ang lawang ito ay higit na malaki sa alinmang lawa sa Suisa o lahat ng lawa sa España pagsama-samahin man. Nakakita na ako ng mgasanay na mandaragat na
Kapitan: (itinuro ang isang direksyon at napukol ang
nangahilo rito.
tingin ng lahat kay Simoun) Hindi sa kanya! Doon…tumingin kayo sa malayo…(sabay tingin ng lahat sa malayo) Ayon sa kabo ng mga kawal na tumugis kay
Doña Vicorina: Ginoong Simoun, mabuti pa’y bibigyan
Ibarra, nang malapit na siyang masukol, ay tumalon at
ko kayo ng eficasent oil. Paulita Paki abot mo nga sakin
sumisid. Sinasabing may mga dalawang milya ang
ang eficasent oil.
kanyang nalalangoy at sa minsang litaw ng ulo niya sa tubig ay inulan siya ng bala. Doon sa malayo ay nawala na siya sa kanilang paningin, ngunit ang tubig sa mga
Paulita: Tiya hindi niyo po nadala.
dakong iyon ay nagkulay-dugo. Ngayo’y hustong labintatlong taon na ang nakakalipas simula nang iyan ay mangyari.
Doña Victorina: (hinila si Ginoon Simoun) Kung gayon sumama kayo sa akin at mayroon akong Bonamine sa aking bagahe.
Ben Zayb: Kung gayon, ang kanyang bangkay ay... Scene: Padre Sibyla: Nakasama sa bangkay ng kanyang ama! TAHANAN NI KABESANG TALES
Tata Selo: Maganda? Ngunit ano ang iyong ipinagHuli: (nagwawalis) Kuya sa iyong palagay, ako kaya’y
aalala?
makakapag-aral din sa Maynila tulad mo? Kabesang Tales: (naglakad upang tanawin ang Tano: Aba oo naman.
lupain) Ang mga prayle ama... (bumuntong hininga)
(lumabas ng bahay si Tales at Tata Selo)
Tata Selo: Magpaumanhin ka! Ipagpalagay mo na ang iyong salapi ay nahulog sa tubig at sinakmal ng malaking buwaya at ang kanyang mga kamag-anak ay
(lumapit si Huli at Tano kay Tales)
sumama sa kanya.
Tano: Ama, si Huli? Kailan kaya siya makakapunta nang
Kabesang Tales: Ngunit ama sila ay umaabuso na!
Maynila upang mag-aral? Tata Selo: Magpaumanhin ka! Huli: Kuya... (dumating si Padre Camorra kasama si Padre Salvi at Kabesang Tales: Sa isang taon. Magsaya ka nang
mga Guwardiya Civil)
mahaba at mag-aaral ka na sa Maynilakatulad ng mga dalaga sa bayan. Padre Camorra: Telesforo! Mabuti at nandito ka! Huli: Talaga ama?! (niyakap ang ama) Kabesang Tales: Magandang araw Padre ano po ang naparito ninyo? Tano: Alam mo ama iniisip na niya si Basilio sa mga oras na ito at ang pangako sa kanya nito na pakasal sa kanya...
Padre Camorra: Kailangan mo nang magbayad nang buwis! Ang buwis ay dalawandaang piso!
Huli: (sinisiko-siko si Tano) Kuya naman... Kabesang Tales: Dalawandaang piso??!! Ngunit iyon ay napaka laki naman. (hinabol si Tano) Padre Salvi: Kung hindi magbabayad ibigay sa iba ang Kabesang Tales: Maganda ang ani natin ama... (bumuntong hininga)
tungkulin ng paglilinang dito...!
Padre Camorra: Tama! Kung hindi ka magbabayad ang lupain ay ipalilinang ko na lamang sa aking kasambahay.
Kabesang Tales: Handa akong makipag-usapin maipag-
Matagal na din siyang naging tapat na maninilbihan
laban lamang ang karapatan namin!! (bahagyang
sakin.
lumapit upang sugurin ang dalawang prayle)
Kabesang Tales: Ako ang nag-hirap na mag-tanim at
(pinigilan ng mga Guwardiya Civil si Tales na sugurin
mag-ani dito. Ibinuhos ko ang pawis at dugo ko upang
ang mga prayle at tinutukan siya ng riffle)
maiahon sa hirap ang pamilya ko. Padre Camorra: Qué barbaridad! Kunin ang anak na Padre Camorra: Ngunit hindi sa iyo ang lupang
lalaki at gawing Guwardiya Civil
nililinang mo! (pinalo ng riffle ang ulo ni Tata Selo at hinila si Tano) Padre Salvi: Ito ay pag-aari ng korporasyon. Huli: Bitiwan niyo siya! Ama!! Kabesang Tales: Pag-aari?? May kasulatan ba kayo na nag-papatunay na sa inyo ang lupang ito?? Kabesang Tales: Hindi!!! Wag ang aking anak!! Padre Camorra: Meron!! Tano: Ama!!! Huli!!! Aaahhh!!!! Kabesang Tales: At nasaan naman iyon? (pag alis ay babalik ang mga guwardiya sibil) Padre Salvi: At bakit mo kailangan makita? Guwardiya Sibil: Limang daang piso ang hinihingi ng aming pinuno! Kung hindi’y mamamatay ang iyong ama, Kabesang Tales: Hindi ako magbabayad ni kalahati ng
binibini.
buwis hanggat wala akong nakikitang katibayan na inyo nga ang lupang ito. Huli: Saan ako kukuha ng limang daang piso? Ang mga alahas! Liban lamang itong Agnos. Handog ito sa akin ni Tata Selo: (bumulong sa anak) Anak huwag ka nang
Basilio! (hahalikan ang Agnos) (Isusuot ang
magmatigas...
Agnos) Ngunit ito’y hindi sapat. Tama! Mamamasukan muna ako kay Hermana Penchang bilang utusan.
Padre Camorra: Hindi ba’t tama ang iyong ama, Telesforo? Wala kang mahihita kung patuloy kang magmamatigas.
Scene:
(nagdadasal si Hermana Penchang at Huli)
Hermana Penchang: Kapag hindi mo nakabisado ang dasal na iyan hindi ka patatawarin ng Diyos sa iyong mga kasalanan. (mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo
Hermana Penchang: (mabilis na dinadasal) Santo Dios
fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de
Santo fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y
todo mal.
de todo mal. Scene: Huli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de todo mal. Sa SEMENTERYO Hermana Penchang: (binatukan si Huli) Hay naku bata ka!!! Hindi ko alam kung ano ang itinuturo sa iyo sa
Basilio: (umikot sa isang puno at naupo sa tabi
bahay niyo at hindi ka marunong magdasal!! (mabilis na
nito) Matagal na rin nang huling punta ko rito. Naaalala
dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal
ko pa rin ang mga pangyayari, sariwa pa ang lahat sa
Libranos señor de la peste Y de todo mal.
aking isip. Parang kailan lang ang mga sakit na sinapit ko... (tumayo at napatingin sa isang ilaw na malapit) ano ‘yon...? Si Ginoong Simoun! Ngunit anong
Huli: Pasensya na po.
ginagawa niya dito sa libingan ng aking ina?
Hermana Penchang: Paensya?!! Hay naku!! (mabilis na
(Nakita niya si Simoun na naghuhukay nang kung ano
dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal
at may katabing isang malaking kahon. Isang
Libranos señor de la peste Y de todo mal. Sumagot ka
pagbabalik tanaw ang nangyari kay Basilio: Sa
nga!! (kinurot si Huli)
paghabol niya sa kanyang ina noon, may labingtatlong taon na ang nakakalipas, isang lalaking duguan at hindi niya kilala ang inabutan niya sa gitna ng gubat. Dito’y
Huli: Aray aray... Opo... (nauutal-utal) Santo Dios Santo
pinakiusapan siya nito na tulungang sunugun ang
fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de
bangkay ng isang di niya kilalang lalaki.)
todo mal. Basilio: Hindi ko po kaya kayo matutulungan, ginoo? Hermana Penchang: Sabagay wala naman kasing babae sa bahay niyo!! (mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de
(Gulat na liningon ni Simoun ang tinig at may kung
todo mal.
anong huhugutin sa bulsa..)
Huli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo
Simoun: Anong ginagawa mo sa gubat na ito?
inmortal Libranos señor de la peste Y de todo mal. Basilio: Kung inyo pong magugunita, sa mismong pook ding ito tayo nagtagpo may labing tatlong taon na ang
nakakaraan. Sa aking palagay kayo po ang naghandog
Basilio: Ginoong Simoun, mali ang inyong iniisip.
sa akin ng isang pakikiramay, ikaliligaya ko kung ako’y makatutulong naman sa inyo. Simoun: At ano ang iyong mahihita kung ikaw ay makakapagtapos? Makikita mo bang masaya ang iyong (Kinasa ang rebolber at itinutok kay Basilio.)
bayan? Makikita mo bang malaya ang mga tao? At ano, iyo na lamang bang hahayaan ang iyong ina at kapatid na mabulok sa ilalim ng lupa na tinatapakan ng mga
Simoun: At sa tingin mo’y sino ako? (humakbang
taong siya mismong pumatay sa kanila?
paurong) Basilio: Ano ang nais ninyong gawin ko Ginoong Simoun? Basilio: Isang taong ipinalalagay kong napakadakila.
Kaya ko ba silang ipaglaban gayong ako mismo ay wala!
Isang taong ipinagpapalagay ng lahat, maliban sa akin,
Isa lamang akong hamak na estudyante, wala sa buhay.
na patay na at ang tinamong kasawian ay labis kong
Hindi maaaring hukayin ang aking ina at iharap sa
ipinagdaramdam.
hukuman ang kanyanng bangkay at pagkatapos ay mangbintang nang kung sino-sinong kastila.
Simoun: Isang nakamamatay na lihim ang iyong nalaman. Isang lihim na maaari mong ikapahamak.
(Pagkatapos nito ay umalis ng payapa si Basilio.
Hindi mo ba naisip na dahil dito ay maaari kang masawi
Nanatili si Simoun sa kanyang kinatatayuan.)
sa aking kamay? Totoong ako’y naparito may labing tatlong taon na ang nakakaraan, upang dakilain ang isang kaibigan na inilaan ang buhay para ipaglaban ang
Simoun: Tama kaya ang aking ginawa? Bahala na!
karapatan ng mga Pilipino laban sa mga mapang-api. At
Mamamatay ang mahihina at matitira ang mga
ngayo’y nagbalik ako upang ipagaptuloy ang kanyang
malalakas! Kaunting pagtitiis na lang, malapit na akong
nasimulan. Hindi ko akalaing ang lason na naiwan ay
magtagumpay. Kaunting tiis na lang.
lubusan ng kumalat sa lipunan! At ang mga kabataan! Wala ng ginawa kundi sumunod! Magpa-alipin! Hindi
Scene:
pinakikinggan! (inilatag ni Simoun ang mga kahon ng alahas niya) Basilio: Hindi G. Simoun! Kung hindi dahil sa pag-aaral ng mga kabataan ng wikang Kastila ay hindi tayo
Simoun: (kinuha ang isang kwintas at
pakikinggan ng pamahalaan. At ang wikang ito ang
inangat) Mayroon akong kwintas dito na dati ay kay
magbubuklod ng tuluyan sa mga Pilipino.
Cleopatra. Natagpuan ito sa mga pirámide. Mayroon di akong mga singsing na dati ay pag-aari ng mga mambabatas na Romano na natagpuan sa labi ng guho
Simoun: Isang pagkakamali! Hindi kailanman ito
sa Cartago…
magiging wikang pambansa! Aanhin natin ang wikang ito? Itatago lamang ng huwad na wiikang ito ang ating mga karapatan! Ang ating mga pagkatao!
Kapitan Basilio: (humakbang at parang nangangarap) Marahil yaong ipinadala ni Hannibal matapos ang digmaang Cannes.
ito, na parang walang malay, at matahimik, malilinis na tila bituing nagmumula sa kalangitan, kapag nairegalo Simoun: (binalik ang kwintas at kinuha ang isang maliit
sa tamang tao sa tamang pagkakataon, ang isang tao ay
na kahon) Nagdala rin ako ng mga mamahaling hikaw
nakatitiyak na ng pagkabilanggo ng kanyang kaaway,
na dating pag-aari ng mga babaeng taga-Roma na
ang ama ng isang pamilya na nanggulo sa kapayapaan
nakuha sa bahay liwaliwan ni Annio Mucio Papilino sa
ng lahat. At sa isa pang maliit na batong tulad nito,
Pompeya. (ipinakita niya iyon kay Kapitan Basilio)
mapula, simpula ng dugo ng puso at pagkauhaw sa paghihiganti, singkinang ng luha ng ulila, muling natamo ang kalayaan, naibalik ang ama sa tahanan, ang
Kapitana Tika: Ginoong Simoun? Mayroon din ba
ama sa mga anak, at sa kanyang asawa at ang buong
kayong rosaryong nabendisyunan ng Papa?
pamilya’y nailigtas sa miserableng hinaharap. (tinapik tapik ang kahon) Mayroon akong isang kahong katulad ng sa manggagamot na kinatataguan ng buhay at
Hermana Penchang: At mga bagay na nanggaling Roma
kamatayan, ng lason at ng lunas, at sa pamamagitan ng
at mga padebosyon?
isang dakot nito ay mangyayari kong paluhain lahat ng mamamayan sa Pilipinas!(lumapit kay Kabesang tales) Kayo wala ba kayong maipagbibili?
Sinang: Na sabi ni Inay nagbibigay ng siguradong kapatawaran kahit hindi ka mangumpisal! Kabesang Tales: Ang lahat ng alahas ng aking anak ay naipagbili na at ang natira ay wala nang gaanong halaga. Kapitana Tika: (kinurot ang tumatawang si Sinang) Sinang!! Ano ka ba ? parang hindi ka dalaga! Sinang: At ang Agnos ni Maria Clara? Sinang: Inay naman... masakit yun... Kabesang Tales: Tama! Simoun: Aaahh! Mayroon ako nang mga hinahanap niyo. (binuksan ang isang kahon) Hayan ang mga
Sinang: Iyon ay isang laket na may brilyante at
antigong alahas. Ang singsing ay dating pag-aari ng
esmeralda, isinuot iyon ng matalik kong kaibigan bago
Prinsesa de Lambelle, at ang mga hikaw sa dama ni
siya nagmongha.
Maria Antoinette. (sinundan lamang ni Simoun ng tingin ang palakadSinang: Aayyy! Ang gaganda! (kinurot ni Kapitana Tika
lakad na si Kabesang Tales)
si Sinang) Aray! Inay naman… Simoun: Ibig ko ang disenyo. Magkano mo (Sa kalayuan ay nakatanaw si Kabesang Tales)
ipagbibili? (hindi umimik si Kabesang Tales) Nagustuhan ko, ipagbibili mo ba ito ng limandaang piso? O ibig mong ipagpalit ng ibang hiyas? Pumili ka.... (tahimik
Simoun: Tignan ninyo, (pilit na ipinatatanaw niya kay Kabesang Tales) ang isa lamang sa mga asul na batong
parin)Limandaang piso? Limandaan!
tahanan, ay hihingan namin kayo ng malaking tubos. --(kinuha ni Kabesang Tales ang laket at tinignan)
Telesforo Juan de Dios)
(sumesenyas ang mga kababaihan na ipagbili na niya
Simoun: (tumatawa) At sa wakas ay natagpuan ko rin
ito maliban kay Hermana Penchang)
ang aking tauhan. Haha haha!!! (nagmamadaling nagligpit at umalis)
Hermana Penchang: (lumapit upang tignan ang kwintas) Kung ako’y itatago ko na lang iyang parang
(magdadatingan ang mga estudyante at uupo)
relikya. Ang mga nakakita kay Maria Clara sa kumbento ay nagsasabing siya’y payat na payat na, mahina at halos hindi na makapagsalita kayat ipinagpapalagay ng
(nagtatawanan ang mga estudyante habang
lahat na siya’y mamamatay na Santa. Mataas ang
pumapasok si Placido)
pagtingin sa kanya ni Padre Salvi, siya ang padre compesor niya. Marahil iyon ang dahilan kung bakit ayaw ipagbili ni Huli ang agnos at pinili pa niyang isanla
(uupo si Placido sa bakanteng upuan)
ang kanyang sarili. Scene: Kabesang Tales: Kung tutulutan ninyo ako ay pupunta lamang ako sa bayan upang isangguni sa aking anak . Babalik ako bago dumilim.
(sound effects: putok)
(nagsialisan na rin ang mga tao)
Placido: (mapapasigaw) Ano ba?!! Hindi ‘yon nakakatawa
(naupo si Simoun at naghintay) (nagtawanan ang mga estudyante) (kinuha niya ang lalagyanan ng rebolber niya ngunit isang sulat na lamang ang nakita niya at ang agnos ni
Juanito: (nagpapanggap na si Padre Millon: may
Maria Clara)
salamin at unan sa tiyan) Anong ipinagsisigaw mo diyan na parang babae??!!
(Voice Over: Ipagpatawad po ninyo, na sa sarili kong tahanan ay pinagnakawan ko kayo, ngunit
Placido: (nagulat kaya pasigaw na
pangangailangan ang siyang nag-udyok sa akin. Ipinalit
nakasagot) Magandang araw po Padre Millon!!!
ko sa inyong rebolber ang laket na pinagmimithian ninyo. Kailangan ko ang sandata sapagkat ako’y sasama sa mga tulisan. Ipinapayo ko sa inyong umiba
Juanito: Galit ka ba?! Bakit ka sumisigaw! Hindi pa
kayo ng landas sapagkat kung kayo’y mahulog sa
naman ako bingi!
aming kamay, sa dahilang wala na kayo sa aking
Placido: Hindi naman ako galit ah!!! (pasigaw)
Mga Estudyante: Magandang umaga Padre!!
Juanito: Hindi galit??? Eh bakit sinisigawan mo
Padre Millon: Bakit kayo sumisigaw hindi pa naman ako
ako??!! Falta de respeto!!
bingi!!
Placido: Respeto?? Hindi niyo kailangan ng respeto!!! Ang respeto ay hindi hinihingi kundi pinaghihirapan...
Mga Estudyante: (nagtawanan dahil gayang gaya ni Juanito kanina si Padre Millon) Hahahahahaha
kung gusto niyong respetuhin kayo, matuto kayong respetuhin ang ibang tao!!!
Padre Millon: Hala! Humanda sa isang talakayan! Ang leksyon natin ngayon ay tungkol sa elementong
Juanito: Pangahas ka!! Anong pangalan mo ha!?
bumubuo sa salamin. Sinong maaring makapagsabi ng komposisyon nito? (nakita ang natutulog na si Tadeo) Hoy antukin!! Masyado kang tamad! Alam mo
Placido: Placido! Placido Penitente!
Juanito: Placido Penitente? Mas mabuting Placido Disparate!!
Placido: Tama na Padre! Wala kayong karapatang umalispusta ng kapwa!!
(tatalikod at aalis kaya hindi mapapansin ang pag-alis ng balatkayo ni Juanito bilang Padre Millon)
(dadating si Padre Millon)
Juanito: Whooo!!! Bakla ka yata eh!!!
ba ang leksyon at ika’y natutulog na??!!
Tadeo: (biglang nahulog sa kinauupuan) Ah eh... Ano po ba ang sinasabi niyo??
Padre Millon: Tonto!! Bakit ako ang tatanungin mo?? (nagtawanan ang lahat)
Tadeo: (tumuro sa isang dako) Ah!! Padre!!! Hinahanap po kayo ni Padre Fernandez!!
Padre Millon: Huh?? Saan?? (umalis)
Macaraig: (tumayo at pumunta sa unahan) Sasamantalahin ko na ang pag-kakataong ito upang tayo’y makapag-usap. Kaninang umaga ay
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha
nakipagkita ako kay Padre Irene, at nabanggit niya sa akin na sa Los Banos daw pinag-usapan ang lahat. Ang lahat daw ay tutol. Ngunit hinayaan na nila na ang
Padre Millon: Magandang umaga. (hindi narinig kaya nilakasan) MAGANDANG UMAGA!!
Kataas-taasang Lupon ng Paaralang Primarya ang magdesisyon.
Isagani: Oo, siya nga. Isa siyang kamag-aral ng aking Pecson: Ngunit hindi naman kumikilos ang lupong iyan!
amain. Ang problema lang ay kung papaano natin siya lalapitan upang pakiusapan si Don Custodio na paburan tayo.
Macaraig: Yan din ang aking sinabi kay Padre Irene. Ang sabi niya’y si Don Custodio, isang sangguni ng lupon ang magdedesisyon.
Macaraig: Hindi ba’t si Ginoong Pasta ay may kalaguyong isang mananahi.
Pecson: Papaano kung laban sa atin ang desisyon? Isagani: Wala na bang ibang paraan bukod sa paghahandog ng kanilang mga kalaguyo? Macaraig: Sinabi ko rin iyan kay Padre Irene at ang sabi niya sa akin ay ganito, “Malaki na ang atin tinamo, nagawa na natin na ang ating kahilingan ay maiumang
Juanito: Huwag ka na ngang maarte! Isipin mo na lang
sa isang kapasyahan.” Sinabi ni Padre Irene na kung
ang kaginhawaang magagawa noon. Kilala ko ang
tayo’y makikipagkilala kay Don Custodio ay magagawa
babae, si Matea.
nating hilingin ang kanyang pagsang-ayon. Isagani: Hindi naman siguro masama kung atin munang Sandoval: Sa papaanong paraan naman tayo
susubukan ang mga paraang hindi mahalay tignan.
makikipagkilala sa kanya?
Kakausapin ko si Ginoong Pasta. Kung ako’y hindi magtatagumpay, tsaka natin gawin ang ibang paraan.
Macaraig: Dalawang paraan ang sinabi sa akin ni Parde Irene.
Macaraig: Marahil ay tama si Isagani. Kung gayoon, hintayin natin ang resulta ng pakikipag-usap niya kay Ginoong Pasta.
Pecson: (hihilain ang gilid ng mata) Ang intsik na si Quiroga! Tadeo: (ituturo ang ngipin) Ginoong Pasta? Pasta!!! Sandoval: (gigiling) Ang mananayaw na si (sabay sabay sasabihin ang pangalan)” Pepay”!
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha Scene:
Isagani: Tignan pa natin ang isang paraan. Maaari namang si Ginoong Pasta ang ating lapitan.
(pumasok si Isagani sa opisina ni Ginoong Pasta)
Sandoval: Ang abugadong hinihingian ng payo ni Don
(nagsusulat si Ginoong Pasta at lihim na tinignan si
Custodio?
Isagani mula ulo hanggang paa)
Ginoong Pasta: Ikaw pala Isagani! Maupo ka. Kumusta
Ginoong Pasta: Diyan nga nariyan and suliranin, sa
na si Florentino? May kailangan ka ba?
karaniwang sabi. Ang gumawa ng isang bagay na laban sa kanyang mga panukala ay makasusugat.
Isagani: Maraming salamat po. Maayos po ang lagay ng aking amain. (natigil sandali)
Isagani: Inakala ko na ang pamahalaan ay dapat humanap ng matibay na saligan.
Ginoong Pasta: Sige, magpatuloy ka... Ginoong Pasta: (itinaas ang nakayukong ulo) Binata, nararapat na iwanan sa isang tabi ang mga hakbang na Isagani: Marahil ay narinig niyo na ang tungkol sa balak
iyan, sapagkat mapanganib. Dapat pagkatiwalaan ang
naming mga estudyante na magpatayo ng Akademya ng
pamahalaan.
Wikang Kastila. Isagani: Paumanhin! Naintindihan ko na ang nais Ginoong Pasta: Ito ay isang bayan ng mga plano at
ninyong sabihin...
panukala! (may kung anong hinahanap si Ginoong Pasta) Isagani: Nais naming humingi ng tulong sa inyo upang mapakiling si Don Custodio sa amin. Isagani: Kung gayon... (tumindig na) Mauuna na po ako! Ginoong Pasta: Oo! (napakamot sa ulo) Walang makakahigit sa akin pagdating sa pag-ibig sa tinubuang
Ginoong Pasta: Tsk tsk tsk (natigilan) Kaawa-awang
lupa at paghahangad ng pagsulong, ngunit hindi
binata! Ako man ay nagkaroon ng ganoong kaisipan.
maaaring sumulong ng ganun-ganon na lamang. Hindi
Ang tagumpay ay hindi nagbibigay ng kapanatagan sa
ko alam kung batid ninyo ang aking kalagayan, isang
kaisipan. Ang bawat bansa ay may sariling
kalagayang maselan; marami akong pag-aari,
pagpapahalaga gaya ng pagkakaroon ng sariling klima
kailangang kumilos na may lubos na pag-iingat,,,
at mga sakit. Kaawa-awang binata! Kung lahat ay nagiisip na gaya niya, ay hindi ko sasabihing hindi... Kaawaawang binata! Kaawa-awang Florentino!
Isagani: Hindi po maaaring hangarin naming ilagay kayo sa kagipitan. Ngunit kahit napaka-kaunti ang nababatid ko tungkol sa batas, mga kautusang –hari, mga lathala
Scene:
at mga kapasyahang umiiral sa ating bayan, ay inakala kong hindi magkakaroon ng kaamaan ang makitulong sa mga adhikain ng pamahalaan. Iisa lamang ang aming
(nakaupo si Don Custodio at naghihintay)
layunin at sa paraan lamang kami nagkakaiba. (sound effects: gabi)
Don Custodio: (tingin ng tingin sa paligid at sa relo) Napaka tagal naman... may meeting pa ako...
Pepay: Ayyy!! Yung kapatid pala nang tiyahin ko.... Sige na kahit 500 lang...
(sasayaw si Pepay sa gilid) Don Custodio: Oh heto! Sanlibo wala akong barya eh... (mapapalingon si Don Custodio at pinag-papawisan) Pepay: Salamat Custodio (hahalik kahit beso beso lang at biglang aalis) Pepay: (seductive na lalapit kay Don Custodio) Custodoni..... Custodoni...!!! (ihihipan ang tenga ni Don Custodio)
Don Custodio: Pepay!!! Tignan mo iyon pera lang yata ang ipinunta sa akin... tsk tsk tsk paano na ako ngayon?(yuyuko at kukunin ang cellphone) Haha may
Don Custodio: Pumunta lamang ako dito upang
reserba pa nga pala ako... si Matea! Ma-text nga iyon
sabihing huwag muna tayo magkita... nagkakagulo ang mga estudyante ngayon at baka ako’y paman-manan.
Scene: SA TAHANAN NG HENERAL
Pepay: Custodoni my labsss.... ikaw naman eh... Padre Camorra: Heneral! Ang anak na dalaga ni (naka upo sila: lalayo si Custodio, lalapit si Pepay
Kabesang Tales ay bumalik dito at hiniling ang paglaya
hanggang sa tumayo si Custodio at mahulog si Pepay
ng kanyang nunong may sakit! Ikatlong araw na siyang
sa upuan)
naparirito, siya’y isang kahabag habag na dalaga!
Pepay: (tatayo agad) Custodoni naman eh... pa kiss
Heneral: Hala! Sulatan mo ang tenyente ng guwardiya
nga... sige na.....!!! (hinila si Don Custodio at
sibil upang palayain ang nuno ng dalaga! Hindi na nila
kumandong)
masasabing tayo’y walang habag!
Don Custodio: Ano ka ba baka naman may makakita sa
Scene:
atin (kunwari pa pero yayapusin din si Pepay) PATUNGONG UNIBERSIDAD Pepay: Custodoni... alam mo kasi namatay ang aking tiyahin at kailangan namin ng pampalibing.... Juanito Pelaez: Kamusta ang bakasyon, Placcido? Paano ka nag-aliw? Don Custodio: Tiyahin? Hindi ba’t tatlong taon nang patay ang tiyahin mo? Placido Penitente: Ganoon, Ganito! Heheh at Ikaw?
Quiroga: Mapanganib iyon sinyo simoun! Napakabuti! Inanyayahan ako ni Padre Camorra ang kura ng Tianni ng siang hapunan. Ang daming magagandang dalaga roon! Nakilala ko roon ang
Simoun: Hindi ka manganganib bahagyaman! Ang mga
katipan ng estudyanteng si Basilio! Ang pangalan niya
baril na iyon ay unti-unting itatago sa mga bahay-bahay,
ay Juli at napakaganda! Ngunit masungit din naman.
pagkatapos ay gagawin ang paghahalughog at marami ang makukulong sa bilangguan! Ngayon ikaw at ako ang makikinabang ng malaki sa pagsisikap na mapalaya ang
Juanito Pelaez: Oh kamusta ang bakasyon Isagani!
mga bilanggo- nauunawaan mo ba ko Quiroga?
Isagani: Mabuti! Mabuti!
Quiroga: Siya siya.. Basta huli malami tao, hah, sinyo Simoun.. Utos Lekisa; hah?
( Bababa sa karuwahe si Donya Victorina at Paulita) (Ngingitian ni Paulita si Isagani)
Scene:
Scene:
(Inaya ni Simoun sina Ben Zayb, Padre Camorra, Padre Salvi, Quiroga, DOnya Victorina, Don Custodio at
NAGHANDOG NG HAPUNAN SI QUIROGA
Paulita na pumunta sa piyesta ng Quiapo)
Simoun: Ano Quiroga? Kamusta ang iyong negosyo?
Placido Penitente: Pelaez, Sino ang magandang dalagang iyon na kasama ni Donya Victorina?
Quiroga: Ah, Sinyo Simoun, mahilap! Mahilap na an akien negosyo!
Juanito Pelaez: Iyon si Paulita Gomez na kanyang pamangkin.
Simoun: Sukat na ang daing, Quiroga, iniligtas kita sa maraming opisyal na humihingi sa iyo ng pero!
(Magkasama si Isagani at Paulita sa likod si Victorina)
Pinautang ko sila upang ikaw ay hina bagabagin! Padre Camorra: Napakagandang dalaga! At kasintahan Quiroga: Pelo, Sinyo Simoun, malami ang may utang sa
pala niya’y aking estudyante!
akien na di ko na masingil. Wala din migay sa akien lisibo kaya hiende niyo sila masisingil din. Mr. Leeds: Ako si Mr. Leeds mga ginoo! Nais ba ninyong Makita ang espinghe? Kung gayo’y halina kayo sa loob! Simoun: Kung gayo’y ilapit mo na lang sila sa akin. Halika’t sa silid tayo magusap. Kailangan kong maipasok ang ilang kahon ng mga baril at itago sa kamalig!
Ang kahong ito ay galling sa piramide ni khufu! Noong una ko itong nakita ay may lamang abo at isang putol
na papel, at doon sa papel na iyon ay natuklasan ko ang
Basilio: Mahina nag pulso, walng ganang kumain.
katagang lubos na makapangyarihan! Sa isang kataga ay
Kumalat na ng tuluyan ang lason sa kanyang katawan.
bubuhayin ko ngayon ang alabok na laman ng kahon… DEMEROF! Simoun: Parang Pilipinas, habang tumatagal, lalong humihina. Napansin kong hindi mo binabasa ang Imuthis: Ako si Imuthis! Isinilang ako nuong panahon
librong ibinigay ko sa iyo. Wala kang pagmamahal a
ng Ameses at namatay noong pananakop ng mga Persia
bayan. Sa loob lamang ng isang oras, magsismula na
ng panahon ng Cambyses! Sa paglalakbay ko sa
ang himagsikan, at bukas ay wala nang mga unibersidad,
Babylonia ay natuklasan ko ang lihim ng mapagpanggap
wala ng mga mag-aaral at magpapahirap. Naparito ako
na haring si SMerdis Sa takot niyang ipamalita ko ang
dahil sa dalawang bagay: ang kamatayan mo o ang
kanyang lihaim. Ipinanganyay niya ako sa sa
iyong kinabukasan. Sa panig ng umaapi sa iyo o sa panig
pamamagitan ng tulong ng mga paring ehipsiyo! Noong
ng iyong bayan?
panahong iyon, ang mga pari’y makapangyarihan at siyang namamahala! Umibig ako noon sa isang dalagang anak ng pari! Siya’y minimithi rin ng pari ng
Basilio: Sa panig ng umaapi o sa panig ng inaapi? Hindi
Abydos at ang ginawa’y lumalang ng kaguluhan at
ko alam.
sinangkalan ang pangalan ko! Ako’y nasakdal sa salang paghihimagsik! Sa pagtakas ko ako’y hinabol at pinaguusig hanggang ako’y mapatay ssa lawa! Buhat sa
Simoun: Magpasya ka! Kailangan mo nag mag-desisyon,
kabilang buhay ay nakita ko ang tagumpay ng
dahil ako ang namumuno sa pagkakagulo. Ipakikiusap
pagparaya’t panlilinlang! Nakita kong pinaguusig gabi’t
ko sayo na samantalahin mo ang pagkakataon.
araw ang dalaga kong iniibig sa templo ni isis, SI Philae!
Pamahalaan mo ang isang hukbo at lubusin ninyo ang
Tinutugis siya ng pari ng Abydos na walang tigil(Tititig
Sta. Clara. Kukunin mo ang isang taong tanging ikaw
kay Padre Salvi) Ang tumutugis ay parang malaking
lamang ang nakakakilala bukod kay Kapitan Tiago, si
bayakang humahabol sa isang munting kalapati! Baliw
Maria Clara.
sa takot at pagtitiis ang kaawa-awang dalaga! Ah, Pari ng Abydos, nabuhay akong muli upang isiwalat ang iyong kabuktutan! PARI NG ABYDOS! MAMAMATAY!
Basilio: Huli na kayo!
KAPASTANGAN SA KABANALAN! MAPANIRANG PURI! HAHAHA!! MAMAMATAY!!! MAPANIRANG PURI! ISINASAKDAL KITA LAPASTANGAN SA KABANALAN!!
Simoun: Anong ibig mong sabihin?
HAHAHAH!!! Basilio: Si Maria Clara ay patay na! (Mahihimatay si Padre Salvi) Simoun: Patay? Hindi! Papaanong nangyari ito? Scene: Basilio: Ika-anim ng hapon nang siya ay mamatay. Simoun: Kamusta na si Kapitan Tiago?
Naparoon ako sa kumbento upang makibalita nang sabihin nila sa akin ang lahat. Pagbalik ko ay isang lliham mula kay Padre Salvi na ipinaaabot kay Kapitan
Tiago ang dala ni Padre Irene. At dahil na rin sa sulat na
kay Juanito at hihigpit ang hawak) (mukha namang
ito kung kaya’t nanangis ang Kapitan.
naasiwa si Juanito sa sinabi ngunit ngumiti na rin ito)
Simoun: Hindi maaari ito! Hindi pa siya patay! Buahy pa
(lihim na hinahawakan ni Juanito ang kamay ni Paulita
si Maria Clara! Ililigtas ko siya ngayon!
ngunit ito’y pumipiglas)
Basilio: G. simoun, huminahon kayo. Wala na tayong
Isagani: Paumanhin señora ngunit wala pa rin po
magagawa liban sa tanggapin ang katotohanan.
kaming balita tungkol sa inyong asawa (galit na nakatingin kay Juanito at Paulita)
Simoun: Namatay siya nang hindi man lamang nalalamang ako’y buhay! Namatay siya nang hindi
Paulita: Siya nga naman tiya. Bigyan niyo pa ng oras si
nalalaman na ako’y nagbalik para sa kanya!
Isagani na kayo’y matulungan. Siya nga pala tiya mauna na kayo ni Juanito kung maaari sapagkat nahulog ko yata ang aking abaniko (tinatago lang sa likod)
(At si Simoun ay umalis nang parang wala sa kanyang sarili.)(MAglalakad si Maria Clara) Doña Victorina: (pilit na sinisilip kung ano ang nasa likod ni Paulita) Mabuti pa siguro at mauna na nga kami Basilio: Kaawa-awang tao. Labis siyang naghirap.
ng mucho gwapitong binatang ito at magkasarilinan!
Nagtiis siya ng napakahabang panahon para sa kanyang
Juanito!!! Come on baby!! Come to mama!! (hihlain si
iniibig. At eto ang kanyang nakuhang ganti. Sadyang
Juanito papalayo) Halika na nga kasi at baka magbago
nakakapanghina nang damdamin.
pa ang isip ng pamangkin ko at hindi kita masolo.
Scene:
Isagani: At bakit kasama mo na naman ang binatang iyon? Napapansin kong madalas kayong lumabas ng
(nakaupo si Isagani sa isang medyo tagong bangko)
magkasama, tila may hindi ka sinasabi sa akin. (tatalikod sa kasintahan at uupo sa bench)
(dumaan sina Paulita, Juanito at Doña Victorina) Paulita: (aamuhin ang nobyo) Nagseselos ka ba mahal ko? Hindi ko naman nais na lagi siyang makasama. Doña Victorina: (nakakapit kay Juanito at feel na feel
Ngunit si lagi siyang iniimbitahan ni Tiya Torina sa
ang date nila) kay ganda ng gabi... hindi ba Juanito...
tuwing kami’y lalabas. (uupo sa tabi ni Isagani) Huwag
kay sarap maglakd sa ilalim ng buwan. Kung
ka nang magtampo sige na.... Gumawa naman ako nang
sana’y... (lumapit kay Isagani at pinalo ng
paraan para tayo’y mapag-isa hindi ba? Upang
pamaypay) Hoy binata! Ano na ang balita sa esposo
makasama ka kahit saglit lang ay nagawa kong
kong si Tiburcio Pilantod! Hindi ba’t ikaw ang nahilingan
magsinungaling kay Tiya Torina.
kong humanap sa kanya. Baka alam ng tiyuhin mo kung nasaan ito! Aba’y sabihin niyo na kung buhay pa siya o patay na... nang makapag asawa na muli ako (titingin
(tatayo si Isagani ngunit nakatalikod pa rin kay Paulita)
Doña Victorina: (nakakapit kay Juanito at may hawak na barbecue) Sige na Juanito hijo... kahit isang kagat Paulita: (siya naman ang tatayo at nakatalikod sa
lamang...
nobyo) Ikaw nga eh! Kanina ko pa napupuna na pinagmamasdan mo ang isang dalagang Pranses. Juanito: Hindi na po senyora. Wala po akong gana... (lalapit si Isagani na akmang magsasalita ngunit tumalikod din nang mapansing paharap na ang
Doña Victorina: Walang gana?! Lagi na lang walang
kasintahan)
gana!! (lumapit kay Pauilta at hinila ito) Halika na Paulita at umuwi baka masyado ka nang nahamugan!
Isagani: Huwag mong ipasa sa akin ang sisi... at hindi ko alam ang sinasabi mo tungkol sa Pranses na dalaga.
Paulita: Dahan dahan Tiya Torina! Magandang gabi at paalam Isagani... (sabay hawaak sa naghihintay na braso ni Juanito)
(lumingon si Paulita ngunit tumalikod din nang mapansing paharap na ang kasintahan) Isagani: Amor, que astro eres? Kay hirap mo nang abutin. Paulita: Kung gayon ay ako pala ang mali... Scene: Isagani: (lalapit at yayakapin ang nobya) Paulita alam mo namang para sa iyo lamang ang aking mga mata. (haharap si Paulita holding hands at eye to
(Sa isang pansiterya na nagngangalang Pansiteria
eye) Ikaw lamang ang pinakananais nitong masdan at
Macanista de Buen Gusto. Ang mga estudyante ay
titigan. Alam mo namang simula ng makilala kita ay
nagtipon-tipon dahil sa pare-pareho silang masasama
ikaw na ang pinakamaganda sa aking paningin na noon
ang loob pagkat sila’y nabigo sa kanilang panukala ukol
ay sa bayan ko lang inuukol. Ngayon ay masasabi kong
sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila.)
kulang ang ganda ng aking bayan kung wala ang iyong kagandahan. Darating ang panahon at magiging malaya na ang Pilipinas at pagdating ng panahong iyon saka
Lahat ng mga estudyante: Luwalhati kay Don Custodio
lamang makukumpleto ang aking kaligayahan at mga
sa kaitaasan at pansit sa lupa sa mga binatang may
pangarap.
magagandang kalooban!
Paulita: (pipiglas sa holding hands) Pangarap! Pangarap!
Sandoval: Bakit hindi pinaburan ni Don Custodio ang
Sinabi ni Tiya Torina na lagi raw alipin ang bayang ito.
ating hiling?
(bumalik na si Juanito at Doña Victorina)
Macaraig: Walang nakakaalam niyan.
Juanito: Diba’t marami na siyang tagumpay? Bakit
(Lumipas ang ilang minuto nang kanilang paghihintay
tayo’y hindi man lamang niya hinayaang magtagumpay?
kay Juanito ay wala pa ito. Kaya minabuti na nilang
Mabuti naman an gating layunin.
kumain. Habang nagkakainan ay nagkatuwaan ang mga mag-aaral.)
(Nang biglang dumating si Tadeo; si Sandoval ay kumakain.)
Tadeo: Para kay Don Custodio ang “panukalang sopas”.
Tadeo: Alam niyo na ba? Ang mag-aalahas na si Simoun
Sandoval: Kay Padre Irene naman ang lumpiang
ay ginulpi ng mga di nakilalang mga tao. At ayaw daw
shanghai at ang tortang alimango ay sa mga prayle.
nitong magsalita! Marahil ay nagbabalak maghiganti. Sabi ng ilan sa bayan, mga prayle daw ang may kagagawan.
Macaraig: Pansit guisado naman para sa bayan. Dahil katulad nang pansit ng mga Intsik, tayo ang tumatangkilik pero sila ng nakikinabang. Tulad n gating
Sandoval: sino ba naman sa atin ang may interes sa
pamahalaan ngayon.
nangyari sa mag-aalahas na walng ibang nais kundi samsamin ang mga salapi ng mga Pilipino. Tena kayo! Ang sarap ng mga pagkain.
Isagani: Hindi! Dapat ialay ang pansit kay Quiroga, isa sa pinaka-makapangyarihang tao sa Pilinas!
(Hindi pa nagtatagal nang dumating si Isagani) Sandoval: Dapat ay sa Eminencia Negra, kay Simoun! Macaraig: Mabuti at nakarating ka. Si juanito na lang pala ang wala.
(Nagpatuloy ang kasiyahan nila nang biglang)
Tadeo: Sana’y si Basilio na lang an gating inanyayahan
Tadeo: Tignan ninyo! Hindi ba’t iyon ang paboritong
sa halip na si Juanito. Mukhang wala itong balak
estudyante ng Vice Rector?
pumunta. Isagani: Masdan ninyo’t sa karwahe ni Simoun ito Sandoval: Oo nga naman. Bakit nga ba hindi na lamang
sumakay!
si Basilio an gating inanyayahan? Macaraig: Ang busabos ng Vice Rector na Tadeo: Isa pa, kapag nalasing natin si Basilio ay maaari
pinaglilingkurang panginoon ang Heneral!
pa tayong makakuha nang ilang detalye tungkol sa isang bata at isang mongha na nawawala. Scene:
BAHAY NI KAPITAN TIYAGO
Juli: Kailangan kop o ang inyong tulong Padre Camorra! Tungkol poi to kay Basilio!
Kapitan TIyago: Diyata’t si Basilio dinakip, Padre Irene? Padre Camorra: Aking tutuparin kung ako’y iyong pagbibigyan. Padre Irene: Oo ngunit huwag sana kayong mabahala, Kapitan! Makasasama sa inyo! (Pipilitin tumayo ni kapitan tiyago)
(Babatuhin ng bote ni Hermana Bati si Padre Camorra at sasampalin ito ng Padre at makakatakas si Juli paakyat sa kumbento at tatalon sa bintana ng
Kapitan TIyago Huwag! Patay na siya! Pagpalain nawa
kumbento)
ang kanyang kaluluwa! (Mabilis na lumipas ang oras. Araw na ng kasal ni Scene:
Paulita kay Juanito. Nakalaya na rin si Basilio. Agad na tinungo ni Basilio ang bahay ni Simoun.)
Juli: Ano ang wika ninyo Hermana Bali? DInakip si Basilio? Basilio: Isa akong masamang anak at kapatid G. Simoun. Nakalimutan kong piñata ang aking kapatid at Hermana Bali: Oo Juli! Nakabilanggo siya ngayon
pinahirapan ang aking ina. Ngayo’y pinaparusahan ako
kasama ng ibang mga estudyante!
ng Diyos. Wala na akong nararamdaman kundi galit at paghihiganti.
Juli: Hindi! Si Kapitan Tiyago naman ay pata na! Sino pa ang nalalabing tutulong kay Basilio? Sino!
(Hindi kimubo si Simoun.)
Hermana Bali: SI Padre Camorra, hindi ba siya ang
Basilio: kahit noong may himagsikan ay hindi ako
nagpalaya sa iyong Lolo Selo?
nakialam. Nabigo sila at ako’y nakulang kahit wala akong kasalanan. Iyon ang parusa sa akin. Narito ako sa labas nang dahil sa inyo. Ngayon, handa na ako. Handa
Hingan mo siyang muli ng tulong! Tiyak na mapapalaya
ko nang ipagtanggol ang bayan.
niya si Basilio! Simoun: Nabigo ang kilusan ng dahil na rin sa akin. Juli: Diyos ko! Tulungan mo po si Basilio!
Urong-sulong ang aking mga desisyon, dahil umiibig pa ako noon. Ngayong patay na ang aking puso wala ng dahilan para umatras. Pareho na tayo ngayon. At sa
Padre Camorra: Juli!
tulong mo ako’y magtatagumpay. Magsasabog ako ng kamatayan sa gitna ng bango at rangya, ikaw nama’y gigising sa mga kabataan sa gitna ng dugo.
noon. Pupunta ang lahat sa lugar na kinaroroonan ni (Isinama ni Simoun si Basilio sa loob ng kanyang
Kabesang Tales sa Sta. Mesa. Sabay-sabay na susugod
laboratory. Ipinakita niya dito ang kanyang mga gamit
ang lahat. Magkakagulo at ang mga mamamayan ay
at eksperimento sa kemika. Sa loob ng laboratoryo ay
nanaisin na ring lumaban. Ikaw ang mamumuno sa iba.
makikita ang isang lampara na may kakaibang hugis.)
Dalhin mo sila sa bahay ni Quiroga dahil doon nakaimbak ang mga baril at pulbura. Kami naman ni Kabesang Tales ay susubukang agawin ang tulay.
Basilio: Para saan naman po ang lamparang iyan?
Mamamatay ang lahat ng mahihina! Ang lahat ng hindi handa!
Simoun: Hintayin mo. Basilio: Lahat? Kahit ang mga walang laban? (Pagkaraan ay inilabas ni Simoun ang isang lalagyan na may nakasulat na nitrogliserina, isang pormula na
Simoun: Oo! Lahat! Lahat ng Indio, Mestiso, Intsik,
ginagamit sa paggawa ng dinamita.)
Kastilang duwag! Kailangang magsimula muli. Mula sa mga dugong dadanak ay sisibol ang bagong lahi! Isang bagong lipunan na kahit kailan ay hindi na magpapa-api!
Basilio: Dinamita! Basilio: At ano na lang ang sasabihin ng mundo sa Simoun: Oo, ngunit hindi ito basta-basta dinamita. Ito
gagawin nating ito?
ang mga kasawiang naimbak, mga kagagawang walang katwiran at mapang-api. Ngayong gabi, makakarinig ng pagsabog ang Pilipinas at mapaparusahan ang mga
Simoun: Pupurihin tayo ng daigdaig!
makasalanang hindi magawang parusahan! Basilio: Ano nga naman ang aking pakialam! Bakit ko (Ipinagpatuloy ni Simoun ang ginagawa.)
kailangang isipin kung pupurihin nila ito o hindi? Bakit ko kailangang linagpin ang mundong kalian man ay hindi lumingap sa akin!
Simoun: Mamayang gabi ay magkakaroon ng pista. Ilalagay ang lamparang ito sa gitna ng handaan. Napakaningning nang liwanag na ibibigay nito, ngunit
Simoun: Tama ka!
pansamantala lang. pagkaraan ng dalawampung minuto, mawawala ang ilaw ng lampara. Kapag inayos ang mitsa, sasabog ang bomba!
(Inabot ni Simoun ang isang rebolber kay Basilio.)
Basilio: Kung gayo’y hindi na pala ninyo ako kailangan.
Simoun: Hintayin ninyo ako sa tapat ng simbahan ng San Agustin, ika-10 ng gabi. Lumayo kayo sa Daann Analogue sa alas-nuwebe.
Simoun: Iba ang iyong gagawin. Pagkarinig ng putok ay lalabas ang mga artilyero at iba pang kinasundo ko
Basilio: Kung gayo’y magkita na lamang tayo mamaya. Scene: (At tuluyan nang umalis si Basilio.) (Alas-siyete na ng gabi. Nagsimula nang dagsain ng mga panauhin ang bahay ni Kapitan Tiago, na Scene:
pagdadausan ng kasal nila Paulita at Juanito. Ang pagdating ng Kapitan Heneral na lamang ang hinihintay upang magsimula ang pista. Sa harap ng
Doña Victorina: Napaka ganda mo ngayon
bahay ay naroon si Basilio at nagmamasid.)
hija!!! Magnifico!! Bonito! Bonito! Hija!! Kamukha na kita ngayon. Maganda. Iba na talaga pag lahi ng magaganda!!!
Simoun: Si Paulita ay ikakasal na pala kay Juanito Pelaez! Kaawa-awang Isagani!
Paulita: Salamat Tiya. Basilio: Ang dami palang mamamatay sa pagsabog na magaganap. Kaawa-awa naman sila. Payuhan ko na (maglalakad si Paulita patungong altar at sasalubungin
lamang kaya ang ilan na umalis upang hindi madamay.
ni Juanito) (Papalapit na siya sa bahay.) Padre Irene: Sa ngalan ng ama, ng anak at espirito santo. (magdarasal na parang may ginagawang ritwal o pray over)Juanito, tinatanggap mo ba bilang asawa
Basilio: Hindi! Ano naman ngayon sa akin kung
ang babaeng ito, magsasama ng tapat sa hirap at
mamamatay sila! Hindi ko dapat sirain ang pagtitiwala
ginhawa habang buhay hanggang sa kamatayan?
niya. Siya ang naglibing sa aking ina at ang mga tao sa loob ng pumatay! Sinubukan kong kalimutan ang lahat!
Juanito: Opo Padre.
Magpatawad, pero ang lahat ay may hangganan din!
Padre Irene: Paulita, tinatanggap mo ba bilang asawa
(Nakita niya ang pagdating ni Simoun dala ang
ang lalaking ito, magsasama ng tapat sa hirap at
lampara.Pagdating ng Kapitan Heneral ay isa si Simoun
ginhawa habang buhay hanggang sa kamatayan?
sa sumalubong. Kinilabutan bigla si Basilio. Nakita niyang pinaligiran ng mga taong mangha sa liwanag na
Paulita: Opo Padre.
binibigay ng lampara.)
Padre Irene: Ngayon... kayong dalawa ay kasal na. Scene: EXTRA: Wala ba kayong mga kamay?! Simoun: Ito ang handog ko sa bagong kasal! Juanito: (itataas ang belo ni Paulita) (hahawakan ang pisngi ni Paulita) (daha dahang ilalapit ang mukha) May dumi ka sa mukha. (papagpagin ang dumi at ibababa ulit ang belo)
Paulita Gomez: Napakagandang ilawan!
(Nagsimulang lumakad palayo si Basilio. Kanyang Juanito Pelaez: Maraming Salamat Don Simoun.
nakasalubong si Isagani sa daan, patungo sa pista.)
Paulita Gomez: Maaari nab a naming itong magamit?
Isagani: Anong ginagawa mo dito?
Simoun: oo, bakit hindi? Ilagay ninyo roon sa kainan.
Basilio: Isagani! Tara na! umalis na tayo dito!
(aalis si SImoun)
Isagani: Bakit ka aalis? Puntahan natin siya. Iba na siya bukas. Ibig ko siyang makita.
Scene: Basilio: Hindi sila dapat madamay!
Basilio: Gusto mo na bang mamatay?
(Pumunta si Basilio sa pintuan at sinubukang pumasok.)
Isagani: Hindi ko alam.
Basilio: Papasukin nyo ako! Ililigtas ko sila!
Basilio: Makinig ka! Ang lampara sa loob ay may lamang pulbura! Sasabog iyon ano mang oras ngayon! Tara na!
Tanod: Hindi ka maaaring pumasok dito! Tignan mo nga iyong suot! Isagani: Bukas ay iba na siya…. Basilio: Papasukin ninyo ako! Basilio: Kaawaan ka ng Diyos. (Nakita ni Simoun si Basilio. Bigla itong namutla sa kaba. Bigla itong umalis.)
Scene:
Simoun: Tayo na sa Escolta, madali!
(At iniwan ni Basilio ang kaibigan upang iligtas ang sarili. Sa loob ng bahay ay nagkakainan na ang mga bisita nang may nakita silang papel.)
(At tuluyan nangnumalis si Simoun) Kapitan Heneral: Nakasulat dito, “Mane thecel, Basilio: Ililigtas na niya ang kanyang sarili. Dapat na rin
pares” – Crisostomo Ibarra.
akong umalis. Ben Zayb: Isang biro lang iyan!
Scene: Donya Victorina: hindi magandang biro! Isang pagbabanta mula sa isang taong matagal nang
(Napagalaman ng lahat na si Simoun ang may
namayapa!
kagagawan ng lahat. Hinalughog ang kanyang bahay at nakita dito ang ilang armas at bulbura. Pinaghahanap na siya ng mga sibil. Ayaw niyang
(Binasa ni Padre Salvi ang liham.)
magpahuli ng buhay kaya uminom siya ng lason at nagtungo kay Padre Florentino upang mangumpisal.)
Padre Salvi: Si Ibarra! Siya ang nagsulat nito! Sulat kamay niya ito!
Padre Florentino: Masama ba ang inyong pakiramdam?
Kapitan Heneral: Ituloy ang kasiyahan! Walang dapat
Simoun: Wala ito Padre, mawawala din ang lahat
ipangamba. Walang kwenta ang ganyang biro.
pagkaraan ng ilang sandali. Anumang oras ay tatalab na ang lason sa aking katawan.
Don Custodio: Hindi kaya nais niya tayong patayin lahat? Padre Florentino: Diyos ko! (Hindi kumibo ang lahat. Nang biglang mamatay ang ilaw sa lampara.)
Simoun: Huwag kayong matakot. Lumalalim na ang gabi. Nais kong ilahad sa inyo ang aking lihim. Maaari mo bang sabihin sa akin kung totoong may Diyos?
Kapitan Heneral: Padre Irene, pakitaas na lamang ang mitsa. Padre Florentino: Kahit saan tayo nagtungo nariyan ang Diyos. Padre Irene: Isang saglit lamang. Simoun: Padre, ayokong mamatay ng may dalang (Bago pa man makatayo si Parde Irene, isang anino ang
kasamaan! Ako si Crisostomo Ibarra, na malaon nang
lumapit at kumuha sa lampara.)
ipinapalagay na patay. Noong araw, pagkatapos kong mag-aral sa Europa ay umuwi ako rito upang pakasalan ang babaeng iniibig kong si Maria Clara. Ngunit ito’y
Padre Irene: Magnanakaw! Habulin ninyo ang
hindi natupad.
magnanakaw! Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Alam (Dumiretso ang magnanakaw sa asotea ng bahay at
niyang hindi mo ginusto ang lahat, na ikaw ay nasilaw
tumalon sa ilog kasama ang lampara. Ilang saglit pa ay,
lamang ng galit at paghihiganti. Kagustuhan Niyang
isang nakagigimbal na pagsabog ang narinig.)
lahat nang nangyari. Hindi nagtagumpay ang iyong
plano nang dahil sa Kanya. Sapagkat alam Niyang hindi
Scene:
ito tama. Igalang natin ang Kanyang kapasyahan. Padre Florentino: Malibing ka nawa sa kailaliman ng dagat… ngunit kung kakailanganin ka ng tao para sa Simoun: Palagay niyo po ba ay Diyos ang nagkaloob ng
isang marangal na hangarin, ipahintulot ng Diyos na
lahat ng ito?
matuklasan ka sa sinapupunan ng alon. Pansamantala, diyan ka muna, hindi makababaluktot ng katwiran, hindi mag-uudyok ng kasakiman.
Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng Diyos, ngunit kalian man ay hindi Siya naghangad ng masama para sa atin.
(Magsasagwan lahat at si SImoun ang maglalayag ng BAPOR.)
Simoun: Kung gayon, bakit hindi Niya ako tinulungan?
Padre Florentino: Sapagkat mali ang iyong pamamaraan. Pag-ibig lang ang nakakagawa ng dakila.
Simoun: Bakit ako ang pinarurusahan at hindi ang mga masasamang namamahala na walang dulot kundi kasamaan?
Padre Florentino: kailangang alugin ang lalagyan para humalimuyak ang bango.
(Nagpatuloy sa pagkukumpisal si Simoun kay Padre Florentino. Hanggang sa pinisil ni Simoun ang kamay ng pari.)
Simoun: Maraming salamat Padre, ngayon ay payapa na ang aking kalooban.
(Muling pinisil ni Simoun ang kamay ni Padre Florentino at tuluyan itong nawala sa pagkakahawak. Kinuha ni Padre Florentino ang kayamanan ni Simoun at nagtungno sa talampas. Inihagis ni padre Florentino ang kaymanan ni Simoun sa karagatan.
