Sap Perdarahan Antepartum Ihsan

SATUAN SATUAN ACARA PENYULUHAN PENYUL UHAN DETEKSI DINI PERDARAHAN SAAT KEHAMILAN

Disusun Oleh: Kelompok 3 Ihs!nnu" Ri#i$

Ahm!% &i'"i

R(!n &i &i"m!ns(!h

K!spul An)!" 

D)i A*us'in

No+i%! I"i!n'i

M!"i! Ulp!h

No+i! Sus!n'i

R!hmi

Sel+i!ni

,in%!

STIKES MUHAMMADIYAH -AN.ARMASIN PRO/RAM PRO&ESI NERS A 012

SATUAN ACARA PENYULUHAN

Pokok Pem4!h!s!n

: Pe"%!"!h!n P!%! S!!' Keh!mil!n

Su4 Pokok -!h!s!n

: De'eksi Dini Pe"%!"!h!n P!%! S!!' Keh!mil!n

H!"i5T!n**!l

: K!mis6 02 Mei 012

,!k'u

: 17:31 s8% 21:11 ,i'!

Temp!'

: Poli K!n%un*!n Rum!h S!ki' Ans!"i S!leh -!n9!"m!sin

S!s!"!n

: I4uI4u (!n* -e"kun9un* ke Poli K!n%un*!n %!n kelu!"*!

Pen(uluh

: R(!n &i"m!ns(!h

A.

Tu9u!n 28 Tu9u!n Umum Se'el!h %il!kuk!n pen(uluh!n ini6 %ih!"!pk!n !u%iene %!p!' men*e"'i %!n mem!h!mi 'en'!n* %e'eksi %ini pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n8 08 Tu9u!n Khusus Men9el!sk!n Pen*e"'i!n 'en'!n* %e'eksi %ini pe"%!"!h!n s!!' • •

keh!mil!n se!"! se%e"h!n!8 Un'uk men*e'!hui %e'eksi %ini komplik!si keh!mil!n p!%!

•

'"imes'e" I %!n II8 Un'uk men*e'!hui %e'eksi %ini komplik!si keh!mil!n p!%!

•

'"imes'e" II8 Men9el!sk!n #!k'o"#!k'o" pen(e4!4 %!"i pe"%!"!h!n s!!'

•

keh!mil!n8 Men9el!sk!n

•

keh!mil!n8 Men9el!sk!n!"! keh!mil!n8

'!n%!

%!n

*e9!l!

pene*!h!n

%!"i

pe"%!"!h!n

s!!'

'e"h!%!p

pe"%!"!h!n

s!!'

•

Men9el!sk!n !"! pen*o4!'!n 'e"h!%!p pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n8

B.

M!'e"i Te"l!mpi"  M!'e"i pen(uluh!n (!n* !k!n %is!mp!ik!n melipu'i : !8 Pen*e"'i!n %e'eksi %ini pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n  48 &!k'o" pen(e4!4 pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n 8 T!n%! %!n *e9!l! pen(!ki' pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n %8 C!"! pene*!h!n 'e"h!%!p pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n e8 C!"! pen*o4!'!n 'e"h!%!p pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n

C.

Me%i! • • • •

LCD5P"o(ek'o"  Soun%sis'em L!p'op Le!#le'

D.

Me'o%e Pen(uluh!n Ce"!m!h • T!n(! .!)!4 •

E.

Se''in* Temp!'

: LCD/ Proyektor : Penyuluh

: Moderator : Fasilitator : Peserta : Observer

F.

Pen*o"*!nis!si!n Mo%e"!'o"  • Pen(uluh • &!sili'!'o"  • O4se"+e"  • Pem4!*i!n Tu*!s : •

• • •

Mo%e"!'o" Pen(uluh &!sili'!'o" O4se"+e"

: Men*!"!hk!n selu"uh 9!l!nn(! !!"! pen(uluh!n %!"i !)!l s!mp!i !khi"  : Men(!9ik!n m!'e"i pen(uluh!n : Memo'i+!ssi pese"'! un'uk 4e"'!n(! : Men*!m!'i 9!l!nn(! !!"! pen(uluh!n %!"i !)!l s!mp!i !khi"8

G.

Ke*i!'!n Pen(uluh!n  No 2

0

Ke*i!'!n Pen(uluh!n T!h!p 28 08 38

Pem4uk!!n : Mem4e"i s!l!m Mempe"ken!lk!n %i"i Men**!li pen*e'!hu!n  pese"'! 'en'!n* %e'eksi %ini pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n ;8 Men9el!sk!n 'u9u!n  pen(uluh!n 8 Kon'"!k )!k'u

T!h!p Ke*i!'!n In'i 28 Men9el!sk!n 'en'!n* : !8 Pen*e"'i!n  pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n  48 Pen(e4!4  pe"%!"!h!n s!!'

Ke*i!'!n Au%iens

,!k'u 21 meni'

28 Men9!)!4 S!l!m8 08 Men%en*!"k!n %!n mempe"h!'ik!n 38 Men9!)!4  pe"'!n(!!n ;8 Men%en*!"k!n %!n mempe"h!'ik!n 8 Men(e'u9ui kon'"!k )!k'u 28 Men%en*!"k!n %!n mempe"h!'ik!n  pen9el!ss!n  pen(uluh8 08 Ak'i# 4e"'!n(! 38 men%en*!"k!n

21 meni'

keh!mil!n 8 T!n%! %!n *e9!l! %8 C!"! pene*!h!n  pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n e8 C!"! pen*o4!'!n s!!' keh!mil!n 08 Mem4e"ik!n kesemp!'!n un'uk  4e"'!n(!8 38 Men9!)!4 pe"'!n(!!n  pese"'!8

3

H.

T!h!p penu'up 28 men*e+!lu!si pese"'! !'!s pen9el!s!n (!n* %is!mp!ik!n %!n  pen(uluhh men!n(!k!n kem4!li men*en!i m!'e"i pen(uluh!n 08 men(impulk!n m!'e"i (!n* %is!mp!ik!n oleh  pen(uluh8 38 S!l!m penu'up

28 Men9!)!4  pe"'!n(!!n (!n* %i4e"ik!n 08 Men%en*!"k!n %!n mempe"h!'ik!n 38 Men9!)!4 s!l!m8

E+!lu!si 28 Pen(!9i men*!9uk!n 4e4e"!p! pe"'!n(!!n se!"! l!n*sun* kep!%! !u%iens 'en'!n* m!'e"i pen(uluh!n (!n* !k!n %i9el!sk!n8 08 -il! !u%iens %!p!' men9!)!4 <1= %!"i pe"'!n(!!n (!n* %i!9uk!n6 m!k! %ik!'e*o"ik!n pen*e'!hu!n 4!ik8 38 -!*!im!n! !nimo i4ui4u pen*un9un* %!l!m mempe"h!'ik!n  9!l!nn(! m!'e"i (!n* %i4e"ik!n8 ;8 -!*!im!n! p"oses !"! pen(!9i %!l!m pen(!mp!i!n m!'e"i8

21 meni'

LAMPIRAN : MATERI PERDARAHAN PADA SAAT KEHAMILAN A8 De#inisi Pe"%!"!h!n P!%! S!!' Keh!mil!n8 Pe"%!"!h!n p!%! s!!' keh!mil!n !%!l!h pe"%!"!h!n pe"+!*in!m sem!s! keh!mil!n %im!n! umu" keh!mil!n 'el!h mele4ihi 0> min**u !'!u 4e"!' 9!nin le4ih %!"i 2111 *"!m ?M!nu!4!6 0121@8 Se%!n*k!n menu"u' ,ikn9os!s'"o ?011@6 pe"%!"!h!n p!%! s!!' keh!mil!n !%!l!h pe"%!"!h!n p!%! 9!l!n l!hi" (!n* 'im4ul p!%! m!s! keh!mil!n ke%u! p!%! ki"!ki"! 3= %!"i semu! keh!mil!n8 .!%i %!p!' %isimpulk!n pe"%!"!h!n !n'ep!"'um !%!l!h pe"%!"!h!n (!n* 'e"9!%i p!%! !khi" usi! keh!mil!n@8 -8 T!n%! /e9!l! Pe"%!"!h!n P!%! s!!' keh!mil!n8 28 Pe"%!"!h!n (!n* 'e"9!%i p!%! 9!l!n l!hi"6 )!"n! me"!h kehi'!m!n 08 R!s! n(e"i5mules 'e"us mene"us *!m4!"!n klinis 4e"+!"i!si 38 N(e"i %!n mules 'e"us mene"us ;8 /e"!k!n 9!nin 4e"ku"!n*5hil!n* 8 R!him 'e*!n* 'e"us mene"us %!n n(e"i 'ek!n p!%! "!him <8 Den(u' 9!n'un* 9!nin 4"!%ik!"%i!5lem!h !'!u men*hil!n* C8 Pen(e4!4 Pe"!%!"!h!n P!%! S!!' Keh!mil!n8 -e4e"!p! #!k'o" (!n* men(e4!4!k!n 'e"9!%in(! pe"!%!"!h!n P!%! s!!' keh!mil!n6 !n'!"! l!in:

!8 &!k'o" %!"i pl!sen'! (!n* le'!kn(! menu'upi 9!l!n l!hi"  28 Umu" %!n 9uml!h kel!hi"!n ?p!"i'!s@  P!%! P"imi*"!+i%! ? i4u (!n* pe"'!m! k!li h!mil@6 umu" %i!'!s 3 '!hun le4ih se"in* %!"ip!%! umu" %i4!)!h 0 '!hun  Le4ih se"in* p!%! 9uml!h kel!hi"!n 'in**i %!"i 9uml!h kel!hi"!n "en%!h Di In%onesi!6 menu"u' Toh!6 kel!in!n le'!k pl!sen'! (!n* 4!n(!k %i9ump!i p!%! umu" mu%! %!n p!"i'!s keilB h!l ini %ise4!4k!n 4!n(!k )!ni'! In%onesi! menik!h p!%! usi! mu%! %im!n! en%ome'"ium m!sih  4elum m!'!n* ?in#e"io"@8 08 Hipopl!si! en%ome'"iumB 4il! k!)in %!n h!mil p!%! usi! mu%! 38 En%ome'"ium !!' p!%! 4ek!s pe"s!lin!n 4e"ul!n*ul!n*6 4ek!s ope"!si6  pos' ope"!si !es!"6 ku"e'!se6 %!n m!nu!l pl!sen'!8 ;8 Ko"pus lu'eum 4e"e!ksi l!m4!'6 %im!n! en%ome'"ium 4elum si!p 8 <8 8 >8

mene"im! h!sil konsepsi8 Keh!mil!n 9!nin kem4!"68 Tumo"'umo"6 sepe"'i miom! u'e"i6 polip en%ome'"ium K!%!n*k!%!n* p!%! m!lnu'"isi8 Ri)!(!' pe"okok8

 48 &!k'o"#!k'o" %!"i pl!sen'! lep!s ?solu'ion pl!sen'!@ !n'!"! l!in : 1. &!k'o" +!skule" ?>171=@6 (!i'u 'oksemi! *"!+i%!"um6 *lome"ulo ne#"i'is k"onik!6 %!n hipe"'ensi esensi!l8 K!"en! %es!k!n %!"!h 'in**i6 m!k! pem4uluh %!"!h mu%!h pe!h6 kemu%i!n 'e"9!%i h!em!'om! "e'"opl!sen'e" %!n pl!sen'! se4!*i!n 'e"lep!s8 08 &!k'o" '"!um!:  Pen*eil!n (!n* 'i4!'i4! %!"i u'e"us p!%! hi%"!mnion %!n *emeli  T!"ik!n p!%! '!li pus!' (!n* pen%ek !ki4!' pe"*e"!k!n 9!nin (!n*  4!n(!k54e4!s6 +e"si lu!"6 !'!u pe"'olon*!n pe"s!lin!n8 38 &!k'o" p!"i'!s8 Le4ih 4!n(!k %i9ump!i p!%! mul'i %!"ip!%! p"imi8Holme" men!'!'  4!h)! %!"i >3 k!sus solusio pl!sen'! %i9ump!i ; mul'i %!n 23 p"imi8 ;8 Pen*!"uh l!in sepe"'i !nemi!6 m!lnu'"isi6 'ek!n!n u'e"us p!%! +en! !+! in#e"io"6 %!n l!inl!in8 8 T"!um! l!n*sun* sepe"'i 9!'uh6 ken! 'en%!n*6 %!n l!inl!in8 8 Pe!hn(! sinus m!"*in!lis Pe!hn(! sinus m!"*in!lis me"up!k!n pe"%!"!h!n (!n* 4!"u %ike'!hui se'el!h pe"s!lin!n8 P!%! )!k'u pe"s!lin!n6 pe"%!"!h!n 'e"9!%i '!np! "!s!

s!ki' %!n men9el!n* pem4uk!!n len*k!p pe"lu %ipiki"k!n !%!n(!  pe"%!"!h!n k!"en! sinus m!"*in!lis (!n* pe!h8 -!h!(! %!"i pe!hn(! sinus m!"*in!lis 'i%!k 'e"l!lu mem4!h!(!k!n 9!nin %!n i4u8 %8 Pe!hn(! +!s! p"e+i! !s! p"e+i! !%!l!h ke!%!!n %im!n! pem4uluh %!"!h 9!nin 4e"!%! %i%!l!m sel!pu' ke'u4!n %!n mele)!'i os'ium u'e"i in'e"num kemu%i!n s!mp!i ke %!l!m inse"sin(! p!%! '!li pus!'8 Pe"%!"!h!n 'e"9!%i 4il! sel!pu' ke'u4!n (!n* mele)!'i pem4uk!!n se"+iks "o4ek !'!u pe!h %!n +!sul!" 9!nin  pun iku' 'e"pu'us8 D8 Komplik!si P!%! Keh!mil!n T"imes'e" Pe"'!m! Komplik!si !'!u *!n**u!n (!n* 'e"9!%i p!%! m!s! keh!mil!n 'i*! 4ul!n  pe"'!m! !%!l!h: 2 A4o"'us A4o"'us !%!l!h kelu!"n(! 9!nin %en*!n 'i%!k %isen*!9!6 se4elum m!s! mel!hi"k!n8D!l!m 4!h!s! !)!m6 !4o"'us 4i!s! %iken!l %en*!n se4u'!n ke*u*u"!n8Ke*u*u"!n %!p!' 'e"9!%i k!"en! !%!n(! kel!in!n k"omosom sel 'elu"8T!n%!'!n%! ke*u*u"!n !%!l!h !%!n(! 4e"!k %!"!h8.ik! h!l ini 'e"9!%i6 hen%!kn(! !lon i4u ep!'ep!' meme"iks!k!n %i"i ke %ok'e" !'!u "um!h s!ki' 'e"%ek!'8 0 Hipe"emesis /"!+i%ium Y!i'u ke!%!!n %im!n! i4u h!mil mu%! men*!l!mi mu!l %!n mun'!h se!"!  4e"le4ih!n8Pen(e4!4n(! !%!l!h 'e"9!%i pe"u4!h!n me'!4olisme 'u4uh p!%! i4u6 4e"k!i'!n %en*!n keh!mil!n 'e"se4u'8Kel!in!n ini 9u*! %ise4!4k!n oleh #!k'o" psikolo*is8 Mis!ln(!6 '!ku' men*h!%!pi p"oses pe"s!lin!n6 m!s!l!h hu4un*!n (!n* ku"!n* h!"monis %en*!n p!s!n*!n6 !'!u "!s! '!ku' memikul '!n**un* 9!)!4 %en*!n h!%i"n(! 4u!h h!'i8 /e9!l! kel!in!n ini !%!l!h mu!l %!n mun'!h (!n* 'e"us mene"us8N!psu m!k!n s!n*!' "en%!h6 sehin**! i4u h!mil s!n*!' lem!h8-!hk!n6 s!mp!i h!"us "!)!' in!p %i "um!h s!ki' un'uk men%!p!'k!n pe"!)!'!n (!n* in'ensi#8 3 Mol! Hi%!'i%os! Komplik!si keh!mil!n p!%! '"imes'e" 2 (!n* sel!n9u'n(! !%!l!h mol! hi%!'i%os!8D!l!m 4!h!s! !)!m %ise4u' h!mil !n**u"8 P!%! kel!in!n ini6 i4u men*!l!mi *e9!l! (!n* s!m! %en*!n h!mil 4i!s!8 Mu!l6 mun'!h6 %!n n!psu

m!k!n 4e"ku"!n*8N!mun6 4il! %iek6 %i %!l!m "!him 'i%!k 'e"%!p!'  9!nin8K!"en! i'u6 %e'!k 9!n'un* 9!nin 9u*! 'i%!k 'e"%en*!"8Sesu!i %en*!n n!m!n(!6 mol! ?!n**u"@6 (!n* 'e"%!p!' %i 9!nin h!n(! *elem4un* *elem4un* keil (!n* men(e"up!i !n**u"8 T!n%!'!n%! kel!in!n p!%! keh!mil!n ini !%!l!h pen%!"!h!n (!n* 'e"9!%i se!"! 'e"us mene"us8/elem4un**elem4un* ini h!"us %ikelu!"k!n8D!n6  pen%e"i'! h!"us %!l!m pen*!)!s!n %ok'e" hin**! %in(!'!k!n 4en!"4en!" seh!' kem4!li8Se4!46 mol! hi%!'i%os! %!p!' memiu 'e"4en'ukn(! k!nke"8 ; Keh!mil!n Ek'opik  Dise4u' 9u*! %en*!n keh!mil!n %i lu!" k!n%un*!n8 P!%! kel!in!n ini6 sel 'elu" (!n* su%!h %i4u!hi 'i%!k melek!' %i 'emp!' seh!"usn(! (!i'u %i "!him6 'e'!pi melek!' %i 'emp!' l!in8 Mis!ln(!6 %i s!lu"!n 'elu"6 lehe" "!him6 !'!u %i "on**! pe"u'8Keh!mil!n ek'opik ini %ise4!4k!n k!"en! !%!n(! in#eksi %i s!lu"!n #!lopi8/e9!l!n(! !%!l!h6 i4u men*!l!mi s!ki' p!%! p!n**ul6  pen%!"!h!n (!n* 'i%!k 4i!s!6 hin**! pin*s!n8 I'ul!h komplik!si keh!mil!n p!%! '"imes'e" 2 (!n* mun*kin 'e"9!%i6  N!mun6 i4u h!mil 'i%!k pe"lu kh!)!'i" 4!n(!k 'ips keh!mil!n (!n* 4is! %i%!p!'k!n un'uk in#o"m!si8 .ik! "u'in meme"iks!k!n %i"i ke %ok'e"6 komplik!si 'e"se4u' %!p!' %ie*!h8 Ke'ik! men*!l!mi *e9!l! (!n* s!m!6 se*e"! hu4un*i %ok'e" k!n%un*!n un'uk %il!kuk!n peme"iks!!n le4ih l!n9u'8 E8 Komplik!si P!%! Keh!mil!n T"imes'e" Ke%u! T"imes'e" ke%u! %imul!i s!!' keh!mil!n mem!suki usi! 23 min**u8 M!s! ini %iken!l se4!*!i m!s! (!n* p!lin* n(!m!n 4!*i i4u h!mil8R!s! mu!l su%!h  4e"ku"!n*8I4u pun %!p!' mel!kuk!n !k'i+i'!s %en*!n 4!ik8N!mun6 !%! komplik!si keh!mil!n p!%! '"imes'e" 0 (!n* h!"us %i)!sp!%!i8 Con'ohn(!: 2 Hipe"emesis /"!+i%ium Y!i'u mu!l %!n mun'!h se!"! 4e"le4ih!n8P!%! umumn(!6 *e9!l! mu!l %!n mun'!h su%!h 4e"!n*su" "e%! s!!' keh!mil!n mem!suki '"imes'e" 08N!mun6 ke'ik! h!l ini m!sih 'e"9!%i6 4e"!"'i i4u h!mil men*!l!mi komplik!si keh!mil!n8 Hipe"emesis *"!+i%ium p!%! '"imes'e" 0 %!p!' menin*k!'k!n "isiko ke"!un!n keh!mil!n ?p"eekl!msi!@8Sel!in i'u 9u*! "en'!n men*!l!mi

*!n**u!n 4e"up! pl!sen'! (!n* lep!s %!"i %in%in* "!him8.ik! komplik!si ini 'e"9!%i6 i4u h!mil h!"us men9!l!ni pe"!)!'!n me%is un'uk men*u"!n*i 0

"!s! mu!l %!n mun'!h8 /in*i+i'is Komplik!si keh!mil!n p!%! '"imes'e" 0 l!inn(! !%!l!h *in*i+i'is !'!u "!%!n* *usi8 Kel!in!n ini %!p!' 'e"9!%i p!%! i4u h!mil %ise4!4k!n k!"en! k!%!" ho"mon p"o*es'e"on (!n* men*!l!mi penin*k!'!n8 D!l!m ke!%!!n ini6 *usi men9!%i le4ih sensi'i# ke'ik! 'e"kon'!min!si 4!k'e"i8 Sel!in *usi (!n* le4ih sensi'i#6 pe"%!"!h!n 9u*! !k!n 'e"9!%i6 'e"u'!m! 9ik! "on**!

3

mulu' men%!p!' supl!i %!"!h (!n* le4ih 4!n(!k8 Di!4e'es /es'!sion!l I4u h!mil "en'!n 'e"ken! %i!4e'es *es'!sion!l8T!n%!n(! !%!l!h i4u se"in* l!p!"6 h!us6 se"in* 4u!n* !i" keil6 'e'!pi 4e"!' 4!%!n en%e"un* menu"un8 -il! menemui '!n%!'!n%! i'u6 se*e"! pe"iks! k!%!" *ul! %!l!m %!"!h8

;

P!n%!n*!n k!4u" %!n *!'!l*!'!l 9u*! men9!%i s!l!h s!'u '!n%!n(!8 S'"e'h M!"k  T!n%! ini 4e"up! *!"is*!"is (!n* 'e"%!p!' p!%! 'u4uh8 I4u h!mil !k!n men*!l!mi *!n**u!n s'"e'h m!"k p!%! kuli'6 %!n 4i!s!n(! mem4u!'n(! "isih k!"en! men*u"!n*i kemulus!n kuli'8 P!"!hn(!6 s'"e'h m!"k !k!n sem!kin 9el!s ke'ik! "!him sem!kin 4es!"8 ,!"n! *!"is*!"is p!%! kuli' ini  4e"4e%!4e%!6 'e"*!n'un* )!"n! kuli' m!sin*m!sin*8N!mun6 4i!s!n(!6

 p!s! pe"s!lin!n6 *!"is*!"is 'e"se4u' 4e"u4!h men9!%i pu'ih8  Tek!n!n D!"!h Tin**i I4u h!mil 4i!s!n(! men*!l!mi ken!ik!n 'ek!n!n %!"!h8Se4en!"n(!6 h!l ini 'e"9!%i k!"en! 9!n'un* 4eke"9! le4ih ke"!s un'uk mem4e"ik!n oksi*en p!%!  9!nin8N!mun6 kel!in!n ini )!9i4 %i)!sp!%!i !*!" 'i%!k 'e"9!%i se!"!  4e"l!"u'l!"u'8 &8 C!"! Pene*!h!n Pe"%!"!h!n An'ep!"'um S!mp!i sek!"!n* 4elum %ike'!hui pene*!h!n !p! (!n* e#ek'i# menek!n 'e"9!%in(! pe"%!"!h!n s!!' h!mil8 Y!n* pe"lu %ipe"h!'ik!n 4il! i4u h!mil men*!l!mi pe"%!"!h!n se4!ikn(! se*e"! !'!si %en*!n !"!: 28 -!"in*k!n i4u h!mil %en*!n posisi k!ki le4ih 'in**i %!"i 4!hu 08 Is'i"!h!'k!n hin**! pe"%!"!h!n 4e"ku"!n* 38 .!n*!n mel!kuk!n !k'i+i'!s (!n* 4e"!'6 mis!ln(! men*!n*k!' 4e4!n

;8 Hu4un*i %ok'e" 9ik! %!"!h (!n* kelu!" ukup 4!n(!k !*!" se*e"! men%!p!'  pen!n*!n (!n* 'ep!' A%! 'i*! m!!m pene*!h!n (!i'u pene*!h!n p"ime"6 sekun%e" %!n 'e"sie"8 28 Pene*!h!n P"ime"  Pene*!h!n p"ime" !%!l!h up!(! un'uk mempe"'!h!nk!n kon%isi o"!n* seh!' !*!" 'e'!p seh!' !'!u mene*!h o"!n* (!n* seh!' men9!%i s!ki'8Pen*!)!s!n !n'en!'!l meme*!n* pe"!n!n (!n* s!n*!' pen'in* un'uk men*e'!hui %!n mene*!h k!susk!sus %en*!n pe"%!"!h!n !n'ep!"'um8 -e4e"!p! peme"iks!!n %!n pe"h!'i!n (!n* 4i!s! %il!kuk!n p!%!  pen*!)!s!n !n'en!'!l (!n* %!p!' men*u"!n*i kesuli'!n (!n* mun*kin 'e"9!%i i!l!h peme"iks!!n keh!mil!n6 pen*o4!'!n !nemi! keh!mil!n6 men*!n9u"k!n i4u un'uk 4e"s!lin %i "um!h s!ki' !'!u %i #!sili'!s keseh!'!n l!inn(!6 mempe"h!'ik!n kemun*kin!n !%!n(! kel!in!n pl!sen'! %!n mene*!hse"'! men*o4!'i pen(!ki' hipe"'ensi men!hun %!n p"eekl!msi!8 P"o*"!m keseh!'!n i4u %i in%onesi! men*!n9u"k!n !*!" i4u h!mil meme"iks!k!n keh!mil!nn(! p!lin* se%iki' ; k!li6 %en*!n 9!%)!l 2 kun9un*!n p!%! '"imes'e" pe"'!m!6 2 kun9un*!n p!%! '"imes'e" ke %u!6 %!n 0 kun9un*!n p!%! '"imes'e" ke 'i*!8 Te'!pi !p!4il! !%! keluh!n6 se4!ikn(!  pe'u*!s keseh!'!n mem4e"ik!n pene"!n*!n 'en'!n* !"! men9!*! %i"i !*!" 'e'!p seh!' %!l!m m!s! h!mil8pe"lu 9u*! mem4e"ik!n pene"!n*!n 'en'!n*  pen*!'u"!n 9!"!k keh!mil!n6 se"'! !"! men*en!li '!n%!'!n%! 4!h!(! keh!mil!n sepe"'i : n(e"i pe"u'6 pe"%!"!h!n p!%! keh!mil!n6 o%em!6 s!ki' kep!l! 'e"us mene"us6 %!n se4!*!in(!8 P!"! i4u (!n* men%e"i'! !nemi! %!l!m keh!mil!n !k!n s!n*!' "en'!n 'e"h!%!p in#eksi %!n pe"%!"!h!n8 Kem!'i!n i4u k!"n! pe"%!"!h!n 9u*! le4ih se"in* 'e"9!%i p!%! p!"! i4u (!n* men%e"i'! !nemi! keh!mil!n senelumn(!8Anemi! %!l!m keh!mil!n6 (!n* p!%! umumn(! %ise4!4k!n oleh %e#isiensi 4esi6 %!p!' %en*!n mu%!h %io4!'i %en*!n 9!l!n mem4e"ik!n  p"ep!"!' 4esi sel!m! keh!mil!n8Oleh k!"n! i'u6 pen*o4!'!n !nemi! %!l!m keh!mil!n 'i%!k 4oleh %i!4!ik!n un'uk mene*!h kem!'i!n i4u !p!4il! n!n'in(! men*!l!mi pe"%!"!h!n8

,!l!upun "um!h s!ki' (!n* 'e"%ek!' le'!kn(! 9!uh6 p!"! i4u h!mil (!n* %iu"i*!i !k!n men*!l!mi pe"%!"!h!n !n'ep!"'um hen%!kn(! %ius!h!k!n se%!p!' mun*kin men*!)!si keh!mil!nn(! %!n 4e"s!lin %i "um!h s!ki' 'e"se4u'8 Un'uk keh!mil!n %en*!n le'!k 9!nin (!n* melin'!n* %!n suk!" %ipe"4!iki !'!u 4!*i!n 'e"4!)!h 9!nin 4elum m!suk pin'u !'!s p!n**ul p!%! min**u min**u 'e"!khi" keh!mil!n6 %!p!' 9u*! %iu"i*!i !%!n(! pl!sen'! p"e+i!8 P"eekl!msi! %!n hip"'ensi men!hun se"in* k!li %ihu4un*k!n %en*!n 'e"9!%in(! solusio pl!sen'!8Ap!4il! h!l ini 4en!"6 %ipe"lik!n pene*!h!n %!n pen*o4!'!n se!"! seks!m! un'uk men*u"!n*i ke9!%i!n solusio  pl!sen'!8 08 Pene*!h!n sekun%e"  Pene*!h!n sekun%e" !%!l!h up!(! un'uk mene*!h o"!n* (!n* 'el!h s!ki' men9!%i sem!kin p!"!h %!n men*us!h!k!n !*!" sem4uh %en*!n mel!kuk!n 'in%!k!n pen*o4!'!n (!n* ep!' %!n 'ep!'8 Se'i!p pe"%!"!h!n p!%! keh!mil!n le4ih %!"i 0> min**u (!n* le4ih 4!n(!k %!"i pe"%!"!h!n(!n* 4i!s!6 h!"us %i!n**!p se4!*!i pe"%!"!h!n !n'ep!"'um8Ap!pun pen(e4!4n(!6 pen%e"i'! h!"us %i4!)! ke "um!h s!ki' (!n* memiliki #!sili'!s un'uk '"!ns#usi %!"!h %!n op"!si8.!n*!n mel!kuk!n  peme"iks!!n %!l!m %i "um!h !'!u %i 'emp!' (!n* 'i%!k memun*kink!n 'in%!k!n ope"!'i# se*e"!6 k!"n! peme"iks!!n i'u %!p!' men!m4!h  4!n(!kn(! pe"%!"!h!n8 Pem!s!n*!n '!mpon %!l!m +!*in! 'i%!k 4e"*un! s!m! sek!li un'uk men*hen'ik!n pe"%!"!h!n6 'e'!pi !k!n men!m4!h pe"%!"!h!n k!"en! sen'uh!n p!%! se"+iks se)!k'u pem!s!n*!nn(!8 Pe"%!"!h!n (!n* 'e"9!%i pe"'!m! k!li 9!"!n* !'!u 4oleh %ik!'!k!n 'i%!k  pe"n!h men(e4!4k!n kem!'i!n6 !s!lk!n se4elumn(! 'i%!k %il!kuk!n  peme"iks!!n %!l!m8 -i!s!n(! m!sih 'e"%!p!' ukup )!k'u un'uk men*i"imk!n pen%e"i'! ke "um!h s!ki' se4elum 'e"9!%i pe"%!"!h!n  4e"iku'n(! (!n* h!mpi" sel!lu !k!n le4ih 4!n(!k %!"i p!%! se4elumn(!8 Ke'ik! pen%e"i'! 4elum 9!'uh ke %!l!m s(ok6 in#us !i"!n in'"!+en! h!"us se*e"! %i p!s!n* %!n %ipe"'!h!nk!n 'e"us s!mp!i 'i4! %i "um!h s!ki'8

Mem!s!n* 9!"um in#us ke%!l!m pem4uluh %!"!h se4elum s(ok !k!n 9!uh le4ih mu%!h '"!ns#usi %!"!h 4il! se)!k'u)!k'u %ipe"luk!n8 Se*e"! se'el!h 'i4! %i"um!h s!ki'6 us!h! pen*!%!!n %!"!h h!"us se*e"! %il!kuk!n6 )!l!upun pe"%!"!h!nn(! 'i%!k se4e"!p! 4!n(!k8Pen*!m4il!n on'oh %!"!h pen%e"i'! un'uk peme"iks!!n *olon*!n %!"!hn(! %!n  peme"iks!!n keook!n %en*!n %!"!h %ono"n(! h!"us se*e"! %il!kuk!n8 D!l!m ke!%!!n %!"u"!' peme"iks!!n sepe"'i i'u mun*kin 'e"p!ks! %i 'un%! k!"en! 'i%!k semp!' %il!kuk!n 9!%i 'e"p!ks! l!n*sun* men'"!ns#usik!n %!"!h (!n* *olon*!nn(! s!m! %en*!n *olon*!n %!"!h pen%e"i'!6 ! '!u men'"!ns#usik!n %!"!h *olon*!n O "hesus posi'i#6 %en*!n penuh kes!%!"!n !k!n se*!l! 4!h!(!n(!8 Pe"'olon*!n sel!n9u'n(! %i "um!h s!ki' 'e"*!n'un* %!"i p!"i'!s6 'u!n(! keh!mil!n6 4!n(!kn(! pe"%!"!h!n6 ke!%!!n i4u6 ke!%!!n 9!nin6 su%!h !'!u  4elum mul!in(! pe"s!lin!n %!n %i!*nosis (!n* %i'e*!k!n8 Ap!4il! peme"iks!!n 4!ik pe"%!"!h!n se%iki'6 9!nin m!sih hi%up6 4elum inp!"'um6 keh!mil!n 4elum ukup 3 min**u6 !'!u 4e"!' 9!nin m!sih %i4!)!h 011 *"!m6 m!k! keh!mil!n %!p!' %ipe"'!h!nk!n %!n pe"s!lin!n %i'un%! s!mp!i 9!nin %!p!' hi%up %i lu!" k!n%un*!n %en*!n le4ih 4!ik l!*i8 Tin%!k!n me%is p!%! p!sien %il!kuk!n %en*!n is'i"!h!' %!n pem4e"i!n o4!'o4!'!n sepe"'i sp!smoli'ik!6 p"o*es'in !'!u p"o*es'e"on8 Se4!ikn(! 9ik! pe"%!"!h!n (!n* 'el!h 4e"l!n*sun* !'!u (!n* !k!n  4e"l!n*sun* %!p!' mem4!h!(!k!n i4u %!n5!'!u 9!ninn(!6 keh!mil!nn(!  9u*! 'el!h men!p!i 3 min**u6 '!ksi"!n 4e"!' 9!nin 'el!h men!p!i 011 *"!m6 !'!u pe"s!lin!n 'el!h mul!i6 m!k! 'in%!k!n me%is se!"! !k'i# (!i'u %en*!n 'in%!k!n pe"s!lin!n se*e"! h!"us %i'empuh8 Tin%!k!n pe"s!lin!n %!p!' %il!kuk!n %en*!n %u! !"!6 (!i'u pe"s!lin!n pe"+!*in!m %!n  pe"s!lin!n pe"!4%omin!l %en*!n seksio es!"e!8 P!%! pl!sen'! p"e+i! pe"s!lin!n pe"+!*in!m %!p!' %i l!kuk!n p!%! pl!sen'! le'!k "en%!h6 pl!sen'! m!"*in!lis6 !'!u pl!sen'! p"e+i! l!'e"!lis !n'e"io" ?9!nin %!l!m p"esen'!si kep!l!@8 Se%!n*k!n pe"s!lin!n pe"!4%omin!l %en*!n sesio es!"e! %il!kuk!n p!%! pl!sen'! p"e+i! 'o'!lis6 pl!sen'!  p"e+i! l!'e"!lis pos'e"io"6 %!n pl!sen'! p"e+i! le'!k "en%!h %en*!n 9!in le'!k sun*s!n*8

P!%! solusio pl!sen'!6 %!p!' %il!kuk!n pe"s!lin!n pe"!4%omin!l 9ik!  pem4uk!!n 4elum len*k!p8 .ik! pem4uk!!n 'el!h len*k!p %!p!' %il!kuk!n  pe"s!lin!n pe"+!*in!m %en*!n !mnio'omi6 n!mun 4il! %!l!m < 9!m 4elum l!hi" %il!kuk!n seksio es!"e!8 Pe"s!lin!n pe"+!*in!m 4e"'u9u!n !*!" 4!*i!n 'e"4!)!h 9!nin menek!n  pl!sen'! %!n 4!*i!n pl!sen'! (!n* 4e"!%!"!h sel!m! pe"s!lin!n  4e"l!n*sun*6 sehin**! pe"%!"!h!n 4e"hen'i8Seksio es!"e! 4e"'u9u!n un'uk seep!'n(! men*!n*k!' sum4e" pe"%!"!h!n6 %en*!n %emiki!n mem4e"ik!n kesemp!'!n kep!%! u'e"us un'uk 4e"kon'"!ksi men*hen'ik!n pe"%!"!h!n %!n un'uk men*hin%!"i pe"luk!!n se"+iks %!"i se*men 4!)!h u'e"us (!n* "!puh8 38 Pene*!h!n 'e"sie"  Pene*!h!n 'e"sie" melipu'i "eh!4ilis!si ?pemulih!n keseh!'!n@ (!n* %i'uk!n 'e"h!%!p pen%e"i'! (!n* 4!"u pulih %!"i pe"%!"!h!n !n'ep!"'um melipu'i "eh!4ili'!si men'!l %!n sosi!l6 (!i'u %en*!n mem4e"ik!n %ukun*!n mo"!l 4!*i pen%e"i'! !*!" 'i%!k 4e"keilh!'i6 mempun(!i sem!n*!' un'uk 'e"us 4e"'!h!n hi%up %!n 'i%!k pu'us !s! sehin**! %!p!' men9!%i !n**o'! m!s(!"!k!' (!n* 4e"%!(! *un!8 /8 C!"! Pen*o4!'!n Pe"%!"!h!n An'ep!"'um Se'i!p pe"%!"!h!n (!n* 'e"9!%i p!%! usi! keh!mil!n %i !'!s 00 min**u h!"us %i!n**!p pen(e4!4n(! !%!l!h pl!sen'! p"e+i! s!mp!i 'e"n(!'! %u*!!n i'u s!l!h8 Pen%e"i'! h!"us %i4!)! ke "um!h s!ki' (!n* #!sili'!sn(! ukup8 A%! 0 !"! pen!n*!n!n (!n* 4is! %il!kuk!n : 2@ Te"!pi ekspek'!'i# !'!u sik!p menun**u Tu9u!nn(! !%!l!h sup!(! 9!nin 'i%!k 'e"l!hi" se4elum )!k'un(! %!n 'in%!k!n (!n* %il!kuk!n un'uk me"in*!nk!n *e9!l!*e9!l! (!n* %i%e"i'!8Pen%e"i'! %i"!)!' '!np! mel!kuk!n peme"iks!!n %!l!m mel!lui k!n!lis se"+ik!lis8 S(!"!'s(!"!' 4is! %il!kuk!nn(! 'e"!pi ekspek'!'i# !%!l!h keh!mil!n 4elum m!'!n*6 4elum !%! '!n%!'!n%! pe"s!lin!n6 ke!%!!n umum I4u ukup 4!ik %!n 4is! %ip!s'ik!n 9!nin m!sih hi%up8 Tin%!k!n (!n* %il!kuk!n p!%! 'e"!pi ekspek'!'i# !%!l!h "!)!' in!p6 'i"!h  4!"in* %!n pem4e"i!n !n'i4io'ik6 kemu%i!n l!kuk!n peme"iks!!n

ul'"!sono*"!#i un'uk mem!s'ik!n 'emp!' menempeln(! pl!sen'!6 usi! keh!mil!n le'!k %!n p"esen'!si 9!nin 4il! !%! kon'"!ksi8 -e"ik!n o4!' o4!'!n M*SO; ; *" I6 Ni#e%ipin 3  01 m*5h!"i6 4e'!me'h!son 0; m* I %osis 'un**!l un'uk pem!'!n*!n p!"up!"u 9!nin -il! se'el!h usi! keh!mil!n %i!'!s 3; min**u6 pl!sen'! m!sih 4e"!%! %i seki'!" os'ium u'e"i in'e"num m!k! %u*!!n pl!sen'! p"e+i! men9!%i 9el!s8 Sehin**! pe"lu %il!kuk!n o4se"+!si %!n konselin* un'uk men*h!%!pi kemun*kin!n ke!%!!n *!)!' %!"u"!' ?M!nu!4!6 0121@8 0@ Te"!pi Ak'i# !'!u 'in%!k!n se*e"! ,!ni'! h!mil %i!'!s 00 min**u %en*!n pe"%!"!h!n pe"+!*in!m (!n* !k'i# %!n 4!n(!k h!"us se*e"! %il!ks!n!k!n se!"! !k'i# '!np! mem!n%!n* kem!'!n*!n 9!nin8 -en'uk pen!n*!n!n 'e"!pi !k'i#  !@ Se*e"! mel!kuk!n ope"!si pe"s!lin!n un'uk %!p!' men(el!m!'k!n I4u %!n !n!k !'!u un'uk men*u"!n*i kes!ki'!n %!n kem!'i!n8  4@ Meme!hk!n ke'u4!n %i !'!s me9! ope"!si sel!n9u'n(! pen*!)!s!n un'uk %!p!' mel!kuk!n pe"'olon*!n le4ih l!n9u' @ -i%!n (!n* men*h!%!pi pe"%!"!h!n pl!sen'! p"e+i! %!p!' men*!m4il sik!p mel!kuk!n "u9uk!n ke 'emp!' pe"'olon*!n (!n* mempun(!i #!sili'!s (!n* ukup8 %@ Pe"'olon*!n seksio ses!"e! me"up!k!n 4en'uk pe"'olon*!n (!n* p!lin*  4!n(!k %il!kuk!n ?M!nu!4!6 0121@8

Mi'os 'en'!n* pe"%!"!h!n s!!' keh!mil!n : 28 I4u h!mil 'i%!k 4oleh mel!kuk!n hu4un*!n in'im p!%! s!!' 'i*! 4ul!n  pe"'!m! keh!mil!nn(!8 08 I4u h!mil 'i%!k 4oleh men*konsumsi n!n!s k!"n! men(e4!4k!n ke*u*u"!n8 38 I4u (!n* pe"n!h ke*u*u"!n p!s'i !k!n ke*u*u"!n p!%! keh!mil!n sel!n9u'n(!8 ;8 I4u h!mil (!n* men*!n*k!' 4en%! 4e"!' !'!u men**en%on* !n!k (!n* su%!h 4!li'! !k!n men(e4!4k!!n ke*u*u"!n8

DA&TAR PUSTAKA

M!ns9oe"6 A68 01108 Kapita Selekta Kedokteran8 E%isi 38 .!k!"'! : &KUI Moh'!"8 R 8 01118 Sinopsis Obstetri8 .!k!"'! : E/C M!"il(n6 Doen*oes8 01128 Rencana Perawatan Maternal Atau Bayi8 E/C